ကြႏပတ႔ဤကသ႔မဟတရပါကြႏပတ႔ဤကသ႔မဟတရပါျမနမာႏငငအတြငးရ အဓက႐ဏးမားေၾကာင ထခကခခရေသာျမနမာႏငငအတြငးရ အဓက႐ဏးမားေၾကာင ထခကခခရေသာႏစဖကအသငးအဝငးမား၏ စကားသက နားေထာငျခငးႏစဖကအသငးအဝငးမား၏ စကားသက နားေထာငျခငး

ၿငမးခမးေရးႏ ငပဋပကၡအေရးေလလာမႈစငတာ (CPCS) သည ၿ ငမးခမးေရးႏ ငပဋပကၡအေရးေလလာမႈစငတာ (CPCS) သည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမား၊ သေတသနလပငနးမားႏငေလလာသငၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမား၊ သေတသနလပငနးမားႏငေလလာသငယမႈမားအား အဆငျမငတငရန အေထာကအက ျပသည အျပနအလန ယမႈမားအား အဆငျမငတငရန အေထာကအက ျပသည အျပနအလန ခတဆကလကရေသာ သငတနးအစအစဥမား ျဖန႕ျဖးရာေနရာျဖစခတဆကလကရေသာ သငတနးအစအစဥမား ျဖန႕ျဖးရာေနရာျဖစသည။ ဤေနရာသည လကေတြကငသးသမား၊ ေကာငးသားမား၊ သည။ ဤေနရာသည လကေတြကငသးသမား၊ ေကာငးသားမား၊ အသပညာရငမား ႏင ဆနးစစ ေလလာသမားအား ဆကစပအေျခအအသပညာရငမား ႏင ဆနးစစ ေလလာသမားအား ဆကစပအေျခအေနေပၚ၌ အေျခခထားေသာ သတငးအခက အလကမားႏင အရငးအေနေပၚ၌ အေျခခထားေသာ သတငးအခက အလကမားႏင အရငးအျမစမားအား လကလမးမ ေလလာၾကညရႈႏငရန အခြငအလမးမား ျမစမားအား လကလမးမ ေလလာၾကညရႈႏငရန အခြငအလမးမား

ဖနတးေပးလကရသည။ ဖနတးေပးလကရသည။

www.centrepeaceconfl ictstudies.orgwww.centrepeaceconfl ictstudies.org

ေငြေၾကးေထာကပသေငြေၾကးေထာကပသကြႏပတ

႔ဤကသ႔မဟ

တရပါ

ကြႏပတ

႔ဤကသ႔မဟ

တရပါ

နညးစနစပငးဆငရာ ႏင ေလကငမႈSoth Plai Ngarmစမကနး ပးေပါငးေဆာငရြကျခငး ႏင စာအေရးအသားAmie Kirkhamစာအေရးအသားႏင တညးျဖတျခငးဆငရာ အေထာကအပRaymond Hyma ၊ Karen Simbulanမတ တညးျဖတျခငးAyesha SaeedပစဒဇငးBoonruang Song-ngamထတေဝသThe Centre for Peace and Confl ict Studies (CPCS), 2015ရပေငြ ေထာကပသCatholic Agency For Oversea Development (CAFOD)ထတေဝမႈ အမတ - ၉၇၈-၉၉၉၆၃-၈၁၇-၈-၂

ကြႏပတ႔ဤကသ႔မဟတရပါကြႏပတ႔ဤကသ႔မဟတရပါ

ျမနမာႏငငအတြငးရ အဓက႐ဏးမားေၾကာင ျမနမာႏငငအတြငးရ အဓက႐ဏးမားေၾကာင ထခကခခရေသာထခကခခရေသာ

ႏစဖကအသငးအဝငးမား၏ စကားသက ႏစဖကအသငးအဝငးမား၏ စကားသက နားေထာငျခငးနားေထာငျခငး

ဤစာအပသည အဓက႐ဏးအၾကမးဖကမႈတြင အသကဆး႐ႈးခရသမားႏင ထကသ႔ ထပမျဖစေစရန သႏၵဌာနခမတသတ႔အတြက ရညရြယပါသည။

မာတကာမာတကာ

အႏစခပရငးလငးခကအႏစခပရငးလငးခက ........................................................................... ........................................................................... ၅ အဓက အေၾကာငးအရာမား ............................................................ ၆ နားဆငသတ႔ဘကမ ထငျမငသးသပခကမား ................................... ၁၃ ခြျခမးစတျဖာျခငး ....................................................................... ၁၆ အႀကေပးခကမား ...................................................................... ၁၉

မတဆကက႑မတဆကက႑ .................................................................................. .................................................................................. ၂၁၂၁

နညးစနစပငးဆငရာမားနညးစနစပငးဆငရာမား ....................................................................... ....................................................................... ၂၄၂၄

အဓကအေၾကာငးအရာမားကအကယခ႕ျခငးအဓကအေၾကာငးအရာမားကအကယခ႕ျခငး ............................................ ............................................ ၃၄၃၄ ပဋပကၡ ျဖစပြားေစေသာ အရာမား .................................................. ၃၄ လကရျဖစပြားေနေသာ စနေခၚမႈမား ............................................... ၄၇ ေပါငးစညးျခငး၊ ကာကြယတားဆးျခငးႏင ေရ႕သ႔ဆကျခငး .................. ၅၅

ေရႊဘ : ကာကြယတားဆးျခငးအတြက ျဖစရပက ေလလာသးသပျခငးေရႊဘ : ကာကြယတားဆးျခငးအတြက ျဖစရပက ေလလာသးသပျခငး ............. ............. ၆၈၆၈

နယေျမမားက အကဥးခဥး တငျပျခငးနယေျမမားက အကဥးခဥး တငျပျခငး .................................................... .................................................... ၇၆၇၆ မတလာတြင ............................................................................. ၇၆ လား႐း ................................................................................... ၈၂ မႏေလး ................................................................................... ၈၆ ပခးအေနာကဘက ..................................................................... ၉၀ စစေတြ .................................................................................... ၉၄ ေရႊဘ .................................................................................... ၁၀၁

ျပညေထာငစျမနမာႏငငအတြငး သကဆငရာအသငးတ႔၏ ျပညေထာငစျမနမာႏငငအတြငး သကဆငရာအသငးတ႔၏ စကားသမားက နားေထာငခေသာနယမားက ျပသေသာ ေျမပစကားသမားက နားေထာငခေသာနယမားက ျပသေသာ ေျမပ

အမတအသားျပထားေသာ ေနရာမားမာ မႏေလးတငး၊ ရမးျပညနယ၊ စစကငးတငး၊ ပခးတငး အေနာကဘကႏင ရခငျပညနယတ႔ ျဖစၾကသည။

4

အႏစခပရငးလငးခကအႏစခပရငးလငးခက

၂၀၁၂ ခႏစအလယပငးတြင ျမနမာႏငငေနရာအႏ႔အျပား၌ အဓကရဏးပဋပကၡမားျဖစေပၚခသည။ ရခငျပညတြငမ ထအခနမတငမကတညးက အဓကရဏးမားျဖစခေသာလညး အျခားေသာျပညနယႏငတငးမားတြငႏငငႏငအဝမးထမေသာပမာဏခန႔ျဖစပြားခၿခငးမရေသးပါ။ထျဖစပြားခေသာ ပဋပကၡမားက “ဘာသာေရးအဓက႐ဏး” ဟ သတမတထားၾကၿပး ႏစဖကအသငးအဝငးမားမ ေျပာျပသညမာ ဗဒၶဘာသာတ႔က မြတစလငမားက အၾကမးဖက တကခကသည ဟ၍လညးေကာငး ဗဒၶဘာသာဝငတ႔သည မြတစလငတ႔၏ တကခကၿခငး ေအာကတြင ဓါးစာချဖစရသညဟ၍လညးေကာငးေျပာျပၾကသည။ ထကသ႔ေသာ အျပနအလန ေျပာၾကားခကမားေၾကာငဗဒၶဘာသာဝငတ႔ႏငမြတစလငတ႔အၾကား မနးတးမႈမား ပမၾကးထြားလာၿပး ထအၾကမးဖကမမားတြင ပတသတေနေသာ လပရပအၿပအမတ ႔က ေကာငးမြနစြာ သရနားလညႏငရန လေလာကေသာ အခကအလကမား တငျပႏငရန လညးမျဖစႏငေတာေခ။

ယခထတေဝၿဖန႔ခမႈသည ထကသ႔ အဓကရဏးၿဖစပြားခေသာ ေနရာေျခာကေနရာမ သတ႔၏ အသမားက ျမငတငေပးလကျခငး ျဖစၿပး ထအေျခအေနအား ေဝေဝဆာဆာ စစလငလင သရေစရနျပလပေပးလကျခငး ျဖစသည။ CPCS ၏ နားေထာငျခငးဆငရာနညးစနစ က အသးျပထားကာ ႏဝငဘာလ ၂၀၁၄တြင မႏေလးတငး မတလာၿမ႕၊ ရမးျပညနယလားရးၿမ႕၊ မႏေလးတငးမႏေလးၿမ႕၊ စစကငးတငး ေရႊဘခ႐င၊ ပခးတငးပခးၿမ႕အေနာကဘကႏင ရခငျပညနယစစေတြၿမ႕တ႔ရ အသငးအဝငးတ႔မလေပါငး ၂၂၀တ႔က ေမးျမနးေျပာဆထားျခငး ျဖစသည။ ေျပာၾကားေသာအသငးအဝငးရသတ႔မာလညး သတ႔ေတြ႕ၾကခရေသာ အၾကမးဖကမႈ အေတြ႕အၾကမားက အေျခခကာ အနာဂတတြငၿငမးခမးစြာယဥတြေနထငႏငရနအတြက ေမာလငခကႏငေျပာဆျခငးၿဖစသည။

5

အဓက အေၾကာငးအရာမားအဓက အေၾကာငးအရာမား

ျမနမာႏငငရ ေနရာေျခာကေနရာမ လေပါငး၂၂၀တ႔၏ စေပါငးေျပာၾကားခကမားက ကယစားျပေသာ အဓကေခါငးစဥမားႏင အေၾကာငးအရာမားက ေဖာျပထားပါသည။ ထေခါငးစဥႏင အေၾကာငးအရာမားက ထအသငးအဝငးမားႏင စကားေျပာခေသာ ၾကားနာေရးအဖြ႔မ အမးအစားခြျခားကာ အဆငအလက စထားပါသည။

ျပငပမလမားက အဓက႐ဏးတြင အဓကပါေနသည : ျပငပမလမားက အဓက႐ဏးတြင အဓကပါေနသည : ရရသမေသာ အသငးအဝငးတငးမ လတ႔ကအၾကမးဖကမႈ ကလ႕ေဆာရာတြငလညးေကာငး၊ ဖကစးေသာငးၾကမးသမားက စရးရာတြငလညးေကာငး သစမးမားပါဝငေနၿခငးက သတထားမေသာေၾကာင ထအၾကမးဖကမႈမားသည ၾကတငစမ အကြကခထားသညဟယၾကညၾကသည။ထအသငးအဝငးရလမားကလညး “သစမးမား” “မကႏာစမးမား”က ဘာသာေရးအေဆာကအအမား သ႔မဟတ ေစးမားက မး႐႕ရာတြင ၿမငလကၾကရသည။ ထလစလေဝးမားၾကားထတြင လစမးမား သ႔မဟတ အၿပငလမားက ေတြ႕ရၿပး လမားက စေဝးကာ မြတစလငရပကြကမား၊ ေစးဆငမားႏင ဘာသာေရးအေဆာကအအမားက ဖကစးေနေသာလမားႏငအတ ပါဝငရန ဗဒၶဘာသာဝငတ႔က ဆြယေနသညက ေတြ႕ရသည။ တစခ႕ၿဖစပြားခေသာ ေနရာမားတြင အၾကမးဖကမႈ မျဖစပြားမ ရကအနညးငယအလတြင ရႏငစစတပမား ရေနသညက သတထားမၾကသည။

ထအဓကရဏးအၾကမးဖကမႈမားက လႈ႕ေဆာရာတြင အဖြ႕အစညးမားလညး ပါဝငေၾကာငးက ပါဝငသတ႔က ေျပာျပေလသည။ အမားစက ထပါဝငမမားသည ျပညနယအာဏာပငျဖစေသာ ျမနမာစစတပႏငအစးရေသာလညးေကာငး သ႔မဟတ ျပညနယအာဏာပငမဟတေသာ ႏငငေရးပါတႏငဘာသာေရး အစြနးေရာကအပစမားမ ျဖစသညဟ ယၾကညၾကသည။ ေနရာအမားစတြင ဘာသာေရးအယသညးအပစမားမ အမနးတရားေဟာေျပာမမား ျမငတကလာခၿပး မြတစလငဆန႔ကငေရးသခငးမား သဆျခငး မြတစလငဆန႔ကငေရး လကကမးစာေစာငမားႏင စဒမား ျဖန႔ေဝၿခငးတ႔က ျပလပလာသည။အဓကရဏး မျဖစမ ရကအနညးငယအလတြငလညး ေကာလဟာလမားက အေျခအေနတငးမာမႈမား ျဖစေပၚေစရန ျဖန႔ေဝမႈမားျပလပခသည။

6

အခ႕အသငးအဝငးမားမ ေျပာျပသညမာ မြတစလငတစခ႕အား ရာဇဝတမႈမား ကးလြနသေယာငအဓမၼဖအားေပးသညဟ ေျပာၾကသည။ ထအရာမားမာ လႈ႔ေဆာသညစနစမား ျဖစတနရာ၏။ဥပမာတစခမာ စတေဝဒနာသည ေယာကၤားေလးတစဥး (၁၇ႏစ) အား အမ းသမးတစဥးက အတငးအဓမၼမဒနးကငခငးၿပး အၾကမးဖကမႈျဖစေစရန လႈ႔ေဆာျခငးျဖစသည။ ေနာကတစေနရာတြငအရကစြေနေသာ မြတစလငတစဥးက ငါးရကတတ အရကတကၿပးေနာက ဗဒၶဘာသာ ဘနးၾကးေကာငးတစေကာငးက အဓမၼဖကဆးေစရန ေစခငးျခငးၿဖစသည။ မြတစလင အမးသမး ႏစေယာကကလညး ေနရာတစေနရာသ႔ လာသညကေတြ႕ရၿပးထေနရာရလမားက “နာမညၾကးေစတ” ဘယမာလဟ ထေစတအဖကမခရမ ႏစရကအလက လာေရာက ေမးျမနးခေလသည။ ထအရာမားသည မြတစလငတ႔အေပၚ သသယၾကးထြားေစရန ျပလပသညဟ ခန႔မနးရာ၏။

လၿခေရးတပဖြ႕တ႔မ ကကနန တ႔ျပနမႈရျခငး : လၿခေရးတပဖြ႕တ႔မ ကကနန တ႔ျပနမႈရျခငး : ထအသငးအဝငးအတြငးရသတ႔မလညး သကဆငရာတာဝနရသတ႔က အဓကရဏးျဖစေနစဥအတြငး၊ မျဖစပြားမႏင ျဖစပြားၿပးေနာကပငးတြငလညးထထေရာကေရာက တာဝနယတ႔ျပနမႈမရဟ ခစားရေလသည။ ေနရာေတာေတာမားမားတြင ရမားရေသာလညး လစခြၿခငး၊ အၾကမးဖကမႈက တားဆးျခငးတ႔က လပေပးလျခငး မရၾကေခ။အၾကမးဖကမႈျဖစပြားရာေနရာမားတြင ရမားက ေဘးဖယေနကာ အၾကမးဖကမႈက ၿဖစပြားေစသည။ ဆပမမားျဖစပြားေနစဥတြင “မငးမ႔တငးျပည” ကသ႔ ျဖစသြားေၾကာငး အသငးအဝငးအတြငးရသတ႔မ ေျပာျပေလသည။

ထျဖစပြားမႈမားသည ျပညသတ႔၏ ဘဝက အဘကဘကမ ထခကေလသည (ေနအထျဖစပြားမႈမားသည ျပညသတ႔၏ ဘဝက အဘကဘကမ ထခကေလသည (ေနအမမား၊ ပငဆငမႈမား လမႈဝနေဆာငမႈမား၊ ကနးမာေရး၊ လၿခေရးႏင ပညာေရး) : မမား၊ ပငဆငမႈမား လမႈဝနေဆာငမႈမား၊ ကနးမာေရး၊ လၿခေရးႏင ပညာေရး) : အပစတငးမသတ႔သည ထအဓက႐ဏးမားသည ၄ငးတ႔က ျပငးျပငးထနထန သကေရာကမႈ ရေၾကာငး သတထားမေလသည။ အခ႕ေသာအခငးျဖစပြားျခငးမားတြင ၄ငးတ႔၏ေနအမမားႏင ပငဆငမႈမားကဆး႐ႈးလကရကာ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈမား ပကယြငးၿပး အခ႕ေသာသမားသည မသားစဝငမား ဆး႐ႈးလကရေသာေၾကာငစတေဖာကျပန႐းသြပျခငးႏင စတဒဏရာခစားရမႈမား ရလာၾကသည။ ထအဓကရဏးမားျဖစၿပးေနာကတြင လၿခေရးအတြက ပပနမႈမား အသငးအဝငးမားၾကားတြင ရလာသည။ ေနာကဆးတြငလအမားစမာလညး ခြျခားဆကဆခရမႈမား ရလာသည။ ေကာငးသား

7

မားသညလညး ၿခမးေျခာကခရၿပးေကာငးတြင ခြျခားဆကဆခရမႈမားရလာသညဟ ေျပာသည။

ေၾကာကရြ႕မႈမားႏင မမအတြက စးရမပပနမႈ : ေၾကာကရြ႕မႈမားႏင မမအတြက စးရမပပနမႈ : အၾကမးဖကမႈ ျဖစစဥမားအတြငး ႀကေတြ႕ခရေသာအေတြ႕အႀကမားသည စတဒဏရာအေနႏင ဆကလကကနရေနေသာေၾကာင ၄ငးတ႔၏ ေန႔စဥဘဝကပါ သကေရာကလကရသည။ အသငးအဝငးမားမာလညး ႀကေတြ႕ေနရေသာ အမနးစကားမားႏင ခြျခားဆကဆမႈမားေၾကာင ဆကလကေၾကာကရြ႕လက ရသည။

မြတစလငဆန႔ကငေရး ဝါဒျဖန႔မႈမ အၾကမးဖကမႈအသြင ကးေျပာငးသြားျခငး : မြတစလငဆန႔ကငေရး ဝါဒျဖန႔မႈမ အၾကမးဖကမႈအသြင ကးေျပာငးသြားျခငး : မြတစလငဆန႔ကငေရးတရားမားေၾကာင မြတစလငမားအေပၚတြင ပ ၿပးသကေရာကမႈမားရလာသည။ လအမားမာလညးေကာလဟာလမားႏင အမနးတရားမားက ယၿပးေနာက ထအခကသည မြတစလငမားအေပၚမယၾကညမႈႏင ေၾကာကရြ႕မႈမားက အဓကၿဖစေပၚလာေစၿပး အၾကမးဖကမႈၿဖစပြားႏငေသာ ပတဝနးကငအသြငသ႔ ေျပာငးလလာသည။ ၄ငးတ႔အတြက လကရပပနရမညမာ အယသညးအပစမားမ ျဖန႔ေဝေသာ မြတစလငဆန႔ကငေရးသခငးမား၊ တရားမားႏင အမနးတရားမားၿဖစသည။ လမႈမဒယာမား၊ လကကမးပႏပစာေစာငမား၊ စဒမားႏင တရားပြမားမ မြတစလငမားႏငဆငေသာ ေကာလဟာလမားက မြတစလငအသငးအဝငးရသမားက စးရမပပနေစသည။

IDP စခနးမားရ ဒကၡသညမား ၄ငးတ႔၏ အေျခခလအပခကမား ရရႏငရနလကခသည : IDP စခနးမားရ ဒကၡသညမား ၄ငးတ႔၏ အေျခခလအပခကမား ရရႏငရနလကခသည : ထအၾကမးဖကမႈမားျဖစပြားၿပးေနာကတြင ျပနလညထေထာငေရးစခနးတြင ေနထငရသတ႔မာအငမတနမ ခကခၾကမးတမးေသာ အေတြ႕အႀကမားကႀကေတြ႕ရသည။ စစေဘးေရာင ပဂၢလ (IDP) တ႔မာ အစားအစာရရေရး၊ ညဖငးေနရာအေဆာကအအ၊ ေကာငးမြနေသာကနးမာေရးေစာငေရာကမႈရရေရးႏင ပစၥညးမားခးယခရမႈမာ ၄ငးတ႔အဓကပပနရေသာ အခကမားျဖစသည။ ေနာကတးအေနျဖင အမေျခရာမျဖစသြားေသာ ျပညသတ႔မာ ျပနလညေနရာခထားေရး စမကနးမရၿခငး၊ ၄ငးတ႔ယခငေနထင ခေသာ ေျမႏငပတေသာ အမညေပါကပငဆငမႈမား၊ ပငဆငေၾကာငးသကေသမား မရေတာျခငးေၾကာငလညး ထအခကက စးရမပပနေနၾကရသည။ အျခားသမားမာလညး အမးသားႏင အမးသမးမားက ခြ ျခားထားျခငးမရဘ ဒကၡသညစခနးမားတြင

8

ေယာကၤားမားႏင မနးမမားက အကနေရာထားျခငးကလညးစတပပနရသည။ ထစးရမပပနမႈ မားသည မတလာတြငအျဖစမားၿပး ေျပာဆမႈမားအားလးသည IDP စခနးမားအတြငး ျပလပထားၿခငး ျဖစသည။

အၾကမးဖကမႈမားသည မသားစဘဝက ျပငးထနစြာ ထခကျခငး : အၾကမးဖကမႈမားသည မသားစဘဝက ျပငးထနစြာ ထခကျခငး : ထအဓက႐ဏးမားေၾကာင အခ႕ကေလးမား မဘမျဖစသြားရၾကသည။ မတညေသာ ဘာသာဝငတ႔ ပါဝငေနေသာ မသားစမားမာလညး ျပငးျပငးထနထန ခစားလကရသည။ အခ႕မသားစဝငမားမာ ခြခြာခလကရၿပး မတညေသာဒကၡသညစခနးမားတြင ေနထငေနၾကရသည။

သကဆငရာ အသငးအဝငးမားသည ၄ငးတ႔၏ ဘာသာေရးအေဆာကအမားက သကဆငရာ အသငးအဝငးမားသည ၄ငးတ႔၏ ဘာသာေရးအေဆာကအမားက ျပနလညတညေဆာက ခြငမရဟခစားေနရသည : ျပနလညတညေဆာက ခြငမရဟခစားေနရသည : ပါဝငခသမားသည ဖကစးခခရေသာ ဘာသာေရးအေဆာကအအမားအေၾကာငးက အေသးစတေျပာျပၾကသည။ မြတစလငအသငးအဝငးရသမားသည ၄ငးတ႔ကးကြယေသာဘာသာေၾကာင ၄ငးတ႔၏ ဘာသာေရးအေဆာကအအမား ျပနလညတညေဆာကခြငက ျငငးပယခခရသညက သတျပမၾကသည။ အသငးအဝငးတစခတြင မြတစလငကေလးငယမားအတြက မဘမေဂဟာတညေဆာကေပးျခငးက တားျမစပတပငၿခငးခရသည။ အျခားတစေနရာတြငလညး ၄ငးတ႔၏ပကစးသြားေသာ ဗလမားက ျပနလညတညေဆာကႏငျခငး မရေသးဟဆသည။

ထအသငးအဝငးမားသည တစခနက ခစခငစြာေနထငခၾကေသာ သမားျဖစၿပး ထျဖထအသငးအဝငးမားသည တစခနက ခစခငစြာေနထငခၾကေသာ သမားျဖစၿပး ထျဖစပြားေသာအဓက႐ဏးမားေၾကာင မားစြာ စတဆငးရၾကရသည : စပြားေသာအဓက႐ဏးမားေၾကာင မားစြာ စတဆငးရၾကရသည : ေနရာတငးတြငရေသာ အသငးအဝငးအစတ ႔မ ေ ျပာသညမာ ၄ငးတ ႔သည ထ ျဖစရပမားမတငခငက ႏစဖကခစခစခငခင ေနထငခၾကသညဟဆသည။ တစခ႕အသငးအဝငးမားတြင အဓက႐ဏးမားျဖစသညဟ သတငးၾကားေသာလညး ယခငကတညးက ၿငမးခမးစြာ ခစခစခငခင ယဥတြေနလာျခငးေၾကာင ၄ငးတ႔ေနထငရာေဒသတြင ျဖစလာလမမညဟ မယၾကညခၾကေခ။ အသငးအဝငးမားမာလညး ၄ငးတ႔၏ပကစးသြားေသာ ဘာသာေရးအေဆာကအအမားႏင ေနာကဆကတြျဖစလာေသာ ျပနာမားအတြက ဝမးနညးခရၿပး ထအဓက႐ဏး မားသည ၄ငးတ႔၏ ကယရညကယေသြး တနဖးမားက စနေခၚလကရသညဟ ခစားရသည။

9

အသငးအဝငးမားသည အဓက႐ဏးၿဖစပြားေနစဥမာပင ဆကလကၿပး ခစခစခငခငအသငးအဝငးမားသည အဓက႐ဏးၿဖစပြားေနစဥမာပင ဆကလကၿပး ခစခစခငခငေနႏငရန ထနးသမးလကရသည : ေနႏငရန ထနးသမးလကရသည : ထအသငးအဝငးတ႔က ေျပာသညမာ ထကသ႔ေသာ အဓက႐ဏးမား မျဖစပြားမက မတကြျပားေသာ ဘာသာေရးအပစမားသည မတေဆြမား၊ အမနးခငးေကာငးမား အေနျဖင ေနထငခသညဟ ဆသည။ အၾကမးဖကမျဖစပြားေနစဥကာလအတြငး မြတစလငႏင ဗဒၶဘာသာအမနးခငးမား တစဥးကတစဥး အကာအကြယ ေပးခၾကသညဟဆသည။ ထအသငးအဝငးတြငးမာပင မမကယကအႏရာယအျဖစခၿပး ဘာသာျခားမားက ကယဆယေပးခေသာ သမားအေၾကာငးကလညးၾကားသခရသည။ လအမားစကမ ထအဓက႐ဏးမားသည ၄ငးတ႔အသငးအဝငးအတြငးတြင မျဖစသငပျဖစခရသညဟ ျပငးျပငးထနထနခစားရေၾကာငး ေျပာသည။ ၄ငးတ႔ ေရးၾကာျမငလကတညးက ခစခစခငခငယဥတြေနထငခေသာေၾကာင ထအဓက႐ဏးမား ျဖစရသညက အငမထနမ ထတလန႔သြားၿပး အရကလညးရမေၾကာငး ေျပာၾကသည။ အျခားသမားကမ ထအဓက႐ဏးမားသည ျပငပမ ေသြးထးလႈ႕ေဆာမႈမားေၾကာငျဖစၿပး ထအသငးအဝငးအတြငးမ ျဖစျခငးမျဖစႏငဟ ေျပာသည။

ထသးသပခကမားသည စစေတြတြင ၾကားသခရၿခငးၿဖစၿပး ထပတြေျပာဆသညမာ ထမတညေသာ ဘာသာဝငမားက ခြျခားထားၿခငးသညသာလင တစခတညးေသာ ေျဖရငးနညးၿဖစမညဟ ခငခငမာမာ ယၾကညေၾကာငးက ေျပာဆေလသည။ အျခားေသာေနရာမားတြငလညး အသငးအဝငးေပါငးစတ႔မလညး ထအၾကမးဖကမႈမား ျဖစပြားၿပးေနာကတြင ဘာသာေပါငးစ ျပနလညညညြတေရးအတြက ျပနလညႀကးပမးလာသညက ေတြ႕ရသည။ အခ႕မာမ ဘာသာေပါငးစ ေဆြးေႏြးမႈမားႏငအတ ခြျခားမႈမားက ေကာလႊားႏငေစရန ဓေလ႐းရာ လႈပရားမႈမားတြင ပါဝငလာသညက ေတြ႕ရသည။

အသငးအဝငးတ႔မလညး ဘာသာေရးအေဆာကအအမား ပကစးရျခငးႏင မြတစလငတ႔ အသငးအဝငးတ႔မလညး ဘာသာေရးအေဆာကအအမား ပကစးရျခငးႏင မြတစလငတ႔ ႐ပပငးဆငရာ ထခကခခရမႈမားအတြက အျပစမကငးသလခစားရသည : ႐ပပငးဆငရာ ထခကခခရမႈမားအတြက အျပစမကငးသလခစားရသည : စကားမား အျပနအလနေျပာဆရငး သလာရသညမာ ဗဒၶဘာသာဝငအမားစကလညး ၄ငးတ႔ အသငးအဝငး အတြငး ဗလမား မး႐ႈ႕ဖကဆးခခရမႈအတြက အျပစမကငးသလ ခစားရသည။ တစဖကဘာသာေရး အဖြ႕အစညးမ ျပလပသြားေသာေၾကာင ခစားခရေသာ ဇာတလမးမားကလညး ႏစဖကစလးမ လမားက ၾကငနာသနားၾကၿပး အၾကမးဖကမႈႏင ပကစးဆး႐ႈးမႈမားအတြက ဂ႐ဏာသကၾကသည။

10

အဓက႐ဏးမား ျဖစပြားၿပးေနာကတြင ေျပာဆဆကဆရသညမာ ပမခကခမႈရလာသည : အဓက႐ဏးမား ျဖစပြားၿပးေနာကတြင ေျပာဆဆကဆရသညမာ ပမခကခမႈရလာသည : သကဆငရာ အသငးအဝငးမားမ ညညြတျခငးက လလားေသာလညး အမားစကမ ႏစဖကဘာသာေရး အဖြ႕အစညးအခငးခငး ေျပာဆဆကသြယရသညမာ ပမစနေခၚမႈမား မားျပားလာေၾကာငး အသအမတျပလာၾကသည။အဓက႐ဏးမားေၾကာင တစခနက ရငးႏးခသတ႔ သစမးျပငျပင ျဖစသြားၾကသည။ အၾကမးဖကမႈမား ျဖစပြားချခငးေၾကာင အခငးခငး မမအသငးအဝငးအတြငးမ ဘာသာျခားပဂၢ လမားႏငေျပာဆဆကဆရာတြင စကားမား၊ နားလညမႈ လြမားမညကစးရမေသာေၾကာငေျပာဆဆကဆရာတြငပမၿပးသတထားလာၾကသည။

အသငးအဝငးတ႔မစညးလးမႈႏင အျပနအလနနားလညႏငစြမးတ႔က အငအားေကာငးအသငးအဝငးတ႔မစညးလးမႈႏင အျပနအလနနားလညႏငစြမးတ႔က အငအားေကာငးေစလၾကသည : ေစလၾကသည : ဘာသာေရးႏင လမးေရးေနာကခတ႔ ကြျပားေနေသာလညး အသငးအဝငးအတြငးရ လတ႔သညတစဖကႏငတစဖက နားလညလၾကသည။ အသငးအဝငးမား ကယတငကလညး ၄ငးတ႔သာစညးလးညညြတပါက ျပငပမ ဝငေရာကေသြးခြ၍ မရႏငဟ ယၾကညၾကသည။ ဘာသာေပါငးစ နားလညမႈရရႏငရနအတြက ဘာသာေရးေခါငးေဆာငမားႏင သကဆငရာ အသငးအဝငး အတြငးရလမားေတြ႕ဆၿပး အခကအလကမား မေဝႏငရန၊ ဘာသာတရားတ႕၏ ယၾကညခကမားႏင ကငႀကပတ႔က သငၾကားျပသႏငရန အခြငအလမးတ႔က ျမငတငႏငမညဟ ယၾကညသည။

ေနရာတငးတြငပါဝငသတ႔က ယခငကမတညေသာ ဘာသာေရးအသငးအဝငးမား ခစခစခငခငယဥတြေနထငၾကပက ေျပာျပခသည။ ျပနလညခစခငႏငေစရနႏင စညးလးမႈက ျပနလညထေထာငႏငရန လႈပရားမႈမားတြင ပါဝငလေသာ ဆႏၵရေၾကာငးကလညး ေျပာသည။ အသငးအဝငးအတြငးရလတ႔မာ ေအာကပါဘာသာေပါငးစ လႈပရားမႈမားက လအပသညဟ ယၾကညၾကေလသည။

• ယၾကညမႈ တညေဆာကျခငးႏင ရငးလငးတငျပျခငးဆငရာ လႈပရားမႈ• ႏငငသား၊ လ႔အခြငအေရးႏင ပဋပကၡအသြင ေျပာငးပ ရငးလငးသငျပျခငး• အေၾကာငးကစၥတစခခတြင ဘာသာၿခားမားအား အတတ ယဥတြေဆာငရြက

ေစရနအတြက အခြငအလမးေပးၿခငး• ဘာသာေပါငးစ အသပညာက ေဝမျခငးက ျမငတငျခငးႏင• ေကာငးမားတြင ဘာသာေပါငးစအသပညာတ႔က သငၾကားေပးျခငးတ႔ျဖစသည။

11

ျပငပမ လမႈဝနထမး ကစၥေဆာငရြကသမားသည အေျခအေနက အတငးအတာတစရပထ ျပငပမ လမႈဝနထမး ကစၥေဆာငရြကသမားသည အေျခအေနက အတငးအတာတစရပထ သာနားလညသည : သာနားလညသည : ရခငျပညတြင ျဖစပြားခေသာ အဓက႐ဏးမားႏင ပတသတၿပး မဒယာမား၏ ေဖာျပခကမားႏင ႏငငတကာ လမႈဝနထမး ေဆာငရြကသမားအေပၚတြင စစေတြၿမ႕ေဒသခမားမာ စတအေႏာငအယကျဖစရသည။ စစေတြရ အသငးအဝငးမားသည ရခငတြင ျဖစပြားခေသာ အေျခအေနအမနက အတြငးကကသရမႈ အားနညးလြနးသညဟ ခစားရၿပး အျပငလမားမာလညး မၾကာခဏဆသလ မားယြငးေနေသာ လအပခကမားရေနေသာ NGOမား၏ အစရငခစာ တစမးတညးကသာအားကးလြနးေနသညဟ ခစားရသညဆသည။

မတလာတြငလညး IDP စခနးမားတြင အမနတစကယျဖစပြားသြားေသာ အေျခအေနအမနမားႏငလကရႀကေတြေနရေသာ အခကအခမားက အတငးအတာတစရပထသာ လသၾကသညဟခစားရသညဆသည။

အျခားေသာဘာသာဝငတ႔၏ ဘာသာေရးဆငရာ အခနးအနားမားတြင ပါဝငျခငးသည အျခားေသာဘာသာဝငတ႔၏ ဘာသာေရးဆငရာ အခနးအနားမားတြင ပါဝငျခငးသည အသငးအဝငးအတြငး ညညြတမႈက ျဖစေပၚေစသည : အသငးအဝငးအတြငး ညညြတမႈက ျဖစေပၚေစသည : အသငးအဝငးတ႔မ အျခားေသာ ဘာသာတ႔၏ အခမးအနားတ႔တြင ဝငေရာကပါဝငျခငးသည အသငးအဝငးအတြငး သဟဇာတ ညညြတမႈက ထေရာကစြာ အေကာငအထည ေဖာေဆာငႏငေၾကာငး သတျပမၾကေလသည။ ယခငက မြတစလငတ႔သည ဗဒၶဘာသာရဟနးမားက ဆြမးကပၿပး ဗဒၶဘာသာ ပြေတာတ႔တြငလညး ဆြမးလ ၾကသည။ ဗဒၶဘာသာတ႔ကလညးဗလမားအား အလဒါနမားျပၾကေလသည။ ထအမႈ မားသည အသငးအဝငးမားၾကား နားလညမႈႏင ခစခငမႈက ျဖစေပၚေစသည။

ထအသငးအဝငးအတြငးရ လမားကပင ထအဓက႐ဏးမား မျဖစေအာင တားဆးထအသငးအဝငးအတြငးရ လမားကပင ထအဓက႐ဏးမား မျဖစေအာင တားဆးေပးႏငသည : ေပးႏငသည : အသငးအဝငးအတြငးရ လတ႔မ ေကာလဟာလမားက ၿငမဝပေစရန၊ ပဋပကၡမားက တားဆးႏငရန နညးလမးမားကေျပာျပထားေလသည။၄ငးတ႔မာ -

• ေကာလဟာလမားက သတထားၿပး ေျဖရငးႏငရန အသပညာေပးျခငး : ေကာလဟာလမားက သတထားၿပး ေျဖရငးႏငရန အသပညာေပးျခငး : ပါဝငသတ႔ဘကမ အသငးအဝငးအတြငးရ လမားက ကကနန ခြျခမးစတျဖာႏငစြမးလအပေၾကာငးက အဓကထား ေျပာေလသည။ အသငးအဝငးတစခသည ေကာလဟာလတစခက ၾကားသညအခါ ကကနန ခြျခမးစတျဖာ

12

သးသပတတရနႏင ထသတငးက အမားသငါတ႔အား မျဖန႔မေသခာေအာငစစစႏငစြမးတ႔ရရနလသည။ ဘာသာေပါငးစ လႈပရားမႈဆငရာ အဖြ႕အစညးမားကလညး ဘာသာေရး အဖြ႕အစညးမား တစခႏငတစခ က နားလညမႈ တညေဆာကေပးႏငေသာ၊ ဘာသာျခားသမား တစေယာကႏင တစေယာက ထေတြ႕ဆကဆႏငေသာ နညးလမးတစခအျဖစ ေျပာၾကားေလသည။ ထသ႔ျပလပပါက လမားလညး တစဖကဘာသာေရး အဖြ႕အစညးႏငသကဆငေသာ ေကာလဟာလမားက ယၾကညရန ခကခသြားမညျဖစၿပး ေကာလဟာလမားက မျပန႔ပြားေစရန တားဆးႏငမည ျဖစသည။

• နားလညမႈ လြမားျခငးမားက တ႔ျပနရန ပးေပါငးေဆာငရြကေသာ အဖြ႕မားနားလညမႈ လြမားျခငးမားက တ႔ျပနရန ပးေပါငးေဆာငရြကေသာ အဖြ႕မားတညေထာငျခငး :တညေထာငျခငး : သကဆငရာ အသငးအဝငးေခါငးေဆာငမား၏ ပဋပကၡျဖစရာတြင တားဆးႏငမႈတြင အေရးပါေၾကာငးက ပါဝငသတ႔က အထးေျပာၾကားေလသည။ ဘာသာေပါငးစအဖြ႕အစညးမ ေခါငးေဆာငမား အတတကြယဥတြလပေဆာငၿပး ေကာလဟာလမားက တားဆးကာ ႀကးထြားလာႏငေသာ အေျခအေနမားက ၿငမဝပပျပားေအာင ေဆာငရြကႏငမညဟ ယဆသည။ အသငးအဝငးအတြငးရသမားမ ေျပာဆသညမာ ထကာကြယတားဆးေရး အသငးအဖြ႕ျပလပေရးအႀကဉာဏကလညး ႀကဆေၾကာငး ေျပာသည။

