စစမနေသာၿငမးခမးေရးသာ စစမနေသာၿငမးခမးေရးသာ ကၽြႏပတ႔ အလရကၽြႏပတ႔ အလရ

၂၀၁၅ ခႏစ ျမနမာႏငင အပစခတရပစထားေသာေဒသမားရ ၂၀၁၅ ခႏစ ျမနမာႏငင အပစခတရပစထားေသာေဒသမားရ အသငးအ၀ငးမားထမ အသမားအသငးအ၀ငးမားထမ အသမား

ၿ င မးခ မးေရးႏ ငပ ဋပက ၡအေရးေလလာမ ႈစ ငတာ (CPCS) သည ၿ င မးခ မးေရးႏ ငပ ဋပက ၡအေရးေလလာမ ႈစ ငတာ (CPCS) သည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမား၊ သေတသနလပငနးမားႏငေလလာသငၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမား၊ သေတသနလပငနးမားႏငေလလာသငယမႈမားအား အဆငျမငတငရန အေထာကအက ျပသည အျပနအလန ယမႈမားအား အဆငျမငတငရန အေထာကအက ျပသည အျပနအလန ခတဆကလကရေသာ သငတနးအစအစဥမား ျဖန႕ျဖးရာေနရာျဖစခတဆကလကရေသာ သငတနးအစအစဥမား ျဖန႕ျဖးရာေနရာျဖစသည။ ဤေနရာသည လကေတြကငသးသမား၊ ေကာငးသားမား၊ သည။ ဤေနရာသည လကေတြကငသးသမား၊ ေကာငးသားမား၊ အသပညာရငမား ႏင ဆနးစစ ေလလာသမားအား ဆကစပအေျခအအသပညာရငမား ႏင ဆနးစစ ေလလာသမားအား ဆကစပအေျခအေနေပၚ၌ အေျခခထားေသာ သတငးအခက အလကမားႏင အရငးအေနေပၚ၌ အေျခခထားေသာ သတငးအခက အလကမားႏင အရငးအျမစမားအား လကလမးမ ေလလာၾကညရႈႏငရန အခြငအလမးမား ျမစမားအား လကလမးမ ေလလာၾကညရႈႏငရန အခြငအလမးမား ဖနတးေပးလကရသည။ ဖနတးေပးလကရသည။

www.centrepeaceconfl ictstudies.orgwww.centrepeaceconfl ictstudies.org

ေငြေၾကးေထာကပသေငြေၾကးေထာကပသ

စစမနေသာၿငမးခမးေရးသာ စစမနေသာၿငမးခမးေရးသာ ကၽြႏပတ႔ အလရကၽြႏပတ႔ အလရ

၂၀၁၅ ခႏစ ျမနမာႏငင အပစခတရပစထားေသာေဒသမားရ ၂၀၁၅ ခႏစ ျမနမာႏငင အပစခတရပစထားေသာေဒသမားရ အသငးအ၀ငးမားထမ အသမားအသငးအ၀ငးမားထမ အသမား

နားေထာငျခငးဆငရာ သေတသနျပသည နညးလမးအား ျပငဆငသနားေထာငျခငးဆငရာ သေတသနျပသည နညးလမးအား ျပငဆငသAmie Kirkham, Soth Plai Ngarm

စမကနး ပးေပါငးအေကာငအထညေဖာသမားစမကနး ပးေပါငးအေကာငအထညေဖာသမားQuinn Davis, Raymond Hyma, Amie Kirkham, Suyheang Kry, Melissa Martin

