industry 4.0 ?????????? ??? thailand 4.0 ??????(1) · “อุตสาหกรรม 4.0...

☒ นโยบายภาครฐ ☐ เศรษฐกจการลงทน ☐ รายงานสนคา ☐ รายงานสนคาและบรการ ☒ อนๆ

การเชอมโยงระหวาง Industry 4.0 ของเยอรมน และ Thailand 4.0 ของไทย

1. บทนา

รฐบาลในหลายประเทศกาลงอยในชวงปรบตวเพอการสรางขดความสามารถในการแขงขนของประเทศของตนในการพฒนาเศรษฐกจในทศวรรษหนา โดยมยทธศาสตรทสาคญคอการนาเทคโนโลยและนวตกรรมเขามาเปนตวขบเคลอนเศรษฐกจทสาคญ ไมวาจะเปน A Nation of Makers (สหรฐอเมรกา) Industry 4.0 (เยอรมน) Design of Innovation (สหราชอาณาจกร) Made in China 2025 (จน) Industrial Value Chain (ญปน) Manufacturing Innovation 3.0 และ Creative Economy (เกาหลใต) Made in India (อนเดย) และ Productivity (ไตหวน) รวมทงประเทศไทย ซงรฐบาลไดนา Thailand 4.0 มาเปนยทธศาสตรใหมในการปรบเปลยนโครงสรางเศรษฐกจ เนองจากประเทศไทยกาลงเผชญกบกบดกสาคญททาใหไมสามารถพฒนาประเทศไปมากกวาน ซงกบดกดงกลาวไดสงผลใหประชาชนในประเทศมรายไดปานกลาง ไมสามารถกาวขามไปสประเทศทมรายไดสงได นอกจากนนยงมความเหลอมลา และความไมสมดลเกดขน โดยโมเดลนจะนานวตกรรมและเทคโนโลยเขามาประยกตเพอเพมมลคาสนคาและบรการ และมวตถประสงคเพอปฏรปเศรษฐกจของประเทศใหกาวขนเปนประเทศทมรายไดสงและเปนประเทศทพฒนาแลวในอนาคต

สาหรบเยอรมนกเชนกน ไดมการพดถง Industry 4.0อยางจรงจงและเปนทรจกมาตงแตป 2554 ซงตอมารฐบาลเยอรมนไดนามาเปนยทธศาสตรสาคญในการพฒนาอตสาหกรรม ‘HighTech Strategy 2020’ เพอสนบสนนใหเยอรมนรกษษความเปนผนาดานอตสาหกรรมของโลกบนพนฐานของนวตกรรม

รายงานฉบบนจะนาเสนอประวตความเปนมาโดยสงเขป รวมทงรายละเอยดโดยยอของ Industry 4.0 และ Thailand 4.0 เพอใหผอานไดเหนภาพโดยรวม นอกจากน ประเดนหลกทจะนาเสนอในรายงานน คอ เทคโนโลยทมความสาคญกบ Industry 4.0 รวมถง การเชอมโยงระหวาง Industry 4.0 ของเยอรมน และ Thailand 4.0 ของไทย เนองจากทงสองแนวทางเปนไปในทศทางเดยวกนและมความสอดคลองกนอยในหลายสวน เพอจะไดสามารถนาแนวทางการพฒนาประเทศ Industry 4.0 ของเยอรมนมาสนบสนนหรอใชประโยชนในการพฒนา Thailand 4.0 ของไทยตอไป

2. ประวตความเปนมาของการปฎวตอตสาหกรรม และการเขาส Industry 4.0 ของเยอรมน

2.1 ประวตความเปนมาของการปฎวตอตสาหกรรม

การปฏวตอตสาหกรรม หมายถง กระบวนการเปลยนแปลงในวธการผลตและระบบการผลตจากระบบเดม หลายปนมการพดถงการปฏวตอตสาหกรรมครงใหม การปฏวตอตสาหกรรมของโลกตงแตอดตจนถงปจจบนสามารถแบงออกไดเปน 4 ครง ดงน


แผนภมแสดงความสมพนธระหวางการปฏวตอตสาหกรรม 4 ครง และความซบซอน/ความสามารถในการผลต

(1) การปฏวตอตสาหกรรมครงท 1 เกดขนเมอมการสรางเครองจกรไอนาในป 1784 ซงถกนามาใชทดแทนจากพลงงานธรรมชาตในการผลต โดย เจมส วตต ไดปรบปรงเครองจกรกลไอนาใหใชงานไดดขน ซงเขาไดสรางนวตกรรมทาใหประสทธภาพการผลตสงทอเพมขนอยางนอย 3 เทาจากทเคยทาได นอกจากน ยงไดมการสรางรถไฟซงเปนการพลกโฉมดานการคมนาคมขนสง และเปนการกระตนการบรโภคสนคาอตสาหกรรม

การปฏวตอตสาหกรรมครงท 1

(2) การปฏวตอตสาหกรรมครงท 2 เกดขนชวงปลายศตวรรษท 19 เมอมการพฒนาเครองกาเนดพลงงานไฟฟา และเปลยนแปลงระบบการผลตมาเปนระบบโรงงงาน โดยใชพลงงานไฟฟาทาใหสามารถปลดปลอยพลงการ


ผลตอยางทไมเคยเกดขนมากอน เกดการผลตสนคาครงละจานวนมาก โดยมคณภาพททดเทยมกบงานหตถกรรม ซงสนคาเหลานมราคาไมแพง ทาใหทกคนสามารถเขาถงสนคาอตสาหกรรมได จนเกดเปนกระแสบรโภคนยมกระจายไปทวโลก โดยในชวงตนศตวรรษท 20 ในป 1913 เฮนร ฟอรด ไดนาระบบสายพานเขามาใชในสายการผลตรถยนต ทาใหสามารถผลตรถยนตไดมากถง 15 ลานคน


(3) การปฏวตอตสาหกรรมครงท 3 เกดขนในชวงทศวรรษ 1970 เมอการพฒนาดานอเลกทรอนกสและเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology – IT) ถกนามาใชในกระบวนการผลต มการปรบปรงกระบวนการผลตและระบบบรหารจดการดานคณภาพ การพฒนาเครองจกรใหมความสามารถในดานความเรว ความเทยงตรง และความละเอยดแมนยา รวมถงการนาเอาระบบอตโนมตและหนยนตมาใชในกระบวนการผลต ระบบการผลตสาหรบโรงงานอตสาหกรรม 3.0 เนนการผลตแบบเปนจานวนมาก หรอ Mass Production เพอตอบสนองการบรโภคทเตบโตอยางรวดเรว ถงแมวาในแตละหนวยของระบบการผลต ไมวาจะเปนเครองจกรกล ระบบอตโนมต หรอซอฟทแวรการผลตจะไดรบการพฒนาใหมความกาวหนา แตระบบทงหมดนยงตองไดรบการบรหารจดการจากหนวยควบคมกลาง เราเรยกระบบนวา ระบบรวมศนย หรอ Centralization ดงนน โรงงานในยคนจะสามารถผลตของแบบเดยวกนภายในเวลาไมมากนก



2.2 Industry 4.0 หรอ การปฎวตอตสาหกรรม ครงท 4

สาหรบผเชยวชาญบางทานอาจจะใหคาจากดความทแตกตางกนเลกนอย ระหวางคาวา “การปฏวตอตสาหกรรมครงท 4 (Fourth Industrial Revolution)” และคาวา “อตสาหกรรม 4.0 (Industry 4.0)” โดยการปฏวตอตสาหกรรมครงท 4 จะหมายถงการเปลยนแปลงของระบบทงระบบ ทจะกอใหเกดผลกระทบทาง สงคม โครงสรางทางการปกครอง อตลกษณของมนษย นอกจากนยงหมายรวมถง เศรษฐกจและการผลต แต Industry 4.0 จะเนนเฉพาะในเรองของการผลต (Manufacturing) เทานน ดงนน สงทแตกตางกนสาหรบศพทเทคนคของ 2 คาน คอ การปฏวตอตสาหกรรมครงท 4 จะมขอบเขตรายละเอยดทใหญและครอบคลมกวาเทานน

