informatika ne biznes

8/9/2019 Informatika ne biznes

1/12

INFORMATIKA Ne BIZNESDr. Mihane Berisha

Pyetje dhe prgjigje

FakultetiEkonomik

Universiteti i PrishtinsFakulteti Ekonomik


2/12

| Dr. Mihane Berisha

2Informatika n Biznes

1. Cilat jan fazat e zhvillimit t mendimit shkencor?

Varsisht nga metodat e prdorimit, dallojm tri faza:1. Faza e parashikimit t fenomeneve dhe dukurive (metoda e metaobservacionit).2. Faza analitike (metoda analitike).3. Faza e qasjes sistemore (metoda e qasjes sistemore).

2. Si i studion fenomenet dhe dukurit qasja vrojtuese-prshkruese?Objekti i studimit shqyrtohet n globalitet duke mos hyr n analizn e thell dhe zbrthimin e tij. Kjoqasje fokusohet vetm n ligjsit e ndodhjes s ngjarjes dhe prsritjen eventuale t dukurive duke synuarkshtu t parashikohen ngjarjet e ardhshme. Qasja vrojtuese-prshkruese siguron rezultate n rastet kurdukurit i prkasin fenomeneve deterministike. Fenomenet deterministike prkundr ndryshimit trrethanave gjithmon rezultojn me pasoja t njjta, ka do t thot se rezultatet e funksionimit t tyremund t parashikohen me siguri t plot.

3. Si e shiqon objektin e studimit qasja vrojtuese-prshkruese?

Objekti i studimit shqyrtohet n globalitet duke mos hyr n analizn e thell dhe zbrthimin e tij.

4. Cilat fenomene i studion qasja vrojtuese-prshkruese?

Fenomenet detemernistike.

5. Kur filloi t prdoret qasja analitike?

Qasja vrojtuese-prshkruese n hulumtimin e fenomenve dhe dukurive dominoi deri n fillim t shekullitXVI-t.

6. Cilat fenomene i studion qasja analitike?

Numri m i madh i fenomeneve n natyr jan t karakterit stohastik (propabil). Rezultatet e funksionimitt tyre nuk mund t parashikohen me siguri t plot, ka do t thot se jan t mundshme rezultatet endryshme t cilat mund t parashikohen se do t ndodhin me nj probabilitet t caktuar.

7. Cilat jan fazat e hulumtimit t fenomeneve dhe dukurive sipas qasjes analitike?

Qasja analitike fillon me aplikimin e metods s induksionit, sipas s cils hulumtimi i fenomeneve dhedukurive kalon npr disa faza:1. Definimi i fenomenit (dukuris, objektit ose problemit),2. Analiza dhe zbrthimi i fenomenit n pjes prbrse,3. Hulumtimi i rrjedhshmris midis pjesve,4. Krijimi i relacionit shkaku-pasoja midis t gjitha pjesve t atij fenomeni,5. Shpjegimi i fenomenit (zgjidhja e problemit).

8. Kur filloi t prdoret qasja sistemore n hulumtimin e fenomeneve dhe dukurive?

Albert Einstein, n vitin 1908, n baz t hulumtimit t disa fenomeneve fizike t cilat nuk mund tshpjegoheshin me aplikimin e qasjes analitike zbuloi t ashtuquajturn: Teori trelativitetit. Ktu shtfjala pr disa fenomene dhe dukuri t ndrlikuara dhe komplekse, veprimi i t cilave nuk ka mundur t

shpjegohet prmes shpjegimit t vetive t pjesve ve e ve. Kto dukuri Einstein i shpjegoi prmes efektit

sinergjik ose sinergjis s sistemit.

9. Cila metod n hulumtimin e fenomeneve dhe dukurive e karakterizon qasjen analitike dhe cila

qasjen sistemore?

Metoda induktive e karakterizon qasjen analitike, ndrsa metoda deduktive qasjen sistemore.


3/12



10. Si i studion fenomenet dhe dukurit qasja sistemore?

Fenomenet ose dukurit studiohen n kuadr t trsis dhe n marrdhnie me rrethinn n t cilnveprojn, n kushte t zhvillimit dhe t dinamizimit. Kjo do t thot se fenomenet dhe dukurit shiqohen

jo n gjendje statike, por dinamike.

11. ka kuptoni me efektin sinergjik dhe si krijohet ai?

Efekti sinergjik krijohet si rezultat i interaksionit midis pjesve (elementeve) t trsis, ka nnkupton sepjest n t njjtn koh funksionojn si shkak dhe pasoj me ndikim t dyanshm.

