imo-izmir xsteel kurs notlari

1

XSTEEL V.10.1

IMOIZMIR SUBESI

KURS NOTLARI

2007

Hazirlayanlar : Mustafa SAHIN (Ins.Müh.)

Soner BILGE (Ins.Yük.Müh.)

2

Içindekiler

PROGRAMA HIZLI BAKIS

1. Giris

2. Modelleme

3. Detaylandirma

4. Çizim

5. Ek Bilgi

TEKLA STURUCTURES ILE YAPILABILECEK BAZI ÖRNEKLER

1. GENEL

1.1. Tek ve Çoklu Kullanici Modlari

1.2. Bölgesel Ayarlar

1.3. Menüler ve Araç Çubulari

1.3.1. Menüler

1.3.2. Araç Çubulari

1.4. Dosya Adinin ve Gridlerin Olusturulmas

1.5. Çalisma Alaninda Yeni Kesit ve Görünüs Olusturulmasi

1.6. Çizim Alaninda Mouse'un Kullanilmasi

1.7. Otomatik Nokta Yakalama Objelerinin Kullanimi

1.8. Modelleme Araçlari ve Kullanimlari

1.8.1. Beam Properties Penceresinin Tanitilmasi

1.8.2. Bükme Ile Çok Kenarli Objelerin Olusturulmasi

1.8.3. Kolon Tanimlama ve Kolonun Yükseklik-Taban Kotunun Ayarlanmasi

1.8.4. Twin Profile Kiris Olusturulmasi

1.8.5. Levha Çizimi

1.8.6. Görüntü Derinligi Kavrami

1.8.7. Çizim Alanindaki Renklerin Anlamlari

1.9. Modelleme Öncesi Çelik Ile Ilgili Bazi Kavramlari Xsteel'deki Yeri

1.9.1. Bulonlar

1.9.2. Kaynaklar

1.10. Çelik Yapi Elemanlarini Birlesim Sekilleri

1.10.1 Ankastre Kolon Temel Birlesimi

1.10.2 Iki Kirisin Birlesimi

1.11. Çizim Alaninda Modellenmis Elemanlar Hakkinda Bilgi Almak

1.12. Çakisma Kontrolü

1.13. Xsteel’ De Parça Kesme Özelliginin Kullanilmasi

1.14. Xsteel’ de Modeli Markalamak (Numbering)

1.15. Çizim Alaninda Filtre Kullanmak

1.16. Assembly Drawing Olusturulmasi

3

1.16.1 Asamble Çizimlerinin El Ile Çizilmesi

1.16.2 GA (Genel Düzenlemeler) Çizimlerini Olusturmak (Markalama Plani)

1.16.3 GA Çizimlerinin Ölçülendirilmesi

2. ÖRNEK UYGULAMALAR

2.1. Sundurma Örneginin Olusturulmasi

2.2. Portal Çerçeve Örneginin Olusturulmasi

4

PROGRAMA HIZLI BAKIS

1. Giris:

10.0 versiyonuna kadar sadece çelik projelerinin modellenip

detaylandirildigi bir program olan Xsteel, 10.0 versiyonun-

dan sonraki sürümleri ile, betonarmeyi de program içine

alarak ismi Tekla Structures olarak degisti. Staad-Pro programi üretici firmasiyla da

anlasarak program içine hesap modülü de eklenen Tekla Structures bu yönüyle de daha

büyük ilgi gördü. Tekla Structures 10.1 in kurulumunu yaptiktan sonra burada önemli

olan ülke standartlarindan EUROPE’un seçilmesidir. Diger standartlardan da bir kaçini

seçebilirsiniz. Tekla Structures seçtiginiz ülke kodunun tüm profillerini içerdigi gibi,

kendiniz profiller olusturup bunu kütüphaneye eklemenize izin verir.

2. Modelleme:

Xsteel’de olusturdugumuz gridler

modelin akslarini olusturmaktadir.

Olusturulan gridlere istediginiz ismi

verebilirsiniz. Model olusturmaya önce

akslardan baslanir. Sonra klasik olarak

yapinin altindan üstüne dogru devam

edilir. Kolonlar, kirisler ve diger

elemanlar…Kesit ve görünüsleri ister

akslari tamamladiktan sonra, isterseniz

modelin birkaç elemanini girdikten

sonra yapabilirsiniz. Modelleme

isleminde noktalardan ve konstrüksiyon

çizgilerinden faydalanabilirsiniz. Kesmek istediginiz elemanlari kesim araç çubuklari ile

kesebilir ve bu kesilen elemanlari kopyalanabilirsiniz. Karmasikliga engel olmak için

renkleri kullanabilirsiniz. Özelikle her eleman grubuna ayri bir renk vermekte fayda

vardir.

5

3. Detaylandirma :

Model elemanlarinin birlestirilmesinde kullanacak

bir çok joint ve makro mevcuttur. Baglanti

seklinize göre birini seçebilir veya kendinizde bir

baglanti tanimlayabilirsiniz. Baglantilar

uygulanirken önce ana elemanin, sonra tali

elemanin tiklanmasina dikkat etmek gerekir. Bazi

baglanti sekillerinde son hareket olarak Mouse’un

orta butonuna basmaniz istenir. Böylece baglanti

olusur. Baglantiyi yaptiktan sonra çift tiklayip

istediginiz ayarlari yapabilirsiniz. Kendiniz bir

baglanti tanimladiysaniz bunu baska model içine export edebilirsiniz.

4. Çizim :

Modelleme isleminizi tamamen bitirdikten sonra artik numaralandirmaya geçebilirsiniz.

Genel çizimleriniz üzerinde istediginiz degisikligi yapabilirsiniz. Modelde yaptiginiz

degisiklikler çizimlere yansimaktadir. Resimleri update ederek kontrol edebilirsiniz.

Degisiklik yaptiktan sonra tekrar numaralandirma yapmaniz istenecektir.

Numaralandirma yapmadan önce Setup >> Numbering…e gelip Re-use old number’i

seçin ve uygula deyin sonra numaralandirma yapin. Böylece önceki numaralandirmanizi

bozmadan yeni parçalar varsa üstüne ekleme yapilacaktir. Ayni oldugunu düsündügünüz

parçalar varsa 2 parçayi seçili duruma getirin ve sag tiklayip Compare >> Parts yada

Assemblies deyin. Sol alt kösede farki yazacaktir.

