"in forex"#30: evvelce ozunu tani

Azərbaycanda ilk və tək!

İn Forex 08 (30) / avqust, 2012

səh

.38

Avqust ayı üçün proqnozlar

Əvvəlcə özünü tanıu,x ao ğ an cy laal rın xo iı ll aa s n er tu !J

Ekspert rəyləri .............................45Dalğa analizi................................47Kompleks texanaliz......................52İşimoku analizi.............................56

səh. 16

səh

. 10

100% F.A.

“Qızılınoduna yandım”

səh. 30

səh. 6

“Kim deyirsə ki, pis

günü olmayıb,

qələt eləyir”

səh

. 22“Profit Trend”

strategiyası

Trendlə dostluq eləmək xatalı iş sayılır

“Stop

ovçuları”nı

necə ovlamaq

olar?


30MÜNDƏR İCAT2

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

6-da..........................................�“Qızılın oduna yandım”. Treyder başına

gələnləri danışır

8-də..........................................�Strategiyanı�necə�seçməli?10-da.........................................“Stop�ovçuları”nı�necə�ovlamaq�olar13-də........................................“Kim deyirsə ki, pis günü olmayıb, qələt eləyir”.

Treyderlə müsahibə

16-da.........................................Dostumuz xain çıxanda... Trendlə dostluq niyə

xatalı iş sayılır

18-də.........................................Diapazonun “yol xəritəsi”. Qiymət hərəkətinin

daraldığı zonalarda hara getmək lazımdır

21-də.........................................QQE�indikatoru22-də.........................................“Profit�Trend”�strategiyası25-də.........................................Treyder intizamının 25 qaydası. Bunları

hər gün oxuyun!

30-da.........................................100% F.A. Tam Fundamental Analiz

necə aparılmalıdır

33-də.........................................Patternlərin dili. Onlarla daha faydalı işləmək üçün

nələri bilmək lazımdır

36-da.........................................“Relslər”�və�“əjdaha”38-də.........................................Öncə özünü tanı! Sonra bazara keçərsən...

39-da.........................................ZZelse�strategiyası40-da.........................................Sistemlərin�anatomiyası45-də.........................................Bərəkətli ay. Avqust üçün ekspert rəyləri

47-də.........................................Elliot�Dalğalarının�analizi52-də.........................................Kompleks�texanaliz56-da.........................................“İşimoku”�əsasında�analiz60-da.........................................�Kitab�rəfi

Oxuyacaqsınız:

Jurnalı forumda müzakirə et

http://inforex.az/forum_new/viewforum.php?f=23&sid=985eaf393f1d88c8f64b3370a69cca35


REDAKTORDAN Oxucuya

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

3


Oxuduğunuz bu jur-nal “İn Forex”in 30-cu sayıdır. Yəni...

jurnalımız artıq 30 aydır ki,sizinlə görüşə gəlir. Az vaxtdeyil. Və indi 30 ayda keçilənyola baxanda doğrudan da, aziş görülmədiyinin şahidi olu-ruq.

“İn Forex” jurnalı niyəyaradılmışdı? İlk növbədə bizimtreyderlərin peşəkarlaşmasına,inkişafına dəstək olmaq üçün.Axı treydinq velosiped sürməkvə ya üzmək deyil ki, bir dəfəöyrəndinsə, ömürlük bacara-cağın bir işə çevrilsin. Bu, dahaçox, məsələn, gitara çalmağabənzəyir: bir müddətdayandınsa, geriyə gedəcəksən.İdeal formada qalmaq üçün isədaim məşğul olmalısan!

Treyder daim öz üzərindəişləməlidir. Bunun ən optimalyolu isə həmkarlarımıza trey-dinqlə bağlı mövzuların bütünspektrini əhatə edən bir jurnaltəqdim etmək idi. Carivəziyyətin analizindən tutmuş,psixoloji məsləhətlərə, ticarətsistemlərindən tutmuş,müsahibələrə qədər...

Əlbəttə, deyə bilmərəm ki, biznəzərdə tutduqlarımızı hamısıedə bilmişik. Hələ ki yox. Onagörə də, qarşıdakı dövrdə sizihələ çox yeniliklər gözləyir.Hazırda yeni və maraqlırubrikaların ideyaları üzərindəişləyirik. Xüsusilə də yerli trey-derləri, onların fəaliyyətini vəişini daha çox əhatə etməyəçalışacağıq. Cəhd edəcəyik ki,azərbaycanlı treyder bu jur-

nalda özünü görsün. Bununüçün sizdən də bir xahişim var:bizimlə aktiv əlaqə saxlayın!Fikirlərinizi deyin, problem-lərinizi danışın, başınıza gələn-ləri bölüşün... Jurnalımızın ənsevilən rubrikalarından biri olan“Treyder əhvalatları” məhz beləyaranmışdı. Və bu rubrikanınuğuru göstərir ki, biz hansı is-tiqamətə üz tutmalıyıq: canlı,real treyderlərə.

Beləliklə, jurnalı dahamaraqlı və faydalı etmək üçünsizi də prosesə qoşulmağadəvət edirəm. Forumda jurnallabağlı bölümə daxil olun və tək-liflərinizi bizimlə bölüşün. Əminola bilərsiniz ki, heç bir dəyərlitəklif diqqətdən kənarda qalma-yacaq.

Bu – sizin jurnaldır. Onunancaq bir məqsədi var: azərbay-canlı treyderlərin treydinqsahəsini daha dərindən,hərtərəfli anlamalarına və sonnəticədə qazanmalarına yardımetmək. 30 ay əvvəl əvvəl bizimjurnal buraxmağımız daha çoxeksperiment idi. İndi isə ciddi vəgetdikcə inkişaf edən bir layi-hədir. Bu müddətdə jur-nalımızın rəqibi peydaolmayıb, ilk və tək olaraqqalmışıq. Niyə? Ona görə ki,bu, heç də asan bir iş deyil.

Bizi seçdiyiniz üçün təşəküredir, faydalı və maraqlı mü-taliə arzulayıram.

“İn Forex” – 30!

İlqar Vəliyev, Layihənin rəhbəri

Treydinqvelosiped sürmək vəya üzmək deyil ki, birdəfə öyrəndinsə, ömür-lük bacaracağın bir işəçevrilsin. Bu, dahaçox, məsələn, gitaraçalmağa bənzəyir: birmüddət dayandınsa,geriyə gedəcəksən.İdeal formada qalmaqüçün isə daim məşğulolmalısan!



REK LAM4

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844 Jurnalı forumda müzakirə et

Ona görə ki, bu cür şərtlər yalnız bizdədir:

C.Cabbarlı, 44, Caspian Plaza



XƏB ƏRLƏR Nə baş verir?

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

5

Federal Ehtiyatlar Sis-teminin qatı əleyhdarıkimi tanınan konqres-

men Ron Pol Konqresdəkiçıxışında ABŞ-ın qızıl-valyutaehtiyatları ilə bağlı şübhələrinibildirəndə bu, sensasiya ol-muşdu. Amma Pol bununla ki-fayətlənməyərək, Konqresinölkənin qızıl-valyuta ehtiyat-larının yoxlanması barədə qərarçıxarmasına da nail oldu.

Bu, son bir neçə onillik ərzindəilk belə hadisədir. Ona görə dəniyə dünyada kifayət qədər hay-küyə səbəb olmasını başa düşməkçətin deyil. Bəs əslində ABŞ-ınqızıl-valyuta ehtiyatları nəsəviyyədədir və konqresmenin

narahatlığı sadəcə boş hay-küydeyil ki? Güman ki, bu sualın ca-vabını artıq heç kim əminlikləverə bilməz və hər kəs Konqresintəyin etdiyi araşdırmanınnəticələrini gözləməyə üstünlükverəcək.

Ron Pol özü FES-i “dünyanınən böyük paradoksu” adlandırır vəona etibarın olmadığını söyləyir.Məsələ ondadır ki, FES – özəlbankların qrupudur, 1913-cü ildəABŞ Konqresi və prezident

Vudro Vilson bu banklara 100 ilərzində dollar çap etmək üçünmonopoliya hüququ verib. Bumüddət 2013-cü ildə bitir. Bəsondan sonra nə olacaq?

FES-in gerçək sahibinin kimliyihələ də bir sirr olaraq qalır. Qeyri-rəsmi məlumatlara görə, onun80%-i Nyu-York Federal Ehtiyat-lar Bankına məxsusdur. Bu bankABŞ-ın 8 ən varlı ailəsinə aiddir:Goldman Sachs, Rockefellers,Lehmans, Kuhn Loebs, Roth-schilds, Warburgs, Lazards və Is-rael Moses Seifs. Bunlardan ancaqilk dördü Amerika vətəndaşlığınamalikdirlər.


FES-in müddəti bitir

Yunanıstan qurtulduYunanıstanın hökumət

koalisiyası 2013 və2014-cü illər üçün

büdcə xərclərini 11,5 milyardavro (14,1 milyard dollar) azalt-maq planını təsdiqləyib. İndiAfina 31 milyard avro həcmindəkredit tranşına ümid edə bilər.

Krediti Avropa Mərkəzi Bankı,Beynəlxalq Valyuta Fondu vəAvropa Birlyi “üçlüyü” ayırırlar.Əks halda ölkə yaxın həftələrdətamamilə maliyyəsiz qala bilərdi.

Yada salaq ki, buna qədərPASOK partiyasından olan sosia-listlər büdcə xərclərinin azal-masına qarşı çıxır və hələ iki ilərzində bu addımı atmamağı tələbedirdilər. İndi məhz onların

yumşalması hakim partiyanın əl-qolunu açıb. Baş nazir AntonosSamaras sosial-istləri vəziyyətinkritik olduğunainandıra bilib.

Qeyd edək ki,ümumilikdəAfina kreditor-lardan 173 mil-yard avro alacaq.

Razılığın əldəolunması cəmi 5həftədir ki ölkəniidarə edənhökumətin yeni parlament seçki-lərindən yan keçməsinə də şansyaradıb.

Analitiklərin proqnozlarınagörə, bu il Yunanıstanın iqtisadiy-

yatı 7% azalacaq. Artıq 5-ci ildirki, Yunanıstanda tənəzzül davamedir.



B A Ş A G Ə L Ə N L Ə R6 Treyder əhvalatları

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Təxminən bir ay əvvəl, iyulun3-4-ü olardı, necə oldusa, qızılıaldım. “Necə oldusa” deyəndə ki,gördüm, artım trendidir, mən dəaldım. Aşkar impuls vardıbazarda, qiymət sürətlə qalxırdı.

Dedim, yəqin hələ bir müddət dədavam edəcək. Amma mən alankimi enməyə başladı. Mən fikir-ləşdim ki, bu, korreksiyadır vəqısa enişdən sonra artım trendiəvvəlki sürətlə bərpa olunacaq.

Ona görə də əməliyyatı bağla-madım. “Stop” isə qoymamışdım.Amma olmadı. Qiymət 1618-dəm1576-ya qədər düşdü.


“Qızılın odunayandım”

Oxucuların böyük marağına səbəb olan “treyder əhvalatları” silsiləsindən növbəti

məktubu sizə təqdim edirik. Onun müəllifi yayın ortalarında qızıl bazarında başına

gələn hadisəni danışır. Ənənəmizə sadiq qalaraq, treyderin adını açıqlamırıq. Onun

yazı tərzini və üslubunu isə müəyyən redaktələrlə olduğu kimi saxlamışıq.

Redaksiyadan: Treyderin təsviri əsasında hadisəni belə rekonstruksiya etmişik

Treyder: “Va-banka getdim və uduzdum... peşmanam, gərəközümü treyder kimi aparaydım, qumarbaz kimi yox!”

8

Burada “buy”

əməliyyatı açılıbBurada ikinci “b

uy”

əməliyyatı açılıb

Burada üçüncü “buy”

əməliyyatı açılıb

və

stop-out


İn Forex 08 (30) / avqust, 2012www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Yəqin, əməliyyat aparanlarbilirlər, qızılın 1 punktu digər va-lyutaların 3 punktuna bərabərdir.Yəni başqa valyutalarda 1 dollaritirəndə, qızılda 3 dollar itirirsən.Mən bunu ya bilmirdim, ya dayadımdan çıxmışdı, amma axır ki,əməliyyatı açandan sonra gördümvə möhkəm peşman oldum.

Amma əməliyyatı bağlamağa əlimgəlmədi.

Qızıl elə sürətlə düşdü ki, bir dəgördüm, balansımın az qala yarısıgedib. Amma elə bu vaxt qiymətqalxmağa başladı və mən fikir-ləşdim ki, vəssalam, artım trendibərpa olunub. Ona görə də 1594-də ikinci alış əməliyyatımı açdım.Qiymət bir azca da qalxsa, hər ikiəməliyyatı ümumi müsbətdəbağlaya biləcəkdim. Ammaqiymət yenə də aşağıya getdi!!!Həm də birnəfəsə! Mən kompüteribir də açanda gördüm ki, iki dənə

iri qara şam var, terminalda da irimənfi rəqəm gözümü deşir!Özümü elə itirdim ki, hiss elədim,tər basır məni... nəsə eləməyə dəəlim gəlmirdi...

Amma bu vaxt qiymət elə bil,məni görüb qalxmağa başladı.Araşdırdım, gördüm ki, dol-

larla bağlı müsbət xəbər çıxıbmış,enişin səbəbkarı odur. Özüm-özümə dedim ki, vəssalam, bu, biriş idi oldu, trend isə yuxarıyadır.Ona görə də, 3-cü alış əməliyya-tını açdım. Bilmirəm, hansıorqanımla fikirləşirdim, hər halda,100% başımla deyildi...

Yəqin, o hal da təsirini göstər-mişdi ki, onsuz da hesabımdavəziyyət biabırçılıqdır, ölmək-ölməkdir, xırıldamaq nə deməkdir,qoy, ya birdəfəlik o yanlıq olsun,ya da bu yanlıq... Bunu özüməaçıq deməsəm də, beynimdə beləfikirlər dolaşırdı.

Nəsə, 1581-də üçüncü alışəməliyyatını açdım. Lənət şey-tana! Bu, nə axmaq hərəkət idi?Əgər sən balansını $2000-dən$500-ə salmısansa, niyə elə $500-də də çıxmayasan bazardan?Gərək mütləq va-banka gedəsən?Mən va-banka getdim və uduz-dum... peşmanam, gərək özümütreyder kimi aparaydım, qumarbazkimi yox!

Qızıl aşağıya bir dəfə də sıçradıvə mən 1561-də stop-outlabazardan çıxarıldım. Əsəbimdəndişim bağırsağımı kəsirdi... Bu

axmaq əməliyyata qədər hər şeyelə yaxşı gedirdi ki... Dalbadalqazanclar götürürdüm. Özüm-özmü qızılın oduna yandırdım.

İndi treydinqə fasilə vermişəm.Hiss edirəm ki, istirahət lazımdır.Bir qədər dincələndən sonrayenidən bazara qayıdacağam. Budəfə ancaq sistemli ticarət apara-cağıma özümə söz vermişəm!

Dəyəri oxucular! Əgər siz də

əhvalatınızı digər treyderlərlə

bölüşmək istəyirsinizsə,

başınıza gələnləri yazıb, redak-

siyamıza göndərə bilərsiniz:

[email protected]


Onsuz da hesabımda vəziyyət biabırçılıqdır,

ölmək-ölməkdir, xırıldamaq nə deməkdir,

qoy, ya birdəfəlik o yanlıq olsun, ya da bu

yanlıq... Bunu özümə açıq deməsəm də,

beynimdə belə fikirlər dolaşırdı.

8

B A Ş A G Ə L Ə N L Ə R Treyder əhvalatları 7

Facebook-da bizə qoşulun

http://www.facebook.com/pages/Inforexaz/103717423006873?ref=ts

http://www.facebook.com/pages/Inforexaz/103717423006873?ref=ts



Ə S A S M Ə S Ə L Ə8 Ticarət tərzi

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Artur Hill

Real bazarda ticarətə

başlamazdan əvvəl siz

strategiyanızı, yaxud

planınızı hazırlamalısınız. Bu

plan sizin ticarət stilinizə və

qarşıya qoyduğunuz məqsədlərə

uyğun olmalıdır. Əlbəttə ki, son

və yekun məqsəd pul qazan-

maqdır, amma bu məqsədə çat-

mağın müxtəlif yolları var.

Gəlin, futbolla treydinqarasında anologiya gətirək. Tutaqki, əgər futbol komandasınınməqsədi topu nəzarətdə saxla-maqdırsa və çox qol vurmağaçalışmırsa, o, mühafizəkar oyunüslubu seçə bilər. Bu zaman onunəsas gücü və diqqəti topu özündəsaxlamağa sərf olunacaq. Böyükhesabla udmağa çalışan komandaisə əksinə, aqressiv oyun üslubu

seçməlidir. Adətən komandalarmeydana çıxmamışdan nə istədik-lərini bilir və buna uyğun olaraqda öz oyunlarını qururlar. İn-vestorlar və treyderlər də bazaragirməzdən öncə nə istədiklərinibilməli və buna nail olmağahesablanmış plan tutmalıdırlar.

Məqsədlərlə bağlı ilkin suallarpotensial

riskə və gəlirəaid olmalıdır. Riski nəzərə al-madan gəlir haqqında düşünməkolmaz. Onlar bir-biri ilə sıxbağlıdırlar. Potensial gəlir nə

qədər çoxdursa, risk də bir o qədərböyük olacaq. Bunun əksi dədüzdür: risk nə qədər azdırsa,gəlir də bir o qədər az gözlənilir.

Gəlir və risk müəyyənediləndən sonra ticarət stiliseçməyin vaxtıdır. Bu stil məhzbizim məqsədimizə çatmağımızüçün

uyğun olmalıdır.Məsələn, əgər məqsəd gəlir vətəhlükəsizlikdirsə, ekstremalsəviyyələrdə bazara girmək bizimüçün uyğun stil deyil.


Strategiyanınecə seçməli?..

İnvestorlar və treyderlər də

bazara girməzdən öncə nə istədiklərini

bilməli və buna nail olmağa

hesablanmış plan tutmalıdırlar.

8



Yox, əgər məqsədimiz böyük

riskə girərək, tez və yüksək gəlirə

can atmaqdırsa, onda dönüş

nöqtələrini tutmağa çalışmaq

bizim üçün münasib strategiya

sayıla bilər.

Stillər çox müxtəlif ola bilərlər.

Bəziləri gündə bir neçə punkt tut-

mağa hədəflənib, digərləri isə

uzunmüddətli investisiya üçündür.

Onlar öz aralarında birləşdirilə də

bilərlər. Sizin stil təkcə sizin

məqsədlərinizdən yox, həm də

fəallığınızdan asılı olmalıdır.