12. N cilin vit u afirmua qasja sistemore?Qasja sistemore u afirmua sidomos n vitin 1930 dhe sot paraqet metod kryesore t hulumtimeve nshkencat fundamentale dhe aplikative.

13. Cili sht dallimi kryesor midis qasjes analitike dhe qasjes sistemore?Paraqitja e relacionit midis pjesve t nj dukurie t ndrlikuara sipas metodes induktive dhe sipas

metods deduktive

A--B A

BVetit e trsis t cilat tani paraqesin sisteme jan produkt i interaksionit midis pjesve t asaj trsie.

14. Me ciln shkenc sht lidhur ngusht formimi i informatiks?

Formimi i informatiks si shkenc sht i lidhur ngusht me disiplinn shkencore t quajtur kibernetik,shkenc mbi qeverisjen dhe komunikimin me qenie t gjalla dhe makina.

15. Si definohet kibernetika dhe kur u formua si shkenc?

Kibernetika sht shkenc mbi qeverisjen dhe komunikimin me qenie t gjalla dhe makina. U formua sishkenc n vitin 1948.

16. ka do t thot fjala kibernetik?

Fjala kibernetik rrjedh nga fjala greke Kibenrete, q do t thottimonier ianijes, dhe t ciln e kishinprdorur m par Platoni (427-347 p.e.re) n kuptim t drejtimit t anijes shtetrore dhe shkenctarifreng H. Ampere (1834) n kuptim t mnyrs s qeverisjes dhe t udhheqjes sshtetit.

17. Kush ishte themelues i Kibernetiks?

Themeluesi i kibernetiks ishte Norber Winer.

18. Cila ishte esenca e zbulimit t Norbert Winerit?Thelbi i konceptit t Winerit ishte qndrimi i tij mbi ligjet e prgjithshme t qeverisjes dhe t komunikimit

me sistemet e natyrs s ndryshme (sisteme biologjike, teknike, shoqrore) ku informata ka rolin kryesordhe paraqitet si instrument ky.

19. Pse themi se informata e ka rolin ky n procesin e qeverisjes?

Sepse, n baz t informats ne mund t shpjegojm sisteme t ndryshme (sisteme biologjike, teknike,shoqrore) dhe pr t kuptuar rndsin e informatave n procesin e qeverisjes duhet t kuptojm

konceptet qeverisje kibernetike dhe qarku rregullues dhe lidhja e srishme prapavajtse LSP.

20. Sipas cilit model i paraqiti Wineri rezultatet e hulumtimit tw tij?

Rezultatet e hulumtimeve t tij, Winer-i i paraqiti sipas nj modeli t thjesht, t cilin e quajti qarku

rregullues.


4/12



21. Cilat jan elementet e qarkut rregullues?

Elementet e qarkut rregullues jan:1. Inputet - madhsit hyrse (I),2. Pengesat - inputet e papritura (P),3. Njsia qeverisse (X),

4. Sinjalet qeverisse (SQ),

5. Sinjalet korrektuese (SK),6. Njsia e qeverisur (Y),7. Procesi transformues (T),8. Otputet - madhsit dalse (O),9. Lidhja e srishme prapavajtse (LSP).

22. Shpjegoni funksionimin e qarkut rregullues?

N sistem hyjn inputet t cilat duhet t shndrrohen n outpute (O), por n sistem veprojn edhepengesat e papritura (P). Inputet dhe pengesat e papritura i pranon njsia qeverisse (X), i analizon dhe i

jep urdhres njsis s qeverisjes (Y) lidhur me mnyrn e ekzekutimit dhe transformimit t tyre. Njsia e

qeverisur (Y) realizon procesin transformues dhe mundson krijimin e outputit ose madhsis dalse (O),outputi i realizuar prmes lidhjes s srishme prapavajtse (LSP), e cila bn t mundur krahasimin eprhershm t otuputeve t sendrtuara (Y) me inputet e prcaktuara, realizon funksionimin e kontrollit(vetkontrollit) lidhur me realizimit e qllimit apo t trenaformimit t inputeve (I) n outpute (O). Kjonnkupton se oputputet ndikojn n mnyr reversibile n inputet e ardhshme, e me kt edhe nkarakterin e aktivitetit t ri qeveriss.

23. Cilat jan llojet e lidhjes s srishme prapavajtse?

Jan: LSP negative dhe LSP pozitive.

24. Cili shte funksioni kryesor i LPS pozitive?LSP pozitive synon rritjen e inputeve n funksionimin e sistemit me qellim t rritjes dhe zhvillimit t tij,ndrmjet rritjes s outputeve.