ေရးသားသေရးသားသRaymond Hyma, Karen Simbulan

တညးျဖတတညးျဖတTengku Shahpur, Laurens Visser

စာမ တညးျဖတသစာမ တညးျဖတသEddy McCall, Sue Williams

ပစဒဇငးေရးဆြသပစဒဇငးေရးဆြသBoonruang Song-ngam

ထတေဝသထတေဝသThe Centre for Peace and Confl ict Studies (CPCS), 2016

ရပေငြ ေထာကပသရပေငြ ေထာကပသTrocaireၿငမးခမးေရးေထာကပမႈ ရပေငြအဖြ႔ (Peace Support Fund)ၾသစေၾတးလအစးရ ႏငငျခားေရးရာႏင ကနသြယမႈ ဌာန (DFAT)

ထတေဝမႈ အမတ ISBNထတေဝမႈ အမတ ISBN ၁၃- ၉၇၈ ၉၉၉ ၆၃ ၈၅၆ ၃ ၆

ေကးဇးတငရျခငးေကးဇးတငရျခငး

ကခငျပညနယ၊ ရမးျပညနယေျမာကပငး၊ ရမးျပညနယေတာငပငး၊ ကယားျပညနယ၊ ကရင ျပညနယႏင မြနျပညနယတ႔ရ လမႈအသငးအ၀ငးရျပညသမားက ၎တ႔အျမငမား၊ အေတြ႔အႀက မား၊ ဗဟသတမား၊ စးရမခကမားႏင အနာဂတအတြက ေမာလငခကမားက မေ၀ေပးသည အတြက ၿငမးခမးေရးႏင ပဋပကၡေလလာေရးစငတာ (CPCS) မ ေကးဇးတငေၾကာငး ေျပာၾကား လသည။ သငတ႔၏ ပြငပြငလငးလငး ေျပာဆမႈ ႏင သငတ႔ေျပာစကားမားႏင ပတသက၍ ကၽြႏပတ႔ အေပၚ ယၾကညမႈအတြကလညး ေကးဇးတငပါသည။

နားေထာငႏငေရးလႈပရားမႈမား အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကႏငရန တနဖးမျဖတႏငေသာ အကအညမားေပးခသည ကၽြႏပတ႔၏ လပေဖာကငဖက၊ ေဒသတြငး အစးရမဟတသည အဖြ႔ မားအားလးကလညး ေကးဇးတငပါသည။ ကၽြႏပတ႔အား နားေထာငသမားႏင ခတဆက ေပးျခငး၊ သြားလာေရးဆငရာ ေထာကပျခငးႏင ကၽြႏပတ႔ထ စတပါလကပါ ေ၀မေပးေသာ အခကအလကမားအတြက ေကးဇးတငရသည။ သငတ႔၏ အေထာကအပမရဘ ကၽြႏပတ႔ ဤကသ႔ ခရးမေပါကႏင။

နားေထာငသမားအျဖစ ပါ၀ငကညေပးသမားကလညး ေကးဇးတငရေၾကာငး ေဖာျပလသည။ သငတ႔၏ အခနႏင နယစြနနယဖားၿမ ႔ရြာမားသ႔ သြားေရာကရန အဆငသငျဖစေနမႈတ႔အျပင သငတ႔အျမငမား၊ ေလလာေတြ႔ရခကမားက ေ၀မ သည အတြက ေကးဇးတငပါသည။ သငတ႔၏ ခယခကႏင စးစကေဆာငရြကမႈတ႔အတြက ေကးဇးတငပါသည။

ေနာကဆးအေနျဖင စမကနးတေလာကလး အေထာကအပေပးေသာ Trocaire၊ ၿငမးခမးေရး ေထာကပမႈရပေငြအဖြ႔ (Peace Support Fund) ႏင ၾသစေၾတးလႏငငအစးရ၏ ႏငငျခားေရးရာ ႏင ကနသြယမႈ ဌာန တ႔က ေကးဇးတငရေၾကာငး ေျပာလသည။

3

အခနး ၁။ နဒါနးအခနး ၁။ နဒါနး

လတငး ၿငမးခမးေရးက လလားသည။လတငး ၿငမးခမးေရးက လလားသည။ ျပညတြငးစစႏင တကခကမႈမားသည ျပညတြငးစစႏင တကခကမႈမားသည မညသတစဥးတစေယာကအတြကမ မေကာငး။ မညသတစဥးတစေယာကအတြကမ မေကာငး။