Gündaxili tredeyderlər daha çox

əməliyyata siqnal verən strate-

giyaları seçirlər. Onların məqsədi

tez-tez əməliyyat açmaq və gəliri

az-az götürməkdir. Onlar çox

yaxın “stop”larla işləyəcəklər.

Bazara giriş və çıxış üçün aşağı

zaman periodlarından istifadə

edəcəklər. Ona görə də, əmin olun

ki, sizin ticarət üslubunuz fəal-

lığınıza adekvatdır.

Hədəflər dəqiqləşəndən və stil

müəyyən ediləndən sonra strate-

giya seçməyin zamanı yetişir. Bu

strategiya sizin istədiyiniz

gəlir/risk nisbətinə əsaslanmalı və

fəallıq səviyyənizə uyğun ol-

malıdır. Məsələn, tutaq ki, məqsəd

illik 20-30% illik gəlir götür-

məkdir. Bu, yüksək gəlirlik

olduğundan, risk də yüksək ola-

caq, ona görə də riskləri məhdud-

laşdırmaq məsələsinə ciddi

yanaşılmalıdır. Ticarət portfelinin

5-10 faizini buna ayırmaq,

qalanını isə mühafizəkar ticarət

üçün saxlamaq olar. Bu halda

gündaxili ticarət o qədər də

yaramır, orta və uzunmüddətli

strategiyalar daha yaxşı seçimdir.

Kapitalın idarə edilməsi qaydaları

kifayət qədər sərt olmalıdırlar.

Optimal strategiya o ola bilər ki,

biz dəstək səviyyələrinin yanında

alır, müqavimət səviyyələrinin

yaxınlığında isə satırıq. Əməliyy-

atların etibarlığını artırmaq üçün

yaxşı olar ki, alış imkanlarını

uzunmüddətli “buğa” trendinin,

satış imkanlarını isə “ayı” tren-

dinin olduğu bazarlarda axtaraq.

Bu zaman əsas indikatorlarda di-

vergensiya olsa, daha yaxşıdır.

Əlbəttə, bu, mümkün ola

biləcək strategiyalardan sadəcə

birinin detallarıdır. Hər bir treyder

ancaq özünə uyğun strategiyanı

seçməli və ya yaratmalıdır. Əks

halda bazara girməniz məsləhət

deyil.


8

Ə S A S M Ə S Ə L Ə Ticarət tərzi 9

Gəlin, birlikdə baxaq

“Qara Qızıl” - 17 avqust 19:00

Film azərbaycan dilində

nümayiş olunacaq

http://inforex.az/az/cinema.php



TAKT İKA10 Cavab gedişi

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Scott Persival

Foreksdə stop orderlər

çox vacib elementdirlər.

O n l a r ı

qiymətləndirməmək düzgün ol-

mazdı. Çünki Foreksdə broker-

lərin təklif etdikləri kredit çiyini

o qədər böyükdür ki, bazar sizin

əksinizə gedəndə treyder asan-

lıqla bir əməliyyata depozitinin

böyük hissəsini itirə bilər.

Foreksdə əsas məsələ risklərin

idarə olunmasıdır. Hesabımızı

itkirlərdən qoruyan əsas amil isə

məhz stop orderlərdir.

Mən bir neçə treyder tanıyıram

ki, heç vaxt “stop loss”dan isti-fadə etmədiklərini deyirlər.Adətən bunu belə əsaslandırmağaçalışırlar ki, onların əməliyyatıçox qısamüddətli olur və bütünəməliyyat boyu problem yaranankimi pozisiyanı bağlamaq üçün əl-lərini klaviaturada hazırvəziyyətdə saxlayırlar. Buna etirazedəndə ki, “stop”lardan istifadəonlara müəyyən nizam-intizamaşılayacaq və gərginliklərini azal-dacaq, onlar razılaşmayaraq“stop”lara ehtiyaclarının ol-madığını vurğulayırlar. Beləgörünür, bəzi bazar işti-rakçılarında “stop”lara qarşı qorxuvar. “Stop”lardan istifadə zamanıyaranan narahatlıq onlar üçündaha gərgin olur. Çünki əsassız işədüşən “stop”lar onların potensialgəlirli əməliyatlarını məhv edirlər.Bəs bu, niyə belə olur?

Bunun bir sıra səbəbləri var.Birinci və ən sadəsi: “stop”larçox yaxın təyin olunur. Nəticədə

ani bir qiymət hərəkəti ilə işədüşürlər. Digər səbəb isə ondanibarətdir ki, bazarda bəzi qüvvələr“stopları ovlamaqla” məşğul-durlar. Bu hadisə çox məşhurdur.Market-meykerlər tez-tez bazarıonların hesablamalarına görə xeylisayda stop lossun yerləşdiyinöqtəyə çəkməyə çalışırlar. Onlarbunu ya bazara daha yaxşı

qiymətlə girmək üçün, ya daözlərinin açdığı pozisiyaların is-tiqamətində hərəkət yaratmaqüçün edirlər.

Kapitalın idarə olunması vərisklərə nəzarət yaxşıdır, ammasiz əmin olmalısınız ki, onlarıdüzgün tətbiq edirsiniz. Tutalım,sizin belə bir qaydanız var ki, de-pozitin 1%-dən çoxunu və yaəməliyyata 50$-dan çox risk edəbilmirsiniz.


“Stop ovçuları”nınecə ovlamaq olar?“Stopşünaslıq” elminin bir sıra biclikləri

8



Siz nzd/usd cütlüyündə 0.6600qiymətinə 10 000-lik satışəməliyyatı açmaq istəyirsiniz. Bu,o deməkdir ki, hər bir hərəkət 1$-a bərabərdir. Yəni siz stopu 50punkt aralıda - 0.6650-də yer-ləşdirməlisiniz. Düzdür?

Əslində bu, heç də belə deyil.Burada bütünlükdə məntiq düzdeyil. Biz kapitalın idarə olun-ması qaydalarından birini –pozisiyanın həcmini götürürük vəondan stop lossu hesablamaqüçün istifadə edirik. Amma kimdedi ki, bazar bizim qaydalara ri-ayət etməyimizə fikir verir?

Biz əslində stop-lossuhəqiqətən qrafikdə məntiqi yerdəyerləşdirməliyik. Təsəvvür edəkki, biz qrafikə baxdıq və qərar-laşdırdıq ki, stop lossu yer-ləşdirmək üçün məntiqi yer (bubarədə aşağıda daha ətraflı danışa-cağıq) giriş səviyyəsindən 80punkt aralıda, 0.6680-da yerləşir.Bu, özlüyündə bir problemdir,belə ki, potensial itki 80 dollarolacaq. Bu da bizim qaydalarauyğun deyil. O halda biz necəqaydalarımıza müvafiq olaraq 50dollar risklə 0.6680-da “stop” yer-ləşdirə bilərik? Edə biləcəyimiz

yeganə şey pozisiyanın həcminidəyişməkdir. Əgər biz pozisiyanınhəcmini azalda bilsək, bütün qay-dalara riayət etmiş oluruq; “stop”uməntiqə uyğun yerdə yerləşdiririkvə 50 dollar risk etmiş oluruq.

Hər bir treyderin özünün“stop”u yerləşdirmək metodu var.Bir çox treyderlər

sadəcə yaxınlıqdakı maksimum vəya minimuma baxır, ya da müqa-vimət/dəstək səviyyəsində “stop”yerləşdirirlər. Amma qiymət yan-lış kəsilmələr edə bilər, ona görədə, qiymətin texniki səviyyənikəsməsi o demək deyil ki, həministiqamətdə hərəkətini davam et-dirəcək.

Bəs elə bir səviyyəni necə tapaqki, böyük ehtimalla qiymət oradasizin əksinizə gedəcək? Qrafikəbaxın: siz hansı nöqtədə əksəməliyyat açardınız? Qiymətinhansı hərəkəti və ya indikator belə

bir əməliyyatı aç-mağa siqnal verər?Təsdiq necə ola-caq? Təsəvvür edəkki, usd/jpy cütlüyüüzrə 118.40qiymətində alışəməliyyatıaçırsınız. 118.10ətrafında “ikiqatdib” var, treyder-lərin çoxu görünür,stop losslarını busəviyyədən aşağıdayerləşdirəcəklər.

Amma çalışın analiz edəsiniz,harada satış əməliyyatı verərdi-niz? Sizin fikriniz belə olardı:“İkiqat dib, təbii ki diqqətimiçəkəcək, amma bu, kifayət deyil.Qiymət daha da aşağı düşərək,konsolidasiya zonasını keçməlidir,ona görə də 117.90-ın kəsilməsieniş trendi barədə

fərziyyəmi təsdiqləyər”. Bu min-valla siz böyük ehtimalla eniştrendini gözləyəcəyiniz yeritapdınız.

Əlbəttə, stopun səviyyəsinimüəyyənləşdirmək üçün qrafikpatternlərdən istifadə mütləqdeyil. Siz həmçinin eyni məqsədləözünüzə rahat indikatordan dafaydalana bilərsiniz. Təsəvvüredək ki, siz MA-lardan istifadəedirsiniz. Hesab edə bilərsiniz ki,10 MA-nın 50 MA-nı aşağıyadoğru kəsməsi eniş trendinəişarədir. Qrafikə baxanda görürükki, bu kəsişmə qiymət 117.75-ədüşəndə baş verəcək. Elə busəviyyədən də “stop” kimi istifadəetmək lazımdır. Siz həmçinin Fi-bonaççi səviyyələrindən,Bollincer zolaqlarından və başqaalətlərdən də istifadə edəbilərsiniz.

Yadda saxlayın: “stop”u eləyerdə yerləşdirmək lazımdır ki,oranı keçəcəyi təqdirdə qiymətinsizin pozisiyanızın əksinəgedəcəyinə əminsiniz.


Lokal maksimum və minimumlar, yu-

varlaq qiymətlər stop loss ovçularının diqqətini

cəlb edir. Amma siz onların taktikasından öz

maraqlarınız üçün istifadə edə bilərsiniz.

8 8

TAKT İKA Cavab gedişi 11



“Stop”u başqa “stop”larınənənəvi yerləşdirildiyi yerlərdətəyin etməyin.

“Stop”larınızın sizə qarşı tez-tez işə düşməyinin səbəblərindənbiri odur ki, lokal maksimum vəminimumlar, yuvarlaq qiymətlərstop loss ovçularının diqqətinicəlb edir. Amma siz onların tak-tikasından öz maraqlarınız üçünistifadə edə bilərsiniz.

Təsəvvür edək ki, aud/usdcütlüyü 0.7550-dən aşağı düşəcək.0.7570 ətrafında lokal maksimumvar idi və “stop”u onun ətrafındayerləşdirdim. Nəticədə “stop” işədüşdü, qrafikdə həmin is-tiqamətdə “tikan” formalaşdı.Qiymət yenə aşağı qayıtdı və yenə0.7530 qiyməti ətrafında satışəməliyyatı açdım. Əvvəlki uğur-suzluğu xatırlayaraq, “stop”u0.7580-də yerləşdirdim. Bura“tikan”ın ən yüksək nöqtəsi idi.Təsəvvür edin ki, qiymət yenətikan formalaşdırdı və mənimstopum yenə işə düşdü!

Mən nə etməli idim? Biz bilirik

ki, sonuncu təpə adətən “stop”qoyduğumuz yerdir, ona görə dəsəviyyədən mümkün qədər uzaqolmaq lazımdır. 0.7620 ətrafındakonsolidasiya zonası yerləşirdi və“stop”u bu səviyyədən yuxarıdayerləşdirmək daha etibarlı olardı.Amma belə vəziyyətdə depozitinböyük hissəsi ilə risk etmiş olu-ram, deməli, pozisiyanın həcminiazaltmalı olacağam. Nə etməklazımdır? Bu problemi həll et-məyin bir yolu da var: daha yaxşıgiriş nöqtəsindən isti-fadə etmək.

Məhz bu vəziyyətiaraşdırarkən ağlımabelə bir fikir gəldi ki,stop loss ovçularının bucür hiylələrindən özmaraqlarımıza uyğunistifadə edə bilərik. Birçox iştirakçıların0.7570-də “stop” yer-ləşdirdiklərini və“ovçu”ların bu“stop”ları ovlaya-caqlarını bilərək,0.7530-da girişin yer-inə 0.7570 ətrafındaorder yerləşdirib, ovçu-ların öz işlərini gör-mələrini gözləməklazımdır.

Bu taktikadan isti-fadə zamanı səbrliolmaq lazımdır. Bizimtaktikamızın bir neçəvariantı var. Əgər sizəmin deyilsinizsə ki,stop loss ovçularıqiyməti stop losslarınyerləşdiyi səviyyə çat-dıracaqlar (ya da sizümumiyyətlə, stop lossovçularının mövcud-luğuna inanmırsınızsa),onda hazırkı qiymətlə

pozisiyanın bir hissəsini aça,sonra isə daha yaxşı qiymətləəlavə edə bilərsiniz. Bu yolla həttastop ovçuları belə sizin müəyyən-ləşdirdiyiniz “stop”un ətrafındaova çıxmayacaqlar, siz onsuz dalazımi qiymətə gəlirli əməliyyataça biləcəksiniz. Bu, həmçinin“stop”unuzun giriş nöqtəsindənuzaqda yerləşməsini kompen-sasiya edir.


Nəticə

Yadda saxlayın:

1. Əvvəlcə “stop”u qoyacağınız yeri

müəyyənləşdirin, ondan sonra

pozisiyanın həcmini. Əksinə yox.

2. “Stop” üçün yaxşı yer tapmaq

istəyirsinizsə, təsəvvür edin ki, həmin

istiqamətdə əməliyyat açmaq üçün

yer axtarırsınız. Qiymət harada ol-

malıdır ki, siz onun əks istiqamətdə

gedəcəyinə əmin olasınız?

3. Göz qabağında olan zonalarda,

yaxın maksimum, minimumlar,

dəstək və ya müqavimət səviyyələri,

yuvarlaq qiymətlərdə “stop” yer-

ləşdirməyin.

4. “Stop ovçuları”nın metodlarından

öz maraqlarınıza görə istifadə edin,

ovçuların “stop”ları işə sala biləcək-

ləri yerdə əməliyyat açın.

Düşünürəm, bu məsləhətlər“stop”ları yerləşdirmək metodunuzutəkmilləşdirməyə, xüsusən dədüzgün istiqamətdə ticarətapardığınız zaman onların tez-tez işədüşməsinin qarşısını almaqdakömək olacaq.

8

TAKT İKA12 Cavab gedişi



MÜSAH İ B Ə Endi Buşak

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

13

Biz adətən bu rubrikadahəmişə yerli treyder-lərlə müsahibələri dərc

edirdik. Amma son iki nömrədəxarici treyderlərin də fikirlərinəbir qədər diqqət ayırmağa qərarvermişik. Çünki əcnəbi peşəkar-ların da bazar haqqında fikirlərimaraq doğurmaya bilməz.

Bu dəfə müsahibəsini təqdimetdiyimiz Endi Buşak çoxtərəflişəxsiyyətdir: o, «ClevelandBrowns» komandasında yarım-müdafiəçi olub, hərbi donanmadaxidmət edib, amma həmişə paralelolaraq ticarət də aparıb. 1980-ciillərdən başlayaraq, treydinqləaktiv məşğul olub. Hazırdaözünün treydinq şirkətini idarəedir və gənc treyderlər üçün semi-narlar keçirir.

- Ticarətə maraq sizdənecə yaranıb?

- Bazarlar həmişə məni özünəcəlb edib. Çünki treydinq – tammənim arzuladığım iş idi. Ammalazımınca treyder təhsili almadanticarətə başlamaq istəmirdim.Çünki düşünürdüm ki, bu, pullarıhavaya sovurmaq demək olacaq.1982-85-ci illərdə mən texnikianalizi, Elliot Dalğalarınıöyrəndim. Bilirdim ki, çoxlarıbunları boş şey hesab eləyir.Amma özüm elə hesab eləmirdim.Mən səhmlər və opsionlarla birmüddət ticarət aparandan sonra

anladım ki, Elliot Dalğaları realolaraq “işləyir”. Bundan sonraonu daha çevik bazarlarda tətbiqetmək istədim. Beləliklə, fyüçer-slərə keçdim.

- İlkin ticarət kapitalınızıharadan əldə etmişdiniz?- Mən 5 il «Hewlett Packard»

şirkətində işləmişəm, elə treydinqidə orada işləyərkən öyrəndim.Həmin şirkətdə aldığım maaşdanqənaət edərək, ticarət hesabımayatırdım.


“Kim deyirsə pisgünləri olmayıb,

qələt eləyir”Endi Buşak: “Əgər sizin hələ cəmi 5 il təcrübəniz varsa,

deməli, bazarda uşaqsınız!

8



Günlərin birində isə bütün işvaxtımı ticarətə sərf etmək üçün«Hewlett Packard»ı tərk etdim.

- Treyder olmaq üçünhəyatda çoxmu çətinliklərdəf etmisiniz?- Mən həyatımı mərhələlərə

bölür və hər bir mərhələdə qarşıyaqoyduğum məqsədlərə çatmağaçalışıram. Çətinliklər əsas deyil.Əsas məsələ konkret mərhələdəməqsədinə doğru getmək üçüniradənin olmasıdır.

- Seminar keçirməyə maraqsizdə haradan yarandı?- Bu, mənim özümün də

inkişafıma və ticarətiminnəticələrinin yaxşılaşmasınakömək edir. Dinləyicilərə ticarətidaha yaxşı başa düşməkdə yardımedərkən mən özüm də bu işinəvvəllər fikir vermədiyimtərəflərini görürəm. Mən evdəoturub ticarət aparanda özümütənha hiss edirdim. Amma semi-narlar keçirmək bu vəziyyəti dəy-işdi. Mən öz ticarət sistemimi

başqalarına izah edir, onlarınsistemləri və baxışlarıyla tanışoluram.

- Onların baxışlarındasizi daha çox qaneetməyən nədir?- Məncə, yeni başlayan treyder-

lər müxtəlif indikatorlardan həd-dindən artıq çox istifadə edirlər.Sistem sadə olmalıdır, onlar isə

bacardıqları qədərmürəkkəbləşdirməyə çalışırlar.Halbuki, əsas məsələ pullarınidarə edilməsi olmalıdır. Bu, işinən vacib hissəsidir.

- Siz özünüz bu istiqamətdənə edirsiniz?- Əvvəlcə gəlir/risk nisbətinə

baxıram. Sonra bazardakıvəziyyətə. Əgər trendin davamedəcəyinə ümidim varsa, korrek-siyanı gözləyib, əməliyyat açıram.Bu zaman korrek-

siyanın Fibonaççinisbətlərinə nəzərən vəziyyətinəbaxıram. Çalışıram ki, gəlir/risknisbəti 2:1 və daha artıq olsun. Buhalda əməliyyatlarımın 50%-i düzçıxanda mən qazanıram. Əsasməsələ məhz gəlir/risk nisbətidir.