25. Cili sht funksioni kryesor i LSP negative?

Funksioni LSP negative sht t ruaj gjendjen konstante t sistemit, t nxit aktivitetet qeverisse lidhurme sendrtimin e qllimit t caktuar, t mnjanoj ndikimet e teprta t rrethins t cilat do t shmangninfunksionimin e sistemit nga rruga e cila e shpie drejt realizimit t qllimit t caktuar.

26. ka sht funksionimi i sistemit n gjendjen e entropis?

Funksionimi i do sistemi prcillet me nj rrezik t shmangies nga realizimi i qllimit t prcaktuar, qoft

pr shkak t veprimit t pengesave nga rrethina, apo si pasoj e anomalive dhe dobsive t ndryshme nqeverisjen e sistemit t cilat prfundojn me entropin.

27. ka kuptojm me entropi n Teorin e Sistemeve?

N teorin e sistemeve, entropia sht mas e rregullimit dhe mosfunksionimit t sistemit, entropia shtmas e pasiguris s parashikimit t sjelljes s sistemit n t ardhmen, entropia sht mas e

transparencs s sistemit, prkatsisht e mundsis s sigurimit t nj pasqyre t sjelljes ekzistuese tsistemit.

28. ka kuptojm me entropi n Teorin e Informatave?

N teorin e informatave, entropia sht mas e sasis s nevojshme t informatave pr qeverisje mesisteme.


5/12



29. Cili kusht duhet t plotsohet pr mnjanimin e entropis?Kushti pr mnjanimin e entropis sht ruajtja e dallimeve n potencialet e elementeve t sistemit, dhesa m e madhe t jet kjo diferenc, aq m e vogl do t jet entropia.

30. Si quhen inputet t cilat mundsojn mnjanimin e entropis?

Inputet t cilat i mundsojn sistemit q t mnjanoj entropin quhet negentropi.

31. Cilat jan derivatet e kibernetiks?

Derivatet e kibernetiks jan:1. Teoria e komunikimit,2. Teoria e vendosjes,3. Teoria e programimit,4. Teoria e LSP,5. Teoria e prgjithshme e sistemeve.

32. Pse jan ato t rndsishme nga aspekti i zhvillimit t informatiks?

Q nga lindja e kibernetiks (1948) e deri m sot, jan zhvilluar shum teori t reja, t cilat synojn tshpjegojn aktivitete t brendshme t qeverisjes s sistemeve, t cilat pikmbshtetjen e tyre e kan tekibernetika.

33. ka dini lidhur me teorin e komunikimit?

Teoria e komunikimit definon marrdhniet e ndryshme t cilat krijohen midis palve t interesuara gjatprocesit t transmetimit t informatave. Transmetimi i informatave bhet ndrmjet sistemeve tndryshme q paraqiten si partner komunikues, por edhe nprmjet nnsistemeve ose elementeve n

kuadr t sistemit. Meqense edhe kjo teori sht e prgjithshme, me koh sht subspecializuar dhe ngaajo jan zhvilluar teoria e informatave, kodimit, shenjave (semiotika).

34. ka prfshin teoria e komunikimit?

Prfshin marrdhniet e ndryshme t cilat krijohen midis palve t interesuara gjat procesit ttransmetimit t informatave.

35. ka mundson teoria e informatave?Teoria e informatave mundson mbizotrimin e problemit t stohasticitetit t sistemeve.

36. N ka bazohet teoria e informatave?

Bazat e ksaj teorie i vuri Clode Shannon(1948) n librin e tij Teoria matematikore e komunikimit. Nkt vepr ai i kushtoi vmendje prkufizimit t nocionit informata dhe matjes s sasis dhe vlers s saj

duke u bazuar n metoda matematikore dhe statistikore. Shannonpropozoi matjen e informats duke ubazuar n teorin e probabilitetit. Ky qndrim i tij kishte ndikim t madh n zhvillimin e mtutjeshm tkibernetiks, sepse informata sht nocion ky i qeverisjes, pa informata nuk ka qeverisje t suksesshmet sistemeve t organizuara. T gjitha sistemet q i vrejm n natyr dhe ato q i ka krijuar njeriuparaqesin sistemet e organizuara. Funksionimi i do sistemi sht i kushtzuar nga sasia dhe cilsia einformatave dhe rrymimi i tyre npr kanale s bashku me materien dhe energjin.

