Ingvar Sigurgeirsson:

Spjall við kennara Árskóla 15. janúar 2008

Nokkur dæmi um fjölbreytt námsmat

Námsmatsumræðan Bandaríkin: Stöðluð próf eða óhefðbundið námsmat (gerjun og deilur)

England: Stöðluð próf eða leiðsagnarmat

Hér á landi: Próf (samræmd próf) eða óhefðbundið námsmat, námsmöppur (ganga undir ýmsum nöfnum), óhefðbundin próf, einstaklingsmiðað námsmat, leiðsagnarmat

Mikil gróska í námsmati

Leiðsagnarmat (e. formative assessment)

• Kjarninn í leiðsagnarmati er að nemandinn fái (stöðuga) endurgjöf um nám sitt ásamt ábendingum um það hvernig hann geti bætt sig (ráðgjöf)

• Því er haldið fram að fjöldi rannsókna sýni fram á þýðingu vandaðs leiðsagnarmats til að bæta námsárangur

• Nemendur sem standa höllum fæti í námi virðast njóta sérstaklega góðs af leiðsagnarmati

• Sjálfsmat er mikilvægur þáttur í leiðsagnarmati en meginatriði er að nemendur skilji til hvers er af þeim ætlast (skilja markmiðin)

Black og Wiliam 1998: Inside the Black Box

Að hvaða atriðum

þarf ég að einbeita mér

við upprifjun?

Hvar er ég

sterkur og hverjir

eru veikleikar

mínir?

Hvernig

stend ég mig?

Hvernig veit ég

hvort vinna mín sé

góð?

Hvað fær mig

virkilega til að

hugsa?

Hver eru

markmiðin mín?

Hvað get ég

munað og hvernig fæ

ég betur skilið?

Er ég að læra eins

og mér hentar best?

Hvað þarf ég

að gera til að

bæta mig?

Hvernig fer ég að

því að ná árangri og

taka framförum?

Lykilhlutverk sjálfsmatsins

Gagnlegt kver um leiðsagnarmat:Self-assessment

Kennslufræði leiðsagnarmats

• Útskýra markmið fyrir nemendum

• Beita markvissum spurningum

• Leiðbeinandi endurgjöf

• Virkja nemendur (sjálfsmat, jafningjamat)

• Skipuleggja jafningjakennslu

(Wiliam 2007: Changing Classroom Practice )

Margir skólar hér á landi eru og hafa verið að vinna skipulega að þróun námsmats:

• Vesturbæjarskóli

• Grunnskólinn í Borgarnesi

• Laugalækjarskóli

• Ölduselsskóli

• Salaskóli

• Ingunnarskóli og Norðlingaskóli

• Hrafnagilsskóli

• Langholtsskóli

• Víkurskóli

• Vogaskóli

• ... og margir fleiri

Hvað hafa kennarar helst verið að skoða í tengslum við námsmat?

Námsmöppur (portfolio, sbr. Laugalækjarskóli og Ölduselsskóli)

– Ýmis heiti: Verkmöppur, ferilmöppur, safnmöppur, sýnismöppur, verkefnamöppur, gullakistur, námsjóður (Norðlingaskóli)

– Áríðandi er að hafa í huga að námsmöppur geta verið í ólíku formi

Hvað hafa kennarar helst verið að skoða í tengslum við námsmat?

Óhefðbundin próf: – Svindlpróf– Heimapróf / próf þar sem nemendur mega nota

hjálpargögn– Munnleg próf, dæmi– Nemendur fá að gera endurteknar tilraunir við

sama próf / sömu próf: Prófavikur (Salaskóli)– Einstaklingsmiðuð próf (Salaskóli)– Samvinnupróf (Salaskóli)

Hvað hafa kennarar helst verið að skoða í tengslum við námsmat?

Reglulegar athuganir (gátlistar, matslistar), dæmi– Hrafnagilskóli (virkni)– Ingunnarskóli (list- og verkgreinar)– Norðlingaskóli (mat á námi í smiðjum)

Sjá sýnishorn á þessari slóð:

http://starfsfolk.khi.is/ingvar/namsmat/matsbanki/Welcome.htm

Hvað hafa kennarar helst verið að skoða í tengslum við námsmat?

Nemendasamtöl, dæmi úr Norðlingaskóla

Hvað hafa kennarar helst verið að skoða í tengslum við námsmat?

Sjálfsmat – jafningjamat – foreldramat– Dæmi úr grunnskólanum á Kópaskeri (1987)– Sjálfsmat í hópvinnu (dæmi úr Hrafnagilsskóla)

Hvað hafa kennarar helst verið að skoða í tengslum við námsmat?

Vitnisburður, einkunnarform, umsagnarform – Viðmiðanir fyrir einkunnir (

dæmi úr Hrafnagilsskóla)

Helstu námsmatsaðferðir

Skipulegar athuganir

Mat á frammistöðu

Greining og mat á verkefnum / úrlausnum

Námsmöppur / sýnismöppur („Portfolio“)

Dagbækur, leiðarbækur

Sjálfstæð verkefni

Sjálfsmat nemenda

Jafningjamat

Umræður – viðtöl Viðhorfakannanir Próf og kannanir

Óhefðbundin próf

Námshátíðir, upp-skeruhátíðir (Celebration of Learning)

Heimildir um námsmat á Netinu

• Kennsluaðferðavefurinn

• Námsmatsvefur Guðrúnar Pétursdóttur

• Ástralski PEEL vefurinn:

• Best Practices

Samantekt: Áherslur í námsmati

• Einstaklingsmiðun• Matið nær til allra flokka markmiða (fjölbreytni)• Matið er stöðugt og reynt er að flétta það með eðlilegum

hætti inn í námið• Námsmatsverkefnin sjálf hafi kennslufræðilegt gildi• Matið nær jafnt til aðferða / vinnubragða og afurða

(úrlausna)• Reynt er að byggja er á fjölþættum gögnum og

sjónarhornum• Áhersla á stöðuga og uppbyggjandi endurgjöf (leiðsögn)• Áhersla á virka þátttöku nemenda, sjálfsmat, jafningjamat

Ákvæði aðalnámskrár

• Hver eru ákvæði aðalnámskrár um námsmat?

• Erum við sammála þessum ákvæðum?

• Höfum við hrint þeim í framkvæmd?

Aðalnámskrá grunnskóla 2006

• … augljóst að matsaðferðir verða að vera fjölbreytilegar• Þess er enginn kostur að meta námsgengi og framfarir

eingöngu með prófum og öðrum formlegum aðferðum. • … meta verður alla þætti námsins, framfarir, þekkingu,

skilning og leikni og láta þá vega í samræmi við áherslur í náminu.

• Námsmat þarf … að fara fram jafnt og þétt á námstímanum.

• Kennarar þurfa að hjálpa nemendum til raunhæfs sjálfsmats, gera þeim grein fyrir markmiðum náms og hvernig miðar í átt að þeim