- Bir əməliyyatda hesabınızın neçə faizi ilə risk edirsiniz?- Baxır da... Mənim müxtəlif

hesablarım var. Ümumilikdə,

mühafizəkar adam və o cür dətreyderəm.

- Bəs gəliriniz nə qədər olur?- İldə təxminən 15-20%.

- Ticarət apararkən qarşınızakonkret məbləği məqsədkimi qoyursunuzmu?- Olanda olur. Məsələn, bu gün

iki əməliyyat açmışam, hərəsində$500 gəlir olub. Amma mənim$1000 qazanmaq kimi birməqsədim yox idi. Daha çox və yaaz da ola bilərdi. Bir neçə günəvvəl isə seminarda dalbadal birneçə aqressiv əməliyyat açaraq,$5000 qazanmışdım.

Mənim üçün konkret məbləğəsas deyil. Əsas odur ki, müs-bətdə qalım. Hər dəfə qarşıya

konkret məbləği məqsəd kimiqoymaq gərginliyi artıra bilər.

- Ən böyük qazanc vəitkiləriniz nə qədər olub?- Yadıma valyuta bazarında

gündaxili ticarət apardığım vaxtlardüşdü. Yaxşı günlər idi... Bir günyenadan $18000 qazanmışdım.Amma dəhşətli günlərim də olub.Kim deyirsə ki, pis günləri ol-mayıb, qələt eləyir. Hamıda olur.


Çalışıram ki, gəlir/risk nisbəti

2:1 və daha artıq olsun. Bu halda

əməliyyatlarımın 50%-i düz çıxanda

mən qazanıram.

8 8

MÜSAH İ B Ə14 Endi Buşak



Bir dəfə başım uşaqlarımaqarışmışdı və stop-loss qoy-mamışdım. Nəticədə həmin güntəxminən $10000 ziyana düşdüm.Onda dərk elədim ki, “stop” or-deri qoymaq nə deməkdir və nəqədər vacibdir!

- Ticarətinizi təhliledirsinizmi?- Əlbəttə. Həm də tez-tez. Hər

həftənin sonunda həmin həftəninnəticələrini təhlil edir, səhvlərimiaraşdırıram. Treyder itkilərinimütləq məhdudlaşdırmalıdır, əkshalda bu, ticarət deyil,özünüməhvdir.

- Sizcə, treyderə stabilqazanmaq üçün nə qədərtəcrübə lazımdır?- Mən həmişə öz tələbələrinə

deyirəm: əgər sizin hələ cəmi 5 iltəcrübəniz varsa, deməli, bazardauşaqsınız! Treyder təxminən 5ildən sonra bəzi vacib mətləbləribaşa düşür. Nəyin nə olduğunutəsəvür etməyə başlayır.

- Maraqlıdır... Tələbələrinizəbaşqa nə deyirsiniz?- Deyirəm ki, bu biznesin başqa

bizneslərdən fərqi nədədir. Fərqi

ondadır ki, burada pul itirəcəyinigözləməli və hazır olmalısan. Nəvaxt bu itkiləri kiçik çərçivədəsaxlamağı öyrənsəniz, bax, ondapul qazanmağa başlayacaqsınız.

- Sizin ustadınız olub?- Yox, təəssüf ki, yox. Olsa,

yəqin, yolum daha hamar olardı.Amma belədə xeyli daşlı-kəsəkliolub.

- Ticarət gündəliyiyazırsınızmı?- Yazırdım. Əməliyyat açdığım

qrafikləri çap edir və xüsusiqovluqda saxlayırdım.

- Fikir və emosiyalarınızanəzarət edirsinizmi?- Demək olar ki, həmişə! Xü-

susilə də böyük pullarla işləyəndəpsixoloji vəziyyətimə ciddinəzarət edirəm. Baş verənlərəözümün yox, pulların nöqteyi-nəzərindən baxmağa çalışıram.Əgər əməliyyat açandan sonra sizözünüzü rahat hiss edirsinizsə,deməli, döyüşün yarısı artıq udu-lub! Ticarət – velosiped sürməkkimi bir şeydir. Nəzəri biliklərinizyetərli ola bilər, amma hər şeyipraktikada tətbiq etməyi bacarmaqlazımdır.

- Özünüzü hər gün ticarətəemosional və psixolojibaxımlardan hazırlamaqüçün nəsə edirsinizmi?- Futbolçular bilirsiniz, bunu

necə edirlər? Bir həftə rəqib ko-mandanın oyununu izləyirlər. Ten-densiyaların, taktikanınmüşahidəsini aparır, sonra onauyğun məşq edirlər. Oyun vaxtıisə gərək bu barədə fikir-ləşməyəsən. Oyun vaxtı ancaqreaksiya verməlisən. Mən ticarətəhazırlaşanda da belə edirəm.Çalışıram ki, fikirləşməyim, ancaqreaksiya verim. Bir halda ki, “evtapşırığı”mı eləmişəm, qrafikdəxəttləri, səviyyələri tapmışam,deməli, hazırlığımı görmüşəm.Bundan sonra ancaq bazarıngedişlərinə reaksiya vermək qalır.

- Bəs səhv etmisənsə,onda necə?..- Əlbəttə, bu da olur. İnsan

həmişə düz edə bilməz axı. Buhalda sadəcə, başa düşməlisən ki,həmişə udmaq olmaz.

- Belə anladım ki, idmançıkaryeranız sizə treydinqdədə kömək edir...- Hə, edir. Amma deyim ki,

mənim müşahidələrimə görə ənyaxşı treyderlər keçmiş pilotlar-dan çıxır. Çünki onlar həmişə təli-mata əməl eləməyə öyrəniblər.Keçmiş hərbçilər də yaxşı treyderolurlar. Keçmiş idmançılar dahəmçinin. İdmançı treyder olandahər şeyi çox sadə şəkildə etməyəçalışır.

- Yeni başlayan treyderlərəhansı məsləhəti verərdiniz?- Əleyhinizə gedən əməliyyat-

ları mümkün qədər tez bağlayın.Bu, sizi xoşbəxt edəcək, inanınmənə!


8

MÜSAH İ B Ə Endi Buşak 15



TREND SH I P16 Əjdahanı necə öldürməli

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Fərid Hüseynov

Bu yaxınlarda Vik

Niderhofferin “Practi-

cal Speculation” adlı

kitabına baxırdım. O, bu kitabını

“Global Systems” adlı hedc fon-

dunun çökməsindən sonra yazıb.

Vik texniki analizi 9 başlı əjdaha

Hidra ilə müqayisə edir. Həmin

əjdahanın nəfəsi bütün ətraf

aləmi məhv edirdi. Hidra bir sıra

səyahətçilərin məzarlığına

çevrilən Lerney bataqlığında

yaşayırdı.

Vik texniki analizə nəyə görəbu qədər önəm verir? Düzünüdesəm, hələ ilk kitabında Vikinyapon şamlarına qətiyyən bağlan-maması diqqətimi cəlb etmişdi.Bazar insanlara istənilən analizmetoduna ehtiyatlı, son dərəcəbalanslaşdırılmış yanaşmağıöyrədir. İstər yapon şamları olsun,istərsə də makroiqtisadi göstəri-cilər – fərqi nədir? Hər şeydə ba-lansı gözləmək və yadda saxla-maq lazımdır ki, bazarda 100%-lik heç nə yoxdur.

...Herakl əjdaha ilə vuruşarkənHidranun bir başını kəsəndə,yerində ikisi peyda oldurdu. SonraHerakl belə bir fikrə gəlir ki,

problemikökündən həlletmək lazımdır.Yandırmaq yoluilə. Biz də texnikianalizmövzusunda bütünmetodları odla sı-naqdan keçirməkistəyirik. Bumövzuda əsas sualbudur:Həqiqətənmi trend bizim dostu-muzdur?

Xeyli sayda treyder, analitik,müəllif müxtəlif formalarda olsada, “trend – sənin dostundur”fikrini təkrarlayır. Bir neçə nü-munə:

- “Trend sənin dostun və so-nuncu saatındır” (Alan Farli)

- “Qiymətlər yuxarı gedəndəheç vaxt aksiyanı satmayın” (Say-

mon Koukvell)

- “Trend xəttləri çəkin” (Con

Merfi)

- “Enən cütlük daha da aşağıdüşəcək, qalxan isə artımı davametdirəcək” (Mark Feber)

Və bizim sevdiyimiz: - “Əlbəttə, trend – sizin dos-

tunuzdur... Ta o vaxta qədər ki,onu başqa trend əvəzləyir”(Tomas Demark).

Bu qaydanın müəlliflərindənheç biri hətta ən sadə testlə beləbunu yoxlamağa cəhd göstər-məyib. Əslində “Trend – sənindostundur” qaydasını yoxlamaqmümkün deyil. Ortada nəsə qeyri-müəyyən, subyektiv, hətta mistikbir şey var ki, bu qayda ilə təsvirolunur və istifadə edilir.

Şəxsən mən trendə çox sakit vəhətta ehtiyatla yanaşıram: o,mənim nə dostumdur, nə dədüşmənim. Ona hazırkı andaobyektiv reallıq kimi yanaşıram.Əgər trendin dönüşü və yaləngiməsinə işarə görmürəmsə,heç vaxt ona qarşı çıxmıram.

Əgər biz hamımız bazardamüəyyən vəziyyəti görürüksə,qiymət hərəkət etməyib də,neyləyəcək?


Dostumuzxain çıxanda...

Trendlə dostluq eləmək xatalı iş sayılır

8



Hər hansı bir “akula”nın buməsələyə qarışıb, hamını birdənyeməsini nəzərə almasaq... Bizxırdayıq, amma elə də ağılsızdeyilik ki, öz pozisiyalarımızahədsiz bağlanaq və trenddə uzunmüddət qalaq. Mən ayrı deyimlərəüstünlük verirəm: “Bütünhərəkətləri tuta bilməzsən”, və“Pullarını götür , çıx aradan!”.

Odur ki, trend is my friend –Hidranın boynu deyil. Mənə eləgəlir ki, bir az düşünsək, onubaşqa yerdə - Çarlz Dounun ak-siomlarında axtarmaq lazımdır.Geriyə dönüb bir sıra fundamentalproblemləri gözdən keçirmək olar:

1) Həqiqətənmi texniki analizinəsas qaydası “Trend-sizin dos-tunuzdur” olmalıdır?

2) Texniki analizə üstünlükverənlərin yaxşı və pis nəticələritəsadüfi ola bilərmi?

Cavab:

1) Bu, əsas qayda deyil, o, gahdüzdür, gah da səhvdir - bazarınözü kimi.

2) Onların başqa çarələri yox-dur. Eliot dalğalarını çəkməyəcək-lər ki.

Əvvəla qeyd edək ki, trendiizləmək sağlam düşüncəyə ziddir.Qiymət qrafikində iki nöqtəgötürüb onları birləşdirin və buxətti davam etdirin. Əgər əvvəlkinöqtə sonrakından yuxarıdırsa,düz xətt yuxarı qalxacaq. Əgərəksinədirsə, xətt aşağı düşəcək.Bu, qiymətin düşməsindən və yaqaxlmasından başqa nədən xəbərverir?

Trend xəttlərinin çəkilməsi vəhəmin xəttlərin nöqtələrininmüəyyən olunması üçün TomasDemarkın fikirlərini məsləhətgörürəm. Düzgün çəkilmiş xət-

tlərlə, daha yaxşısı səviyyələrləticarət aparın və siz özünüz bununnə qədər sadə, gəlirli olduğunugörəcəksiniz. Dəstəkdə alıb,müqavimətdə satın və heç vaxtəksinə etməyin. Bununla da sizhəmişə qazanacaqsınız.

Xəttin (səviyyənin) birinci vəya ikinci testi o deməkdir ki,qiymət sıçrayaraq gəlir gətirəcək.Üçüncü və ya dördüncü dəfə xəttikəsə bilər, ehtiyatlı olun.Kəsilmədən sonra kəsilən xəttə(səviyyəyə) qiymətin qayıtmağınıgözləyin və “dönün” – kəsilmə iləyaxınlıqdakı dəstək və ya müqa-vimətə kimi ticarət aparın və ümidetməyin ki, onu yenə kəsəcək. Nəvarsa, götürün.

Hər valyuta xətti (səviyyəni)müxtəlif cür test edir, ona görə dəkonkret valyutanın xü-susiyyətlərini öyrənin. Məsələn,funt sterlinq bir qayda olaraq “itiuclarsız” keçinə bilmir – xəttin al-tındakı stopları götürməsə, əl çək-mir. Bunu qaydalara əlavə edin vəpozisiya “iti uc” göstərməyənəqədər tələsməyin (bir sözlə, funtsterlinqlə ehtiyatlı olun, iti ucmütləq deyil və kəsilmə həqiqətənbaş verə bilər).

Avro xəttləri daha dəqiq testedir, amma hər şey bazarın carivəziyyətindən asılıdır: bəzənhədəfə çatmaya bilər (tamahkarlıqeləməyin), bəzən hədəfə çox rahatçatır və “deşir”, amma sonrahəmin saatın qiymətinə qayıdır.

Yenanın, ümumiyyətlə, özününşərqli həyatı var və onun xü-susiyyətini uzun-uzadı müzakirəetmək bugünki mövzumuz deyil.

Akulaları da yaddan çıxar-mayın: onlar bu xəttləri nəzərəalmırlar. Ya da onlar bizi buradapusquda gözləyə bilərlər.

Viktor Niderhoffer öz şirkətininnecə müflis olmasını belə təsviredir: “Gəlirləri artırmaq və birinciolmaq üçün mən Taylanddakıfond bazarına investisiyayatırdım. Bu ölkə haqqında azməlumata sahib idim. Ştatlardaəgər bankın aksiyasının dəyəri90% düşübsə, siz əminliklə deyəbilərsiniz ki, o tezliklə qalxacaq.Görünür, bu qanun Cənub-ŞərqiAsiyada işləmir. Əsas kapitalımıyerləşdirdiyim ən iri Taylandbankı görünməmiş itkilər verdi –onun aksiyasının dəyəri 99%düşdü. Bu itkilər mənim bütünehtiyatlarımı puç elədi. Nəticədənə baş verdiyi haqqında danışmaqson dərəcə ağrılıdır. Onu deməkkifayətdir ki, Asiya bazarlarındakıeniş Amerika indeksi Dou Consada təsir edərək, onun bir günəmisli görünməmiş dərəcədə - 550punkt düşməsinə gətirib çıxardı.Bu, kifayət etdi ki, xüsusi qaydayamüvafiq olaraq, birja həmin günsaat 2-də bağlansın. Növbəti günmən fondumu bağlamağa məcburoldum, belə ki, brokerlərdən çoxlusayda “margin-call”lar gəldi.Onlar tələb edirdilər ki, vəsaitlərimarjinal hesaba yatırsınlar. Bunuisə mən edə bilmirdim”.

Buradan belə bir nəticə çıxır:Biz aydın şəkildə başa düşməliyikki, bazarda 100%-lik heç nə yox-dur! Bunu anlayandan sonra yaşa-maq xeyli asanlaşacaq.


8

TRENDSH I P Əjdahanı necə öldürməli 17



T E X N İ K A18 Üfiqi hərəkət

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Qiymət diapazonlarıəsasında qurulan ticarətsistemləri treyderlər

tərəfindən geniş tətbiq olunur.Çünki onlar sadə, aydın, təbii və ef-fektivdirlər. Üstəlik, müxtəlifbazarlarda yaxşı nəticələr verirlər.Bunu statistika da təsdiqləyir.

Diapazon əsasında ticarət cəmi

iki prinsipə görə həyata keçirilir:

1) Diapazonun sərhəd xətti

yarılacaq və qiymət yarılma is-

tiqamətində hərəkət edəcək

2) Qiymət xətti keçə

bilməyəcək, dönəcək və əks is-

tiqamətdə gedəcək.

Bir çox treyderlər bu iki sadə

prinsipdən istifadə etməklə

bazarlarda yaxşı pul qazana bi-

liblər.

Bu iki sadə prinsipin əsasında

onlarla sistem yaradılıb.


Diapazonunyol xəritəsi

Qiymət hərəkətinin daraldığı

zonalarda hara getmək lazımdır?

Şəkil 1. Envelopes indikatoru diapazonun sərhədlərini göstərir

8



Həmin sistemlər əsasən bu

suala cavab verirlər ki, düzgün

konsolidasiya xətti necə çəkilmə-

lidir? Texniki analizdə diapazon

xəttlərinin üç növü fərqləndirilir:

1) Envelopes: Hamarlanmış

qiymət və ondan müəyyən sabit

məsafədə keçən sərhədlər;

2) Bands: Hamarlanmış qiymət

və ondan dəyişkən məsafədə

keçən sərhədlər;

3) Channels: Ekstremumlardan

keçən sərhədlər.

Ən sadə variant – envelopes-

dir. Bu sərhəd qiymət qrafikindən

müəyyən sabit məsafədə keçən iki

Dəyişən Orta Göstəricidən (Mov-

ing Average, МА) ibarətdir. Onun

sərhədləri adətən konsolidasiya

zonalarının ekstremumlarını çox

yaxşı göstərir. Şəkil 1-də periodu

34, sapması 0.9% olan Envelopes

indikatorunun diapazon sərhədləri

kimi necə çıxış etməsini görürük.

Qiymətdən dəyişkən məsafədə

keçən diapazon sərhədlərinə ən

yaxşı nümunə kimi Bollinger

Bands və ya Celtner Channels,

STARC Bands indikatorlarını

göstərmək olar. Bu indikatorlar

paralel olaraq həm də bazarda va-

lotilliyin dəyişməsini əks etdirir-

lər.

Diapazonda ticarət apararkən

treyder ilk növbədə onu müəyyən

etməlidir ki, yarılma (keçid),

yoxsa dönüş əsasında bazara gir-

mək istəyir. Əgər bazarda trend

varsa, təbii ki, yarılma (keçid)

strategiyası əsas götürülməlidir.

Trend olmayan bazarlarda isə

dönüş taktikalarına üstünlük ver-

ilməlidir. Bu halda diapazonun

daxilində, sərhəddən sərhədə

doğru ticarət aparılır.

Aydındır ki, bunun üçün diapa-

zonun geniş olması lazımdır.

Çünki dar diapazonun daxilində

sərfəli ticarət aparmaq mümkün

deyil.

Diapazonun daxilində ossillya-

torlar çox yaxşı effekt verirlər.

Çünki onlar ilk növbədə məhz

bunun üçün – yəni diapazonda

işləmək məqsədilə yaradılıblar!