37. N ka bazohet teoria e kodimit?

Teoria e kodimit definon mnyrn e shprehjes s prmbajtjes s informatave, prkatsisht mundsit eshndrrimit t shenjave, simboleve apo sinjaleve nga nj form n tjetrn pr t qen t prshtatshm pr

transmetim npr kanalin komunikues t sistemit t komunikimit.


6/12



38. N ka bazohet teoria e shenjave?

Teoria shenjave (semiotika) definon elementet e paraqitjes s prmbajtjes s informatave (shenjave,simboleve dhe sinjaleve) dhe mundsit e lidhjes s tyre n nj trsi t kuptueshme. Teoria e shenjave kagjetur prdorim edhe n teorin e informative, sidomos n aspektin e mbarshtimit t strukturs sinformats.

39. N ka bazohet teoria e vendosjes?Teoria e vendosjes bazohet n prpunimin e informatave n kuadr t operacioneve t mundshme.

40. ka kuptoni me procesin e marrjes s vendimeve?

Procesi i marrjes s vendimeve ka t bj me zgjedhjen e alternativs m t mir n mesin e alternativavet mundshme.

41. ka prfshin procesi i marrjes s vendimeve?

Varsisht nga vendimet q merren, procesi i marrjes s vendimeve prfshin:

1. vendosjen racionale,

2.

vendosjen intuitive,3. vendosjen heuristike.

42. Si definohet teoria e programimit?

Teoria e programimit definon mnyrn e shfrytzimit t informatave ekzistuese ose t mbledhura.

43. ka prfshin teoria e programimit?

Kjo teori prmban: Teorin e algoritmeve dhe Teorin e automateve.

44. ka prfshin teoria e algoritmeve?Teoria e algoritmeve prcakton mnyrn e paraqitjes metodologjike t njohurive prmes hapave tcaktuar n mnyr q t sigurojn zgjidhjen e problemit.

45. ka sht algoritmi ?

Algoritmi paraqet rendin, rregullin dhe teknologjin pr zgjidhje graduale t problemit t caktuar. Ktorregulla, ky rend dhe kjo teknologji mundsojn q t dhnat fillestare prmes procesit t prpunimit t tdhnave, sipas hapave t caktuar ti shndrrojm n rezultatin prfundimtar t cilin e krkojm.Algoritmet mund t paraqiten n form grafikeose analitike.Paraqitja grafike e algoritmeve mundson nj pasqyr t qart t paraqitjes s hapave algoritmik, kurse

paraqitja analitike e algoritmeve ka t bj me prshkrimin tekstual t hapave algoritmik. Kjo form eparaqitjes nuk sht efikase pr detyrat e ndrlikuara t cilat kan m shum hapa algoritmik.

46. ka definon teoria e automateve?Teoria e automateve definon konstrukcionin e mundshm algoritmik t makins, prkatsisht t pajimevedhe preparateve t cilat i jan dedikuar kryerjes s operacioneve t caktuara fizike ose logjike.

47. Si klasifikohet teoria e LSP?Klasifikohet n teorin teknike t LSP dhe n teorin sociale t LSP.

48. Me ka merret teoria teknike e LSP?Teoria teknike e LSP merret me prcaktimin e mnyrave t realizimit t LSP n sistemet teknike.


7/12



49. Me ka merret teoria sociale e LSP?

Teoria sociale e LSP merret me prcaktimin e mnyrave t realizimin t LSP n sistemet shoqrore dhe nbashksi.

50. Kur u formua teoria e prgjithshme e sistemeve dhe ka hulumton ajo?

Teoria e prgjithshme e sistemeve u krijua si rezultat i puns s prbashkt t disa shkenctarve t

profileve t ndryshme, t cilt n vitin 1954 tentuan t parandalojn ndarjen e mtutjeshme t shkencaveglobale n shkenca gjithnj e m t specializuara. Kjo teori synon t hulumtoj dhe t definoj strukturn eprgjithshme, do t thot trsin.

51. Si i studion sistemet teoria e prgjithshme e sistemeve?Sipas ksaj teorie, sistemet trajtohen si pjes e nj trsie m t madhe, n kontekstin e trsis s tij dhen marrdhnie me rrethinn t cils i prket n kushte t dinamizmit dhe t zhvillimit t tij. Kjo vlensidomos pr problemet ekonomike t cilat ballafaqohen me problemet e rritjes dhe t zhvillimit, t cilat indjek nj logjik e njjt, pavarsisht nga fusha shkencore q i trajton ato.

