Inhoud___

Inleiding 7

Hoofdstuk1 GeneratieiPad 9

Hoofdstuk2 Sluittienersinjehart 29

Hoofdstuk3 Tienerwerk,samensterk 43

Hoofdstuk4 Gripopdegroep 63

Hoofdstuk5 Babbelenintienertaal 81

Hoofdstuk6 LuisterennaarGodsstem 103

Hoofdstuk7 Clubavondtienerproof 129

Dankwoord 155

Literatuurlijst 157

7

Inleiding

Bestetienerwerker,

Tienerszijngeenkinderenmeer,maarooknoggeenvolwas-senen.Zeanalyserenhunomgevingscherperdanooit,maarbegrijpenereigenlijksteedsmindervan.Zemerkendatvol-wassenenhenserieusnemen,terwijldiehentegelijkertijdwillendomineren.Zeondernemenvanalles,ondertussenhebbenzenauwelijks zichtopdeconsequentiesvanhuneigenhandelen.Het tienerbestaan slingert heenenweertussen lef en onzekerheid, tussen spierballen en puistjes.

Indezespannendelevensfasestajealskerkelijktienerwer-kervoor jongeren indebres. Je luistertnaarhunvragen,leeftmeemethunbeslommeringenenjeverdieptjeinhunleefwereld.Wil jeop iemandinvloeduitkunnenoefenen,danmoetjeimmerswerkelijkcontacthebben.

Meelevenmettienersis–hoenoodzakelijkook–nietdebe-langrijkstekerntaakvaneentienerwerker.Kerkelijk jeugd-werkdraaitomdeverkondigingvanhetEvangelie,passendbinnendebelevingswereld vandedoelgroep.Als tiener-werkerbenjedoordeHeeregeroepenomZijnstemtezijninhetlevenvanjongeren.Datisnogalwat.Hetbesefvandezeverantwoordelijkheidisvanlevensgrootbelangvoordemanier waarop jij je functie als tienerwerker uitvoert.Doe dit biddend, afhankelijk en radicaal. ‘Waarmede zaldejongelingzijnpadzuiverhouden?AlshijdathoudtnaarUwwoord.’(Ps.119:9)HouddaarbijzichtopChristus,DieZelfbijhetdoopvontZijnNaamaandezetienersverbond.

StevenMiddelkoop

___

9

1Generatie iPad

Groeidenonzeoudersopmetvetkuivenenbrommers,wijoverhetalgemeenmet‘Nike-air-max’en‘MarcoBorsato’;iedere generatie kent een eigen jeugdcultuur waarin jeaanbepaaldenormenmoet voldoenomerbij te horen.Daarbij verschillen tieners onderling in ontwikkeling envoorkeuren.Hoezitdatmettienersannonu?Wathoudthen bezig?Wat zijn kenmerken van de diverse ontwik-kelingsfasen die ze doormaken?Wanneer hoor je erbij?Wanneerniet?Enwatverwachtenzevanjoualsleidingge-vende?Dezeenanderevragenkomenaanbodinhoofd-stuk1:GeneratieiPad.

1.1Supersociaalenonvolwassen

‘Wow, dat was echt vet!’ Terwijl Pieter het zweet van zijn voorhoofd wist krijgt hij een ‘boks’ van Job. Zojuist zweefde Pieter met een gedurfde sprong over het gangetje tussen het dak van het fietsenhok en het aangrenzende verenigings-gebouw, op ruim twee meter hoogte. Terwijl hij met een plof op de grond neerkomt, oogst hij schouderophalend de bewondering van Job. ‘Eitje, man. Kun jij ook!’ grijnst Pieter.

___

» «

10

Wie omgaatmet tieners, moet weten wie ze zijn en inwelke levensfase ze zich bevinden.Wat hun gedachten,dromenenvragenzijn.Zoalsjebijeenbejaardemeeleeftmet reuma en levenspijn, zo sta je naast tieners in hunbruisendelevensfase. Inlevend,begripvolen instaatomzinenonzinteonderscheiden.

De pubertijd is een spannende en interessante periode. Inkorte tijd leren tieners enorm veel. Ze maken een sprongvooruit in hun denken, hun hersenen kunnenmeer kennisomvattendandaarvoor.Plotselinghebbenzedeervaring‘al-lestebegrijpen’.Vandaardattienerssomszoheerlijkeigen-wijskunnendoen.Degeschiedenisleertdatgrotedenkersuitdewereldgeschiedenistijdensdezeperiodedeeerstegrond-patronen voor hun latere ontdekkingen in beeld kregen.