နားဆငသတ႔ဘကမ ထငျမငသးသပခကမားနားဆငသတ႔ဘကမ ထငျမငသးသပခကမား

နားဆငသတ႔သညလညး ဘာသာေပါငးစ၊ လမ းေပါငးစ၊ ျမနမာႏငငေဒသေပါငးစမ ျဖစၿပး ၄ငးတ႔ဆငရာေဒသ၏ အဓက႐ဏးမား၊ ဘာသာေပါငးစဆကဆေရးႏင ညညြတစြာယဥတြ ေနႏငေရးတ႔အတြက လပေဆာငေနသတ႔ ျဖစသည။ နားဆငသတ႕ဘကမလညး ဘာသာေပါငးစျဖင ဖြ႕စညးထားေသာနားဆငေရးအဖြ႕မားဖြ႔လကေသာအခါဗဒၶဘာသာ၊ ခရစယာန၊မြတစလင တ႔တစဥးအေပၚတစဥး စာနာနားလညလာၾကသည။နားဆငသတ႔ ဘကမလညး၄ငးတ႔ေတြ႕ရခက၊ အေတြ႕အႀကမားႏင အျမငမားက ေျပာၾကားရာတြင ေအာကပါအတငး အႏစခပတငျပထားပါသည။

• ကြႏပတ႔သညေဒသတြငးျဖစေနေသာ အေျခအေနမားက နားလညရန လအပၿပး အျခားေသာ တစဖကမ သတ႔ကလညး ေတြ႕ဆေမးျမနးရန

13

လအပသည။အဓက႐ဏးအတြငး ပါဝငခသမားကပင အေျခအေနတစရပ၏ ႐ႈေထာငအမ းမ းက နားလညရန လအပေသာေၾကာင ဆပမႈတြင ပါဝငခေသာ သမား၏ ေျပာၾကားခကကပငနားဆငရနလအပသည။

• ကြႏပသည ကြႏပအသငးအဝငးအတြငးရ သမားက ကညေရးတြငအေတြ႕အႀကရပါသည၊ အဘယေၾကာငဆေသာကြ ႏပသည ဂာနယလစမားက အငတာဗ းလပရာတြင ကညေပးခေသာေၾကာင ျဖစသည။ ယခတစႀကမတြငမေတာ ေတာေတာကြာျခားပါသည။ စာအေရးအသားတြင ဘကလကမႈမရေစရန ဂရစကရသည။ သတ႔ေျပာစကားက နားေထာငရာတြငလညး ကနရစခသညတ႔ မရရေအာင အာ႐စကရသည။

• ကြႏပတ႔သည ႏစဖကစလးက နားေထာငျခငးအားျဖင ျပနာကေျဖရငးႏငမညျဖစသည။ ျပနာ၏ မလဇစျမစက နားဆငၿပး ေျဖရငးႏငလမမည။ နားေထာငေနစဥတြငပင ေျဖရငးႏငလမမည။

• စကားေျပာဆေနစဥတြင ကြႏပမညကသ႔ျဖစသည၊ သတ႔၏ခစားရပတ႔ကသသလလ ရလာသည။ သ႔ရာတြင ကြႏပတ႔သြားေရာကၿပး နားေထာငရာတြင သတ႔၏ အႀကဉာဏမား၊ ထငျမငယဆခကမားႏင ႐ႈေထာငအျမငမားသည ကြႏပတ႔ထငထားသညႏင ကြာျခားေနသညက ေတြ႕ရေလသည။

• ဆပမႈမား စတငျဖစေပၚကတညးက ကြႏပထကစၥမးတြင လပကငျခငးမားအတြက အေတြ႕အႀကရပါသည။ ကြႏပတ႔ သတ႔ေျပာမည စကားမားႏငထျဖစရပမားက အေစာႀကးကတညးက ႀကတငနားလညထားလမမညဟထငထားေသာလညး နားေထာငလကေသာအခါတြင ကြႏပတ႔နားမလညေသးေသာ မသေသးေသာ အရာမားမားစြာရသညက သတထားမသည။

ေအာကပါေလကငခနးတြင နားဆငသတ႔သည သတ႔ကသတ႔ ဘာသာ “ ျခား” တစဥး၏စတအေနအထားျဖင ဝငေရာကခစားေစၿပး ၄ငးတ႔အေနႏင ဘာသာေပါငးစယဥတြေနထငႏငေရးအတြက ဘာလပမညဆသညက မ ေဝေျပာဆေစသည။ နားဆငသတ႔ထမ ထြကလာေသာအေျဖတ႔မာ အၾသဖြယေကာငးေလာကေအာငပင တညေနၿပးေနာကလတငးကလညး ၿငမးခမးစြာေနလၾကသညဟ ဆသည။ အခ႕ေသာအႀကေပးခကမားမာ-

14

• မြတစလငတစေယာကအေနႏ င ကြ ႏပသည အခနးအနားမားတြင စားေသာကရနအတြက အျခားေသာသမားက ဗလအတြငးသ႔ ဖတေခၚပါမည။

• ဗဒ ၶဘာသာဝငတစေယာကအေနႏ င ကြ ႏပအသငးအဝငးအတြငးရ မြတစလငမတေဆြမားအား ဗဒၶဘာသာ၏ တရားေတာမားက ေဝမပါမည။

• မြတစလငတစေယာကအေနႏင ကြႏပသည ကြႏပအသငးအဝငးအတြငးရအျခားေသာဘာသာျခားမားႏင စကားေၿပာဆကာ မြတစလငတစေယာက၏ဘဝအေတြ႕အႀက (ကြႏပတ႔၏ရးရာ၊ယၾကညခက)မားက ဗဟသတအေနႏငမေဝပါမည။

• ဗဒၶဘာသာဝငတစေယာကအေနႏင ကြႏပသည အမနးတရားႏင ေကာလဟာလမားက ေခဖကၿပးေနာကတြင အျခားသမားအား ထအရာမားသည ဗဒၶတရားေတာႏင မညေၾကာငးရငးျပပါမည။

• မြတစလငတစေယာကအေနႏင ကြႏပသည တညေသာအခကမားက ရာေဖြၿပး ကြႏပ၏မတေဆြမားႏင အတတကြ ယဥတြလပေဆာငႏငရန ၾကးပမးပါမည

• ဗဒၶဘာသာဝင တစေယာကအေနႏင ကြႏပသည မြတစလငမားႏင အျခားေသာ ဘာသာဝငမားက သတ႔ဘာသာအေၾကာငး ေကာငးစြာနားမလညဘ ျပစတငေဝဖနၿခငး ေစာကားပတခတျခငးမး ေရာငပါမည။

• မြတစလငတစေယာကအေနႏင ကြႏပသည ကြႏပဘာသာ၏ အႏစသာရကနားလညေအာငႀကးစားၿပး ကြႏပ၏မသားစႏငမတေဆြမားကဘရားသခငမားသညၿငမးခမးေရးကသာလလားေၾကာငးေျပာဆမညျဖစသည။

• ဗဒၶဘာသာဝငတစေယာကအေနႏင ကြႏပသည လသားအားလးအေပၚေမတာ၊ၾကငနာမႏင ဂရဏာတရားတ႕အား လသားအားလးအေပၚတြငပ႕ႏ႔ေစရန ျပလပမည ျဖစသည။

• မြတစလငတစေယာကအေနႏင ကြႏပသည ကြႏပအသငးအဝငးအတြငးမလငယမားက စၿပး လမႈပရဟတမား ျပလပရန ေဆာၾသမညျဖစသည။

• ဗဒၶဘာသာဝငတစေယာကအေနႏင ကြႏပသည အျခားေသာသမားႏင ခြျခားဆကဆျခငး ကငးေသာ ဆကဆေရးမးႏင မတေဆြဖြ႕ႏငရန ႀကးစားပါမည။

15

ထအလပရေဆြးေႏြးပြ ျပလပေနစဥႏင ေဆြးေႏြးေျပာဆေနစဥအတြငးတြင ထနားဆငသ ၂၄ေယာကသည ၄ငးတ႔၏ ၄ငးတ႔အလပလပေနစဥ သ႕မဟတ အဓကရဏးေၾကာင ထခကခရေသာ ရႈေထာငအျမငမားႏင အေတြ႕အႀကမားက အတတကြ လပေဆာငရငး မေဝေျပာၾကားၾကေလသည။ ထသတ႔သည မတညေသာ ဘာသာေရးအဖြ႕အစညး ေနာကခမားမ လာေသာလညး မတကြျပားမမားကေကာလႊားကာတစဥး၏ယၾကညမႈႏင ျဖစပြားခေသာ အရာမားအေပၚ ကြျပားေသာ ရႈေထာငအျမငမား ေပးေစျခငးျဖငႏစဥးႏစဖက အျပနအလနနားလညျခငးႏင ေလးစားမႈက ျပသႏငခၾကသည။

ထအလပရေဆြးေႏြးပြ အဆးသတအေနျဖင နားဆငသတ႔မာ ထေနရာက ပငဆငမႈရယလက အသစျဖစေပၚလာေသာ ဆကဆေရးက မညသ႔ထနးသမးမည ဆသညႏင ေရ႕ေလာကဆကလက ပးေပါငးႏငရနအတြက မညသ႔ျပလပရမညဆေသာ ရငးလငးခကမားက စတငေလသည။ အတတကြပးေပါငးၿပး အငတာနကေပၚတြင အမနးတရားမား ျဖန႔ေဝေနၿခငးက ေစာငၾကညေရးႏင ဘာသာအခငးခငးနားလညမႈ ရရႏငရနအတြက ထအသငးအဝငးမားႏင ယဥတြလပကငျခငးသည အေရးပါေသာအခကၿဖစေၾကာငး ရာေဖြေတြ႕ရလာခၾကေလသည။ ျမနမာျပည၏ တငးရငးသားမား၊ ဘာသာေရးမားႏ င ျမနမာႏငငရ တငးနယနမတတ ႔ႏ င ဆကစပေနေသာ ကစၥမားႏ င အဓကရဏးႏင သကဆငေသာကစၥမားတြင ပးေပါငးယဥတြ လပေဆာငႏငရနအတြက ေဖာငေဒးရငးတစခ တညေထာငလက ထအဓက႐ဏးက ဆကလကေလလာလက ရသည။ ၄ငးတ ႔၏ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ အငအားေကာငးေစရနႏင ၄ငးတ ႔၏ ကြနယကက ခ႕ထြငရာတြင နားေထာငသတ႔ဘကမလညး ထအသငးအဝငးမား အတြငးမ ထြကလာေသာ အဓက႐ဏးက တ႔ၿပနပႏင မျဖစေအာင ကာကြယေသာ ဗဟာမားက ခငခငမာမာလပေဆာငႏငမည အႀကဉာဏအသစမားက ေျပာျပၾကေလသည။

ခြျခမးစတျဖာျခငးခြျခမးစတျဖာျခငး

ထအဓက႐ဏးအတြငး ေတြ႕ႀကခစားခရေသာ သမား၏စကားမားက နားေထာငလကရျခငးသညျမနမာႏငငတြင ပမနၾကားေနက ဇာတလမးႏင မတကြျပားေသာ ခငမာသည အေၾကာငးအရာတစရပက ေပၚထြနးလာေစသည။ အသငးအဝငးအတြငးရ သမားမာလညး ထအဓက႐ဏးမားမာ မျဖစသငဘ ျဖစရသညဟ ယဆၾကၿပး အားလးထမ

16

အငတကအားတက စေပါငးကာ ထြကေပၚလာသညမာ “ကြ ႏပတ႔ဤကသ႔မဟတရပါ” ဟ၍ျဖစသည။ ႀကေတြ႕ခရသမားမာ လညး၄ငးတ႔၏ အသငးအဝငးအတြငး ထကသ႔ေသာ အဓက႐ဏးမးျဖစလာသညအတြက အၾသျခငးႏင စတပကျခငးမား ျဖစေပၚရသညဟ ဆသည။ သ႔ေသာလညး အခ႕ေသာ အသငးအဝငးမ သမားမာလညး အၾကမးဖကမႈတြင ပါဝငခၾကသညဟ အသအမတျပေျပာဆခၾကသည။ ၄ငးတ႔၏ အသငးအဝငး အတြငးမ ႐ႈေထာငအျမငမားသညလညး “တငျပမႈလြမားေၾကာငး” ဆသည စကားက ႀကတမတ ေၿပာဆခရၿပး ၄ငးတ႔တစဥးခငး၏ညညြတမတေသာ ဘာသာျခားမားႏင ဆကဆေရးမာလညး ခန႔ခရေၾကာငး၊ ထသ႔ျဖစေပၚျခငးမးမာလညး ၄ငးတ႔အသငးအဝငးအတြငး ပမကယျပန႔စြာ ေတြ႕ရေၾကာငး ေျပာသည။

လအမားကလညး ေရးယခငကရခေသာ ေအးခမးစြာ ယဥတြေနထငခမႈမားႏင အဓက႐ဏးၿဖစပြားေနစဥအတြငး တစဥးကတစဥး ခြျခားမႈကငးစငလက ကညခပမားက ေျပာျပကာထထငျမငခကကသရပေဖာျပေလသည။ စကားေျပာဆေနစဥအတြငးမာလညး ပါဝငခသမားက အၾကမးဖကမႈမားက ခစားခရေသာ ဘာသာျခားမားအေပၚ ဂရဏာသကေၾကာငးက ေဖာျပေလသည။ ထကသ႔အဓကရဏးျဖစပြားျခငးေၾကာင ၄ငးတ႔အသငးအဝငးအတြငး စညးလးမႈ ေပာကကြယရျခငးအတြကလညး ဝမးနညးေၾကာငး ေျပာဆေလသည။ အသငးအဝငးအတြငးရ လတ႔မာလညး ၄ငးတ႔ခစားခရေသာ၊ ခစားေနရေသာ အၾကမးဖကမႈ၏ သကေရာကမႈမားက အဓကထားေဖာျပၿပး ထကသ႔ေသာ ျဖစရပမး ေနာကထပမျဖစေစရနအတြက ေျဖရငးႏငမည နညးလမးမားက ေဖာျပေလသည။

ျဖစပြားခေသာ အၾကမးဖကမႈသည ဘာသာဝငမားအၾကားတြင မနးတးမႈမား၏ ေစေဆာမႈေၾကာငျဖစလာရသညမဟတေပ။ နားဆငသမားက အၾကမးဖကမႈက အဘယအရာက ျဖစေပၚေစသနညး၊ အဘယေၾကာငျဖစရသနညး ဟေသာ ေမးခြနးက မေမးေသာျငားလညး အသငးအဝငးမားအၾကား အေရးအပါဆး ေဆြးေႏြးလေသာ အေၾကာငးအရာ ျဖစလာသည။ ထ႔အျပငေနရာတငးတြင စကားေျပာဆၾကညရာတြငလညး စတအားအထကသနၾကဆး အေၾကာငးအရာ ျဖစေနသညက ေတြ႕ရသည။ အသငးအဝငးအတြငးရ သမားက ဘာသာေရးကငးရ ႈ ငးသမားႏ င ဘာသာေရး အစြနးေရာကမားဟ၍ ႏစပငးခြထားသညကေတြ႕ရသည။ အသငးအဝငးအတြငးရသ အမားစမာလညး ဘာသာေရးအစြနးေရာက အဖြ႕အစညးမားႏင အဆကအဆမရဘ ႏစဖကခစခငစြာ ယဥတြေနႏငရန အားေပးျခငးခရေၾကာငလညး သတျပမေလသည။

17

အသငးအဝငးတ႔မ ႏငငေရး၊ အစးရ သ႔မဟတ စစတပတ႔က အၾကမးဖကမႈမား အတြငးပါဝငမႈကဂရထားၾကေသာလညး မညသ၊မညသညအဖြ႕အစညး၊ အစးရေလာစစတပေလာ သ႔မဟတ ႏငငေရးပါတတစခခမ ပါဝငပတသတေနသေလာကမ အတငးအတာတစခထသာ သရေလသည။ အသငးအဝငးတ႔ဘကမလညး ထအၾကမးဖကမႈမားသည အသငးအဝငးျပငပမ ေသြးထးလႈ႕ေဆာမႈေၾကာင ျဖစသညဟ ျပငးျပငးထနထန ယၾကညၿပး အသငးအဝငးမားအတြငးရ ဘာသာေရးဆငရာ မနးတးမႈႏင မသကဆငဟလညး ယၾကညၾကသည။ ထအခကသည သစမးမားက လစလေဝးမား ျပလပကာ အမနးတရားမားျဖန႔ေဝေနျခငးက ကယတငမကျမင ေတြ႕ရခသက ေျပာၾကားျခငးျဖစၿပး လၿခေရးတပမားကလညးထအၾကမးဖကမႈမားက တားဆးရနမတတႏင၊ တားဆးလပမရျခငး၊ ထရာဇဝတမႈမားက တရားဥပေဒေဘာငအတြငးမ စြဆႏငၿခငးမရၿခငး တ႔ကလညး ေျပာၾကားခသည။

ထအၾကမးဖကမႈမားသည အသငးအဝငးအတြငး ျဖစသညဟဆေသာလညး အသငးအဝငးအတြငးရလအမားစကမ ထကသ႔ေသာ အၾကမးဖကမႈမးက လကမခၾကေခ။ ထကသ႔ေသာ အၾကမးဖကမႈမး ထပမျဖစရနလညး တားဆးလၾကသည။ အသငးအဝငးတ႔မလညး ႏစဖကဘာသာေရးဆငရာ အသပညာေပးေရးႏင သတျပေစေရး လႈပရားမႈတ႔က ယၾကညမႈႏင ၿငမးခမးမႈ တညေဆာကႏငရနအတြကသာမက ဘာသာေရးအစြနးေရာက အဖြ႕အစညးမား၏ ေကာလဟာလမားႏင အမနးတရားျဖန႔ေဝမႈတ႔ ကပါ တနျပနတ႔ျပနႏငရနအတြက အႀကေပးၾကေလသည။ ထ႔အၿပငေရႊဘၿမ႕ရ ၿမ႕နယတစခတြင အသငးအဝငးတ႔မ ဘာသာေရး ေခါငးေဆာငမားက အတတကြစေပါငးေစလက ေကာလဟာလမားက ၿငမဝပေစကာ ႏငငေရး ပဋပကၡၿဖစေစရန လႈ႔ေဆာသမားက တားဆရနအတြက စေပါငးၿပး အႀကအစညက အေကာငအထည ေဖၚလကရသည။

အသငးအဝငးေပါငးမားစြာတ႔မ ႏစဖကဘာသာ အသပညာေပးမႈ အားေပးေသာ၊ ၿငမခမးစြာ ယဥတြေနႏငေရးက အားေပးေသာ အဖြ႕မားက ထေထာငေရးက အႀကေပးၾကေလသည။ ထလႈပရားမႈမားသည အၾကမးဖကမႈ၏ မလဇစျမစမာ အသငးအဝငးတ႔က ပမနတ႔ျပနမႈအတငး ဘာသာေရးေၾကာငျဖစရျခငးမဟတ ဟေသာ ေတြ႕ရခကက ပမအားေကာငးေစသည။ ထေၾကာင ထအဓကရဏးမားသည ထအသငးအဝငးမားအတြငး စတငဇစျမစခချခငးမဟတဟေသာ ခငမာေသာ ေကာကခကတစခထြကလာခသည။

18

ထလပရပမားက သရသနညးပါးလၿပး ထအသငးအဝငးမား၏ အျပငဘကတြငလညး ေျပာျပသမရသေလာကပင ျဖစသည။ ထကသ႔ေသာ အသငးအဝငးအတြငးရသမား ပဋပကၡျဖစပြားေနျခငးက ကာကြယရနႀကးစားေနျခငး၊ အမားစေဖာျပေနၾကေသာ ဗဒၶဘာသာဝငတ႔ႏင မြတစလငတ႔၏ တကခကျခငးမားက တ႔ ျပနရန အတြက မဒယာတ႔ကလညး ပမအာရစကဖ႔လသည။ ထမသာလင ျမနမာႏငငျပညတြငးျပညပမ ေစာငၾကညေနသမားက ထအၾကမးဖကမႈမားသည ထအသငးအဝငးတ႔ႏင မဆငသကသ႔အာဃာတ အၿငးအေတးၾကာရညဖြ႕မႈေၾကာငလညး မဟတေၾကာငး နားလညသြားမညျဖစသည။ထအခကသည အသငးအဝငးအား ေရ႕ဆကႏငရနအတြက အတျမစခေပးလကျခငးပငျဖစသည။

ႏစဖကဆကဆေရးက ေျပာငးလပစႏငရနႏင အဓက႐ဏးမားက တားဆးရန ေဆာငရြကခကတ႔သည ထအသငးအဝငးမားထမသာ လာရမညျဖစသည။ အသငးအဝငးတ႔ထမ ၾကားရေသာ စကားသမားအရ ထအရာတ႔မာ ျဖစေနၿပဟဆသည။ ၄ငးတ႔အတြက ကာကြယေရးဗဟာမားက ၄ငးတ႔ကယတငကယက စမေနၿခငးသည အနာဂတအတြက ေကာငးမြနေသာ လကၡဏာတစရပပင ျဖစသည။

အႀကေပးခကမားအႀကေပးခကမား

ျမနမာအစးရအတြက CPCSမ ညႊနးဆ အႀကေပးလသညမားျမနမာအစးရအတြက CPCSမ ညႊနးဆ အႀကေပးလသညမား

၁။ အဆပါ အဓကရဏးမးက ထထေရာကေရာက ထနးခပႏငရနအတြက လၿခေရးတပဖြ႕တ႔၏လပထးလပနညးႏင ဗဟာတ႔က ျပနလညဆနးစစပါရန

၂။ အဓကရဏၿဖစၿခငးတ႔က ကာကြယေသာ ဗဟာတ႔က အငအားေကာငးေစရနႏ င ဘာသာေပါငးစညညြတမႈတ ႔က အားေကာငးေစရနအတြက ဘာသာေရးေခါငးေဆာငတ႔ႏင တငပငေဆြးေႏြးပါ

၃။ မဟတမမန ဝါဒျဖန႔ျခငးအပါအဝင အမနးတရား ၊ အၾကမးဖကမႈတ႔ႏငသကဆငေသာ ျပညစသညအစးရ၏ စညးမဥးမဝါဒတစခက ခမတပါရန

၄။ ရာဇဝတမႈမားက တရားဥပေဒႏငအည ဥပေဒေဘာငအတြငးမ အခနႏငတေျပးည အေရးယေဆာငရြကမႈေသခာေစရန ေဆာငရြကပါ

19

ျမနမာအစးရအတြက CPCSမ ညႊနးဆ အႀကေပးလသညမားျမနမာအစးရအတြက CPCSမ ညႊနးဆ အႀကေပးလသညမား

၅။ အစးရေနာကချပ မဒယာမားအားလး ကပဋပကၡၿဖစရပမားက ဂ႐ထားၿပး တငၿပမႈရေအာင သတၿပပါ

၆။ IDP စခနးမားအတြငး အေျခခလအပခကမားက ျဖညဆညးေပးေသာ ဝနေဆာငမႈမားရပါေစ

၇။ IDP တ႔အတြက ေရရညေနရာခထားမႈ ဗဟာရပါေစ

ျမနမာႏငငရ NGO ၊ CSO မားႏင INGO တ႔အတြက အႀကေပးလသညမားျမနမာႏငငရ NGO ၊ CSO မားႏင INGO တ႔အတြက အႀကေပးလသညမား

၁။ ဘာသာေပါငးစ အသပညာေပးမႈက ျမငတငရနအတြက အသငးအဝငးမားတြင အသပညာေပးေသာ အစအစဥမားက ဖြ႕စညးတညေဆာကျခငး၊ အေထာကအပေပးျခငးအားျဖင အမနးတရားမားႏင ေကာလဟာလ မားက ေခဖကျခငး

၂။ မဒယာ ေလကငသငၾကားမႈတ႔က ျပလပျခငး ၊ အေထာကအပေပးျခငးတ႔က ျပလပကာ ပဋပကၡ ျဖစစဥတ႔အတြကမဒယာတ႔ဘကမ အျပသေဘာေဆာငေသာ က႑မပါဝငႏငရန ၊ ပမကြျပားေသာ ဇာတလမးအေၾကာငးအရာမားက ျမငတငႏငေစရန အာရစးစကပါ

၃။ အားလးႏငဆငေသာ ကစၥျပနာမား ၊ ဥပမာ- သဘာဝပတဝနးကငႏင ဆငေသာ ကစၥမားႏင ဘာသာအခငးခငးၿဖစေသာ ျပနာမားက ေျဖရငးေပးႏငရနအတြက ဘာသာေပါငးစ အဖြ႕အစညးမား ထေထာငေရးက အေထာကအပေပးျခငး

၄။ ဘာသာေပါငးစ အသပညာတးတကေရးတ႔က ျမငတငေပးေသာ လႈပရားမႈတ႔က ဖြ႕စညးတညေထာငျခငး၊ ကေလးသငယတ႔၏ ပညာေရးက အႏပညာ၊ အားကစားႏင ကြနျပတာအေျခခေသာ နညးလမးတ႔ျဖင စးစကေပးၿခငး

၅။ ပဋပကၡ အဓကရဏးက အသြငေျပာငးႏငေစရန ေလကငသငၾကားမႈက ဘာသာေရးေခါငးေဆာငႏင လငယေခါငးေဆာငတ႔ အပါအဝင ကနအသငးအဝငး ေခါငးေဆာငမားကပါ သငၾကားေပးျခငး

20

မတဆကက႑မတဆကက႑

ဇြနလ၂၀၁၂တြင ျမနမာႏငငသည ေနရာအႏ႔တြင အဓက႐ဏး ပဋပကၡမား ျဖစျခငးက ခစားခရသည။ ရခငျပညနယတြငလညး ထျဖစရပမတငမက အဓက႐ဏးျဖစပြားခၿပး ႏငငအတြငးရ အျခားေသာေနရာမားတြငမေတာ ထမမျပငးထနသည ပေပၚပါသည။ အမားစ ၾကားရးၾကားစဥ ေျပာၾကားခကအရ ထအၾကမးဖကမႈမားမာ ဘာသာေရးဆငရာ ပဋပကၡေၾကာင ျဖစေပၚသညဟ ဆသည။ျမနမာႏငင ျပညတြငးျပညပတြငမ ဗဒၶဘာသာဝငတ႔က မြတစလငဓါးစာခတ႔အေပၚ အၾကမးဖကတကခကမႈ ရသညဟ ဆၾကၿပး အခ႕ေသာ ဗဒၶဘာသာဝငတ႔ကမ ထျဖစရပမားသည မြတစလငတ႔က ဗဒၶဘာသာဝငတ႔အေပၚ အၾကမးဖက တကခကျခငးေၾကာင ျဖစေပၚလာရသညဟ ျပငးျပငးထနထနခငခငမာမာသြယဝကေျပာဆသည။ထကသ႔ေသာအေပၚယခြျခားသကမတမႈမားေၾကာငဗဒၶဘာသာဝငႏငမြတစလငအပစတ႔အၾကား ေသြးကြမႈမား ျဖစေပၚလာသည။

လကရႏငငေရး အေျပာငးအလအေနအထား အေျခအေနေပၚတြင မတညၿပး ထအၾကမးဖကမႈျဖစရေသာ အေၾကာငးရငးႏင သေဘာသဘာဝက ေကာကခကဆြျခငးမားလညး ရသည။ သ႔ရာတြငလညး သတငးဥးသတငးထး တ႔ကမကား အတငးအတာတစရပထသာ သရေလသည။ အဓက႐ဏးမား မညသ႔ ျဖစလာသညဆသညမာလညး မရငးသကသ႔ အသငးအဝငးတ႔အား မညသ႔သကေရာကသည၊ အသငးအဝငးတ႔မ မညသ႔တ႔ျပနသညဆသညမာလညး မရငးလငးေပ။ အၾကမးဖကမႈမားက ထထေရာကေရာက တားဆးႏငမည နညးဗဟာအတြကႏင အသငးအဝငးတ႔ ေရ႕ဆကႏငရနအတြက ထအဓက႐ဏးအေၾကာငးက ပမထထဝငဝင သရရနလအပသည။ ၿငမးခမးေရးႏင ပဋပကၡေလလာေရးဌာန(CPCS)မ ၿငမးခမးေရးတညေဆာကရနအတြက ပဋပကၡက အသြငေျပာငးေစသညခဥးကပပျဖငခဥးကပေလသည။ CPCS သည အၾကမးဖကမႈ ပဋပကၡ ျဖစစဥအတြငး ပါဝငေနေသာ အပစႏစစ၏ ဆကႏြယမႈက ေျပာငးလေအာင အေျချပထားေသာ ခြျခမးစတျဖာ သးသပခကမားကသးကာ ကြျပားေသာ အေၾကာငးအရာ ဇာတလမးမားက ျမငတငေပးၿပး အားလးၿခငပါဝငႏငမႈက ျမငတငေသာနညးျဖင အေထာကအပ ျပမညၿဖစသည။

21

ျမနမာႏငင၏ အဓက႐ဏးျဖစစဥမားက ဝနးရလကရေသာ တစဖကအျမငႏငသာ ေဖာျပသညဇာတလမးအေၾကာငးအရာမားသည ကြ ႏပတ႔သည အၾကမးဖကမႈမားအတြငး တကရကအားျဖငကယတငေတြ႕ႀကခစားခရေသာ သတ႔၏ စကားသက နားေထာငရန လအပေၾကာငး ေျပာေနျခငးပင ျဖစသည။ တစဖကတညးမသာ ေျပာျပေသာ စကားတ႔သည အေျခအေနတစခအေပၚတြင အျပညအစမဟတဘ အတငးအတာ တစရပအထသာ နားလညျခငးတ႔ ျဖစေစႏငၿပး ျမနမာျပညတြင ေနထငေသာ အပစမား အခငးခငးကေသြးကြေစသည။ အသငးအဝငးတ႔၏ ႀကးပမးအားထတမႈမားကလညး တ႔ျပနရနအတြက လစလရႈမေစၿပး ဘာသာေရး အၾကမးဖကမႈမားက တားဆေစမညၿဖစသည။ အခ႕ေသာ ပစမတကြျပားလကရေသာ ဇာတလမးမားသည CPCS ၏ မတကြျပားျခငး၏ပရပမား ဟေသာ ရပရငအတြမားတြင ေဖာၿပထားၿပး ထအထတြင ထကစၥက နကနကရႈငးရႈငး ထပမၾကညရႈသငေၾကာငးေဖာျပထားေလသည။

ထလပငနးစဥသည ျမနမာႏငငတြင ျဖစေပၚခေသာ အဓကရဏးျဖစစဥမားက တလးတဝ နားလညေစႏငေသာ စာတမးအျဖစသ႔ ေျပာငးသြားၿပး တကရကေတြ႕ႀကခစားခရေသာ သမားထမ ေမးျမနးျပစထားျခငးျဖစကာ ထသမားကယတငမာလညး သကဆငရာအသငးအဝငးမ သမားျဖစသည။ ေျဖရငးနညးကဗဟျပၿပး သကဆငရာအသငးအဝငးမားက စကားေျပာဆ ေမးျမနးၾကညေသာအခါ အဓကအားျဖငရရထားေသာ သငခနးစာမားက အာရထားၿပး အသငးအဝငးတ႔အား ၄ငးတ႔အတတကြ မညကသ႔ေရ႕ဆကႏငမညက ေမးျမနးျခငးျဖစသည။

ဤစမကနးက ၿခငနားလညေအာင ႀကးစားရာတြင အႀကးမားဆးေသာ စနေခၚမႈမား သကဆငရာအသငးအဝငးတ ႔အား အဓက႐ဏးအေၾကာငး ပ ြ ငပ ြ ငလငးလငး ေျပာဆႏငမည နညးလမးကရာေဖြရျခငးၿဖစသည။ အခ႕ေသာဗဒၶဘာသာဝငမားႏင မြတစလငတ႔အၾကားတြင တငးမာမႈမားမာရေနဆျဖစသည။ ထတငးမာမႈမားသည အၾကမးဖကမႈမား ျဖစပြားခေသာ ေနရာမားႏင ဗဒၶဘာသာသ႔မဟတ မြတစလငဘာသာေရး အၾကမးဖကအဖြ႕အစညးမားရေသာ ေနရာမားတြင ဆကလကတညရေနဆၿဖစသည။ ယခစမကနးသည စကားေဆြးေႏြးပြအသစက စတငျခငးျဖစၿပး သကဆငရာအသငးအဝငးတ႔မ အၾကမးဖကမႈမား ၿပးသညအခါ ျဖစေပၚေနေသာ အၾကးမားဆး ျပနာမားႏငပတသကၿပး အတြငးကကအျမငမားႏင ေျဖရငးနညးမားက မေဝေစရန ရညရြယသည။

22

CPCS အဖြ႕မ နားေထာငျခငးနညးစနစက ပမသငေတာေသာ သေတသနနညးစနစအျဖစ ေရြးခယသတမတထားသည။ ျမနမာျပညမ “နားဆငသ” အဖြ႕မားသည စကားစမညေျပာဆျခငးက ျပလပေပးေလသည။ သကဆငရာအသငးအဝငးရ သမားက အလြတတနးသေဘာမးျဖင ခဥးကပလက သတ႔ထငျမငခကမား မေဝလျခငးရ၊ မရက ေမးျမနးေလသည။ ပြငပြငလငးလငးႏင ထနခနထားျခငးမရေသာ အတြငးကက အျမငမားက ရရရနအတြက အေကာငးဆး နညးတစခပင ျဖစသည။

ႏဝငဘာလ ၂၀၁၄ခႏစတြင နားဆငသအဖြ႕မားသည အဓက႐ဏးမား ျဖစပြားခေသာ ျမနမာႏငင အႏ႔အျပားရ ေနရာေျခာကေနရာသ႔ သြားေရာကခသည။ စစေတြ၊ မႏေလး၊ မတလာ၊ ပခးအေနာကဖက၊ ေရႊဘႏင လားရးတ႔ျဖစၾကသည။ နားဆငသအမားစမာ ထသကဆငရာ အသငးအဝငးမားႏင မကငးရာမကငးေၾကာငးမား ျဖစၾကေသာေၾကာင သတ႔ကလညး သကဆငရာ အသငးအဝငးရ လတ႔က ယၾကညၾကေလသည။ အသငးအဝငးတ႔ ဘကမလညးၾကညၾကညျဖျဖပင ၄ငးတ႔၏ထငျမငခကမားႏင အနာဂတအတြက ေမာလငခကမားက ေျပာျပၾကေလသည။ စစေပါငးအားျဖင ယခစမကနးတြင အသငးအဝငးတ႔ရ လေပါငး၂၂၀တ႔၏ စကားက နားေထာငေစခၿပး အသငးအဝငးတ႔မလညး ထငျမငခကမားစြာတ႔က မေဝခၿပး တညခကမားကလညး ေရးဆြကာ ကြျပားခကမားကလညး မတသားခသည။

ယခစမကနးသည ထအသငးအဝငးမားမ မေဝေသာ ႐ႈေထာငအျမငမားေပၚတြင အေျခခေသာ ကြျပားသည သတငးအခကအလကေပါငး မားစြာတ႔က ရရေစသည။ ထစမကနး သညလညး အဓက႐ဏးမားေၾကာင ျဖစပြားခေသာ ျဖစရပမားအေပၚတြင လးစ ၿခငနားလညမႈက အေျခခေသာ အဓကရဏးဆငရာကြျပားေသာ ဇာတလမးအေၾကာငးတ႔ကလညး သရေစေလသည။

မတသားရမညမာ အသငးအဝငးမားၾကား ကြႏပတ႔ ခဏခဏၾကားရေသာ စကားတစခြနးမာ “ကြႏပတ႔ဤကသ႔မဟတရပါ” ဟ၍ၿဖစသည။ အသငးအဝငးတ႔မာလညး ထအၾကမးဖကမႈတ႔သည အသငးအဝငးၾကားတြင မျဖစသငဘ ျဖစရသညဟ ခစားရၿပး ၄ငးတ႔ဘကမလညး ထသ႔အရာမး ထပမၿဖစေအာင တားဆးရန စတအားျပငးျပလကရသည။ သတ႔ဘကမလညး တားဆးႏငမည နညးလမးမားကေျပာျပကာ ဘာသာေရး အခငးခငး ခစခငစြာ ျပနလညေနႏငမည နညးလမးမား၊ ဘာသာေပါငးစ ဆကဆေရး ျပနလညတညေဆာကေရးတ႔က ေျပာျပခေလသည။

23

နညးစနစပငးဆငရာမားနညးစနစပငးဆငရာမား

နားေထာငျခငးဆငရာနညးစနစသည CDA စေပါငးသငယေရးစမကနးမ လမႈပရတပငးဆငရာ အကအညရယေနရေသာ အသငးအဝငးတ႔အတြက တ႔ျပနေသာ စနစတစခအေနႏင တညေထာငထားျခငးျဖစသည။ CPCS သည ၂၀၀၈ခႏစတြင နားေထာငျခငးဆငရာ နညးစနစက ၿငမးခမးေရးဆငရာ သေတသနတ႔အတြက စတငအသးချခငးျဖစသည။ အဆငဆင သငယေလလာျခငးအားျဖင CPCS သည ထနညးစနစက ဆငပြားျပျပငယလကၿပး ပဋပကၡ အသြငေျပာငးေရးတြင ၾကားျဖတအသးခႏငရန ျပလပထားေလသည။

လကရအသးခေနေသာေၾကာင နားေထာငျခငးဆငရာနညးစနစသည အရညအေသြးေကာငးမြနၿပးအေၾကာငးအရာက ဥးတညေသာ ခဥးကပပျဖစကာ ခြျခမးစတျဖာျခငးကလညး သတမတထားေသာအပစမား၏ တက႐ကအေတြ႕အႀကမားျဖင အေျခခကာ ျပလပႏငသည။ ထနညးစနစ၏အဓကအသးခပမာ တမျမပေနေသာ ရငဖြငသမားက ၾကားနာၿပးေနာက ျမငတငေပးရနၿဖစကာ အၾကမးဖကမႈ ပဋပကၡမားက ကယတငေတြ႕ႀကခရေသာ သမားႏင စကားေျပာၿပးေနာကတြင ဇာတလမးေျပာၾကားခကမားက ခြျခားႏငရနျဖစသည။