လကနကသးေျဖရငးတာက ႏငငေရးျပနာေတြအတြက အေျဖတစခမဟတပါဘး။- ကခငျပညနယမ လလတပငးအမးသားတစဥး

ကမၻာအရညၾကာဆး ျပညတြငးစစက အဆးသတရပတန႔ရနအတြက ျမနမာအစးရသည ၂၀၁၁ ခႏစကတညးက ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥက စတငေဆာငရြကခသည။ ဆယစႏစေျခာကခ ေကာၾကာျဖစပြားခေသာ ပဋပကၡ၏ ရႈပေထြးမႈသည ပါ၀ငသအမားအျပားေပၚတြင အေျခခသည။ ျမနမာ ပဋပကၡတြင တပမေတာ ျဖစသည ျမနမာအစးရစစတပ ႏင တႏငငလး ေနရာအႏ႔အျပားရ တငးရငးသားလကနကကငတပဖြ႔ (NSAGs) ၁၅ ဖြ ႔ေကာ တ႔အၾကား ျဖစပြားေသာ စစပြမား ျဖစသည။ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ အေျခခမေဖာေဆာငျခငးတြင ျမနမာအစးရႏင NSAGs ၁၅ ဖြ႔အၾကား ႏစဘကသေဘာတစာခပမား လကမတေရးထးႏငချခငး ပါ၀ငသည။

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥသည ကာလရညၾကာျဖစပြားေနေသာ အေၾကာငးအရာအခ႔က ေျဖရငး ရမည။ အျမစတြယေနေသာ မေကခမးမႈႏင မယၾကညမႈတ႔ ရေနၿပးသားအျပင NSAGs မားႏင အရပသားျပညသအသငးအ၀ငးမားအၾကား ကနသြယမႈႏင ဆကသြယမႈ ျပတေတာကေစရန ေဆာငရြကေသာ တနျပန သပနေခမႈနးေရးမဟာဗဟာ အမးမးတ႔သည တငးရငးသားေဒသ အမားစတြင စးပြားေရးႏင လမႈေရးတးတကမႈမရေစရန ေအာငျမငစြာ တားဆးႏငခသည။ ဤသညက ဆငးရမြေတမႈ၊ ဆကသြယေရးႏင ပ႔ေဆာငဆကသြယေရးလမးေၾကာငးမား ခ႔တမႈ ဟေသာ အေမြကသာ ထားရစခသည။ ဤျပနာမားသည ယေန႔အထ ရငဆငေနရဆ ျဖစသည။

ထစနေခၚမႈမားအလညတြငရေနသမားမာ တကပြမားျဖစရာ ေရ႔တနးေဒသမားတြင ေနထငေသာ ျပညသမားပင ျဖစသည။ ထသမားသည ျဖစပြားဆပဋပကၡမားေၾကာင အမားဆးထခကရသမား ျဖစသည။ ေဒသအဆငတြင ႏစဘကပစခတတကခကမႈ ရပစေရးသေဘာတညခကအမးမး၏ အကးဆကက ပထမဆး သရ ခစားၾကရသမားလညး ျဖစသည။

ျဖစပြားဆပဋပကၡမားေၾကာငသာမက ေဖာေဆာငဆၿငမးခမးေရးလပငနးစဥေၾကာင ထအသငး အ၀ငးမားမ ျပညသမား မညသ႔ ထခကရသညက သရရန ထသမား၏အသမား ရရေရးသည အေရးႀကးေၾကာငး ၿငမးခမးေရးႏင ပဋပကၡေလလာေရးစငတာ (CPCS) က သတျပမသည။ ထအသငးအ၀ငးမား၏ မတကြျပားေသာအျမငမားက