Tieners anno nu hebben enormbehoefte aan echtheid.Datverwachtenzenietalleenvanleidinggevenden,maarook van elkaar. In de ontwikkeling naar een persoonlij-ke identiteit conformeren tieners zichallereerstaaneengroep,omerbijtehoren.Eenveiligegroepwaarzezich-zelfkunnenzijn.Binnendiegroepgaanzezichvervolgensvoorzichtigonderscheiden.Vandaardattienersvanallesuitproberen met kleding, haardracht en muziekstijl, netzolangtotzezichzelfhelemaalgevondenhebben.Diebehoefteaanauthenticiteithangtsamenmethetver-lenen vanonderling respect. Respect krijg je als je echtbent.Onderlinggeventienerselkaar‘respect’alsiemandpositiefscoort,bijvoorbeeldmeteengoedpotjetafelten-nisofhetdoorsturenvaneencoolfilmpje.

Respect krijg je als je echt bent.

Jezelfzijnisbelangrijkvoortieners.Zezoekennaareenhogematevanzelfverwerkelijking.Zewillengraaggezienwor-

11

denenbegrepenzijn.Dezezelfontplooiinggevenzeruim-tedoornaarbuitengerichttezijn,ineeneindeloosgrootnetwerkmetvriendenendigitalecontacten.Tienerslerensnel,zezuigenkennisopbinnenhuneigeninteressesfeer.Vangames,appsofrageswetenzealles.Dezeontwikkelingisnodigomtekunnenontdekkenwiezezelfmogenzijn.

Hoewel tieners totveel instaatzijn, ishunontwikkelingnietvoltooid.HuubNelisenYvonnevanSarkconclude-reninhunboekPuberbrein:‘Terwijldegeslachtsrijpingalvoltooidis,zijnjongerensociaal-emotioneelencognitiefnog langnietuitgegroeid.’Wiegoedkijkt,zietdater indeopvoedingenvormingvan tieners ietsandersnodigisdanloslaten.‘Tottwaalfjaarmoetenwekinderengoedbegeleidenendaarnanogveelbeter!Binnendecontextvan een open samenleving die jongeren veel ruimte enmogelijkheden biedt, moeten we zoeken naar nieuwewegenomjongerengrenzenenstructuurtebieden.’DeAmerikaansehersenonderzoekerJayGieddonderstreeptdit: ‘Het isnieteerlijkomvan tieners teverwachtendatzeopeenvolwassenmanierbeslissingennemen, terwijlhunhersenennognietafzijn.’Recentepublicatiesonder-strepen dat jongeren die liefdevol maar streng wordenopgevoed, het gelukkigste zijn. Dit heeft temakenmetdeveiligewarmtevanhetgezinthuis,maarookmetonskerkelijktienerwerk.Structuurenbegrenzing,binneneenliefdevolleomgeving,geventienersvleugels.

EchtheidJe bent ‘echt’ wanneer je geen rol speelt, maar

gewoon jezelf bent. Tieners testen je als leidinggevende. Ze letten op of je daden kloppen met je woorden.

12

1.2Continuonline

‘Ik heb 1000 sms’jes per maand in mijn belbundel en die gaan altijd op’, aldus Job. Pieter maakt het nog veel bon-ter. Hij probeert met zijn klasgenoten dagelijks hun record via WhatsApp (een groepsgesprek via de mobiele telefoon) te verbreken. ‘Vandaag halen we de 1000 berichten op WhatsApp.’

De nieuwe generatie tieners is sociaal en digitaal.Vierentwintiguurperdagenzevendagenperweekstaanzemetelkaarinverbinding,zowel ‘live’als ‘digitaal’.Vanjongsafaanwordthungeleerdomsamentewerken,veelactiviteitengebeureningroepsverband.Tienerszijndirect,zezeggenwatzedenken.Privacylijktminderbelangrijkvoorhen.Alsjeiets‘vet’vindt,danzetje het spontaan op internet. Van de geboorte van eenzusje, tothetbelegop jeboterham,allesmoetgedeeldworden.Delenbetekentzichtbaar zijn,gezienworden iserbijhoren.Tienerskennennauwelijksgrenzen,daardoorgaathunonderlingecontactdagennachtdoor.Zeblijkenopschooloververmoeid te zijndoornachtelijk internet-gebruikviadetelefoon.Verstandigdatsommigeoudersdaarom’savondsdemobielvanhuntienerinnemen.