Amma əvvəlcədən bu və ya digər

ossillyatorun diapazon hərəkəti

zamanı özünü necə apardığını in-

cələmək, hansı parametrlərin

daha uyğun gəldiyini araşdırmaq

lazımdır (şəkil 2).

Diapazonda tətbiq etmək üçün

iki xəttdən ibarət ossillyatorlar

daha uyğundurlar. Onların para-

metrlərilə eksperimentlər

apararaq, elə qiymətlər seçin ki,

qrafik dəstək/müqavimət

sərhədlərindən dönüş edəndə os-

sillyatorun da xəttləri kəsişsinlər.

Bu halda o, sizə daha etibarlı siq-

nal verəcək.


Diapazonun daxilində ossillyatorlar çox

yaxşı effekt verirlər. Çünki onlar ilk növbədə

məhz bunun üçün – yəni diapazonda işləmək

məqsədilə yaradılıblar!

Şəkil 2. Stochastics ossillyatorunun diapazonda işi

8

T E X N İ K A Üfiqi hərəkət 19



REK LAM

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

20




ALƏT Laboratoriya

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

21

Bu indikator qısamüd-dətli trendləri izləməküçün nəzərdə tutulub.

İndikator məşhur RSI osillya-torunun hamarlanması əsasındayaradılıb. Hamarlanma çoxmürəkkəb alqoritm əsasındaaparılır. Nəticədə biz iki xəttalırıq: çevik və ləng xəttlər. On-ların əsasında bir neçə ticarətsiqnalı əldə olunur.

İndikatorbu siqnallarıverir:

1) Astaxəttin ləngxətti kəs-məsi – Bu,klassik siq-naldır,

uyğun olaraq, buy və sellgöstərişləri verir

2) 50 səviyyəsininkəsilməsi

3) Konsolidasiya zon-aları – Əgər indikatorunasta xətti üfiqi vəziyyətalıbsa, bu, qiymətin kon-solidasiya zonasına daxilolmasından xəbər verir.Bu halda xəttlər

kəsişənə, yaxud, asta xətt üfiqivəziyyətdən çıxana qədər bazaragirmək məsləhət deyil.

İndikatoru həm təklikdə, həmdə başqa texniki analiz alətləriləkombinasiya edərək, sistem şək-lində işlətmək olar.

(İndikator jurnalımızınarxiv faylına əlavə olunub)


QQE indikatoru



S İ S T EM22 Real ticarət

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

«Profit Trend» strate-

giyası, adından da

göründüyü kimi, trendi

izləmək üçün yaradılmış bir sis-

temdir. Sistem multivalyuta

xarakterli olsa da, əsasən eur/usd

və gbp/usd cütlüklərində daha

yaxşı effekt verir. Strategiya H1

və daha yuxarı zaman period-

larında tətbiq olunmaq üçündür.

Sistemdə bu indikatorlardan is-tifadə olunub:

1) QQE indikatoru (period10)2) ADX indikatoru (period14)3) AO

4) SuperTrend5) MA CandlesBunlardan əlavə, bizə Fi-

bonaççi səviyyələri də lazım ola-caq.

Çünki stop-loss vəteyk-profit qoyularkən 0,50,0,100, 0,138, 2, 261.8 %-lik nis-bətlərdən istifadə edəcəyik.

Bütün bunlardan sonra işçiqrafikimiz bu cür olacaq (şəkil 1).

Əməliyyat açmaqqaydaları belədir.


“Profit Trend”strategiyası

Sistemin qaydaları dinamik

olduğuna görə, onların hamısını

şəkildə göstərmək mümkün deyil.

Şəkil 1

8



Almaq üçün:

1) Əvvəlcə gözləyirik ki, Su-perTrend indikatoru yaşıl rəngəboyansın

2) Ticarət apardığımız zamanintervalında qiymət şamı Su-perTrend indikatorundan yuxarıyaqalxmalı və o da yaşıl rəngə bo-yanmalıdır

3) AO indikatoru yaşıl rəng al-malıdır

4) ADX indikatorunun yaşılxətti qırmızını yuxarıya doğrukəsməlidir

5) QQE indikatorunun xəttləriyuxarıya doğru kəsişməlidirlər.

6) Bu şərtər ödənəndən sonramütləq cari şamın bağlanmasınıgözləmək lazımdır.

7) Bundan sonra iki alışəməliyyatı açırıq

8) Teyk-profit qoymaq üçünbizim əməliyyat açdığımız şam-dan ən yaxın minimuma qədər fi-bonaççi alətini çəkirik,138.2%-lik genişlənmədə take-profit qoyuruq. Elə həminsəviyyədə ikinci əməliyyatın“stop”unu itkisiz zonayaçəkəcəyik. Bununla da treydinqinəsas qaydasına əməl edirik: gəlirinartmasına imkan veririk.

9) “Stop-loss”u SuperTrend in-dikatorunun xəttinin altında qoy-maq, sonra isə indikatorla biryerdə sürüşdürmək olar. İstəyənlərstopu 50%-lik fibo-nisbətin al-tında da qoya bilərlər. Əgər bu,sizə daha optimal görünürsə.

10) İkinci əməliyyatın teyk-profitini 261.8%-lik fibo-genişlən-mədə qoyuruq.

11) Əgər SuperTrend indikatorurəngini dəyişirsə, əməliyyat dərhalbağlanır.


8 8

S İ S T EM Real ticarət 23



Satmaq üçün:

1) Əvvəlcə gözləyirik ki, Su-perTrend indikatoru qırmızı rəngəboyansın

2) Ticarət apardığımız zaman in-tervalında qiymət şamı SuperTrendindikatorundan aşağıya enməli vəo da qırmızı rəngə boyanmalıdır

3) AO indikatoru qırmızı rəngalmalıdır

4) ADX indikatorunun qırmızıxətti yaşılı aşağıya doğru kəsmə-lidir

5) QQE indikatorunun xəttləriaşağıya doğru kəsişməlidirlər.

6) Bu şərtər ödənəndən sonramütləq cari şamın bağlanmasınıgözləmək lazımdır.

7) Bundan sonra iki satışəməliyyatı açırıq

8) Teyk-profit qoymaq üçünbizim əməliyyat açdığımız şamdanən yaxın maksimuma qədər fi-bonaççi alətini çəkirik, 138.2%-likgenişlənmədə take-profit qoyuruq.Elə həmin səviyyədə ikinciəməliyyatın “stop”unu itkisiz zona-ya çəkəcəyik. Bununla da treydin-qin əsas qaydasına əməl edirik:gəlirin artmasına imkan veririk.

9) “Stop-loss”u SuperTrend in-dikatorunun xəttinin üstündə qoy-maq, sonra isə indikatorla bir yerdəsürüşdürmək olar. İstəyənlər stopu50%-lik fibo-nisbətin altında daqoya bilərlər. Əgər bu, sizə dahaoptimal görünürsə.

10) İkinci əməliyyatın teyk-prof-itini 261.8%-lik fibo-genişlənmədəqoyuruq.

11) Əgər SuperTrend indikatorurəngini dəyişirsə, əməliyyat dərhalbağlanır.

Sistemin qaydaları dinamikolduğuna görə, onların hamısınışəkildə göstərmək mümkün deyil.Amma onlar asan anlaşılandır vəsiz özünüz də çətinlik çəkmədəntətbiq edə bilərsiniz.


8

S İ S T EM24 Real ticarət



B İ L , E T ! Məsləhət

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

25

İstənilən treyderin uğurubirbaşa onun nizam-inti-zamından asılıdır. Uğurlu

treydinqdə nizam-intizamın payı90% təşkil edir. Formul çoxsadədir: nizam-intizamlı ticarətaparın və sizdə hər şey alınacaq;ya da nizam-intizamsız ticarətaparın və məğlub olun.

Treyder texniki analizsahəsində bir o qədər güclü ol-maya bilər. Bazarın fundamentalanalizi sahəsində də savadın az ol-ması mümkündür. Amma bunabaxmayaraq, stabil qazana bilər.Necə? Cavab sadədir: Nizam-inti-zamla ticarət aparmağın və vəbazara hörmətlə yanaşmağınsayəsində!

Belə bir treyder təsəvvür edin:Əgər bazara girişi səhvdirsə,əməliyyatı dərhal bağlayır, girişyaxşı olanda isə artıq tamah ikinciplana keçir. Onu xırda gəlirliəməliyyatlar və xırda itkilər tamqane edir. CBOT-da çalışanməşhur treyderlərdən biri DevidQoldberq uzun müddət skalpinqləməşğul olub. O, məhz ticarətnizam-intizamına riayət etdiyinəgörə daim qazanırdı.

Uğur çarxı“Uğur çarxı” treydinqdə 3

mildən ibarətdir. Birinci mil – gi-rişdir. Qərar vermək üçün biz

bazar haqqında bütün xarici vədaxili informasiyaları bilməliyik.Qiymətlər və zaman haqqında in-formasiya yoxdursa, biz zülmətdəticarət aparardıq.

İkinci mil – mexanikadır. Bu, odeməkdir ki, siz bazara necə çıxırvə əməliyyatı açıb/bağlamaq üçünhansı metoddan istifadə edirsiniz.Treydinqdə uğur qazanmaq üçünöncə mexanikaya sahib olmaqlazımdır. Klaviaturada adi bir səhvböyük itkiyə səbəb ola bilər.Bazara səhv girişlə bütün ticarətgününü korlamaq olar. Bazaragiriş metodlarının və onlarınicrasının sahibi üçün bu, velosipedsürmək kimi bir şeydir.

“Uğur çarxında” üçüncü və ənvacib mil – nizam-intizamdır.Əgər siz uğur qazanmağa ümid

edirsinizsə, nizam-intizamsız bubarədə hətta düşünməyin də!Ticarət nizam-intizamı 100% tət-biq olunmalıdır – hər ticarətgünündə, hər əməliyyatda.

Aşağıda ticarət nizam-intiza-mını möhkəmləndirmək üçün 25qayda göstərilib. Onları həmişətəkrarlayın. Siz təkrar-təkrar özişinizi nizamla yerinə yetir-məlisiniz. Özünüzü buna kök-ləyin. İstər inanın, istərsə də yox -əksər treyderlər hər ticarət gününəbaşlamazdan əvvəl bu qaydalarıoxuyurlar. Bu, 3 dəqiqədən çoxvaxt almır. Təsəvvür edin ki, bu,duadır və sizə ticarət sessiyasıboyu özünüzü necə aparmalıolduğunuzu xatırladır.


Treyder intizamının25 qaydası

Dua əvəzinə hər gün bunları oxuyun və siz qazanacaqsınız

8



Qayda №1Bazar nizam-intizamlıolanlara pul verirİntizamlı ticarət sizə itirməkdən

çox qazandıracaq. Bazar haqqındayeganə düzgün bir fikir var:nizam-intizam = gəlirin artımı.

Bu söhbətin başqa tərəfi də var:tutaq ki, siz itkili əməliyyatı in-adla saxlamaq əvəzinə xırda itkiilə onu bağlayırsınız. Beləliklə,əgər əməliyyatı vaxtındabağlayanda 1000$ yox, 200$itirirəmsə, onda demək olar ki,gələcəyə 800$ saxlamış oldum.

Qayda №2Qaydaları 1% pozursunuzsa,nizamlı ticarət apardığınızıdeməyinƏgər siz hamıya siqareti tərgit-

diyinizi deyir, amma gündə heçolmasa bircə siqaret çəkirsinizsə,deməli, bu pis vərdişdən hələ dəyaxa qurtarmamısınız. Əgər siz 10əməliyyatdan 9-nu nizamla yerinəyetirirsinizsə, heç bir intizamdansöhbət belə gedə bilməz. Bircə in-tizamsız əməliyyat bütün ticarət

gününün nəticəsini pozmağa ki-fayətdir. Nizam-intizam hərəməliyyatda olmalıdır.

Qayda №3Əgər ticarət pis gedirsə,həmişə həcmi azaldınBütün yaxşı treyderlər bu qay-

daya riayət edirlər. Əgər 0.5 lotluqpozisiyalarda itirirsənsə, niyə dəəməliyyatın həcmini azaltmaqlapuluna qənaət etməyəsən? Əgərməndə 2 dalbadal uğursuzəməliyyat olursa, onda növbətiəməliyyatda həmişə lotu mini-muma endirirəm. Əgər bundansonrakı iki əməliyyat uğurlubağlansa, pozisiyanın həcmi nor-mal səviyyəyə qaldırılır. Təsəvvüredin ki, siz iki dəfə qapıya topuyan vuran futbolçusunuz. Ammanövbəti dəfə zərbənin gücünü birqədər azaltmaqla düzgün nişan alabilirsiniz. Bu, treydinqə də aiddir:əməliyyatın həcmini azaldın vəbir neçə punkt qazanın, amma ikibelə əməliyyatdan sonra lotunuzuartıra bilərsiniz.

Qayda №4Gəlirli əməliyyatın itkiliəməliyyata çevrilməsinəyol verməyinBiz hamımız heç olmasa bir

dəfə bu qaydanı pozmuşuq.Amma elə işləməliyik ki,gələcəkdə bu qaydanı pozmayaq.Burada söhbət tamah faktorundangedir. Bazar proqnozumuza mü-vafiq olaraq gözlədiyimiz is-tiqamətdə hərəkət edib, ammaxırda gəlir sizi qane etmir və sizbazarın hərəkətinin davamedəcəyinə ümid edərək əməliyya-tınızı açıq saxlayırsınız. Bazardönür və əksinizə gedir. Təbii ki,siz narahat olmağa başlayırsınız,əməliyyat isə daha çox itki verir.

Tamahkar olmaq lazım deyil.Bu, sadəcə əməliyyatlardan

biridir. Cari sessiyada siz xeyliəməliyyat aça bilərsiniz. Bazardahəmişə imkan var. Yaddasaxlayın: heç bir əməliyyatınızistər müsbət, istərsə də mənfigünün nəticəsinə köklü şəkildətəsir etməməlidir. Tamahkar ol-mayın.

Qayda №5 Ən böyük itki ən iri gəliriüstələməməlidirVerdiyiniz hər əməliyyatı fakt-

larla əsaslandırın. Məsələn, əgərgörsəniz ki, ən böyük gəlir bu gün50 punkt olub, onda itkinizin 50punktu aşmasına yol verməyin.İtkilərin yığılmış gəliri üstələməs-inə mane olun. Əks halda, həmingünün sonunda iki əməliyyatatəmiz itki olacaq. Bu da yaxşı haldeyil.

Qayda №6 Öz metodunuzu hazırlayınvə ciddi şəkildə ona riayətedin. Ticarət strategiyalarınıəlcək kimi dəyişmək olmazTreyder əməliyyat açacağı

konkret şərtlərin siyahısını (pat-ternləri, modelləri) hazırlamalıdır.Qarşılarında qiymət hərəkətininmodelləri və ya şablonlar ol-malıdır. Plan tərtib etməklazımdır. Əgər sizin zamanla sı-nanmış ticarət strategiyanız varsa,amma məhz bu gün işləmədisə,onu buraxıb başqasını axtarmayın.Əgər sizin strategiyanız 50%-dənçox halda özünü doğruldubsa,onun üzərində işləyin.

Qayda №7 Özünüzə inanın. Kiməsəoxşamağa çalışmayınÇox böyük həcmdə əməliyyat

açmaq ciddi emosional vəpsixoloji hazırlıq tələb edir. Bu,kimdəsə olmaya bilər.


8 8

B İ L , E T !26 Məsləhət



Onun olmaması normaldır. Sizbilməlisiniz ki, özünüzü rahat hissedəcəyiniz həcm hansı aralıqdadır.Onu emosional baxımdan idarə et-məyi bacarmalısınız. Əks haldatez-tez itki verəcəksiniz.

Qayda №8 Balansınızı elə saxlamalısınızki, növbəti gün bazara gəlibişinizi davam etdirə biləsinizHeç vaxt özünüzü elə bir

vəziyyətə gətirməyin ki, uduzabiləcəyinizdən çox uduzasınız. Ənpisi odur ki, ticarət aparmaqistəyirsiniz, amma aparabilmirsiniz, çünki uduzmusunuzvə hesabı artırmayınca brokerticarət aparmağınıza imkan ver-mir. Hər günün itki limiti ol-malıdır. Məsələn, bu gün 50$-dançox itirmək olmaz. İtki 50$-açatan kimi kompüteri söndürür vəsabahkı günə qədər dincəlirsiniz.Sabah həmişə işə qayıdabiləcəksiniz.

Qayda №9Lotu artırmaq haqqınıqazanmaq lazımdırHəddindən artıq çox yeni

başlayan treyder hesab edir ki,əgər balansında 25 000$ varsa,onda 5-10 lotluq əməliyyat açabilərlər. Bu, absurddur. Əgər siz 1lotla yaxşı ticarət aparabilmirsinizsə, niyə düşünürsünüzki, 10 lotla bu, yaxşı alınacaq?

Əvvəlcə minimal lotdan istifadəetməklə 10 gün dalbadal uğurluticarət aparın. 10 gün dalbadalgəlirli ticarət apara bilirsinizsə,onda lotu artırmaq haqqınıqazanırsınız. Daha 10 günlükgəlirli ticarətdən sonra yenə lotubir az artıra bilərsiniz. Yaddasaxlayın: əgər iki lotla itki əldəedirsinizsə, lotu 1-ə endirin.

Qayda №10 İtkili əməliyyatlardan çıxınHazırki itkili əməliyyata görə

siz uğursuz adam olmayacaqsınız.Amma siz əgər onun itkiliolduğunu etiraf edən zamanbazardan çıxmasanız, uğursuz ola-caqsınız. İntuisiya çox yaxşı bazarindikatorudur: əgər sizdə elə birhiss oyanırsa ki, əməliyyat itki iləbağlanacaq, çox güman, elə dəolacaq. Deməli, bağlamaqlazımdır. Elə bir treyder yoxdurki, həmişə ancaq gəlirli əməliyyat-lar versin. Adətən gün ərzində33% itkili, 33% itkisiz (0) və 33%gəlirli əməliyyat olur. İtkiliəməliyyatları dərhal bağlayırlar.Bu, sonra treyderi müsbətəçıxardır.

Qayda №11 Birinci itki – yaxşı itkidirAçıq əməliyyatın itkiyə doğru

gedəcəyini hiss edən kimi yaxşıolar ki, onu bağlayasınız. “Nəqədər ki əməliyyatı bağla-mamışam – onu itkili adlandır-mıram” və “narahat olmayaq,qiymət qayıdacaq” – bir çox trey-derlər belə deyir. Amma onlar nədediklərini özləri də başa düşmür-lər. Treyder bu kəlməni deyənkimi hər şey aydın olur ki, o, buəməliyyatın taleyini başa düşüb –qiymət qayıtmayacaq, əməliyyat-dan çıxmaq vaxtıdır.