Ek bilgi:

Xsteel’de betonarme modelleme islemi çelikle ayni mantikla yapilir. Betonarme için donati

olusturma makrolari vardir. Her 2 eksende egimli kirisler olusturabilirsiniz. Raporlar

bölümünden istediginiz rapora ulasabilir ve bastirabilirsiniz.

6

Isterseniz baslamadan önce

Tekla Structures ile yapilabilecek

Bazi örneklere bir göz atalim;

11

1.1. Tek ve Çoklu Kullanici Modlari [SingleUser, MultiUser]

SingleUser [Tek Kullanicili] : Olusturulacak olan model üzerinde sadece bir kisinin

çalismasina imkan veren moddur.

MultiUser [Çoklu Kullanicili] : Olusturulacak model üzerinde birden çok kullanici farkli

farkli bölümleri modelleyebilir.

1.2. Bölgesel [Enviroment] Ayarlar

Australasia, Brazil, China, Europe, France, Germany, India, Japan, Korea, Netherlands,

South Africa, South-East Asia, Switzerland (French), Switzerland (German), Switzerland

(Italian), Taiwan, United Kingdom, United States (Imperial), United States (Metric)

Xsteel yukarida da görüldügü gibi, her bölgenin yada ülkenin kendine has; profillerine,

parametrelerine, birlesim teskil sekillerine, yönetmeliklerine ve sayisal degerlerine göre

modelleme imkani vermektedir. Burada ülkemizde de daha sikça kullanilan Avrupa

[Europe] bölgesel seçimleri irdelenecektir.

1. GENEL

12

1.3. Menüler ve Araç Çubuklari

1.3.1. Menüler

a. File Menüsü

13

b. Edit Menüsü

c. View Menüsü

14

d. Points, Parts, Loads Menüleri

e. Analysis Menüsü

15

f. Detailing Menüsü

g. Drawing Menüsü

16

h. Properties Menüsü

17

i. Setup Menüsü

18

j. Tools Menüsü

19

k. Inquire, Window, Help Menüsü

21

1.3.2. Araç Çubuklari

Simdi de isterseniz hep beraber bazi temel araç çubuklarini taniyalim.

STANDARD ARAÇ ÇUBUGU

Soldan saga dogru sirasi ile ;

• Yeni bir model olustur.

• Mevcut modeli aç

• Aktif çalisma projesini kaydet

• Plotter dan yazdir

• Rapor olustur

• Çizim listesini aç

• Sihirbaz

• Web sayfasinda yayinlamak için

EDIT ARAÇ ÇUBUGU

• Kopyala ve ötele

• Kopyala ve döndür

• Kopyala ve simetri al

• Tasi ve ötele

• Tasi ve çevir

• Tasi ve simetri al

22

VIEW ARAÇ ÇUBUGU

• Yeni bir temel görünüs olustur

• Yeni bir görünüs 3 nokta ile olustur

• Yeni bir görünüs 2 nokta ile olustur

• Görünüslerin listele

• Çalisma alanini seçip göster

• Seçilen görünüsteki parçalara gore çizim alanini fixler

• Seçilen görünüsü komple fixler

• Bilinen görünüslere gore çalisma penceresi açar

• Çizim objelerinden birinin üst yüzeyini olusturan düzlemi çalisma düzlemi olarak

belirler.

• Parsanin ön görünüs düzlemini çalisma düzlemi olarak belirler

STEEL ARAÇ ÇUBUGU

• Kiris olustur

• Kolon olustur

• Egik kiris olustur

• Çok parçali kiris olustur

• Dikey kiris olustur

• Çift profilli kiris olustur

• Plak olustur

• Civata olustur

• Kaynak olustur

• Referans obje olustur.

23

POINTS ARAÇ ÇUBUGU

• Aks olustur

• Belirli düzenlerde nokta dizisi olusturur

• Objenin uzantisinda nokta olustur.

• Iki dogru objesinin kesisimine nokta olustur.

• Izdüsüm noktasi olustur.

• Parallel nokta olustur

• Dogruyu böl

• Yay noktasi olustur

• 3 nokta ile bir yay olustur

• Tanjant noktasini (teget) olustur

• Plan ile dogru kesisim noktasi olustur.

• Bir obje parçasi ile dogrunun kesisim noktasini olustur.

• Daire ile dogrunun kesisim noktasini olustur

• Akslarin kesisimi ile nokta olustur

• Herhangi bir konuma serbest nokta olustur.

• Kullanici tanimli düzlem olustur

• Yapi çizgisi olustur

• Yapi dairesi olustur

• 3 nokta ile daire olustur

24

1.4. Dosya Adinin (Modelin) ve Gridlerin Olusturulmasi

File menüsünden New’i seçin veya New Model kutusunu tiklayin. Seçim

bölgesindeki New Model iletisim kutusundan, “C:\TeklaStructuresModels”i seçtikten

sonra \ORNEK1 yazin (Asagidaki örnege bakiniz).

Not: Model isminde (/ \ . ; : | ) gibi özel karakterler kullanilamaz.

OK tusuna basin. Böylece modelimiz olusacaktir.

25

Programda yeni bir dosya açtigimiz zaman genel olarak gridlerin ve akslarin

olusturuldugunu görürüz. Olusturulan mevcut gridleri degistirmek veya yeni grid

olusturmak için, ya gridler çift tiklanir ya da gridler sag tiklanarak karsimiza çikan

menüden Properties (Özellikler) seçenegine girilir.

26

Burada X, Y, Z aks araliklarini belirtmek için girdigimiz koordinat degerlerinin

birimi mm cinsindendir. Label (Etiket) bölümünde ise aks etiketlerimizi

(veya aks isimlerini) yaziyoruz. Genel olarak X ekseni harflerle (A B C…), Y ekseni

sayilarla (1 2 3…), Z ekseni ise +, - kotlarla (+0.00 +100.00 +200.00…) isimlendirilir.