Televisie en open internet konden we jarenlang buitendedeurhouden,metwisselendsucces.Doordemobieletelefoon zijn ze echter via de achterdeur binnengeslo-pen.YouTube-filmpjes,uitzendinggemist.nlenpornositeszijn voor tieners vrij bereikbaar.Dewerelddie jongerenals ‘normaal’ervaren, isvoorveelvolwassenennieuwendaarmeebedreigend.Kon jedertig jaargeledenalsop-voedereeninschattingmakenwaarjekinderenzoalmeebezigwaren,nuverblijventienersineenvolledigonzicht-barewereld.

13

Vooropvoedersziternietsandersopdaneerlijkenopenhet gesprek aan te gaan over de begrenzing van Godsheilzamegeboden.Gewetensvormingisbelangrijkerdanooit.Tevenskunnenweniet langeromseksueleopvoe-dingheen.

Toen ik een presentatie gaf voor een groep reformato-rische basisschoolkinderen uit groep 8, bleek de helfteenmobiele telefoonmet open internettoegang te be-zitten. Dit betekent dat seksuele voorlichting op dezeschool haast overbodig is. Veel kinderenweten alles al.Geslachtsgemeenschaphebbenzeoptwaalfjarigeleeftijdalgezien,metbeeldengeluid.Eenschokkendewerkelijk-heid.Wanneerjongerenalleendeperversekantvansek-sualiteittezienkrijgen,iseeneerlijkenpositieftegenbeelduitdemondvanvolwassenenvan levensbelang.Anderszalhethuntoekomstigehuwelijklevenslangbeïnvloeden.Doordebinnendringendebuitenwereldgedwongen,isdetijdvanzwijgenenwegkijkendefinitiefvoorbij.

Toch is er niets nieuws onder de zon. Zonden krijgenweliswaareenandervervoermiddel,maarhetblijvende-zelfdezonden,dieal inBijbelsetijdenheftigeaanslagenpleegdenophetKoninkrijkvandeHeere.DenkaanJuda,AmnonenDavid.Watishetbelangrijkomtewetendatinde21steeeuwdezelfdezondeneen rol spelen,maardatookdezelfdegenademogelijkis,doortebrekenentebui-genaandevoetenvandeHeere,gewerktdoordeHeiligeGeest.

YouTube-filmpjes, uitzendinggemist.nl en pornosites zijn voor tieners vrij bereikbaar.

Dit betekent dat wegkijken niet langer een optie is.

14

SocialeMediaVeel tieners communiceren via de sociale media. Verschillende populaire netwerken volgen elkaar

in snel tempo op. De populairste netwerken van dit moment zijn:

• Facebook, een sociaalnetwerksite. Sinds mei 2008 bestaat er een

Nederlandstalige versie. In december 2008 groeide de site met 600.000 nieuwe

aanmeldingen per dag. In april 2009 had Facebook meer dan 200 miljoen actieve gebruikers, vijf maanden

later waren dat er 50 miljoen meer. Op dit moment telt Facebook meer dan een miljard gebruikers.

• WhatsApp, een berichtenapplicatie voor mobiele telefoons. De applicatie is ontworpen voor smartphones en maakt het mogelijk om

gratis met elkaar te sms’en, chatten en bestanden zoals foto’s met elkaar te delen.

Meer weten over sociale media? Laat je rondleiden door een van de tieners!

ReactievaneenleidinggevendeTieners zijn eerlijk en onbevangen. Ze durven te

zeggen wat ze denken.

1.3Ontwikkelingtienersvantwaalftotveertienjaar

‘Mijn vader is echt heel streng. Ik mag helemaal niks van hem. Gelukkig is mijn moeder veel minder strikt. Zij merkt niks. Als zij thuis is, kan ik doen wat ik wil. Dat is relaxed.’

15

Petra heeft de verhoudingen thuis aardig goed in beeld en deelt dit met Lieke. Die kijkt haar wat mistroostig aan. ‘Mijn ouders zijn allebei vet streng.’