“อตสาหกรรม 4.0 (Industry 4.0)” ไดถกนามากลาวถงอยางจรงจงเมอป พ.ศ.2554 ในงาน Hannover Fair ตอมาในเดอนตลาคม ป 2555 คณะทางาน Industry 4.0 Workgroups ไดเสนอแนวคดและการประยกตใช Industry 4.0 ใหกบรฐบาลกลางของเยอรมน คณะทางานฯ กลมนจงไดชอวาเปนผกอตง ผอยเบองหลง และผผลกดน ใหนโยบาย Industry 4.0 เกดขนจรงในประเทศเยอรมน

เมอป 2013 เยอรมนไดประกาศนโยบาย “Industrie 4.0” ใหเปนนโยบายอตสาหกรรมแหงชาตของประเทศ ซงมแนวคดวาโลกจะกาวเขาสชวงการปฏวตอตสาหกรรมครงท 4 ภายใน 20 ปขางหนา กอนหนาทเยอรมนจะเรมขบเคลอนนโยบายดงกลาว การรเรมการปฏวตอตสาหกรรมมสาเหตมาจากภาคอตสาหกรรมในยโรปประสบปญหาทางดานเศรษฐกจ และตองการดงฐานการผลตทไปลงทนยงประเทศตาง ๆ โดยเฉพาะจนกลบมายงยโรปโดยใชแนวทาง “Factory of the Future (FoF)” คอ ตองพฒนาเทคโนโลยใหทนสมย รกษาสงแวดลอม ประหยดพลงงาน และเพมขดความสามารถในการแขงขน ซงเรมตนขนในป 2008 โดยทางเยอรมนเองกไดนาแนวคดดงกลาวไปปฏบตจนประสบความสาเรจดในระดบหนง หลงจากนนเยอรมนจงไดประกาศนโยบาย “Industry 4.0” ซงจะเปนอตสาหกรรมเพอตอบสนองความตองการของลกคาแบบ “Mass Customization” คอ สนคาทกอยางจะยงคงเขาถงงาย ราคาไมสงเกนไปนก แตจะตอบสนองตอรสนยมและความตองการเฉพาะบคคลไดมากขน โดยใชกระบวนการเทคโนโลยสารสนเทศเขามามสวนรวมในกระบวนการผลต การเชอมโยงวตถดบจากผผลต เชอมโยงการสงซอสนคาของลกคา ตลอดจนการตรวจสอบสนคายอนกลบตลอดหวงโซอปทาน (Supply Chain)

Industry 4.0 หรออาจจะนบวาเปนการปฏวตอตสาหกรรมครงท 4 เปนแนวคดทเกยวของกบกระบวนการเพมประสทธภาพการผลตและการบรหารจดการ จะเปนการบรณาการโลกของการผลตเขากบการเชอมตอทางเครอขายในรปแบบ Internet of Things (IoT) ทกหนวยของระบบการผลต ไมวาจะเปนวตถดบ เครองจกร เครองมออปกรณ ระบบอตโนมตและหนยนต ระบบเหลานจะถกตดตงระบบเครอขายเพอใหสามารถสอสารและแลกเปลยนขอมลซงกนและกนอยางอสระ เพอการจดการกระบวนการผลตทงหมด อกหนงเทคโนโลยทมความสาคญกบการปฏวตอตสาหกรรมครงท 4 ทจะขาดเสยมได คอ Cyber-Physical Systems (CPS) เปนเทคโนโลยทจะผสมผสานโลกดจตอลเขากบโลกแหงความเปนจรง และ Cyber-Physical Production Systems (CPPS) ซงเปนระบบทจะประสานความสามารถของเทคโนโลยการผลตเขากบเทคโนโลยสารสนเทศ ทาใหโรงงานอจฉรยะ (Smart Factory) ระบบโลจสตกส และลกคาสามารถตดตอและ


แลกเปลยนขอมลการผลตไดแบบ Real-Time เปนการเพมประสทธภาพในการบรหารจดการ การประมวลผลและเกบขอมลจะทาผานระบบออนไลน หรอทเรยกกนวา Cloud Computing


การประมวลผลและเกบขอมลผานระบบออนไลน (Cloud Computing)

จดเดนของ Industry 4.0 คอ การทาใหเครองจกรหรอระบบอตโนมตเชอมโยงเปนสวนหนงของสงคมเครอขายผานอนเตอรเนตจงสามารถแชรขอมลขาวสารถงกนหมด รวมทงสามารถใชทรพยากรบางสวนรวมกน ซงจะชวยเพมความรวดเรวและลดความผดพลาดในการทางานเนองจากแชรขอมลเดยวกน การปฏวตอตสาหกรรมครงใหมนจะเปนการเปลยนแปลงจากระบบเดมทเปนการควบคมโดยสวนกลาง (Centralization) มาเปนระบบทไมรวมศนย (Decentralization) โดยแตละหนวยของระบบการผลต ไมวาจะเปนเครองจกร หนยนต หรออปกรณเครองมอตาง ๆ มความสามารถในการรบร (Recognition) การวเคราะห (Diagnosis) การเพมประสทธภาพ (Optimization) และการกาหนดรปแบบ (Configuration) ดวยตวเอง ดงนน โรงงานใน


ยค Industry 4.0 จะสามารถผลตของหลากหลายรปแบบแตกตางกนตามความตองการเฉพาะของผบรโภคแตละรายเปนจานวนมากในเวลาอนรวดเรว โดยใชกระบวนการผลตทประหยดและมประสทธภาพดวยเทคโนโลยดจตอลครบวงจรแบบ “โรงงานอจฉรยะ (Smart Factory)” อกหนงขอไดเปรยบของการผลตใน Industry 4.0 คอ สามารถผลตไดเปนจานวนมาก (Mass Production) และยงสามารถตอบสนองตอความตองการทไมจากด หรอแมแตการผลตงานทหนงลอตมงานเพยงหนงชน (One-off Production) กไมทาใหประสทธภาพของการผลตลดลงเลย

3. ประเทศไทย 4.0 (Thailand 4.0)

การขบเคลอนเศรษฐกจของไทยในอดตทผานมาจนถงปจจบนสามารถแบงออกไดเปน 4 ระดบสาคญ คอ

(1) Thailand 1.0 การพฒนาประเทศบนฐานรายไดภาคเกษตรกรรมและหตถกรรมเปนหลก ใชจดแขงของประเทศคอทรพยากรธรรมชาตเปนหลก ประชากรมรายไดคอนขางตา

(2) Thailand 2.0 การพฒนาประเทศโดยเนนอตสาหกรรมเบา เนนการใชทรพยากรธรรมชาตและแรงงานราคาถก มการเพมประสทธภาพการผลตมากขน สามารถเรยกไดวาเปนยคอตสาหกรรม (Industrialization) ทาใหยกระดบรายไดประชากรมาเปนรายไดปานกลาง

(3) Thailand 3.0 การพฒนาประเทศโดยใชอตสาหกรรมหนกเปนตวขบเคลอน เรงรดการผลตเพอเปนการสงเสรมการสงออก เนนการลงทนและการนาเขาเทคโนโลยจากตางประเทศ เศรษฐกจขยายตวมากอยางตอเนอง ยคนเปนยคของโลกาภวฒน (Globalization) ประเทศไทยไดเผชญกบดกและยงไมสามารถกาวพนทง 3 กบดก คอ กบดกประเทศรายไดปานกลาง กบดกความเหลอมลา กบดกความไมสมดล

(4) Thailand 4.0 เนองจากการทประเทศไทยเผชญกบกบดกในชวงการพฒนาประเทศ Thailand 3.0 รฐบาลจงไดประกาศยทธศาสตร Thailand 4.0 ซงจะเปนการปรบเปลยนโครงสรางเศรษฐกจไทยโดยเนนการใชเทคโนโลยและนวตกรรม ซงจะนาไปส “เศรษฐกจทขบเคลอนดวยนวตกรรม (Value-Based Economy)” เพอเพมมลคาของสนคาและบรการ ซงจะเปนโมเดลเศรษฐกจแบบ “ทานอย ไดมาก”

Thailand 4.0 สามารถทาไดโดยขบเคลอนใหเกดการเปลยนแปลงใน 3 มต คอ

(1) เปลยนจากการผลตสนคาโภคภณฑไปสสนคาเชงนวตกรรม

(2) เปลยนจากการขบเคลอนประเทศดวยภาคอตสาหกรรมไปสการขบเคลอนดวยเทคโนโลย ความคดสรางสรรค และนวตกรรม