ဤစမကနးသည အဓကရဏးမားက ခစားၾကေတြ႕ခရေသာ အသငးအဝငးတ႔၏ ရငဖြငသမားကၿမငတငေပးရနရညရြယသည။ ဤစမကနးသည အၾကမးဖကမႈမားၿဖစပြားခေသာ ေနရာမားတြငေနထငေသာ၊ ၾကေတြ႕ခေသာသမား၏ လးစၿပညဝေသာ၊ စညးစနစကနေသာ အၾကာဏမားႏငအတြငးကကအၿမငမားက ေပးစြမးႏငေလသည။ ထမသာမက မတကြၿပားေသာ ဇာတလမးအေၾကာငးအရာတ႔ကလညး ေပၚထြကေစလာကာ လကေတြ႕ကက ေျဖရငးနညးမားက ေပၚေပါကေစၿပးေနာက အၾကမးဖကမႈမားကလညး စြဆေစႏငေလမညျဖစသည။ ကြႏပတ႔၏ နားေထာငမႈနညးစနစအရ CPCS မေတြ႕ရသညမာ အေကာငးဆးေသာ ေျဖရငးနညးသည အၾကမးဖကမႈက ကယတငေတြ႕ႀကခစားခရေသာ သတ႔ထမ လာေလရၿပး ထသ႔ျဖစရသညမာလညး ၄ငးတ႔သည အေျခအေနက ကယတငနားလညေသာေၾကာငၿဖစသည။

24

ဤနညးစနစသည ပြငလငးမႈရေသာ စကားဝငးပသ႑ာနျဖင စတငၿပး ၄ငးတ႔၏ရႈေထာငအျမင၊ အေတြ႕အႀကမားႏင အႀကေပးခကမားက ရယျခငး၊ ခြျခမးစတျဖာၿခငးႏင နားလညျခငးတ႔လညး အျပနအလနပါဝငေလသည။ ႀကတငျပငဆငထားျခငးမရေသာ နားေထာငရသကသကစကားဝငး ျဖငအခကအလကမားက ထအေျခအေနတြင တကရကေတြ႕ႀကခရေသာ အဓက သတငးေပးမားထမ ရရခသည။

ဤသေတသနျပ ခဥးကပျခငးနညးလမးသည နားဆငသအဖြ႕တြင ပါဝငေသာသမား၏ တစဥးခငးစအေထာကအပအေပၚတြင အမားႀကးမတညသည။ ေဒသခမတေဆြမား၏ အကအညျဖင စမကနးျပလပမညနယတြင ေနထငေသာသတ႔သည နားဆငသမားအျဖစ ပါဝငေပးရန ဖတေခၚျခငးခရၿပးစကားဝငးတြငပါဝငေပးရန ဖတေခၚျခငးခရသည။ နားေထာငသမားက ေဒသခမားအား ေရြးခယရျခငးမာ ထျဖစရပအေျခအေနက နားလညၿခငး၊ သကဆငရာ ေဒသယစကားျဖင ေျပာဆဆကသြယႏငျခငး၊ ပမအဆငေျပေခာေမြ႕ေသာ စကားဝငးတစခက တညေဆာက ေပးႏငျခငးတ႔ေၾကာငျဖစသည။

အဓက႐ဏး ျဖစစဥတြင အခကအလကေတာငးခရာ၌ ႀကေတြ႕ရေသာ စနေခၚမႈတစရပမာ လမားက အခကအလကက မေဝရန တြန႔ဆတေနၾကျခငးပငျဖစသည။ ထအေျခအေနက နားလညၿပး ၄ငးတ႔၏ ဘာသာစကားကလညး ေျပာတတေသာ သမားႏင အလြတတနးသေဘာ စကားေျပာဆ ေဆြးေႏြးျခငးသည ေျပာဆသမားအတြက အေရးပါေသာ အေၾကာငးအရာမားႏင စကားမားက ေျပာဆရာတြင သကေတာငသကသာ ရေစေလသည။ နားေထာငျခငးဆငရာ နညးစနစတြင စကားအျပနအလနေျပာျခငးက အသးချခငးသည ထစနေခၚမႈအား ပမသကေတာငသကသာ ရသည ပတဝနးကငတစခ ဖနတးၿပး စကားအေျပာအဆက ေခာေမြ႕ေစကာ ေကာလႊားႏငရန အတြက ရညရြယေလသည။ အဓကရဏးႏင ဆငေသာ ကစၥမားတြင ထကစၥမးသည အေရးၾကးေလသည။ ကနးခနးႀကးႀကး ရးဆနဆနပစျဖင စစေမးျခငးခရေသာသသည သ၏အျမငမားကထနခနရအတြကပမျဖစႏငေခရသည။

ႀကတငေရးမတထားေသာ အငတာဗးေမးခြနးမားအစား နားဆငသမားထတြင စကားေျပာဆေနစဥအတြငးတြင ထညေျပာရမည ေခါငးစဥက႑မား ရသည။ ထအခကသည ပမတညတခငမာေစၿပး စကားဝငးက သေတသနၿပရာတြင ပမယၾကည စတခရမႈရေစသည။ ႀကတငေရးမတထားေသာ အငတာဗးေမးခြနးမားအစား

25

ေခါငးစဥတ႔ျဖင သတမတထားေသာ စကားေျပာဆျခငးပစက အသးျပျခငးသည လတစခ႕အတြက အေရးအပါဆးျဖစေသာ အႀကဉာဏႏင ကစၥမားအား အလအေလာကထြကေပၚလာေစသည။

ထရငးလငးတငျပခကဆငရာ အစအစဥမားတြင ထပေပါငးခကအရ နားေထာငျခငးဆငရာ နညးစနစသည ေျပာၾကားသအတြကသာမက နားေထာငသ၏ ယဆခကမား ၊ေမာလငခကမား ၊အေျပာငးအလမား ၊သကေရာကမႈမား မတကြျပားမႈမား၊ ခစားခကမားႏင ေျပာၾကားသတ႔၏ စတဓါတက ပမနကနကရႈငးရ ႈငး နားေထာငရန လအပေလသည။ ထအခကမားသည သမဟၿပ ျခငးႏ င ခြ ၿခမးစတျဖာေသာ အဆငတြငလညးေဖာျပထားေလသည။

စကားဝငးမ အခကအလကမားက မတတမးတငရနအတြက အရာေလးမးက သးေလသည။ မတစစာအပ၊ စာရငးစာအပ၊ စကားမတသားထားေသာအပငးႏင ျဖစႏငပါက ဓါတပဒငယာရတ႔ လအပေလသည။ နားဆငသမားသည ေျပာၾကားသ သကေတာငသကသာ ျဖစေစရနအတြက စကားေျပာၾကားေနခနတြင မတစမတျခငးက မျပလပရနေျပာထားေလသည။ ထအစား ေျပာၾကားခေသာ စကားမား၏ အေသးစတ အခကအလကမားက မတစစာအပ မတစစာအပ အတြငး စကားေျပာဆမႈၿပးသညႏင ခကျခငးေရးမတရေလသည။

တစေန႔တာၿပးဆးသညႏင နားဆငသအဖြ႕သည အတတကြထငၿပးေနာက ၄ငးတ႔ၾကားခေသာအရာမားက ျပနလည ေဆြးေႏြးၾကေလသည။ သတ႔တစေန႔တာအတြငး ေျပာခေသာ စကားမား အားလးထမအမားဆးၾကားရေသာ စကားကမတတမးတငရန စာရငးစာအပ စာရငးစာအပ က အသးခေလသည။ စာရငးစာအပ အသးျပျခငးသည ေန႕စဥႏငအမ ေမးျမနးျခငးႏင စမျပျပငျခငးဆငရာ ေလကငခနး အေနႏင အသးျပႏငေလသည။ သတ႔သည စာရငးစာအပထတြင ကြျပားခကမားကလညး လကခၾကေလသည။

နားဆငသသည စကားေျပာဆေနစဥအတြငး အဓကဆလရငးႏင သကဆငေသာ အဓကအခကက ဖမးဆပမလကသညဟ ခစားမေသာအခါ သတ႔သည စကားေျပာဆေနစဥ ၄ငးတ႕၏ စကားမတသားထားေသာ အပငးေလးထတြင ေရးမတလကေလသည။ စကားမတသားေသာ အပငးဆသညမာ ၄ငးတ႔၏မတစစာအပအတြငးတြင

26

စကားမားက မတသားထားရန သးသန႔ဖယထားေသာ အပငးေလးတစပငးျဖစသည။ဓါတပဒငယာရဆသညမာ ၄ငးတ႔ စကားေျပာဆေသာ ေနရာက ဓါတပရကထားရနျဖစၿပး ေျပာဆေနစဥ သကဆငရာ အေၾကာငးအရာ ေခါငးစဥႏင တကဆငေသာ အရာတ႔က ဓါတပရကယရနျဖစသည။ ဥပမာအားျဖင လမး သ႔မဟတ အမတစအမ၏ ဖြ႕စညးတညေဆာကပ အစရသညတ႔ျဖစသည။

နယပယသတမတျခငးႏင ကန႔သတခကမားနယပယသတမတျခငးႏင ကန႔သတခကမား

ႏဝငဘာလ၂၀၁၄ခႏစတြင နားဆငေရးအဖြ႕သည ျမနမာႏငငအႏ႔အျပားရ ေနရာေျခာကေနရာမလေပါငး၂၂၀တ႔ႏင ေတြ႕ဆစကားေျပာဆခသည။ မတလာတြင လေပါငး၅၁ေယာက ေျပာသညကနားေထာငခၿပး စစေတြတြင ၄၆ေယာကေျပာသညက နားေထာငခသည။ ပခးအေနာကဘကတြင၄၅ေယာကေျပာသညက နားေထာငခၿပး မႏေလးတြင၃၁ေယာကေျပာသညက နားေထာငခသည။လားရ းတြင ၂၅ေယာကေျပာသညက နားေထာငခၿပး ေရႊဘတြင ၂၂ေယာကေျပာသညက နားေထာငခသည။ ေအာကေဖာျပပါဇယားတ႔သည သကဆငရာ နယတစခခငးစတ႔တြင ပါဝငေသာသတ႔က ေဖာျပထားျခငးျဖစသည။

ေျပာၾကားသတ႔ေနထငရာအရပမားေျပာၾကားသတ႔ေနထငရာအရပမား

ဤစမကနးသည တငျပခကမတေစရနႏင သတငးအခကအလက တငျပမႈ ဘကညေစရန ႏစဖကအသငးအဝငးတ႔ႏင စကားေျပာရန ရညရြယထားသည။ စစေပါငးအားျဖင နားဆငေရးအဖြ႕သညစစေပါငးအမးသမး ၇၇ေယာက(၃၅%)ႏင ေယာကၤားေယာက

0 10 20 30 40 50 60

MEIKTILLA

SHWEBO

WEST BAGO

SITTWE

MANDALAY

LASHIO

27

၁၄၀(၆၅%)ႏင လငအမးအစားကေဖာျပမထားေသာ ၃ေယာက(၁%)ကေမးျမနးခသည။ ေျပာၾကားသ ၁၂၇ေယာက(၅၈%)မာအမေထာငရသၿဖစၿပး ၅၈ေယာက(၂၄%)မာ လလြတမားျဖစၾကကာ ၃၉ေယာက(၁၈%)မာ ထစာရငးအတြက လအပေသာအခကအလကမားက ျဖညစြကၿခငးမျပလပခေပ။ ေျပာၾကားသ ၉၃ေယာက(၄၂%)မာဗဒၶဘာသာဝငမားျဖစၾကၿပး ၇၂ေယာက (၃၃%)မာ မြတစလငမားျဖစၾကကာ ၁၀ေယာက(၅%)မာဟႏၵ မားျဖစၾကၿပး ၇ေယာက(၃%)မာ ခရစယာနမားျဖစၾကသည။ ၃၈ေယာက(၁၇%)မာေတာ ၄ငးတ႔ကးကြယေသာ ဘာသာႏငပတသတၿပး ေျပာၾကားၿခငးမရေခ။ ေျပာၾကားသတ႔၏ ကးကြယေသာဘာသာႏငဆငေသာ အခကတ႔မာ ေအာကပါဇယားအတငး ၿဖစသည။

ေျပာၾကားသအမားစတ႔၏ ရာခငႏႈနးမာ ၂၀-၃၀ႏစအတြငးျဖစၿပး ၅၃ေယာကျဖစကာ ၂၄%ရသည။သ႔ေနာကတြင ၃၁-၄၀ႏစတ႔ျဖစၿပး ၄၃ေယာကရကာ ၂၀%ရသည။ ၄၁-၅၀ႏစမားက ၄၁ေယာကရကာ ၁၉%ရသည။ ၃၃ေယာက ၁၅%ေသာေျပာၾကားသတ႔မာ ၅၁-၆၀ႏစအတြငးရသမားျဖစၿပး၁၁ေယာက(၅%)မာမ အသက၆၀ႏငအထက ျဖစေလသည။၃၆ေယာက(၁၆%)က ၄ငးတ႔၏အသကက မေျပာျပခေပ။ ေအာကပါအခကအလကတ႔ႏင ဆငေသာဇယားမာ ေအာကတြင ေဖာျပထားသည။

Buddhist Christian Muslim Hindu No Data

100806040200

28

ထစမကနးအတြက လပအားေပးခေသာ သတ႔မာ ဘာသာေပါငးစမျဖစၿပး ဗဒၶဘာသာ၊ခရစယာနႏငအစၥလာမဘာသာတ႔မလညး ပါဝငသည။ ျမနမာႏငငအႏ႔အၿပားတြင ေနထငၾကသမားၿဖစၿပး အသကအရြယလညး အမးမးၿဖစသည။

CPCS သည နားဆငသတ႔ႏင ထသေတသနျပေသာသတ႔ နားေထာငရသကသကစကားေျပာရာတြင လအပေသာ ေလကငသငၾကားမႈႏင အတတပညာမားက တတကြမးရနအတြကႏစရကၾကာေသာ အလပရေဆြးေႏြးပြတစခက ျပလပခသည။ နားဆငသမားအား စကားစျမညေျပာရာတြင ဆကႏြယေနေသာ အဓကစာလးမားႏင အေထာကအကျပ ေမးခြနးမားက အစလကခေပးထားၿပး ထအဓကကေသာ စကားလးမားက အလြတကကမတေစကာ စကားေျပာဆရာတြင ေခါငးစဥက႑အကနလးအား ၿခငမေစသည။

ေအာကပါ အေထာကအကျပ ေမးခြနးမားသည နားဆငသတ႔ သကဆငေသာ အခနးက႑ ေရာကလာေသာအခါ ေမးျမနးႏငေသာ ေမးခြနးဥပမာမား အေနျဖင သးျပထားေလသည။ သ႔ရာတြင ၄ငးတ႔မာ ႀကတငစမေရးသားထားၿခငးမးေတာ မဟတပါ။

Participant Age Range

Below 20 20-30 31-40 41-50 51-60 Above 60 No Data

60

50

40

30

20

10

0

29

အမတစဥအမတစဥ အေထာကအကျပေမးခြနးအေထာကအကျပေမးခြနး အဓကစကားလးအဓကစကားလး

၁ သငကယတင ထအဓကရဏးက ျမငေတြ႕/ႀကေတြ႕ ခရပါသလား

သတထားမႈ၊ အဓကရဏး

၂ အဓကရဏးမျဖစပြားမ ရကသတပတမား အလကအေျခအေန မညသ႔ရပါသနညး၊ သငအျမငက ေဝမပါ

အၾကမးဖကမႈမျဖစပြားမအေနအထား

၃ ထအၾကမးဖကမႈက သငကပဂၢလေရးဆငရာအားျဖငမညသ႔သကေရာကခပါသနညး

ပဂၢလေရးဆငရာ ထခကမႈ

၄ ထလမား ညညြတခစခငစြာ ေနခစဥက အေတြ႕အႀကရပါသလား

ယခငက ညညြတခစခငမႈ

၅ မညသညအရာက ထသ႔ျဖစေစခသနညး

ခစခငညညြတမႈ၊ အေျခအေနမား

၆ ပမခစခငညညြတစြာ ေနထငႏငရနအတြကသငအသငးအဝငးက မညသ႔ျပလပႏငမညနညး

ခစခငညညြတမႈ ဖနတးျခငးအသငးအဝငးတ႔မ လပေဆာငမႈ

၇ သင၏ အသငးအဝငးအတြငး ခစခငညညြတမႈပမရရေစရန သငကယတငကယက မညကသ႔ ျပလပမညနညး

ခစခငညညြတမႈဖနတးျခငးအသငးအဝငးတ႔မ လပေဆာငမႈ

ေရႊဘတြင နားေထာငေရးအဖြ႕တစဖြ႔သည အေထာကအကျပေမးခြနးက ေျပာငးလလကရသည။အဘယေၾကာငဆေသာ သတ႔သြားေရာကခေသာ ထအသငးအဝငးသည အဓက႐ဏးကမျဖစေအာင တားဆးႏငလကေသာေၾကာင ျဖစသည။ ထအသငးအဝငးအတြက သးခေသာ အေထာကအကျပ ေမးခြနးမာ ေအာကတြင ေဖာျပထားေလသည။

30

အမတစဥအမတစဥ အေထာကအကျပေမးခြနးမားအေထာကအကျပေမးခြနးမား အဓကစကားလး မားအဓကစကားလး မား

၁ သငအျခားေသာေနရာမအဓက႐ဏးအေၾကာငးၾကားမပါသလား

သတထားမႈ၊အဓက႐ဏး

၂ အဘယေၾကာင ဤေနရာတြင မၿဖစဟ ထငပါသနညး

တားဆးႏငေသာ အခကမား

၃ ထျဖစေပၚသြားေသာ အေျခအေနႏင သငအသငးအဝငးမညသညအရာတ႔ ကြာပါသနညး

သငအသငးအဝငးႏငအျခားေသာ အသငးအဝငးတ႔ ကြာျခားခက

၄ ဤအသငးအဝငးရ လမားက အဘယကသ႔ မျဖစေအာငတားဆးလကႏငသညဟ ထငပါသနညး

အၾကမးဖကမႈတားဆးျခငးလပေဆာငျခငး

၅ ခစခငစြာ ေနထငႏငေရးႏင စညးလးညညြတႏငေရးတ႔အငအားေကာငးေအာင မညသ႔လပေဆာငရမညဟေသာ အၾကဉာဏရပါသလား

အၾကဉာဏသစမားခစခငညညြတမႈကတညေဆာကၿခငး

၆ ပမခစခငရငးႏးစြာ ေနထငႏငရနအတြက အသငးအဝငးတ႔မ မညသ႔လပႏငမညဟ သငထငပါသနညး

အသငးအဝငးဆငရာ အၾကဉာဏသစမား

၇ အၿခားသငမေဝလေသာ အေၾကာငးအရာမား ရပါေသးသေလာ

အပထပေဆာငးေၿပာေသာ အၾကဉာဏမား

အခနကာလတစလေကာေအာင စကားစၿမညေၿပာဆမႈ ၿပၿပးေသာအခါ နားေထာငသတ႔အေနႏငနားဆငသတ႔ဘကမ ႏစရကခန႔ၾကာေသာ အလပရေဆြးေႏြးပြ တစပြ ထပ

31

မၿပနလပရေလသည။သတ႔ၿပလပထားေသာ စကားေၿပာၾကားခကမားက စေပါငးသရပခြထားမႈအေပၚတြင အေၿခၿပထားေသာ သမဟၿပၿခငးဆငရာ ေလကငခနးမားမ တစဆင ၄ငးတေတြ႕ရခကမားက မေဝၾကသည။

CPCS ဝနထမးတ႔ဘကမ ေနာကဆးေသာ ခြၿခမးစတၿဖာမႈအဆငက ဥးေဆာငခေလသည။ ထခြၿခမးစတၿဖာခကသည လကရလညပတေနေသာ အလပရေဆြးေႏြးပြမ စာရြကစာတမးမားအၿပင မတစစာအပမား၊ အခငအလကဆငရာ ထငဟပၿပသေသာ စာရငးစာအပမား၊ စကားေၿပာဆေနစဥတြင နားဆငသတ႔မ မတတမးတငထားေသာ စကားမတသားထားေသာ အပငးတ႔အေပၚတြင ေရးဆြထားၿခငးၿဖစသည။ CPCS အဖြ႕မ ေယဘယ အခကအလကမားက ခြၿခားသတမတကာ အေရးပါမႈအလက အစအစဥၿပၿပး ထခြၿခမးစတၿဖာေနသည ကာလအတြငးတြင မတကြၿပားခကတ႔ကလညးမတသားထားေလသည။

ထသေတသနၿပခကသည စကားဝငးတြင ဝငပါခေသာ ေၿပာၾကားသႏင တစေယာကခငးစေဆြးေႏြးခကမားအေပၚတြင အေၿခၿပထားၿခငး ၿဖစသည။ သကဆငရာ အသငးအဝငးတြငးရ လမားက ထစကား ေၿပာဆရနအတြက ၾကတငၿပငဆငခန မေပးခေခ။ စကားေၿပာဆမႈ ၿပးသြားေသာအခါမ ေၿပာၾကားသတ႔သည ၄ငးတ႔၏ အခ႕ေသာ ေခါငးစဥမားအေပၚတြင အေတြးေၿပာငးသြားေလသည။ ထေၿပာၾကားခကမားက ဤစမကနးတြငမတတမးတငထားၿခငးမရပါ။

နားေထာငျခငးဆငရာနညးစနစသည ျပလပသအေပၚတြင မတညေသာ ကစၥျဖစသည။ သ၏မတဉာဏအတြငးမ ျပနလညၾကားႏငသညတ႔အေပၚ နားဆငသ၏ ျပနလညမတတမးတငႏငမႈ အေပၚတြင မတညသည။ မတတမးတငရလဒမားက ယၾကညစတခႏငေစရနအတြက အခ႕ေသာ နညးစနစမားကလညး သးခရေလသည။ နားဆငသအဖြ႕တစဖြ႕တညးတြင နားဆငသ ႏစေယာကက စကားဝငးတစဝငးတညးတြငရကာ အခကအလကက မမဘာသာ ေရးမတျခငးမး ျဖစသည။ ဘကလကမႈမရေအာငေသခာရန အတြကလညး နားဆငသအဖြ႕တငးတြင ဘာသာမတေသာ အဖြ႕သားမား ပါေစရန သတထားအားထတရသည။ CPCS ဘကမလညး အျခားေသာ ထပေပါငးေသာ နညးစနစမားက အလပရေဆြးေႏြးပြ ျပလပေနစဥအတြငး သ႔မဟတ မတတမးတငၿပးသား အခကအလကမားက နားဆငသအဖြ႕မား အားလးတြင ေတြ႕ရထားေသာ

32

အခကမားႏင သးပြငဆငကာ တကစစရန ခြျခမးစတျဖာျခငးတ႔တြင အသးျပေလသည။ ထသ႔ျပလငေသာမ အခ႕မတတမးတငထားေသာ ရလဒမားတြင ပဂၢလဆငရာ အာေဘာစြကမႈမား ပါဝငႏငမညဆသညအခကမာ ျငငး၍မရႏငေပ။

ေနာကဆးအေနႏင ေျပာၾကားလသညမာ ဤထတေဝမႈသည အခ႕အရးအၾကးဆးအပငးမားကမးေမာငးထးျပကာ ထငျမငသးသပခကမားႏင သကဆငရာအသငးအဝငးရ လတ႔အား ေရ႕ဆကေလာကႏငရန ျပလပႏငခေသာလညး ဤထတေဝမႈသည ရရသမေသာ ထငျမငယဆခကမား သကဆငမႈမားႏင အၾကျပခကမားအားလး အႏလပဋလမပါဝငပါေခ။ ဤထတေဝခကသည ေတြ႕ရအမားဆးေသာ ေယဘယအကဆးေသာ အခကမားကသာ မတတမးတငၿပးတငျပျခငး ၿဖစသည။

33

အဓကအေၾကာငးအရာမားအဓကအေၾကာငးအရာမားကအကယခ႕ျခငးကအကယခ႕ျခငး

မႏေလး၊ မတလာ၊ ပခးအေနာကဘက၊ လားရး၊ ေရႊဘႏင စစေတြတညးဟေသာ ျမနမာႏငငအႏ ႔အျပားရ ေနရာေျခာကေနရာတြင လေပါငး၂၂၀တ႔သည ၄ငးတ႔၏ အေၾကာငး တစခတညးေအာကတြငကေရာကေသာ ဆငတသည အႀကဉာဏမား ကေပးႏငခသည။ ထအေၾကာငးအရာတ႔မာ အႏစခပ ရငးလငးခကမားအတြငး အေစာကတညးက စာရငးျပစထားၿပး ျဖစကာ ေအာကပါအတငး အကယခ႕ၿပး ရငးျပထားသည။

ပဋပကၡ ျဖစပြားေစေသာ အရာမားပဋပကၡ ျဖစပြားေစေသာ အရာမား

ပဋပကၡျဖစရပမားသည ႀကတငအကြကခၿပး လႈ႕ေဆာချခငးျဖစသညပဋပကၡျဖစရပမားသည ႀကတငအကြကခၿပး လႈ႕ေဆာချခငးျဖစသည

မတလာနယခမဟတတ သစမးေတြ လစလကႀကး ကပတ႔ရြာက ကားသးစးန႔ ေရာကလာၿပး အမေတြက မးရႈ႕သြားတယ။ ဒလေတြက ဒနယန႔လညး ေတာေတာစမးပရတယ။ ဒကလာတာ ေျမပေတြန႔ လာၿပးေတာ မြတစလငအမေတြက အဓကပစမတထားသြားတယ။

- အမးသားမြတစလငလငယတစဥး

စကားစျမညမား ေျပာဆခကအားလးတ႔တြင အသငးအဝငးတ႔ဘကမ ထငျမငခကေပးသညမာ ဤအၾကမးဖကမႈမားသည ႀကတငႀကစညခၿခငးျဖစသည ဟ၍ျဖစသည။ သကဆငရာ အသငးအဝငးရ လေတာေတာမားမားကလညး အေဆာကအအမားသည နညးစနစကက ပရေသသပစြာ ဖကဆးခခရေၾကာငး ေျပာသည။ ပဋပကၡက လႈ႕ေဆာသမားသည အမမားႏင ဆငမားက အရငေဖာကၿပးေနာကတြင အဖးတနပစၥညးမားက အနားရယာဥေပၚတြင တငကာ သယသြားသညဟ ဆသည။ထ႔ေနာကသတ႔သည

34

ကနရေသာ ပငဆငမႈပစၥညးမားက မး႐ႈ႕ၾကသည။ သကဆငရာ အသငးအဝငးတ႔မလညး ဤလကၡဏာသည ႀကစညၿပးသား ႀကတငတြကခကကာ လႈ႕ေဆာသတ႔၏ စနကပင ျဖစမညဟ ခစားၾကရသည။

အခ႕ေသာ အသငးအဝငးမားတြငမ သသာထငရားေသာ အခကေပးခကမားက မတမလကၾကသညဟ ဆသည။ ေသာငးကနးေနေသာ လအပၾကးက ေလခြနသႏစခကေပးကာ ျပနရနအခကေပးလကျခငး ကသ႔ေသာ အရာမးျဖစသည။ မႏေလးၿမ႕ရ ေျပာၾကားသ တစေယာကက ေျပာသညမာ “ဒလပရပကစနစတက လပၿပးႀကတငစမထားတာပါ” “တစေယာကေယာကက ေနာကကြယကေန ထနးခပေနတယ” ဟေျပာေလသည။ ေနာကတစေယာကက ေျပာသညမာ “ဒပဋပကၡေတြရ႕ေနာကကြယမာ အႀကအစည အႀကးႀကး တစခရတာ ေသခာပါတယ။ ပဋပကၡ ျဖစပြားပေတြကလညး တၿပးေတာ ပဋပကၡ ျဖစစဥေတြထမာ ပါတ လေတြကလညး အတတခညးပ။ သတ႔ (အာဏာရပဂၢလမား) ဒလေတြ ဘယသ ပဋပကၡ ျဖစပြားမႈက စတငခတာ ဘယသေတြဆတာ သပါတယ။ ဒါေပမယ သတ႔ ဘယလမဥပေဒေဘာငအတြငးကေန အေရးယတာမးမရဘး” ဟေျပာေလသည။

သစမးမားပါဝငေနျခငးသစမးမားပါဝငေနျခငး

ဒပဋပကၡေတြက ျဖစေပၚေစလတ လေတြဟာ ေဒသခေတြမဟတတာ အသသာၾကးပါ - အသက၄၅ႏစအရြယရ မႏေလးၿမ႕ေန မြတစလင ေကာငးဆရာတစဥး

ရရသမေသာ ေျပာၾကားခကမားတြငအသငးအဝငးတ႔မမသေသာ “သစမးမား” ပါဝငေနျခငး၊ရေနၿခငး ဟေသာအခကသည ပါေနေလရသည။ သစမးမားသည နယေျမတစခခငးစက ဝငျခငးႏင လပရပအမးမးတ႔တြငလညး ပါဝငေနသညက ျမငေတြ႕ခရသည။ သကဆငရာ အသငးအဝငးရ လတ႔က သတ႔က အၾကမးဖကမႈ လပရန ျပညသမားအား လႈ႕ေဆာေနၿခငး၊ အၾကမးဖကမႈႏင ရာဇဝတမႈမား လပေဆာငရန ျပညသမားအား ေသြးထးၿခငး၊ သတ႔ကယတငလညး အၾကမးဖက၊ ဖကဆးမႈမားက ကယတငလပေနသညက ေတြ႕ခရသည။ အခ႕ေသာေနရာမားတြင သသသာသာပင

35

အရကမးေနေသာ သ႔မဟတ မးယစေဆး သးစြထားပေပၚေသာ၊ သကဆငရာ အသငးအဝငးမ မဟတေသာ လအပႀကးက ၿမ႕နယမားအတြငးသ႔ ေမာေတာဆငကယမားျဖင ဝငေရာကၿပး အၾကမးဖကမႈမားက လႈ႕ေဆာသညကေတြ႕ရသည။

မႏေလးေဒသခတစဥးက ေျပာသညမာ “အဓကရဏးမျဖစမ လတစေယာကက ဖနးန႔ အဓက႐ဏးျဖစေနတ နယကလေတြက ဆကသြယေနတာ ေတြ႕လကရတယ။ မႏေလးသားလညး ဟတပမရဘး သဘယေရာကေနမနးေတာင သ႔ကယသမသဘး” ဟေျပာသည။ မတလာၿမ႕ေနသ တစေယာကကေျပာသညမာ “အဓက႐ဏး စတာ ေန႔လညပငးေလာကက ေရႊန႔ေကာကျမတရတနာ ဆငတစခက စတာ။ ေစးနားက ဗလလညး ေကာကတးေတြန႔ ဝငးအေပါကခရတယ။ ကြနေတာအဒလေတြက မတလာၿမ႕မာ တစခါမမျမငဖးပါဘး။ ဒလအပစေတြ ဘယကလာမနးလ မသပါဘး” ဟေျပာေလသည။

ကြနေတာက သစမးတစအပက ရပၿပးေအာေမးတယ။ “မငးကလားလားဗမာလား” တ။ “မငးကလားဆရငမငးတ႔အကနလးက သတပစမယ” လ႔ ေျပာပါတယ။ ကြနေတာက “ကြနေတာဗမာပါ”လ႔ ေျပာၿပး ဘရားစာရြတျပလကတယ။ အဒါန႔ ကြနေတာ အသကခမးသာရာ ရသြားတယ။ အဒါန႔ ကြနေတာလညးအရပအေျခၾကညၿပးေတာအမျပနလာရတယ။ အမျပနလာတလမးမာလညး လအပၾကးက ကြနေတာသငယခငးကလားဆငတစေယာကက အလမး ေမးေနတာ ေတြ႕လကရတယ။ကြနေတာသငယခငးက အရကမးေနေတာ သတ႔ေမးတ ေမးခြနးက ခကျခငး ျပနမေျဖႏငဘး။ သဗမာပါဆတာက သ႔ဘကက ကြနေတာ ဝငေျပာေပးလကရတယ။ မငဂေလာေစးရနား တစဝကမာလညး ကေလးေတြ ရကရကစကစက အသတခထားတာ ေတြ႕ရတယ။

- မတလာၿမ႕ေနဗမာဗဒၶဘာသာလငယယာဥေမာငးတစဥး

ထသစမးမားသည မြတစလငဆန႔ကငေရးသခငးမား သဆေနသညက ေတြ႕ရၿပး မြတစလငမနးတးေရး ဝါဒျဖန႔ေနသညကလညး ေတြ႕ရသည။ မႏေလးၿမ႕ေနသတစေယာကက ျပနေျပာျပသညမာ “ဘာဘာသာ ကးကြယမနး မသတ မႏေလးေဒသခမဟ

36

တတ လေတြက မႏေလးက လာတယ။ မႏေလးေဒသခေတြ တစဥးကတစဥး မယသကၤာျဖစၿပး ေသြးကြေအာင လႈ႕ေဆာတယ” ဟ၍ျဖစသည။

ေနရာတငးတြငေတာ သကဆငရာ အသငးအဝငးတ႔မ အဓက႐ဏးတြင ပါဝငခၾကေသာလညးအၾကမးဖကမႈက သစမးမားက လႈ႕ေဆာသညက သတထားမၾကသည။ တစေနရာတြငမ ေဒသခတ႔က ေျပာျပသညမာ အနးရ ပညာမတတေသာ ရြာသားမားက သစမးမားက အဓက႐ဏးတြင ပါဝငရနလႈ႕ေဆာသညဟ ေျပာျပသည။

အဓက႐ဏး မျဖစပြားမ ရကအနညးငယ အလတြင မသကၤာဖြယရာေကာငးေသာ ကစၥမားတြင သစမးမား ပါဝငေနသညက ေတြ႕ရၿပး အဓက႐ဏးျဖစေစရန မးေမႊး လႈ႕ေဆာေနပလညး ရသည။ ေရႊဘႏင ပခးအေနာကဘကတြငမ သကဆငရာ အသငးအဝငးမ မဟတေသာ သစမးမားက မြတစလငမားက ဗဒၶဘာသာတ႔ဘကမ ျပနလညတ႔ျပနႏငေလာကေသာ အမႈအခငးမးက ကးလြနရန ေသြးေဆာငခသညဟ ဆသည။ မႏေလးေဒသခတစေယာကက ေျပာဆသညမာ “အဓက႐ဏးျဖစဖ႔အတြက တစခ႕အပစေတြက လဆညျဖားေယာငး ကငတြယေနတ လေတြရတယ” ဟ၍ ျဖစသည။

သကဆငရာ အသငးအဝငးရ လတ႔မလညး ၄ငးတ႔၏ အသငးအဝငးသည ထလႈ႕ေဆာေသြးထးမႈေအာကကေရာကခရၿပး အၾကမးဖကမႈ၏ ေနာကသ႔ပါသြားရျခငးအေပၚတြင စတပကကာ မခတငက ၿဖစၾကရသည။ ၄ငးတ႔၏ အသငးအဝငးအေပၚတြင မနးတးျခငးခရမႈအေပၚကလညး ဝမးနညးမႈျပသေလသည။ သတ႔ဘကမလညး ထအဓကရဏမျဖစပြားမ ဘာသာျခားအပစမားသည ႏစေပါငးမားစြာ အတတကြ ယဥတြေနထငလာခေၾကာငး ထအၾကမးဖကမႈမားသည ၄ငးတ ႔အသငးအဝငးအတြငး မျဖစသငဘ ျဖစခရေၾကာငး ထပကာထပကာ ဖာေထး ေျပာဆေလသည။ အသငးအဝငးတြငးရ လေပါငးမားစြာတ႔မ ေျပာဆသညမာ “ဘာၿဖစလ႔ ကြနေတာတ႔ရ႕ သငယခငးေတြ အမနးခငးေတြက ျပနရနရာခငရမာလဗာ” ဟေျပာဆမေဝသည။ အဓကရဏးမား ၿပးေသာအခါ အသငးအဝငးအတြငးရ သမားကလညး ေပါငးသငးဆကဆမႈ ခကချခငးႏင ခြျခားဆကဆခရျခငးတ႔သည မြတစလငႏင ဗဒၶဘာသာဝင အသငးအဝငးတ႔အၾကား စနေခၚမႈမားအျဖစ ကနရစခသညဟ ကနရစခသညဟ ခစားရေလသည။

37

ေကာလဟာလႏင အမနးစကားမားေကာလဟာလႏင အမနးစကားမား

အခလ ျဖစပြားရတာေတြဟာ လေတြၾကား အခငးခငး နားလညမႈလြျခငးႏင အမနးတရားမားျဖန႔ေဝျခငးတ႔ေၾကာင ျဖစရတာပါ

- မတလာၿမ႕ေနေကာငးသတစဥး

အဓက႐ဏး မျဖစပြားမ ရကသတပတမားအလ၊ ရကပငးအလ၊ နာရပငးအလတ႔တြင ေကာလဟာလ ျဖန႔ေဝျခငးႏင မြတစလငဆန႔ကငေရး အမနးစကားမားသည ဘာသာေရးတရား အသြငလညးေကာငး သခငးအျဖစျဖငလညးေကာငး၊ လကကမးစာေစာငႏင စဒမားအသြငျဖင လညးေကာငး ျမငေနၾကရသည။ ထအရာမားသည မြတစလငဆန႔ကငေရး အၾကမးဖကမႈမားက ျဖစပြားေစသည အဓကအေၾကာငးအရာမားတြင တစခအပါအဝငျဖစသညဟယၾကညရသည။

ကြနေတာတ႔ သတငးအမားေတြ ေကာလဟာလေတြ မျဖန႔ေဝဖ႔လတယ၊ အဒါ အငမတန အေရးႀကးတယ။ ၿပးေတာ လေတြကလညး သတေပးရမယ(ေကာလဟာလ၏ဆးကးမား)