52. Prmend konceptet e teoris s prgjithshme t sistemeve?Jan: Funksionimi i sistemit, Koncepti hierarhik, Koncepti i diferencimit dhe i specializimit, Koncepti holistik, Koncepti teknologjik, Koncepti i ekuifinalitetit.

53. Shpjego seciln nga konceptet e teoris s prgjithshme t sistemeve?

1. Funksionimi i sistemit i cili sendrtohet prmes procesit transformues t intputeve n outpute. Kyproces sht rezultat i interaksionit t elementeve t sistemit dhe i interaksionit t sistemit me rrethinn.Funksioni i sistemit rrezikohet nga entropia, e cila paraqet masn e desorganizimit dhe rregullimit nsistem. Entropia paraqet t kundrtn e funksionimit t sistemit dhe t kundrtn e informats. Sistemisht n marrdhnie me rrethinn, ai merr nga rrethina materien, energjin dhe informatat, apomadhsit hyrse (inputet) dhe i drgon rrethins rezultatet e funksionimit apo madhsit dalse(outputet).N kt mnyr, elementet e sistemit jo vetm se jan n interaksion me njra-tjetrn, por edhe sistemisht n interaksion me rrethinn.2. Koncepti hierarhikshpreh faktin se do sistem prbhet nga pjest apo nnsistemet dhe sht pjes eminisistemeve tjera m t mdha. Marrdhniet midis sistemit, nnsistemit dhe mbisistemit jan

marrdhenie hierarkike n kryerjen e detyrave.3. Koncepti i diferencimit dhe specializimit niset nga konstatimi i mhershm, se elementet aponnsistemet kryejn funksione t caktuara, t specializuara n kuadr t sistemit. do element aponnsistem kryen nj funksion parcial dhe n saje t interaksionit me elemente tjera i kontribuonfunksionimit integral t sistemit.4. Koncepti holistiksipas t cilit elementet apo pjest prej t cilave prbhet sistemi mund t analizohet

dhe t kuptohen dhe at n kuadr t trsis t cils i prkasin. Kjo ide mund t prmblidhet n thnientrsia sht m e madhe se shuma e pjesve. Elementi i izoluar dhe i ndar nga trsia q i prkethumb nga tiparet e tij.5. Koncepti teknologjik - Funksionimi i do sistemi i nnshtrohet qllimit t caktuar dhe t prkufizuar

mir. T gjitha elementet e sistemit jan t orientuara kah arritja e qllimit t njjt.


8/12



6. Koncepti i ekuifinalitetit - sipas t cilit qllimi i njjt n funksionimin e sistemit mund t arrihet memetoda t ndryshme.

54. N cilin vit u themelua informatika si shkenc?

Informatika si shkenc u themelua ne vitet e 50-ta.

55. Si definohet informatika?Informatika definohet si shkenc mbi mbledhjen, prpunimin, bartjen dhe shfrytzimin e informatave mendihmn e pajimeve teknike n kuadr t sistemit informativ.

56. Cilt jan hapat m t rndsishm n zhvillimin e shkencave t cilat solln deri te zhvillimi i

informatiks?

QASJA SISTEMORE KIBERNITIKA TEORIA E KOMUNIKIMIT (teoria e informatave, kodimit, shenjave),TEORIA E VENDOSJES (teoria e vendosjes racionale, intuitive, heuristika), TEORIA E PROGRAMIMIT(teoria e algoritmeve, automatave), TEORIA E LSP (teknika e LSP, LSP sociale), TEORIA E

PRGJITHSHME E SISTEMEVEINFORMATIKA.

57. ka kuptoni me varshmrin informative?

Afarizmi bashkkohor nuk mund t mendohet pa prdorimin e mjeteve dhe metodave t informatiks.Shpeshher na bie t dgjojm pr varsin informative me t ciln synohet t vihet n dukje pamundsiae plot ose e pjesrishme e kryerjes s punve pa prdorimin e teknologjis informative. Ky konstatimsht edhe m binds n qoft se kemi parasysh faktin se n gjysmn e dyt te shek. XX, disa dukuri nbotn bashkkohore treguan rritje eksponenciale, e cila kishte si pasoj krijimin e krizs s hapsirs dhekrizs informative, sepse erdhi deri te nj rritje e vllimit t t dhnave, t cilat sht dashur t mblidhen,

t prpunohen, t ruhen apo t transmetohen, jan vrejtur ndryshime n sistemin afarist tndrmarrjeve, n mnyrn e organizimit t ndrmarrjeve dhe t bashkpunimit midis tyre.