Qayda №12 Ümid və duaları tərgidin. Əks halda uduzacaqsınızNizam-intizamsız treyderlər

“bazar allahına” xeyli yalvarırlar.Onlar qeyri-müəyyən bazarvəziyyətindən çıxmaq üçün duaeləyirlər. Dua edirlər ki, hansısavarlıq işə qarışsın, amma bu, heçvaxt baş vermir. Sonda başadüşürlər ki, “bazar allahlarına du-

alar” faydasızdır. Sadəcə,bazardan çıxın.

Qayda №13 Xəbərləri unudun.Onlar artıq tarixdirlərNiyə bir çox treyderlər bütün

günü CNBC, MSNBC,Bloomberg News və başqa kanal-lar üzrə xəbərlərə baxırlar? Xəbər-lər proqramını aparanların əslindəbazarın dinamikasından və yaqiymət hərəkətindən çox azbaşları çıxır. Onlar sizə xeyir ver-məyəcəklər. İş ondadır ki, TV pro-qramlarına düşən xəbərlər artıq“köhnəliblər”. Xəbərin mahiyyətiartıq analiz olunub və professionaliştirakçılar tərəfindən xəbər efirəçıxmamışdan “həzm edilib”.Xəbərlərlə ticarət aparmayın, artıqgecdir.


8 8

B İ L , E T ! Məsləhət 27

Hər gününitki limiti olmalıdır.

Məsələn, bu gün 50$-dan çox itirmək olmaz.İtki 50$-a çatan kimi

kompüteri söndürür vəsabahkı günə qədərdincəlirsiniz. Sabahhəmişə işə qayıda

biləcəksiniz.



Qayda №14Spekulyasiya etməyin. Əkshalda uduzacaqsınızSpekulyasiya etmək və daim iri

gəlirli əməliyyat açmaq mümkündeyil. Spekulyasiya etməyin.Treyder olun. Cavab buradadır:qısamüddətli skalpinq. Qısamüd-dətli ticarət aparan zaman xırdagəlirlər və daha da xırda itkilərləgün və ya həftənin gəlirli olmaehtimalı daha çoxdur.

Qayda №15Pul itirməyi sevinBu qayda ən güclü söz-söhbətə

səbəb olur. Treyderlər soruşurlar:“Pul itirməyi necə sevmək olar?Dəli olmusunuz?”

Yox, dəli olmamışam. Bu, odeməkdir ki, siz əməliyyat-larınızın bir hissəsinin itkili ola-cağı faktını əvəlcədən qəbuletməlisiniz. İtkili əməliyyatlarıdərhal bağlamaq lazımdır. İtkiliəməliyyatları ləngimədən bağla-mağı sevin. Bu yolla siz böyük birməbləği qorumuş olacaqsınız.

Qayda №16 Əgər konkret bir zamanintervalında əməliyyat heç bir istiqamətdə işləmirsə,onda onu bağlamaq vaxtıdırBu qayda kapitalın hərəkəti

nəzəriyyəsinə aiddir. Bazar bu vəya digər istiqamətdə ticarət kapi-talına görə hərəkət edir. Alış or-derlərin çoxluğu bazarı yuxarıhərəkət etdirəcək. Satış əməliyyat-larının artıqlığı bazarı aşağıyaaparır. Qiymət demək olar ki,hərəkətsiz qalanda (ticarət ses-siyasında bu, tez-tez baş verir)bazar və onun iştirakçıları bizəgöstərirlər ki, həmin anda hamıcari tələb və təklif qiymətlərindənrazıdır. Bu vaxt bazara girməmək

yaxşı olardı. O, sadəcə heç bir is-tiqamətdə getmir. Belə vaxtdabazara girmək zamanı, kapitalı vəemosional enerjini hədər yerə sərfetməkdir. Daha gəlirlisi bu olardıki, bazar bir qədər qızışsın vəonda əməliyyat verəsiniz.

Qayda №17 Heç vaxt vəziyyəti böyükitkilərə qədər gətiribçıxarmayın. Yalnız iri itkilərhesabınıza ziyan vura bilər.Xahiş olunur, 5, 8, 10, 11 və 15

nömrəli qaydaları təkrarlayın.Əgər siz bu qaydalara riayət et-səniz, heç vaxt 17-ci qaydanı poz-mayacaqsınız.

İri

itkilər günü müsbətləbaşa vurmağa mane olur. Onlarbir həmləyə bütün günüqazandığınız xırda gəlirləri məhvedirlər. İri itkilər həmçinin siziemosional və psixoloji nöqteyi-nəzərdən məhv edir. Belə bir zər-bədən sonra bir qayda olaraq,əminlik uzun müddət bərpa ol-unur.

Qayda №18 Hər gün xırda-xırda qazanın.Özünüz üçün səngər qaza-qaza gedin və onun torpaq- lanmasına yol verməyin.Məsələn, qarşınıza məqsəd

qoyun: gündə 10 punkt qazanmaq.Əgər hər gün xırda-xırda qazan-mağa başlasanız, balansınızınnecə artdığını görəndəheyrətlənəcəksiniz. Əgər sizbazarda yenisinizsə, heç olmasa

günə 5-6 punkt qazanmağaçalışın. Əgər siz belə işləyə bil-səniz, ilin sonuna hesabınız sam-ballı səviyyəyə çatacaq.

Qayda №19Böyük gəlirlərə beləbağlamayınHeç vaxt əməliyyata potensial

iri uduş kimi yanaşmaq olmaz.Bəzən onlara rast gəlmək olar,amma əksər halda uğurun səbəbibəxtdir, ustalıq yox. Məsələn, mənəməliyyatdan orta gəlir götürməyiplanlaşdırıram, amma əməliyyatişə düşəndən sonra bazara FES-dən xəbərlər daxil olur və nəticədə

hələ bağlamadığımböyük bir gəlir yaranır. Belə birhadisə son 20 ildə 5 dəfədən çoxbaşıma gəlməyib.Ona görə də, adihalda xırda gəlirə hədəflənin.

Qayda №20 Ardıcıllıq əminlik yaradırvə nəzarəti gücləndirirRazılaşın ki, səhər kompüteri

açanda qaydalara riayət edəcəy-inə, ticarət sistemini nizam-inti-zamla izləyəcəyinə əminsənsə,uğur ehtimalı çox yüksəkdir. Ayrıcür necə ola bilər? Hər gün xırda-xırda qazanmaq bacarığı (18 və19-cu qayda) sizə əminlikləişləməyə və vəziyyətə nəzarəti ələalmağa imkan verəcək. 9-cu qay-danı yadınıza salın - əgər hər günxırda-xırda qazansanız, zamanlalotu qaldıra biləcəksiniz.


İtkili əməliyyatları ləngimədən

bağlamağı sevin. Bu yolla siz böyük

bir məbləği qorumuş olacaqsınız.

8 8

B İ L , E T !28 Məsləhət



Nəticədə intizam qaydalarınınsayəsində sizin gündəlik “xırda-xırda” gələcəkdə böyük profitlərəçevriləcək.

Qayda №21Gəlirli əməliyyatı maksimumartırmağı öyrəninGəlirli pozisiyaları hissə-hissə

bağlamaqla gəlirli əməliyyatınorta həcmini artıracaqsınız.Həmçinin itkilərin həcmini müna-sib səviyyədə saxlayın. Heç vaxtitkili əməliyyatları hissə-hissəbağlamayın. Əgər işlək lot mini-mum lotdan yuxarıdırsa, hazırkıəməliyyat isə itkilidirsə, ondaəməliyyatı bütöv bağlayın. Əgərişlək lot minimum lotdanyuxarıdırsa, amma əməliyyatgəlirlidirsə, onda əvvəla qiyməthədəfə çatanda əməliyyatınyarısını bağlayın. Əməliyyatın bi-rinci hissəsini bağladıqdan sonra“stop loss”dan istifadə edirsinizsə,onu itkisiz vəziyyətə gətirin. İndipozisiyanın qalan hissəsində sizuduza bilməzsiniz – bu, yaradabiləcəyiniz ən yaxşı vəziyyətdir.Cari qiymətdən bir qədər aralıda“take profit” yerləşdirin vədincəlin.

Qayda №22 Eyni əməliyyatlar açmağaçalışın – bənna olunHər gün işə gələrəndə bənna

eyni qayda ilə işləyir – o, kərpicikəpic üstə qoya-qoya divar hörür.Bu ardıcıllıq treyderə də aiddir. 6və 20-ci qaydaları təkrarlayın.Eyni ticarət sistemilə işləyin. Eləhəmin bənna kimi.

Qayda №23 Özünüzdən analiz quraşdır-mayın. Sonraya saxlamayın. Şübhələnməyin

Xeyli sayda treyder üzgünvəziyyətdə bazarın haragedəcəyini bildikləri halda,əməliyyat açmadıqlarını deyirlər.Soruşanda ki, niyə bəs əməliyyatıaçmadınız, cavab bir olur– onlarbazarı izləmək istəmirdilər vədavam edən dalğada əməliyyataçmırdılar. Ya da onlar ən yaxşıqiymətə əməliyyatın icrasını göz-ləyirdilər. Yaxud, 3 indikatordan2-si əməliyyatı təsdiqləyirdi vətreyder 3-cünün təsdiqləməsinigözləyirdi.

Gecikmə və şübhələrin sonnəticəsi qazana bilməməkdir.Bizim biznesdə əməliyyat aç-mayana qədər uduş yoxdur. Əgərsəhv etmisinizsə, bazardan çıxın.Amma siz əməliyyat açmayanaqədər düz olmayacaqsınız.

Qayda №24Bazarın qarşısında bütüntreyderlər bərabərdir

Hamımız günə eyni iləbaşlayırıq. “0”-dan. Zəng çalınan-dan və ticarətə start veriləndənsonra günün nəticəsini bizimdavranışımız müəyyənləşdirəcək.Əgər siz 25 qaydaya riayət et-səniz, onda sizdə hər şey alınacaq.Əks halda uduzacaqsınız.

Qayda №25Ədalət tərəzisi bazarınəlindədirBazar hara istəyirsə, ora gedir.

Sən və ya mən onun vecinə deyi-lik. Onun sevimliləri də yoxdur.Onun üçün fərqi yoxdur. O, heçvaxt kiməsə bilərəkdən ziyan vur-mur. Bazar həmişə haqlıdır və sizbazara hörmət etməyi öyrən-məlisiniz. Bazar qaydalara riayətetməyəni acımasızcasına cəza-landırır. Özünüzü 25 ticarət inti-zamı qaydalarına öyrəşdirin vəçox keçmədən əvəzinigörəcəksiniz.


8

B İ L , E T ! Məsləhət 29



METOD İKA30 Fundamental analiz

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Qafar İmanverdiyev

Valyuta dilinqinin ənvacib və mürəkkəbhissəsi bazarda

qiymətlərin dəyişmə tenden-siyalarının analiz edilməsi,həmçinin bununla yanaşı, va-lyuta kurslarına təsir edən fak-torların və bu təsirinxarakterinin müəyyənləşdirilmə-sidir. Valyuta qiymətlərinin aniolaraq dəyişməsi qısa müddətərzində böyük həcmdə mənfəətəldə etməyə imkan verdiyi kimi,eyni zamanda qısa müddətdənəzərə çarpacaq dərəcədə zərərlədə nəticələnə bilər.

Bununla əlaqədar bazardaqiymətlərin dəyişmə istiqamətinindüzgün müəyyənləşdirilməsi, buvə ya digər hadisələrin obyektivqiymətləndirilməsi, həmçinin ehti-mal və gözləmələrin manipul-yasiya edilməsi valyuta brokeri vəya diler fəaliyyətinin vacib tərkibhissəsidir və bu sahədə uğurlufəaliyyətin təminatıdır. Həm val-yuta bazarlarına bütövlükdə, həmdə ayrı-ayrı valyuta kurslarına bir-başa şəkildə təsir göstərən çox

sayda faktorlar mövcuddur.

Bilirik ki, valyuta bazarlarınıniki əsas analiz üsulu var – funda-mental və texniki analiz. Birinciüsul valyuta bazarlarının vəziyyə-tinə siyasi, iqtisadi və maliyyə-kredit siyasəti faktorlarınıntəsirinin araşdırılmasına əsaslanır.İkinci üsul isə bazarda yaranmışvəziyyətin riyazi prinsiplərəsasında qrafik analizinə əsaslanır.

Fundamental analizçərçivəsində dunyada baş verənmaliyyə-iqtisadi hadisələrhaqqında müxtəlif xəbərlər, ocümlədən, va-

lyutabazarlarının inkişafına təsir edəbiləcək həm ayrı-ayrı ölkələrin,həm də bütövlükdə dünyanınsiyasi və iqtisadi həyatında başverən hadisələr öyrənilir. Buhadisələrin valyuta kurslarında nəkimi dəyişiklərə səbəb olabiləcəyi aydınlaşdırılır. Valyutabazarlarının analiz edilməsi za-manı bütövlükdə birjanınfəaliyyəti və market-meyker tiplikompaniyaların fəaliyyətibarəsində informasiyalar mərkəzi

Bankların faiz dərəcələri,hökumətin iqtisadi fəaliyyətkursu, ölkənin siyasi həyatındagözlənilən dəyişikliklər, həmçiningələcəyə yönəlmiş ehtimal vəmülahizələr barəsində infor-masiyalar vacib əhəmiyyət kəsbedir.

Fundamental analiz valyutabazarlarında fəaliyyətin ən vacibvə mürəkkəb tərkib ele-mentlərindən biridir. Bazarındigər analiz metodları ilə müqay-isədə fundamental analiz dahamürəkkəbdir, çünki bu və ya digərfaktorlar ayrı-

ayrı hal-larda valyuta bazarlarınınvəziyyətinə müxtəlif şəkildə təsirgöstərir və ya vacib fundamentalxəbərlərin valyuta kurslarına təsirihiss edilməyəcək dərəcədə kiçikolur. Fundamental analiz zamanımüxtəlif ölkələr arasında ikitərəfliəlaqələri xarakterizə edən valyutakurslarının qarşılıqlı əlaqə və təsirsəviyyələri, müvafiq valyutalarıninkişaf tarixi öyrənilməli, bu və yadigər iqtisadi tədbirlərin ümuminəticələri


100% F.A.

Bazarın digər analiz metod-

ları ilə müqayisədə fundamental

analiz daha mürəkkəbdir

Tam Fundamental Analiz necə aparılmalıdır?

8



müəyyənləşdirilməli və ilkbaxışda qətiyyən əlaqəli olmayanhadisələr arasında qarşılıqlı təsirimkanları araşdırılmalıdır. Funda-mental analiz zamanı ilkin vəmüəyyən mənada formal xarak-terli biliklərdən əlavə valyutabazarlarında iş təcrübəsi dəmühüm əhəmiyyət kəsb edir

Fundametal faktorlar bir qaydaolaraq iki səpkidə analiz edilir:

- Rəsmi faiz dərəcələrinətəsiri nöqteyi-nəzərindən;

- Ölkənin iqtisadi inkişafsəviyyəsi nöqteyi-nəzərindən.

Fundamental analiz valyutabazarının vəziyyətinə təsir edəniqtisadi və siyasi faktorlarınaraşdırılmasını özündə əks etdirir.Qeyd olunan faktorlara misalolaraq: ABŞ Federal EhtiyatlarSisteminim həyata keçirdiyisiyasət, mütəmadi dərc olunanmakro-iqtisadi göstəricilər, yük-sək rütbəli dövlət məmurlarınınbəyanatları və s. göstər-

mək olar.Fundamental analizin başlıcaməqsədi fundamental faktorlarınvə bu faktorların valyutabazarlarında qiymətlərin səviyyə-sinə təsirinin analiz edilməsi vəproqnozlaşdırılmasıdır. Forexbazarında iştirak etdiyiniz zamansiz mütəmadi olaraq dünyada başverən qlobal iqtisadi və siyasihadisələrdən xəbərdar olacaqsınız.

Forex bazarınınuğurlu valyutaticarəti əməliyyat-larını həyata keçir-mək üçün dünyamaliyyə bazarların-dakı vəziyyət vəinkişaf tenden-siyalarına, valyutakurslarının dəyişmədinamikasına təsirgöstərən makro-iqti-sadi göstəricilərinxarakterik xü-susiyyətləri haqqındakifayət qədər ətraflıtəsəvvürə malik olmaq lazımdır.Valyuta kursları arasında nisbətiyekun nəticədə fundamental fak-torlar – ölkələrin iqtisadi vəziyyə-tini xarakterizə edən statistikgöstəricilər müəyyən edir. Müasiriqtisadi nəzəriyyə bu tip faktorlarıaraşdırır və hər bir iqtisadi inkişaftsikli üzrə bu faktorların valyutakurslarının səviyyəsinə təsirinimüəyyənləşdirir, real zamanda in-formasiya təqdim edən

informasiya sis-temləri isə mütəmadi olaraqbeynəlxalq valyuta bazarlarınınaktiv iştirakçısı olan ölkələrin iqti-sadi göstəriciləri barəsində ətraflıstatistik məlumatlar dərc edir.

Makro-iqtisadi göstəricilərinvalyuta kurslarının dəyişmə di-namikasına təsirinin xarakter vəsəviyyəsinin öyrənilməsi valyutabazarlarının fundamental anali-zinin predmetini təşkil edir. Val-

yuta bazarlarının analizinin digərmetodları isə yalnız valyutakurslarının zamana görə dəyiş-məsini əks etdirən qiymət qrafik-lərinin araşdırılmasına əsaslanır.

Valyuta kurslarının səviyyəsinəölkənin iqtisadi durumunu xarak-terizə edən aşağıdakı faktorlartəsir göstərir:

- İqtisadi artım göstəriciləri(ümumi daxili məhsul, sənayeməhsulu istehsal həcmi və s.):

- Xarici ticarət dövriyəsininhəcmi, xarici xammal təminatın-dan asılılıq səviyyəsi:

- Daxili bazarda pul kütləsininartım tempi:

- İnflyasiyanın səviyyəsi vəehtimal olunan göstəricisi:

- Faiz dərəcələrinin səviyyəsi:- Ölkənin ödəniş qabiliyyəti və

beynəlxalq bazarlarda milli valyu-tanın etibarlılıq səviyyəsi:

- Valyuta bazarlarında spekul-yativ əməliyyatların həcmi:

Beynəlxalq maliyyəbazarlarının digər sektorlarınıninkişaf səviyyəsi. Məs: valyutabazarları ilə rəqabətdə olanqiymətli kağızlar bazarı və s.


Fundamental analizin başlıca məqsədi

fundamental faktorların və bu faktorların

valyuta bazarlarında qiymətlərin

səviyyəsinə təsirinin analiz edilməsi

və proqnozlaşdırılmasıdır.