Indeperiodetussentwaalfenveertienwordenverande-ringenbijpuberszichtbaar.Zemakeneengroeispurtdoorenvooralbijmeisjeskrijgendeuiterlijkevrouwelijkeken-merkenvorm.Sommigenkomenalals‘vrouw’binnenopde club, anderen zijn nogecht kind,maar zie jebinnenenkelejarenlichamelijkvolwassenworden.Jongetienershorennietmeerbijdekinderen,maarooknietbijdevol-wassenen.Eigenlijkhangenzeoveraleenbeetjetussenin.

Tienershebbendebehoefteomvolwassenenmetelkaartevergelijken.Alleseniedereenwordtdoorhengewogen.Vooralouders,lerarenenleidinggevendenzijnhetonder-werpvandezevergelijkingen.Deeen is stom,deandertof,eenanderehéélstreng.Hierdoorontworstelenzezichaanhetgezagvanhunoudersenontwikkelenzezichtoteenzelfstandigepersoonlijkheid.

Tieners vergelijken niet alleen volwassenen met elkaar,maar ook zichzelf onderling. Continumeten ze verhou-dingenentastenzegrenzenaf.Ditduidtopeenintensezoektocht naar zichzelf in het aangezicht van de ander.Tienerszoekenidentificatiefigurenbuitenhuneigenleef-tijdscategorie,waaraanzezichspiegelen.Vaakzijndithunidolenuitdesport-,pop-offilmwereld.Anderenhebbeneenoom,leraarofambtsdrageralsvoorbeeld.Doorzich-zelftemetenenaantepassen,latenzezichvormen.Zewillenechtervooralnietopvallen.Gaandewegontwikke-lenzehuneigensocialeidentiteit.

Vriendenclubs staan centraal bij tieners. Het vermogenomsamentewerkenisgroot.Zeoefenenbinnendegroep

16

watkan,watmag,watzekunnen.Samenspelenkunnenzegoed,veelbeterdaninhunkinderjaren.Zepassendespelregels gewetensvol toe, en houden zich er ook zelfaan.Jongerenwordengevormddoorhunouders,school,leef-tijdsgenotenenandereopvoeders.Daaromheenligtvol-gensHuubNelis(Puberbrein)eenschilvan‘voorlichtersenverleiders’.Binnendezeschilpasthetkerkelijktienerwerk.Naastinvloedenvanverleidersuitmuziek,internetendereclamewereld, treden tienerwerkers op als voorlichters.Iederekerkelijketienerwerkerheeft immersdebehoefteomjongerentebeïnvloeden.Hiermeevormentienerwer-kerseenonderdeelvandeopvoeding,omdatzenadrukleggenopgewetensvormingenmettienerssprekenoverlevensvragen.

Vooroudersisdefasevantwaalftotveertienjaarinveelgevallenpittig.Inkortetijdveranderenaanhankelijkekin-dereninnukkigetieners.Kwamenzeeerstomadvies,nulijken ze slechts tegenalles aan te trappen. Externeop-voeders,zoalstienerwerkers,kunnenindezefaseveelbe-tekenen.Met een open oor enmeelevend hart vormenzij een veilig eilandwaar tieners hun verhaal kwijt kun-nen. Iedere tienerwerkerdiedemoeiteneemtomdoordeonverschilligebuitenkantheenteprikken,ontdekteenkwestbaarengevoelighart.

Tieners vergelijken niet alleen volwassenen met elkaar, maar ook zichzelf onderling. Continu meten ze verhoudingen

en tasten ze grenzen af.

17

ReactievaneenleidinggevendeIk herken veel vanuit mijn eigen ervaring toen ik die

leeftijd had. Als zij genieten, geniet ik ook.

Tienerfase1

Zijn:• Maken zich los van hun ouders

• Gaan nieuwe emotionele verbindingen aan met leeftijdsgenoten

Doen:• Handelen impulsief (hier en nu)

• Willen vooral niet opvallen

Denken/voelen:• Zijn emotioneel gevoelig

• Zijn gevoelig voor groepsdruk

(Bron: Puberbrein binnenstebuiten, Huub Nelis en Yvonne van Sark, 2009)

1.4Ontwikkelingvantieners14-16jaar

‘Hip rokje heb jij aan, Petra!’ zegt Hanneke als Petra langs haar de zaal in loopt. ‘Vind je het leuk?’ klinkt Petra’s ver-baasde stem. ‘Van mijn moeder mag ik het eigenlijk niet aan, het is veel te kort vindt ze. Maar dat valt toch best mee? Als ik rechtop sta, komt het bijna tot aan mijn knieën!’