58. Pse themi se informata sht resurs i rndsishm n ndrmarrje?

Sepse, sot, t punosh dhe t menaxhosh me sukses do t thot t jesh i informuar mir; kjo na shtyn tkonkludojm se marrja e vendimeve n kushtet bashkkohore t zhvillimit t afarizmit duhet t ketprbaz informata cilsore.

58. Pse themi se teknologjia informative sht faktor i rndsishm i suksesit dhe efikasitetit t

afarizmit?

Teknologjia informatike sht inkorporuar n prodhim, shitblerje, krijimtari shkencore dhe afariste, nmenaxhment dhe n kryerjen e shrbimeve t ndryshme. Duke pasur prbaz kt, qllimi yn sht qprmes nj qasjeje komplekse problematiks s organizimit dhe aplikimit t informatiks n afarizm e

ndrmarrjeve, n banka dhe institucione financiare, dhe n institucione t tjera t arrijn deri te njohurite mjaftueshme lidhur me domosdoshmrin e aplikimit t teknologjis informative, qllimin e aplikimitdhe efektet e aplikimit t saj.

59. ka quajm biznes?

Me qllim q puna individuale t jet e dobishme dhe t mundsoj plotsimin e nevojave individuale dhe

t shoqris si trsi, ajo duhet t organizohet. Puna e organizuar e njeriut quhet biznes (afarizm).

60. ka quajm subjekt afarist?

Bashkimi i individve ose personave t lidhur me njri-tjetrin gjat kryerjes s aktivitetit t caktuar afarist

formon subjektin afarist.


9/12



61. Si definohet informatika e biznesit?

Informatika e biznesit sht shkenc mbi mbledhjen, prpunimin, bartjen dhe shfrytzimin e informataveme ndihmn e pajimeve teknike n kuadr t sistemit informativ t aplikuar n nj rrethin afariste.

63. Cilat shprehje prdoren si sinonim i informatiks s biznesit?

Kompjuterizim i biznesit, sisteme informatike hulumtuese dhe shkenca kompjuteristike t biznesit.

64. Profesionet m t zakonshme t informatiks s biznesit jan?

1. Prodhuesit e informatave,2. Prpunuesit e informatave,3. Shprndarsit (distributort) e informatave,4. Puntort e infrastrukturs informative.

65.Prmendi disa nga trendet e zhvillimit t informatiks s biznesit?1. Vendosja e elementeve t teknologjis informative n nj numr t madh t produkteve dhe

shrbimeve,

2. Zhvillimi gjithnj e m i madh i produkteve t reja t bazuara n prdorimin e elementeve tteknologjis informative,3. Rritja e ndikimit t teknologjis informative n ndryshimin e marrdhnieve shoqrore dhe prodhuese,4. Prshtatjen e strategjis afariste me lloje t reja dhe t prsosura t prodhimeve dhe shrbimeve tteknologjis informative,5. Rritja e ndikimit t teknologjis informatike n rritjen e llojit t afarizmit dhe t rezultateve t tijfinanciare (zvoglimi i shpenzimeve t afarizmit dhe rritja e fitimit),6. Ndikimi intensiv n ndryshim e rolit t menaxhmentit n sistemet afariste, i cili manifestohet me rritjen

e kontrollit mbi funksionimin e sistemit.

66. Si definohen t dhnat?T dhnat prbhen nga shnimet, t cilat prezantojn fakte ose detaje lidhur me gjrat, aktivitetet,transaksionet etj.

67. Si definohet informata?

Informata definohet si raport, porosi e dhn mbi gjendjen e sistemit apo zhvillimin e ngjarjes s caktuar.Marrsit ajo i jep njohuri apo dituri t re, t ciln ai nuk e ka ditur m par.

68. Cili sht raporti midis t dhnave dhe informats?Raporti midis informats dhe t dhns sht sikurse raporti midis lnds s par dhe produktit final.

69. ka sht karakteristik pr informatn?

Informata sht dika q e zvoglon ose e eviton paprcaktueshmrin e sistemit. Informata i rritnjohurit lidhur me kryerjen e ndonj aktiviteti, dhe roli kryesor i saj sht t provokoj dhe t nxitaktivitete qeverisse lidhur me sendrtimin e qllimit t caktuar.

70. Cili sht funksioni kryesor i informats?

Funksioni kryesor i informats sht t evitoj pasigurin dhe rrethanat e panjohura, duke krijuar bazsolide pr marrjen e vendimeve cilsore lidhur me sendrtimin e qllimit t caktuar t funksionimit tsistemit, veanrisht funksioni i informatave ka rndsi vitale pr suksesin dhe efikasitetin e afarizmit,sepse krijon lidhje dhe relacione t varshmris me t gjitha funksionet tjera n sistem.