6

နားေထာငၿပး ျမနမာၿငမးခမးေရး ျဖစစဥတြင ၎တ႔၏ အေတြ႔အႀကမားအေပၚ ေ၀ဖနပငးျခားျခငးသည အၾကမးဖကပဋပကၡမား၏ အရငးျမစျဖစေသာ ႏစလရညၾကာျပနာမားက ေျဖရငးေရးအတြက အေျဖရာရာတြင အဓက ကသည။ ထအသမားက ေဖာေဆာငဆၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ၏ လမႈအသငးအ၀ငးမား အေပၚ ေကာငးကး ဆးကးသကေရာကမႈမားႏ ငပတသက၍ ေတြ ႔ဆေဆြးေႏြးေနေသာအဖြ ႔မားထ တ႔ျပနခကမားလညး ျဖစသည။

ပါ၀ငမႈႏင အမားပငဆငမႈတ႔က ေရရညတညတ ခငၿမေသာ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥတစခ၏ ၀ေသသ လကၡဏာမားအျဖစ မၾကာခဏ သမတၾကသည။ ထအတြက ျဖစစဥတြင ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥ ဆးျဖတခကမားေၾကာင တကရကအကးခစားရမည လမား အပါအ၀င လမႈအသငး အ၀ငးမားက ပါ၀ငေဆာငရြကၾကရသည။ သ႔ေသာလညး ျမနမာၿငမးခမးေရး လပငနးစဥသည ျမနမာအစးရ၊ တပမေတာႏင တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႔ေခါငးေဆာငမား အၾကား ေတြ႔ဆ ေဆြးေႏြးေရးကသာ အာရစကေသာ၊ ထပပငးတြငသာ အမားဆးေဖာေဆာငေသာ လပငနးစဥ တစခ ျဖစေသာေၾကာင လမႈအသငးအ၀ငးမားသည လပငနးစဥတြင ပါ၀ငေဆာငရြကခြင အခြင အလမး အနညးငယသာ ရၾကသည။ ၎တ႔ ဘ၀မားအေပၚ ေဖာေဆာငဆ ၿငမးခမးေရး ေဆြးေႏြးမႈမားမ တကရကအက းသကေရာကမႈရမညျဖစေသာလညး ေယဘယအားျဖင ထလမႈ အသငးအ၀ငးမားက ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးေရးစကား၀ငးတြင ျမငေတြ႔ရျခငးမရသလ ၎တ႔ အသလညး ေဖာျပခြငမရဘ ကနရစသည။

CPCS သည ျမနမာႏငငတ၀မးရ ေနရာေဒသ ေျခာကခမ လမႈအသငးအ၀ငး၀ငမားႏင စကား၀ငး မား ျပလပခသည။ ထေဒသမားက အဓကထားေရြးခယရသညမာ အဓက NSAGs တပဖြ႔မား လႈပရားရာထေဒသမားတြင အပစခတရပစေရးသေဘာတညခကမား ဆကရေနျခငးအျပင ေဒသတြငးမတဖကအဖြ႔မား ရေသာေၾကာင ျဖစသည။ အခကအလကမားစေဆာငးရန နားေထာငျခငးဆငရာနညးနာက အသးျပ ၿပး ျမနမာႏငငတ၀မး ျပညနယမားရ ျပညသမား ႀကေတြ႔ေနရေသာ စနေခၚမႈမား၊ လအပခကမားႏင ေျပာငးလေနေသာ အေျခအေနမားက ျမနမာၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ၏ ဆးျဖတခကခမတသမားထ အသေပးချပႏငေသာ စာေစာင တချဖစ ထတေ၀ရန CPCS က ရညရြယသည။ ထတ႔ျပနမႈနညးလမးက ဖနတးျခငးျဖင ေရရညတညတ ခငၿမေသာၿငမးခမးေရးအတြက လအပေသာ လထေထာကခမႈ၊ ေဒသခမား၏ ၿငမးခမးေရးႏငသကဆငမႈ ႏင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင ပါ၀ငသအားလး ပါ၀ငပတသက ႏငရန CPCS က ေမာလငသည။