(3) เปลยนจากการเนนภาคการผลตสนคาไปสการเนนภาคบรการมากขน


Thailand 4.0

Thailand 4.0 จะเปนการเปลยนผานทงระบบใน 4 องคประกอบสาคญ คอ

(1) เปลยนจากการเกษตรแบบดงเดม (Traditional Farming) ในปจจบน ไปสการเกษตรสมยใหม ทเนนการบรหารจดการและเทคโนโลย (Smart Farming) ซงจะสงผลใหเกษตรกรจะรารวยขน และเปนเกษตรกรแบบผประกอบการ (Entrepreneur)

(2) เปลยนจาก Traditional SMEs หรอ SMEs ทมอยทรฐตองใหความชวยเหลอตลอดเวลา ไปสการเปน Smart Enterprises และ Startups ทมศกยภาพสง

(3) เปลยนจาก Traditional Services ซงมการสรางมลคาคอนขางตาไปส High Value Services

(4) เปลยนจากแรงงานทกษะตาไปสแรงงานทมความร ความเชยวชาญ และทกษะสง

Thailand 4.0 จงเปนการพฒนาเครองยนตเพอขบเคลอนการเตบโตทางเศรษฐกจชดใหมดวยการแปลงความไดเปรยบเชงเปรยบเทยบของประเทศทมอย 2 ดาน คอ ความหลากหลายในเชงชวภาพ และความหลากหลายในเชงวฒนธรรม ใหเปนความไดเปรยบในเชงแขงขน โดยการเตมเตมดวยวทยาการ ความคดสรางสรรค นวตกรรม วทยาศาสตร เทคโนโลย และการวจยและพฒนา แลวตอยอดความไดเปรยบเชงเปรยบเทยบเปน “5 กลมเทคโนโลยและอตสาหกรรมเปาหมาย” ยทธศาสตร Thailand 4.0 จะสรางความงคง ความมนคง และความยงยน และจะสามารถนาใหประเทศไทยถกจดอนดบเปนประเทศในโลกทหนงภายในป 2032

กลมอตสาหกรรมเปาหมายของไทยทง 5 กลม ตามแนวทางการพฒนาตามนโยบาย Thailand 4.0 ซงจะเปนแพลทฟอรมในการสราง New Startup ได มดงน


(1) กลมอาหาร เกษตร และเทคโนโลยชวภาพ (Food, Agriculture & Bio-Tech) เชน

- Application สาหรบเกษตรกร - อตสาหกรรมเมลดพนธ การพฒนาพนธพชผลทางการเกษตรใหมประโยชนและมคณสมบตทดขน

เชน พฒนาพนธขาวทมวตามนและสารทมประโยชนกบรางกาย พนธขาวททนนาทวม - อตสาหกรรมเครองจกรกลการเกษตร เชน เครองปลกขาว เครองควบคมการใหนา - เทคโนโลยการเกษตร (Agritech) - เทคโนโลยอาหาร (Foodtech) เชน เครองมอแปรรป Smart Packaging สาหรบอาหาร

(2) กลมสาธารณสข สขภาพ และเทคโนโลยทางการแพทย (Health Wellness & Bio-Med) เชน

- เทคโนโลยสขภาพ (Healthtech) เชน การผลตอาหารเสรม การพฒนาอาหารเสรมสาหรบผปวยเฉพาะโรค

- เทคโนโลยการแพทย (Meditech) เชน การพฒนาชววตถ/วคซน - การพฒนาอตสาหกรรมสมนไพร - Ageing Industry เชน การแพทยทางไกล (Telemedicine) Online Hospital - หนยนตและเครองมอผาตดดานการแพทย เชน การผลตหนยนตเพอใชดแลผสงอาย - การใชวทยาการทางคอมพวเตอรแทนสตวในงานวจยในอตสาหกรรมเครองสาอาง

(3) กลมเครองมออปกรณอจฉรยะ หนยนต และระบบเครองกลทใชอเลกทรอนกสควบคม (Smart Devices, Robotics & Mechanotics) เชน

- เทคโนโลยหนยนต (Robotech) การพฒนาหนยนตเพอชวยทางานเฉพาะอยาง เชน งานดแลผสงอาย งานทาความสะอาด งานนวด รวมทงอาจมการพฒนาออกแบบหนยนตใหมรปลกษณทเปนมตรมากขน

- การพฒนาระบบอตโนมต แขนกล หนยนตทใชในโรงงานอจฉรยะ (Smart Factory) ในกระบวนการผลต ซงมความเทยงตรง แมนยา และรวดเรวมากขน

(4) กลมดจตอล เทคโนโลยอนเทอรเนตเชอมตอ และบงคบอปกรณตาง ๆ ปญญาประดษฐและเทคโนโลยสมองกลฝงตว (Digital, Internet of Things, Artificial Intelligence & Embedded Technology) เชน

- อปกรณเชอมตอออนไลนโดยไมตองใชคน (Internet of Things – IoT) เขน Device & System - เทคโนโลยดานการเงน (Fintech) - เทคโนโลยดานการศกษา (Edtech) - อ-มารเกตเพลซ (E-Marketplace) - อ-คอมเมรซ (E-Commerce) - การวเคราะหขอมล (Data Analytics) เชน Artificial Intelligence - ความมนคงปลอดภยไซเบอร (Cyber Security)


(5) กลมอตสาหกรรมสรางสรรค วฒนธรรม และบรการทมมลคาสง (Creative, Culture & High Value Services) เชน

- เทคโนโลยการออกแบบ (Designtech) - ธรกจไลฟสไตล (Lifestyle Business) - เทคโนโลยการทองเทยว (Traveltech) - การเพมประสทธภาพการบรการ (Service Enhancing)

Thailand 4.0 จงเปนการเชอมโยงเทคโนโลยหลกทตนนา เพอสรางความแขงแกรงใหกบอตสาหกรรมเปาหมายทอยกลางนาและ Startup ทอยปลายนา โดยใชพลงประชารฐในการขบเคลอนผนกกาลงของทกภาคสวนของประเทศ ทงภาคเอกชน ภาคการเงน การธนาคาร มหาวทยาลย และสถาบนวจย โดยเนนตามความถนดและจดเดนของแตละองคกร และมภาครฐเปนผใหการสนบสนน

4. เทคโนโลยทมความสาคญกบ Industry 4.0

แนวคด Industry 4.0 น จะเปนการบรณาการโลกของการผลตเขากบการเชอมตอทางเครอขายในรปแบบ Internet of Things (IoT) ซงจะทาใหกระบวนการผลตสนคาเชอมกบเทคโนโลยดจตอล หรอแมกระทงทาใหตวสนคาเองเชอมกบเทคโนโลยดจตอล เชน การมระบบปอนขอมลใหเครองจกรสามารถผลตสงของตามแตการสง (ออนไลน) จากผบรโภคโดยตรง การใสตวสงขอมลในเครองใชไฟฟาเพอประมวลสถตการใชและแจง (โดยอตโนมต) กลบไปยงโรงงานเมอเกดปญหาทางเทคนค การใชคอมพวเตอรจวกนได (ขนาดเทายาเมด) ใหผบรโภคกลนเขาไปเพอเกบขอมลสขภาพในรางกาย ฯลฯ Industry 4.0 ยงเปนแนวคดทใหมมาก หลายอยางยงอยในชวงทดลอง วจยและพฒนา แตกเปนแนวคดทมศกยภาพทจะเปลยนแปลงในเกอบทกวงการ ตงแตแนวทางการบรโภคสนคาของคนทวไป ไปจนถงแนวทางการรกษาทางการแพทย

การเปลยนแปลงทางดานหลกของ Industry 4.0 จะประกอบดวยสวนสาคญ 2 สวน คอ

(1) ดานฮารดแวร (Hardware) คอ เทคโนโลยและนวตกรรมดานเครองจกร ระบบอตโนมต และระบบควบคมตาง ๆ

(2) ดานซอฟทแวร (Software) คอ Internet of Things (IoT) และ Cyber-Physical Production Systems (CPPS) จะทาใหเกดขอมลในระบบการผลตขนอยางมหาศาลซงจาเปนตองไดรบการบรหารจดการ (Big data Analytics)

