in het spoor van kennedy's moordenaar. door perry vermeulen

5/27/2018 In het spoor van Kennedy's moordenaar. Door Perry Vermeulen

1/3

doorPerry Vermeulen

fotos Veronique van Hooijdonk

e-mail:[email protected]

Get out of myproperty, sistde 75-jarige Ken-neth Porter metingehouden woe-

de. Hij is duide-lijk niet gecharmeerd van het onaan-gekondigde bezoek uit Nederland. Deman die in 1965 trouwde met MarinaOswald Porter, de Russische vrouwdie eerder gehuwd was met de ver-meende moordenaar van presidentJohn F. Kennedy, wordt bijgestaandoor een luid blaffende, hond. Vanmijn terrein af, heb je het waarschu-wingsbord niet gezien aan het beginvan de oprit? Er zit niets anders op.Een gesprekje zit er niet in, laat staaneen kort interview en een mooie fotomet zijn beroemde vrouw. Nee, jehoeft het ook niet via de telefoon teproberen. Opgerot, nu!Na een lange zoektocht op het inter-net was ik enkele jaren geleden achterhet adres gekomen: een vrijstaandewoning op een groot erf vlakbijRockwall, een voorstad van Dallas,Texas. Vanzelfsprekend had ik schrifte-lijke interviewverzoeken ingediend,maar een antwoord bleef helaas uit.Tsja - als je dan in de buurt bent, laatje je niet tegenhouden door een bord-je bij de oprit. Maar de boodschap isduidelijk: hier valt weinig te halen.De 72-jarige Marina loog blijkbaarniet, toen ze in mei 2013 aan een vei-linghuis schreef dat ze niks meer methet verleden te maken wilde hebben.

Niet voor niets zat de trouwring vanhaar eerste huwelijk in dezelfde enve-lop - het enige wat ze nog bezat uitdat deel van haar leven. De goudenring, die onlangs onder de hamerging voor maar liefst 108.000 dollar,werd om Marinas vinger geschovenop 30 april 1961. Iets meer dan tween-half jaar later werd echtgenoot Lee

Harvey Oswald gearresteerd voor demoord op de populaire president.

Kennedy, de 35e president van deVerenigde Staten, werd in Dallas ver-moord op 22 november 1963. Al meerdan tien jaar ben ik gefascineerd doorhet drama. Ik bezit een kleine biblio-theek over dit keerpunt van de twin-tigste eeuw en schreef zelf ook tweeboeken, gepubliceerd in 2008 en 2012.Maar zelf ben ik, gek genoeg, nognooit in Dallas geweest. Ik reisde in2009 wel door een ander deel van hetimmense land, waarbij ik in New Or-leans al een fietstocht maakte langsveel plekken van betekenis in het le-ven van Oswald. Een soortgelijke be-devaart wil ik herhalen, maar nu inTexas. Hoe leeft de moord daar nunog, vijftig jaar later? In augustus enseptember bezoek ik aan Kennedy ge-relateerde tentoonstellingen inBoston, Hyannis Port en Washington,DC. In dit jubileumjaar wordt de pre-sident daar nog meer herdacht dan an-ders: in dit land weet men hoe eenstaatsman moet worden geerd. Maar:hoe groot is het historisch besef inDallas?Op de doorgaans zo drukke DealeyPlaza, de plaats delict, is het vrij rus-tig op deze dinsdagmorgen. Weinig

onderzoekers kiezen ervoor hun theo-rien te delen onder deze omstandig-heden, vertelt Mark Oakes. Het isrond half elf al bijna 35 graden. Viertoeristen luisteren enige tijd geboeidnaar de 61-jarige complotdenker, dieenthousiast spreekt over zijn diep-gaande interviews met getuigen vande moord. Twee anderen, iets van hetgroepje verwijderd, wijzen naar bo-ven. Daar, achter het raam op de vijf-de verdieping van het voormaligeschoolboekendepot, zat destijds schut-ter Lee Harvey Oswald. En op de wegvoor ze reed de presidentile kara-vaan, op weg naar een lunch in de pa-tio van de beurshal van Dallas.Oswald zat wel daarboven, maar hetfatale schot werd niet door hem ge-lost, doceert Oakes zelfverzekerd.Het heeft wel even geduurd voor ikwist wat er precies gebeurd is. Laat jevooral niet afleiden door de toeris-tische borden en het museum. Alle-