10/12



71. Cilat jan atributet kryesore t informats?

1. Sasia e informats,2. Cilsia e informats,3. Vlera e informats n koh.

72. Kush e prcakton sasin e informatave dhe si matet ajo?

Sasia e informats sht e ndrlidhur me rolin e saj n zvoglimin dhe kontrollimin e entropis. Sasia einformats sht veti e matshme informative.Matjen e sasis s informatave e ka prcaktuar Clode E. Shannon: H = - pildpi (xi)

73. Shnoni modelin e Shannonit dhe interpretoni elementet?Sipas Shannonit, sasia e informative mund t matet sipas modelit H = pildpi (xi)Simbolet ne modelin e Shannonit kan kt domethnie:H - paraqet entropin,N -paraqet numrin e ngjarjeve t mundshme,

id - paraqet logaritmin dual,

pi - paraqet probabilitetin e ngjarjesi

,xi - Paraqet ngjarjen prej x1, x2... xi.Shenja negative -pas barazimit ka t bj me entropin negative apo negentropin q sht sinonim iinformats. Derisa entropia shpreh parregullsin dhe prcaktueshmrin, informata shpreh t kundrtn;prcaktueshmrin, rregullin dhe organizimin.

74. ka shpreh entropia n modelin e Shannonit pr matjen e sasis s informats?Entropia shpreh parregullsin dhe prcaktueshmrin. Shannon shrbehet me matjen e entropis

(prcaktueshmris), e cila ekziston gjithmon kur ekzistojn m shum zgjidhje pr epilogun e ndonjngjarjeje.

75. ka shpreh informata n modelin e Shannonit pr matjen e sasis s informatave?Sasia e informative shpreh numrin mesatar t vendosjeve binare t nevojshme pr transmetimin e sinjalitnga bashksia t cils i prket, me ka mnjanohet pasiguria apo paprcaktueshmria e sistemit.

76. Cili sht raporti midis informats dhe pasiguris?

Me an t numrit mesatar t vendosjeve binare t nevojshme pr transmetimin e sinjaleve nga bashksiat cils i prket, mnjanohet pasiguria.

77. Cili sht raporti midis informats dhe probabilitetit?

Raporti i informats me probabilitetin sht n prpjestim t zhdrejt, me rritjen e informats zvoglohet

probabiliteti.

78. Prmes cilit kod transmetohen sinjalet n teorin e informatave?

Kodi prmes t cilit transmetohen sinjalet n teorin e informative sht kodi binar q shpreh gjendjetPo ose Jo.

79. Cila sht njsia elementare pr matjen e sasis s informatave?

Bit-i sht njsia elementare pr matjen e sasis s informatave.

80. Sa vendosje binare prmban sasia e informatave e barabart me nj bit?

Nj vendosje binare prmban sasin elementare t informats q quhet bit. Kjo nnkupton se vendosjabinare z nj vend qndror kur sht fjala pr matjen e sasis s informatave.


11/12



81. ka kuptojm me vendosje binare?

Me vendosje binare kuptojm ato vendosje kur prej dy mundsive duhet t zgjedhim njrn. Kjonnkupton situatn kur kemi dy alternativa dhe mund t zgjedhim vetm njrn. Zgjedhja e njrs prejtyre do t thot refuzim i tjetrs. Zgjedhja duhet t bhet me Po ose Jo. Me marrjen e prgjigjeseliminohet pasiguria. N kt rast nevojitet nj vendosje binare pr mnjanimin e pasiguris.

82. Nse kemi 4 mundsi, s vendoje binare nevojiten?N rastin kur kemi katr mundsi t mundshme, mnjanimi i pasiguris krkon 2 hapa, prkatsisht 2vendosje binare 22.

83. Nse kemi 32 mundsi, sa vendosje binare nevojiten?N rastin kur kemi 32 mundsi t mundshme, mnjanimi i pasiguris krkon 5 hapa, prkatsisht 5vendosje binare 25.

84. Nse kemi 128 mundsi, sa vendosje binare nevojiten?

N rastin kur kemi 128 mundsi t mundshme, mnjanimi i pasiguris krkon 7 hapa, prkatsisht 7

vendosje binare2

7

.

85. A jan n lidhshmri sasia e informatave q e zvoglon pasigurin dhe probabiliteti i paraqitjes s

asaj ngjarjeje?