7

Dali

Baoshan

Lijiang

Lampang

Khon Kaen

Jorhat

Guwahati

Kunming

Dukou

Lincang

TengchongImphal

Vientiane(Viangchan)

Houayxay

I N D I A

T H A I L A N D

LAO PEOPLE'S

DEMOCRATIC

REPUBLIC

BHUTAN

Muang Xai

Sagaing

Shwebo

Bhamo

Shingbwiyang

Katha

Myingyan

Prome (Pye)

Minbu

Pakokku

Falam

Ta-kaw

Möng-Pan

Kengtung

Putao

Makaw

Namhkam

Loikaw

Myitkyina

Meiktila

SAGAING

DIVISION

BAGODIVISION

YANGONDIVISION

MAGWAY

DIVISION

MANDALAY

DIVISION

KACHINSTATE

CHINSTATE SHAN STATE

KunmingDali

Dukou

Gejiu

Pongsali

Jinghong

Lincang

TengchongBaoshan

Lijiang

Xichang

Muang Xai

Houayxay

Chiang Mai

Lampang

Nakhon Sawan Nakhon

Ratchasima

Khon Kaen

Barisal

Chittagong

Imphal

Jorhat

Tinsukia

LumdingShillong

Guwahati

Bhamo

Shingbwiyang

Maymyo

KathaMawlaik

Myingyan

Meiktila

Taungdwingyi

Prome (Pye)

Minbu

Chauk

Pakokku

Monywa

Shwebo

Falam Kalemya

Pyapon

Henzada

Mergui

KawthuangChumphon

Sandoway

Amherst

Ta-kaw

Möng-Pan

- Kengtung

Putao

Hopin

Lashio

Makaw

Ye

Namhkam

Thaton

Sittwe(Akyab)

Pathein

Magway

Bago

Pa-an

Loikaw

Dawei

Mawlamyine

Taunggyi

Hakha

Myitkyina

Mandalay

Yangon

Sagaing

Bangkok(Krung Thep)

Naypyitaw

Vientiane(Viangchan)

DhakaSSASAGAGAGAAIINGNG

V NDDIVIVVIISISIOIOON

BABAAGGODDIVIVVIISSIIOON

AAYYEYAA YYAAAAAYY RWRR ARDYA YARDYA YWWSVISIOIVISIOOOOI ISISSIONODIIVISV OISI

TT HAA AATHAAANINTHATT RYIRR VVI SIONS ONDIVISION

YYAAANNGGOONYYYDDIVIVVIISSIIOON

MAMAAGGWWWAAAWWW YYAAA

V VV NDDIVIVVIISSIOIOON

MAMAANNDADAALLAAAYYAAA

DDIVIVVIISSIOIOONY

KAKAACCHHIINSSTTTAAAATTT TTTEAAA

CCHHIINSSTTTAAATTT TTETEAAA

KHIKAKKKKHIHINEKARAKHISTTTTAAAAATTTT TETEETETTTEAAAA KKKAAYAKKKK HAHYY

STATT EEETEAA

MONMONONSSTTTAAAATTTT TEEEETTTEAAAA

KKKAAAKKKK YIYINYIYAASTATT TEETETAA

SSHHAAAN SSTTTAAATTT TTTAAA E

C H I N A

I N D I A

T H A I L A N D

VIET NAM

BHUTAN

LAO PEOPLE'S

DEMOCRATIC

REPUBLIC

BANGLADESH

CAMBODIAAndaman Sea

Mouths of the Irrawaddy

Irra

wad

dy

Irrawaddy

Chi

ndw

in

Brahmaputra

Salween

Mekong

Jinsha Jiang

Mekong

Mae N

am Ping

Bay of Bengal

G u l f o f T h a i l a n d

Mar

taba

n

Gul

f of

Lancang (Mekong)

Yuan (Red)

National capital

Division or state capital

Town, village

Major airport

International boundary

Division or state boundary

Main road

Secondary road

Railroad

MYANMAR

BBHHUUTTAAAN

MYANMAR

Map No. 4168 Rev. 3 UNITED NATIONSJune 2012

Department of Field SupportCartographic Section

The boundaries and names shown and the designations used on this map do not imply official endorsement or acceptance by the United Nations.