maal overheidspropaganda. Ze nege-ren alle tegenstrijdigheden in het dos-sier. En van zijn toehoorders kijktover zijn schouder, naar de grasheuvelachter hem. Achter het houten hekzou volgens velen een tweede schut-ter hebben gestaan. Bij die afschei-ding stond eerder vanochtend MikeBrowlow ook al te vertellen over demoord - als twaalfjarige zag hij hetmet eigen ogen gebeuren. Ze hebbendit hek inmiddels al een keer of achtvervangen. Toeristen blijven er maarhout van afbreken. Logisch: wie wil ernou niet zon stuk geschiedenis meenaar huis nemen?Ik heb geluk dat ik mannen als Oakesen Browlow hier tref: het had nietveel gescheeld of ze hadden eenrechtszaak tegen de gemeente Dallasverloren. De overheid wil eigenlijkniet dat men hier vertelt over complot-theorien, en dat er wordt geleurdmet boeken, dvds en magazines over

In hetspoor van

Kennedysmoordenaar

Vrijdag is heteen halve eeuwgeleden datJohn FitzgeraldKennedy werdvermoord. Hijwas 1037 da-gen president

van de Verenig-de Staten toenhij op 22 no-vember 1963werd neerge-schoten tijdenseen rijtoer doorDallas.Vermoedelijkedader is LeeHarvey Oswald,die vanuit hetboekenmaga-zijn waar hijwerkte driekeer de trekkeroverhaalde. Op-gehelderd is demoord echter

nooit. WerkteOswald alleen?Was er nog eentweede schut-ter? OmdatOswald tweedagen later zelfwerd doodge-schoten, zijn devragen altijdgebleven.

Op 22 november 1963 werd president John F.

Kennedy vermoord. Binnen 48 uur werd ook zijn

vermoedelijke moordenaar doodgeschoten.

ED-medewerker Perry Vermeulen is al jaren

gefascineerd door de zaak. Een halve eeuw later

gaat hij op zoek naar stille getuigen.

2 3

4 5

1 8

Love FieldairportLove Fieldairport

Love Fieldairport

Dealey

Plaza

DealeyPlaza

Dealey

Plaza

Dallas

Cinmainma

Cinma

5km

Op het politiebureau van Dallas wordtOswald dodelijk verwond doorde 52-jarige nachtclub-eigenaar Jack Ruby.

24 november,11:20 uur

JohnF.Kende moord

Bron: US National Archives, The Warren report, US Congress

President Kennedy reist naarTexas met het oog op de

presidentsverkiezingen van 1964.

24 sept. 1964Het rapport van decommissie Warrenwordt openbaargemaakt.Conclusie: Oswaldis de moordenaaren hij werktealleen.

Hij wil binnen de Democratende plooien gladstrijkenvoor zijn campagne in diecruciale staat.

TEXAS

VERENIGDE

STATEN

29 maart 1979Een rapport van het Congresconcludeert dat Kennedyslachtoffer is geworden vaneen complot. Het brengt despeculaties over wie depresident heeft vermoorden waarom weer op gang.

7

9

10

11

14:38uur

Aanboordvan

deAirForce

OnelegtLyndo

nB.Johnson

deeedafals

president.

8

November

221963

4 SPECTRUM


2/3

EINDHOVENS DAGBLAD ZATERDAG 16NOVEMBER2013

SPECTRUM 5

al die mogelijke samenzweerders.Browlow heeft zich nooit zorgen ge-maakt om de rechtszaak. Niemandkomt aan het recht van de vrijheidvan meningsuiting.