Daha sonra grid ara mesafelerini (aks araliklarini) giriyoruz. Gridlerimize iliskin

islemlerimizi yaptiktan sonra Modify diyoruz. Böylece mevcut akslar bizim vermis

oldugumuz ölçülere göre degisiyor. OK tusuna basip pencereyi kapatiyoruz.

Not: Burada ayni aks araliklarini girmek için 4*3000 veya 3000 3000 3000 3000 de ayni durumu ifade

etmektedir. Size hangisi kolay geliyorsa onu kullanabilirsiniz.

Dikkate edilirse modelimiz çalisma alaninin disina tasti. Bu durumu düzeltmek için

görüntüyü tek tiklayarak seçtikten sonra, yani siyah ekran mavi ekrana dönünce,

Mouse’un sag tusuna basarak karsimiza çikan menüden Fit Work Area’yi (Çalisma

Alanina Sigdir) seçiyoruz ve gridlerin çalisma alanina sigmasini sagliyoruz.

Not: Eger birimleri degistirmek veya farkli birimlerle çalismak istiyorsaniz, Setup menüsünden Unit and

Decimals seçilerek ölçü birimleri degistirilebilir. Ayni zaman da virgülden sonraki basamak sayisini da

buradan degistirebiliriz.

28

1.5. Çalisma Alaninda Yeni Kesit ve Görünüs Olusturulmasi

View menüsünden Create View menüsüne oradan da ikinci menüye geçilir ve açilan

pencereden çekme menüden ilgili çalisma düzlemi seçilip Create butonuna basilir.

Burada sirasi ile;

Basic View : Bildigimiz XY, XZ ve YZ görünümleri için kullanilir.

With Two Points : Iki nokta ile belirlenmis yeni görünüm alani olusturmak için

kullanilir.

With three points : Belirlenen 3 nokta ile olusturulan düzlem boyunca görünüm alani

olusturur.

To Workplane : Aktif calisma modunda o anki mevcut görünümün plan görünüsüne

geçer.

Grid View : Seçilen aks çizgileri arasindaki düzlemi görünüm olarak belirler.

Part Basic View : Sadece seçilen parçanin 3 boyutlu görünümünü verir.

Part Basic Views : Sadece seçilen parçanin Bütün görünüslerini verir.

To Part Plane : Sadece seçilen parçanin istenen (sol görünüs, ön görünüs..gibi)

görünümünü verir.

Component Basic View: Seçilen elemanin baglanti teskilini 3 boyutlu görmek için

kullanilir.

Biz burada Basic View özelligi ile XY XZ YZ koordinat düzlemlerine göre

görünüsler alacagiz. Ayrica Kullanici tanimli olan 3 nokta ile çalisma düzlemi

olusturulmasi da özellikle çati gibi egik düzlemlerde çalistigimizda sikça kullanacagimiz bir

görünüm olacaktir.

29

1.6. Çizim Alaninda Mouse’un Kullanimi

Xsteel de kullanacak mouselarin 3 tuslu olmasi (sag, sol tuslar ve tiklanabilir

tekerlek) modellemede büyük kolaylik saglayacaktir.

Sol Tus:

Sol tus seçim yapmak, komutlari uygulamak gibi ana görevleri üstlenir. Çift tiklama ile

ilgili elemanin yada ortamin özelliklerini açar.

Sag Tus:

Sag tusla ise kisayol menülere girmek için kullanilir. Sag tus ile çizim alanina tiklamak,

çizim alaninin genel özellikler diyalog penceresini açar. Grid çizgilerine tiklamak grid

ayarlari diyalog penceresini açar. Herhangi bir eleman üzerine tiklamak ilgili elemanin

özellikler diyalogunu açar. Teskil edilmis bir birlesim sekline tiklamak ise birlesim

makrosu diyalog penceresini görüntüler.

Orta tus (Tekerlek) :

Bu tus ile çizim alani zoom yapilir. Ikiden çok elemanli birlesimlerde sol tus ile seçilen

elemanlari sonlandirmak ve birlesimi teskil etmek için tiklanir. Sürekli basili tutularak

bütün modelin çizim alaninda pan yapilmasini (kaydirilmasini) saglar. Ayrica klavyeden

Ctrl tusuna basili tutulup mousesun orta tusuna da basili tutarak Mouse hareket ettirilince

model 3 boyutlu olarak düzlem içerisinde döndürülür. Bu hareket istenen noktalara parça

çizmek birlesim olusturmak için çok büyük kolaylik saglar.

Çizim alanina sag tiklaninca açilan bu menü de sirasi ile ;

Interrupt : Sag tus menüsünden çikar

Properties : Çizim alani ile ilgili görünüm ayarlarini

dialogunu açar.

Move : Çizim alaninda modeli orjin noktasina göre

tasimak döndürmek simetrisini almak gibi islevleri yapmak için

kullanilir.

Fit Work Area : Çizim sinirlarini en minimal çalisma hacmine

otomatik olarak daraltir.

Redraw Window : Çizim alanini yeniler

Zoom : Çizimin uzaklastirilmasi yakinlastirilmasi için kullanilir.

Update Window : Çizim alaninin çizim datalarini yeniler.

Create GA Drawing: Çizim alaninin o anki görüntüsünü çizim olarak olusruturur.

30

1.7. Otomatik Nokta Yakalama Objelerinin Kullanimi

31

1.8. Modelleme Araçlari ve Kullanimlari

1.8.1. Beam Properties penceresinin tanitilmasi

32

Burada Position sekmesi hangi elemanin hangi pozisyonda çizileceginin tanimlandigi

yerdir. Yani; Bir kiris için konumlama örnekleri asagidaki sekillerde gösterildigi gibidir.

33

Position sekmesinde Rotation (Döndürme) bölümü ise; asagida gösterildigi sekilde

gerçeklesir.

34

Kiris diyalog (Beam Properties) penceresinde Attributes sekmesine gelirsek

modellemede kullanilacak kisimlarin tanimlari ve açiklamalari asagidaki gibidir.

35

Sinifa göre renklendirme : Attributes sekmesinde Class bölümü:

Profil kisminin karsisindaki “Select…” (Seç) dügmesine tiklaninca asagidaki gibi

profil kütüphanesi açilir. Bu açilan kütüphaneden hesaplarimiz sonucunda hangi kesitte

profil kullanacaksak seçilebilir.