- အသက၄၀အရြယရ မႏေလးၿမ႕ေန ဗဒၶဘာသာဝငတစဥး

အၾကမးဖကမႈၿဖစစဥအတြငး ျဖန႔ေဝခေသာ ေကာလဟာလမားသည ျဖစေပၚလာေသာ ျဖစရပမားကအေျခအေန ပမဆးရြားေစသည။ ဥပမာအားၿဖင အၾကားမားေသာ ေကာလဟာလတစခမာ မြတစလငေတြဗလထမာလကနကေတြစေဆာငးထားတယ။ ဗဒၶဘာသာဝငေတြဗလေတြဖက မြတစလငေစးဆငေတြကဖကဆးေနတနးဗဒၶဘာသာဝငေတြဆကတကလာၾကမာ ဟ၍ျဖစသည။ ထကသ႔ေသာ စကားမားသည သကဆငရာ အသငးအဝငးရ လတ႔အား ၄ငးတ႔အေနျဖင မမကယက၊ မမတ႔မသားစကဘာသာေရး အေဆာကအအမားႏင ၄ငးတ႔၏ ပငဆငမႈ ပစၥညးမားက ကာကြယရနႏငရနအတြက လကနကမားက စေဆာငးထားရမညဟေသာ စတဝငသြားေစသည။

38

မႏေလးၿမ႕ေနတစေယာကက ေၿပာသညမာ “အဓကရဏးေတြ ပဆးလာတာ လေတြက ယလြယတာေၾကာငလညးပါတယ။ ၿပးေတာႏစဖကလးက မေသသငတလေတြ အသတခလကရတာေၾကာငလညးပါတယ” ဟေၿပာေလသည။ မႏေလးၿမ႕ေန ဗဒၶဘာသာဝငတစေယာကကမ ေကာလဟာလႏငပတသတေသာ ၄ငး၏ ကယပငအေတြ႕အၾကက ေၿပာၿပေလသည။ သ႔အေနႏင ပ႕ႏ႔ေနေသာ သတငးမားက မမနဟ သသယ ၿဖစသညမာ မနေသာလညး သ႔ကယတင အႏရာယကငးေရး အတြက စးရမပပနေနရသည။ သႀကေတြခရေသာ အေၾကာကတရားမားအား ခကခစြာရငဆငေကာလႊားခရပကေျပာျပၿပး သ႔မသားစကလညး အစစအမနျဖစေၾကာငး မေသခာေသာ သတငးမားက ျဖန႔ေဝျခငး မျပရနမာၾကားသညဟဆသည။

အမနးတရားေတြက ေန႔တငးေလာစပကာန႔ မနကကေနညအထ ဖြငေနတာဆေတာ ေရရညမာေတာလြယမာမဟတဘး

- မတလာၿမ႕မ လငယယာဥေမာငးတစဥး

ေကာလဟာလမားသည ပါးစပစကားမတဆငေသာလညးေကာငး၊ တယလဖနးမတဆငေသာလညးေကာငး လမႈကြနယကေဆြးေႏြးခနးျဖစေသာ ေဖဘြတစမ တဆငေသာလညးေကာငး ပ႕ႏ႔လကရသည မႏေလးကသ႔ ေနရာမးတြင တယလဗးရငးႏင ပႏပမဒယာမားတြင ပတပငထားေသာေၾကာင လမႈကြနယကသာ သတငးအခကအလက ရရႏငေသာ ေနရာျဖစေသာေၾကာင အထးလႊမးမးလကရသည။မႏေလးေဒသခတစေယာကက အျငငးအခနလပၿပး ေျပာဆသညမာ “လမႈမဒယာေတြမာ သတငးအမနေတြသာ တငသငပါတယ။ ကြနေတာတ႔ သတငးအမားေတြက မေဝတာေတြ မလပဖ႔ အထးသတထားရမယ” ဟ၍ျဖစသည။ လတ႔သည လမႈမဒယာမားတြင ၄ငးတ႔ ျမငေတြ႕ရေသာ သတငးအခကအလကမားက စးစမးစစေဆးသငၿပး မတ႔ျပနမတြင ထသတငး၏ စစမနမႈက ေသခာေအာင စစေဆးသငသည ဟေသာ အခကက ခငခငမာမာပင မတခကေပးၾကသညက ေတြ႕ရသည။

39

ေဖဘြတခမာတငထားတ သတငးတစပဒေၾကာင ပဋပကၡေတြစၿဖစၿပး ပၾကးသြားရတာ။ အဒါေၾကာင လေတြ အေၾကာငးအရာတစခက ျမငျမငခငး ၾကားၾကားခငး မယသငတာ။ အရငဆးဆနးစစရမယ ၿပးေတာမ ဒါဟာတစကယျဖစရပမနလား ေကာလဟာလလားဆတာ စစေဆးရမယ

- မြတစလင ေကာငးဆရာ တစဥး

အသငးအဝငးမားအတြငးရ လမားကလညး ၄ငးတ႔ၾကားရေသာ သတငးမားမာ ေကာလဟာလမား ျဖစေၾကာငး သတထားမၾကသည။ မႏေလးၿမ႕ေန အမးသမးတစဥးကေျပာသညမာ “မဒနးသတငးက ေကာလဟာလၾကး ထငပါတယ။ လေတြက လတစစခထားတ အႀကအစညအတငး အကြကဆငခလကရတာ” ဟေၿပာသည။ စစေတြတြင အဓက႐ဏး ျဖစပြားေသာအခါ လအမားလညး အၾသသြားၾကသည။ သတ႔သညလညး ေကာလဟာလမားက ႀကမဖနမားစြာ ၾကားခရေသာေၾကာင သတေပးခကမားက အယအၾကညမရၾကေပ။

အဓက႐ဏးေတြ ျဖစခရတာ ဗဒၶဘာသာတရားပြေတြမာ ေဟာေနတ အမနးတရားေတြန႔ အသသြငးစဒေတြန႔ ေဟာေျပာထားတ အမနးတရားေတြေၾကာင ျဖစရတယလ႔ ထငပါတယ

- အသက၆၀ရ မတလာၿမ႕ IDP စခနးေခါငးေဆာင မြတစလငအမးသားတစဥး

မြတစလင ဆန႔ကငေရးတရားမား ျဖန႔ေဝၿခငးသည တငးမာမႈမားက ျဖစေပၚေစခၿပး ဗဒၶဘာာသာတ႔အေနျဖင မြတစလင အသငးအဝငးတ႔အေပၚတြင မနးတးမႈမား ျဖစေပၚခရသညဟ ထငဖြယရာရသည။ သကဆငရာ အသငးအဝငးတ႔မလညး ဗဒၶဘာသာဝငတ႔ႏင မြတစလငတ႔ၾကားရ ခငမငရငးႏးမႈက ထအမနးတရားတ႔က ဖကစးပစလကသညဟ ခစားရသည။ မတလာၿမ႕ခ တစဥးက ေျပာသညမာ “အလေတြျဖစကနရတာ လေတြက ေန႔စဥအမနးစကားေတြ ၾကားေနရၿပး စတေတြေျပာငးကနလ႔ ျဖစရတာပါ” ဟ ေျပာေလသည။ အျခားတစေယာကက ထပမေျပာသညမာ “အဓက႐ဏးမျဖစမ တပတမတငမေလာကက စဒေခြေတြန ႔ ျပနာျဖစႏငတ ေဟာေျပာခကေတြ၊

40

အြနလငးကေနအမနးစကားေတြ၊ လကကမးစာေစာငေတြ ေဝငတာေတြေၾကာင ေဒသခေတြ တစေယာကန႔တစေယာက မယသကၤာေတြ ျဖစကနၾကတယ” ဟ ေၿပာၾကားေလသည။ ပခးအေနာကဘကတြငေနေသာ အသငးအဝငးမ လတစေယာကက ေျပာသညမာ “အရငတနးကဆ ဘယဘာသာရ႕ ပြေတာမဆ ေပာေပာပါးပါး ပါဝငဆငႏႊၾကတာပ၊ ဒါေပမယ ေနာကပငးမာ အမနးတရားေတြေၾကာင မယသကၤာေတြ သသယေတြ ျဖစလာၾကတယ။ အမနးတရားေတြေၾကာင ကြနေတာတ ႔လညး စတအေႏာငအယက ျဖစရသလ(အၾကမးဖကမႈ)ထပျဖစမာလညး စးရမမတယ” ဟေျပာေလသည။

အသငးအဝငးတ ႔မ အဓကအာရထားၿပး ေၿပာဆသညမာ ေကာလဟာလမားက ပ႕ပြားၿခငးမ တားဆးေရးၿဖစၿပး ၄ငးတ႔ဘကမ ထကစၥက ေဆာငရြကရန ေဆြးေႏြးခေလသည။ ပခးအေနာကဘကတြင ဘာသာေပါငးစ အသပညာေပးေရးက အပစမားဖြ႕ကာ လပေဆာငၿပး လတ႔အားမဟတမမနေကာလဟာလမားက မယၾကညရနအတြက လကကမးစာေစာငတ႔က ေဝငခသည။

ဘာသာေရးအၾကမးဖကမႈ မဟတရပါဘာသာေရးအၾကမးဖကမႈ မဟတရပါ

လတ႔ကဘရားေစတၿဖဖကေစရန သငၾကားေသာ ဘာသာတရားဟ၍မရပါ - ေရႊဘခရငအတြငးရ အမးသမး မြတစလငကနသညတစဥး

အသငးအဝငးအတြငးရ လမားတြငလညး ထအၾကမးဖကမႈမားသည ဘာသာေရးဆငရာ မနးတးမႈေၾကာငျဖစျခငးမဟတဟ ခငခငမာမာ ယၾကညထားၾကေလသည။ မႏေလးၿမ႕ခတစဥးမ ေျပာၾကားသညမာ “ဒါဟာ ဘာသာေရးအဓက႐ဏး မဟတပါဘး၊ ဘာသာေရးအဓက႐ဏး ပစေပါကေအာင လေတြလပယထားတအရာပါ” ဟေျပာေလသည။ ေရႊဘၿမ႕ရ ေဒသခ ေနာကတစေယာကက ထပမအကယခ႕ေျပာဆသညမာ “ဘယဘာသာတရားကမ သတပါးပစၥညးက မတရားလယေအာင မသငၾကားထားပါဘး” ဟ ေၿပာဆေလသည။ မႏေလးၿမ႕ရ လတစေယာကမ ေျပာၾကားသညမာ “ကြနေတာအတြကေတာ ဘာသာေရးက ဒေလာက အေရးမႀကးပါဘး။ ကြနေတာတ႔ ယခငကလပ ဆကလကေနထငသြားမာပါ။ ကြနေတာကယတငလညး သတ႔ (မြတစလငမား) က

41

တစခချဖစရင ကပအမမာလာပနးဖ႔အတြက ေျပာထားပါတယ။ သတ႔ဘကကလညး ကပကကညဖ႔ အဆငသငရပါတယ” ဟေျပာေလသည။

လျခေရးတပဖြ႕မားမ လေလာကစြာ မတ႔ျပနျခငးလျခေရးတပဖြ႕မားမ လေလာကစြာ မတ႔ျပနျခငး

စစသားေတြန႔ ရေတြရေနပါလက သတ႔က လအပၾကးက မထနးေပးဘး။ ဖကစးမႈ (တငတရာဗလအား) ၿပးမလအပထက ရာဘာကညဆပစထညၿပး လစခြေပးတယ။ အမနဆ ႐တ႐တသသန႔ လစကတညးက လစခြရမာ

- အသက၃၈ႏစအရြယရ ပခးအေနာကဘကမ ေစးသညတစဥး

လၿခေရးတပဖြ႕တ ႔မ တ ႔ ျပနခကမားကလညး သကဆငရာအသငးအဝငးတ ႔မ ေကနပျခငးမရၾကေခ။အခ႕ေသာ ေနရာမားတြင လၿခေရးပငမရေခ။အခ႕ေသာေနရာမားတြင ရႏငစစတပရေသာလညးသတ႔ဘကမ ထထေရာကေရာက တ႔ျပနရန အမန႔ခထားေပးျခငး မခရသလ အၾကမးဖကမႈကလညးမတားဆးႏငခေခ။ လအမားဘကမ လၿခေရးတပဖြ႕မားအေပၚ မေကမနပ ျပစတငသမား ထြကေပၚခသည။ ၄ငးတ႔ထတြင ထအၾကမးဖကမႈမားက တားဆးရနႏင ေသာငးကနးသမားက လစခြရနလညး တတႏငစြမးရသကသ႔ တာဝနလညး ရလကႏင ျဖစရသညဟဆသည။ ပခးၿမ႕အေနာကဖကတြင ေနထငသတစဥးက ဆသညမာ “တာဝနရသေတြန႔ ရေတြက ေသနတေတြကငၿပး ဒတငးမတတပရပ ျဖစသမက ထငၾကညေနတယ” ဟဆေလသည။ လားရႈးၿမ႕မ လတစေယာကက ေျပာဆသညမာ “အာဏာပငေတြ ကယတငကက ဒအဓက႐ဏးေတြက ထနးခပရမယအစား လႊတေပးထားတာ” ဟေျပာေလသည။

မတလာတြငမ လၿခေရးတပဖြ႕မားက ေနျပညေတာမ ေစလႊတခေသာလညး ၄ငးတ႔ဘကမ အၾကမးဖကမႈက မတားဆးႏငခေခ။ ေဒသခတစဥးက ေျပာဆသညမာ “အဆးဆးကေတာ လၿခေရးတပဖြ႕ေတြ ေရာကလာတအခနမာ သတ႔မာ လအငအား ထရပကားဆယစးစာ နးနးေလာကရတယ။ ဒါေပမယ အၾကမးဖကမႈေတြက ထထေရာကေရာက မတားဆးေပးဘး။ အလ႔ျဖစရမာမ မဟတတာ၊ တငးျပညက ကာကြယရမယသေတြက ပဋပကၡျဖစတာက ဒတငးငတတပ မဆငသလ ထငၾကညေနတယ” ဟေျပာကာ ေနာကထပ မတလာၿမ႕တြင ေနထငေသာ ေဒသခတစဥးမ ထထငျမငခကကထပေပါငး

42

ေျပာဆသညမာ “ဒလျပနာေတြက အာဏာပငေတြ ထနးခပမႈညလ႔ ျဖစတာ။ မသရင(သတ႔)ကပ အလ မငးမစရကဆနဆန အျပအမေတြက ရညရြယခကရရန႔ လႊတေပးေနသလပ” ဟ ေျပာေလသည။

လမားထခကဒဏရာရစဥ သ႔မဟတ အသတခေနရစဥ ဒအတငးထငၾကညေနေသာ ရတပဖြ႕တ႔၏လပရပက ျမငေတြခရေသာ လတ႔မာ လၿခေရးတပဖြ႕တ႔အား အငမတနမ စတဆးၾကေလသည။လားရႈးေဒသခတစဥးက ေျပာၾကားသညမာ “လတစေယာကထၿပး လသြားတယ။ ရေတြက သ႔ကေျခေထာကကကငၿပး ေခြးဆြသလဆြသြားတယ၊ ဒဏရာရထားတသက ေပြ႕ထားတ ကြနေတာသမးကလညး ေသနတန႔ခနတယ။ အဒရအရာရေတြက တစစဆြဆတပစခငတယ”ဟ ေျပာေလသည။

သကဆငရာ အသငးအဝငးတ႔ဘကမလညး လၿခေရးတပဖြ႕တ႔မ တ႔ျပနျခငး မရသည အေပၚတြငအေၾကာငးရငးက ေမးခြနးထတခၾကသည။ ပခးၿမ႕တြင ေနထငသတစေယာကက ေမးသညမာ“(အၾကမးဖကမႈၿဖစေတာ) စစတပန႔ရဘကက ကယစားလယေတြ ေရာကလာၿပး ပဒမ၁၄၄ ညမထြကရ အမန႔ထတသြားတယ။ ဒါေပမယ တကခကမႈေတြက ေန႔ခငးေၾကာငေတာငၾကးမာက ဆကျဖစေနတနးပ၊ ဘာအဓပၸာယလ” ဟ ေျပာခသည။ ပခးအေနာကဘကတြင ေနထငသတစေယာကက ေျပာျပသညမာ ညေစာငအျဖစလပေသာ လၿခေရးတပဖြ႕ဝငတစဥးက ေန႔ခငးဘကတြင ဖကဆးမႈမားျပလပရာတြင ပါဝငေနသညက ေတြ႕ရသညဟဆသည။သကလညး “သတ႔လကေတြမာ ‘တာဝန’ လ႔ေရးထားတ လကပတေတြပတထားတယ” ဟေျပာေလသည။

အျခားေသာျဖစရပမားတြငမ လၿခေရးတပဖြ႕ဝငမားမာ အရငးပင မရေခ။ သကဆငရာ အသငးအဝငးတ႔မ ရတပဖြ႕က ဆကသြယေသာလညး မညသ႔မ တ႔ျပနျခငး မရေခ။ ပခးအေနာကဘကပငးတြင ေနထငေသာ ေဒသခတစဥးကေျပာသညမာ “လစလေဝးၾကးေတြန႔ တကခကေနၿပးေတာ သတ႔ရ႕ပစမတေတြကဖကဆးေနခနမာ ရန႔စစသားေတြက အျခားတစေနရာက ေရာကခငေယာငေဆာငေနတယ။ရပရငထကလပ” ဟ ေျပာေလသည။ မတလာမ လတစေယာကက ေျပာသညမာ “အားလးဒေလာကဆးဆးဝါးဝါးျဖစေနတာေတာင ဘယသမ အေျခအေနကလာၿပးေတာ ထနးသမးေပးတာမး မလပေပးဘး။ဆလခငတာကဗာ ရေတြတစေယာကမရမေနဘး” ဟေျပာေလသည။ မႏေလးၿမ႕ေနတစေယာကက ေျပာသညမာ “အဒလေတြ ကပအမေရ႕မာ ရပထားတ

43

ကားကဖကဆးသြားလ႔ ရကတငေတာ ရဘကကျပနၿပးမတခကေပးတာ ‘လဘာမမျဖစဘးမဟတလား’ တ။ ကပတ႔မာ ကားကလေတြ ဝငးဖကဆးသြားတာ ထငၾကညေနရတယ၊ ရလညးတစေယာကမမလာဘး”

စစေတြရ အသငးအဝငးမ လမားကေတာ တစမးတစဖ ကြျပားစြာ ေတြ႕ႀကခရသည။ ထေနရာရ အခငးျဖစပြားရာ ေတာေတာမားမားတြင ရမားက အၾကမးဖကမႈက ထထေရာကေရာက တ႔ျပနၿပး ေနာကၿငမဝပပျပားေစရန ထနးသမးေပးၾကသည။ ဥပမာအားျဖင ရမားက ဗဒၶဘာသာ အမးသမးတစဥးအား မဒနးကငသဟ သသယျဖစခထားရေသာ လတစေယာကက လႊတေပးခါနးတြင လအပႀကးအား ေသနတပစေဖါကကာ လစခြေပးျခငးတ႔ျဖစသည။ အခ႕အသငးအဝငးရ လမားက ေျပာသညမာ ၿငမဝပပျပားေရးအတြက ရမားက ၿမ႕ထတြင အေျခစကေနသညက ေတြ႕ရသညဟ ဆသည။

စနစတက ေသြးထးလ႕ေဆာချခငးျဖစစနစတက ေသြးထးလ႕ေဆာချခငးျဖစ

ဘာသာေရး အဓက႐ဏးပေပါကေအာင သကသကဖနတးတ ႏငငေရးလညကြကပါ

- မႏေလးၿမ႕ေန အသက၄၀အရြယရ မြတစလငအမးသမးတစဥး

သစမးမားရေနျခငးႏင လႈ႕ေဆာမႈတြင ၄ငးတ႔ပါဝငေနျခငးသည ေနရာအႏ႔အျပားတြင ျဖစပြားခေသာ အၾကမးဖကမႈမားသည စနစတက ေသြးထးလႈ႕ေဆာချခငးျဖစသည ဟေသာ အျမငႏင ခငခငမာမာ ဆကစပလကရသည။ သကဆငရာ အသငးအဝငးရ လတ႔မ မညသညအဖြ႕အစညးက ပါဝငေနသညဟ အေသးစတမသေသာလညး အစးရ၊ စစတပ၊ ႏငငေရးပါတႏင ဘာသာေရးအစြနးေရာကအပစမားက သြယဝကေျပာဆခသည။ ေကာလဟာလမား၊ အမနးတရားမားႏင မြတစလငဆန႔ကငေရးတရားမားသည အၾကမးဖကမႈမၿဖစမႏင ျဖစေနဆတ႔တြင ခကျခငးဆသလ ပ႕ႏ ႔လကရသည။ ထအၾကမးဖကမႈမား ျဖစပြားၿပးေနာကမ သကဆငရာ အသငးအဝငးတ႔ဘကမ တကေသခာေသာ သတငးအခကအလကတ႔ကရၿပး ထေကာလဟာလမားမ ရညရြယခကရရျဖင ျဖန႔ေဝချခငးျဖစၿပး အထကပါအဖြ႕အစညးတစခႏင ထအရာတ႔၏ ပါဝငမႈေၾကာင ျဖစသညဆသညက သရျခငးျဖစသည။

44

လအမားစကထငၾကသညမာ အၾကမးဖကမႈမားက လႈ႕ေဆာျခငးသည ၂၀၁၅ေရြးေကာကပြအတြကႏငငေရးပါတတ႔မ အသးချခငးျဖစသညဟ ထငၾကသည။ လားရႈးၿမ႕တြင ေနထငသတစဥးကမ“ႏငငေရးလညကြကေတြပါ” ဟေျပာၿပးေနာက တစေယာကကခန႔မနးသညမာ “ ၾကညေနပါ၊ ၂၀၁၅ေရြးေကာကပြမတငမ ထပျဖစဥးမာ။ ႏငငေရးေတြပါ” ဟ ေျပာေလသည။

လအမားစက ၄ငးတ႔၏အျမငမားက ေဝမရာတြင ထေကာလဟာလမားက ေဝမရာ၌အစးရ သ႔မဟတ စစတပပါဝငေနသညဟ ပါဝငေနသညဟ သသယၿဖစသညဆသည။ ပခးအေနာကဘကေနေဒသခတစဥးက အႀကတအနယေျပာဆသညမာ “ဒၿဖစရပေတြအတြက အစးရမာတာဝနရတယ၊ဒါႏငငေရးေတြ” ဟေျပာေလသည။ မႏေလးၿမ႕ေနတစဥးက ေၿပာၾကားသညမာ “စစတပန႔အစးရကေတာသတ႔အာဏာၿမဖ႔အတြက ဘာမဆလပမာပ” ဟေျပာသည။ ေနာကတစေယာကက ထအျမငကအကယတဝငေၿပာသညမာ “ဒကစၥက မြတစလငေတြက ဖႏပေရးန႔မဆငဘး၊အစးရကသတ႔ထငခေပာကမာစးလ႔ ဘာသာေရး အဓက႐ဏးေတြက အသးခေနတာ”ဟဆသည။

45

မႏေလးမာျဖစသြားတ အဓက႐ဏးက အေျခခဥပေဒမာပါတ ပဒမ၄၃၆က ( ျပငဆငေရးန ႔ ပယဖကေရး အတြက) လထက အာ႐မေရာကေအာင အာ႐လႊတာပါ။ မတလာမာ ျဖစသြားတကစၥဆ လကပေတာငးေတာငကစၥက အာ႐လြေအာင၊ ရခငမာျဖစသြားတကစၥဆ ျပညသေတြက ဓါတေငြ႕ ပကလငးကစၥ အာ႐လြေအာင။ အဒဆပမႈေတြအကနလးက မဒနးမႈေၾကာင စျဖစတာ။ ဘာျဖစလ႔လ။ ဘာျဖစလ႔အမႈတငးက သာမာနအမႈလမျမငႏငရတာလ။ ဘာကစၥ ဘာသာေရးေတြန႔ ေရာယကၿပးေတာ တရားဥပေဒအရ မေျဖရငးဘ အဓက႐ဏးျဖစေအာင ဆပရတာလ။ အစးရကလညး သတငးစာေတြ အတြက ဒအမႈေတြဟာ ဘာသာေရးေၾကာငပ ျဖစရသလလ ပေဖာေနၾကတယ။ ဥပမာဆ သတငးစာ တစေစာငထကေဆာငးပါးမာ ရခငျပညနယရ အမးသမးေလးတစေယာကက မြတစလငႏစေယာကက မဒနးကငတယလ႔ေရးသားေဖာျပတယ။ ဘာကစၥ ‘မြတစလင’ဆတ စကားႀကးက ထညသးရတာလ။ ဘာျဖစလ႔ ဗဒၶဘာသာဝငသခး ႏစေယာကက ဖမးဆးရမတ႔ဘာတ႔ မေရးတာလ။ ဥးေနဝငးလကထကကတညးက သးလာတ ႏငငေရးလညကြကေတြပါ။ ပထမဥးဆးအထခရတာန႔ အျပငးထနဆး ထခကခစားရတာကေတာ သကဆငရာအသငးအဝငးကလေတြပ

- မႏေလးၿမ႕ေန အသက၅၀အရြယရ ဗဒၶဘာသာ အမးသားတစဥး

စစေတြၿမ႕ေနတစဥးက အကယေၿပာသညမာ “ဒါဟာအဓကရဏးေတြရ႕ ေနာကကြယမာ အစးရလကခကပါေနတယဆတ သလြနစပ” ဟ ေၿပာသည။ ထေၿပာၾကားသဘကမ ယၾကညသညမာရခငၿပညနယရ ရခငႏငမြတစလငတ႔အၾကား ပဋပကၡႏင ေသြးကြမႈမားၿဖစရၿခငးသည ရႏငစစတပကသ႔ေသာ အစးရဌာနမား၏ အကယခ႕ၿခငး ခရသညဟလညး ယၾကညသည။

ပခးအေနာကဘကေဒသမားတြင အစးရႏင ဗဒၶဘာသာအဖြ႔အစညးမားႏင ပတသတေနေသာ ရဟနးမားသည အဓက႐ဏးက စမရာတြင ပါဝငခသညဟ သသယျဖစျခငး ခရသည။ ေျပာၾကားသတစေယာကက ဆသညမာ “အဓက႐ဏးက ကညေထာကပခတအထမာ လႊတေတာအမတတစခ႕န႔ ရဟနးတစခ႕လညးပါတယ” ဟေျပာသည။

46

(စာမကႏာ၃၇တြင ေျပာထားသကသ႔) လၿခေရးတပဖြ႔မား၏ တ႔ျပနမႈမရျခငးသည သကဆငရာ အသငးအဝငးတ႔၏ မကစအတြငး၌ အစးရ ပါဝငပတသတေနသည ဟ၍ ပျမငသြားေစသည။ ေျပာၾကားသတစေယာကက ေတြ႕ရသညမာ “ေန႔ခငးဘက ဆပတကခကတ သေတြက ညကေတာ ညေစာငျပနျဖစေနတယ” ဟျဖစသည။ အစးရဘကမ မဒယာမား၏ ပတပငမႈကလညး မႏေလးတြင ထထငျမငခကက ပမအားေကာငးသြားေစသည။ သကဆငရာ အသငးအဝငးတ႔က ထငသညမာ ထကသ႔ပတပငလကျခငးေၾကာင အၾကမးဖကမႈ၏ အဓကအေၾကာငးရငးက အသငးအဝငးမား ဘကမ သရႏငမႈကတားဆးႏငၿပး လကရ ျဖစေပၚေနေသာ အေနအထားမားက တတကက နားလညႏငမႈကလညး ပတပစႏငမညဟထငျမငၾကသည။

လကရျဖစပြားေနေသာ စနေခၚမႈမားလကရျဖစပြားေနေသာ စနေခၚမႈမား

လကရျဖစပြားေနေသာ ေၾကာကရြ႕မႈမားလကရျဖစပြားေနေသာ ေၾကာကရြ႕မႈမား

ကြနေတာ အသကေဘးက စးရမမပါတယ။ အချဖစေနတအေနအထားက ကြ နေတာဘကက အမားေလးေသးေသးေလး လပမရငေတာငမ ကြ နေတာ အသကဆး႐ႈးသြားႏငတ အေနအထားမး ျဖစပါတယ။ ကြနေတာမသားစအတြကလညး စးရမပါတယ။

- မတလာရ ဗဒၶဘာသာဝင လငယအမးသားတစဥး

သကဆငရာအသငးအဝငးတ႔ဘကမ ၄ငးတ႔၏ ေန႔စဥဘဝက ထခက သကေရာကလကရေသာ အဓက႐ဏးမ ျပငးထနလေသာ အေၾကာကတရားမားအေၾကာငးက ခေရေစတြငးက ေျပာျပေလသည။ လားရႈးၿမ႕ေနသတစဥးက ေျပာျပသညမာ “ငရခေနရသလပါပ” ဟ၍ျဖစၿပး။ မြတစလငအသငးအဝငးအတြငးရ လေတာေတာမားမားကမ သတ႔ကယသတ႔ “ေသလလခစားရေၾကာငး” ေသမယအခနက ထငေမာေနရေၾကာငး ေျပာျပေလသည။

47

ကြနမကအဓက႐ဏးက ကယတငမကစန႔ ျမငခရတသဆေတာ ပလန႔ပါတယ။ ဒလမး ေနာကထပတစေခါက ထပျဖစမာမးက ေတြးမရငေတာငလန႔တယ။ - ပခးအေနာကဘကရ ဟႏၵဘာသာဝင သကလတပငး အမးသမးတစဥး

အလြနအမငး ေၾကာကရြ႕ေနရေသာ အျဖစမးကလညး မြတစလငအသငးအဝငးရ လမားက အရငဆးမေဝၾကပါသည။ သ႔ရာတြင မြတစလငမားကေရာ ဗဒၶဘာသာဝငမားကေရာ ၄ငးတ႔ေၾကာကရြ႕ေၾကာငး ႏင၄ငးတ႔မထြကေျပးရပ အေတြ႕အႀကမားသ႔မဟတ အေမာငထတြင ထငေစာငေနရပ၊ ပနးကြယေနရပတ ႔က ေျပာျပၾကေလသည။ မတလာၿမ႕တြင ေနထငသတစဥးက ေျပာျပသညမာ “အဓကရဏးျဖစေတာ ကပမသားစသာမက ကပအမနးခငးေတြပါ ေနရာအႏ႔က ေၾကာကလြနးလ႔ ထြကေျပးခရတာ” ဟေျပာျပ ေလသည။ေနာကတစေယာကက ေျပာျပသညမာ “အၾကမးဖကမႈေတြေၾကာင ကပတ႔မာ ေၾကာကလ႔ ရပကြကအျပငဘကက ေတာထ သြားေနေနရတယ” ဟ ေျပာျပေလသည။ ေနာကထပမတလာၿမ႕ေနသ တစေယာကက သ၏ ေၾကာကရြ႕ရမႈက ေဖာျပရာတြင “ေနာကဆးေတာကြနေတာကေတာ ကယမသားစန႔ပကယ အတတ အေသခေတာမယလ႔ ဆးျဖတလကၿပ၊ ကပမာအခနရသ၍ ကးလန႔စာစားေနေနရတယ။ အဒ ခစားခကကလညး ဘယေတာမေမမာမဟတဘး။ လေတြဆတာ လစတေတြ ေပာကကနၾကတယ” ဟေၿပာၿပေလသည။

အခ႕ေသာနယမားတြင ဆပေသာငးကနးသမားသည သကဆငရာအသငးအဝငးတ႔အား ပမေၾကာကရြ႕ေစရန လမးမားက ပတၿပး ျဖတသနးသြားလာေသာ သမားကလညး မြတစလငလား ဗဒ ၶဘာသာဝငလားဟေမးျမနး ၿခငးမား ျပေလသည။ ဆပေသာငးကနးသမားက သတ႔အေနျဖင မြတစလငဟ သကၤာမကငးရသက ဗဒၶဘာသာ ဘရားစာရြတခငးသည။ ထသ႔မလပျပႏငေသာ မြတစလငမားအဖ႔ မနးမမားေရာ ကေလးမားပါ လပအလညတြင အသတခရသည။ ႐ပခငးဆငေသာေၾကာင မြတစလငတ႔ႏင အမားခရေသာ ဟႏၵအသငးအဝငးမ ပဂၢလမား သညလညး မြတစလငအမနးခငးမားကသ႔ပင ေၾကာကရြ႕ေနရသည။

48

ထကသ႔ေသာ အစြနးေရာက အၾကမးဖကမႈမးက ဗဒၶဘာသာအမားစလညး ေၾကာကရြ႕ၾကရသည။ သတ႔ကမြတစလငဟ အထငခရမညက ေၾကာကရြ႕လာၾကသည။ ၄ငးတ႔၏မြတစလင သငယခငးမားႏင အမနးခငးမားအတြက စးရမပပနလာၾကသည။ ၄ငးတ႔ ေနထငရာႏင ပငဆငမႈမားအား ထခကပကစးမညက စးရမလာၾကသည။ အခ႕အသငးအဝငးရ လမားတြင မသားစဝငမား၌ ကေလးမား၊သကႀကးရြယအမား ပါေနေသာေၾကာင လြတလြတလပေရႊ႕ေျပာငးျခငး မျပႏငေသာေၾကာငပ၍အထးစးရမရသည။

ကြနေတာကေတာ အဒလျဖစရပမး ထပျဖစဥးမယလ႔ ထငေနတယ။ ကြနေတာက လေတြၾကညတ အၾကညေတြန႔ သတ႔ေျပာတ စကားေတြက ေၾကာကမေနၿပ။

- ပခးအေနာကဘကရ မြတစလင အငတာနကဆငပငရင လငယတစဥး

ထအဓကရဏးေၾကာင ၿဖစသြားေသာ ဒဏရာမားႏင ေၾကာကရြ႕မႈမားက သကဆငရာ အသငးအဝငးမ လမားခစားေနရဆ ၿဖစသည။ မတလာၿမ႕ေနသတစေယာကက ေၿပာၿပသညမာ “ဘယသမအေၾကာကမေၿပေသးပါဘး လတငး အဒအဓကရဏးမး ထပၿဖစမာက ေသမတတ ေၾကာကေနၾကတာ” ဟေၿပာဆခသည။

အသငးအဝငးအတြငးရ လမားကလညး လတ ႔အဓကရဏးၿပးေနာကပငးတြင ဒဏရာအၿဖစ ခစားရေအာင လႈ႕ေဆာေန႔စဥ ၾကေတြ႕ေနရေသာ ၾကေတြ႕ေနရမႈမားက ေၿပာၿပေလသည။ မႏေလးတြငၿမနမာ ႏငငေတာသခငးအား အၾကမးဖကမႈက လႈ႕ေဆာေသာ မသမာသမားက သဆၾကေလသည။တစခနက ၿမနမာႏငငေတာသခငးက ဂဏယဝ ၾကြားစ ြာ ၿဖင သဆခသမားသည ယခေတာၾကားတငးဒဏရာမားက အသစၿပနဆြေနသကသ႔ ၿဖစေနေခသည။ “ႏငငေတာ သခငးသၾကားတငး ေၾကာကေနရပါတယ။အခလညး ေတာေတာသတထားေနရတယ” ဟေၿပာၿပေလသည။

မတလာတြင အဓက႐ဏးသည အထကတနးေကာငး ေနာကဆးစာေမးပြ ၾကး ေျဖဆေနခနတြင ျဖစျခငးျဖစသည။ ေကာငးသားေတာေတာမားမားမာလညး ၄ငးတ႔ဘကမ ဇေဝဇဝါ ျဖစရပက ေျပာျပေလသည။ စာေမးပြဆကေျဖရမညေလာ၊ စာေမးပြအလြတခၿပး ေနာကတစႏစအတြက ျပနလညျပငဆငရမညေလာ၊ ဇေဝဇဝါျဖစ

49

ကနသည။ စာေမးပြသြားေျဖေသာ ေကာငးသားမား မြတစလငမားက လကရာေနေသာ လမားက ေတြ႕ခရသည။ မတလာဘကမ ေကာငးသား တစေယာကက ေျပာသညမာ “ကြနေတာတ႔လညး စတဒါဏရာရပါတယ၊ အဒအဓက႐ဏးေၾကာင ႏစစဥစာေမးပြခနေရာကတငး ဒလအျဖစမးက မတမေနမာပါ” ဟ ေျပာေလသည။ ေနာကထပ ေကာငးသားတစေယာကက ေျပာသညမာ “အခဆလထထ ျမငရငက ေၾကာကေနရၿပ” ဟ ေျပာေလသည။

ကပတစသကန႔တစကယ ဒေလာကၾကမးၾကတတ ျဖစရပမး မႀကဘးပါဘး။ အဒျဖစရပေတြက ျပနစဥးစားၾကညလကတငး ထမငးေတာငစားမဝငဘး

- မတလာၿမ႕ေန ဗမာလမး ယာဥေမာငးတစဥး

သကဆငရာ အသငးအဝငးမ လမားလညး ဆးရ႔ႈးသြားေသာ မသားစဝငမားအတြက ဝမးနညးရၿပးႀကေတြ႕ခရေသာ ဒဏရာမားႏင ဆးရႈးခရမႈမားေၾကာင စတဒဏရာမား ခစားခရသည။ မတလာၿမ႕ေန တစေယာကက ေျပာသညမာ “ကြနေတာအငမတနခစရတ ကြနေတာရ႕ တစႏစအရြယ သားေလး အခအဓက႐ဏးမာ ကြယလြနသြားတယ။ ကပသားအစားကပသာ ေသလကခငပါတယ။ အခေတာ ကပန႔ ကပဇနးႏစေယာကတညးၿဖစၿပးကနခၿပ” ဟေျပာေလသည။ ေနာကထပမတလာၿမ႕ေန တစေယာကက ေၿပာသညမာ “စတဖစးမႈေတြန႔ ၾကပတညးမႈဒဏေတြက ကပန႔ကပမသားစလညး ေတာေတာခရတယ” ဟေျပာျပေလသည။ ေနာကတစေယာကက အကယေျပာသညမာ “ဒလအဓက႐ဏးၿဖစေတာ ကပတ႔လညး အငမတနမ စတညစရတယ။ ဒၿမ႕မာေတာင မေနခငေတာဘး” ဟေျပာျပေလသည။ သကဆငရာ အသငးအဝငးမ လမားအားလး အၾကမးဖကမႈေၾကာင စတဆငးရမႈ ခစားေနရခနတြင မတလာၿမ႕တြင ေနထငသမားအေနျဖင ရပပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈမားကလညး ခစားခရေသးသည။ ေယာကၤားမား၊ မနးမမားႏင ကေလးငယမား ဓါးႏငအခတခရ၊ အရငလတလတ မးရႈ႕ခရသညကေတြ႕ခရသည။

အမနးတရားမားႏင မြတစလငဆန႔ကငေရးတရားမား ၾကားတငး မြတစလငမားအေနျဖငအထးေၾကာကရြ႕တနလႈပလကရသည။ မတလာၿမ႕တြင ေနထငသတစေယာကမ ေျပာသညမာ “အခလကစၥေတြျဖစရတာ အမနးတရားေတြ ျဖန႔ျဖးမႈေၾကာင