Het is erg bijzonder om hier te zijn.Het hele plein is onlangs nog voor en-kele miljoenen dollars opgeknapt, ie-dere graspol is van zijn plaats geweestvoor de herdenking in november.Dealey Plaza is in het echt inderdaadkleiner dan je denkt, zoals ik al vakerheb gehoord. Op zich lijkt een dode-lijk schot lossen op zon korte afstandgeen enorme uitdaging. Net als veelanderen ga ik even op de constructiestaan waar Abraham Zapruder vijftigjaar eerder de moord vastlegde metzijn Bell & Howell filmcamera, maardaarna loop ik snel naar het voormali-ge schoolboekendepot: de hoofdin-gang trekt me aan als een magneet.Boven in dat gebouw huist sinds 1989

het Sixth Floor Museum. Het mu-seum heet ieder jaar zon 350.000 gas-ten welkom, maar curator Gary Mackverwacht er in dit bijzondere jaar heelwat meer.Het sluipschuttersnest wordt vannieuwsgierige bezoekers gescheidendoor een glazen wand. Op de plekstaan allemaal boekendozen, net zoalsop het moment van de moord het ge-val was: ze vormden een mooie schuil-plaats. Kijkend door het raam ernaast,valt de afstand tot de weg benedenweer mee. Twee mannen voeren eenlevendige discussie: waarom is er nieteen halve minuut eerder geschoten,toen de schutter een veel beter zichhad?Alleen over die vraag zijn al duizen-den paginas volgeschreven. In een an-dere hoek van de ruimte wordt eenfilm van Kennedys begrafenis ge-toond. Twee vrouwen van middelbareleeftijd houden het niet droog.

Lee Harvey Oswald vluchtte na demoord met een bus en een taxi naarzijn pension aan de andere kant vande Trinity River, op Beckley Avenuein de wijk Oak Cliff. Ik spreek er pen-sionhoudster Patricia Hall, de klein-dochter van de vrouw die in 1963 descepter zwaaide over het logement.Als jonge tiener kwam Hall er iederedag over de vloer en ze kende Mr.Lee als een vriendelijke, rustige man.Pas drie dagen na Kennedys doodkwam ik erachter dat hij er iets meete maken had, vertelt ze op haar ve-randa. We hebben zijn bed nogsteeds in dezelfde kamer staan: af entoe verdien ik een zakcentje bij als erweer eens toeristen voor de deurstaan. Onze medewerkster EarleneRoberts is destijds uitvoerig verhoorddoor de FBI en de commissie die demoord onderzocht. Ze zag Oswald ingrote haast naar zijn kamer lopen enhij verliet het pand alweer na drie mi-

nuten, om 13:03 uur. Later bleek dathij hier zijn pistool ophaalde, waar-mee hij dertien minuten later agentJ.D. Tippit doodde. Die sprak Oswaldaan vanwege zijn verdachte houdingen gedrag, op de hoek van 10th en Pat-ton Street.Is de afstand van 1.25 kilometer lo-pend te overbruggen in die korte tijd?Kon Oswald die agent wel hebben ver-moord? Ook daarover wordt al vijftigjaar gediscussieerd. Met mijn snellelooppas haal ik het binnen twaalf mi-nuten. Hall: Huilende docenten, datis mijn herinnering aan die zwartedag. Ik heb het pension onlangs tekoop gezet: hopelijk heb ik het dank-zij de bijzondere geschiedenis hiersnel verkocht. Heeft de tragedie uitein-delijk toch nog iets goeds opgele-verd.

Lees verder op pagina 7

De moord vond bijna twintigjaar voor zijn geboorte plaats.Toch is ED-medewerker PerryVermeulen gefascineerd geraaktdoor de nooit opgehelderde aan-slag. In 2008 schreef hij het boekLee Harvey Oswald, over hetweekeinde dat de vermoedelijkemoordenaar in Rotterdam door-bracht. Een jaar geleden zette hijin Wie vermoordde JFK de com-plottheorien op een rij.Afgelopen september bezochtPerry de plaatsen die een hoofd-rol speelden bij de moord op depopulaire president. Hij sprak

met personen die nog dagelijksbezig zijn met de gebeurtenis-sen waarvan ze soms, door toe-val, destijds een flintertje mee-kregen.