METOD İKA Fundamental analiz 31

8



REK LAM

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

32


http://inforex.az/forum_new/viewtopic.php?f=1&t=1524&p=104448#p104448



PATTERNOLOG İYA Qrafik analiz

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

33

İstər valyuta bazarı olsun,istər qiymətli kağızlarbazarı, istərsə də ümu-

miyyətlə, istənilən növ bazar -onların hamısı üçün aktual birmövzu var. Bu mövzu pattern-lərdir. Patternlərin nə olduğunuvə treydinqdə necə köməyimizəgələ biləcəyini nəzərdən keçirək.

Nümunə üçün bəyəndiyim ikipatterni göstərəcəyəm. Maraqüçün deyim ki, patternlərdən biriXX əsrdə 2500$-a satılmışdı.

Gəlin, orta səviyyəli bir ailənitəsəvvür edək. Səhər valideynlərişə, uşaqlar məktəbə gedir. Buailədə xanım səhər tezdən durur,yuyunur, səhər

yeməyinihazırlayır, uşaqları oyadır. Ammayarım saat sonra əri oyanır.Hamamın qarşısında növbəyaranır. Hər gün bu durum təkrar-lanır.

Bununla belə, ailə üzvlərininhər birinin evdə özünəməxsusqrafiki var. Kimsə səhər yeməyi

yemir, kimsə əvvəl yuyunur, sonrayemək yeyir və s. Bu vərdiş halınıalan hərəkətlərin toplusu zamankeçdikcə insan tərəfindən av-tomatik icra olunur və “pattern”adlanır.

Patternlər insanın iştirak etdiyiistənilən fəaliyyətdə özlərinibüruzə verirlər. Bu, treydinqdəndə yan keçməyib. İqtisadi hadis-ələrin çoxşaxəliliyinə baxma-yaraq, bazardakı hərəkətiinsanların davranışı müəyyən-ləşdirir. Məsələn, pis xəbər çıxırvə camaat aktiv şəkildə qızıla, yada

dollara üstünlük verir.Vərdiş – ikinci xasiyyətdir. Əgərbelədirsə - başqalarınınvərdişlərini görmək asandırsa,niyə də onlardan özmaraqlarımıza görə istifadə et-məyək?

Maliyyə bazarlarında başverənlərin çoxu “pattern” an-

layışına daxil edilir. Hətta hansızaman intervalında ticarətaparmağa vərdiş etməyimiz də“pattern” adlanır. Məsələn, 2001-ci ildə ABŞ-ın Qiymətli Kağızlarvə Birjalar üzrə Komissiyası gün-lük ticarəti reqlamentləşdirən birqayda qəbul edib. Bu, onlarda

“Pattern Day Trader” adlanır.Qaydaların sayəsində kimindeytreyder olduğu, gün ərzindəmaksimum nə qədər əməliyyataçıldığı (əks halda qadağa qoyulabilər) və s. müəyyən olunur. Buqaydalar NYSE-də tətbiq olunurvə valyutalara, fyüçerslərə aiddeyil.


Patternlər insanın iştirak

etdiyi istənilən fəaliyyətdə özlərini

büruzə verirlər. Bu, treydinqdən

də yan keçməyib.

Patternlərin diliOnlarla daha

faydalı işləmək

üçün nələri

bilməliyik

8



Kimlər ki treydinqlə çoxdanməşğul olur, ədəbiyyatda “texnikianaliz fiqurları” adlanan daha darçərçivəli “pattern” anlayışınıtanıyırlar. Daha bir ad var –“setap”. Şamların kombinasiyasınıda patternlərə aid etmək olar.

Maliyyə bazarlarında patternlərigeniş və ya dar çərçivədə gözdənkeçirməyimizə baxmayaraq, bu,treyder kütləsinin hərəkətidir.Patternlərin sayəsində treyderözü üçün çox mühüm infor-masiya əldə edə bilər.

Texniki analiz fiqurları kimitrendə nəzərən patternlər də ikicür olur:

1) Dönüş patternləri2) Davamiyyət patternləriMaraqlıdır ki, əgər dönüş fiquru

formalaşıbsa, amma qiymət dön-mədisə, onda bu baş tutmayansetap hərəkətin güclü davamedəcəyinə işarə verən patternəçevrilir. O, qiyməti indiyə qədərbir istiqamətdə aparan tərəfingücündən xəbər verir. Ona görə

də, fiqurun təsdiqlənməsini vəlazımi səviyyələrin test olun-masını gözləmək çox vacibdir.Həm də buna görə patternlərdənistifadə zamanı stop lossdan isti-fadə vacibdir.

Patternin daha bir əlaməti onunformalaşma qabiliyyətidir. Bu,sadəcə müəyyən vərdiş deyil,dəqiq şərtlərlə xarakterizə olun-muş vərdişdir. Əks halda patternolmayanı da pattern kimi qəbuledə bilərsiniz. Ən adisi patternlərətexniki analiz fiqurları kimi bax-maqdır. Onları qrafikdə izləməkvə istifadə qaydalarını hazırlamaqasandır. Əgər fiqur setaplarındanistifadəni analiz etsək, onda on-ların effektiv tətbiqinə aid növbətiqaydaları göstərmək olar:

1) Bu və ya digər fiqur üçünqeyd olunmuş şərtlərin dəqiqicrası

Məsələn, “İkiqat dib” dönüşfiqurunu götürək. Biz qrafiklərdətez-tez “ikiqat dib”ə rast gəlirik,amma bu, çox vaxt elə də yaxşıişləmir. Niyə? İş orasındadır ki,“ikiqat dib”i izləyərkən biz

yaddan çıxarırıq ki, qiymət bufiqura yuxarıdan daxil olmalıdır.Yəni bu fiqur yalnız uzunmüddətlieniş trendindən sonra yaran bilər.

Qartli patterninin açıqlamasınabaxın: orada fiquru tapmaq azdır,o, Fibonaççi səviyyələrinənəzərən proporsional olmalıdır!Əks halda işləməyəcək (Qartli

patternləri barədə jurnalımızın

əvvəlki üç sayında məqalələr dərc

olunub - red).

2) Yaranma vaxtı- Bir var sevimli patterniniz

xəbər fonunda yaranır, biri də var,fiquru izləyirsiniz, amma göz-lənilməz xəbərlər buna mane olur.Aydındır ki, ikinci halda vacibxəbərlərin elan olunmasına qədəryaranan pattern daha az etibar-lıdır;

- Həmçinin günün sonu yarananpatternlərə də inanmaq məsləhətdeyil (əgər söhbət deytreydinqdəngedirsə). Bir gecəyə dünyada çoxşey baş verə və növbəti gün“başqa cür” başlaya bilər.

3) Texniki analiz fiqurlarındaşamların kombinasiyası çoxdur.Onların hamısını yadda saxla-maq, izləmək, hələ qarışdırma-maq real deyil. Məsələn “İkiqatdib” və “Əjdaha” patternlərinigötürək. İkincini yadda saxla-maq daha çətindir. Ona görə dəmənim məsləhətim: yaxşıbildiyiniz və sizi pis vəziyyətdəqoymayan bir neçə

pat-tern seçmək, gələcəkdə sizi al-datmayacaqlarına ümid etməklazımdır.

4) Ticarətin həcmini izləməkBu, xüsusən fond bazarı üçün

vacibdir, çünki orada foreksəbaxanda həcmi hesablamaq asanvə etibarlıdır. Həcm – treyderlərinemosional vəziyyətinin əksidir.


Patternlərin sayəsində treyder

özü üçün çox mühüm

informasiya əldə edə bilər.

8 8

PATTERNOLOG İYA34 Qrafik analiz



Əgər onlar nədənsəheyrətləniblərsə, sakit oturmaya-caqlar (əlbəttə, əgər bu, itirilmişdepozitin şoku deyilsə), əksinə,aktiv hərəkətə keçəcəklər. Bu,yaranan formasiyanın dayanıqlığıvə gücü barədə əlavə informasiyaverəcək. Maraqlıdır ki, baş tut-mayan kəsilmə patternində həcm-lər onun ayrılmaz hissəsidir.

Patternlər nə üçünbizə lazımdır?

Çünki onlar gəlir vəd edirlər.Texniki analiz fiqurlarının ra-hatlığı ondadır ki, “take

profit” üçün yerlər dəqiqgöstərilir: məsələn, “Baş və çiyin-lər” fiqurunda qiymət “boyunxətti”ndən “baş”dan “boyun xət-

tinə” qədər olanməsafə qədərhərəkət edəcək(Hərəkət edirdə!). Əgər “Rels-lər” fiquruyaranıbsa, ondaqiymət “rels”inuzunluğu qədərhərəkət edəcək(Hərəkət edirdə!) və s. Beləbir dəqiqlikistənilən trey-derin arzusudur.Dünyanın bütünticarət sistemləriqiymətin gələcəkhərəkətini dahadəqiq necəmüəyyən-ləşdirmək vəvaxtında onaqoşulmaqnöqtələrini axtar-maq üçün quru-lurlar. Patternlərdə bunu bizəverir.

Nədən ehtiyat-lanmaqlazımdır?

Hər şeydən əvvəl nəzərə almaqlazımdır ki, patternlər –

qısamüddətli vədlərdir. Əgərzaman keçirsə, setapın for-malaşma şərtləri hələ də sonacanyerinə yetirilmirsə, bilin ki, ümidetmək əbəsdir. Burada ya hər şeytez bir zamanda formalaşır, ya daheç nə baş vermir.

Bundan başqa, biz öyrəşmişikki hər şey yuxarı zaman inter-valında baş verir. Yəni Dailyqrafiklərdəki müqavimət xəttləriH1 və ya daha aşağı zaman inter-vallarındakından güclüdür. Pat-ternlərə gəldikdə, başqa cür analizetmək lazımdır. Bəli, böyükzaman intervalında hazırkıvəziyyətin gücündən xəbər verənhansısa fiqur yarana bilər. Ammaaşağı zaman intervallarındayaranan patternlər böyük zamanintervalındakı fiquru zəiflədə vəfaydasız edə bilər. Bu, sanki bala-ca bir qrip xəstələyinin özündəndəfələrlə böyük insan bədəninihəftələrlə yatağa salması kimidir.Ona görə də, göylərdən yerə en-məyi yaddan çıxarmayın və ticarətaparmaq istədiyiniz hərəkətin dax-ilində nə baş verdiyini gözdənkeçirin.

Yaranmaqda olan setap həmişəxəbərdarlıqdır. O sizə göstərə bilərki, seçdiyiniz əməliyyatlar hazırkıvəziyyətdə doğrudur. Bu haldasizin əminliyiniz artacaq.

Beləliklə, patternlər haqqındabiliklər istənilən halda faydalıdır.


Əgər zaman keçirsə, setapın

formalaşma şərtləri hələ də

sonacan yerinə yetirilmirsə,

bilin ki, ümid etmək əbəsdir.

8

PATTERNOLOG İYA Qrafik analiz 35



F İQURLAR36 Pattern

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Bu yazıda iki qrafik pat-

terni nəzərdən

keçirəcəyik. Onlardan

birincisi “Relslər” patternidir.

Patternin adından da göründüyü

kimi, 2 eyni uzunluqlu “bədən”ə

və xırda “kölgə”yə malik şam-

ların kombinasiyasından yaranır.

Bu iki şam müxtəlif istiqamətliolmalıdırlar: “ayı” bazarında bi-rinci şam aşağı (qara), ikinci şamyuxarı (ağ), “buğa” bazarında bi-rinci şam yuxarı (ağ), ikinci şamaşağı (qara) olmalıdır. Şəkil 1-ə

baxaq.Şəkildə ideal pattern əks olun-

mayıb, ona görə ki,“buğa” şamının“bədən”i “ayı”şamında olduğun-dan bir qədər uzun-dur, amma bu amilsetapın işə düşməs-inə mane olmayıb.Burada minium 40punkt qazanmaqolardı. Buz bunuhesablamaq üçündaha xırda olanqara şamın uzun-luğunu əsasgötürürük.

“Relslər” formalaşdıqdan sonraəməliyyat açmaq olar. Qiymətminimum “relsin” uzunluğu qədərikinci şamın istiqamətində hərəkətedəcək. “Stop”u relslərdən arxadayerləşdiririk.

Şəkildə həmçinin bu patternin 3ardıcıl şamla test olunduğunugörürük. Bu şamların maksimumu“relslərin” ortasına qədər çatıb vəpatternin bu səviyyəni test etməsinəzərdə tutulub. Yəni qiymət50%-lik sərhədi keçməyibsə,əməliyyatı açıq saxlamaq olar.

“Əjdaha” patterni

Şəkil 2-yə nəzər salaq. Kimsədeyə bilər ki, bu, “ikiqat dib”dir.Yox, bu, “Əjdaha” patternidir,“İkiqat dibdən” fərqli olaraq,dönüş patterni deyil. Şəkildən dəbu, aydın görünür.

Bu patternin üstünlüyü ondadırki, ona qrafiklərdə tez-tez rastgəlinir.


Relslər və əjdaha

Şəkil 1. “Relslər” patterni

Relslər

Qiymət minimum

“rels”in hündürlüyü

qədər hərəkət

etməlidir

...və edirdə

8



Ticarət adətən əjdahanın“onurğa”sından başlayır (şəkildəyaşıl xətlə göstərilib), yəni qiymətikinci “ayağ”ı formalaşdırandansonra müqavimət xəttini(“Onurğa”) keçir və onun üstündəbağlanır. Bir qayda olaraq, “əj-daha”nın “quyruğu” başın hündür-lüyünə bərabərdir (“Baş” şəkildəngöründüyü kimi – sonuncu ənyüksək maksimumdur). Əjdahanınayağının uzunluğuna əsaslanaraq,əvvəlcə daha kiçik take-profitqoymaq olar. Bu hədəf qət olun-duqdan sonra stop-lossu və ikincitake profiti bir az da yuxarıqaldırın. Belə olan halda “stop”birinci hədəfə qədər olan gəliriqorumuş olacaq.

“İkiqat dibin” əksi “ikiqat təpə”olduğu kimi, “Əjdaha” fiqurununda əksi “çevrilmiş əjdaha”dır. Buisə artım hərəkətindən sonrayaranır. Yenə də baş, ayaq axtara-cağıq, “onurğa” xəttini çəkib,ondan aşağıya ticarət aparacağıq(şəkil 3).


Şəkil 2. “Əjdaha” patterni

Şəkil 3. “Çevrilmiş əjdaha” patterni8

Baş

Onurğa

Ayaqlar

Quyruq

teke profit 2

teke profit 1

Stop loss

Aya

qlar

Onurğ

a

Quyr

uq

Baş

F İQURLAR Pattern 37



P S İ XOLOG İYA38 Özünütəhlil

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Maykl J.Maobussin

Bazarda ruhdan düşməktreyderin ən böyük prob-lemi, ən pis düşmənidir.

Bundan necə qaçmaq mümkündür? İlk növbədə, özünüzü tanıyın!

Bu, çox vacibdir. Çünki ancaqözünü tanıyan insan bilir ki, hansısituasiyada nə edəcək.

Bir neçə onillik ərzində bazardainsanların davranışını araşdıranpsixoloqlar treyderləri gözləyənpsixoloji tələləri ətraflı təsvir edi-blər. Bu tələlərdən yan keçməyinən yaxşı yollarından biri onlarıtanıyıb-bilməkdir. Həmin tələlərinbeş ən əsası bunlardır:

- Özünə həddindənartıq güvənmək

Psixoloqların qənaətinə görə,insanlar daim öz imkanlarını real-lıqda olduğundan daha yüksəkqiymətləndirirlər. Xüsusilə dəbacarıqlarının olmadığı sahələrdə!

Bu, treyderlərə də aiddir. Treyder-lər öz imkanlarını realqiymətləndirməli, bacarmadıqlarıişlərə girişməməlidirlər.

- Qərar verərəkən özünüçərçivəyə salmaq

Biz hər hansı bir qərarıverərkən aldığımız ilk infor-masiyaya daha böyük önəm verir,beləliklə, sonrakı fikirləri

yanlış olaraq kənarlaşdırırıq. Beləolmaması üçün müxtəlif mən-bələrdən alınan informasiyalarıhərtərəfli nəzərdən keçirməli,qərarın qəbulu prosesinin obyek-tivliyini təmin etməliyik.

- Münasib olmayanşərtlər

Treyderin qərarınamövcud şərait də aztəsir göstərmir. Eyniproblem bəlkə də başqaşəraitdə ayrı cürgörünərdi, ammakonkret bu şəraitdəməhz belə təsirbağışlayır. Və bu təsirdə onun qərarında əksolunur. Buna görə də,şərait və onun təsirimütləq nəzərə alın-maldır.

- Öhdəliklərin həddindənartıq şişirdilməsi

Treyderlər aqdətən elə qərarlarqəbul etməyə meyillidirlər ki, bu,onların keçmiş səhvlərindən irəligəlir. Halbuki, şərait başqadır,həmin səhvin bura heç bir dəxliyoxdur. Bu tələdən yan keçməküçün treyder ancaq

gələcəyə baxmalıdır.

- Təsdiq axtarışı

Treyderlərin ən ağırsəhvlərindən biri budur ki, hansısafikrə düşür, sonra həmin fikri təs-diqləyəcək “sübut”lar axtarırlar.Psixoloq Teyn Pittman bunu beləifadə edirdi: “Nəyə inanıramsa,onu da görürəm”.

Siz onu da bilməlisiniz ki,adətən insan stressə reaksiya verir.Müxtəlif insanlar stress şəraitindəözlərini müxtəlif cür aparırlar.Ona görə də, treyderin mütləqstressə qarşı mübarizə fəndləri ol-malıdır. Ən gözəl qabiliyyətlərdənbiri stress zamanı aydın düşünməkbacarığını saxlamaqdır. Amma buqabiliyyətə yiyələnmək üçünözünü uzun müddət hazırlamaqlazımdır.


Əvvəlcə özünü tanı!

Treyderlərin ən ağır səhvlərindən

biri budur ki, hansısa fikrə düşür,

sonra həmin fikri təsdiqləyəcək

“sübut”lar axtarırlar.



S İ S T EM Laboratoriya

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

39

ZZelse strategiyası

ZigZag indika-

t o r u n u n

əsasında yaradılıb. Eur/usd

cütlüyündə H1 periodunda

işləmək üçün nəzərdə tutulub.

Amma aud/usd cütlüyündə də

yaxşı nəticələr verir.