50

ျဖစရတယလ႔ ထငပါတယ။ ခလညး အမနးတရားေတြက ေနရာတငးမာ ၾကားေနၿပး ေနရထငရတာ အႏရာယမကငးသလ ခစားရေသးတယ။” ဟေျပာေလသည။

အၾကမးဖကမႈေၾကာင စးပြားေရးတြင ထခကမႈအၾကမးဖကမႈေၾကာင စးပြားေရးတြင ထခကမႈ

အဓက႐ဏး ျဖစစဥအတြငးမာ ကြနေတာတ႔မာ ဘာမစားစရာမရဘး။ အဓက႐ဏးၿပးေတာလညး ကြနေတာတ႔ ေနေရးစားေရး အငမတနခကခတယ။ အခကြနေတာ စးပြားေရးလပငနး ေတာေတာမားမားလညး ပကစးသြားၿပး ကြနေတာမာ အကငေရာငးစားေနရတယ။ အၾကမးဖကမႈမျဖစခငကဆ ကြနေတာတ႔ ဘယမာလပလပ အဆငေျပတယ။

- မတလာၿမ႕ေန သကလတပငး မြတစလင အမးသားတစဥး

ရရသမေသာ အသငးအဝငးတ႔မ အဓက႐ဏးေၾကာင စးပြားေရးထခကမႈမားက ျဖစပြားရပက ေျပာျပၿပး သတ႔ “စးပြားေရးပကကပဆကေနသည” မၾကာခဏ ေျပာျပၾကေလသည။ ေနအမမားႏင ေစးဆငမားလညး အၾကမးဖကမႈမားေၾကာင ဖကဆးခလကရၿပး လအမားမာလညး ရကေပါငးမားစြာ အလပလပမႈ ရပဆငးခရသည။ စစေတြၿမ႕တြင ေနထငသတစေယာကက ေျပာျပသညမာ “ႏစဖကလးကေတာစးပြားေရးဆငရာ ခကခမႈန႔ ေန႔စဥေနထငမႈေတြမာ ခကခကနတာပ၊ ေစးေတြထက ဆငခနးေတြ၊ လပငနးေတြ ဆငကယကယရသမားေတြ လးဝက အလပလပတာ ရပပစလကရတယ။ ဘနးႀကးေကာငးေတြလညး ပစၥညးေလးပါး အလမရေတာဘး” ဟေျပာျပေလသည။

လေပါငးမားစြာတ႔ ခခနထ ေစးဆငႏင အမမားက ျပနမေဆာကႏငေသးသကသ႔ စးပြားရာရနလညးခခနတြင ႐နးကနေနရသည။ ေဒသခတစဥးကေျပာသညမာ “ကြနေတာရရႀကးေျပာရတယကြနေတာမသားစ၊ ဘာသာေပါငးစကလေတြရ႕ လေနမႈဘဝန႔စးပြားေရးဟာ ဒအဓကဏးေၾကာငပကစးခရတာ။ အဆးဆးကေတာ ကြနေတာတ႔ရ႕ အသကအႏရာယ လၿခေရးပါ ဆးရႈးလကရတာပ” ဟေျပာေလသည။ ေနာကထပေဒသခတစေယာကက ေျပာသညမာလညး “အဓကရဏးမျဖစခငက စးပြားေရးက ေကာငးတယ၊ ဒါေပမယ အဓကရဏးလညး ျဖစၿပးေရာ လေတြလညး ေငြေရးေၾကးေရး

51

ေတြ ၾကပတညးကနၿပး သတ႔ကေလးေတြက ေကာငးမထားႏငေတာဘး။ ကပတ႔ကေတာ ကေလးေတြပညာေရးပစတပတယ” ဟေျပာေလသည။

ကြနမတ႔လညး စးပြားေရးကလညး ထခကတာပေလ။ တစခ႕ဆအမက ဆနအးထမာေတာင ဆနမရေတာဘး။

- လားရႈးၿမ႕ေန ၄၂ႏစအရြယရ မြတစလင အမးသမးတစဥး

ထ႔အျပင စးပြားေရးအရ ခြျခားဆကဆမႈမားလညး အခ႕ေသာ အသငးအဝငးမားတြင ျမငတကလာသည။ ဗဒၶဘာသာအမားစကလညး မြတစလငဆငမားတြင ေစးဝယျခငး မျပေတာသကသ႔ မြတစလငမားကလညး ထနညးတပင ျဖစသည။ လတစေယာကက ေျပာသညမာ “ကပဆ မြတစလငဆငေတြမာ ေစးမဝယေတာဘး” ဟေျပာေလသည။

ကြနေတာတ႔ ခြျခားဆကဆခရတာက မခႏငေတာပါဘးဗာ။ ကြနေတာၿမ႕ေပၚက နာရျပငစားဖ႔သြားတယတစေနကနတာေတာငမ နာရျပငမယသ တစေယာကမ မလာဘး။ ကပလပ ခစားရတလ အမားႀကးရပါေသးတယ။ ကပမာလညး အသကေမြးဝမးေၾကာငးပညာက မားမားစားစားမတတေတာ အခဆဒကၡေရာကၿပးေတာ ဘာလပလ႔ လပရမနးေတာင မသဘး။ ကပမနးမလညး တစခခေရာငးဖ႕ ႀကးစားေပမယ သ႔စးပြားေရးလညး မေကာငးပါဘး။ ကပမနးမက ကနစမးေရာငးေပမယ သလညးစးပြားေရးမေကာငးပါဘး။ ဘယသမ ဒအဓက႐ဏးကေနၿပးေတာ အကးအျမတရတယ မထငပါဘးဗာ။ အခေတာ ကပဘဝကေရ႕ဆကဖ႔ ကပကယတငေတာငခကခေနၿပ

- အသက၃၈ႏစအရြယ IDP စခနးရ မြတစလငတစဥး

52

ယၾကညမႈနညးပါးလာၿပး ဆကဆေရး ခကခလာျခငးယၾကညမႈနညးပါးလာၿပး ဆကဆေရး ခကခလာျခငး

ကြနေတာတ႔ တစေယာကန႔တစေယာက ရငးႏးမႈ လးဝမရၾကေတာဘး။ ကြနေတာတ႔ တစေယာကန႔တစေယာက စမးကနၾကၿပ

- မႏေလးၿမ႕ေန လငယျမနမာ မြတစလငတစဥး

အၾကမးဖကမႈမားအၿပး အႀကးဆးၿဖစေသာ စနေခၚမႈႀကးမာ ဘာသာျခားသအခငးခငး တစေယာကႏငတစေယာက ဆကဆေရး ခကခလာျခငးပင ၿဖစသည။ လားရႈးၿမ႕တြင ေဒသခမားက မတေဟာငးေဆြေဟာငးမားႏင စကားေျပာဆဆကဆရာတြင ခကခေၾကာငးက ေျပာျပေလသည။ သကဆငရာအသငးအဝငးတ ႔မ “ဘာေျပာရမနးမသေအာင” ျဖစရပက ေျပာျပေလသည။ ထ ႔ေနာကဘာသာျခားမားႏ ငလညး “ေျပာမားဆမား” ရမညစးေသာေၾကာင ေျပာဆဆကဆရာတြင ေႏာငေႏးလာၾကသည။ ဗဒ ၶဘာသာဝငမားအေနျဖငလညး ထအၾကမးဖကမ ႈမ ားေၾကာင အရကရၿပး ျဖစပကခရေသာ ျဖစရပမားေၾကာင မြတစလငမတေဆြမားႏင စကားေျပာရန ခကခလကရသည။ နားလညမႈ အလြမခလသညကတစေၾကာငး အၾကမးဖကမႈက အားေပးသည အထငမခလသညက တစေၾကာငးေၾကာင ၿဖစသည။

အျခားေသာ တစဖကတြငလညး မြတစလငတ႔မ ဗဒၶဘာသာဝငတ႔ႏင ကငးကြာသလ ျဖစသြားရၿပးယခငက မတေဟာငးေဆြေဟာငး ဗဒၶဘာသာမတေဆြမားနား မညသ႔ကပရမနးပင မသျဖစေနသည။ လားရႈးၿမ႕ခတစေယာကက ေျပာျပသညမာ “အဓက႐ဏးၿပးကတညးက ကြနေတာတ႔ သပကစမးကားသြားသလ ခစားရတယ” ဟေျပာျပေလသည။ အခ႕ေသာ သမားကေတာ ရငးႏးၿမ ဆကလကရငးႏးလက ရေသာလညး ဘာသာျခားမားႏင မတေဆြသစဖြ႕ရန မားစြာ ခကခသြားေလသည။

53

အဓက႐ဏးေတြ ျဖစၿပးတေနာက တစပတလးလး ကြနေတာမြတစလငသငယခငး ေကာငးကမလာဘး။ သျပနလာေတာလညး ကြနေတာတ႔ နညးနညးစမးသြားသလပ။ သ႔ေရ႕မာေတာ တစခါမအဓက႐ဏးအေၾကာငး မေျပာပါဘး။ ေကာငးတာတစခကေတာ အဓက႐ဏးၿပးသြားၿပး ေနာကပငးမာအသငးအဖြ႕ေတြ မားစြာ ေပၚလာတာပ။ မြတစလငလငယေတြလညး ကြနေတာတ႔န႔ အတတေလကငေရးသငတနးေတြ လကတကတယ။ ကြနေတာတ႔ အလပအတတ လပေပမယလညး စမးကားသြားသလ ခစားရတယ။ ကြနေတာတ႔ ေလကငေရး လပေနခနမာ စကားေျပာျဖစေပမယ ၿပးသြားတအခနမာ ကြနေတာတ႔ၾကားမာ ဘယလမဆကဆေရးမရဘး

- လားရႈးၿမ႕ေန မြန-ျမနမာဗဒၶဘာသာ ေကာငးသားတစဥး

ေရႊဘတြင ၂၀၀၃ခႏစက ျဖစပြားခေသာ အဓက႐ဏးေၾကာင ဗဒၶဘာသာ-မြတစလငဆကဆေရးကထခကခၿပး ယၾကညမႈလညး ေလာပါးခသည။ ေလာေလာလတလတ ျဖစသြားေသာ အဓက႐ဏးကဘာသာေရးအပစမားက ခြျခားလကၿပး မယၾကညမႈက ပမအားေကာငးသြားေစသည။ ဗဒၶဘာသာအသငးအဝငးမ လမားကလညး အၾကမးဖကမႈက အရကရသျဖင မြတစလင မတေဟာငး ေဆြေဟာငးမားက အေခၚအေျပာလပရန ခကခေနသကသ႔ စစေတြတြငလညး မြတစလငႏင ဗဒၶဘာသာဝငတ႔ အၾကား မယၾကညမႈမား ျမငတကေနမႈေၾကာင အၾကမးဖကမႈ ေနာကထပအသစမား နားလညမႈလြရာမ အစျပေသာ တငးမာမႈမားေၾကာင ျဖစမညက သကဆငရာ အသငးအဝငးတ႔မ စတပေနၾကသည။

ေယဘယအားျဖင ပမာဏနညးေသာလညး အခ႕ေသာ အသငးအဝငးအတြငးရ လမားကမ အထကပါအဆက လကမခဘ မြတစလငႏင ဗဒၶဘာသာဝငတ႔ အတတကြ ၿငမးခမးစြာ ယဥတြ ဆကလကေနထင သြားႏငမညဟ ယၾကညၾကေလသည။ ဥပမာတစခအားျဖင မြတစလငႏင ဗဒၶဘာသာဝငတ႔ အတေနေသာ မတလာရ IDP စခနးတစခတြင မတလာၿမ႕ခတစဥးမ ၄ငး၏ အျမငက ေဝမသညမာ “စခနးထမာေတာ ဗဒၶဘာသာန႔ မြတစလငေတြ ၿငမးၿငမးခမးခမးပါပ” ဟ ေျပာေလသည။ ေနာကတစေယာကကလညး ထအျမငကေထာကခကာ “အဒမာ ကြနေတာတ႔ဖ႔ ေဆာကေပးထားတ အခနးသးရာေလးဆယရတယ။ ဗဒၶဘာသာမသားစ ကးဆယငါးစန႔ မြတစလငမသားစ

54

ႏစရာငါးဆယေကာတ႔ အရငကလပ ၿငမးၿငမးခမးခမး ယဥတြေနေနၾကတာပ” ဟေျပာေလသည။

ေပါငးစညးျခငး၊ ကာကြယတားဆးျခငးႏင ေရ႕သ႔ဆကျခငးေပါငးစညးျခငး၊ ကာကြယတားဆးျခငးႏင ေရ႕သ႔ဆကျခငး

ကြ နေတာ ၿငမးၿငမးခမးခမး ေနခငပါတယ။ ကြနေတာအလ (အၾကမးဖကမႈ)မးက ေနာကတစခါထပမျဖစရေအာင ရြာသားေတြန႔ ပးေပါငးၿပး ကာကြယပါမယ

- ပခးအေနာကဘကေန မြတစလင လယသမားတစဥး

စစေတြဘကတြင သပမေတြ႕ရေသာလညး ကနေသာနယမားအားလးတြင အၾကမးဖကမႈမားျဖစပြားေနစဥအတြငးတြင အသငးအဝငးတစဖကႏငတစဖက ဘာသာျခားေသာလညး အျပနအလန ကညၾကသညက ေတြ႕ရသည။ ဗဒၶဘာသာအသငးအဝငးေရာ မြတစလငအသငးအဝငးကပါ သနားၾကငနာေၾကာငး ျပသခၿပး ၄ငးတ႔၏ အမနခငးမားအား အႏရာယက ေရာငလႊားႏငရန အတတကြ လပေဆာငႏငမည နညးလမးအမ းမ းက တငပငေဆြးေႏြးခၾကသည။ ပခးအေနာကဘကေန ေဒသခတစဥးက ေျပာသညမာ “စဥးစားၾကညဗာ ဗဒၶဘာသာဝငတစခ႕က (ေစးဆငန႔အမေတြက) ဖကဆးတအခနမာ အျခားဗဒၶဘာသာေတြက မြတစလငေတြက ကညဖ႔ႀကးစားတယ” ဟ ေျပာသည။ ဗဒၶဘာသာဝငတ႔ကလညး သတ႔၏ မြတစလငအမနးခငးမားႏင မတေဆြမားက သတ႔အမမားတြင လာေရာကပနးခေစျခငး၊ အတတကြ ခကျပတစားေသာက ေကြးေမြးၿခငးတ႔က ၿပလပေပးၾကသည။ ပခးအေနာကဘကေန ေဒသခတစဥးက ေၿပာဆသညမာ သတ႔ရပကြကတြင မြတစလငအမမားက ဖကစးရန လာေသာငးကနးေသာမသမာသတ႔အား ထအရပတြင ေနထငေသာ ေဒသခဗဒၶဘာသာတ႔က ဆန႔ကငတြနးလနၾကေသာေၾကာင သ႔ရပကြက မးေလာငျပာကျခငး မျဖစဟဆသည။

မြတစလငဘကမေရာ ဗဒၶဘာသာဝငတ႔ဘကမပါ ရငးျပသညက အဓက႐ဏး ျဖစေနစဥ အတြငးတြငပင ၄ငးတ႔၏ အမနးခငးမားႏင ညညညြတညြတ ေနထငခၾကသညဟဆသည။ မတလာၿမ႕ေနတစေယာကက ရငးျပသညမာ “ကြနေတာတ႔မြတစလငေတြေရာ ဗဒၶဘာသာေတြေရာ အၾကမးဖကမႈျဖစေတာ အကနထြကေျပးရတာပ” ဟေျပာကာ မတလာၿမ႕ေန ဗဒၶဘာသာဝငတစဥးမ ေျပာသညမာ “အဓက႐ဏးျဖစေတာ ကြနေတာတ႔

55

ထြကေျပးရာမာ မြတစလငေတြကပါ ကြနေတာတ႔ ကားထထညေခၚသြားတယ” ဟေျပာျပေလသည။ မြတစလင အမ းသမး တစေယာကကမ သ၏ ဗဒၶဘာသာသငယခငးတစေယာကက သ႔အား ဖနးဆကၿပး အဓက႐ဏး ျဖစေနေၾကာငးေျပာျပကာသ႔က အႏရာယေဘးမ ေရာငရားႏငရန သတေပးခသညဟ ဆသည။

ဗဒၶဘာသာဝင ဘနးႀကးမားကလညး မြတစလငဒကၡသညမားက ဘနးႀကးေကာငးႏင ေစတဝငးမားအတြငး ေနထငစရာမား ေပးကာ ကညၾကသညဟ ဆသည။ မတလာၿမ႕ေန မြတစလငအမးသမးတစဥးမ ေျပာသညမာ “အခအခနထ ကြနမတ႔က ဘနးႀကးတစပါးက သ႔ေကာငးဝငးထမာ ေပးေနတယ” ဟေၿပာေလသည။ အခ႕ေသာ ျဖစရပမားႏင အၾကမးဖကမႈက တားဆးရာႏင မသမာသတ႔က လစခြရာတြင ရဟနးမားႏင မြတစလငအသငးအဝငးမ ေခါငးေဆာငမားလညး ပါဝငခသည။

ကြနမက လတစစက ဗမာလားကလားလား ေမးတယ။ ဒါေပမယ ကြနမအရမးေၾကာကေနလ႔ျပနမေျဖႏငခဘး။ ယာဥေမာငး(ဗဒၶဘာသာ)က ကြနမက ကညၿပးေတာ ကြနမက ဗဒၶဘာသာပါလ႔ ေျဖေပးလကတယ။ အဒကမ ကြနမတ႔သြား (ျဖတသနး) ခြငရတယ။ သကကြနမတ႔ကမြတစလငေတြ အမားႀကး ဒကၡသညအျဖစေနေနရတ ဘနးႀကးေကာငးက ေခၚသြားတယ။

- အသက ၄၅ ႏစအရြယရ မတလာၿမ႕ေန မြတစလင အမးသမးတစဥး

အဓက႐ဏးေၾကာင ထခကခရေသာ မြတစလငတ႔က ဗဒၶဘာသာတ႔ဘကမ ေဒါသေရာ ဂရဏာ အမအရာမားပါ ျပသခသည။ မတလာၿမ႕ေနသတစေယာကက ေျပာျပသညမာ “ကြနေတာ သငယခငးေတြ အမားႀကး အခဒကၡသညစခနး ေရာကေနတာ စတမေကာငးပါဘး” ဟ ေျပာျပေလသည။ “အရမးစတေကာငးရ ေဖာေရြတ မြတစလင မသားစတစစန ႔ သတယ။ အရမးလညး ကညေပးတတတာ သ႔သားႏစေယာက အသတခလကရတယ၊ မျဖစသငဘ ျဖစရတာ” ဟ ေျပာျပသည။

56

ယခငက ညညြတျခငးႏင စညးလးျခငးမားယခငက ညညြတျခငးႏင စညးလးျခငးမား

ဟအရငတးကတညးက ႏစဖကဘာသာဝင ေတြစညးလးၾကပါတယ။ ဘာသာျခားမတေဆြေတြ အခငးခငးရငးရငးႏးႏး ေပါငးသငးဆကဆေနတ လေတြလညးသပါတယ

- သကႀကးပငးအရြယ ရခငျပညနယ စစေတြၿမ႕နယရ ရခငဗဒၶဘာသာ ရဟနးတစပါး

ကနေနရာမားတြငလညး သကဆငရာ အသငးအဝငးေပါငးစတ႔မ လတ႔က ေျပာသညမာ သတ႔လညး ဘာသာေပါငးစပင ခစခငညညြတစြာ ေနထငခၾကၿပး ထစညးလးခစခငမႈကလညး လႈပရားမႈမား အတတကြ ယဥတြလပကာ ပးေထာငခၾကၿပး နားလညမႈႏင လကခႏငစြမးက ျမငတကေစသည။ မတလာၿမ႕ခတစေယာကကေျပာသညမာ “အရငတနးကဆ ကြနေတာတ႔ ရပကြကထမာ လေတြအကနလး ခစခစခငခငေနၾကတယ။ ရပကြကထမာဆလညး ဘာသာေပါငးစကလေတြ ယဥတြေနၾကၿပး အားလးၾကၿငမးၿငမးခမးခမးပ” ဟေျပာေလသည။ မႏေလးၿမ႕ခတစေယာကက ေျပာျပသညမာ “ကြ နေတာတ႔ ၿငမးခမးစြာယဥတြေနလာတာ ႏစရာန႔ခေနပါၿပဗာ။ ဘာမ ျပနာၾကးၾကးမားမားမျဖစဖးပါဘး” ဟေျပာေလသည။

အဓက႐ဏး မျဖစခငက ကပတ႔ေတြ တစဝငးတညး၊ တစမးေအာကတညး ေနလာၾကတာ။တစစားပြတညးလညး ထငၿပး စကားစျမညေတြ ေျပာခၾကတယ။

- မႏေလးၿမ႕ရ ဗဒၶဘာသာ ျမနမာလမးတစဥး

အသငးအဝငးရ လတ႔က ေျပာသညမာ ဗဒၶဘာသာဝငတ႔ႏင မြတစလငတ႔သည တစဥးႏင တစဥး အမနးခငးေကာငးမား အေနႏင ယဥတြေနခေၾကာငး ေျပာေလသည။ သတ႔ဘကမလညး မၾကာခဏပင ဘာသာေပါငးစ ရငးႏးမႈမားက ျပသၿပး မြတစလင အသငးအဝငးႏင ဗဒၶဘာသာရဟနးတ႔ၾကား ေနရာအမားအျပားတြင ခစခငစြာ ေနထငမႈမားက ျပသခသည။ မတလာၿမ႕ေနသ တစေယာကက ေျပာသညမာ “ဒါေတြမျဖစခငက

57

အားလး ေအးေအးေဆးေဆးပ၊ ကြနေတာ သငယခငးေတြမာ ဘာသာေပါငးစကလေတြရတယ။ အားလးေပာေပာရႊငရႊငပ” ဟေျပာေလသည။

မြတစလင အသငးအဝငးဘကမ လအမားကလညး ေျပာသညမာ သတ႔ဘကမလညး ဗဒၶဘာသာဝငရဟနးမားက ဆြမးေလာငးလျခငး ဗဒၶဘာသာ ဘာသာေရးအခနးအနားမားတြင ပါဝငျခငးတ႔ ျပလပၾကေၾကာငး ေျပာေလသည။ မြတစလငအသငးအဝငးရ လမားကလညး ေျပာျပသညမာ ၄ငးတ႔အသငးအဝငးႏင ရဟနးေတာမား ခစခငညညြတစြာ ေနခၾကေၾကာငး ေျပာျပေလသည။ ပခးတငးအေနာကဘကမ လတစေယာကက ေျပာသညမာ “ကြနေတာမနးမဆ ဘာသာျခားေပမယ ေန႔တငး ရဟနးန႔ သလရငေတြက ဆြမးေလာငးတယ” ဟေျပာေလသည။

ထနညးတပင မႏေလးၿမ႕ေန တစေယာကက ေျပာသညမာ “ကြနေတာတ႔အမနားမာလညး မြတစလငေတြရတယ။ ကြနေတာတ႔ ရငးႏးေပမယလညး (အဓက႐ဏး ျဖစေနဆ ကာလမာ) မလၿခသလ ခစားရတယ။ အစကဆ ေအးေအးေဆးေဆးပါပ၊ ဘာသာေရး ေန႔ထးေန႔ျမတေတြမာဆ အစားအေသာကေတြလညး အျပနအလနပ႔ၾကတယ။ ကြနေတာတ႔ အမနးခငးေကာငးေတြအျဖစ ေနလာတာပါ။ ကြနေတာကေတာ ဒအဓက႐ဏးေၾကာင ကြနေတာတ႔အရငက ရခတ ဆကဆေရး ေျပာငးလမသြားႏငဘးလ႔ ထငပါတယ”

မြတစလငေတြကလညး (ဘနးႀကးေကာငးေတြက) လၾကပါတယ။ အဒါေလး လသၿပးေတာ အကနလးက တနးတဆကဆရင ေကာငးမယ

- ပခးအေနာကဘကရ သကလတပငး အႏၵယႏြယဖြား ခရစယာနအမးသမးတစဥး

သကဆငရာ အသငးအဝငးရ လမားကလညး အျခားဘာသာဝငမားက မနးတးျခငး မရသကသ႔ အျခားေသာ ဘာသာေရးမားကလညး ေစာကားလျခငး မရၾကေခ။ ပခးအေနာကဘကတြင ေနထငသတစဥးက ေျပာသညမာ ေနပျပငးေသာအခါ အရပေကာငးေသာ ဗလမားအတြငးသ႔ ဗဒၶဘာသာရဟနးတ႔ကလညး ဝငေရာက ခနား

58

ေလရေၾကာငး ေျပာျပေလသည။ မြတစလင မားကလညး ေစတဝငမားအတြငးသ႔ဝငကာ ရဟနးမားႏင စကားစျမည ေျပာဆေလရသည။

ေရႊဘခရငတြင ဗဒၶဘာသာဝငတ႔ႏင မြတစလငတ႔၏ စညးလးမႈသည အဓက႐ဏးက မျဖစေအာင တားဆးလကႏငေသာ အခကတစခက ျဖစပရသည။ လားရႈးၿမ႕တြင ေဒသခတစေယာကက ေျပာျပသညမာ ဘနးေတာႀကးေကာငးမ ကေလးမားက မညသညဘာသာဝငကမဆ ပညာအခမ သငၾကားေပးေၾကာငး ေျပာၾကားေလသည။

ကပတ႔အေစာကတညးက ညညညြတညြတ ေနလာၾကတာပါ။ ကပတ႔ သာေရးနာေရးရလညး အခငးခငးကညၾကတယ။ ဘာသာျခားေပမယ အကနလးက ေဆြမးေတြလပါပ

- မတလာၿမ႕ရ အသက၅၃ႏစအရြယ မြတစလငေစးသညတစဥး

အသငးအဝငးအတြငး ဘာသာေပါငးစ ခစခငညညြတစြာ ေနထငခၾကေသာ ဇာတလမးျဖစစဥမားမားစြာရသည။ ေရႊဘခရငေန ေဒသခတစဥးက ေျပာၾကားသညမာ မြတစလငႏငဗဒၶဘာသာတ႔လမႈေရးႏင ဘာသာေရးပြမား မဂၤလာေဆာငမားႏင အလမားသ႔ ခြျခားမႈမရဘ တကေရာက ခၾကသည။ သကထပေျပာျပသညမာလညး ယခငက ေစးကြကအတြငးတြင ဘာသာေရး ခြျခားမႈမရခ ဟဆသည။ လအမားကလညး ဘာသာျခားမားႏင အေရာငးအဝယ လပႏငသညဟဆသည။ ပခးအေနာကဘကရ ၿမ႕ခတစေယာကက ေျပာျပသညမာ ဗလေရ႕တြင ေရာငးေသာ ကြမးယာသညမာ ဗဒၶဘာသာဝငျဖစၿပး ဗလထရ သန႔ရငးေရးသမားမာမာလညး ဗဒၶဘာသာဝငမား ျဖစၾကသညဟေခၚသည။ အမနးပြားၿခငး ပတခတျခငးမား အရငးမရၾကဘ ႏစဖက ညညညြတညြတ ေနထငၾကေလသည။ အသငးအဝငးအတြငးမ လတစေယာကကပင “လကလလဆကဆရန” လအပေၾကာငး ၄ငးတ႔ကးကြယေသာ ဘာသာႏင အသငးအဝငးက ၾကညၿပး မဆကဆသငေၾကာငး ေျပာေလသည။ မႏေလးၿမ႕ခတစေယာကကေျပာသညမာ ရဟနးမား၊ ဗဒၶဘာသာဝငသလရငမား၊ မြတစလငမား၊ တရတမား၊ ဗမာမားအားလး သ၏ဆငတြင အားေပးၾကေၾကာငး ေျပာေလသည။

59

လအခ႕ကမ စညးလးျခငးႏင အသငးအဝငးတြင ညညြတျခငးတ႔ ရေနေသးသညဟ မတယထားေသာလညး အသငးအဝငးအတြငးရ လအမားစမာမ အဓက႐ဏးေၾကာင ခစခငမႈ ပကျပားသြားၿပဟ ယဆေနၾကေလသည။ ေျပာၾကားသ အမားစကမ ၿငမးၿငမးခမးခမး ျပနေနလေၾကာငးက အတငးထကအလြနပင ေျပာျပေလသည။ မတလာၿမ႕ခတစေယာကက ေျပာသညမာ “ဒမာ ဘာသာမတတသေတြ အမားႀကးရတယ။ အဓက႐ဏးမၿဖစမကေတာ အားလးအဆငေျပတယ။ တစေယာကကတစေယာကလညးကညၾကတယ။ အဓက႐ဏးလညး ျဖစၿပးေရာ မသားစေတြက တစအမန႔တစအမေတာင သြားမလညေတာဘး” ဟ ေျပာျပေလသည။ စစေတြတြင ေနထငသတစဥးကေျပာသညမာ “အရငတနးကေတာ တညၾကပါတယ။ ဒါေပမယ ခလမး အဓက႐ဏးျဖစၿပးေနာကမာ ျပနစညးလးဖ႔ဆတာေတာ မျဖစႏငေတာဘး” ဟ ေျပာျပေလသည။ ပခးအေနာကဘကတြင ေနထငသတစဥးမ ေလးေလးနကနက ေျပာဆသညမာ “ကြနေတာတ႔ တစေယာကန႔ တစေယာက ၿငမးၿငမးခမးခမး အႏရာယကငးတ ပတဝနးကငမာဟအရငကလ ျပနေနခငတယ”ဟ ေျပာျပေလသည။

အၾကမးဖကမႈမား ျဖစလာလမမညဟ မေမာလငမခၾကပါအၾကမးဖကမႈမား ျဖစလာလမမညဟ မေမာလငမခၾကပါ

(ကြနမ) လားရႈးမာ ခလၿဖစလာလမမယလ႔ တကယမထငခမဘး။ လားရႈးမာက ဘာသာေပါငးစအကနၿငမးၿငမးခမးခမး ေနၾကတာ။ ကြနမတ႔ေတြ အကနလး ခစခစခငခင ညညညြတညြတေန(ခ)တာ။ခလၿဖစရတာ ေသြးခြလႈ႕ေဆာ ခရလ႔ပါ

- ၅၄ႏစအရြယရ မြတစလင အမးသမး ေစးဆငပငရငတစဥး

လအမားစမာ ယခငက ခစခစခငခင ညညညြတညြတ ယဥတြေနခၾကေသာ သမငးရပါလက အဓက႐ဏးျဖစေသာအခါ ထတလန႔သြားၾကသည။ သကဆငရာ အသငးအဝငးတ႔မလညး အၾကမးဖကမႈသည ၄ငးတ႔၏ စညးလးညညြတစြာေနေသာ ခယခကႏင ေနထငပတ႔ရပါလက မျဖစသငပ ျဖစရသညဟ ခစားရသည။ မတလာၿမ႕တြင ေနထငသတစဥးက ေျပာသညမာ “ဒလမး ျဖစလာလမမယလ႔ ထငကထငမထားဘး။ ကြနေတာေယာကၡမၾကးေရာ ကြနေတာဇနးေရာ ဗဒၶဘာသာေတြ။ အကနလး မတကြျပားလညး ညညညြတညြတ ေနထငလပကငလာတာ။ ဒလအဓက႐ဏးၾကးက အဓပၸာယက

60

မရဘး”ဟေျပာေလသည။ ေနာကထပေဒသခတစဥးက စတပကလကပက ေျပာဆသညမာ “အချဖစသြားတ အဓက႐ဏးႀကးက မျဖစသငဘ ျဖစရတာပါဗာ။ အရငတနးက ကပတ႔ေတြ ညအစကေတြလ ေနလာတာပါ”ဟ ေျပာေလသည။ လားရႈးၿမ႕တြင ေနထငသတစေယာကက ထပေပါငးေျပာဆသညမာ “ဒလမး အဓက႐ဏးမး တစခါမမျဖစဖးပါဘး။ ဒလမးျဖစသြားတာ ယေတာငမယႏငဘး”ဟ ေျပာေလသည။

ေျပာၾကားသမားအေနႏငလညး အခ႕ေသာ အသငးအဝငးရလမား အၾကမးဖကမႈမားအတြငး ပါဝငခေၾကာငး ပစၥညးမားက ဖကဆးကာ အျခားအသငးအဝငးရ လမားက တကေနသညက ေတြ႕ခရသည။ ေျပာၾကားသမားကလညး ထပမရပမသညမာ ထအသငးအဝငးမ လမားသည အၾကမးဖကမႈက လႈ႕ေဆာသမားလညး မဟတသကသ႔ အၾကမးဖကမႈတြင ပါဝငခသ လအမားစမာ အသငးအဝငးအျပငဘကမလမားျဖစၾကသညကသတထားမၾကသည။

အခ႕ေသာ ေနရာမားတြင ေရ႕ယခငက ျဖစခဖးေသာ အဓက႐ဏးမား အေၾကာငးက ေျပာျပၾကေလသည။ သ႔ရာတြင ေျပာၾကားသတ႔က ေျပာသညမာ အၾကမးဖကမႈ ႏႈနးကေတာ ေရ႕ယခငကႏင မတဟဆသည။စစေတြၿမ႕ခတစေယာကက ေျပာသညမာ “စစေတြမာ အလျဖစရပမး အရငကလညးျဖစဖးပါတယ။ ဒါေပမယဒေလာကၾကး မျဖစဖးဘး”ဟ ေၿပာေလသည။

တရားဥပေဒစညးကမး လအပသညတရားဥပေဒစညးကမး လအပသည

တရားဥပေဒ ျပဌာနးထားၿပး လေတြကလညး ဥပေဒအတငး လကနာမယဆရင အလျဖစမာ မဟတဘးအခလျဖစသြားတာဟာ ေတာေတာက ဖ႐ဖရန ႔ ဥပေဒေဘာငအျပငမာ ျဖစသြားတာ

- မႏေလးၿမ႕ရ အသက၅၀အရြယ မြတစလငအမးသား အဂၤလပေကာငးဆရာတစဥး

အေရးအခငးျဖစေပၚေနခနအတြငးတြင တရားဥပေဒစညးမဥးမား လးဝ ရပဆငးသြားေလသည။အခ႕ေျပာၾကားသမားက ထအေျခအေနက “လးလး မငးမတငးျပည”

61

ျဖစသြားသကသ႔ လညးေကာငး“ဥပေဒမရေသာ ႏငင” ႏငလညးေကာငး ႏႈငးယဥကာ ေျပာခေလသည။

အသငးအဝငးတ႔ဘကမလညး လကသညမားက ဖမးဆးခပေႏာငျခငးမျပလပေသာ တာဝနရသမားက မေကနပေၾကာငး ေျပာဆခသည။ သတ႔ဘကမလညး ရာဇဝတမႈက းလြနေသာ သမားက တရားဥပေဒေဘာငအတြငးမ အျပစေပရန ေတာငးဆခသည။ မႏေလးၿမ႕ခတစေယာက ကေျပာသညမာ “သတ႔ကျပနာက ဥပေဒေဘာငအတြငးကေန (အသးခၿပး) ေျဖရငးဖ႔မၾကစားပ ဘာသာေရးန႔ႏြယၿပးေတာ ပဋပကၡျဖစေအာင လပဖ ႔ ၾကးစားတယ” ဟျဖစသည။ ေနာကတစေယာကကလညး လအပခကက ေထာကျပရာတြင “ဟေဝဒဝက လပမေနဘ အျပစရတသက အျပစေပးႏငေအာငပလပပါ၊ ကပတ႔ထက လလပတာဆရင ကပတ႔ကေျပာ၊ ကပတ႔သ႔ကဖမးၿပးအပမယ” ဟ ေျပာသည။ေရႊဘၿမ႕တြင ေနထငသတစဥးက ေျပာျပသညမာ “ရစခနးေတြမာ မဒနးမႈေတြခဏခဏတငတယ။ မဒနးမႈေတြက တရားဥပေဒန႔ ထထေရာကေရာက အေရးယသငတယ။ ၿပးရင ဥပေဒေဘာငထကေန တရားခက အေရးယရမယ။ အဒါဟာ ဘာသာေရးန႔ ဘာမမဆငဘး။ ျပစမႈကးလြနသ မနသမ ဗဒၶဘာသာဝငျဖစျဖစ မြတစလငျဖစျဖစ တရားဥပေဒန႔အည အေရးယရမယ” ဟ ေျပာျပခေလသည။

အသငးအဝငးအတြငးရ လတ႔မလညး ရငးျပသညမာ တရားဥပေဒဆငရာ တာဝနရသမားကရာဇဝတသားမားက ျပ႐းျပစဥ အေရးမယေသာေၾကာင အခ႕ေသာ အပစမားက ကယနညးကယဟနႏင ေျဖရငးျခငးမး ျပလာေစသညဟဆသည။ ရလဒအေနၿဖင ပဋပကၡမားႏင ဖကဆးမႈမားတြင အၾကမးဖကမႈမား ပမမားလာျခငးျဖစသည။ အသငးအဝငးအတြငးရ လတစေယာကက ေျပာဆသညမာ “ကပဒကၡသည စခနးေရာကေတာ ဆပမႈမာ ဘယသေတြပါတယ ဆတာက အထကအရာရေတြလာၿပးေတာ ေမးျမနးသြားၾကတယ။ ဒါေပမယ ခခနထ ဘယလနညးန႔မ အေရးမယေသးဘး”ဟေျပာျပေလသည။

ေရႊဘခ႐ငတြငမ ေဒသတြငးရ ဘာသာေရးေခါငးေဆာငမားက ညႏငးေျဖရငးေပးေသာ သမားအျဖစတာဝနထမးေဆာငၿပး ၄ငးတ႔ဘာသာဝငမားမ ရာဇဝတမႈက းလြနသမားက တရားဥပေဒႏငႏငအည အေရးယျခငးတ႔က ျပလပေပးေလသည။ ထနညးသည ထေနရာမားတြင အဓက႐ဏးမားက တားဆးရန အငမတနမ အသးတညေသာ နညးျဖစသည (စာမကနာ၅၉တြင အကယ ရငးျပထားပါသည)

62

အသငးအဝငးအတြငးရ လမားကလညး အၾကမးဖကမႈမား အဆငျမငတကမလာေစရနအတြက တရားဥပေဒက အသးခရန လအပေၾကာငး ေျပာျပေလသည။ မႏေလးအသငးအဝငးရ ေရ႕ေနတစေယာကက ေျပာသညမာ “တစခချဖစလ႔ရရင ကပတ႔ ကယသေဘာန႔ကယ မလပဘ တရားခက ရလကအပတာ အေကာငးဆးပါပ” ဟ ေျပာေလသည။