In de ban

van JFK

Perry Vermeulen

12:30uurDeLincolnvandepresidentarriveertopDealeyPlaza.

2

Driegeweerschote

n

klinken.Heteerste

schot

mistzijndoel.

3

edy Fusil Mannlicher-Carcano,serienummer C27664

13:45 uurLee HarveyOswald, 24jaar, werk-nemer in eenboekenmaga-zijn, wordtgearresteerd.

13:38 uurCBS TVDe Dallas Texas:een nieuwsflash:

president Kennedyis om 13.00 uuroverleden.

Hetderdeschotveroorz

aakteen

fatalehoofdwon

d.

5

1 11:40 uurLokale tijd

De Air Force Onelandt. Depresidentile

stoet vertrektrichting stad.

6

4

5

3

ElmStreet

HoustonStreet

Hettweededoorboortde

keelvanKennedyalvorensdegouverneurvanTexas,

JohnConnally,teraken.

4

7


3/3

EINDHOVENS DAGBLAD ZATERDAG 16NOVEMBER2013

SPECTRUM 7

O

swald rende na demoord op agent Tippitverder, verstopte zijnwitte jasje onder een

auto (het bijzonderekledingstuk heb ik een week eerderop de tentoonstelling in WashingtonDC zien hangen) en belandde uitein-delijk zonder kaartje bij de filmWarIs Hellin het Texas Theater, op WestJefferson Boulevard. Bioscoopmede-werkster Julia Postal en Johnny Bre-wer, manager van de Hardy Shoe Sto-re in dezelfde straat, zagen Oswaldbinnensluipen en belden vervolgensde politie.Om 13:50 uur werd hij na een kleineworsteling in de bioscoopzaal gearres-teerd.De schoenenzaak bestaat niet meer,maar in het theater worden nogsteeds films vertoond. We worden re-

gelmatig bezocht door mensen die dstoel van Oswald willen zien, zegtmanager Mary Katherine McElroy.Maar het interieur van 1963 is allangniet meer in gebruik. Natuurlijk doenwe niet moeilijk als ze toch even debetreffende zaal willen zien.Binnen 48 uur werd Oswald zelf ookvermoord, toen hij op het punt stondte worden overgebracht naar de lokalegevangenis. Nachtclubeigenaar JackRuby loste zijn schot in de kelder vanhet hoofdkantoor van de Dallas Poli-ce, bij het toenmalige gemeentehuis,op ongeveer een kilometer vanDealey Plaza. De ruimte is niet toegan-kelijk voor onbevoegden. Dit deel vanhet centrum is sowieso niet heel inte-

ressant voor Kennedy-toeristen:Rubys Carousel Club, een paar blok-ken verderop, is allang tegen de vlaktegegaan.

Ik rijd even langs Kennedys eigen-lijke bestemming op die trieste vrij-dag in 1963. Er is een klein monumentvoor de president bij de hoofdingangvan het Dallas World Trade Center,maar het historisch besef van de me-dewerkers blijkt niet bijster groot.Twee van de drie medewerkers die ikernaar vraag, weten niet dat JFK hierdestijds had moeten speechen. Nee,het beeld bij de ingang hebben zenooit goed bekeken. Wie wat verderdoorrijdt over de Stemmons Freeway,komt uiteindelijk bij het ziekenhuisParkland uit. Zowel Kennedy alsOswald werd hierheen gebracht na demoorden. De ingang van de EersteHulp is niet veranderd in al die jaren.Op de eerste verdieping is een herden-kingswand ingericht, waardoor men-sen voor eeuwig herinnerd zullenworden aan het weekend waarin hetziekenhuis even het centrum van dewereld was.Dallas, en eigenlijk ook de ernaast lig-gende stad Fort Worth, is n grootparadijs voor mensen die net als ik ge-fascineerd zijn door de moord op Ken-