Dikkat edilmesi gereken nokta:

Avrupa profilleri ile çalistigimizdir. Yani kütüphanede Amerikan tipi profiller bulunmaz.

36

Select Profile (Profil Seç)

Parametrik profil kismi, profillerin ebatlarini girip kendi profilimizi kendimiz

tanimlamamiza yarar. Örnegin mevcut bir I profil degil de kendi imalatiniz bir I profil

kullanacaksiniz. Dogal olarak ebatlari standart profillerden farkli olacaktir. Iste bu gibi

durumlarda kendi profilinizi de olusturabilirsiniz.

38

1.8.2. Bükme ile çok kenarli objeler olusturulmasi:

39

1.8.3. Kolon tanimlama ve kolonun yükseklik-taban kotunun ayarlanmasi

40

1.8.4. Twin Profile (Çift profilli) kiris olusturulmasi

41

1.8.5. Levha Çizimi

42

1.8.6. Görüntü Derinligi Kavrami (View Depth)

Up : Düzlemden yukari

Down : Düzlemden asagiya

Not : Yukari (Up) ve asagi (Down) derinlik miktarlari kesitte gösterilmesi gereken elemanlarin kalinligindan

fazla seçilir.

Up

Down

Up

Down

Düzlem

Düzlem

43

1.8.7. Çizim alanindaki renklerin anlamlari:

44

1.9. Modelleme Öncesi Çelik Ile Ilgili Bazi Kavramlarin Xsteel’ deki Yeri

1.9.1. Bulonlar:

45

1.9.2. Kaynaklar

Basitte olsa bir kaynak islemi aslinda çelik yapilarin en önemli konularindan biridir.

Egitimli ve belgeli personelce yapilmasi gereken, birçok parametreye bagli bir islemdir.

Size (kaynak kalinligi) :

Yukaridaki sekilden de anlasilacagi üzere her kaynak için Xsteel de tanimlanan kaynak

özelliklerinden bir kaçi görülmektedir.

Root face thickness (RFT) yani kaynagin çelik elemandaki derinliginden sora temel

yüzeye olan mesafedir.

Not: Eger tasarimci bir kaynak kalinligi belirlemez ise xsteel kendisi kaynagi olusturur. Fakat çizimlerde belli

bir kalinlik altindaki kaynaklari göstermez!

46

Stitch weld: Karsilikli her iki kenarin esit fakat zit yerlesimli (asagidaki sekilde görüldügü gibi) durumudur. Kaynak boyunun çok fazla oldugu durumlar için kullanilabilir. Kesikli kaynak ile toplam boy azaltilir.

(UZUNLUK)

(AÇI)

(KAYNAK NO)

(AÇIKLAMA)

(KALINLIK)

(KAYNAK TIPI)

(BITIS) (KAYNAGIN DIKIS YÜZEYI, KONKAV, KONVEKS, DÜZ OLABILIR)

(YÜZEY ETRAFINCA KAYNAK)

47

Not: Kaynak isaretinin yukari ya da asagiya bakmasi kaynagin yapildigi kenar ile alakalidir.

48

1.10. ÇELIK YAPI ELEMANLARI BIRLESIM SEKILLERI Bu bölümde sikça kullanilan birlesim sekillerine yer verilecektir. 1.10.1. Ankastre Kolon Temel Birlesimi Makro numarasi: 1014 (Stiffened Base Plate)

50

Bütün baglantilarda görecegimiz bu kisim birlesim makrosunun pozitif yukari

yönünün belirlenmesi ile xsteel ile yapilan analizler için dügüm noktasinin bilgilerinin içerir. En üstteki “up direction” “auto” olarak ayarli olmalidir. Altindaki iki kutu ise yukari pozitif yon belirlendikten sora diger iki eksen etrafinda birlesim makrosunu girilen açi degeri kadar döndürür.

51

Buradaki Hole (hol) bulonun çapina göre en ve boyu verilerek açilan genis bulon delikleridir diyebiliriz. Bunun nedenine gelince bazi birlesimlerin belli dogrultularda belirlenen mm kadar serbest hareket etmesine olanak verir. Ihtiyaç ise statik çözümlemeden dogar. (isiya karsi genlesebilmesini saglama, hareketli mesnet davranisi elde etme… vb.)

52

Birlesim kaynak tanimlamalari da tipki bulonlar gibi bütün birlesim makrolarinda aynidir.

Burada “angle” açi kismi “V” kaynaklarda kanatlar arasindaki açinin el ile belirlenmesini saglar. “Stitch” ise daha önce konularda da deginildigi gibi kesikli serit kaynagin zit simetrisinin diger kenarda yapilip yapilmayacagini belirler.

Buradaki önemli bir hususta her kaynak numarasi için çift satirin olmasidir. Eger tek satira veri girilirse kaynak birlesen parçanin degdigi düzlemde tek yanindaki kenara yapilir. Eger ikinci satira da veriler girilirse ayni özellikte diger kenarda kaynaklanir. Not: Ankastre kolon makrosu için bütün ayarlar tamamlandiktan sonra uygulanacak kolon fare ile seçilir. Daha sonra kolonun ilk tanim noktasi ( i ve j ucundan i ucu) tiklanir. Birlesim otomatik olarak gerçeklesecektir.

53

Birlesim gerçeklestiginde koni seklinde bir simge belirecektir. Simge yesil renkte ise birlesimde herhangi bir sorun yoktur. Eger sari ise birlesimde uygun olmayan bir durum var demektir. Asagidaki sekilden de görülecegi üzere hata mesaji “edgedistance of bolt is too small” yani bulonun kenara olan mesafesinin çok az oldugunu belirtmektedir.

Bu durumda birlesim simgesine tiklanip seçilmesi saglanir. Daha sora sag tusa tiklanip özelliklerden makronun özelliklerine girilir. Burada bulon sekmesinde gerekli düzenleme yapilarak “modify- apply – ok “ dügmelerine sirasi ile basilir. Sorun düzelecek sari haldeki birlesim isareti yesil renge dönecektir.