18

De fase van veertien tot zestien jaar is volgenspsycho-therapeute Ruthellen Josselson de fase van uitvoering.Tienersgaanhetnuzelfdoen.Zeleerdenvanalles,kre-genveelmeevanthuis,maarnuwillenzezelfbepalenwatzijdenkendatgoedvoorhenis.Het‘losmakenvanthuis’wordt hetmeest zichtbaar in deze leeftijdsfase. Tienerswillen tussen hun veertiende en zestiende levensjaarin veel gevallendolgraag laten ziendat ze ‘anders’ zijn.Hetgevolgisdatzezichindezefasemeestalergonze-kervoelenoverzichzelf.Allesisinbeweging.Demeningvanoudersraaktwatnaardeachtergrondendemeningvanleeftijdsgenotenwordtbelangrijker.Jongerenzoekenmeerrisico’sopenzehebbenmeerbehoefteaanuitpro-beren.Viaexperimenterenonderzoekenzehunmogelijk-hedenenvooralhungrenzen.Zedurvensteedsmeeraftewijkenenontwikkeleneeneigen‘ik’.

Seksualiteit krijgt steedsmeer een rol in het leven vantieners. Tussen hun veertiende en zestiende levensjaardoet een groot deel van de jongeren de eerste seksu-ele ervaringen op. De een met tongzoenen, een andermet vergaand lichamelijk contact of geslachtsgemeen-schap. In tegenstelling tot vorige generaties heeft hethebben van seksuele gemeenschap nauwelijks eenzwangerschap tot gevolg, omdat pil en condoom ditvoorkomen. Dit betekent dat er veel meer onderlingwordtgeëxperimenteerd,maardathettegelijkveelmin-der zichtbaar is. Latenwe niet naïef denken en sprekenoverseksualiteitondertieners.Zeexperimenterenenvrij-enheelwataf.Veelmeerdanwijvoormogelijkhouden.

Over het algemeen laten onderzoeken zien dat lageropgeleide jongeren in deze leeftijdsfase meer concreteervaring opdoen met seksualiteit dan hoger opgeleidejongeren.Deslimmerejongerendoenoverhetalgemeen

19

minderconcreteseksuelecontactenop,maarfantaserenerwelover.Mijnervaringisdatgeloofenseksualiteitdetwee‘hotitems’zijninhetlevenvantieners.Maakbeidezakenbespreekbaarmethen.

Tienersmaken zich los van volwassenen. Dit kunnen zeechteralleendoenalszeergensaanvastzitten.Ditbete-kentdatonzerelatiemethenwezenlijkis.Terwijlpubersinhuneigenchaotischerisicovollewereldvolemotiesrond-dolen,doenwijeralsvolwassenengoedaanompresenttezijn.Weesaanwezigenblijfaanwezig.Alsschuurpaal,als tegenover, als ervaringsdeskundige. Geef tieners deruimteommetalhunvragen,kritiekenanalyses teko-men.

Wanneer je direct je kaders, oplossingen en overtuigingen in de strijd gooit bij een

ontmoeting met tieners, gooi je de deur naar een eerlijk en open gesprek dicht.

Bovenstaande ontwikkelingen hebben invloed op onzegesprekken met tieners. Wie vragenderwijs in gesprekgaatover tieneruitspattingenkomtnaeen langgesprekuit bij eerlijke ontboezemingen van tieners.Wanneer jedirectjekaders,oplossingenenovertuigingenindestrijdgooitbijeenontmoeting,gooijededeurnaareeneerlijkenopengesprekdicht.Tienerstrekkenzichdanteruginhun eigen territoriumen laten zich voorlopig nietmeerongepantserdzien.Wanneerjeruimtegeeftdoorteluis-terenenopenvragentestellen,krijgjeverbinding.Waarverbinding is,kun je invloeduitoefenen.Dat iswaarhetomdraait.

20

ReactievaneenleidinggevendeIk geniet van hun eerlijkheid, soms onbeholpenheid. Ze zijn vaak meer geïnteresseerd dan ze laten zien.