စညးလးျခငးႏင အျပနအလနနားလညမႈက ျပနလညတညေဆာကျခငးစညးလးျခငးႏင အျပနအလနနားလညမႈက ျပနလညတညေဆာကျခငး

ေျပာၾကားသမားကလညး အသငးအဝငးမားအတြငး စညးလးမႈႏင ညညြတမႈက ျပနလညတညေဆာကရန အေရးၾကးပက ေျပာျပေလသည။ မႏေလးရ အသငးအဝငးမားမ လမားက ခစားရသညမာ “ဘာသာမားအခငးခငး တစခကတစခ စညးလးမႈ အားနညးျခငးေၾကာင ျဖစၿပး ပမစညးလးေသာ လ႔ေဘာငတစခက တညေဆာကႏငပါက ၿငမးခမးေရးက တညေဆာကႏငပါလမမယ။ အဒါေၾကာင ရသမ ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးပြေတြန႔ ဘာသာအားလးက ရညရြယတ ဆေတာငးဝတျပပြေတြက တကတကၾကြၾကြ ပါဝငျခငး ျဖစပါတယ” ဟ ေျပာျပၾကေလသည။

မတလာရ အသငးအဝငးမ လတ႔ကလညး ထကသ႔ေသာ အၾကမးဖကမႈက ထပမမၾကေတြ႕လေတာေသာေၾကာင ထကသ႔ေသာ ေျပာၾကားခကမးကပင ေျပာၾကားေလသည။ သတ႔ကေျပာသညမာ “ခမးသာဖ႔မလပါဘး၊ တစေယာကကတစေယာက ၾကငၾကငနာနာ ေလးေလးစားစားန႔ ဆကဆဖ႔ပလပါတယ” ဟေျပာေလသည။အမားစကခစားရသညမာ “လေတြသာစညးလးရင ဘယသကမသတ႔က ေသြးခြၿပးမၿဖခြႏငေတာဘး” ဟ ေျပာေလသည။

ဘာသာေပါငးစ ေခါငးေဆာငမားႏင သကႀကးဝါႀကးမား၏ ဘာသာေပါငးစ ေခါငးေဆာငမားႏင သကႀကးဝါႀကးမား၏ ကာကြယတားဆးေရးတြငအေရးပါပကာကြယတားဆးေရးတြငအေရးပါပ

သကႀကးပငးေတြက တစေယာကကတစေယာက နားလညၾကပါတယ - အသက၄၀အရြယရ ဗမာလမး အမးသားကနသညတစဥး

63

သကဆငရာ အသငးအဝငးရ လမားကလညး အဓက႐ဏးက တားဆးရနအတြက ဘာသာေပါငးစမဘာသာေရးေခါငးေဆာငတ႔မ ကာကြယတားဆးႏငေသာ အခနးက႑က ေျပာျပေလသည။သတ႔ဘကမလညး “မတညတဘာသာေပါငးစေတြျဖစတ ဗဒၶဘာသာ၊ အစၥလာမ၊ ဟႏၵ၊ ခရစယာနဘကက ဘာသာေရးေခါငးေဆာငေတြန႔ သကႀကးဝါႀကးပငးေတြ ပမနေတြ႕ဆၿပး ရငးႏးမႈက တညေဆာကသငတယ” ဟလအပခကက ေထာကျပေလသည။

သကဆငရာ အသငးအဝငးတ ႔မ ခစားရသညမာလညး ဘာသာေပါငးစ ေခါငးေဆာငတ႔ႏင သကႀကးပငးပဂၢလတ႔က အတတက ညညညြတညြတ ေနထငခေသာ ျဖစရပမားက မးေမာငးထးျပလက လတ႔အားယဥတြေနထငႏငေရးႏင ၿငမးခမးေရးတ႔အတြက သငၾကားေပးရာတြင အေရးပါေသာ အခနးက႑မ ပါဝငေနသညဟ ခစားရေလသည။ မြတစလင လငယတစေယာကက ေျပာသညမာ “ကြနေတာ စတအရမးဆးၿပးေတာ လကစား ျပနေခခငေပမယလညး လႀကးေတြ တားထားတာေၾကာင ကြနေတာ ေဒါသက ထနးလကတာ။ လႀကးေတြက ကြနေတာက ဒလလပရပေတြက မသမာသေတြ လပတာမ႔လ႔ ျပနမတ႔ျပနန႔လ႔ မာထားလ႔ပါ”ဟ ေျပာျပေလသည။ ပခးအေနာကဘကတြင ေနထငသတစေယာကက ေျပာသညမာ “ဗဒၶဘာသာရဟနးေတြ၊ အစၥလာမဘာသာေရးေခါငးေဆာငေတြ၊ ခရစယာန ဘနးေတာႀကးေတြ၊ ဟႏၵဘာသာေရးေခါငးေဆာငေတြလညး အသငးအဝငး ေတြမာ ညညြတမႈ အားေပးရာေရာကေအာငလ႔ ဆေတာငးဝတျပပြေတြမာ တနးတရသငတယ” ဟ ေျပာျပေလသည။ ထမသာလင ႏစဖကအသငးအဝငးလးက ၿငမးၿငမးခမးခမးေနႏငရန တစဥးကတစဥး နားလညႏငရန ေျပာျခငးျဖစသည။

ၿငမးခမးေရး ေဖာေဆာငေရး အဖြ႕မားႏင မႏေလးရ ဘာသာေပါငးစ ၿငမးခမးေရး အဖြ႕ကသ႔ေသာ အဖြ႕မားသည ဘာသာေရး ေခါငးေဆာငမားႏင ေတြ႕ကာ ၿငမးခမးေရးက ထနးသမးရနအတြက ေဆြးေႏြးၾကေလသည။ သတ႔က လမားက အမားႏင ကြျပားျခားနားေအာင မဝတဆငရနႏင အသငးအဝငးႏင လမႈဝနထမးကစၥမားတြင ပါဝငရန ေျပာေလသည။

64

ဘာသာေပါငးစႏင ၿငမးခမးေရးက ေရးရႈေသာ ပညာေပးခကမားဘာသာေပါငးစႏင ၿငမးခမးေရးက ေရးရႈေသာ ပညာေပးခကမား

ကပတ႔ကေလးေတြက ၿငမးၿငမးခမးခမး ေနတတေအာငန႔ ဘာသာတရားေတြက ေလးစားတတေအာငသငေပးရမယ

- အသက၅၃ႏစအရြယရ မတလာရ မြတစလငေစးသညတစဥး

အသငးအဝငးတ႔မ ကေလးသငယမားႏင ဘာသာေပါငးစ အသပညာေပးေရး တ႔အတြက ပညာေရးမာ အထးလအပေၾကာငး ေျပာျပေလသည။ မႏေလးၿမ႕ေန တစေယာကက ေျပာသညမာ “ဘာသာတရားေတြရ႕ အႏစသာရေတြ အေၾကာငးက ကေလးေတြရ႕ အေၿခခပညာအဆင သငရးထမာက ထညသငေပးထားရမယ” ဟ ေျပာေလသည။ ေနာကတစေယာကက ေျပာသညမာ “အခမးဆကအေနန႔ေတာ ၿငမးၿငမးခမးခမးေနဖ႔ မျဖစႏငေတာေပမယ ကြ နေတာတ႔ ေနာကမးဆကေတြအတြက ႀကးစားၾကညရမယ” ဟ ေျပာေလသည။ ဘာသာေပါငးစ အသပညာအတြက ကဗာႏင အႏပညာတ႔မတစဆင ပညာေပးျခငးကလညးအႀကျပေလသည။

အဓက႐ဏး အတြငးမ ကယေတြ႕ျဖစရပမားအဓက႐ဏး အတြငးမ ကယေတြ႕ျဖစရပမား

နားဆငသတ႔ဘကမလညး ထဇာတလမးမားႏင ထငျမငခကမားသည ေဝးလေခါငသလေသာ ေနရာမားမ လာေသာေၾကာင ႀကးစားပမးစား ျပလပေပးရ၏။ နားဆငရာတြငလညး ဘကလကမႈမရေအာငသေဘာထားႀကးေအာင ေလကငထားရကာ သတ႔ႏင စကားေျပာေသာ လတ႔၏ ထငျမငခကမားက မတတမးယတတေစရန ကငထားရ၏။ တစခါတစရတြငလညး နားေထာငသတ႔ဘကမ နားဆငသတ႔ မတတမးတငရမည အေၾကာငးအရာႏင သကဆငေသာ ကယပငဇာတလမးမား ေျပာျပရန ရေနတတသည။

65

နားဆငသ အလြတတနး ေဆးအမႈထမးတစဥးက သ၏အေတြ႕အႀကက စမျပျပငေရး အလပ႐ေဆြးေႏြးပြတြင မေဝခသည။ သ၏ အသငးအဝငးအတြငးတြင အဓက႐ဏးၿဖစၿပးေသာအခါ ဗဒၶဘာသာဝငႏငမြတစလငတ႔အၾကား အမနးတရားမား ျမငတကလာသညက ေတြ႕ရသည။ တ႔ျပနၿခငးအားၿဖင ကြျပားကာၿမငတကခစားေနရေသာ ခစားခကမားက ေပါငးကးေပးႏငရနအတြက သ႔ဘကမ အႀကဉာဏသစတစခကအေကာငအထညေဖာခသည။ သခစားရသညမာ အရငကလ မဟတေတာပ ဗဒၶဘာသာဝငတ႔ အေနႏင သ၏အနား သ ႔မဟတ မြတစလငအသငးအဝငးရ လတ ႔အနားတြင ေနရသညမာ သကေတာငသကသာ မျဖစသလခစားေနၾကရသည။ ကနးမာေရးလပသား တစေယာကအေနႏင ေဒသခ အာဏာပငတ႔က ညအပခြငမေပးသကသ႔ သ၏ အႏရာယ လၿခမႈအတြကကလညး အာမမခသညၾကားမ သအနးပတဝနးကငရ ရြာမားသ႔ သြားေရာကသည။ သ႔ကေဒသခမားက ေတြ႕ေသာအခါ ခႏငဝငးေပါကၿပး ရြာျပငထ ထြကလကၾကသည။

နားဆငသဘကမလညး ဗဒၶဘာသာဝငတ႔ႏင ျပနလညကြမးဝငႏငမည နညးလမးက ကားကတကားခပငရာလကရသည။ သ႔ဘကမျပနသြားၿပး ရြာသားတ႔က သ႔အားပြငပြငလငးလငးေျပာပါရန ေျပာေလသည။ သ႔ဘကမလညး အလြတတနး ေဆးအမႈထမးတစေယာကအေနႏင နာမကနးျဖစေနသမားက ကသေပးလစတသာ ရပါေၾကာငးလညး အထးအေလးေပး ေျပာၾကားခသည။ သ၏ရညရြယခကက သကာမ ရြာသားမားက သ႔ကခႏငေပါကမျခငးအတြက ေတာငးပနၾကေလသည။ သ႔ကအေလာတႀကး ရနမခသတ႔က ထအခါကမ ရြာက ဘာသာေရးဆငရာ အယသညးအပစတစခ႕လာသြားၿပး ေနာကပငး ရြာသားတ႔အေပၚတြင စးရမပပနမႈႏင စတကသကေအာငျဖစမႈမား ျမငတကေစခေၾကာငးက အသအမတျပေျပာျပေလသည။ ရြာသားတ႔ဘကမ ပပနမႈမားက နားေထာငၿပးေနာက သျပနလာမညၿဖစေၾကာငး သ႔ဘကမလညး ကနးမာေရးဆငရာ ကသေဆြးေႏြးမႈမား လပေပးရနအသငရေၾကာငး တ႔ကေျပာျပခသည။

66

နားဆငသကလညး ေျပာသညမာ ျမနမာႏငငတြင အဓက႐ဏးျဖစၿပးေနာက ဆကဆေရးမား ေျပာငးလသြားျခငးသည လငယတ႔အေပၚတြငလညး အမားၾကး သကဆငေၾကာငး ေျပာျပသည။ နားဆငျခငးဆငရာ လပငနးစဥတြငပါဝငၿပး မြတစလင၊ ဗဒၶဘာသာ၊ ခရစယာန လငယေပါငးစတ႔ႏင ေတြ႕ဆဆကဆၿပးေနာက သကေျပာသညမာ “အလပလပရငး ဒလေတြန႔ ေတြ႕ရတာ အရမးဝမးသာပါတယ။ အခဒကစၥမာ ပါဝငလႈပရားေနတ လေတြန႔ ေတြ႕ခြငရၿပးေနာကကြနေတာလညး စတအားတကလာပါတယ” ဟေျပာသည။

67

ေရႊဘ : ကာကြယတားဆးျခငးအတြက ေရႊဘ : ကာကြယတားဆးျခငးအတြက ျဖစရပက ေလလာသးသပျခငးျဖစရပက ေလလာသးသပျခငး

ေရႊဘၿမ႕ရၿမ႕နယသးခတြင ေနထငေသာ ေဒသခတ႔က ၄ငးတ႔၏ ထငျမငခကမားႏင အေတြ႕အႀကမားက ေျပာျပခသည။ ေရႊဘၿမ႕ရ ၿမ႕နယႏစခတြင အဓက႐ဏးျဖစပြားခၿပး ၿမ႕နယတစခတြင အဓက႐ဏး မျဖစေအာင တားဆးႏငခသည။ အဓက႐ဏးက တားဆးလကႏငေသာ ၿမ႕နယတြငလညး အသငးအဝငးအတြငးရ လတ႔က ေရ႕အခနးတြင ေဖာျပထားသညအတငး အဓက ျပနာျဖစပြားေစေသာ အေၾကာငးအရာမားႏင လႈ႕ေဆာျခငး နညးစနစမားက ေျပာျပၾကသည။ အသငးအဝငးတ႔ ေပါငးစညးကာကြယေရး ဗဟာမတဆင ထအသငးအဝငးတ႔မ ေအာငျမငစြာ အၾကမးဖကမႈက မျပန႔ပြားေစရန ထနးခပလကႏငခၾကသည။ ထသ႔ေအာငျမငေစရန ဆပေသာငးၾကမးသမားအား လစခြျခငး၊ ၄ငးတ႔က အလြယတကသြားလာ၍ မရေစရန လပထားျခငးတ႔ျဖစသည။ထအသငးအဝငးမအဓက႐ဏးတ႔က မညသ႔ကငကြယမည၊ ဆသညတ႔က ျပလပႏငသညက ျပသြားသည။

အသငးအဝငးတြငးမာ အၾကမးဖကမႈ မျဖစေအာင ဗဒၶဘာသာေရာ မြတစလငေရာ လကတြညည ႀကးစားၾကပါတယ။ တျခားၿမ႕ေတြမာ အဓက႐ဏးေတြ ျဖစတယၾကားကတညးက ကြနေတာတ႔ဆမာ ႀကတငကာကြယဖ႔အတြက နညးစနစေတြက ႀကတငစမထားၿပးသား။ အဒၿမ႕ေတြမာဆ အၾကမးဖကမႈျဖစပြားေနစဥ ေကာငးသားေတြ အသတခရၿပး ေကာငးေတြပါ မးရႈႈ႕ခရတယ ၾကားတယ။ အဒါေၾကာငကြနေတာတ႔လညး ေတာေတာသတထားရတယ။ ေဒသခေတြလညး တစေယာကအေပၚ တစေယာက ယၾကညမႈန႔စညးလးမႈ ေလာကသြားတယ။ မဟတရင သတ႔လညး သတ႔ၿမ႕က ကာကြယႏငမာ၊ ကြနေတာတ႔ ၿမ ႕ကလေတြက မႈ ငးတကခထားရေပမယလညး လကမေလာခၾကဘး

- ၄၅ႏစအရြယရ ဗမာမြတစလင အမးသားတစဥး

68

အဓကရဏး တားဆးရာတြင ဘာသာေရးေခါငးေဆာငတ႔၏ အဓက အခနးက႑အဓကရဏး တားဆးရာတြင ဘာသာေရးေခါငးေဆာငတ႔၏ အဓက အခနးက႑

အၾကမးဖကမႈက တားဆးရာတြင ဘာသာေရးေခါငးေဆာငတ႔၏ လႊမးမးႏငစြမးက သကဆငရာ အသငးအဝငးတ႔မ ရငးျပေလသည။ ဗဒၶဘာသာႏင မြတစလင အသငးအဝငး ေခါငးေဆာငတ႔မ ပးေပါငးကာ အဓကရဏး တားဆးေရး အဖြ႕မား ဖြ႕စညးၾကေလသည။ အသငးအဝငးရ လမားႏင ေဒသခ အာဏာပငတ႔မ ၄ငးတ႔အသငးအဝငးအတြငး နားလညထားေသာ အခကမားႏင အျခားၿမ႕မားမ ရရေသာ သငခနးစာမားက အေျခခကာကာကြယေရး နညးဗဟာမားက ခမတ ကငသးၾကသည။

ျပနာမားက ေျဖရငးရနႏင သတငးအခကအလကမေဝရန ျပနာမားက ေျဖရငးရနႏင သတငးအခကအလကမေဝရန ဘာသာေပါငးစအဖြ႕အစညးမား ဖြ႕စညးျခငးဘာသာေပါငးစအဖြ႕အစညးမား ဖြ႕စညးျခငး

အၾကမးဖကမႈက တားဆးရနအတြက ဘာသာေရးေခါငးေဆာငတ႔ဘကမ အသငးအဖြ႕မားက ဖြ႕စညးၾကသည။ ဗဒၶဘာသာ ဘာသာေရးေခါငးေဆာငတစဥးမ ရငးျပသညမာ “ကပတ႔ အသငးအဝငးမာ ဒလ အဓက႐ဏးမး အျဖစမခႏငပါဘး။ အဒါေၾကာင ကပတ႔ ေနာငတစခန ျဖစလာမယ အဓက႐ဏးက ကာကြယဖ႔အတြက အဖြ႕အစညးေတြ ဖြ႕စညးထားပါတယ။ အဓက႐ဏးၿဖစတေန႔မာ မြတစလငေတြန႔ တာဝနရသေတြက ရြာဘကက လအပၾကး လာေနၿပဆတာ သတေပးတယ။ အဒအသငးအဖြ႕ေတြက အဓက႐ဏးန႔ ဆငတကစၥေတြမာဆ သတငးအခကအလက မေဝၾကတယ။ အဒါေၾကာင တစခခ ျဖစလာၿပဆရင ျမနျမနဆနဆန တ႔ျပနႏငတယ” ဟ ေျပာျပသည။

ရာဇဝတမႈမားအား ဥပေဒေဘာငအတြငး စရငမႈျပေစရန ေသခာေအာင ျပလပျခငးရာဇဝတမႈမားအား ဥပေဒေဘာငအတြငး စရငမႈျပေစရန ေသခာေအာင ျပလပျခငး

ဘာသာေရးေခါငးေဆာငတ႔မလညး သကဆငရာ အသငးအဝငးအတြငးရ ထနးသမးထားေသာရာဇဝတမႈ ကးလြနသမားအား တရားဥပေဒႏငအည စရငခရေစရန ေသခာေအာင ျပလပေပးသည။ ပဋပကၡမားက ေျဖရငးေပးရန ရပကြကတငးတြင သတငးအခကအလက ဌာနမားက ထားရေစသည။ သကဆငရာ အသငးအဝငးမ လတစေယာကက ဥပေဒက ခးေဖာကခပါက ထဘာသာေရးေခါငးေဆာငမားသည အစးရအရာရ/ၿမ႕နယအပခပေရးမးတ႔ႏင ေတြ႕မညျဖစၿပး ထကးလြနသက တရားဥပ

69

ေဒႏငအည စရငခရေစရန တာဝနယမညျဖစသည။ မြတစလငေခါငးေဆာငအပစမား အေနႏငလညး သငေတာေသာ တရားဥပေဒစရငခကႏင ဒဏေငြတ႔က မြတစလငတ႔အတြက ခမတမညျဖစသည။ ဗဒၶဘာသာေခါငးေဆာငတ႔ကလညး ထကသ႔ပငလပရန ဆးျဖတခကခထားၿပး ျဖစသည။ ဗဒၶဘာသာဝငရဟနးတစပါးက ထျဖစစဥက ရငးျပသညမာ

ရပကြကတငးမာ သတငးအခကအလက ဌာနရတယ။ စြပစြခရသက (ပဋပကၡက) ျပနလညညႏ ႈငးဖ ႔အတြက အပခပေရးမႈးဆက ပ ႔ရမယ။ အဒစြပစြခရသက တရားဥပေဒန႔အည စရငခရမာျဖစၿပး ပကစးဆးရႈးသြားတာေတြအတြက ျပနလညေပးေလာရမာျဖစတယ။ ျပနာက ေျဖရငးရာမာ ေႏာငေႏးျခငးဟာ အဓကရဏး ျဖစသြားေစႏငတယ။ ျပနာျဖစတအခါမာ ဆးျဖတခကမခမ ျပနာရ႕ရငးျမစက ခြျခမးစတျဖာရမယ။ျပနာျဖစတအခါ အသငးအဖြ႕န ႔ ဆးျဖတရမယ။ ဥးဇငးတ႔ အတတကျဖစရပေတြန႔ သငခနးစာရသြားၿပ ဗဒၶဘာသာတစေယာကက အမႈကးလြနရင ဗဒၶဘာသာအသငးအဝငးက သ႔ကအေရးယလမမယ။ အလပ မြတစလငတစေယာကက အမႈကးလြနရင မြတစလငအပစက ကငတြယလမမယ

- ဗမာဗဒၶဘာသာ ရဟနးတစပါး

ထနညးျဖင ရာဇဝတမႈမားသည တရားဥပေဒအရာ စနစတက ေျဖရငးၿပးျဖစမညျဖစၿပး အဓက႐ဏး အဆငသ႔ တကမသြားရနႏင လကတ႔ျပနျခငးမားလညး ေရာငရားႏငမညျဖစသည။ အသငးအဝငးတစခရ ေခါငးေဆာငတစေယာကက ေျပာသညမာ

70

ကြနေတာတ႔ ရြာသားေတြက ထျပနာေတြျဖစရျခငးဟာ ဘာသာေရးအပစႏစခအၾကား ေသြးကြမႈ ျဖစေအာငလပေနတ အရာေတြဆတာက ကကနန ရငးျပထားပါတယ။ ျပနာရာရင ရာတလက တရားဥပေဒန႔အည စရငမယ။ ျပနာေျဖရငးဖ႔ တရားဥပေဒ ရေနၿပးျဖစတအတြက မြတစလငတစေယာကကလညး လကတ႔ျပနမာမဟတဘး။ သတ႔ကလညး ေျပာထားတယ။ ရကႏကသတျဖတတနညးန႔ လကတ႔ျပနရင လကတ႔ျပနတသကပါ ဥပေဒအရအေရးယမယလ႔

- လငယဗဒၶဘာသာ ရြာေခါငးေဆာင

အသငးအဝငးတ႔အား ဝါဒျဖန႔ချခငးတ႔က အခကကက ခြျခမးစတျဖာ အသငးအဝငးတ႔အား ဝါဒျဖန႔ချခငးတ႔က အခကကက ခြျခမးစတျဖာ သးသပႏငစြမးက တးျမငေပးျခငးသးသပႏငစြမးက တးျမငေပးျခငး

ျမနမာႏငင၏ အျခားေနရာမားအတြငးတြင မဟတမမန ဝါဒျဖန႔ချခငးႏင ေကာလဟာလတ႔၏အဓက႐ဏးတြင မညသညေနရာမ ပါဝငသညဆသညက အထငအရား ျပသၿပးျဖစသည။ ဘာသာေရးေခါငးေဆာငမား အေနႏငလညး အသပညာေပးေရးႏင အသငးအဝငးရ သတ႔အား ေကာလဟာလတ႔က ကငတြယေျဖရငးႏငရန အသပညာ တးတကေစႏငရနတ႔က အထးအေလးေပးလာၾကသည။ ဗဒၶဘာသာရဟနးတစပါးက ေျပာသညမာ “(ကယၾကားရတ ေကာလဟာလေၾကာင) စတပ႐န႔ အျခားသတစေယာကဆက ဖနးန ႔လမးမေျပာပါန ႔။ အဒသတငး မန၊မမနက အရငဆနးစစပါ။ (အျခားသေတြကေခၚလကရင) ပ႕ႏ ႔သြားႏငၿပး သငကယတငက အဓက႐ဏးက စတငတလ ျဖစသြားႏငတယ။ အဒအေျခအေနရ႕ (အစစအမန) ကနားလညေအာင စစစစေပါကေပါက စစမးသငတယ”ဟ ေျပာေလသည။

စြခကတငခထားရသမားက အဓက႐ဏးျဖစေနစဥတြင အေဝးပ႔ထားျခငးစြခကတငခထားရသမားက အဓက႐ဏးျဖစေနစဥတြင အေဝးပ႔ထားျခငး

အသငးအဝငးေခါငးေဆာငတ႔ဘကမလညး ျမနမာႏငငတြငျဖစေသာ အဓက႐ဏးမားမာ ဗဒၶဘာသာဝငမားႏင မြတစလငတ႔ၾကား ျဖစသြားေသာ အၾကမးဖကမႈတစခမ စသညဆသညက သထားေလသည။ထျဖစရပသတငးသာ လမႈကြနယက၊ ပါးစပစကားတ႔မ တဆငပ႕ႏ ႔သြားပါက မသမာသမားက ရာဇဝတမႈမား ျပနလညကးလြနရန

71

လႈ႕ေဆာေနသကသ႔ပင ရေခမည။ ထမလပထမ အၾကမးဖကမႈက ကးလြနပါသညဟ စြပစြခထားရသအား အသငးအဝငးႏင ေဝးရာတြင ထနးသမးထားျခငးျဖင အသငးအဝငးေခါငးေဆာငတ႔မ လကတ႔ျပနျခငး၊ အၾကမးဖကၿခငးတ႔ မျပလပေစရန ရညရြယထားေလသည။

ညညြတေရးႏင စညးလးေရးက ထနးသမးျခငးညညြတေရးႏင စညးလးေရးက ထနးသမးျခငး

တျခားအသငးအဝငးေတြန႔မတဘ ကြနမတ႔က အငမတနစညးလးတယ။ အဒါေၾကာင အဓက႐ဏးျဖစေတာ ကြနမတ႔ ထနးသမးလကႏငတယ။

- လငယမြတစလင ေကာငးသတစဥး

အသငးအဝငးေခါငးေဆာငမားက ၄ငးတ႔အသငးအဝငးအတြငးရ မတညေသာ ဘာသာေရးအပစမားအခငးခငး ယၾကညမႈႏင စညးလးမႈက ထနးသမးရန လအပေၾကာငး အေရးပါပက ေျပာျပေလသည။ သကဆငရာ အသငးအဝငးတြငးမ လတစေယာကက သႀကေတြ႕ခရေသာ စညးလးမႈက ေျပာျပသညမာ-

ကြနေတာတ႔ ၿမ႕ကျပနၿပးေတာ ၿငမးခမးေစခငပါၿပ။ ဗဒၶဘာသာျဖစျဖစ၊ အစၥလာမဘာသာျဖစျဖစေပာကကြယသြားတာက မျမငခငပါဘး။ ဒါေၾကာင အစၥလာမဘာသာေရး ေခါငးေဆာငေတြေရာ ဗဒၶဘာသာအၾကးအကေတြ၊ ရဟနးေတြန ႔ ဌာနဆငရာ တာဝနရသေတြေရာ တစေယာကတစလည အျပနအလန ပးေပါငးၿပး ၿမ႕ရြာကလညး ေစာငေရာကသလ ေခတသပၸေကာငးေတြကလညး ေစာငေရာကၾကပါတယ။ မြတစလငေရာ ဗဒၶဘာသာေရာ အျပနအလနတာဝနယၿပး ၿမ႕လၿခေရးေရာ၊ ၿမ႕ေနျပညသလၿခေရးကပါ ေစာငေရာကၾကပါတယ။ ျပနာအနညးငယေတာ ရခပါတယ။ အေစာပငးက ေစးထမ ာကေတာကကဆျဖစတာေလးေတြ အနညးငယ ရခေပမယ ကငတြယ ေျဖရငးလကပါတယ။ သကဆငရာ အသငးအဝငးက လေတြကလညး မမေနထငရာက ၿငမးခမးေအာငလ႔ စညးစညးလးလး ေနရမယ။ ကပတ႔ဘာသာေရးဆငရာ ခြျခားမႈမားကငးစငၿပး ယၾကညမႈ ခငခငမာမာ တညေဆာကႏင

72

မယဆရင ကြနေတာတ႔ ဘယေလာကပ အသးခခရ၊ခရ ဘယလမ ေသြးကြမာ မဟတေတာဘး

- သကလတပငးမြတစလင အမးသားတစဥး

အၾကမးဖကမႈတားဆးရာတြင ေအာငျမငချခငးသည သတ႔၏ အတတက ယဥတြေနထငခမႈႏင တငးမာမႈမား ျဖစလာေသာအခါ စညးစညးလးလးႏင ညညညြတညြတ လပကငႏငမႈေၾကာင ျဖစလာရျခငးျဖစသည။

ကြနေတာတ႔က (ေသြးထးလႈ႔ေဆာသေတြ) မႈငးတကဖ႔ ခယဥးတယ။ ဒလအဓက႐ဏးမး ေနာကထပတစေခါက ထပအျဖစခလ႔ မရေတာဘး။ ေနာကဆကတြ အကးရလဒေတြက လမႈေရးဆငရာ ထခကမႈေတြ၊ ယၾကညမႈပကျပားျခငးေတြ၊ စးပြားေရးဆးရႈးတာေတြျဖစလာလမမယ။ ဘာသာေပါငးစက လေတြက ၿမ ႕ထမာ အဓကရဏးမျဖစေအာငလ ႔ ဝငးဝနးတားဆးေပးၾကလမမယ။ ကြနေတာတ႔ ႏစေပါငးမားစြာ အတတကြ ယဥတြေနလာၿပးေတာ ညညမမ ဆကဆလာခၾကတာ။ ကြနေတာတ႔က ေသြးခြလ႔မရဘး။ မြတစလငန႔ဗဒၶဘာသာက (ကြနေတာတ႔ၿမ႕ထမာ) အၿမတမးစညးလးတယ။

- အသက၅၀အရြယရ မြတစလငအမးသားတစဥး

ေနာကထပ အသငးအဝငးအတြငးရ လတစေယာကက အေသးစတေျပာသညမာ “ကြနေတာတ႔ေတြသတစပါးက ဒကၡေပးတယဆတ သမငးေၾကာငး ဘယတနးကမ မရခပါဘး၊ ကြနေတာတ႔ေတြ လအပလာရင ၿမ႕ထက အသငးအဖြ႔ေတြန႔ ပးေပါငးယဥတြ လပေဆာငဖ႔ အစအစဥေတြရပါတယ။ ကြနေတာတ႔ေတြမာ ဘာသာေရးအဖြ႕ေတြ၊ ၿငမးခမးေရးအဖြ႕ေတြန႔ လမႈေရးအဖြ႕ေတြတ႔န႔ပါ ယဥတြလပေဆာငေနတာ ရပါတယ။ အဓက႐ဏးတားဆးေရးအဖြ႕ေတြလညး ဖြ႕စညးၿပးသြားပါၿပ။ ဗဒၶဘာသာ မ.ဘ.သ အဖြ႕န႔လညး သေဘာတညခကရယကာ လအပလာလ႔ရရင အဓက႐ဏး တားဆးေရးအဖြ႕က တယလဖနးန႔ဆကသြယၿပး အေၾကာငးၾကားမယလ႔လညး ေျပာပါတယ။ သတ႔န႔လညး ဥပေဒေဖာကဖကသမညသမဆ ဗဒၶဘာသာ/မြတစလငမေရြး အျပစေပး

73

ခရမယလ႔လညး ေျပာပါတယ။ရရသမေသာအဖြ႕ေတြန႔ အဖြ႕အစညးေတြက သတ႔ၿမ႕ ၿငမးခမးေရးအတြက အတတကြ ပးေပါငး လပေဆာငေနၾကပါတယ။” ဟ ေျပာေလသည။

အသငးအဝငးအတြငး ရသတ႔ကလညး သတ႔၏အားေကာငးေသာ စညးလးမႈက အသငးအဝငးအတြငး ဘာသာေပါငးစ စညးလးညညြတေရးအတြကလညး အသးခၾကသည။ ထအခြငအလမးမားသည အသငးအဝငးအတြငးရ သမားက အျခားဘာသာ၏ ပြေတာမားတြင ပါဝငဆငႏႊႏငရနအတြကလညး အားေပးေလသည။ အသငးအဝငးအတြငးရ လတစေယာကက ေၿပာသညမာ “ဒကမြတစလငေတြလညး ျမနမာႏငငမာပ ေမြးတာပါဗာ။ ဗဒၶဘာသာဝငေတြ လပတအခနးအနားေတြမာ လဒါနးေပးကမးတာမးေတြ လပၾကတယ။ ဘနးႀကးေကာငးေတြန႔လညး ကးလးသြားလာမႈရတယ။ ဗဒၶဘာသာေတြန႔ မြတစလငေတြလညး စးပြားေရးအရ ညတညမ ရၾကတယ” ဟ ေျပာေလသည။

ထ႔အျပင ဘာသာေရးေခါငးေဆာငတ႔မာလညး စညးလးညညြတျခငးက အားေပးေသာ တရားမားေဟာေလသည။ အသငးအဝငးအတြငးရ လတစေယာကက ေျပာသညမာ “ၿမ႕အေရ႕ဘကဘနးၾကးေကာငးႏစေကာငးက ေကာငးထငဆရာေတာႏစပါးဆ ညညညြတညြတ ေနၾကဖ႔ အၿမတမးေဟာတယ” ဟေျပာေလသည။

မသမာသတ႔ မႈငးတကမညရနမ ကာကြယျခငးမသမာသတ႔ မႈငးတကမညရနမ ကာကြယျခငး

အထကတြင အေသးစတျပထားေသာ ဗဟာအမားစသည မသမာသမား အပစဖြ႕ျခငးမ ကာကြယရနျဖစသည။ ဘာသာေရးေခါငးေဆာငတ႔က အၾကမးဖကမႈျဖစပြားရနအတြက မသမာသတ႔ ပါဝငေသာ အခနးက႑အေၾကာငးက ေဖာထတၾကေလသည။ အသငးအဝငးရ လတစေယာကကေျပာသညမာ “လေတြစမၿပဆတာန႔ သတ႔ဘာမမစဥးစားပ လပခငရာ လပေတာတာပ။ ဘယသမလညးမတားရဘး အဓကအေရးအႀကးဆးက လမစမဖ႔ပ” ဟေျပာေလသည။

74

မသမာသမားက အပစဖြ႕ျခငးမရေစရန တားျမစရသညမာ အၿမတမး မျဖစႏငသကသ႔ ဗဒၶဘာသာရဟနးတစပါးက မသမာသမားကလစခြရာတြင သ၏ အေတြ႕အႀကက ေျပာျပခသည။ “အဓက႐ဏးၿဖစရငလမႈေရး-စးပြားေရးဆးရႈးမႈေတြ ျဖစလာမယ။ အသငးအဝငးအတြငးမာလညး စညးလးမႈေတြ ေလာရကနမယ။ အလအေျခအေနမး မေရာကရေအာငလ႔ ဥးဇငးတ႔ရြာန႔ အနးအနားက လ၁၀၀၀ေလာကက အပစခြလကရတယ။ သတ႔ကလညး ေစတက ဖကဆးတသက ဥပေဒန႔အညအေရးယမယလ႔ေျပာလကတယ။”

75

နယေျမမားက အကဥးခဥး တငျပျခငးနယေျမမားက အကဥးခဥး တငျပျခငး

ဤအပငးတြင နယေျမမားတြင မတညေသာ အျဖစအပက ကြာျခားခကမားက တငျပထားသည။တစေနရာခငးစအတြက အဓကအေၾကာငးအရာ အကဥးခပက တငျပထားပါသည။

မတလာတြင : အမားဆးၾကားရေသာ အေၾကာငးအရာမားမတလာတြင : အမားဆးၾကားရေသာ အေၾကာငးအရာမား

၁။ အဓက႐ဏးေၾကာင လတ႔ ဘဝပကခရၿပး လေပါငးမားစြာ ၄ငးတ႔၏အမမားက စြန႔ခြာကာ ယခလကရတြင IDP စခနးမားတြငေနထငေနရသည။

၂။ အမနးတရားႏင ဝါဒမႈငးမားမာလညး ပ႕ႏ႔လကရၿပး ယခလကရတြင ႀကေတြ႕ေနရေသာ ကစၥၿဖစသည။

၃။ မြတစလငမား ခြျခားဆကဆျခငး ကခေနရသည။

၄။ ျပနလညထေထာငေရးစခနးမားတြင ေနထငေနရေသာ သတ႔သည ယခအခနတြင မမတ႔၏ ေနအမမားသ႔ျပနလၾကသည။

၅။ အသငးအဝငးတ႔ကလညး ေၾကာကရြ႕လကရၿပး ထကသ႔ေသာ အၾကမးဖကမႈက ထပမမျဖစေစလေတာေပ

၆။ IDP စခနးမားတြင အကအညမား လအပလကရၿပး အထးသျဖင အစားအစာႏင ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈလအပလကရသည။

၇။ ဘာသာျခားသမားမာလညး တစေယာကႏငတစေယာက မနးတးမႈမရၾကသကသ႔ အတတကလညးကေတာကကဆ ျဖစျခငးမရၾကပါ။

၈။ ျဖစေပၚေသာ အၾကမးဖကမႈသည စနစတကစစဥထားျခငး ျဖစသည။

၉။ အၾကမးဖကမႈ ျဖစပြားေနစဥအတြငး ေကာငးသြားေသာ ေကာငးသားမား လမႈေရးအရေရာ လၿခေရးအရပါ ျပနာမား ႀကေတြ႕ခသည။

၁၀။ ဘာသာေရးအပစမားမ လမား ဆးရႈးေၾကကြခစားရသညမားက လအမားကလညး က႐ဏာသကၾကသည။

76

၁၁။ အခ႕ေသာသမားသည မြတစလငႏင ႐ပရညသြငျပငဆငတေသာေၾကာင အထငအျမငလြမားၿပးအသတခလကရသည။

၁၂။ မသားစမားအေနႏငလညး ၄ငးတ႔၏ မသားစဝငမား ဆးရႈးေသေၾကခရေသာေၾကာင စတေသာကဖစးမႈမားခစားရသည။ အထးသျဖင ရငေသြးငယမားေသဆးရမႈ၊ သ႔မဟတခစခငသတ႔ႏင ခြခြါေနရမႈေၾကာငျဖစသည။