เทคโนโลยของ Industry 4.0 สวนใหญไมใชเทคโนโลยใหม เพยงแตจะมการพฒนาเทคโนโลยทมอยและผสมผสานใหมประสทธภาพ และสามารถตอบรบกบ Industry 4.0 ได เทคโนโลยทมความสาคญและมบทบาทกบ Industry 4.0 มองคประกอบ 9 ดาน ดงน

(1) หนยนตอตโนมต (Autonomous Robots) เพอชวยในการผลต


(2) การสรางแบบจาลอง (Simulation) เชน การพมพแบบ 3 มตเสมอนจรง

(3) การบรณาการระบบตาง ๆ เขาดวยกน (System Integration)

(4) การเชอมตออนเตอรเนตของสงของ (Internet of Things – IoT)

(5) การรกษาความปลอดภยของขอมล (Cyber Security)

(6) การประมวลผลและเกบขอมลผานระบบออนไลน (Cloud Computing)

(7) การทาวตถ 3 มต ซงจะใชเทคโนโลย 3D Printing และ Additive Manufacturing โดยเทคโนโลยนเปนกระบวนการทาวตถ 3 มต Additive Manufacturing เปนการเพมวตถดบทละชนเพอใหไดชนงาน แทนวธการผลตเดมทใชการสกดวตถดบจากภายนอกใหออกมาเปนชนงาน ซงวธการนจะทาใหประหยดวตถดบไดมากกวา เนองจากไมมวตถดบทเสยไป สวนเทคโนโลย 3D Printing จะเปนการผลตตามคาสง จงไมตองมการเกบสนคาคงคลง การทางานของ Additive Manufacturing (AM) จะคลายเครองพมพเลเซอร (Laser Printer) ใชการเตมวตถดบเขาไปหลอมเหลว วตถดบทใชเปนวตถดบแบบผง เชน พลาสตก เซรามกส โลหะ สแตนเลส ไทเทเนยม เปนตน เครองพมพจะหลอมเหลววตถ และอาศยการเชอมตอกนของของเหลวแตละชนบาง ๆ เพอกอขนมาเปนรปตามคาสง กระบวนการ 3D Printing จงสามารถขนงานทมความซบซอนและมความถกตองสง

3D Printing และ Additive Manufacturing

(8) เทคโนโลย Augmented Reality (AR) ทผสานเอาโลกแหงความเปนจรงเขากบโลกเสมอนโดยผานอปกรณตาง ๆ เชน โทรทศน 3 มต เครองเลนเกมส สมารทโฟน

(9) ขอมลขนาดใหญ (Big Data) โลกในอนาคตจะเปนโลกของขอมลขนาดใหญและซบซอนทเชอมตอกนหมด ดงนน การบนทกและการจดเกบ การคนหา การแบงปน รวมถงการวเคราะหขอมล เพอทจะนาไปใชใน


วตถประสงคตาง ๆ จะมประโยชนและความสาคญมหาศาล เชน ระบบจะสามารถตรวจพบการเสอมสภาพของเครองจกรทไมสามารถมองเหนดวยสายตาและแจงใหทราบโดยอตโนมต

เทคโนโลย Augmented Reality (AR)

5. ตวอยางของอตสาหกรรมอาหารทควรปรบตวเพอรองรบกบ Industry 4.0 เพอใหสอดคลองกบยทธศาสตร Thailand 4.0 (ทมา: การวเคราะหโดย นรศรธร ตลาผล ศนยวจยเศรษฐกจและธรกจ (EIC) ธนาคารไทยพาณชย)

Industry 4.0 เปนหนงในการเปลยนแปลงทผประกอบการในอตสาหกรรมตาง ๆ รวมทงอตสาหกรรมอาหารไมควรมองขาม เนองจากในอนาคตรปแบบทางธรกจแบบนทสามารถตอบโจทยพฤตกรรมการบรโภคอาหารทมความเฉพาะเจาะจงและหลากหลายมากขนของผบรโภค โดยเฉพาะอตสาหกรรมอาหารปลายนาจะไดเปรยบสงสด เนองจากมความใกลชดและไดรบขอมลโดยตรงจากผบรโภค ซงสามารถนามาวเคราะหตอยอดรวมกบการพฒนาเทคโนโลยตาง ๆ เพอใหไดสนคาและบรการทตอบโจทยความตองการของตลาดไดดยงขน รานคาปลกสมยใหม คอ หนงในธรกจปลายนาของอตสาหกรรมอาหาร ซงปจจบนผประกอบการรายใหญในตลาดโลกอยาง Amazon, Tesco และ Wal-Mart หรอแมแตในประเทศไทย เชน Big-C, Central Online และ Tops ตางใหความสาคญกบการใหบรการหนารานออนไลนมากขนกวาในอดต เนองจากการลงทนนนตากวาการขยายสาขามาก อกทงยงสามารถเกบขอมลพนฐานตาง ๆ ของผบรโภค เชน อาย รายได ประเภท


สนคาทสงบอย ซงจะสามารถนาไปใชพฒนาการใหบรการทมความแตกตางหรอมคณภาพทดขน เชน Tesco ทเกาหลใตไดสรางรานคาปลกเสมอนจรง (Virtual Shop) ทมบรการสงซอสนคาและสงถงบานไดโดยไมตองเดนทางไปซอทรานคาปลกจรง

รปแบบธรกจอาหารใหม ๆ ในอตสาหกรรมปลายนา รวมถงพฤตกรรมของผบรโภคทเปลยนไป สงผลใหธรกจตนนา และกลางนาตองปรบตว ตวอยางเชน การพลกโฉมธรกจอาหารในอนาคตของปญญาประดษฐในครวอยาง Moley Robotics ทสามารถทาอาหารไดตามทผบรโภคตองการผานทางหนาจอประมวลผลทแสดงใหเหนถงหนาตาอาหาร และโภชนาการทจะไดรบผานการอพโหลดสตรอาหาร วธการทา หรอแมแตเรยนรการทาอาหารทเฉพาะเจาะจงของผบรโภคแตละคนผานการลอกเลยนแบบพฤตกรรมการทาอาหารของผบรโภค สงผลใหผเลนระดบกลางนา เชน ผผลตบรรจภณฑสวนประกอบอาหารหรอเครองปรงรสตาง ๆ จาเปนตองปรบตวโดยนาชปขอมลทสามารถสอสารกบปญญาประดษฐหรอกบอปกรณครวอจฉรยะอน ๆ ได มาวจยและพฒนาบรรจภณฑอาหารใหมความทนสมยมากขน สงผลใหมพฤตกรรมการบรโภคทเหมาะสมกบตนเองมากขนดวย

พฤตกรรมของผบรโภคทเปลยนแปลงไปน สงผลใหผประกอบการธรกจอตสาหกรรมตนนาจาเปนตองมการลงทนเพอยกระดบและปรบปรงกระบวนการผลตใหสอดคลองตามไปดวย เชน ผผลตผกเกษตรอนทรย (Organics) จาเปนตองลงทนเพอเชอมตอการทางานของระบบกาจดสารเคม อปกรณตรวจจบความชนของพนทเพาะปลก อปกรณตรวจวดคณภาพแรธาตในดน เครองหยอดเมลดผกหลากหลายชนดใหไดผลผลตสงสด อกทงยงตองสามารถตดตามการบรหารสนคาคงคลง และคาดการณความตองการของผบรโภคผานทางขอมลจากธรกจอาหารปลายนา เพอใหสามารถปลกและจดสงผกเกษตรอนทรยทสดใหมถงชนวางสนคาในรานคาปลกสมยใหมไดตลอดเวลา ซงนอกจากจะชวยลดการเนาเสยของผกจากการสารองสนคาทมากเกนไปแลว ยงสอดคลองกบความตองการของผบรโภคยคใหมทสวนใหญเปนผรกสขภาพอกดวย