54

1.10.2. Iki kirisin birlesimi

55

Sorunu düzeltmek için birlesim makrosu simgesini sag tiklayalim. Sonra özelliklere girip makro ileti penceresinde parts sekmesine girelim

56

Yukarida birlesim makrosunun nasil uygun hale getirilecegi ile ilgili resimli örnek verilmistir. Burada xsteel’ in her zaman seçtiginiz profilleri uygun sekilde kendi kendine baglamasinin mümkün olmagini anlamaktayiz.

57

1.11. Çizim Alaninda Modellenmis Elemanlar Hakkinda Bilgi Almak. “INQUIRE OBJECT” ÖZELLIGI

58

Bir diger özellikte seçilen parçanin kaynakli oldugu parçalari bulabiliriz. Tam tersi

seçilen parçaya bagli bütün kaynakli parçalari belirleyebiliriz. Söyle ki :

“All” seçenegine tikladiktan sonra seçilecek yeni elemanlara dikkat edelim.

59

1.12. Çakisma Kontrolü (Clash Check)

Bu kontrol ile modelde baglantisi yapilmamis yada yapildigi halde diger profillerle çakisan (birbiri içine giren ) profilleri belirlemek için kullanilir. Söyle ki :

Asagida sekilde gösterildigi gibi çakisan elemanlar xsteel tarafindan otomatik olarak sari renkte gösterilir. Notlarimizin en basinda kolon ve kirislere renk atanabilecegini belirtmistik. Xsteel in sari rengi çakisma kontrolünde kullandigini gördügümüze göre yapi elemanlarina renk atarken sari rengin atanmamasi gerekir.

60

1.13. Xsteel’ de Parça Kesme Özelliginin Kullanilmasi Sirasiyla : Create fitting“birbiri içine giren parçalardan birini digerine degdigi yüzeyden keser “ Create line cut “bir önceki ile bezerdir belirlenen dogrusal hat boyunca seçilen tarafi keser” Create part cut “bir parçanin bütünü içinden diger parçayi keser çikarir” Create polygon cut “belirlenen kapali poligon noktalarinin olusturdugu düzlemde kesme islemi yapar”

61

Create fitting :

Sonraki adimda yani ikinci nokta isaretlendikten sonra profil asagidaki seklini alir.

62

Create line cut:

63

Sekildeki gibi sol tarafta isaretlenince son durum bir önceki örnekte oldugu gibi olur

64

Create part cut:

65

Create polygon cut:

66

1.14. Xsteel’ de Modeli Markalamak (Numbering) Her eklenen objenin bir numarasi vardir. Bulonlar , kirisler, çaprazlar, levhalar…. Vb. Daha sonra genel olarak 3 boyutlu modellemeden uygulama çizimlerine geçildiginde bu numaralar vasitasi ile parçalarin birbiri ile iliskisi anlasilir. Numaralandirma yapilmadan çizim alinamaz. Numbering setup ileti kutusu ve numaralandirma seçenekleri

Renumber All : Yeniden numaralandirmak (bütün elemanlari yeniden numaralandirir. Daha önceden atanmis numaralarin hepsi kaybolur.) Re-use old numbers : Eski numaralari yeniden kullanir.(modelde daha önceden elemanlara atanmis numaralar olabilir ve modelde obje ile beraber silinen bu numaralar yeni eklenen parçalara aktarilabilir. Eger istenirse bu seçenekle bosta kalmis numaralar yeni objelere verilir.) Compare : Karsilastirma “ farkli numaralar verilecek elemanlari buradaki kriterlere göre karsilastirir Tolerance : Tolerans miktari burada belirlenebilir parçalar karsilastirilirken aynimi farklimi olduguna bu deger kadar tolerans kullanilarak karar verilir. New : Kisminda mevcut olan modele yeni bir eleman eklendiginde yada mevcut bir elemanin yerine yeni baska bir eleman getirildiginde devreye girer. compare old ( eski ile karsilastirma) ve take a new number ( yeni bir numara ver) gibi iki seçenek bulunur.

67

1.15. Çizim Alaninda Filtre Kullanmak

Daha önceden tanimlanmis filtreleri araç çubugundaki asagi açilir menüden dogrudan seçebilirsiniz. Daha önceden tanimlanmis filtreleri seçmenin diger bir yolu da Select filter iletisim kutusundan Load OK tusuna basmaktir.

Filtreleme anahtarlari yazi alanlarindan da girilebilir. Filtreleme anahtari bir model

içerisinde bir parçayi tanimlamak için kullanilan kapsamli tariflerdir. Örnegin bir IPE 300 profili için IPE300 yazmaniz gerekir, HEA 300 yanlis olur.

Filtreleme özelligi filter by etiketi önündeki kontrol kutucugu isaretlendiginde devreye girer.

Not: Kutusu isaretlendiginde ise kapsamli filtreleme devreye girer. Bir filtre alanina birden fazla anahtar girilebilir ve birden fazla filtre uygulanabilir. Filtreleme anahtarlari profil ismi IPE 300 gibi tam bir dizin olarak temsil edilebilirler. Bunun yaninda tamamlanmamis bir dizin de olabilir. Mesela Profile alanina IPE* girildiginde IPE ile baslayan tüm profiller seçilebilir hale gelir. Eger bir çoklu anahtar kullanilacak ise o zaman dizinler bosluklarla ayrilmalidir. (IPE* HE*)

68

1.16. Assembly Drawing Olusturulmasi Öncelikle yukarida anlatildigi gibi önce markalama islemi yapilmalidir. Bunun için: Tools -----à Numbering -----à Full Yolu izlenir. Elemanlari girisi ile ilgili bazi ön bilgiler ve tavsiyeler : Herhangi bir eleman girmeden önce modeli yapilacak ise ait özel bilgiler girerek ayarlamamiz gerekmektedir. Bunun için sayfadaki Model ayarlama bilgilerine göz atin. Tipik civata cinsi : 6914 Asamble markalama ön ekleri :

B - Kirisler C - Kolonlar BR - Çaprazlar R - Asik Kirisleri T - Makaslar P - Asiklar

Asamble Markalama Baslangiç Numarasi : 100 Ana saftlar için parça markalama ön ekleri: M Sabitleme elemanlari için parça markalama ön ekleri: P Parça markalama ön ekleri: 100 Kullanilacak parçalarin adlari ve siniflari: Adlari Siniflari KIRIS 2 KOLON 1 YATAY ÇAPRAZ 3 DÜSEY ÇAPRAZ 4 ASIK KIRISI 5 MAKAS 6 ASIK 7 .Eleman girisi. iletisim kutularinin her birine girerek (kiris özellikleri, kolon özellikleri, kontur) 1.161. Asamble Çizimlerinin El Ile Çizilmesi Çizim alaninda elemanlarin tek tek assembly çizimlerini o assembly elemani seçilerek : Drawing ---à Assemby Drawing Yolu izlenerek olusturulur. Özellikler (Properties) çekme menüsüne gidin ve Assembly drawing.i seçin. Kirisin önceden tanimli degerlerini kabul edin ve uygulayin. Drawing çekme menüsünden Assembly Drawing.i seçerek çizimi olusturun.