Əvvəlcə qrafikə 15-0-3 para-metrlərinə malik ZigZag indika-torunu əlavə edirik. Bundan sonraaşağıdakı qaydalara əsasənəməliyyat açırıq:

Alış üçün:

1) Ziqzaqın lokal maksimumu-nun formalaşmasını gözləyirik(şəkildə “3” nöqtəsi). O, əvvəlkimaksimumdan (“1” nöqtəsindənaşağıda olmalıdır)

2) “3” nöqtəsindən bir qədəryuxarıda “buy stop” orderi qoyu-ruq

3) Stop-loss ən yaxın mini-mumda qoyulur (“2” nöqtəsi)

4) Teyk-profit 80 punktməsafədən keçir

5) Əgər qrafikdə Ziqzaqın yeniminimumu yaranırsa (“4”nöqtəsi), stop-lossun yeri dəyiş-dirilir. Belə ki, 3 və 4 nöqtələriarasındakı məsafəni ölçür və onun35%-lik hissəsində stop qoyuruq.Fibonaççi alətini tətbiq edəndə“stop”u onun 38,2%-lik

hissəsində qoymaq olar.6) Bundan sonra “stop”un yeri

Ziqzanın minimumlarına görədəyişdiriləcək.

7) Əgər qiymət aşağıya ensə vəoreder işə düşməsə, yeni orederitəzə yaranan maksimumda qoyu-ruq.

Satış üçün:

1) Eur/usd qrafikində lokalminimumun yaranmasını göz-ləyirik. Bu, şəkildəki “6” nöqtə-sidir. O, əvvəlki minimumdan –“4” nöqtəsindən yuxarıda ol-malıdır.

2) “6” nöqtəsindən aşağıda“sell stop” orderi qoyuruq.

3) Stop-loss ən yaxın maksi-mumda – şəkildəki “5” nöqtəsində

qoyulur4) Teyk-profit 210 punkt

məsafədən keçir. 5) Əgər qrafikdə Ziqzaqın yeni

maksimumu yaranırsa, stop-los-sun yeri dəyişdirilir. Belə ki, so-nuncu minimum ilə maksimumarasındakı yeni hərəkəti ölçür vəonun 15%-lik hissəsində “stop”qoyuruq.

6) Bundan sonra “stop”un yeriZiqzanın maksimumlarına görədəyişdiriləcək.

7) Əgər qiymət aşağıya ensə vəoreder işə düşməsə, yeni orederitəzə yaranan minimumda qoyu-ruq.

Bəktestlər sistemin yaxşı

nəticələr verdiyini göstərirlər:


ZZelse strategiyası



Ö Y R Ə N V Ə S E Ç40 Sistemli iş

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Marta Stoks

Bir treyder kimi for-

malaşmaq üçün siz ilk

növbədə bazarın necə

işlədiyini başa düşməlisiniz. Şəkil

1-də gördüyünüz kimi, pirami-

danın əsasında bazarla bağlı bi-

liklər dayanır. Növbəti pillədə

ticarət üslubu və intizam gəlir.

Yalnız bundan sonra sistemlərin,

ən yuxarıda isə ticarət strate-

giyasının özünün dayandığını

görürük.

Piramidada ticarət sistemiüçüncü pillədədir. Niyə? Ona görəki, hər bir sistem üçün hazırlanmışticarət sistemləri və strategiylarıtam başa düşmədən sizin trey-dinqdəki səyləriniz arzuolunmaznəticələr verə bilər (Şəkil 2-yə

bax).

Bazarda necə ticarətaparmağınızdan asılı olmadan siz

ticarət sistemindənistifadə edirsiniz.Ticarət sistemi – nəstrategiya, nə kom-püter proqramı, nədə giriş siqnalıdır.Bu – bazarınmüəyyən tipvəziyyəti üçünqiymət hərəkəti vəindikator for-mullarından hazır-lanmış parametrlərvə qaydalartoplusudur.

Tez-tez treyder-lər strategiyalarınişləmədiyindənşikayətlənirlər.Onlar zəifnəticələrləmübarizə aparırlar.Bu da yeni metodların axtarışınasövq edir. Belə treyderlər birstrategiyadan digərinə keçərək,“mükəmməl” strategiya axtarırlar.Amma problem strategiyadadeyil. Strategiyalar hazırlandıqlarıbazar şəraitində daha yaxşı işləyir-lər. Amma bugünkü vəziyyətəuyğun strategiyalar seçməmişdənəvvəl ticarət sisteminin nədənibarət olduğunu və hansı sistemin

hansı vəziyyətdə işlədiyinibilməlisiniz.

Bu gün istifadə olunan bütünticarət sistemləri 6 kateqoriyayabölünə bilər. 6-cı kateqoriya fun-damental sistemlər olduğu üçün,biz onu burada müzakirə et-məyəcəyik. Texniki analizləməşğul olan treyder üçün 5 əsasticarət sistemi tipi mövcuddur(Şəkil 3).


Sistemlərinanatomiyası

Hansı növ sistem nə üçündür və harada tətbiq oluna bilər

Şəkil 1. Treydinq piramidası. Burada treydinq pirami-

dasının müxtəlif səviyyələrini görürsünüz. Ticarət sis-

temləri 3-cü səviyyədə yerləşdirilib. Yalnız bu səviyyəni

keçdikdən sonra öz strategiyalarınızı həyata keçirə

bilərsiniz.

8



Həmin sistemlər

aşağıdakılardır:

• Trendli bazarın ticarət sistemləri• Trendə əks ticarət sistemləri• Kəsilmə əsasında ticarət sistem-ləri• Diapazon ticarət sistemləri• Hedcləmə sistemləri

Trendli bazarın ticarət

sistemləri

Trend sistemləri - ən məşhur vəgeniş yayılmış sistemlərdirlər. İlktrend sistemləri hələ 20-ci əsrinəvvəllərində yaranıb. Bu sistem-lərdə aksiyaların alışı və satışıüçün orta dəyişən göstəricidən is-tifadə olunurdu. Bugünki ticarətsistemləri daha çətin, mürəkkəb-dir; çoxlarında giriş və çıxış üçünkompüter alqoritimlərindən isti-fadə olunur.

Trend sistemi güclü artan və yaazalan bazarda tətbiq edilir.“Güclü artan və ya azalan” bazar

dedikdə 35 dərəcəlik bucaq al-tında xırda korreksiyalarla və yazəif konsolidasiya patternləri iləartım və ya eniş

başa düşülür. Trendlər adətənzamanın 30-35%-ni əhatə edir.Bazarın bu dövrlərindəspekulyasiya və tamah qiymətlərisürətlə hərəkət etdirir. Trend sis-temləri bu aktivlikdən özmaraqlarına uyğun istifadə edirvə adətən bir neçə günə böyükhərəkəti tuturlar. Bu sistemlər onagörə məşhurdur ki, treyderlərinçoxu tez bir zamanda “asanpullar” qazanmaq istəyir, trendsistemləri isə öyrənilməsində vətətbiqində sadə görünür.

Bəs trendli sistemlərinin mənfitərəfi nədir?Budur ki, on-ların optimalişləməsi üçünsürətlə hərəkətedən və yaspekulyativsürətlənən bazarlazımdır. Trendsistemlərindənsvinq-treydinq,deytreydinq,impulsda ticarətvə ya istəniləntez dəyişənticarətdə istifadəoluna bilər.“Stop”lar adətənyaxın yer-ləşdirilir. Trey-der belə bir riski

qəbul etməyə hazır olmalıdır.Əgər treyder üfiqi və ya valotilbazarda trendə

əsaslanan sis-temdən istifadə etsə, xeyli saydaitki ilə üzləşəcək.

Trendə əks ticarət sistemləri

Trendə əks sistemlər bazarınəsas uzunmüddətli trendinə əks is-tiqamətdə işləyirlər. Əsas trendimüəyyən etməyin ən yaxşı yoluhəftəlik və ya günlük qrafiklərəbaxmaqdır. Bu sistemlərdən artıqonilliklərdir ki, istifadə edirlər,amma əməliyyatların xüsusiyyət-lərinə görə onlar treyderlərtərəfindən birmənalı qarşılanmır.

Trendə əks gedən treyderlərəsas trenddə qısamüddətli və yaortamüddətli korreksiya zamanıticarət aparırlar. Trendə əks ticarətsistemlərilə işləmək adətənçətindir və xeyli bazar təcrübəsitələb edir. Bir qayda olaraq, busistemlərdən svinq-treyderlər vədeytreyderlər istifadə edirlər. Əksistiqamətli indikatorları yaxşıbilmək antitrend sistemlərindəuğurun açarıdır. Həmçinin qrafikformasiyalar və texniki analizi dədərindən bilmək vacibdir.

Trendli sistemlərdən və yakəsilmə sistemlərindən fərqliolaraq, burada əsas istiqamətə əksolduğuna görə risk dahaböyükdür,


Trend sistemləri - ən məşhur və

geniş yayılmış sistemlərdirlər.

İlk trend sistemləri hələ 20-ci əsrin

əvvəllərində yaranıb.

Şəkil 2. Ticarət stilləri. Kim olmağınızdan (deytreyder,

pozisiya treyderi və ya investor) asılı olmayaraq,

möhkəm bazar biliklərinə malik olmalısınız.8 8

Ö Y R Ə N V Ə S E Ç Sistemli iş 41



hətta stop-losslar trendli sistem-lərdə olduğu kimidirlər. Trendəəks sistemlərdən istifadə edəntreyderlər stop-lossdan istifadəüzrə ekspert olmalıdırlar. Onagörə ki, bazarın əsas trendi domi-nantlıq təşkil edir və qiymətin onaqayıtması gözlənilməz və güclüola bilər. Bu halda stop-loss plan-laşdırıldığı kimi işə düşməyəcək.Məsələn, eniş trendi dibə çatandaadətən bu nöqtədən gözlənil-mədən şaquli bir artımla ayrılır.Bu, ya “gep”lə, ya da kəskinsürətlənmə ilə xarakterizə olunur.

Trendə əks sistemlər təxminənzamanın 20%-i ərzində işləyir.Trendə əks sistemlər diapazonda,üfiqi bazarda və qiymətlərin kon-solidasiyası zamanı fiaskoyauğrayırlar.

Kəsilmə əsasında qurulan

ticarət sistemləri

Kəsilmə əsasında qurulan ilkticarət sistemləri 1950-ci illərinəvvəllərində meydana gəlməyəbaşlayıblar. O zaman bazar özünübugünki kimi aparırdı. Təzə-təzə1929-cu ildəki böhrandan və IIDünya Müharibəsindən sonraözünə gəlməyə başlayırdı. 1990-cıillərin sonlarındakı spekulyativbazardan fərqli olaraq, 50-60-cı il-lərin bazarı hər şeydən əvvəl,dəyərə əsaslanırdı. Kəsilmə sis-temləri həmin bazarlar üçün idealidi.

Kəsilmə əsasında ticarət sistem-ləri ona əsaslanır ki, bazar xəbər-darlıq eləmədən kəskinartımdan/enişdən əvvəl platformayaradır. Əgər bu, spekulyativbazar yox, dəyər bazarıdırsa, ondaplatformalar yaranacaq. Texniki

analitik platformanın formalaş-ması zamanı – aksiyaların kifayətqədər sıx diapazonda hərəkəti vəya konsolidasiya vaxtı böyük lot-larla əməliyyat aça bilər. Kəsilməticarət sistemləri kəsilməyə qədərqrafikdə patternləri tapmaq üçünhazırlanıb. Üstünlüyü? Kəsilməsistemlərində trend sistem-lərindəki kimi güclü qiyməthərəkəti tələb olunmur, bazar zəifdə olsa, bu sistemlər yaxşıişləyəcəklər.

Kəsilmə ilə ticarət strategiyaları

və sistemlərinin mənfi tərəfinədir? Onlar trendli bazarlarda elədə yaxşı işləmirlər. Çünki yüksəkbazar impulsu olan dövrlərdə plat-forma və konsolidasiyalar for-malaşmır. “Stop”lar konsolida-siyadan ya yuxarıda, ya daaşağıda yerləşdirilməlidir.Nəticədə trendli sistemlə müqa-yisədə risk əvvəldən yüksək olur.Amma kəsilmə sistemində stoploss üçün dəstək səviyyəsi daha

güclüdür və onun işə düşmə ehti-malı daha azdır. Trend sistem-lərində əksinə, stop losslar tez-tezişə düşür.

Kəsilmə sistemləri platformalaryaradan bazarlar üçün idealdır vətez-tez uzunmüddətli planda yaxşıqazanc verir. Adətən kəsilmə sis-temlərində əməliyyatlar ortamüd-dətli və ya pozisiya xarakterliolur. Bu, sistemi ticarət aparmaqistəyən, lakin qrafikləri analiz et-məyə və hər gün aksiyanı alıb-sat-mağa vaxtı olmayan məşğul

adamlar üçün əvəzsiz edir.Bugünki bazarda kəsilmə sistemitəxminən zamanın 40-50%-iərzində işləyir.

Diapazon ticarət sistemləri

Reync ticarət sistemləri 20-ciəsrin 70-80-cı illərində sonlarındameydana gəlib.


Şəkil 3. Ticarət sistemlərinin müxtəlif tipləri.

Bazarın müxtəlif vəziyyətləri müxtəlif ticarət sistemləri tələb edir.

Siz burada 5 müxtəlif ticarət sistemini görürsünüz.

8 8

Ö Y R Ə N V Ə S E Ç42 Sistemli iş



O vaxtlar bazarlar geniş diapa-zonda ticarət aparırdılar. Qiymətindiapazonda hərəkəti iqtisadidurğunluq zamanı daha tez-tezbaş verir. Adətən böyük spekulya-tiv hərəkətlərdən sonra qiymətyana doğru gedir. Daha zəif iqti-sadi və işgüzar xəbərlər fonundaBazar diapazonda qalmaqdadavam edir. Bəzi sektorlar qısazaman ərzində dominantlıq təşkiledə bilər, amma qeyri-stabil gəlir-lərə görə tez “əldən düşürlər”.

Bu vəziyyət texniki analitiklərtərəfindən asanlıqla müəyyən olu-nan modellərin yaranmasına səbəbolur. Qiymət diapazonları maksi-mum və minimumlara malikdir.Bir çox reync sistemlərində tələbolunur ki, aksiya və ya indeksüçün minimum qiymət diapazonu10 punkt təşkil eləsin. Beləliklə,bu kəsilmə sistemlərində istifadəolunan pattern deyil. Qiymətinmaksimumdan minimuma vəəksinə hərəkət etdiyi geniş pat-terndir.

Reync sistemləri öz maraqlarıüçün dövrü bazar patternlərindənistifadə edirlər. Qiymət dönərəkartmağa başlayanda əməliyyataçılır və pozisiya diapazonunnövbəti sərhədinə kimi saxlanılır.Diapazondaxili sistemlər qiymətaktiv şəkildə yuxarı qalxmağabaşlayanda almaq, aşağı düşməyəbaşlayanda satmaq üçün treyderəimkan yaradır. Bu treyderəbazarda daha çox olmaq imkanıverir. Bu sistemlər geniş qiymətdiapazonunda effektivdirlər.

Reync sistemlərinin mənfitərəfi ondan ibarətdir ki, bazarbelə geniş qiymət diapazonlarınıancaq müəyyən dövrlərdə yaradır.Amma vacib məqam odur ki,

qiymət diapazonlarını heç vaxtdəqiq təyin etmək olmur. Diapa-zonun maksimum və minimumlarıistənilən vaxt baş verə bilər. Bun-dan savayı aksiya və ya indeksköhnə reyncdən çıxıb, xəbərdarlıqeləmədən böyük sürətlə yuxarı vəya aşağı hərəkət edə bilər. Trey-

derlərgüman edirlər ki, aksiya diapa-zona müvafiq hərəkətini davametdirəcək, amma bu, onlarınəksinə gedən uğursuz əməliyyataçevrilir. Ona görə də, diapazonsistemləri daha zəngin təcrübəyəmalik treyderlər üçün uyğundur.Diapazon sistemləri təxminən za-manın 20-25%-i ərzində işləyir.

Hedcləmə sistemləri

Hedcləmə sistemləri XX əsrinsonlarında təşkilatlar bazara girişəldə etdikdən sonra məşhurlaşdı.Hedcləmə sistemlərinin ilkinməqsədi bazarın korreksiyası za-manı təşkilatın portfelini qorumaqidi. Bu sistemlər Roth IRAhesabları barədə qanun qəbul ol-unduqdan sonra daha daməşhurlaşdılar. Maliyyə institut-larının treyderləri qısamüddətliaqressiv ticarətə başlamaqlabazarın dinamikasını dəyişməyəbaşladılar.

Hedcləmə sistemlərində opsionspredləri və ya stredll kimi alətlərtreyderlərin xoşuna gəlir. Bir çoxopsion oyunçuları spredlərdən vəya stredllərdən potensial itkinibağlamaq üçün istifadə edir.

Başqa bir hedcləmə sistemində birbazar aktivini almaq, digərini sat-maq lazımdır. Nümunə üçünfyüçers treyderlərini göstərməkolar. Onlar donuz ətini alır, taxılısatırlar. Valyuta treyderləri bir va-lyutanı alır, digərini satırlar. İn-

vestorlarisə portfellərimi siğortalamaqüçün indekslərini siğortalayırlar.

Hedcləmə sistemləri kifayətqədər çətindir və digər sistemlərləmüqayisədə daha çox təcrübətələb edir. Təkcə aksiyalarlaişləməyi bacaran treyderlər yox,həmçinin əmtəə və valyutabazarlarında da təcrübəyə maliktreyderlər daha çox şansa ma-likdirlər. Hedcləmə sistemləri –yeni başlayanlar üçün deyil.

Peşəkar treyderlər hedcləmədənortamüddətli və ya qısamüddətlikorreksiya zamanı istifadə edirlər,beləliklə, bu sistemlər təxminənzamanın 20%-də işlədilir. Təəssüfki, bir çox hedcləmə sistem-lərindən yeni başlayan treyderlərtərəfindən ziyanı yumşaltmaqüçün istifadə olunur. Belə çıxır ki,təcrübəsiz treyderlər təcrübəsiz-likdən və ya bazarı zəiftanıdıqlarına görə itkiləri azalt-mağa çalışırlar.Texniki vərdişlərvə bazar haqqında biliklər ol-madan belə hedcləmə itkiləri dahada artıra bilər. Buna görə də yenibaşlayan treyderlərin hedcləməsistemindən istifadə zamanı uğurqazanmağa çox az şansları var.


Diapazon sistemləri daha zəngin

təcrübəyə malik treyderlər üçün uyğundur.

Diapazon sistemləri təxminən zamanın

20-25%-i ərzində işləyir.

8

Ö Y R Ə N V Ə S E Ç Sistemli iş 43


İn Forex 08 (30) / avqust, 2012 www.inforex.az(012) 4375323, 4367844 Jurnalı forumda müzakirə et

“İn Forex”intəhlil və

proqnozlarbürosu

“İn Forex”intəhlil və

proqnozlarbürosu

44



TƏHL İ L Proqnoz

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

45

Qafar İmanverdiyev

1) Öncə bütün teyderləriMüqəddəs Ramazan ayı münasi-bətilə təbrik edirəm. Bu ay çoxbərəkətli aydır. Ümid edirəm, bubərəkət özünü Forexdə dəgöstərəcək.