Tienerfase2

Zijn:• Ontwikkelen een eigen ‘ik’

• Durven steeds meer af te wijken

Doen:• Experimenteren met van alles• Durven veel risico’s te nemen

Denken/voelen:• Hebben veel stemmingswisselingen

(Bron: Puberbrein binnenstebuiten, Huub Nelis en Yvonne van Sark, 2009)

1.5 Tieners en de plaats van kerkelijk jeugdwerk inhunleven

‘Van de week las ik een boek waarin een Griekse wijsgeer werd geciteerd, die zei: “Opvoeden is geen emmer vullen, maar een vuur ontsteken.” Dat is wat we moeten doen op de club, brandstichten! Willem deelt tijdens het klaarzetten van de stoelen voor de clubavond zijn gedachten met Henk. Henk knikt: ‘Inderdaad, als we werkelijk geloven wat we zeggen, dan moeten we zelf in brand staan.’

21

Tieners krijgen te maken met allerhande groepsdrukvan leeftijdsgenoten.Zestaannietopzichzelf,maarzijnvoortdurend in verbinding met anderen. Psychologenhaddenhetvroegeroverdriemilieuswaarinkinderenzichbevinden:hetgezin,deschoolenderestvandeomge-ving. Inmiddels is er een vierdemilieu bijgekomen, hetinternet.Dit laatstemilieu iszelfvoortdurendinontwik-keling, maar ontwikkelt tegelijk ook onze tieners. Hiermoeten we bij het tienerwerk rekening mee houden.Tieners staanmet internetopengaanermeenaarbed.Dehele dagworden zedigitaal beziggehoudenmetdespiegeldieanderenhunviainternetvoorhouden.Depo-sitieve ‘likes’bij foto’senpostsop internetbepalenhunpopulariteit, houdbaarheid en plaats in de pikorde. ErikEriksonzegthierover: ‘Zestaandeheledagopeenpu-blieketribune.’

Ergens inhetderdemilieubevindtzichhetkerkelijk tie-nerwerk.Integenstellingtothunfunctionerenophetin-ternet, is dit ‘real life’. Eenextrawerelddie voor tienerseen veel hogere drempel heeft dan het bijhouden vancontactenviaFacebookenWhatsApp.Hetbezoekenvaneen tienerclub is geen basisgegeven binnen de christe-lijke opvoeding, maar een optie. Net zoals de muziek-school,voetbalverenigingofbadmintonclubeenoptieis.Veeltienersmogenzelfkiezen.‘Catecheseisverplichtenclubmagjezelfweten’isvaakhetadviesvanouders.Datmaaktdekeuzevoortienerssimpel.Alshetleukisdangaje,ishetnietleukdangajeniet.Logischerwijsmaakthetnogalwatuitwat‘derest’ervanvindt.Heeftdeclubeenpositiefimagoindegroep,dangaanzeervoor.Staatdeclubals‘saai’bekend,danblijvenzemassaalweg.Want,steljevoordatjijnaardeclubgaatenderestniet.Danligjeeruit,danbenjijooksaai.Datmoetjenatuurlijkvoor-komen,degevolgenlatenzichraden.

22

Deplaatsdiekerkelijktienerwerkheeftin‘degroep’,isdusvoortienersbelangrijkerdandeinhoudvandeclubzelf.Alsdeclubeenplaatsiswaar‘derest’ookis,danaccep-terentienerszoweldevormalsdeboodschap.Deenigemanieromdeplaatsvanhettienerwerkindedoelgroeptelatenwortelen,isdoorlevensechtclubtegeven.Nietdebuitengewoon leukeactiviteitenmakendeclubaantrek-kelijkvoortieners,maarvooraldematevanechtcontact.Zowelonderlingalsmetdeleiding.Ditvraagtvanleiding-gevendendatzenietalleendestructuureninhoudvorm-geven,maarvooralookinvestereninpersoonlijkcontact.Hetonderhoudenenvoedenvaneengoede,openrelatiemetzoweldezwakkeschakelsalsdekopstukkenvan‘degroep’schepteenband.Daardoorgroeitervertrouwen,waardoordiepgangmogelijkwordt.

Niet de buitengewoon leuke activiteiten maken de club aantrekkelijk voor tieners, maar

vooral de mate van echt contact.

Voorwaarde voor verbinding is dat tienerwerkers zelf inbrandstaan.AlsjenietzelfdoorwedergeboorteinnerlijkvervuldbentmetdeliefdevanChristus,kunjeonmogelijkwezenlijk contactmet tieners krijgen. Tienerwerk draaitomhethart!

Viermilieuswaarintienersopgroeien• Gezin• School

• Omgeving• Internet

Tienerwerk bevindt zich in het derde milieu. Tieners komen elkaar echter ook op school en op het

internet tegen.