69

1.16.2. GA (Genel Düzenlemeler) Çizimlerini Olusturmak (Markalama Plani)

GA çizimleri Xsteel tarafindan otomatik olarak olusturulmazlar. Ilk önce model üzerinde yakalayip almak istedigimiz kismin görünüsünü olusturmaliyiz, sonra üzerinde sadece baslik blok.u bulunan bos bir çizim sayfasi olusturup, daha sonra bu bos sayfayi açarak model görünüsünü üzerine eklemeliyiz.

Olusturacagimiz ilk görünüs perspektif görünüstür, bu yüzden ekrana 3-d görünüsü çagirin.

Properties çekme menüsünden General Arrangement Drawing.i seçin.

Bunu A3- Blank (Bos A3) genel düzenlemeler çizim (General Arrangement Drawing) sayfasina yükleyip önce Apply.a sonrada OK.ye basin. Simdide Drawing çekme menüsünden General Arrangement.i seçin. Bu islem bos bir A3General Arrangement çizim sayfasi olusturacaktir.

Bu çizimi açmak istediginizde sol ekran menüsünden Drawing List ikonunu seçip çizim üzerine çift tiklayin. Dikkat: Xsteel tarafindan G[1] diye adlandirilmistir. Bu bos çizim sayfasi üzerine Perspektif görünüsü eklemek için ekranin solundaki Create view from model ikonuna çift tiklayin.

PERSP ayarlarini yükleyip önce Apply tusuna sonrada OK tusuna basin. Simdi üç boyutlu perspektif model görünüsüne gidip fare sol tusuna basarak 3d görünüsü çizime ekleyin. Görünüs bir kez eklendiginde fare sag tusunu klikleyip Place Views komutunu kullanarak görünüs merkezleyebilirsiniz. 1.16.3. GA Çizimlerinin Ölçülendirilmesi

Ölçü verilecek ilk seyler akslardir. Bu islem Create x dimension veya Create y dimension ikonlarini kullanip el ile takip ederek yapilabilir, fakat bunu yapmanin daha etkili bir yolu çekme Create menüsüne gidip (ekranin üst kisminda) Pick view komutundaki Dimension->Grid.i seçerek çizim görünüsüne tiklamaktir. Bu islem aks çizgilerini otomatik olarak ölçülendirir. Gereken diger ölçülendirmeleri elle yapmak için ölçülendirme araçlarini kullanin. Geri kalan GA çizimlerine gidip onlari da Egitim Modelleri Kitapçigindaki çizimler üzerinde gösterildigi sekilde ölçülendirin.

79

2.1. Sundurma Örneginin Olusturulmasi Yapi ile ilgili bilgiler;

Sundurma ön taraf yüksekligi : 4000 mm

Sundurma arka taraf yüksekligi : 4400 mm

Yeni bir proje olusturularak projeye “Sundurma” adi verilecek.

Modelleme için ilk önce Grid Aks çizgileri olusturulmalidir. Daha sonar bu grid

noktalarindan hareketle modelimizi olusturacagiz.

Grid Hasirlarinin Olusturulmasi:

2. ÖRNEK UYGULAMALAR

Sekilde görüldügü gibi “Points” çekme menüsünden “Grid” tiklanir.

80

Burada “coordinates” kisminda X yönü gridlerine bakalim; ilk grid çizgisi yeri daima 0.00

dir. Ikinci grid çizgisi yeri 2*6000 demek 2 adet 6000 mm lik esit aralik var demektir. Bu

sayi 4*6000, 3*4500 gibi kac esit aralik var ise o sayida düzenlenebilir.

Araliklar hep esit gitmiyor ise : örnegin 5000, 5000, 5500, 6000 seklinde ise; burada su

sekilde bir yöntem kullanilabilir:

a) 0.00 5000 5000 5500 6000 yani araliklar tek tek yazilabilir. Burada önemli olan

mutlaka her deger arasinda bosluk birakilacagidir.

b) 0.00 2*5000 5500 6000 örnek bu sekilde de düzenlenebilir. Burada da anlatilmak

istenen 0.00 dan sora 2 esit aralik 2*5000 oldugudur. Diger degerler normal olarak

devam ettirilebilir.

Burada anlatilan yöntem aynen “Y” yönü içinde kullanilacaktir.

Z yönü için islem daha farklidir. Her kot için 0.00 noktasindan olan yükseklik degeri

yazilir. Örnegin ; sundurmanin ön kotu 3000 mm arka kotu 4000 mm ise, 0.00 3000

4000 seklinde düzenlenmelidir. Örnegi biraz daha karmasiklastirirsak; sundurmanin 2500

81

kotunda da kiris gectigini düsünüp kot sayisini 3 e cikaralim. Yazim söyle olmalidir: 0.00

2500 3000 4000

Ikinci asama akslarin isimlerinin verilmesidir. X ve Y akslari için harf ve rakamlar. Z yönü

akslari (gridleri) için ise kot isaretlemesi yapilacaktir.

a) X yönü için arada bosluk birakarak “ A B C D E F G… “ kaç aks varsa o kadar

isimlendirilir.

b) Y yönü için arada bosluk birakarak “ 1 2 3 4 5 6 7 … “ kaç aks var ise o

kadar yazilir.

c) Z yönü için 0 +3000 +4000 … seklinde kotun degeri + yada – imgesi ile

birlikte yazilir.