Eur/usd cütlüyünə gəlincə,bazar bir çox treyderləri sözün əslmənasında çaşdırıb. Draqininçıxışı, Bernankenin bəyanatılarıbazarı vəlvələyə salıb. Cütlük nor-mal ümümi tendensiya halına gələbilmir.

Mən bütün treyderləri başadüşürəm, bu hiss mənə çox tanışgəlir. Hörmətli treyderlər, dövlətməmurlarının bəyanat və çıxışarısizi çaşdırmasın, çalışın, ən asanyolu seçin. Fibonaççı sistemındənvə qiymətə yaxın hədəfələrdən is-tifadə edin. Həftəlik qrafikəbaxanda cütlük eniş trendindədir.


Bərəkətli ayAvqust ayı üçün ekspert proqnozları

Uzunmüddətli enişdən sonra nəhayət ki,eur/usd cütlüyündə yuxarıya doğrudönüş başladı. Fəqət bu, həqiqətən

dönüşdürmü? Axı məsələn, gbp/usd-də eniştrendinin davam etməsi istər-istəməz insandaşübhələr doğurur. Əsas cütlüklərin hərəkətləriarasında heç bir uyğunluq müşahidə olunmur.Bu isə treyderləri də, analitikləri də çətinliyəsalır.

Hazırda bazarda hansı prosesin baş ver-məsilə bağlı biz yenə də daimi ekspertlərimizəiki ənənəvi sualla müraciət etmişik:

1) Avqust ayında eur/usd cütlüyündənnə gözləyirsiniz?2) Başqa hansı cütlüklərə diqqətyetirməyi məsləhət görürsünüz?

Bir cümlə ilə

Qafar İmanverdiyev:- Eur/usd cütlüyü bir çox trey-derləri sözün əsl mənasındaçaşdırıb. Draqinin çıxışı,Bernankenin bəyanatıları bazarıvəlvələyə salıb. Cütlük normalümümi tendensiya halına gələbilmir.

Səbinə Məmmədqızı:- Avropadakı qeyri-müəyyənvəziyyət, Mərkəzi Bankların vəmaliyyə nazirliklərinin atılacaqaddımlar barədə ümumi razılığagələ bilməmələri avro/dollaratəzyiq göstərir.

Fərid Hüseynov:- Ayın ortalarına qədər sakit,daha sonra güclü eniş baş verəbilər. Əsas müqavimət 1.24ətrafında yerləşir. Əgər buqiymət baryeri qırılsa, trendyuxarıya doğru dönə bilər.

Mavlet Baqiyev: 1) Avro/dolların 1.2000-yə qədərdüşmək ehtimalı kifayət qədəryüksəkdir.

İlqar Vəliyev:- Neftə diqqət yetirməyi məs-ləhət görərədim. Orada yuxarıtaymfreymlərdə “üçbucaq”yaranmağa başlayır.

8



Bu ay üçün yuxarı qalxmanöqtələri 1.2518 və 1.2665-dir.Sonuncu hədəfi yuxarıya doğrukəsərsə, 2-ci təsdiqedici şamdansonra yenidən qiymət artmağabaşlayacaq və 1.2821-ə çatacaq.Əks istiqamətdə isə 1.2135-1.2038 və 1.1875 nöqtələriniyoxlayacaq.

Bu müqəddəs və bərəkətli aydahamınıza uğurlar.

2) Hər zaman cütlüklərhaqqında söhbət düşəndə eynisözü deyirəm. “İnforex” şirkətiAzərbaycanda yeganə olaraqeur/usd cütlüyünü ən kiçikspredlə treyderlərə təqdim edir.Bundan səmərəli istifadə etməklazımdır.

Səbinə Məmmədqızı

1) Cütlük günlük qrafikdə flatdaxilində hərəkət edir. 1.2445səviyyəsi qırılmazsa, eniş di-namikasının davamını gözləməkolar. Bu halda 1.1960/40 səviyyəsinövbəti əsas dəstək olacaq. Onunda aşağıya doğru qırılması1.1870-60 səviyyəsinə enişəgətirəcək.

Qalxmaq üçün cütlük 1.2460səviyəsindən yuxarıda möhkəm-lənməlidir. Avro/dollara təzyiqgöstərən amillər Avropadakı

qeyri-müəyyən vəziyyət, MərkəziBankların və maliyyə nazirlik-lərinin atılacaq addımlar barədəümumi razılığa gələ bilməmə-ləridir.

2) Usd/chf cütlüyünə nəzərsalmaq istərdim. Cütlük qalxantrend daxilində ticarət aparır,0.9680 səviyyəsinin qırılmamasıqalxışın davamına gətirəcək. Buhalda qalxış üçün hədəf 1.0050götürülə bilər.

Funt/dollar Daiy qrafikindərange yaradıb. 1.5490 səviyyə-sinin aşağı qırılması enişinkəskinləşməsinə gətirib çıxaracaq.

Fərid Hüseynov

1) Avro iyul ayında bir o qədərdə güclü hərəkət nümayiş et-dirmədi. Avqustda isə məndeyərdim, ayın ortalarına qədərsakit, daha sonra güclü eniş başverə bilər. Əsas müqavimət 1.24ətrafında yerləşir. Əgər bu qiymətbaryeri qırılsa, trend yuxarıyadoğru dönə bilər.

2) Aud/usd artımı davam et-dirməkdə israrlı görünür. 1.0700-əqədər hərəkət davam edə bilər.

Gbp/jpy əgər 124-dən yuxarıdamöhkəmlənə bilsə, 126-ya qədərqalxması mümkündür.

Eur/gbp 0.8000 və daha da

yuxarı qalxa bilər.

Mavlet Baqiyev

1) Avro/dollar 1.2400/10zonasında yerləşən müqavimətidəf edə bilmədi və enişə meyil-ləndi. Hazırda 1.2000-yə qədərdüşmək ehtimalı kifayət qədəryüksəkdir. Əgər həminsəviyyədən aşağıda möhkəm-lənərsə, 1.1850-yə də çata bilər.Artım trendinin təsdiqlənməsiüçün cütlük 1,2500-dən yuxarıyaqalxmalıdır. Bu halda ilk hədəfkimi 1.2600/40-a çata bilər.

2) Alternativ kimi nzd/usd-yəbaxmaq məsləhətdir.

İlqar Vəliyev

1) Avro/dollarda həftəlikmiqyasda konvergensiya for-malaşıb. Bura ən passiv in-vestisiya ayı olan Avqust amilinidə əlavə etsək, aşağıya doğruciddi hərəkət gözləməyinə dəymir.1.21-1.27 dəhlizində hərəkət göz-ləyirik.

2) Mən neftə diqqət yetirməyiməsləhət görərədim. Orada yuxarıtaymfreymlərdə “üçbucaq” yaran-mağa başlayır.


8

TƏHL İ L46 Proqnoz



T E X A N A L İ Z Dalğa analizi

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

47

Eur/usdweekly

Avro/dollar cütlüyündə dalğa analizi nöqteyi-nəzərindən vəziyyət dəyişməyib. Bizim hazırkı ssenariyəgörə cütlük (B) İntermediate korreksiyası dalğasında hərəkət edir. Korreksiya W-X-Y-XX-Z Minor üçqatziqzaq strukturuna malikdir. Onun sonuncu Z Minor dalğası yekunlaşandan sonra yuxarıya doğru (C) İnter-mediate dalğası gözlənilir. Bu vəziyyətdə ssenarinin təsdiqlənməsini gözləmək daha düzgün mövqe olardı.Ssenarinin təsdiqlənməsi üçün qiymətin enən kanaldan çıxması lazımdır.


Elliot Dalğalarının AnaliziŞərti işarələr:

>A - «A» dalğası hələ davamedir

…A - “A” dalğasının başlaya-

cağı gözlənilir

- Müqavimət səviyyəsiyarılsa, qiymət yuxarıya hərəkətedəcək

- Dəstək səviyyəsi yarılsa,

qiymət aşağıya hərəkət edəcək

Conformative - Bu səviyyəkeçiləndə ssenari təsdiqlənəcək

Critical - Bu səviyyə keçiləndəssenari qüvvədən düşəcək

Vüsal Məmmədovun təqdimatında



Eur/usddaily

Güman ki, [y] minute korreksiya dalğası bitib. Trend xəttinin üstündə möhkəmlənəcəyi təqdirdə qiymətinartım hərəkətini davam etdirəcəyini gözləyirik.

h4Bu taymfreymdəki vəziyyət sırf artım ssenarisidir. i or a dalğası aşkar impulsdur. Ardınca gələn ii or b ko-

rreksiyası aşkar “üçlük”dür. Deməli, artımın davamını gözləməyə əsas var.


T E X A N A L İ Z48 Dalğa analizi



Gbp/usdweekly

Qrafikdə A-B-C-D-E minor üçbucağının yarandığını müşahidə edirik. Daha doğrusu, hazırda üçbucağınsərhədi pozulmaq üzrədir. Qiymət ücbucaqdan çıxandan sonra satış əməliyyatları üçün fürsət axtarmaq olar.

dailyAşağıya doğru hərəkət açıq-aşkar impulsdur. Bu, eniş hərəkətinin başlanğıcı, 1 minor dalğası ola bilər.

Hazırda 2 minor dalğası inkişafdadır. Korreksiyanın bitməsini gözləyib, “ayı”lara qoşulmaq mümkündür.


T E X A N A L İ Z Dalğa analizi 49



Usd/chfweekly

Dollar/frank əvvəlki ssenarini təsdiqləməkdədir. Yuxarıya hərəkət davam edir. Amma bunun 3, yoxsa Cdalğası olduğunu demək hələ ki, çətindir. Ona görə də, hadisələrin inkişafını gözləyirik.

dailyBu zaman periodundakı vəziyyətə baxsaq, yuxarıya doğru 5 dalğa formalaşıb. Bu, güman ki, [iii] minuette

dalğasıdır. Demək, aşağıya hərəkət korreksiyadır və onun bitməsindən sonra artımın davamını gözləyirik.


T E X A N A L İ Z50 Dalğa analizi



Usd/jpyweekly

Dalğa mənzərəsi yavaş-yavaş aydınlaşmağa başlayır. “Ayı”lar sifətlərini göstərirlər. İstisna deyil ki,qiymət aşağıya doğru C Minor dalğası yaratmaqdadır.

dailyBu qrafikdə yuxarı perioddakı ssenarinin təsdiqinə baxırıq. Aşağıya doğru (i) minuette və (ii) minuette

dalğaları formalaşıb. Demək, enişin davamını və sürətlənməsini gözləyirik.


T E X A N A L İ Z Dalğa analizi 51



T Ə H L İ L52 Proqnoz

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

Eur/usd

Qiymət hazırda 1.24 baryerinə yaxınlaşıb. Draqinin “avronu qorumaq üçün əlimizdən gələni edəcəyik”kimi fikirlərini bazar, necə deyərlər, gözüyumulu artıma bir işarə kimi qəbul etdi. Amma faktlar hələ dəbunun üçün azdır. Ona görə də, bu artımı ortamüddətli korreksiya hesab edirəm. Cütlük bu korreksiyada1.24 səviyyəsini qıra bilsə, 1.26-ya qədər hərəkətini davam etdirə bilər. Eniş üçün yenidən 1.21 ətrafınadüşməsi kifayətdir.


Kompleks texanaliz Fərid Hüseynov təqdim edir:

Xülasə:

Cütlüyün artmasına əsasyarada biləcək faktlar azdır



Gbp/usd

Gbp/usd cütlüyü 1.5700-1.5750 ətrafındakı müqaviməti hələ də qıra bilmir. İstənilən həmlə “buğa”larınişə qarışması ilə dəf edilir. Yaxşı olardı ki, qiymətin 1.5500-dən aşağı düşməsi zamanı satış əməliyyatıaçasınız.


T Ə H L İ L Proqnoz 53

Xülasə:

“Buğa”lar istənilənhəmləni dəf edirlər



Usd/chf

Usd/chf cütlüyü 0.9600-a, yanvar maksimumuna qədər düşə bilər. Ümumiyyətlə, bu enişi artım trendidaxilində korreksiya fazası adlandırmaq olar. Nə qədər ki, 0.9400 dəstəyi dəf edilməyib, alış üçünpozisiyalar axtarmaq aktualdır.


T Ə H L İ L54 Proqnoz

Xülasə:

Artım trendindəkorreksiya fazasını görürük



Usd/jpy

Usd/jpy satış üçün çox əlverişli bir vəziyyət formalaşdırıb. Belə ki, 78.75-78.50 müqavimət baryeri vəəlavə olaraq, eniş trendinin müqavimət xətti qiymətin istiqamətini aşağıya doğru yönəldib. İndi 78 ətrafın-dakı dəstək səviyyəsi mühüm maneədir. Əgər qiymət bu baryeri qırsa, 76-ya qədər eniş göstərə bilər.


T Ə H L İ L Proqnoz 55

Xülasə:

Satın, getsin!



“ I C H I M O K U ”56 Made in Japan

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844

EURUSD

WEEKLY

Qiymət ikinci həftədir ki,

Tenkan-Sen xəttini test edir. Artıq

xəttin ikinci dəfə, sınaqdan keçir-

ildiyini nəzərə alsaq, düşünmək

olar ki, “buğa”ların da ortaya qoy-

maq üçün gücləri az deyil. Əgər

Tenkan-Sen yarılarsa, 1.27-yə

qədər yol açılmış olacaq. Orada

Kijun-Sen xətti yerləşir.

DAILY

Qiymət ikinci cəhddə Kijun-Sen xəttini yara bildi. “Bulud”a qədər – yəni 1.25++ zonasına hərəkət gö-

zləyirik. “Stop”lar Tenkan-Sendən (1.2150) aşağıda qoyulmalıdır.


“İşimoku” Qrafik Sistemi əsasında təhlil

Kəpənəyin uçuşuGünəşdə mürgü vuranÇəmənliyi oyadır

Matsuo Base



GBPUSD

WEEKLY

Qiymət “bulud”un altında, Tenkan-Senlə Kijun-Senin arasındadır. Kiçik konsolidasiya gözlənilir.

DAILY

Qiymət “bulud”a daxil olub, hər iki xətt üfiqi vəziyyətdədir. Bazardan kənarda qalmaq məsləhətdir.


“ I C H I M O K U ” Made in Japan 57



USDCHF

WEEKLY

Qiymət Tenkan-Sen xəttini sınaqdan keçirir. Əgər xətt yarılarsa, 0.9450 ətrafına – Kijun xəttinin yanına

doğru eniş gözləyəcəyik. “Stop”ları Tenkan-Sen xəttinin üstündə yerləşdirmək lazımdır.

DAILY

Qiymət bir həmlədə hər iki xətti eyni şamla yarıb keçib. Onun “bulud”a qədər - 0.9580 zonasına enişini

gözləmək məntiqli olardı. “Stop”ları Tenkan-Sen xəttinin üstündə - 0.9880 səviyyəsində qoyuruq.


“ I C H I M O K U ”58 Made in Japan



USDJPY

WEEKLY

Qiymət hələ də “bulud”un daxilindədir. Ona görə də bazara girmirik.

DAILY

Qiymət Tenkan-Sen xəttini ikinci cəhddən yarıb və indi yəqin ki, onun üstündə möhkəmlənməyə

çalışacaq. “Stop”ları 78.05-dən aşağıda qoymaqla almaq olar. Hədəf - 79.00.


“ I C H I M O K U ” Made in Japan 59



K İ TA B R Ə F İ60 Nə oxumalı

www.inforex.az(012) 4375323, 4367844 Jurnalı forumda müzakirə et

Adından da göründüyü kimi, bu kitabtreydinqdin ancaq bir seqmentinə -deytreydinqə həsr olunub. İnternet va-

sitəsilə treydinqin geniş yayılması son vaxtlardeytreydinqin xeyli məşhurlaşmasına səbəb olub.İnvestorların və treyderlərin ancaq bu seqmentləməşğul olan sinfi formalaşıb. Kitab da ilk növbədəonlar üçündür. Amma əlbəttə ki, orta və uzunmüd-dətli ticarətlə məşğul olanlar da orada kifayət qədəryeni ideyalar tapa bilərlər.

Kitabın elmi redaktoru iddia edir ki, “Siz bu kitabıoxuyandan sonra heyrət içində görəcəksiniz ki, bugünə qədər ticarət apararkən etdikləriniz əslindədüzgün olmayıb”. Belədirmi? Demək çətindir.Amma bir fakt çox yaxşıdır ki, kitabın müəllifi özüdə fəaliyyətdə olan deytreyderdir. Buna görə də nəyazdığını, necə yazdığını və kimin üçün yazdığınıyaxşı bilir.

Deytreydinq haqqında yeni nəsə deməkmümkündürmü? Kristofer Farrel düşünür ki, bəli! O,əvvəlcə deytreydinqin nə qədər riskli bir iş olduğun-dan bəhs edir. Daha sonra deytreydinqin xüsusi birdünya olduğunu təsvir edir və bu dünyada sağ qal-mağın yollarını göstərir. Bunun üçün necə yaşamaqlazımdır? Nələri bilmək gərəkdir? Deytreyderin gününecə təşkil olunmalıdır? Kitabda bu suallara yarıbədiidillə aydınlıq gətirilir.

Farrelmaraqlı birmövzuya datez-tezmüraciət edir:bu, deytrey-dinqlə kazinooyunlarınınmüqayisəsidir.O, izah edir ki,nəyə görədeytreydinq kazino deyil və olmaması üçün treydernələri bilməlidir. İlk növbədə ona görə ki, treydinqdəüstünlüyün kimin tərəfində olması anlayışı var.Kazinoda isə bu, yoxdur.

Kitab çox sadə, demək olar ki, bədiiyə yaxın birdildə yazılıb. Orada terminlərdən minimal dərəcədəistifadə olunub. Buna görə də hər kəs üçün anlaşıqlıolacaq.

Siz əgər hətta təcrübəli deytreydersinizsə belə, bukitabda çox maraqlı şeylər tapa bilərsiniz. Mənficəhət odur ki, kitab Forexdən yox, fond birjaların-dan, Uoll-Stritdə gedən oyunlardan bəhs edir. Ammabu, onun dəyərini azaltmır. Çünki kitabda deytrey-derə təqdim olunan “silahları” – yəni metodlarıuğurla Forexdə də tətbiq etmək mümkündür.

Kristofer A.Farrel

Deytreyd onlayn

“İn Forex”in qiyməti:1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Kitabdan sitat:“Ancaq axmaqlar

pullarını asanlıqla itirirlər”


"in forex"#30: evvelce ozunu tani

Documents