၁၃။ အစးရအရာရတ႔ကလညး ထအေျခအေနက ထနးသမးေပးျခငးမး မလပေပးခေခ။

၁၄။ ဘာသာေရးအေဆာကအဥးမား ဖကဆးခခရၿခငး၊ တစခ႕ေသာ ဘာသာေရးအေဆာကအဥးမားက ျပနလညတညေဆာကခြင မရျခငးေၾကာင လအမား ဝမးနညးေၾကကြရသည။

၁၅။ လတငး ကားမမေရြးလကနကမားက မမကယက ကာကြယရနအတြက ကငေဆာငလာၾကသည။

၁၆။ IDP စခနးမားတြင ေနထငသတ႔အဖ႔ စးပြားရာရသညမာ ခကခလာသည။ အထးသျဖင ခြျခားဆကဆခရေသာ မြတစလငအသငးအဝငးမလတ႔အဖ႔ ပမခကခေလသည။

၁၇။ အၾကမးဖကမႈေၾကာင ကေလးေတာေတာမားမား မဘမားက ဆး႐ႈးလကရသည။

၁၈။ IDP စခနးမားတြင စမမႈညဖငးေသာေၾကာင လမႈေရးျပနာမား ႀကေတြ႕ရသည။

၁၉။ မတလာတြင ဘာသာေရးအယသညးမႈမာ မလႊမးမးႏငခေခ။ ၿမ႕နယမားအတြငး ဖြငေနေသာ မြတစလငဆန႔ကငေရး သခငးမားက လအမားက ေၾကာကလန႔ေစသည။

၂၀။ အၾကမးဖကဖကဆးမႈႏင ဆပမႈအမားစက ျပခသမားမာ သစမးမားျဖစၾကသည။

77

ခြျခမးစတျဖာခကခြျခမးစတျဖာခက

မတလာႏင ပတသတ၍ တစခမတသားထားရမညမာ စကားေျပာဆခေသာ သအမားစသည IDP စခနးမားႏင ျပနလညထေထာငေရးစခနးမားတြင ေနထငေနသမားျဖစသည။ နားဆငသတ႔သည စခနးေလးခက သြားေရာကခၾကသည (စခနးႏစခမာ မြတစလငသးသန႔ျဖစၿပး၊ စခနးႏစခမာ ဗဒၶဘာသာသးသန႔ၿဖစသည) ေနာကစခနးတစခမာ မြတစလငႏင ဗဒၶဘာသာဝငတ႔က ေရာထားေသာ ျပနလညထေထာငေရးစခနးတစခရသည။ နားဆငသမားအေနျဖင ၅၁ဥးအထက စကားေျပာလကႏငၿပး အမားစမာ IDP စခနးရ ယာယစခနးမားတြင ေနထငေနသမားျဖစသည။

၂၃ ေယာက (၄၅%) မာ မြတစလငမားျဖစၾကၿပး ၂၁ေယာက (၄၁%) မာ ဗဒၶဘာသာမားျဖစၾကကာ၅ေယာက(၁၀%)၀မာခရစယာနမားျဖစၿပး ၂ေယာက (၄%) မာဟႏၵ မားျဖစၾကသည။ ေအာကပါဇယားသည မတလာရအသငးအဝငးရ လမား၏ ကးကြယရာက ျပေသာဇယားျဖစသည။

၂၅ ေယာက (၄၉%) မာ ေယာကၤားမားျဖစၾကၿပး ၂၄ေယာက (၄၇%) မာ အမးသမးမားျဖစၾကသည။ ေျပာၾကားသ ေလးေယာက၏ လငအမးအစားကမ မတတမးမတငထားမေခ။

၁၆ ေယာက (၃၁%) ေသာ ေျပာၾကားသတ႔မာ အသက ၂၀-၃၀ၾကားျဖစၿပး ၁၂ ေယာက (၂၃%) မာ၃၁-၄၀ၾကားျဖစကာ ၈ေယာက (၁၆%) မာ၄၁-၅၀ၾကားျဖစၿပး ၃ေယာက (၆%) မာ၅၁-၆၀ၾကားျဖစကာ၁၀ေယာက (၂၀%) ၏ အခကအလကမားကမ မတတမးမတငထားမေခ။ ထအခကအလကမားကေအာကတြင ေဖာျပထားပါသည။

MuslimHinduChristianBuddhist

Religion

0 5 10 15 20 25

78

ကြႏပတ႔အၾကမးဖကမႈက ထပမ မျဖစပြားလေတာပါကြႏပတ႔အၾကမးဖကမႈက ထပမ မျဖစပြားလေတာပါ

မတလာရ အသငးအဝငးအတြငးမ လတ႔သည အဓက႐ဏးေၾကာင မားစြာ ထခကခစားခရၿပး သတ႔၏ ဘဝမားသည ထအဓက႐ဏးေၾကာင ပကစးခရသညဟ ထပကာထပကာ ေျပာဆသည။ လမားလညး ကးလန႔စာစားေနေနရၿပး ထအၾကမးဖကမႈမးက ၄ငးတ႔၏အသငးအဝငးအတြငး ေနာကထပမျဖစေစခငေတာေၾကာငးကလညး ေျပာသည။ ၿခငသးသပလင မြတစလငမားမာ အၾကမးဖကခရမႈေၾကာင ထခကခရသမားဟ ထငႏငဖြယရာရသည။ သ႔ရာတြင ဟႏၵ ဘာသာဝငမား အေနႏငလညး မြတစလငတ႔ႏင ႐ပဆငးအဂၤါသြငျပငတမႈေၾကာင လမားၿပး အသတခခရသည။ ေနာကပငးတြငမညသမဆကား၊မမေရြး မမကယက ကာကြယရနအတြက တငးမာမႈမား ျဖစလာေသာအခါ လကနကမားေဆာငလာၾကသည။

မသားစဝငမား ေသၾကပကစးခရသညအတြက အထးသျဖင ကေလးမား ေသၾကခရသညအတြက လအမားမာ စတဒဏရာရဖစးမႈမား ျဖစေပၚခရသည။ ကေလးငယ ေတာေတာမားမားလညး မဘမမားျဖစသြားၾကရၿပး မသားစမားအေနႏငလညး ခစခငသမားႏင ေကြကြငးရျခငးေၾကာင ခစားခရသည။

အသငးအဝငးအတြငးတြင အၾကမးဖကမႈမား ျဖစပြားေနေသာလညး ေကာငးသားမားမာ ေကာငးသ႔ဆကသြားၿမသြားေနၾကသည။ ထျဖစရပက လငယမားက လမႈေရးႏင လၿခေရးဆငရာ ကြျပားေသာျပနာမားႏင ေတြ႕ႀကရေစသည။ ဥပမာအားၿဖင မြတစလငႏင ႐ပဆငေသာေကာငးသားမားၿခနးေျခာကျခငးခရသည။

20

15

10

5

0

Below 20 20 - 30 31 - 40 41 - 50 51 - 60 No Data

Age Range

79

ကြနေတာ (အသငးအဝငးအတြငးရ မြတစလငမားအား) တကခကရာမာ ပါဝငခပါတယ။ ဒါေပမယသတ႔လညး လေတြပ၊ သတ႔လညး ေသရမာေၾကာကတတတယဆတာ သလကတအခနမာ ကြ နေတာမလပေတာဘ ရပလကပါတယ။ ကြနေတာဒအၾကမးဖကမႈေတြက ထပၿပးေတာ မျမငလေတာပါဘး

- ဗမာလမး ေစးသညအမးသားတစဥး

အၾကမးဖကမႈမားသည အဖြ႕အစညးတ႔မ လႈ႕ေဆာျခငးျဖစသညအၾကမးဖကမႈမားသည အဖြ႕အစညးတ႔မ လႈ႕ေဆာျခငးျဖစသည

အဓက႐ဏးမျဖစမက ဘာသာျခားသမားသည တစဥးႏငတစဥး ရငးႏးၾကၿပး ခစခစခငခင ရၾကသည။ ဘာသာျခားသမား အခငးခငး တစဥးႏငတစဥး စးပြားကးသနးေရာငးဝယမႈမား ျပလပၾကၿပး တစဥး၏ ဘာသာေရးပြေတာမားသ႔ တစဥးတကေရာကေလရသည။ ဘာသာျခားသမား အခငးခငး လကထပယျခငးမးလညး မၾကာခဏရၿပး အသငးအဝငးအတြငးတြင မညသ႔ေသာ ျပနာမးမ မျဖစပြားခေပ။စကားေျပာဆရငး ခငခငမာမာသလာရသညမာ ဗဒၶဘာသာ အသငးအဝငး အတြငးရသမားက ပစမတထားခရေသာ သမားက သြားေရာကကာ ကယတငချခငးပင ျဖစသည။ ထအရာမားတြင မြတစလငမတေဆြမား၊ သငယခငးမား၊ သစမးမားကပင အၾကမးဖကမႈ ျဖစေနစဥအတြငးတြင အႏရာယကငးေအာင ကညခေလသည။

ထ႔ေၾကာငပင လအမားက ထအၾကမးဖကမႈမားသည စနစတက ႀကတငစမထားျခငး ျဖစသညဟ ေျပာျခငးျဖစသည (အစးရ၊ စစတပ၊ ႏငငေရးပါတမားႏင ဘာသာေရးအစြနးေရာက အပစမား) ဆပမႈက လပေနသအမားစမာလညး သစမးမားျဖစၿပး ဖကဆးျခငးမားကလညး ျပလပေနၿခငးၿဖစသည။ အစးရအာဏာပငတ႔ဘကမလညး ထအဓက႐ဏးက ဘာမ ထထေရာကေရာက ကငတြယေျဖရငးျခငး မျပသညကေတြ႕ရသည။

အၾကမးဖကမႈမားေၾကာင ဆကဆေရးမားက ထခကေစသညအၾကမးဖကမႈမားေၾကာင ဆကဆေရးမားက ထခကေစသည

ယခငက ဘာသာျခားသမားသည တစေယာကႏငတစေယာက ရငးရငးႏးႏးရၾကၿပး သတ႔ၾကားတြငပဋပကၡလညး ျဖစပြားျခငးမရခေခ။ အမနးတရားမားႏင ဝါဒျဖန႔သခငး

80

မားသည ယခအခနတြငအသငးအဝငးအတြငး ပမပ႕ႏ႔လကရသည။ ယခကစၥသည ဆကလကစးရမပပနေနရေသာ ကစၥျဖစသည။

လကရအခနတြင မြတစလငမားမာ သသသာသာ အႏမခေနရၿပး မြတစလငေတာေတာမားမား ၿမ႕ထတြင အလပရာမရေတာေခ။ တစခ႕လမားမာ မြတစလငမားထမ ေစးဝယျခငး မျပေတာေသာေၾကာင ဘာသာကြအပစႏစခၾကား ကနသြယေရာငးဝယမႈ ထးကသြားသည။ ေဒသခ အာဏာပငမားကလညး ဗလကသ႔ေသာ အခ႕ေသာဘာသာေရး အေဆာကအအမားက ျပနလညတညေဆာကခြင တားျမစထားသည။

IDP စခနးတြင ေနထငစဥ စနေခၚမႈမားIDP စခနးတြင ေနထငစဥ စနေခၚမႈမား

အၾကမးဖကမႈမားအတြငး မမေနအမမားက စြန႔ခြာၿပးေျပးလာရသတ႔သည IDP စခနးမားတြင ေနထငၾကရသည။ အမေဖာကထြငးမႈအမားစ၊ ခးမႈႏင မးရႈ႕မႈမားတြင အၾကမးဖကမႈမားပါ ေရာပါေလရသည။ ရလဒအေနျဖင IDP အမားစမာ ၄ငးတ႔ပငဆငေသာ ပစၥညးမားက ဆးရႈးရေလရသည။ လမားက အမျပနခငၿပၿဖစၿပး အစးရက ျပနခြငျပထားေသာလညး အမားစအတြကမ အမျပနေဆာကစရာမရေတာသျဖင အခကအခေတြ႕လကရသည။

IDP စခနးတြင ေနထငသ အမားစသည လအပေသာ အေထာကအပမား မရရသညက သတထားမသည။ အထးသၿဖင စားစရာမရျခငးျဖစသည။ ပထမလအနညးငယတြင လအပေသာ အကအညမားႏင စားစရာမားရရေသာလညး ယခအခနတြငအစးရက IDP စခနးက ေထာကပမႈမား ရပတလကေသာေၾကာင IDP မားအေနျဖင ေစာငစားေနရေလသည။

စခနးအတြငးတြင စမမႈညဖငးေသာေၾကာင IDP စခနးအတြငး ေနထငသမားမာ လမႈေရးျပနာမား ႀကေတြ႕ရေလရသည။ ဥပမာအားျဖင ျပနလညေနရာခထားေရး စခနးရ လမားအတြကကမ ခနးမကယႀကးထတြင အခနးခြထားျခငးမးမရဘ ေနထငရၿခငးေၾကာင ခးယမႈမားျဖစႏငဖြယရာရသည။ေယာကၤားမားႏင မနးမမားပါ အတတကြ ေနထငေနရေသာေၾကာင ကယပငလြတလပခြငမရေသာ ျဖစရပမးမားလညးရလာသည။ သငေတာေသာ ကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈ မရျခငးသညလညး လကရတြင ျဖစေနေသာ စးရမရမညကစၥတစချဖစသည။

81

လားရႈး : အမားဆးၾကားရေသာ အေၾကာငးအရာမား လားရႈး : အမားဆးၾကားရေသာ အေၾကာငးအရာမား

၁။ အစးရ အာဏာပငမားအေနႏင ဝငပါရန အမန႔မကေသာေၾကာင အၾကမးဖကမႈက ထနးသမးႏငချခငး မရၾကေခ။

၂။ အဓက႐ဏးၿဖစၿခငးေၾကာင ဘာသာျခားအပစမား အခငးခငး စးပြားေရးအရ ဆကဆမႈကထခကသြားသည။

၃။ အၾကမးဖကမႈသည စစဥတကလႈ႕ေဆာျခငးျဖစၿပး ဘာသာေရးေၾကာင ျဖစျခငး မဟတေပ

၄။ မြတစလငအသငးအဝငးမ လမားလညး စးပြားေရးႏင လမႈေရးဆငရာ ခြျခားဆကဆခရမႈမား ခရသည။

၅။ အဓက႐ဏးေၾကာင ႏစဖကဘာသာအပစမား ဆကဆေရးအေပၚ ဆးကးမား သကေရာကေစသည

၆။ သစမးမားက ၿမ႕တြငရ ဗလတစလးက ဖကဆးၿပး ေစတကလညး ဖကရနႀကသည။

၇။ လာရႈးတြင ျဖစသြားေသာ အဓက႐ဏးမာ မညသ႔မ ထငမတမထားေသာ အေျခအေနျဖစသည။

၈။ ဆပမႈျဖစသြားခနတြင လအမားမာ ကမၻာပကသကသ႔ပင ထငမတၾကရ၏

၉။ အာဏာပငမားက မြတစလငမားက မဘမကေလးငယမားအတြက စာသငေကာငးေဆာကခြငမေပးေခ။

ခြျခမးစတျဖာခကခြျခမးစတျဖာခက

နားဆငသမားသည လားရႈးတြင မတညေသာ ဘာသာကြမား စစေပါငး ၂၅ေယာကႏင စကားေျပာဆခၾကသည။ ၁၅ေယာက (၆၀%) မာ ဗဒၶဘာသာဝငမားျဖစၾကၿပး ၈ေယာက (၃၂%) မာ မြတစလငမားျဖစၾကသည။ ၁ေယာက (၄%) မာခရစယာနျဖစကာ ၁ေယာက (၄%) မာ ဟႏၵျဖစသည။ ေအာကပါဇယားတြင ေျပာၾကားသတ႔၏ ကးကြယေသာ ဘာသာက ျပသထားပါသည။

82

ေျပာၾကားသတ႔တြင ၁၆ေယာက (၆၄%) မာ ေယာကၤားမားျဖစၾကၿပး ၉ေယာက (၃၆%) မာ မနးမမားျဖစၾကသည။ ၈ေယာက (၃၂%) မာ အသက၂၀-၃၀ႏစအရြယ လမားျဖစၾကၿပး ၄ေယာက (၁၆%) မာ၃၁-၄၀ႏစအရြယမားျဖစၾကကာ ၅ေယာက (၂၀%) မာ ၄၁-၅၀မားျဖစၾကၿပး ၇ေယာက (၂၈%) မာ၅၁-၆၀ႏစအရြယမားျဖစၾကသည။ ထေနာက ၁ေယာက (၄%) မာ အသက ၆၀ႏစအထကျဖစသည။လားရႈးရ အသငးအဝငးမ လမား၏ အသကအရြယစာရငးက ေအာကတြငေဖာျပထားသည။

အၾကမးဖကမႈမတငမက အသငးအဝငးတြငး စညးလးမႈအၾကမးဖကမႈမတငမက အသငးအဝငးတြငး စညးလးမႈ

လအမားစကလညး လားရႈးတြင အၾကမးဖကမႈ ျဖစပြားလမမညဟ မထငထားခေခ။ ဘာသာေရးႏငလမးေရး ေနာကခမတ ကြျပားေသာ လမားသည ခစခစခငခင ေနခၾကသညဟ ဆသည။ တစခ႕ဆလင ငယသငယခငးမားပင ျဖစသညဟ ဆသည။ အျခားနယမားတြင အဓကရဏး ျဖစေနသညကၾကားေသာလညး ထကသ႔ေသာ ျဖစရပမး ယခငက မျဖစခဖးေသာေၾကာင ျဖစလမမညဟ မထငခေခ။ ဆပမႈမား ျဖစသညအခါ လအမားက ကမၻာပကေတာမလားပင ထငမတမားခရသည။

MuslimReligion

0 5 10 15 20HinduChristianBuddhist

10 Age Range

86420 20-30 31-40 41-50 51-60 Above 60

83

အၾကမးဖကမႈသည အဖြ႕အစညးတ႔မ လႈ႕ေဆာျခငးျဖစၿပး ဘာသာေရးႏငမဆငေခအၾကမးဖကမႈသည အဖြ႕အစညးတ႔မ လႈ႕ေဆာျခငးျဖစၿပး ဘာသာေရးႏငမဆငေခ

အၾကမးဖကမႈျဖစပြားေသာ ရကသတပတတြင သကဆငရာ အသငးအဝငးတ႔မ ဝါဒျဖန႔သခငးမားႏင မြတစလငဆန႔ကငေရး လကကမးစာေစာငမား ျဖန႔ေဝေနသညက ေတြ႕ရသည။ သ႔ရာတြင အသငးအဝငးအတြငးရ လအမားစကမ ထအၾကမးဖကမႈသည အစးရ၊ စစတပ၊ ႏငငေရးပါတႏင ဘာသာေရးအစြနးေရာကအဖြ႕အစညးမား၏ စစဥတက လႈ႕ေဆာမႈေၾကာင ျဖစသညဟ ယၾကညၾကသည။ လအမားကလညး သစမးမားက ဗလမားႏင ေစးဆငမားက ဖကဆးေနသညက ေတြ႕ရၿပး ဆပေသာငးကနးသမားတြင ရငးႏးေသာသမားက မေတြ႕ရဟဆသည။

အၾကမးဖကမႈက ဆကဆေရးက ထခကေစသညအၾကမးဖကမႈက ဆကဆေရးက ထခကေစသည

ထအဓက႐ဏး မျဖစခငက ဘာသာျခားအပစမသမားသည မတေဆြသငယခငးမား ျဖစၾကသည။ အၾကမးဖကမႈက လအမား၏ ဆကဆေရးက သြားေရာက ထခကေလသည။ မယၾကညမႈမားက ျဖစေပၚလာေစၿပး တစေယာကႏငတစေယာကက သစမးမားကသ႔ ျဖစသြားေစသည။ မြတစလငမား ထကသ႔ ခစားေနရမႈအေပၚ လအခ႕မာ အျပစရသလ ခစားရသည။ မြတစလငတစခ႕က ေျပာသညမာ ယခငက သငယခငးမား ျဖစခေသာလညး ဗဒၶဘာသာဝငမားက ေၾကာကလန႔ လာသညဟဆသည။ တကသလေကာငးသားမားက ေျပာသညမာ ဘာသာျခားမားႏင သငယခငးဖြ႕ရမညကလညး တြန႔ဆတေနမၿပး သတ႔အနားတြင အၿမသတထားေနရမလ ခစားေနရသညဟ ဆသည။

ထအဓက႐ဏးသည ရရသမ ဘာသာေရးအပစမား၏ စးပြားေရးဆငရာ ဆကဆမႈမားက သြား သကေရာကေလသည။ တစခ႕ကမ မြတစလငဆငမားတြင ေစးမဝယေတာသကသ႔ ရမးႏငတ႐တကနသညမားကလညး မြတစလငတ႔ႏင ကနသြယျခငးက ရပဆငးလကသည။ ညမထြကရ အမန႔ထတျပနၿပး ညေန၆နာရမတငမ ဆငပတရျခငးေၾကာငလညး ေစးဆငပငရငတ႔က ထခကနစနာေစသည။

84

ထအၾကမးဖကမႈၿပးေနာကပငးတြင မြတစလငမားအား ခြျခားဆကဆၿခငးမား ရလာသညက လအမားက သတျပမၾကေလသည။ ဥပမာအားျဖင မြတစလငအသငးအဝငးတ႔က သတ႔ ကေလးမားအတြက မဘမကေလးစာသငေကာငးက ျပနလည တညေဆာကလေသာလညး ေဒသခအာဏာပငမားက ခြငမျပေခ။ ဆပမႈတြင ပကဆးခရေသာ ဗလကမ ျပနေဆာကခြင ေပးသည။ ဟႏၵ ဘာသာဝငအမားစမာလညး မြတစလငတ႔ႏင ရပရညသြငျပင ဆငတ ေနေသာေၾကာင ခြျခားဆကဆခရျခငးမားက ခေနရေလသည။

85

မႏေလး : အမားဆးၾကားရေသာ အေၾကာငးအရာမား မႏေလး : အမားဆးၾကားရေသာ အေၾကာငးအရာမား

၁။ ဆပမႈမားတြင အဖြ႕အစညးမား ပါဝငေနသည။ အစးရ၊ စစတပႏင ႏငငေရးပါတမား

၂။ ရာဇဝတမႈမားက တရားဥပေဒႏင အညမေျဖရငးၾကေပ။ ထ႔အျပင အေျခအေနတစရပက အသငးအဝငးတ႔မ အၾကမးဖကဆပၿခငးျဖင တ႔ျပနၾကသည။

၃။ အသငးအဝငးတ႔မာ လညး ေၾကာကရြ႕ေနရၿပး မညသမ ထအဓက႐ဏးမ းကသ႔ အေျခအေနမးက ထပမျဖစေစလေတာေခ။

၄။ ဆပၿပး အဓက႐ဏးျဖစေနခကတြင မငးမတငးျပညကသ႔ ခစားေနရသည။

၅။ ဘာသာေရးအဖြ႕အစညးအားလးမ လမား၏ စးပြားေရးဆငရာ လႈပရားမႈမားသညလညး ထအၾကမးဖကမႈေၾကာင ထခကခရသည။

၆။ အသငးအဝငးအတြငးရ ဘာသာေရးေခါငးေဆာငမားႏင ၄ငးတ႔၏ ေနာကလကမားအၾကားတြငလညး ဘာသာေရးဆငရာ ယၾကညမႈမား၊ ကငႀကအားထတမႈမားႏင ဓေလထးတမးမားႏင ပတသတၿပး အျပနအလန နားလညမႈရရန လအပသည။

၇။ လအမားသာ ႏငငေရးအေျခအေနက နားလညခပါက ထအဓက႐ဏးတြင ပါဝငျဖစေအာင သမးသြငးခရမညမဟတ။

၈။ အသငးအဝငးသာ စညးလးပါက ေသြးခြမႈသညလညး အရာေရာကမညမဟတ။

၉။ ဆပမႈမားသည အသငးအဝငးျပငပမလမား ျပလပသြားၿခငးျဖစသည။ ထသမားသည မႏေလး၏အထငကရ အေဆာကအအမား၊ လမးမားက မသေခ။

၁၀။ အဓက႐ဏးသည အသငးအဝငး၏ ရႈေထာငေပါငးစ (စးပြားေရးႏငလမႈေရး)က ထခကေလသည။

၁၁။ အာဏာပငမားက လကသညတရားခ မညသမညဝါမနး သေသာလညး တားဆးရနမလပေခ။ ထ႔အျပင မမကယက ကာကြယရန လကနကေဆာငသမားကပင ေထာငသြငးအကဥးခသည။

86

ခြျခမးစတျဖာခကခြျခမးစတျဖာခက

နားဆငသတ႔သည မႏေလးရ ဘာသာေပါငးစမ လေပါငး၃၁ေယာကႏင စကား ေျပာျဖစခၾကေလသည။ ၁၅ေယာက (၄၈%)မာ ဗဒၶဘာသာဝငမား ျဖစၾကကာ ၁၃ေယာက (၄၂%) မာ မြတစလငမားျဖစၾကၿပး ၂ေယာက (၇%) မာ ခရစယာနမားျဖစၾကကာ ၁ေယာက (၃%)မာ ဟႏၵ ျဖစသည။ ေအာကပါဇယားသည ေျပာၾကားခေသာ သတ႔၏ ကးကြယေသာ ဘာသာက ျပသေလသည။

၁၈ ေယာက (၅၈%) မာ ေယာကၤားမားျဖစၾကၿပး ၁၃ေယာက (၄၂%) မာ မနးမမားျဖစၾကကာ၁၀ေယာက (၃၂%) မာ ၂၀-၃၀ႏစၾကား ျဖစၾကကာ ၆ေယာက (၁၉%) မာ ၃၁-၄၀ ၾကားျဖစၾကသည။၈ေယာက (၂၆%) မာ ၄၁-၅၀ႏစအတြငးျဖစကာ ၁ေယာက (၃%) မာ ၅၁-၆၀ႏစအတြငးျဖစၿပး၁ေယာက (၃%) မာ ၆၀ႏစႏငအထကျဖစသည။ မႏေလးရ ေျပာၾကားသတ႔၏ အသကအရြယက ေအာကပါဇယားတြငျပထားသည။

MuslimReligion

0 5 10 15 20HinduChristianBuddhist

Age Range101286420 20-30 31-40 41-50 51-60 Above 60 No Data

87

အၾကမးဖကမႈသည အဖြ႕အစညးတ႔မ လႈ႕ေဆာျခငးျဖစၿပး ဘာသာေရးႏင အၾကမးဖကမႈသည အဖြ႕အစညးတ႔မ လႈ႕ေဆာျခငးျဖစၿပး ဘာသာေရးႏင မသကဆငေပမသကဆငေပ

အသငးအဝငးတြငးရ လေတာေတာမားမားက အၾကမးဖကမႈသည ႀကးကင လႈ႕ေဆာျခငး ခရသညဟေျပာသည။ သ႔ရာတြင အသငးအဝငးရ လမားမာ မညသညအဖြ႕အစညးက ႀကးကငေနေၾကာငးက ေရေရလညလည မသေခ။သ႔ရာတြင အစးရ၊ စစတပ၊ ႏငငေရးပါတမားႏင ဘာသာေရးအစြနးေရာက အဖြ႕အစညးမား ျဖစမညဟယဆသည။ အခ႕က အၾကမးဖကမႈ မျဖစပြားမတြင မႏေလးရသမားက ပဒမ၄၃၆ျပငဆငရန (လႊတေတာထရ တပမေတာ ကယစားလယမား အေနျဖင မညသညျပငဆငမႈမးကမဆ ဗတအာဏာသးကာ ပယခႏငေသာ ပဒမ) ေထာကခဆႏၵျပပြမား ျပလပခၾကသည။ ထသမားက ဆပမႈမားသည အေျခခဥပေဒ ျပငဆငေရး ဆႏၵမေကာကခမႈမ လအမားအာ႐လြေအာင ဘာသာေရးက ႏငငေရးလကနက တစခအေနႏင အသးခေသာ ဗဟအစးရက လႈ႕ေဆာခကတစရပ ျဖစသညဟ ရႈျမငၾကသည။ အမားစ၏ အျမငတြငလညး ျပငပမလမားက ဆပမႈကစေဝးၿပး ထနးခပေနသညက ေတြ႕ရသည။ ထအခကသည ေသြးထးလႈ႔ေဆာသမားက မႏေလးၿမ႕၏ အထငကရ အေဆာကအအမားႏငလမးမားက မသျခငးဟေသာ အခကက အေျခခၿပး သရလာျခငးၿဖစသည။

အသငးအဝငးမလညး သတထားမသညမာ မြတစလငတစေယာကက ဗဒၶဘာသာ အမးသမးတစေယာကက မဒနးကငလကသညဟေသာ ေကာလဟာလပ႕ရာမ အၾကမးဖကမႈ စတငျဖစပြားသညက သတထားမၾကေလသည။ ထအခငးအရာက တရားဥပေဒႏငအည ေျဖရငးရနမႀကးစားပ အဓက႐ဏးျဖစေစရန လႈ႔ေဆာရာတြင သးခသည။ ေဒသဆငရာ အာဏာပငမားကလညး မညသမား အၾကမးဖကမႈတြင ပါဝငေနသညက သေသာလညး တားဆးရန မႀကးစားခေခ။ ထ႔အျပင မမကယက ကာကြယရန လကနကကငေဆာင အသးျပသမားက ေထာငသြငး အကဥးခခသည။

အၾကမးဖကမႈသည လအားလးက ထခကသညအၾကမးဖကမႈသည လအားလးက ထခကသည

ဆပမႈျဖစပြားေနစဥအတြငးတြင မငးမတငးျပညကသ႔ ျဖစသြားၿပး တရားဥပေဒမားလညး မရေတာေခ။ ရမားရေသာလညး အထကအမန႔မရေသာေၾကာင အၾကမးဖကမႈက တားဆးျခငးမရဟ လအမားကျမငေလသည။ အၾကမးဖကမႈၿပးသညေနာကတြငပင

88

အသငးအဝငးတ႔မာ ေၾကာကရြ႕ေနၾကရသည။ အသငးအဝငးတ႔မာလညး အၾကမးဖကမႈေၾကာင ထခကဒဏရာခစားရၿပး ထအၾကမးဖကမႈက ထပမမျဖစေစလေတာေခ။ အၾကမးဖကမႈသည မႏေလးၿမ႕ေနထငမႈ၏ ဘကေပါငးစက စးပြားေရးအရေရာ လမႈေရးအရပါ ထခကသည။ ပဒမ၁၄၄ ထတျပနလကေသာအခါ မညသမ မနက၉နာရမ ညေန၆နာရအတြငး အျပငထြကခြငမရေတာေခ။ ထ႔ေၾကာငေစးထတြင နနကေစာေစာစးစး ေစးေရာငးသတ႔အဖ႔ ၄ငးတ႔၏ ကနပစၥညးမားက နနကေစာေစာတြင ေရာငးခခြင မရေတာေခ။

အသငးအဝငးတ႔ဘကမလညး ဘာသာေရးအပစအခငးခငး အျပနအလန အသငးအဝငးတ႔ဘကမလညး ဘာသာေရးအပစအခငးခငး အျပနအလန နားလညရနလအပသညနားလညရနလအပသည

လအမားက ေျပာသညမာ ၄ငးတ႔၏ ဘာသာေရးေခါငးေဆာငမားႏင ေနာကလကမားအၾကား အျပနအလန နားလညမႈက တးျမငသငသညဟ ဆသည။အႀကတစခေပးသညမာ မလတနးအဆငတြငဘာသာေရးမားႏင ၄ငးတ႔၏ ဓေလမားရးရာမား အေၾကာငးက ဘာသာေရး အသပညာေပးေရး အေနျဖင သငၾကားေပးရနျဖစသည။ ေနာကထပအႀကေပးခကတစခမာ ဘာသာေရးဆငရာ အပစအဖြ႕အစညးမားက ညညြတမတစြာ ေနေစႏငမည ဘာသာေပါငးစ လႈပရားမႈမားက ျမငတငျခငးတ႔ ျဖစသည။

အသငးအဝငးတ႔ကလညး အသအမတျပသညမာ ေကာလဟာလတ႔ကလညး အၾကမးဖကမႈ လႈ႔ေဆာရာတြင တစစတတစေဒသ ပါဝငေနသည ဟ၍ျဖစသည။ ႏငငေရးအဖြ႕အစညး (စစတပ၊အစးရႏငႏငငေရးပါတ) မ လႈ႕ေဆာလာေသာ အၾကမးဖကမႈမားက သတ႔မတ႔ျပနႏငဟ ခစားေနရသည။သ႔ရာတြင သတ႔ယၾကညသညမာ ေကာလဟာလ ပ႕ပြားမႈက နညးပါးေအာင ျပလပႏငလင ေနာငတစခနတြင ဆပမႈမားက တားဆးေပးႏငလမမညဟ ယၾကညေလသည။ အခ႕ကလညး သတထားမသညမာ အသငးအဝငးတ႔မ ႏငငေရးအေျခအေနက နားလညသငၿပး စညးလးမႈက တညေဆာကပါမ ႏငငေရးလညကြကမားသးကာ လညစားၿပး ဆပမႈမားက ေသြးထးလႈ႕ေဆာၿခငးမား လပ၍ရႏငလမမည မဟတဟေသာ အခကပငျဖစသည။

89

ပခးအေနာကဘက : အမားဆးၾကားရေသာ အေၾကာငးအရာမား ပခးအေနာကဘက : အမားဆးၾကားရေသာ အေၾကာငးအရာမား

၁။ ျဖစပြားခေသာ အဓက႐ဏးမားအားလးသညအဖြ႕အစညးတ႔မ လႈ႕ေဆာချခငးျဖစသည။

၂။ တာဝနရသတ႔ဘကမလညး အေျခအေနက ေကာငးေကာငး မထနးသမးေခ။

၃။ ထအရာသည တရားဥပေဒစးမးမႈ မရျခငးေၾကာင ျဖစသည။

၄။ စာသငေကာငးမားတြင မြတစလငမားကလညး ခြျခားဆကဆျခငးမားလညး ရလာသည။အထးသျဖင မလတနးေကာငးမားတြင ပမားသည။

၅။ ၿပးခေသာ ဆပမႈမားတြင ပကစးသြားေသာ ဗလမားကလညး ျပနလညတညေဆာကခြငမရေခ။

ခြျခမးစတျဖာခကခြျခမးစတျဖာခက

ပခးအေနာကဖကတြင နားဆငသတ႔အေနႏင လေပါငး၄၅ေယာကက စကားေျပာဆခၾကသည။ ၂၄ ေယာက (၅၃%) မာ မြတစလငမားျဖစၾကၿပး ၉ေယာက (၂၀%) မာ ဗဒၶဘာသာမားျဖစၾကကာ၄ေယာက (၉%) မာ ဟႏၵမားျဖစၿပး ၂ေယာက (၅%) မာ ခရစယာနမားျဖစၾကသည။ ၆ေယာကမာမ၄ငးတ႔ကးကြယေသာ ဘာသာက ထညေရးမထားေခ။ ေအာကတြငျပထားေသာဇယားသည ပခးတငးအေနာကဘကရ အသငးအတြငးရ လတ႔၏ ကးကြယရာဘာသာမားက ျပထားျခငး ျဖစသည။

No Data

MuslimHindo

Buddhist

Religion

0 5 10 15 20 25 30

90

ေျပာၾကားသ ၃၅ ေယာက(၇၈%)မာ ေယာကၤားမား ျဖစၾကၿပး ၁၀ေယာက (၂၂%) မာ အမးသမးမားျဖစၾကသည။ ၉ေယာက (၂၀%) မာ အသက၂၀-၃၀ ႏစအရြယအတြငး ျဖစၿပး ၁၃ေယာက (၂၉%) မာ၃၁-၄၀ႏစအတြငး ရသည။၆ေယာက (၁၃%) မာ ၄၁-၅၀ ႏစအၾကားရသည။ ၁၁ေယာက (၂၅%) မာ၅၁-၆၀ႏစအတြငး ရသည။ ၄ ေယာက (၉%) မာ အသက၆၀ေကာမား ျဖစၾကကာ ႏစေယာကကမ၄ငးတ႔၏ အသကက ထတေဖာေျပာၾကားၿခငး မရခေခ။ ထအသငးအဝငးရ လမား၏ အသကအရြယအပငးအျခားက ေအာကပါဇယားတြင ျပထားသည။

လအမားသည တစဥးကတစဥး ယၾကညမႈ ရခၾကသညလအမားသည တစဥးကတစဥး ယၾကညမႈ ရခၾကသည

အၾကမးဖကမႈ မျဖစပြားခငက လတ႔သည ဘာသာျခားမားႏင ၿငမးၿငမးခမးခမး အတတကြ ယဥတြေနထငခၾကသည။ အသငးအဝငးတြငးတြငလညး ယၾကညမႈရခသည။ တစဥးႏငတစဥး ဘာသာမတေသာ ကနသညမားႏင လယသမားမားပင တစဥးကတစဥး ယၾကညေသာေၾကာင ႀကတငေငြေပးျခငးမား ျပလပေလရၾကသည။ လအမား၏ ေန႔စဥဘဝမားတြငလညး ေၾကာကရြ႕ေနစရာမလေခ။

ဆပမႈမား မျဖစပြားမ အမနးစကားမားက ၾကားခရသညဆပမႈမား မျဖစပြားမ အမနးစကားမားက ၾကားခရသည

ဆပမႈမားမျဖစပြားမတြင ျပနာအရပအေရာငမားက ေတြ႕ခရသည။ အမနးစကားမားလညး အၿမလလ ၾကားေနရၿပး “မြတစလငေတြ ကမၻာႀကးက သမးေတာမယ” ဟေသာ စကားမားလညး ပ႕ႏ႔လကရသည။ မြတစလငဆန႔ကငေရး သခငးမားလညး ၾကားေနရၿပး မြတစလငမားက စတဆးေစ၊ေၾကာကရြ႕ေစသည။

Age Range

10121486420 20-30 31-40 41-50 51-60 Above 60 No Data

91

အၾကမးဖကမႈသည အဖြ႕အစညးတ႔မ လႈ႕ေဆာျခငးျဖစသညအၾကမးဖကမႈသည အဖြ႕အစညးတ႔မ လႈ႕ေဆာျခငးျဖစသည

လအမားစကခစားရသညမာ ဆပမႈကစတငရနအတြက စနစတက အားထတမႈမားရခသညဟခစားရသည။ အသငးအဝငးတ႔က ယၾကညၾကသညမာ အစးရႏင ႏငငေရးပါတတ႔ကသာ အျပစဖ႔ရနရၿပး သတ႔ဝငမပါပါက ထဆပမႈမားလညး ျဖစလာစရာ အေၾကာငးမရဟ ယၾကညၾကသည။ အခ႕သမားကလညး လႊတေတာအမတမားႏင တငးေဒသၾကးအဆင အာဏာပငမားပါ ပါဝငသညဟ ယၾကညၾကသည။