nedy. Ik stond in Oswalds troostelozeachtertuin in Neely Street, waar hij po-seerde met het geweer waarmee hij la-ter de moord zou begaan. Ik at lasagnein het Italiaanse restaurant waar JackRuby altijd de maffiabroers Joseph enSam Campisi ontmoette. Ik was inhet hotel waar Kennedy zijn laatstenacht doorbracht en op het vliegveldwaarop hij die vrijdagochtend arri-veerde in Dallas. Ik bezocht het grafvan Lee Harvey Oswald op Shannon

Rose Hill Memorial Park: men magdan wel niet aanwijzen waar de steenprecies ligt, maar gelukkig circulerener beschrijvingen op het internet. Ikbezocht de huizen van familieledenMarguerite en Robert Oswald en dievan de vermoorde agent J.D. Tippit envan Jack Ruby. Heel speciaal om al die

plekken nu in het echt te zien.Een man wordt dorstig van een bede-vaart als deze, en gelukkig zijn er ineen stad als Dallas genoeg mogelijkhe-den om te voorzien in die behoefte. Ikbezoek twee kroegen die ik zeker nietmag overslaan, omdat ze dankzij hunnaamgeving alles te maken hebbenmet de moord op Kennedy. Vlakbijhet graf van Oswald ligt The OzzieRabbit Lodge, genoemd naar Oswaldsbijnaam in zijn jaren als marinier. Ie-

dere muur in de donkere kroeg is ge-vuld met schilderijen en tekeningengerelateerd aan de tragedie van vijftigjaar geleden: er zijn er zelfs bij waaropOswald als een held staat afgebeeld.We shockeren graag een beetje, daarmoet je verder niks achter zoeken,lacht barmeisje Casey Weidmann.

Ten zuiden van het centrum ligt ver-volgens Lee Harveys, een sfeervollebar met een grote veranda en een uit-gestrekt erf vol picknicktafels. De con-troversile naam zorgde in de beginja-ren voor problemen, vertelt barmanHoward Kelley. We kregen wel eenstelefoontjes van protesterende buurt-bewoners. Ach, Dallas moet dit zwar-te hoofdstuk niet onder het tapijt ve-gen. Laten we de gebeurtenissen van1963 omarmen en verder vooral niet

moeilijk doen.

De moord op Kennedy leeft nog, zo-veel is duidelijk. De voorgenomensloop van weer een andere woningvan Oswald op E lsbeth Street leverderecent een lang en uiteindelijk tever-geefs protest op van veel onderzoe-kers. Newsweek was hier twee we-ken geleden ook al, vertelde het bar-meisje van The Ozzie Rabbit Lodge.Niet ver daarvandaan schudde kerk-hofmedewerker Jeremy meewarigzijn hoofd. Ik zie iedere week welwat mensen naar Oswalds graf zoe-ken. Hij begreep persoonlijk weinigvan de sensatiezucht: een opvattingdie je zeker niet zult aantreffen in deomgeving van Dealey Plaza.Daar doorbreekt, lopend over het ver-keersplein, een jonge man om de zo-veel minuten luid roepend de stilte.Hij verkoopt tijdschriften, met nooiteerder vertoonde autopsiefotos. Ik ge-loof er weinig van, alle beelden staanal jaren op het internet, maar hij weetzijn handel goed te slijten. De echosvan de schoten galmden alweer vijftigjaar geleden over het plein, maar de in-formatiehonger van velen is onver-minderd onstilbaar. De moord op Ken-nedy: alsof hij nog vorige week plaats-vond.

vervolg van

pagina 4-5

Eenwit

kruis op

het wegdek

van Dealy

Plaza mar-

keert de

plek waar

Kennedy

werd getrof-

fen.

De dozen

waarachterOswald

stond toen

hij schoot,

staan nog

altijd op

dezelfde

plek.

Alsof het vorige week was

in het spoor van kennedy's moordenaar. door perry vermeulen

Documents