อยางไรกด การเขาส Industry 4.0 ของอตสาหกรรมอาหารนนจาเปนตองคานงถงความสมดลระหวางการใชประโยชนจากเทคโนโลย และการผสมผสานระหวางศลปวฒนธรรมกบอตลกษณรสชาตอาหารไทยสสนคาและบรการ เนองจากอตสาหกรรมอาหารนนมความสลบซบซอนกวาอตสาหกรรมอนในหลายๆ ดาน ทงรปแบบสนคา การนาเสนอ รสชาตอาหาร หรอแมแตการใหบรการทแตกตางกน ดงนน ความคดสรางสรรค หรอนวตกรรมยอมไมไดหมายถงแคตวสนคาเพยงอยางเดยว แตยงหมายถงรปแบบการนาเสนอททาใหเกดประสบการณใหมๆ ในการบรโภค เชน การนาเครองพมพอาหาร 3 มตเขามาทดแทนแรงงานฝมอททาหนาทแกะสลกอาหาร ซงตองใชเวลาและความประณตบรรจงอยางมาก เพอใหใชเวลาในการผลตตอชนงานทสนลง มความสมาเสมอของคณภาพมากขน กอนสงตอใหเชฟปรงรสชาตอาหารและตกแตงเพมเตมกอนเสรฟใหกบผบรโภค หรอแมแตบรรจภณฑแบบนาโนเทคโนโลยทสามารถบงบอกถงคณภาพของอาหารตามสของบรรจภณฑทเปลยนไปได ซงนอกจากจะชวยปองกนไมใหผบรโภคทานอาหารทเนาเสยแลว ยงชวยใหผบรโภคสามารถบรหารจดการกบวตถดบหรออาหารทใกลหมดอายไดอยางมประสทธภาพมากขน ซงการลงทนเพอสรางธรกจอจฉรยะเหลานเปนเรองทจาเปน และไมอาจมองขามไดในยค Industry 4.0 เพอสรางความไดเปรยบทางการแขงขนในระยะยาว


ตวอยางของการพฒนาอตสาหกรรมอาหารในแตละการปฏวตอตสาหกรรมในไทย

ผประกอบการในอตสาหกรรมปลายนามแนวโนมเขาสยค 4.0 กอนผประกอบการในสวนอน เนองจากมความใกลชดกบขอมลของผบรโภค ซงสามารถนามาวเคราะหตอยอดรวมกบผสมผสานเทคโนโลยตางๆ เพอตอบโจทยตอความตองการของตลาดไดอยางรวดเรว

รปแบบการสอสารของขอมลในหวงโซอปทานในปจจบนเทยบกบอนาคต


ในอนาคตการสรางเครอขายความรวมมอและแลกเปลยนขอมลระหวางผประกอบการทกระดบในหวงโซอปทานจะชวยเพมขดความสามารถในการแขงขน และชวยใหอตสาหกรรมอาหารของไทยเตบโตไดอยางยงยน

6. เทคโนโลยหรอนวตกรรมของเยอรมนทมความโดดเดนสาหรบ Industry 4.0

หนวยงาน หรอ สถาบนวจยของเยอรมนทมบทบาทและความรบผดชอบทสาคญ ไดแก

- Fraunhofer เปนสถาบนวจยทมความสาคญและมชอเสยงมาก รบผดชอบในการวจยเทคโนโลยประยกตเพอใชเปนตวขบเคลอนใหเกดการพฒนาเศรษฐกจ Fraunhofer มอยหลายแหงกระจายอยทวประเทศเยอรมน แตละแหงจะทางานวจยในหวขอทแตกตางกนไป และมกจะทาการวจยรวมกบมหาวทยาลยและสถาบนการศกษา

- acatech (Deutsche Akademie der Technikwissenschaften หรอ The National Academy of Science and Engineering) เปนหนวยงานอสระไมแสวงหาผลกาไร จะสนบสนนเรองการกาหนดนโยบาย

- DFKI (Deutsches Forschungszentrum für Künstliche Intelligenz หรอ The German Research Center for Artificial Intelligence) จะทางานวจยเกยวกบปญญาประดษฐ

เทคโนโลยหรอนวตกรรมทเยอรมนมความโดดเดน ซงอาจจะสามารถนามาประยกตใชกบกลมเทคโนโลยใหมของไทย อาทเชน

- โรงงานอจฉรยะ (Smart factory)

การพฒนา Cyber-Physical Production Systems (CPPS) ซงเปนระบบทจะประสานความสามารถของเทคโนโลยการผลตเขากบเทคโนโลยสารสนเทศ ทาใหโรงงานสามารถสงขอมลเรองประสทธภาพและคณภาพของกระบวนการผลตแบบ Real-Time การจดการเวลาและตนทนการผลตกสามารถทาไดจนมประสทธภาพมากกวากระบวนการผลตแบบเดม รวมทงระบบอตโนมตชนสงซงจะกลายเปนเครองจกรมาตรฐานในโรงงานอจฉรยะ ระบบการผลตทมความยดหยนสงทาใหสามารถตอบสนองตอเงอนไขและสภาพการผลตแบบ Real-Time และสามารถใชประโยชนไดจากทรพยากรทกดานไดเตมทเกอบรอยเปอรเซนต

ประโยชนของโรงงานอจฉรยะยงรวมถงการตรวจสอบและปรบปรงกระบวนการผลต (Optimization) ดวยตนเอง โรงงานอจฉรยะสามารถกาหนดและระบกจกรรมเงอนไขและกาหนดทางเลอก สภาพแวดลอมของการผลต รวมทงสามารถตดตอสอสารกบหนวยอน ๆ แบบไรสายไดอยางอสระ สามารถตรวจสอบและปรบปรงกระบวนการผลตสนคาใหกบลกคาแตละรายโดยคานงถงปจจยตาง ๆ เชน เวลา ตนทนการผลต คาขนสงและคาโลจสตกส การรกษาความปลอดภย เปนตน จงเปนระบบการผลตทใชทรพยากรอยางคมคาทสด การผลตสามารถปรบแตงใหเหมาะสมกบทรพยากรบคคลหรอจานวนพนกงาน โดยเครองจกรและระบบอตโนมตจะมความสามารถในการปรบเปลยนการทางานใหเหมาะสมกบจานวนคนและทกษะของคน


โรงงานอจฉรยะของบรษท Siemens ณ เมองอมแบรก (Amberg)

บรษท Siemens บรษทยกษใหญของเยอรมน ไดเรมเดนหนาโรงงานอจฉรยะ โดยใชโรงงานอเลกทรอนกสของซเมนส ซง ตงอย ท เ มองอมแบรก (Amberg) ในแควนบาวาเรยเ พอผลต Simatic Progrmmable Logic Controls (PLCs) ซงจะถกใชในระบบอปกรณการผลตอตโนมตในโรงงานตาง ๆ ตงแตโรงงานผลตรถยนตไปจนถงโรงงานผลตอาหารและเครองดม ในโรงงานอเลกทรอนกสทเมองอมแบรก ซเมนสเองกใชเครอง PLCs ในการผลตเครอง PLC นอกจากนซเมนสกยงผลตซอฟทแวรเพอใชควบคมระบบการผลตดงกลาว และขายใหกบลกคาของซเมนสซงเปนผผลตรายตาง ๆ

มการบนทกสถตวา โรงงานในเมองอมแบรกทใชระบบอตโนมตและดจตอลสามารถลดความผดพลาดในกระบวนการผลตจากเดมทเกดขน 500 ครงตอการทางาน 1 ลานครง ใหเหลอเพยง 11 ครงเทานน ซงหมายถงวาโรงงานนมประสทธภาพในการทางานสงถงรอยละ 99.9988

- เครองจกรกลอจฉรยะ (Smart Machine)

เครองจกรกลสาหรบอตสาหกรรม 4.0 จะมความสามารถทเพมขนอยางมาก ทงในดานการทางานดวยตนเอง ความยดหยน และการปรบตวใหเขากบเงอนไขการผลต ความสามารถในการตรวจสอบตวเองและการพยากรณจะทาใหเครองจกรกลอจฉรยะสามารถวเคราะหขอมลจากการผลตโดยการไดรบขอมลจากเครองวด 3 มต หรอทรจกกนโดยทวไปคอเครอง CMM (Coordinate Measuring Machine) เปนเครองมอวดละเอยดทสามารถวดชนงานทมรปรางสลบซบซอนดวยเครองเพยงเครองเดยว ทาใหเครองจกรสามารถปรบเงอนไขการทางานเพอปองกนความผดพลาดทอาจเกดขน รวมทงเครองจกรในอนาคตจะมโปรแกรมสาหรบตรวจสอบและดแลสภาพเครองจกร เพอชวยยดอายการทางาน ซงขอมลของสภาพเครองจกรจะเปนประโยชนอยางสงในการวางแผนการผลตและประเมนศกยภาพโดยรวมของระบบการผลต รวมทงทาใหฝายซอมบารงสามารถปรบแผนการบารงรกษาและกาหนดรอบของการบารงรกษาทเหมาะสม ซงสงผลใหเวลาทเครองจกรสามารถทางานไดอยางมประสทธภาพใหไดสงสดเพมมากขน