အၾကမးဖကမႈသည ဘာသာေရးႏင မသကဆငပါအၾကမးဖကမႈသည ဘာသာေရးႏင မသကဆငပါ

ထအဓက႐ဏး ျဖစပြားေနစဥအတြငးတြင ဗဒၶဘာသာရဟနးတ႔မာ က႑ႏစမးတြင ပါဝငေနသည။ အခ႕ၿမ႕နယမားတြင သတ႔ကယတင ပါဝငၿပး တစခါတစရတြင သတ႔ကပင ဥးေဆာငျခငးမား ရသကသ႔ ပခးအေနာကဘကရ အခ႕ၿမ႕မားတြင ဗဒၶဘာသာရဟနးမားႏင အသငးအဝငးတ႔က မြတစလငမားက အႏရာယကငးေစရန ကညေပးၾကသည။

တရားဥပေဒ စးမးမႈ မရၿခငးတရားဥပေဒ စးမးမႈ မရၿခငး

လအမားက သတထားမသညမာ ၿမ႕တြငးရ ေဒသခ အာဏာပငမားက အၾကမးဖကမႈက ေကာငးေကာငး မထနးသမးႏငၾကေပ။ အခ႕ျဖစရပမားတြင ရမားႏင အေစာငမားက အမမားအား ေစာငၾကညရန တာဝနခထားေသာလညး လအပႀကးေပၚလာေသာအခါ သတ႔က ေဘးထြကေနၿပး မြတစလငအမမားက ဖကဆးသညက ၾကညေနသည။ အခ႕မကျမငသကေသမားကလညး ေန႔ခငးဘကတြင ဆပအၾကမးဖကမႈလပေနေသာ လအခ႕က ညအခနတြင လၿခေရးတာဝနက ယနေဖာငးမားႏင ေတြ႕ရသညဟဆသည။

မြတစလငမား ခြျခားဆကဆခရသညမြတစလငမား ခြျခားဆကဆခရသည

မြတစလငမားသည ပခးအေနာကဘကတြင ခြျခားဆကဆခရမႈမးစ ႀကေတြ႕ခရသည။ မြတစလငတ႔ကလညး ဗဒၶဘာသာဝငတ႔၏ သာေရးနာေရး လႈပရားမႈမားတြင ပါဝငသငမဝငသင မသေတာေၾကာငးေၿပာသည။ ဗဒၶဘာသာဝငတ႔၏ ပြလမးသဘငတ႔တြင

92

ပါဝငေသာအခါ မြတစလငဆန႔ကငေရးစကားမား ၾကားရမညက ေၾကာကေနေၾကာငးေၿပာၿပသည။

ေကာငးမားတြငလညး မြတစလငကေလးငယမားက ခြျခားဆကဆခရပမားအေၾကာငး ေျပာျပေလသည၊ အထးသျဖင မလတနးေကာငးမားတြင ျဖစသည။ ခရစယာနေကာငးဆရာ တစဥးက ေကာငးသ႔ ေထာကပ႔ေရးပစၥညးမား သြားယရာတြင ေကာငးဆရာတစေယာကက မြတစလငကေလးငယတစဥးက ေဘးသ႔တြနးဖယလကၿပး “ဒါမငးအတြကမဟတဘး”ဟ ေျပာသညက ျမငေတြ႕ခရသည။

အသငးအဝငးတ႔မာလညး ၿပးခေသာ ဆပမႈမားအတြငး ပကစးခေသာ ဗလမားက ျပနေဆာကခြင မရေခ။ၿမ႕တစၿမ႕တြင ဖကဆးခခရေသာ ဗလတစလးက ျပနေဆာကခြင မေပးသညအတြက မြတစလငမားမာ ေသာၾကာေန႔ ဝတျပဆေတာငးရနအတြက ကလမတာ၂၀ခန႔ေဝးေသာ ေနရာသ႔သြားရေလသည။အခ႕အသငးအဝငးအတြငးရ လမားက ထအရာသည အသငးအဝငး အတြငး အမနးတရားပြားမားေစရန ျပလပထားေသာအစးရ၏လကခကျဖစသညဟဆသည။

အသငးအဝငးတ႔မာလညး ညညညြတညြတေနရန လအပသညအသငးအဝငးတ႔မာလညး ညညညြတညြတေနရန လအပသည

လေတာေတာမားမားက ပညာေရးက အသငးအဝငးတ႔အတြက အဓကလအပေသာ အရာျဖစသညဟ ဆၾကသည။ အသငးအဝငးအတြငးရ လတ႔မာလညး ျပညသ႔အခြငအေရးႏင လ႔အခြငအေရးအေၾကာငး သရနလအပသည။ လအမားတ႔ကလညး ဘာသာေရးအသပညာေပးေရး အစအစဥအေနႏင ဘာသာေပါငးစ ဝတျပဆေတာငးပြကသ႔ အစအစဥမား ျပလပကာ ညညြတစြာ ယဥတြေနႏငေရးႏင အျပနအလန ေလးစားမႈက အားေပးရန လအပသည။

အသငးအဝငးအတြငးရ လမားအေနႏငလညး မေသခာေသာ ေကာလဟာလမား ျဖန႔ေဝမႈေၾကာငျဖစလာႏငေသာ အႏရာယတ႔က လအမားသရရန လအပေၾကာငး ေျပာျပေလသည။

93

စစေတြ : အမားဆးၾကားရေသာ အေၾကာငးအရာမား စစေတြ : အမားဆးၾကားရေသာ အေၾကာငးအရာမား

၁။ အသငးအဝငးတ႔သညလညး ထအၾကမးဖကမႈေၾကာင ထခကေၾကကြရသည။ ယခတြငလအမားေန႔စဥႏငအမ ေၾကာကရြ႕ေနရၿပး မလမၿခႏင ေနထငေနရသည။

၂။ သတငးမဒယာမားကလညး အၾကမးဖကမႈျဖစပြားေစရန ဘကလကေသာ အေရးအသားမားျဖငေဖာျပသည။

၃။ တရားဥပေဒလႊမးမးမႈလညး မရေခ။ အသငးအဝငးအတြငးရ လတ႔မာ မညသည ဘာသာဝငပင ျဖစေစ တရားဥပေဒကလကနာသငသည။

၄။ လအမားကလညး ထဆပေသာငးကနးမႈမားက ပ႕ႏ႔သြားေစရန မရညရြယေခ။

၅။ အစးရဘကမလညး မတညမၿငမျဖစေစရန ဆပမႈမားႏင အဓက႐ဏးမားက ဖနတးသည။

၆။ အဓက႐ဏးသည ေန႔စဥလေနမႈဘဝ၏ ႐ႈေထာငေပါငးစက ထခကေလသည။ ထအထတြင အျမငမားဆးမာ ရငသနေနထငေရးခကခမႈ၊ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈႏင ပညာေရးလစဟာမႈတ႔ ျဖစသည။

၇။ ညမထြကရ အမန႔ထတလကျခငးသည စးပြားရာေဖြမႈက ထခကေစၿပး အသငးအဝငး၏ အျခားေသာ ေန႕စဥေဆာငရြကဖြယ ကစၥတ႔က ျပလပမရႏငရန တားဆးေလသည။

၈။ ျပညနယအစးရထတြငသာ အာဏာဗဟျပေနၿခငးက အၾကမးဖကမႈက ကငတြယရာတြင ေႏာငေႏးေစသည။

၉။ အသငးအဝငးအတြငးတြငသာမက အျပငတြငပါ မယသကၤာျဖစမႈမား ျမငတကလာၾကသည။

၁၀။ အၾကမးဖကမႈတြင ပါဝငရန သစမးမားက အသငးအဝငးအတြငးရ လမားက ေသြးေဆာငသည။

၁၁။ အၾကမးဖကမႈမားသည ရခငျပည၏ သယဇာတမားႏင ေျမေနရာမားက တးေဖာအသးျပေသာ ကစၥမားတြင လထအာရလြေစရန ျပလပျခငးျဖစသည။

94

၁၂။ ဘာသာေရးအယသညးသမားက အၾကမးဖကမႈက ျဖစေပၚေစျခငးျဖစသည။

၁၃။ UN ကသ႔ ႏငငတကာေရးရာ လႈပရားသမားအေနႏငလညး ရခငျပည၏ အေျခအေနအေၾကာငးက ေကာငးေကာငး နားမလညၾကေခ။

၁၄။ ရခငျပညရ ပညာေရးစနစသည အဆငျမငရန လအပေနေခၿပျဖစသည။

၁၅။ အေျခအေနမားက ေကာငးေကာငး နားမလညေသာေၾကာင အေစာကတညးက မြတစလငတ႔အေပၚ ရႏငၿပးျဖစေသာ အမနးတရားႏင မေကနပခကမားက လတ႔အား ေကာလဟာလမားႏင သတငးအမားမားက ပမယလြယေစသည။

၁၆။ ယခတြင ယဥတြေနထငႏငရန မျဖစေတာေခ။ ခြျခားေနျခငးသညသာလင တစခတညးေသာ ေျဖရငးနညးျဖစသည။ ယခအခနတြင ဘာသာျခားအပစမားအၾကား မယၾကညမႈမား ႀကးစးလာေသာေၾကာင အတတကြ ျပနလညေနထငႏငရနအတြက အခနယရမညျဖစသည။

၁၇။ အသငးအဝငးတ႔ဘကမလညး လ႔အခြငအေရးႏင အျခားေသာ ဘာသာမားအေၾကာငးက ပမ သနားလညရန လအပသည။ ထမသာ ထအဓက႐ဏး၏ ေနာကကြယမ အေၾကာငးရငးက နားလညႏငမည ၿဖစသည။

၁၈။ ရခငျပညတြင အျခားေသာ လနညးစမား (ဟႏၵ၊မရမႀကး၊မ၊ႏငအၿခားဘဂၤါလတငမဟတ) အေပၚတြငလညး ခြျခားဆကဆမႈမား ရလာသည။

၁၉။ အဓက႐ဏးေၾကာင မသားစဝငေတာေတာမားမား ကြကြာသြားၾကသည။

95

ခြျခမးစတျဖာခကခြျခမးစတျဖာခက

စစေတြၿမ႕တြင နားေထာငသမားသည လေပါငး၄၈ဥးက စကားေျပာဆခၾကသည။ ေနရာေပါငး ၉ေနရာမလာေသာ သတ႔ႏင စကားေျပာၿဖစခၾကသည။ အဓက႐ဏးေၾကာင ထခကခခရေသာ ေနရာမားလညး ပါသကသ႔စစေတြၿမ႕အျပငဘကရ IDP စခနးႏစခမလညးပါသည။

၃၅ ေယာက (၇၆%) မာ ဗဒၶဘာသာဝငမားျဖစၾကၿပး ၄ေယာက (၈.၅%) မာ မြတစလငမားျဖစၾကကာ၄ေယာက (၈.၅%) မာ ဟႏၵမားျဖစၾကသည။ ၃ေယာက (၇%) မာ ခရစယာနမား ျဖစၾကသည။ေအာကပါဇယားတြငေျပာၾကားသတ ႔၏ ကးကြယေသာ ဘာသာမားက ေဖာျပထားသည။

၂၈ ေယာက (၆၁%) မာ ေယာကၤားမား ျဖစၾကၿပး ၁၈ေယာက (၃၉%) မာ အမးသမးမားျဖစၾကကာ၁ (၂%) မာ အသက၂၀ေအာကျဖစေနသည။ ၇ေယာက (၁၅%) မာ အသက ၂၀-၃၀ ႏစအတြငး ျဖစၿပး၁၁ေယာက (၂၄%) မာ အသက၃၁-၄၀ ႏစအတြငး ျဖစသည။ ၁၃ ေယာက (၂၈%) မာ အသက ၄၁-၅၀ အတြငး ျဖစကာ ၉ေယာက (၂၀%) မာ အသက ၅၁-၆၀ အတြငး ျဖစကာ ၅ေယာက (၁၁%) မာအသက၆၀ႏစႏငအထကျဖစသည။ ေအာကပါဇယားသည စစေတြၿမ႕ရ ေျပာၾကားသတ႔၏ အသကအပငးအျခားက ေဖာျပသည။

MuslimHindo

Buddhist

Religion

0 5 10 15 20 25 30 35 40

Age Range

10121486420 Below 20 20-30 31-40 41-50 51-60 Above 60

96

အၾကမးဖကမႈက တြနးပ႔လႈ႕ေဆာခေသာ လပရပမားအၾကမးဖကမႈက တြနးပ႔လႈ႕ေဆာခေသာ လပရပမား

လအမားက ယၾကညၾကသညမာ မဒနးမႈကသ႔ သတငးမးက တငျပရာတြင မဒယာ ဘကလကမႈသည(ရခငအမးသမးတစဥးက ဘဂၤါလအမးသားတစဥးက မဒနးကင အစရသညျဖင) အၾကမးဖကမႈက လႈ႔ေဆာေသာ အခကျဖစသည။ လအမားက ေျပာၾကသညမာလညး တရားဥပေဒစးမးမႈမရျခငး၊ အာဏာပငတ႔က ကးလြနသတ႔က အျပစေပးျခငး တစတရာမလပျခငး တ႔ေၾကာင လအမားက သတ႔လကႏငပင စရငမႈမား ျပလပခၿခငး ျဖစသညဟ ဆသည။

အျခားအသငးအဝငးက ေျပာသညမာ ရခငတ႔ သတေသာေၾကာင ေသခရေသာ မြတစလငဆယဥးတ႔အတြက ဝတျပဆေတာငးရန မြတစလငတ႔ စရးျခငးသညပငလင လြနကးမႈတစရပလ ထငျမငခရၿပး စစေတြၿမ႕ ဆပမႈအတြက စမတတစခလ ျဖစသြားသည။ လအမားကလညး ေျပာသညမာ ဘာသာေရးအစြနးေရာကမားႏင အယသညးသမားက အၾကမးဖကမႈမားက ကးလြနခၾကသညဟ ဆသည။

အဓက႐ဏး ဆပမႈမားသည ကယျပန႔စြာ အကးသကေရာကမႈမား အဓက႐ဏး ဆပမႈမားသည ကယျပန႔စြာ အကးသကေရာကမႈမား ျဖစသြားေစခသည။ျဖစသြားေစခသည။

အသငးအဝငးတ႔ဘကမလညး ဆပအၾကမးဖကမႈမားက ထမၿမနၿမနဆနဆန ပ႕ႏ႔သြားလမမညဟထငမထားခေခ။ လတ႔သညလညး ၄ငးတ႔အသငးအဝငးအတြငးတြင လၿခမႈမရေတာဘ အေၾကာကတရားႏင ရငသနေနရသည။

ထအဓက႐ဏးေၾကာင လတ႔၏ ေန႔စဥဘဝမားလညး ထခကခရသည။ ေန႔စဥဝငေငြ၊ ပညာေရးႏငလမႈေရးဆငရာ ဝနေဆာငမႈကစၥမားသည အဓက႐ဏးေၾကာင ထခကၿမ ထခကလကရသည။အသငးအဝငးတ႔ဘကမလညး စးပြားေရးဆငရာ သသသာသာ ဆးရႈးနစနာမႈမား ျပခသည။ အခ႕ေသာ မြတစလငကမၸဏမားတြင ဝနထမးမားအား ႀကတငေငြမား ထတေပးထားၿပး အၾကမးဖကမႈမားေၾကာင ထလမား ထြကသြားေသာအခါ ေငြမားလညး ဆးေလေတာသည။ ညမထြကရ အမန႔မားသညလညး ေန႔စဥေနထငမႈဘဝက သကေရာကၿပး အျခားေသာ ျပဖြယ ေဆာငရာတ႔က ထခကေလသည။

97

မသားစဘဝမားသညလညး မားစ ြာ ထခကခရသည။ ျပနလညထေထာငေရးစခနးမားတြင အခ႕ေသာ အမမးေလာငေသာေၾကာင လာေရာကေနထငေသာ မဘမားသည ၄ငးတ႔၏ အရြယေရာကၿပး သားသမးမား၊ မသားစဝငမားႏင ခြခြါေနရသည။ ထ႔အျပင အၾကမးဖကမႈေၾကာင လငယအခ႕ စစေတြမထြကခြါ သြားၾကရသည။ ထသမားသည ျမနမာႏငငရ အၿခားျပညနယ မားတြငလညးေကာငး၊ ထငးႏငမေလးရားတြငလညးေကာငး သြားေရာကေနထငၾကသည။

ႏငငတကာ အသငးအဝငးမလညး နားမလညႏငၾကေပႏငငတကာ အသငးအဝငးမလညး နားမလညႏငၾကေပ

အသငးအဝငးတ ႔မ လညး ႏငငတကာအဖြ႕အစညး အသငးအဝငးမားျဖစေသာ ကလသမၼဂႏငႏငငတကာ NGO တ႔မ ရခငျပညနယတြင ျဖစပြားသြားေသာ အေျခအေနတ႔က တကေသာ သတငးအခက အလကမားက မသဟ ခစားရေလသည။ ထႏငငတကာအေရးလႈပရားသမား ကလညး အခ႕ေသာ ႏငငတကာ NGO မား၏ အစရငခစာေလာကကသာ ဖတၿပး အျခား ပါဝငလႈပရားသ (အသငးအဝငးမား) က နားမေထာငေပ။ အျပငလသစမးမားရေနၿခငးေၾကာင အသငးအဝငးအတြငးတြင မယသကၤာမႈမား ျဖစေပၚေစသည။ ထအျပငလဆသညမာ ရခငျပညနယ ေဒသခ မဟတသတငးက ဆလၿခငးျဖစၿပး အစးရကယစားလယမားႏင ဘာသာေရးေခါငးေဆာင မားလညး ပါဝငသည။

ဗဟျပထားေသာ အစးရကအၾကမးဖကမႈမားက တ႔ျပနရာတြင ေႏာငေႏးေစသည။ဗဟျပထားေသာ အစးရကအၾကမးဖကမႈမားက တ႔ျပနရာတြင ေႏာငေႏးေစသည။

သကဆငရာ အသငးအဝငးတ႔မလညး ဗဟအစးရႏငၿပညနယအစးရတ႔ၾကား အာဏာမေဝျခငးမရ ျခငးသည အၾကမးဖကမႈမားက ထနးခပရာတြင ေႏာငေႏးေစေသာ အေၾကာငးရငးတစခ ျဖစေၾကာငး ေတြ႕ရခသည။ အၾကမးဖကမႈ ပ႕ပြားသြားရၿခငးမာ ေဒသခအာဏာပငတ႔သည အေျခအေနက တ႔ျပနရနအတြက ဗဟအစးရ၏ တကရကအမန႔က ေစာငေနရေသာေၾကာင ျဖစသည။

98

အၾကမးဖကမႈမားသည အာ႐လႊေသာ ဗဟာစနစတစခသာ ျဖစသညအၾကမးဖကမႈမားသည အာ႐လႊေသာ ဗဟာစနစတစခသာ ျဖစသည

ထအၾကမးဖကမႈမၿဖစခငက ရခငျပညတြင အၾကမးဖကမႈမား ႀကေတြ႕ေနရသည။ ဆပမႈမားမျဖစခငက ရစခနးေရ႕တြင လမားေစးကြကေနရာကစၥ တငဒါေခၚယျခငးႏင ပတသတၿပး ဆႏၵျပကန႔ကြကေနေၾကာငး ေၿပာၿပခသည။ လမားက ေျပာျပခသညမာလညး ေဒသတြငး ရခငျပညမ ထြကေသာ သဘာဝသယဇာတမားက ထတယေရာငးချခငးမ ရလာေသာ အျမတေငြမား ဘ႑ာမားက ဗဟအစးရႏင ျပညနယအစးရ မတစြာ ခြေဝယရန ထတေဖာစညးရးေနခန ျဖစသည။ ေျမပငနကႏင ပတသတၿပး ျဖစေနေသာကစၥမားလညးရသည။

အခ႕လမားက ယၾကညၾကသညမာ အစးရကယတငက ဆပမႈမားက ျဖစေစကာ မငးမစရကဆနဆန ျဖစေစၿပး အသငးအဝငးႏ င ျပညသ ႔လမ ႈအဖြ ႕အစညး/ အသငးအဝငးတစခက အေျခခထားေသာအဖြ႕အစညးမား၏ အထကပါ ရခငျပညႏင သကဆငေသာ ကစၥမားအား အာ႐လြေစရန တမငသကသက လႈ႕ေဆာဖနတးသညဟ ယၾကညၾကသည။

အေစာကတညးက ရႏငေသာ ခြျခားဆကဆမႈမားအေစာကတညးက ရႏငေသာ ခြျခားဆကဆမႈမား

လအမားက ဘဂၤါလမား၊ ဟႏၵ မား ၊မရမႀကးမား ၊ၿမလမးမားႏင အျခားအသငးအဝငးရ လမား ခြျခားဆကဆခရေၾကာငးက ေျပာျပသည။ အေစာကတညးက ရႏငေသာ ‘အမနးတရား’ ႏင မေကနပခကမားက တစဖကဘာသာက ေကာငးစြာ သနားလညျခငး မရျခငးႏင ေပါငးလကေသာအခါ ေကာလဟာလမားႏင သတငးအမားမားကပ႕ပြားေစေလသည။

အဓက႐ဏးျဖစစဥက နားလညႏငရန အသပညာေပးမႈ လသညအဓက႐ဏးျဖစစဥက နားလညႏငရန အသပညာေပးမႈ လသည

အသငးအဝငးတ႔မလညး ႏငငသားအခြငအေရး၊ လ႕အခြငအေရးႏင ယၾကညမႈတညေဆာကေရး အစအစဥတ႔အေပၚတြင အေျခခေသာ ၿငမးခမးမႈ တညေဆာကေရး လႈပရားမႈမား လအပသည။ ထအစအစဥမားသည အသငးအဝငးတ႔အား ပဋပကၡျဖစစဥ၏ ေနာကမ အေၾကာငးရငးက နားလညႏငရန ရညရြယသငသည။

99

အသငးအဝငးတ႔အား ခြျခားထားရမညအသငးအဝငးတ႔အား ခြျခားထားရမည

စစေတြႏင အျခားနယမားတြင လးလးမတညေသာ အခကတစခကမာ စစေတြၿမ႕ခမားက ဗဒၶဘာသာဝငႏင မြတစလငတ႔အား ခြျခားထားရနအတြက အျပငးအထန ေတာငးဆၿခငးပင ၿဖစသည။အသငးအဝငးတ႔ဘကမလညး ေလာေလာဆယတြင အသငးအဝငးတစခႏင တစခ မယၾကညမႈ ျမငတကေနေသာေၾကာင အတတကြေနထငႏငရန မျဖစႏငဟ ခစားမေလသည။ ယၾကညမႈ တညေဆာကၿပးမ သတ႔အကန ယဥတြေနထငႏငမညၿဖစသည။

မတမတရရအားၿဖငလညး စစေတြတစၿမ႕တညးမာပင ဘာသာမတသတ႔က အသငးအဝငးမားၾကားတြင ေရာယကေနထငၿခငးၿဖစသည။ ရခငၿပည၏အၿခားေနရာမားတြင မြတစလငႏင ဗဒၶဘာသာတ႔ က ခြၿခားေနထငေလ ရသည။

100

ေရႊဘ : အမားဆးၾကားရေသာ အေၾကာငးအရာမား ေရႊဘ : အမားဆးၾကားရေသာ အေၾကာငးအရာမား

၁။ သစမးမားမရပါက အၾကမးဖကမႈလညး ျဖစမညမဟတေခ။

၂။ အသငးအဝငးတြငးရ လမားကလညး အျခားေသာ ဘာသာေရးအပစ၏ ရးရာႏင ဘာသာေရးပြေတာမားတြင ဝငေရာကပါဝငၾကသည။

၃။ မညသညဘာသာကးကြယေစကာမ လေတာေတာမားမားမာ တစဥးႏငတစဥး ခစခစခငခငရၾကသည။

၄။ ေဒသခမားကလညး ဆပမႈမားမျဖစေအာင တားဆးေပးႏငမည ဘာသာေပါငးစ ေဆြးေႏြးပြမားကျပလပေပးၾကသည။

၅။ လတ႔ကလညး သတ႔အသငးအတြငးတြင အဓက႐ဏးက မျဖစလသကသ႔ သတ႔အတတကြ ပးေပါငးကာကာကြယႏငမညဟ ခန႔မနးသည။

၆။ အသငးအဝငးတ႔မလညး သတ႔၏ပဋပကၡ ျပနာမားက ေၿဖရငးေပးႏငရန အဖြ႕အစညးမားကလအပသညဟ ဆသည။

၇။ လငယမားလညး အျခားေသာ ဘာသာတရားမားက ေလလာရန လသည။

ခြျခမးစတျဖာခကခြျခမးစတျဖာခက

နားဆငသတ႔သညေရႊဘရ လ ၂၂ ေယာကႏင စကားေျပာဆခသည ။မတမတရရအားျဖင ေရႊဘၿမ႕ရရြာတစခတြင အသငးအဝငးတ႔သည၊ အထးသျဖင ဘာသာေရးေခါငးေဆာငမားသည တငးမာမႈမားက အဓက႐ဏးအသြင ေျပာငးမသြားေအာင တားဆးလကႏငၾကသည။ ေျပာၾကားသ ၁၂ ေယာက (၅၅%) မာ မြတစလငမား ျဖစၾကၿပး ၁၀ေယာက (၄၅%) မာ ဗဒၶဘာသာမား ျဖစၾကသည။ ေအာကပါဇယားသည ေျပာၾကားသတ႔၏ ကးကြယေသာ ဘာသာမားက ျပသေလသည။

Muslim

Buddhist

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

Religion

101

၁၈ ေယာက (၈၂%) မာ ေယာကၤားမားျဖစၾကၿပး ၄ေယာက (၁၈%) မာ မနးမမား ျဖစၾကသည။ ၆ ေယာက (၂၇%) မာ ၂၀-၃၀ ႏစအတြငး ျဖစကာ ၃ေယာက (၁၄%) မာ ၃၁-၄၀ ႏစအတြငး ျဖစၾကၿပး ၃ေယာက (၁၄%) မာ ၄၁-၅၀ ႏစအတြငး ျဖစသည။ ၁ေယာက (၄%) မာ ၅၁-၆၀ ႏစၾကားရၿပး ၉ ေယာက (၄၁%) မာ သတ႔၏အသကက ေဖာျပမထားေခ။ ေရႊဘၿမ႕ရ ေျပာၾကားသတ႔၏ အသကမားက ေအာကပါဇယားတြင ေဖာျပထားသည။

အၾကမးဖကမႈမားက လႈ႕ေဆာရာတြင ျပငပသစမးမား ပါဝငေနသည။အၾကမးဖကမႈမားက လႈ႕ေဆာရာတြင ျပငပသစမးမား ပါဝငေနသည။

လအမားစက ေျပာသညမာ အၾကမးဖကမႈက လႈ႔ေဆာရန ႀကးစားရာတြင ျပငပသစမးမား ပါဝငေနသညဟဆသည။ ရြာတစရြာတြငမ ရြာခက ေျပာသညမာ အၾကမးဖကမႈမတငမ တစပတႏစပတ အလအတြငး ဝဘဆကမ မြတစလငဆန႔ကငေရး ဝါဒမားက ဗဒယမားျဖငလညးေကာငး စဒအသြငျဖငလညးေကာငး ၄ငးတ႔ အသငးအဝငးအတြငး ျဖန႔ခခသညဟ ဆသည။

ဘာသာေပါငးစ ခစၾကညမႈရျခငးသည အၾကမးဖကမႈက တားဆးရာတြင ဘာသာေပါငးစ ခစၾကညမႈရျခငးသည အၾကမးဖကမႈက တားဆးရာတြင ကညေပးသညကညေပးသည

အၾကမးဖကမႈ မတငမက လအမားသည အျခားဘာသာျခားတ႔၏ ရးရာႏင ဘာသာေရးဆငရာ လႈပရားမႈမားတြင ပါဝငၾကသည။ ထအရာသည ဘာသာျခားအပစမား တစခႏငတစခအၾကားတြင ခငၿမေသာ ဆကဆေရးက ျဖစေပၚေစကာ လအမားကလညး သတ႔သည အျခားဘာသာမ သမားႏင မတေဆြမားျဖစၾကသညဟ၍ ျဖစသည။ ရြာတစရြာတြင မတညေသာ ဘာသာမားမ ဘာသာေရး ေခါငးေဆာငမားသည ငယသငယခငး

10 Age Range

86420 20-30 31-40 41-50 51-60 No Data

102

မား ျဖစၾကေသာေၾကာင တစဥး၏ အသငးအဝငးက တစဥးကာကြယရန အတတကြ လပေဆာငၾကသည။ ထအခကကပင သတ႔က ဆကသြယမႈ ျမငတငေပးေသာ ေကာလဟာလမားက ပယဖကေပးေသာ ၊ဆပမႈမားက တားဆးေပးေသာ ဘာသာေပါငးစ ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးပြမားက ေတြ႕ဆရနျဖစေပၚေစသည။

ေနရာႏစေနရာတြင အရငေတဇာဓပတသည အၾကမးဖကမႈမားက ျဖနေျဖရာတြင အငမတန ၾသဇာေညာငးေလသည။ သကယတငကလညး မြတစလငဘာသာေရးေခါငးေဆာငမားႏင အတအလပ တြလပၿပး ထေခါငးေဆာငမားက သတ႔အသငးအဝငးအတြငးရ လမားက တငးမာေနေသာ အေျခအေနမားက ထနးသမးရနႏင လတ႔အား ဆပအၾကမးဖကမႈတြင ဝငမပါေစရန သမးသြငးေျပာဆရသည။

ထငထငရားရားပင မ.ဘ.သရဟနးမားသညလညး အျခားေသာ ဘာသာေရးေခါငးေဆာငမားႏငသတငးအခကအလကမား မေဝျခငး၊ ျဖစေပၚလာေသာ ပဋပကၡမားက ေျဖရငးရန ေဆြးေႏြးျခငးတ႔ျဖင အၾကမးဖကမႈက တားဆးရာတြင လႈပရားၾကသည။

လအမားကလညး အၾကမးဖကမႈက တားဆးရန စတအားထကသနေနၾကသညလအမားကလညး အၾကမးဖကမႈက တားဆးရန စတအားထကသနေနၾကသည

လအမားကလညး အၾကမးဖကမႈက သတ႔ေနထငရာ ေဒသအတြငးတြင မျဖစေစလၾကေခ။ အသငးအဝငးအတြငးရ လမားကလညး ေကာလဟာလမား ျဖန႔ေဝၿပး အၾကမးဖကမႈက လႈ႕ေဆာလေသာ သမားရေနသညက သတထားမေသာလညး သတ႔ထကသ႔ အျဖစမခပါဟ ေျပာေလသည။ သတ႔ဘကမ ဘာသာေရးအပစႏစခအၾကား နားလညမႈလြမားျခငးက ကာကြယေပးႏငေသာ အသငးအဖြ႕မား သ႔မဟတ ဘာသာေပါငးစ ေဆြးေႏြးေရးဂ႐မားဖြ႕ၿပး အၾကမးဖကမႈက တားဆးႏငမညဟ ယၾကညၾကသည။

အျခားေသာ ေနရာမားတြင အၾကမးဖကမႈမားအေၾကာငး ေကာလဟာလမား ဇာတလမးမား ၾကားေသာေၾကာင အသငးအဝငးအတြငးရ လမား ထတလန႔ရေသာလညး သတ႔တစဥးကတစဥး သေသာေၾကာင ယၾကညေသာေၾကာင အၾကမးဖကမႈမားက သတ႔အသငးအဝငးအတြငး မျဖစေအာင တားဆးႏငခသည။

103

ျဖစရပတစခတြင သစမးမားက ရပသရြာသ ေဆးစြေနေသာ မြတစလငတစေယာကက ေစတတစခအားဖကဆးရန ေသြးေဆာငသည။ အသငးအဝငးတ႔မ ထအေျခအေနက ဆပေသာငးကနးမႈ အဆငထ တကမသြားေအာင တစဖကႏင တစဖက စကားေျပာၿပး အေျခအေနက တညၿငမေအာငလပကာ ထနးသမးလကႏငသည။

ဘာသာေပါငးစ အသပညာေပးေရး လအပသညဘာသာေပါငးစ အသပညာေပးေရး လအပသည

အခ႕ရဟနးမားက ပညာေရးစနစက ေျပာငးလရနလေၾကာငး၊ ထမသာ လငယမား အၿခားဘာသာမားအေၾကာငးက သမညျဖစေၾကာငး ေျပာေလသည။ သတ႔က ထသ႔လပမသာ ဘာသာျခားသမား အခငးခငးၾကားထတြင ႀကးမားေသာ နားလညႏငမႈမား ျဖစထြနးႏငမညဟ ယၾကညၾကသည။ အျခားသမားကမ အဓက႐ဏး ထပမျဖစပြားမႈက တားဆးရန ပ၍ ပညာေပးရန လသညဟ ေျပာေလသည။

တရားဥပေဒစးမးမႈမရျခငးသညလညး အၾကမးဖကမႈၿဖစပြားရျခငး၏ တရားဥပေဒစးမးမႈမရျခငးသညလညး အၾကမးဖကမႈၿဖစပြားရျခငး၏ အေၾကာငးရငးတစခကျဖစသညအေၾကာငးရငးတစခကျဖစသည

တစေနရာတြင အၾကမးဖကမႈ ျဖစပြားေသာအခါ လအမားက သတထားမသညမာ နယစပေရးရာကာကြယေရးဝနၾကး ရေနေသာလညး အၾကမးဖကမႈက မတားဆးႏငသညက ေတြ႕ရသည။ထေၾကာင သတ႔နယတြင တရားဥပေဒစးမးမႈ မရျခငးေၾကာင အၾကမးဖကမႈမား ျဖစရသညဟထညသြငးေျပာၾကားေလသည။

လအမားကလညး ဘာသာေပါငးစဆကဆေရးက ျပနလညတညေဆာကၿပး လအမားကလညး ဘာသာေပါငးစဆကဆေရးက ျပနလညတညေဆာကၿပး အားေကာငးေစလၾကသညအားေကာငးေစလၾကသည

အၾကမးဖကမႈ ျဖစသြားေသာ အသငးအဝငးတစခတြင အသငးအဝငးရ လမားက ၄ငးတ႔ ယခငလညညညြတညြတ ျပနေနေသာ အေျခအေနက ျပနေရာကရနအတြက ဆကဆေရးက ျပနလညတညေဆာကရန အခနၾကာမညက သရသည။ ထအသငးအဝငးအတြငး ေနထငသမားက ဘာသာျခားမားႏင ျပနလညၿပး ဆကဆေရး တညေဆာကလၾကသည။ သတ႔ဘကမလညး ဘာသာျခားအပစမား အၾကားတြင တငးမာမႈမား ရေနေသးေသာေၾကာင ဘာသာျခားအပစမားႏင ဆကဆမႈအားေကာငးေစရန အေထာကအပ

104

ေပးမည အဖြ႕အစညးမား လအပေၾကာငး ေျပာျပေလသည။ သတ႔သညလညး ဘာသာေရးအယသညးအဖြ႕မား တညရေနမႈအေပၚတြင စးရမေနၾကသည။

အၾကမးဖကမႈမားတြင အဖြ႕အစညးမားလညး က႑တစရပမပါဝငသညအၾကမးဖကမႈမားတြင အဖြ႕အစညးမားလညး က႑တစရပမပါဝငသည

အခ႕လမားက ယၾကညၾကသညမာ ဘာသာေရးအပစမားအၾကား တငးမာမႈမား ျဖစေပၚေစရန ႀကးပမးအားထတမႈတြင ႏငငေရးပါတမားမာ တာဝနရသညဟဆသည။ ရြာတစရြာတြင လတ႔က ထငျမငခက ေပးသညမာ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ ျပငလကပါက၊ အထးသျဖင အစးရအပခပပ ေျပာငးလလကပါက အဓက႐ဏးမၿဖစေစရန တားဆးေပးႏငမညဟ ယဆၾကသည။

105

ကြႏပတ႔ဤကသ႔မဟတရပါကြႏပတ႔ဤကသ႔မဟတရပါျမနမာႏငငအတြငးရ အဓက႐ဏးမားေၾကာင ထခကခခရေသာျမနမာႏငငအတြငးရ အဓက႐ဏးမားေၾကာင ထခကခခရေသာႏစဖကအသငးအဝငးမား၏ စကားသက နားေထာငျခငးႏစဖကအသငးအဝငးမား၏ စကားသက နားေထာငျခငး

ၿငမးခမးေရးႏ ငပဋပကၡအေရးေလလာမႈစငတာ (CPCS) သည ၿ ငမးခမးေရးႏ ငပဋပကၡအေရးေလလာမႈစငတာ (CPCS) သည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမား၊ သေတသနလပငနးမားႏငေလလာသငၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမား၊ သေတသနလပငနးမားႏငေလလာသငယမႈမားအား အဆငျမငတငရန အေထာကအက ျပသည အျပနအလန ယမႈမားအား အဆငျမငတငရန အေထာကအက ျပသည အျပနအလန ခတဆကလကရေသာ သငတနးအစအစဥမား ျဖန႕ျဖးရာေနရာျဖစခတဆကလကရေသာ သငတနးအစအစဥမား ျဖန႕ျဖးရာေနရာျဖစသည။ ဤေနရာသည လကေတြကငသးသမား၊ ေကာငးသားမား၊ သည။ ဤေနရာသည လကေတြကငသးသမား၊ ေကာငးသားမား၊ အသပညာရငမား ႏင ဆနးစစ ေလလာသမားအား ဆကစပအေျခအအသပညာရငမား ႏင ဆနးစစ ေလလာသမားအား ဆကစပအေျခအေနေပၚ၌ အေျခခထားေသာ သတငးအခက အလကမားႏင အရငးအေနေပၚ၌ အေျခခထားေသာ သတငးအခက အလကမားႏင အရငးအျမစမားအား လကလမးမ ေလလာၾကညရႈႏငရန အခြငအလမးမား ျမစမားအား လကလမးမ ေလလာၾကညရႈႏငရန အခြငအလမးမား

ဖနတးေပးလကရသည။ ဖနတးေပးလကရသည။

www.centrepeaceconfl ictstudies.orgwww.centrepeaceconfl ictstudies.org

ေငြေၾကးေထာကပသေငြေၾကးေထာကပသ

ကြႏပတ

႔ဤကသ႔မဟ

တရပါ

ကြႏပတ

႔ဤကသ႔မဟ

တရပါ