En son islem olarak « Create » butonuna basilarak gridler olusturulabilecegi gibi mevcut

bir grid sistemi üzerinde degisiklik yapiliyorsa ”Modify” butonuna basilir.

85

2.2. Portal Çerçeve Örneginin Olusturulmasi

Simdi isterseniz hep beraber bir çerçeve modelimizi olusturalim. Gridlere tekrar

sag tiklayarak özelliklerine girelim. Aks ara mesafelerimizi, aks isimlerini ve kotlari

asagidaki sekilde görüldügü gibi girelim. Modify dedikten sonra arka plandaki gridlerin

degistigini göreceksiniz. Daha sonra OK tusuna basarak çikiyoruz.

Coordinates

X >> 0.00 2*6000.00

Y >> 0.00 4*6000.00

Z >> 0.00 8000.00 9000.00

Labels

X >> A B C

Y >> 1 2 3 4 5

Z >> +0 +8000 +9000

86

Daha önce de anlatildigi gibi Mouse’un sag tusuna basarak karsimiza çikan

menüden Fit Work Area’yi (Çalisma Alanina Sigdir) seçiyoruz ve gridlerin çalisma

alanina sigmasini sagliyoruz. Burada dikkat etmemiz gereken önemli nokta su; sag

tiklamak için siyah ekranin mavi ekrana dönmesi gerekir. Aksi halde gridlerle ilgili menü

tekrar açilacaktir.

Buraya kadar akslarin ve gridlerin nasil

olusturulacagini gördük. Simdi isterseniz kesit

ve görünüslerin nasil olusturulacagini görelim.

View menüsünden Create View’e

oradan da Grid Views’e gelerek kesit ve

görünüslerimizi olusturabiliriz.

XY >> Show‘ u tikliyoruz. Açilan pencerede View type (Görüntü Tipi) ni Wire

Frame(Tel Çerçeve)’yi seçiyoruz. 3D yerine Plane(Düzlem)’ni seçiyoruz. View

depth(Görüntü Derinligi)’i Up ve Down 500.00 mm olarak degistiriyoruz. Görüntü

derinligini sinirlamak, bize o anki görüntü düzleminin 500.00 mm (50 cm) önündeki ve

arkasindaki elemanlarin görülmesini saglayacaktir. (Asagidaki örnege bakiniz.)

87

View type >> Wire Frame

Angle >> Plane

View depth

Up >> 500.00

Down >> 500.00

Z >> +0 +8000 +9000

Apply(Uygula) dedikten sonra OK tusuna basarak pencereyi kapatiyoruz.

Karsimiza çikan pencerede Create dügmesini tikliyoruz. Bu bize bütün akslarimizin,

görünüslerimizin ve planlarimizin hepsinin tek tek hazirlanmasini sagliyor.

Not: Burada önceden gridlerin seçilmis olmasi gerekir. Aksi halde asagidaki uyari mesaji ile karsilasirsiniz.

88

Daha sonra Name

Views bölümünü tikliyoruz

Grid 1 (1 Aksi) tiklayip

oklari kullanarak 1 aksini

sag tarafa aliyoruz. Arka

planda, ekranda, 1 aksi

görünüyor. Ayni sekilde

Grid A aksini tiklayip onu da

sag tarafa aliyoruz. +0

kotunu da sag tarafa

aliyoruz.

89

Windows menüsünden 3d görünüse tekrar geliyoruz.

Not :

Görünüs olusturma yöntemleri :

Isterseniz birkaç tanesini hatirlayalim;

• Seçilen iki nokta arasinda görünüs olusturma

yöntemi. Noktalarimizi koyduktan sonra önce 1.

noktayi seçiyoruz. Sonra 2 noktayi seçiyoruz.

Görünüsümüzü olusturuyoruz. Görünüsümüzü

olusturduktan sonra ekrani çift tiklayarak açilan

pencerede ismini degistiriyoruz.

• Üç nokta seçerek görünüs olusturma yöntemi.

Ayni islemleri bunun içinde yapiyoruz.

• Create View’e herhangi bir kot girerek farkli bir

görünüs olusturma yöntemi.

90

KOLONLARIN OLUSTURULMASI : Akslarimizi ve görünüslerimizi olusturduktan

sonra artik kolon ve kirislerimizi olusturabiliriz. Ilk önce ise kolonlari olusturarak

baslayalim. Sekilde görüldügü gibi araç çubugundan kolonu çift tikliyoruz.

Karsimiza Column Properties (Kolon Özellikleri) penceresi gelir. Burada öncelikle

Numbering (Numaralandirma) ayarlarini yapiyoruz. Çünkü çizimlerde elemanlarin

siralamasi ve poz numaralandirmasi önem tasimaktadir. (Bu konu çizim bölümünde

daha detayli anlatilacaktir.)

Assembly (montaj pozu, montaj markasi) bölümüne KL ön ekini

(Prefix: Ön ek) giriyoruz. Part (Parça) ön ekini P olarak birakiyoruz. Baslangiç

Numaralarini (Start Number) her ikisi içinde 1 olarak birakiyoruz. Name (Isim)

bölümüne büyük harfle KOLON giriyoruz. Assembly kismina yazdigimiz KL ön eki

kolonlar için montaj marka numarasi ön eki oluyor. KL1, KL2, KL3…vb. olarak

numaralandiriliyor. Kolonun kendi basina üzerinde hiçbir plaka veya baska bir eleman

olmadan kendi numarasi ise P olarak basliyor. P1, P2, P3..vb.

Profile bölümünden select ‘i tikliyoruz. Burada karsimiza Profil kütüphanesi

çikiyor. HEA profillerinden HEA300 profilini seçiyoruz. Detaylarini görebilmek için sag

alttaki Show details (Detaylari göster) tiklayarak isaretliyoruz. Detay bölümünde profilin

yüksekligi, genisligi, gövde kalinligi, flanj kalinligi gibi özellikleri görüyoruz. Analiz

bölümünde ise kesit alani, birim agirligi, atalet momenti, mukavemet momenti gibi

özellikleri görüyoruz.

92

Malzeme bölümünde Default olarak S235JR görüyoruz. Bu S235JR >> ST37

çeligine denk geliyor. Burada renk kodunu (Class) 7 olarak giriyoruz.