- เทคโนโลยหนยนต (Robotech) และระบบอตโนมต (Automation)

เนองจากความตองการสนคาของลกคามความหลากหลายมากขน ในขณะเดยวกนจานวนการผลตตอครงกมแนวโนมลดลงเรอย ๆ ดงนน ระบบอตโนมตสาหรบ Industry 4.0 ควรจะตองมความยดหยนสง ซงหมายความวาระบบอตโนมตจะตองไดรบการควบคมจากอปกรณอจฉรยะ (Smart Sensors) เพอใหมนสามารถรบร วเคราะห และกาหนดรปแบบการทางานไดดวยตนเอง

หนยนต YuMi ของบรษท ABB ททางานรวมกบมนษย

สาหรบหนยนตในโรงงาน Industry 4.0 จะตองไดรบการพฒนาใหมประโยชนหลากหลายมากกวาเดม โดยจะมการทางานเปนเอกเทศมากขน มความยดหยนในการทางานสง นอกจากนยงจะตองมปฏสมพนธระหวางหนยนตดวยกน รวมทงสามารถทางานรวมกบมนษยไดอยางมประสทธภาพและปลอดภย เชน หนยนต YuMi ของบรษท ABB ทถกออกแบบมาใหเปนผประกอบชนสวนอปกรณอเลกทรอนกสโดยนงทางานเคยงขางพนกงานทเปนมนษย โดยมอปกรณตรวจจบ และหนวยควบคมระดบไฮเอนด เชน ระบบ Computer Vision ทาใหหนยนตสามารถจดจาอปกรณอเลกทรอนกสไดอยางแมนยา และสามารถปองกนการปะทะกบคนหรอสงของทาใหการทางานมความปลอดภยสง

- เทคโนโลย Augmented Reality (AR) ทผสานเอาโลกแหงความเปนจรงเขากบโลกเสมอนโดยผานอปกรณตาง ๆ เชน โทรทศน 3 มต เครองเลนเกมส สมารทโฟน

- เทคโนโลยการเกษตร (Agritech) การพฒนาเครองมออปกรณทางการเกษตร

- เทคโนโลยอาหาร (Food Tech) การแปรรปอาหาร Smart Packaging

- การแพทยทางไกล (Telemedicine)


- เทคโนโลยสขภาพ (Healthtech) เชน การผลตอาหารเสรม การพฒนาอาหารเสรมสาหรบผปวยเฉพาะโรค

- เทคโนโลยการแพทย (Meditech)

- อปกรณเชอมตอออนไลนโดยไมตองใชคน (Internet of Things – IoT)

- เทคโนโลยดานการเงน (Fintech)

- เทคโนโลยดานการศกษา (Edtech)

7. ปจจยทมผลกระทบ ความทาทาย และความเสยงทอาจเกดขนกบ Industry 4.0 และ Thailand 4.0

ปจจยทมผลกระทบ ความทาทาย และความเสยงทอาจเกดขนกบ Industry 4.0 และ Thailand 4.0 ทควรจะตองตระหนก และหาทางพฒนาใหดขน หรอหาทางปองกน มดงน

- รปแบบของธรกจและบรการจะเกดขนใหมจานวนมาก (New Services and Business Models) - ความปลอดภยในเทคโนโลยสารสนเทศ (IT Security) - ความมนใจและความเสถยร (Reliability and Stability) เพราะจะเปนการตดตอกนเองระหวางเครองจกรไปสเครองจกร (Machine-to-machine – M2M) - ความปลอดภยในเครองจกร (Machine Safety) - การบรณาการในกระบวนการผลต (Integration of production processes) - การเชอมตอเปนเนตเวรคและกระบวนการผลตจะเกดการแลกเปลยนขอมลกนเองอยางใกลชด ดงนน การพฒนาและกาหนดมาตรฐานตาง ๆ ใหเปนหนงเดยวกนจะเปนเรองทสาคญ - จะตองผลตไดสมบรณแบบ - จะตองหลกเลยงปญหาดาน IT เพราะจะทาใหตนทนการผลตสงขน - จะตองปองกนองคความรทางอตสาหกรรม (Knowhow) รวไหล - การขาดทกษะความชานาญของแรงงานทไมสามารถเรงผลตใหทน แรงงานทมการศกษาและมทกษะทเหมาะสมจะเปนทตองการของตลาด โดยเฉพาะพนกงานทมความคดสรางสรรค - การสญเสยตาแหนงงานจานวนมาก โดยเฉพาะแรงงานระดบลางทไมไดรบการศกษามากนก เนองจากการใชระบบอตโนมตและกระบวนการควบคมจะกระทาผาน IT - คาใชจายทางดาน IT ทจะเพมขนมหาศาล - ผถอหนของบรษทหรอขององคกรไมเตมใจทจะเปลยนแปลง - มบทความจานวนมากทคาดวา Industry 4.0 อาจจะเปนประโยชนกบประเทศทกาลงพฒนา เชน อนเดย - การผลตสนคาจะใหความสาคญกบหวงโซคณคา (Value Chain) คอ การสรางความรความเขาใจของลกคาและคณคาของลกคา แลวจงทาการจดการองคกรและทรพยากรเพอใหสามารถผลตสงนนไดอยางรวดเรว ถกตอง และประหยดตนทน


8. บทสรป

(1) การปฏวตอตสาหกรรมครงใหมนจะเปนการเปลยนแปลงจากระบบเดมทเปนการควบคมโดยสวนกลางแบบรวมศนย (Centralization) มาเปนระบบทไมรวมศนย (Decentralization) โดยแตละหนวยของระบบการผลต ไมวาจะเปนเครองจกร หนยนต หรออปกรณเครองมอตาง ๆ มความสามารถในการรบร (Recognition) การวเคราะห (Diagnosis) การเพมประสทธภาพ (Optimization) และการกาหนดรปแบบ (Configuration) ดวยตวเอง

(2) จดเดนของ Industry 4.0 คอ การทาใหเครองจกรหรอระบบอตโนมตเชอมโยงเปนสวนหนงของสงคมเครอขายผานอนเตอรเนต ทาใหสามารถสง แบงปนขาวสารถงกน รวมทงสามารถใชทรพยากรบางสวนรวมกน

(3) รปแบบการพฒนาโครงสรางเศรษฐกจประเทศ Thailand 4.0 เปนการนานวตกรรมและเทคโนโลยเขามาใชเพอเพมมลคาสนคาและบรการ จงสามารถนาแนวทางการพฒนาประเทศ Industry 4.0 ของเยอรมนมาสนบสนน หรอใชประโยชนในการพฒนา ดงนนจงนบเปนโอกาสทดทจะรวมมอพฒนาเศรษฐกจไปดวยกน

(4) Mega Trends ซงกคอกระแสการเปลยนแปลงทวโลกทจะมผลตอเศรษฐกจ ธรกจ สงคม วฒนธรรม และชวตความเปนอยของคนอยางหลกเลยงไมได เชน

- การใชหนยนตและระบบอตโนมตในชวตประจาวน - การวเคราะหขอมลดวย Big Data อนจะสรางขอมลพนฐาน และขอมลเชงพฤตกรรม

- การใชเทคโนโลยเสมอนจรง เขน หางสรรพสนคาแบบเสมอนจรง - Sensorization of Things เปนการใชเทคโนโลยทสามารถรบรความรสกของคน เชน ใชตาเลอนหนาจอ ใชหนามนษยในการชาระเงน ใชเสยงในการสงงาน เปนตน - คาวา “Green” จะถกทดแทนดวย “Smart”

(5) แนวโนมทางเทคโนโลย (Technology Trends)