Jo, sepse vlera e informats sht n prpjestim t drejt me pasigurin dhe n prpjestim t zhdrejt megjasn ose probabilitetin.

86. Kur sht entropia maksimale?

Duke ditur se: p (x1) + p (x2) = 1 dhe n baz t analizs s varshmris s sasis s informats dheprobabilitetit sipas modelit t Shannonit, arrijm n prfundim se entropia maksimale e sistemit sht nrastin kur gjasat e paraqitjes s ngjarjes nga bashksia e ngjarjeve t mundshme jan t barabarta.

87. Cilsia e informatave a sht veti e matshme?

Cilsia e informatave nuk mund t matet, por ajo vlersohet n mnyr indirekte prmes pasojave tparashikuara ose realizuara t vendimeve t marrura.

88. Kur themi se informata sht cilsore?Informata sht cilsore nse mund t plotsoj nevojat informative t shfrytzuesve, prkatsisht tkrijoj kushte, n mnyr q marrsi t merr vendime t dobishme.

89. Kur themi se informata ka cilsi t lart?

Themi se cilsia e informats sht e lart, nse marrsi i saj duke prdorur at arrin t evitojpaprcaktueshmrin dhe t punoj me nj efikasitet m t lart sesa n rastin kur nuk do t dispononteme t. Kjo informat e cila eviton pasigurin dhe prcaktueshmrin mund t sigurohet n baza trregullta ose mund t jet fjala pr ndonj informat e cila ka t bj me rastin konkret.

90. Pse na nevojiten informatat?

Informatat duhet ti shrbejn marrjes s vendimeve t mira, prandaj themi se prdorimi i informatssht i lidhur me transmetimin e saj konkret. Ne kt aspekt, cilsia e informats lidhet me motiviminprkats dhe me kontributin e saj pr marrjen e vendimeve.


12/12



91. ka mundson analiza What if?

Vlera e informats lidhet ngusht edhe me t ashtuquajturn analiz t ndjeshmrisose analiz kanse(anglisht What if). Analiza e ndjeshmris ka t bj me testimin e vendimeve dhe t alternativavese far mund t jet vlera e pritur e informats n rast se kushtet n rrethin ndryshojn brendaintervaleve t caktuara kohore.Shembull:

Mund t testohet se far ndikimesh n profit ka rritja ose zvoglimi i tatimit. Me kt analiz mund tkonstatohet se sa sht e ndjeshme vlera e pritur ndaj ndryshimeve n rrethin.

92. Tregoni funksionin e vlers s informats n koh dhe hapsirat q e karakterizojn?1. Hapsira e prognozimit - ku informata e caktuar merret m hert sesa merret vendimi. Vlera einformats n kt moment do t jet m e lart dhe ajo bie n mnyr jolineare.2. Hapesira e kohes reale - ku informata merret n momentin kur duhet t merret vendimi. Vlera einformats sht konstante deri n momentin kur fillon hapsira e vjetrsimit.3. Hapsira e vjetrsimit- fillon n momentin kur informata merret shum von, ather vendimi m nuk

sht i nevojshm ose relevant pr rrjedhjen e mtutjeshme t procesit. Vlera e informats bie n mnyr

eksponenciale.

93. ka kuptoni me shprehjen komunikim?Komunikimi sht proces i cili prfshin formulimin, transmetimin, pranimin dhe interpretimin einformatave. Ky proces fillon n momentin kur ju porositni ushqimin n ndonj restorant, apo kur judrgoni ndonj e-mail apo ndonj faks n ann tjetr t bots.

94. ka kuptoni me sistemin e komunikimit?

Sistemi i komunikimit krijon parakushtet materiale dhe energjike pr transmetimin e informats prejburimit deri te marrsi i saj.

95. Cilat jan elementet e sistemit t komunikimit?

Elementet e sistemit te komunikimit jan: burimi i informats, kujdesi, kanali komunikues, dekoduesi,marrsi i informats dhe zhurma ose pengesat e jashtme.

96. Cilat jan llojet e sistemit t komunikimit?

Ekzistojn sistemet natyrore dhe artificiale t komunikimit.

97. ka kuptoni me reduancn n teorin e informatave?N teorin e informats, reduanca ka t bj me prcaktimin e sinjaleve t panevojshme dhe mnjanimine tyre, me qllim t transmetimit korrekt t informats.

Reduanca paraqet sinjalet e teprta n kanalin e komunikimit, t cilat nuk jan t domosdoshme dheangazhojn n mnyr joracionale kapacitetin e kanalit.

informatika ne biznes

Documents