93

Kolonun yönünü, alt ve üst kotlarini sekildeki gibi tanimladiktan sonra Apply

tusuna basip ardindan OK tusuna basiyoruz. Artik kolonlarimizi akslarda olusturabiliriz.

A-1 kesisim noktasina tikladigimizda ilk kolonumuzu olusturuyoruz. Tekrar kolonu

seçtigimizde ayni özelliklerle C-1 akslarinin kesisimine diger kolonu yerlestiriyoruz.

94

Not: Burada önce 1 aksi kolonlarini olusturuyoruz. Sonra 1 aksi kirislerini, kolon-kiris baglantilarini, kolon

taban baglantilarini olusturacagiz ve Copy-Translate (Kopyala) komutu ile 1 aksini diger akslarimiza

kopyalayacagiz.

KIRISLERIN OLUSTURULMASI : Simdi de sekilde görüldügü gibi kirisi çift

tikliyoruz. Karsimiza Beam Properties (Kiris Özellikleri) penceresi geliyor.

Asagidaki sekildeki gibi kiris bilgilerini girdikten sonra Apply tusuna basip

ardindan OK tusuna basiyoruz. Çati kirisini olusturuyoruz.

96

Yukaridaki sekilde sistemimizin hem üç boyutlu görüntüsü hem de 1 aksi kesiti

görülmektedir. Böylece 1 aksi kolonumuzu ve 1 aksi kirisimizi olusturduk. Bundan sonraki

bölümde baglantilarin nasil olusturulacagini görecegiz.

97

KOLON – KIRIS BAGLANTISININ OLUSTURULMASI :

Jointlerin ve makrolarin oldugu sayfalarda saga ve sola dolasarak ilgili baglantiyi

buluyoruz. 7 nolu sayfaya geliyoruz. Haunch (40) baglantisini seçiyoruz. Bu baglantiyi

kullanarak kolon ve kirisimizi birlestirecegiz. Baglantiyi olustururken önce ana elemani

sonra tali elemani seçiyoruz. Önce baglanti özelliklerinde bazi ayarlamalar yapiyoruz.

Öncelikle kolon üzerindeki plakadan baslayalim. Bu plakayi düz kullanmak istiyoruz açili

kullanmak istemiyoruz. Sekilde görüldügü gibi Parameters bölümünden degisikligi

yapiyoruz. Apply tusuna basiyoruz. Degisikligimiz kaydedildi.

98

Daha sonra sekilde de görüldügü gibi Parts bölümünden End Plate (Alin plakamizin)

kalinligini ve Cap Plate (Kolonun üstündeki plaka) kalinligini ayarliyoruz. Tekrar

baglantiyi çift tikliyoruz.

99

Bolts (Civatalar) bölümündeki Civata çapi, standardi, delik toleransini belirliyoruz.

Arkasindan yatay ve dikey civata sayisi ve birbirleri arasindaki mesafeleri sekildeki gibi

giriyoruz.

100

Baglantiyi sekildeki yapiyoruz. Birlesim basariyla tamamlanmissa yesil bir sembol çikiyor.

Yani sekilde de görüldügü gibi kolon kiris baglanti noktasinda üstte 3 adet bulon, altta ise

bizim guse dedigimiz yerde ise 2 adet bulon baglantisinin basariyla yapildigi

görülmektedir.

Not: Eger birlesim basariyla yapilmadiysa sembol kirmizi oluyor. Eger sembol sari olursa birlesimde bir

sorun var demektir. Sari olarak görünen bir birlesimin sorununu tespit etmek için yakindan incelemek gerekir.

Sari sembol genellikle, civata veya deliklerin kenar paylarinin, birlesim için önceden belirlenen degerden

küçük olmasi ile alakalidir. Bizim sekilde de görüldügü gibi sembol yesil ve sonuç olarak basarili bir baglanti.

101

KIRIS – KIRIS BAGLANTISININ OLUSTURULMASI :

Jointlerin ve makrolarin oldugu sayfalarda saga ve sola dolasarak ilgili baglantiyi

buluyoruz. Tekrar 7 nolu sayfaya geliyoruz. Apex Haunch (106) baglantisini seçiyoruz.

Bu baglantiyi kullanarak çati kirislerimizi birlestirecegiz. Baglantiyi olustururken önce

soldaki kiris elemanini, sonra sagdaki kirisi elemanini seçiyoruz. Daha öncede yaptigimiz

gibi baglantiyi olusturmadan önce ilk olarak baglanti özelliklerinde bazi ayarlamalar

yapiyoruz.

103

KOLON TABANI BAGLANTISININ OLUSTURULMASI :

104

Ok

Ayni ayarlarla diger ucunuda yapiyoruz. Burada

baglantimizi yaptiktan sonra kirisin baslangiç ve

bitis ucunda plakalarin ayni yöne bakmasina dikkat

etmemiz gerekir.

Ayni kiris diger akslarimiza da kopyaliyoruz.

Baglantilarda ayni sekilde gidiyor beraberinde.

Simdi kirisleri tekrar seçip karsi tarafa kopyaliyoruz.

Tabiki kopyalamada markalamada degisiklik olucagi

için bunu simetrigini alsak daha iyi oluyor. Suan iki

taraftada baglanti plakalari ayni yönde. (mirror)

Baglanti plakalarinin her iki aks içinde disari

bakmasi isiyoruz.

O yüzden diger akstaki baglanti plaklarini yönlerini

disari bakacak sekilde degistiriyoruz.

Birlestirme :

Simdi stabilite kirislerimizi 10 m kotunada

kopyalayacagiz. Kirislerimizi seçtik. Kopyala

diyorum. 1 adet Z ekseninde 5000 mm kopyala

diyoruz. Böylece bütün elemanlari 10 kotuna

kopyalamis oluyoruz.Burada kolon üst plakasina

degip degmedigini kotrol ediyoruz. Evet degmiyor.

Arada Save butonuna basarak kaydetmeyi

unutmuyoruz.

Evet A aksimizi açtik.Simdide düsey çaprazlarimizi tanimlayacagiz. Kirisi seçtik.

Profilimizi seçiyoruz.

imo-izmir xsteel kurs notlari

Documents