- การวเคราะหขอมลขนาดใหญ (Big Data Analytics) ซงเปนยค Zettabyte era (1021) โลกดจทลเปนโลกของการแขงขนดวยขอมล ซงศกยภาพในการวเคราะหขอมลขนาดใหญจะเปนเรองจาเปน - การเชอมตอของสรรพสง (Internet of Things - IoT) - การพมพ 3 มต (3D Printing & Additive Manufacturing) - หนยนต โดยหนยนตจะมราคาถกลงเหลอเพยง 1,500 – 5,000 ยโร เชน หนยนตดแลผสงวย หนยนตทางานบาน หนยนตชวยสอน หนยนตผาตด หนยนตทาความสะอาดกระจกของตกระฟา Nanobots ทจะนายาไปรกษาโรคเฉพาะจด - การประมวลผลและเกบขอมลผานระบบออนไลน (Cloud Computing) - ความมนคงปลอดภยไซเบอร (Cyber Security) - เทคโนโลยเสมอนจรง


(6) โรงงานอจฉรยะ (Smart Factory) ซงเปนโรงงานในยค Industry 4.0 จะสามารถผลตของหลากหลายรปแบบแตกตางกนตามความตองการเฉพาะของผบรโภคแตละรายเปนจานวนมากในเวลาทรวดเรว

(7) สาหรบยค Thailand 4.0 การพฒนาประเทศจะนาไปส Smart Industry + Smart City + Smart People

9. ขอสรปและขอเสนอแนะ

(1) การทจะทาใหนโยบาย Thailand 4.0 ประสบผลสาเรจไดนน จะตองเปนการรวมมอกนอยางใกลชดและจะตองเปนการสนบสนนซงกนและกนระหวางหลายภาคสวนทงภายในประเทศเองและระหวางประเทศไทยและเยอรมนโดยใชประโยชนจากความสมพนธระหวางประเทศ ทงภาครฐ เอกชน ทงในดานการศกษาวจยจากมหาวทยาลยและสถาบนวจยตาง ๆ ตลอดจนภาคการเงนและธนาคาร ดงนน การจะพฒนาประเทศตามนโยบาย Thailand 4.0 มความจาเปนอยางยงทภาครฐจะตองสนบสนน และสงเสรมการศกษา วจยเพอพฒนาเทคโนโลยและนวตกรรมทเหมาะกบอตลกษณของประเทศ และสามารถตอยอดเพอนามาใชประโยชนกบภาคการผลตและภาคอตสาหกรรมไดอยางแทจรง และเปนการพฒนาอยางมคณภาพและยงยน เหมาะสมกบบรบทและสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจของไทย สามารถลดความเหลอมลาทางเศรษฐกจ และกระจายรายไดไปสผมสวนไดสวนเสยในสงคมอยางคอนขางเทาเทยม โดยอาจใชจดแขงของอตสาหกรรมของประเทศเยอรมนในดานทเกยวของมาเปนตวชวยเสรม และนามาประยกตใหเหมาะสมเพอทจะสามารถขายในตลาดโลก โดยเฉพาะในประเทศเพอนบานตอไป

(2) อตสาหกรรมการผลตแบบใหมทนานวตกรรมและองคความรมาเปนตวขบเคลอนเศรษฐกจ (Value-Based Economy) ของไทยเปนกระแสของโลกทไทยไมสามารถปฎเสธได ภาครฐจงตองผลกดนนโยบายดจตอลเพอเศรษฐกจและสงคมเพอทจะขบเคลอนการพฒนาประเทศในทกดานเขาสความเปนดจตอล และจาเปนจะตองเนนการขยายการพฒนาโครงสรางพนฐานดจตอล และเครอขายอนเตอรเนตความเรวสงใหครอบคลมทวประเทศ สงเสรมพฒนาความรและธรกจดาน E-Commerce, E-Documents และ E-Learning เพอจะเปนการวางรากฐานทสาคญเพอใหไทยกาวเปนผนาเศรษฐกจดจตอลในภมภาคอาเซยน นอกจากน กลไกภาครฐ ในอดตทผานมาโครงสรางของหนวยงานภาครฐมความซบซอน และไมเปนไปในแนวทางเดยวกน อกทงขนตอนการดาเนนการยงคงยดตามกฎระเบยบและกตกาเดมทไมทนตอการเปลยนแปลงของสถานการณในปจจบน ภาครฐจงควรจะตองเตรยมวางแผนระยะสนและระยะยาว ทงการลงทนโครงสรางพนฐานและการลงทนพฒนาบคลากรทเกยวของในทกภาคสวน

(3) แรงงานทตองการในอนาคตจะตองเปนแรงงานทมฝมอ มความชานาญ และมความรเชงเทคนค เนองจากแรงงานไรฝมอจานวนหนงจะถกทดแทนดวยเครองจกรหรอหนยนต เปนตน ปญหาหนงทมความสาคญมากและสงผลตอภาคอตสาหกรรมของไทย คอ การขาดแคลนบคลากรดานวศวกรรมการออกแบบเครองจกรกลและระบบอตโนมต การพฒนาเทคโนโลยสรางเครองจกรเพอการผลต ซงมใชวศวกรรมเครองกลทมการเรยนการสอนอยในปจจบน รวมทงระบบการศกษาของไทยไมไดผลตบคลากรทเชอมโยงกบภาคการผลต ปญหาและจดออนในสองประเดนนสามารถแกไขและปรบปรงได ถาไดรบการสนบสนนจากเยอรมน นอกจากน เยอรมนยงสามารถใหความรวมมอกบประเทศไทยในการพฒนาประเทศตามแนวทาง Thailand 4.0 เชน การ


พฒนา Startup โครงการวจยรวมโดยเนนการวจยพนฐานและประยกต การแลกเปลยนอาจารยมหาวทยาลยและนกวจย เปนตน โดยเยอรมนจะไดรบประโยชนจากการทจะสามารถใชไทยเปนศนยกลางในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตทพฒนาประเทศสอดคลองกบแนวทาง Industry 4.0 ซงจะชวยเสรมภาคการผลตของเยอรมนในอนาคต

(4) ควรสนบสนนใหผประกอบการไทยโดยเฉพาะผประกอบการทมกจการขนาดกลางและขนาดเลก (SMEs) สามารถเขาถงแหลงเงนทนไดงายและสะดวกขน เนองจากระบบการเขาถงแหลงเงนทนในการทาธรกจจะตองมหลกทรพยในการคาประกน และยงมกาหนดระยะเวลาในการชาระคนทชดเจน นอกจากน SMEs ไดมการแบงขนาดโดยใชทนจดทะเบยนและจานวนพนกงานในองคกร เงนทนในการดาเนนธรกจจงถกจากดดวยเงอนไขตามขอกาหนดของธนาคาร ปญหานควรจะตองไดรบการแกไข ไมเชนนนอาจจะสงผลใหการพฒนาไมกาวหนาเทาทควร

(5) ไทยควรจะปรบหรอประยกตใชเทคโนโลยและนวตกรรมทกาลงพฒนาใหเหมาะสมกบบรบทของประเทศไทย ซงจะสงผลใหมสวนแบงตลาดในสนคาหลกของไทยทมคณภาพ หรอสนคาทเปน Niche Market โดยสามารถรวบรวมความคดเหนและขอเสนอแนะจากภาคเอกชนของเยอรมนเพอใชพจารณาเปนแนวทางในการพฒนาทงในปจจบนและในอนาคต

(7) สาหรบผทประกอบธรกจในอตสาหกรรมอาหารทงหวงโซอปทาน ควรรวมมอกนสรางเครอขายพนธมตรทางธรกจ เพอเตรยมความพรอม และสรางความแขงแกรงสาหรบการแขงขนในยค 4.0 โดยผประกอบการในธรกจอาหารปลายนาควรเรมมการเกบและวเคราะหขอมลของผบรโภคอยางเปนระบบ รวมถงตองเรยนรการใชประโยชนจากขอมลเหลานนรวมกนกบผเลนอนๆ ในหวงโซอปทาน เชน ขอมลพฤตกรรมการบรโภคทไดรบแบบ Real-Time จากรานคาปลกสมยใหม ชวยใหบรษทผผลตอาหารสามารถวางแผนการผลตไดสอดคลองกบความตองการของผบรโภคมากขน ยงไปกวานน กระบวนการผลตอาหารทมประสทธภาพดงกลาวยงชวยเออใหการบรหารรานคาปลกซงตองการความตอเนองของจดสงสนคาไดรบประโยชนตามไปดวย ดงนน การสรางเครอขายความรวมมอระหวางผประกอบการทกระดบในหวงโซอปทานและการใชประโยชนจากเทคโนโลยททนสมย จะชวยเพมขดความสามารถในการแขงขน และชวยใหอตสาหกรรมอาหารของไทยสามารถเตบโตไดอยางยงยนในอนาคต