23

1.6Generatiekloof

‘Die is echt ‘vet’!’ Bewonderend buigen Job en Pieter zich over de nieuwe smartphone van leidinggevende Henk. In een snel tempo wisselen ze allerlei ervaringen uit over apps en netwerksites. Het verschil tussen tiener en volwassene valt even helemaal weg. De pubers blijken Henk in kennis ver voorbij te streven. Hij glimlacht.

Erissprakevaneengeneratieklooftussenouderenenjon-geren.Datisnietnieuw,datzienweindehelegeschiede-nisterug.‘Dejeugdvantegenwoordighoudtalleenmaarvanluxe,heeftslechtemanierenenverachtdeautoriteit.Zijheeftgeenrespectvoorouderemensen.Dejeugdver-praatdetijdterwijlergewerktmoetworden,schroktbijdemaaltijdenhetvoedselnaarbinnenentiranniseertdeouders.’AldusSocrates,2400jaargeleden.

‘De jeugd van tegenwoordig houdt alleen maar van luxe, heeft slechte manieren en

veracht de autoriteit.’ (Socrates)

Inallegeneratieszienwedattienershuneigenwegzoe-kenenzichlosmakenvandeouderegeneratie.Ditisno-dig,wantzocreërenzeeeneigenreferentiekaderopbasisvanwathun ismeegegeven. Inditprocesvan loswekenen omarmen verdwijnen volwassenen niet uit het oog.Integendeel.Het isbelangrijkennodigdatvolwassenenzichtijdensdezefaseineenzonevannabijheidbevinden.Vandaarhetbelangvankerkelijktienerwerk,wantbinnendieomgevingontmoetentienersenvolwassenenelkaar.Het vormt een veilige ontmoetingsplaats, waarbij op-scherpenenaanmoedigencentraalstaan.

24

Schakelentussendewereldvanvolwassenenentienersisnietsimpel.Alsjeugdwerkadviseurloopikerkeeropkeertegenaandatmijnwereldtotaalverschiltmetdievanhen.Hoewelikmijnuiterstebestdoe,komikvrijwelaltijdtelaat.Ik loopachter inmediagebruik,woordgebruiken rages.Tochhoeftditgeenprobleemtezijn.Dooraanheneerlijktoetegevendat iknietallesweet,zijnzevanhartebe-reidommetmijhunwereldtedelen.Zeaccepterenmeomdat ik hen vertrouw, daardoor durven ze zich te ge-ven.Betekentditdatikdeomgangmettienersdaardoorsteedsmakkelijkervind?Eerlijkgezegdniet.Zodraikhetbegrijp,zijndiebewustetienersnamelijkalweervolwas-sen.Dankan ikweeropnieuwstarten,met zo’nkereltjevannettwaalf.Maardieinvesteringblijftdemoeitewaard.Steedsopnieuw.

ReactievaneenleidinggevendeIn de leefwereld van tieners gaat het er heel anders aan toe dan toen ik tiener was. Soms hoor je van die

termen die je echt niet begrijpt.

EenoftweewereldenTieners zien één wereld: die van henzelf. Op basis van wat ze zien, voelen en ervaren, geven ze hun mening.

Scherp en onomwonden. Als leidinggevende zie je twee werelden. Die van jezelf en die van de ander. Verplaats je regelmatig in de wereld van de tiener. Zie de wereld zoals

zij die zien. Zo leer je hen begrijpen. Keer het soms ook om, door tieners iets te vertellen over wat jij waarneemt.

Zo train je tieners in het denken vanuit een breder blikveld dan alleen hun eigen werkelijkheid.

25

1.7Zorgdatjeerbijbent

‘Ik heb het hele programma van dit jaar op Facebook gezet. Willen jullie het allemaal delen, dan weten alle jongeren van de kerk het!’ Henk is enthousiast en daadkrachtig. Daardoor weet hij de promotie van de tienerclub krachtig neer te zet-ten. Leidinggevende Joke schudt glimlachend haar hoofd. ‘Moeten we dat nou wel doen, Henk?’