(8) Bricks and Clicks (ตงแตป 2015) การคาปลกสาหรบยคใหม เชน รานเสมอนจรง (Vitual Stores) รานทมการโตตอบอตโนมต (Interactive Stores) Hypermarket Online เชน Alibaba การคาปลกออนไลนทวโลกจะเพมสงขน ประเทศไทยจงควรปรบตวเพอรองรบกบแนวโนมของการคาของโลกในอนาคต เชน Tesco ทเกาหลใตไดสรางรานคาปลกเสมอนจรง (Virtual Shop) ทมบรการสงซอสนคาและสงถงบานไดโดยไมตองเดนทางไปซอทรานคาปลกจรง

(9) ในอนาคตอาจเหนการตอยอดของธรกจใหม ๆ เพอพฒนาการใหบรการทดขน เชน Hologram หรอ Augmented Reality (AR) ผานทางหนาจออปกรณไมวาจะเปนสมารทโฟน หรอ Vitualized Screen ทสามารถแสดงใหเหนขอมลของสนคาแบบ 3 มต เรมตงแตการเพาะปลก หรอการจดหาวตถดบ สกระบวนการ


ผลต กอนจะจดสงถงมอผบรโภค หรอแมแตการสรางระบบขอมลอจฉรยะทสามารถแนะนาเมนอาหาร และโภชนาการผานความตองการของผบรโภคทเฉพาะเจาะจงไดโดยผเชยวชาญออนไลน

(10) นวตกรรมสความเปนศนย เชน อาคารทไมปลอยของเสยออกมาเลย รถยนตทไมปลอยกาซพษ โรงงานทไมปลอยมลภาวะ

(11) การปฏวตพลกโฉมของอตสาหกรรมของโลกครงนนบเปนโอกาสทดของประเทศไทยดวยเชนเดยวกน เนองจากประเทศไทยมนกพฒนาซอฟทแวรและผเชยวชาญดานเทคโนโลยสารสนเทศอยไมนอย ดงนนหากเรามความเขาใจและเตรยมความพรอมไวแตเนน ๆ เชอวาประเทศไทยจะสามารถรบมอกบการปฏวตอตสาหกรรมครงท 4 และรกษาสถานะการเปนประเทศผผลตทสาคญของภมภาคของโลกไวได รวมทงนาประเทศขบเคลอนสความมนคง มงคง และยงยนในทสด

(12) การเปลยนแปลงในการพฒนาเศรษฐกจและการผลตของโลกและประเทศไทยในอนาคตอนใกลน ซงจะใชเทคโนโลยและนวตกรรมมาเปนตวชวยสรางความเปลยนแปลง ประเทศไทยควรจะตองดาเนนการพฒนาดานตาง ๆ ดวยความรอบคอบและระมดระวง โดยการเปลยนแปลงดงกลาวควรจะทาเพอใหรายได รวมทงมาตรฐานการดารงชวตของประชาชนมความเปนอยทดขน และควรจะสอดคลองกบแนวคดเรองของความพอเพยง มใชเปนการนามาใชเพอสงเสรมความละโมบของมนษยใหมากยงขน นอกจากนการจะนาเทคโนโลยและนวตกรรมมาใชในสงคมไทยกควรจะตองนาเทคโนโลยมาประยกตเพอใหประเทศไทยยงคงสามารถรกษาเอกลกษณ รวมทงอตลกษณทดหลายอยางในสงคมไทยเอาไว โดยไมควรละทงสงเหลาน เชน ความมนาใจ ความโอบออมอาร ความเออเฟอเผอแผ ซงจะแสดงออกผานการใหบรการและการใหความชวยเหลอ ซงคงเปนไปไดยากหรอไมสามารถทดแทนไดโดยหนยนต ระบบอตโนมต หรอเครองจกรทถกผลตดวยเทคโนโลยชนสง เทคโนโลยสมยใหมอาจจะนามาซงความสะดวกสบายของมวลมนษยชาตมากยงขน แตในทางกลบกนเทคโนโลยสมยใหมเหลานกสามารถทาลายรากเหงาบางอยางทสาคญในสงคมไปโดยไมรตวเชนเดยวกน

10. เอกสารอางอง

(1) “การยกระดบอตสาหกรรมไทยสอตสาหกรรม 4.0 (Industry 4.0)” โดย คณะกรรมการอตสาหกรรม 4.0 (Industry 4.0) สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย วนท 28 พฤศจกายน 2016

(2) “ไขรหส ประเทศไทย 4.0 สรางเศรษฐกจใหม กาวขามกบดกรายไดปานกลาง” จากหนงสอพมพไทยรฐ ฉบบวนท 2 พฤษภาคม 2016

(3) “จากอตสาหกรรมอาหารปลายนา…สปลายทาง 4.0” โดย นรศรธร ตลาผล ศนยวจยเศรษฐกจและธรกจ (อไอซ) ธนาคารไทยพาณชย, 2016

(4) “ปฏวตโลกอตสาหกรรม พลกโฉมหนาการผลต” E-Magazine Blue Update วนท 8 ตลาคม 2015 เวบไซต http://tools-article.sumipol.com/industry4-0-the-next-industrial-revolution/


(5) “พลกโฉมหนาการผลต ปฏวตโลกอตสาหกรรมครงท 4 (INDUSTRY 4.0)” วนท 6 เมษายน 2016 ซงอางองมาจาก Blue Update Edition 16, Bangkokbiznews.com, Prachachat.net, tpemagazine.com เวบไซต www.applicadthai.com/articles

(6) “พมพเขยว Thailand 4.0 โมเดลขบเคลอนสความมนคง มงคง และยงยน” เอกสารประกอบการบรรยายของ ดร.สวทย เมษนทรย

(7) “3D P r i n t i n g และ A d d i t i v e M a n u f a c t u r i n g” วนท 7 ตลาคม 2014 เวบไซต http://3dprintingthai.blogspot.de/2014/10/3d-printing-additive-manufacturing.html

(8) “Cloud Computing” เวบไซต Wikipedia: https://de.wikipedia.org/wiki/Cloud_Computing

(9) “Germany‘s vision for Industrie 4.0: The revolution will be digitised” โดย Sara Zaske จาก The German View วนท 23 กมภาพนธ 2015

(10) “Industrie 4.0 Innovationen für die Produktion von morgen” โดย Bundesministerium für Bildung und Forschung, April 2015

(11) “Industrie 4.0 Smart Manufacturing for the Future” โดย Germany Trade & Invest (GTAI), 2014

(12) “Industry 4.0” เวบไซต Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Industry_4.0

(13) “Mega Trend และการปรบตวเขาส Thailand 4.0” สรปการบรรยายโดย คณศภชย เจยรวนนท วนท 26 พฤศจกายน 2016 ณ หองกรงศรอยธยา แกรนด บอลรม ชน 3 โรงแรมกรงศรรเวอร

(14) “Mega Trend และการปรบตวเขาส Thailand 4.0” สรปการบรรยาย โดย รศ.ดร.เสาวณย ไทยรงโรจน วนท 26 พฤศจกายน 2016 ณ หองกรงศรอยธยา แกรนด บอลรม ชน 3 โรงแรมกรงศรรเวอร

(15) “Startup & Digital Thailand จดประกายความรธรกจเรมตน” และ “สมคด มนใจโครงสรางเศรษฐกจไทยจะกาวไปส Value-Based Economy” จากขาวกระทรวงวทยาศาสตร & ไอซท จดงานทเชยงใหม วนท 5 – 7 สงหาคม 2016

สานกงานสงเสรมการคาในตางประเทศ ณ นครแฟรงกเฟรต

วนท 19 ธนวาคม 2559