Boevenvangjemetboeven,zoluidthetgezegde.Inze-kerezingaatditookopvoortieners.Debestemanieromtienersbinnentehalenopdetienerclubisdoortienersintezetten.Mond-tot-mondreclamewerktnueenmaalbe-terdanfolders,postersenanderegoedeinitiatieven.Wattienersoverdeclubzeggen,doetertoe.Indemarketing-wereldzegtmendateennegatiefgeruchtveertienkeerwordtdoorverteld,terwijleenpositiefgeruchtslechtsdriekeerwordtdoorgegeven.Metdatgegeveninhetachter-hoofddoenweergoedaantienerstemotiverenomveelpositievedingentedelenoverhuneigenclub.Hetisim-mersnietineersteinstantiedeclubvandeleiding,maardie van de tieners.Wemoeten het samen aantrekkelijkmaken,schouderaanschouder.

Tienersvertrouwenopdekennisvanhetcollectief.Datzijnzegewendvaninternet.Datwatiedereen'vindt',iswaar.Daaromishetbeïnvloedenvanhetalgemeneimagobe-langrijk.Daarkunjetienersvoorinzetten.Laattienersaanheteindvaneenclubavonddriepositievedingennoemenvandeavond,ofdeclubinhetalgemeen.Onderstreepditenmotiveerhenomdaarmeeandere tieners tewerven.Gebruikhuneigenopmerkingenomdetienerclubpositiefopdekaarttezetteninhetkerkblad,viae-mailofsocialemedia.Watiedereenvindt,iswaar,duswaaromzoujedat‘vinden’nietinzetten?

26

Tienersmakenmassaalgebruikvansocialemedia.Wekun-nendezedigitalewereldnegeren,onsertegenafzetten,ofersimpelweggebruikvanmaken.Inventariseerbijvoor-beeldaanhetbeginvanhetseizoenallee-mailadressenvandegroep.Gebruikdieadressenvooreenmailing,eenweek voor iedere clubavond. Herhaal die uitnodigings-maildeavondvoordeclub.Zohebbenzeallemaalinhunmailbox een persoonlijke herinnering. Vraag tieners omdatbericht,bijvoorbeeldvoorzienvaneenleukplaatje,ophunnetwerkpaginatezetten.Opdiemanierverspreidenzedetienerclubinfoalseenolievlekonderhunvrienden.Wanneertienersopinternetuitdurvenkomenvoorhunlidmaatschap van een tienerclubgeven zedaarmee aandathetbijhun identiteithoort.Zeschamenzichernietvoor,zezijnertrotsop.Datisgeenonbelangrijkegraad-meter.

Wie zich als volwassene afzijdig houdt van de sociale media, maakt wellicht een zeer

verantwoorde keuze voor zijn eigen tijdsbesteding, maar moet zich ook realiseren dat er een mogelijkheid voor laagdrempelig

contact onbenut wordt gelaten.

Viahuntelefooneninternethebbentienerstalvanmoge-lijkhedenommetelkaartebabbelen.Mengjealsleiding-gevendevoorzichtigmaarbetrokkenindiedigitalewereld.Wanneerjeweetwaarzemeebezigzijn,kunjeinspelenopdatwatervoorhentoedoet.Wiezichafzijdighoudt,maaktwellichteenzeerverantwoordekeuzevoorzijnei-gentijdsbesteding,maarmoetzichookrealiserendatereen mogelijkheid voor laagdrempelig contact onbenutwordtgelaten.Tegelijkertijdpastdigitaalverkeernietbijiedere leidinggevende.Weeshiernuchter in.Verbinding

27

mettienersmaakjedooropeenrustigemanieraanwezigtezijnopverschillendeterreinenvanhunleven.Dekerk,demailenopeenbehoedzamemanieropsocialemedia.Als gesprekspartners en grenswachters, in een open enwarmeverbinding.

Promotietipsvoordetienerclub:• Verzamel alle e-mailadressen.

• Verzamel alle mobiele nummers.• Stuur voorafgaand aan iedere clubavond een

herinneringsmail.• Schroom niet om sociale media als Facebook en Whatsapp in te zetten.

1.8Verwerkingsvragen

Persoonlijke vragen• Welke zaken uit dit hoofdstuk herken je uit je eigen

tienertijd? • Welke zaken zijn helemaal nieuw voor je? • Wat ga je doen om de tienerwereld beter te begrijpen?

Gespreksvragen• Wat sprak jullie aan in dit hoofdstuk? Waarom? • Tieners zijn onzeker. Herkennen jullie dit uit de praktijk? • Moeten we sociale media negeren of inzetten? • Wat willen jullie samen betekenen in het leven van tie-

ners?