0 100 200 300 km

0 100 200 mi

Chinese Line

Indian Line

Preparis Island(MYANMAR)

Ramree I.

Cheduba I.

Launglon BokIslands

Bilugyin I.

MerguiArchipelago

Coco Islands(MYANMAR)

94° 96° 98° 100° 102°

24°

26°

22°

20°

18°

16°

14°

12°

10°

18°

16°

14°

12°

10°

20°

28°

22°

24°

26°

92° 94°

96° 98° 100° 102°

Source:Source: United Nations1

1 http://www.un.org/Depts/Cartographic/map/profi le/myanmar.pdf

8

ေတြ႔ရခကအကဥးခပေတြ႔ရခကအကဥးခပ

အပစခတရပစေရးရယထားေသာ ျပညနယ ၆ ချဖစသည ကခငျပညနယ၊ ကရငျပညနယ၊ ကယားျပညနယ၊ ရမးျပညနယ ေျမာကပငး၊ ရမးျပညနယေတာငပငးႏင မြနျပညနယ တ႔ရ ျပညသေပါငး ၁၀၇၂ ဥးႏင ေတြ႔ဆစကားေျပာမႈ ၇၇၂ ႀကမက ၂၀၁၄ ခႏစ ႏ၀ငဘာလ ႏင ၂၀၁၅ ခႏစ မတလအတြငး ျပလပခသည။ နားေထာငျခငးဆငရာ နညးနာက အသးျပၿပး၊ ေဒသ အေျခ အေန၊ ယဥေကးမႈတ႔ႏင ရငးႏးကၽြမး၀ငေသာ ေဒသႏရစကားေျပာသမား (နားေထာငသမား) က သြားေရာကရနခကခလေသာ အသငးအ၀ငးမားသ႔ သြားေရာကေစၿပး ေဒသခကယစားလယမား ႏင စကား၀ငးမား ျပလပေစခသည။ ထစကား၀ငးမားသည ပဋပကၡ ျဖစရာေဒသတြငေနထင ေနေသာ ျပညသတ႔၏ ျမနမာၿငမးခမးေရးျဖစစဥ မေဘာငအတြငး ကယေတြ႔ အေတြ႔အႀကမား၊ ၎တ႔ လအပခကမား၊ စနေခၚမႈမားနင အနာဂတ ေမာလငခကမား စသည အျမငမား သရရန အဓကထားသည။

ျပညနယအားလးမ အဓက အေၾကာငးအရာမားျပညနယအားလးမ အဓက အေၾကာငးအရာမား

ေအာကေဖာျပပါ အေၾကာငးအရာမားသည တငးရငးသားျပညနယမားအတြငး ပဋပကၡေၾကာင လမႈအသငးအ၀ငးမား မညသ႔ ထခကရသညက အဓကထားေဖာျပသည။ ထ႔ျပင ၿငမးခမးေရး ျဖစစဥနင ပတသက၍ ထျပညသတ႔၏ အေတြ႔အႀကမားႏင အျမငသေဘာထားမား၊ လကရ ႀကေတြ႔ေနရေသာ စနေခၚမႈမားႏင အနာဂတအတြက ၎တ႔၏ ေမာလငခကမားလညး ပါ၀ငသည။

၁။ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြင၁။ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြင

စစမနၿပး ေရရညတညတေသာ ၿငမးခမးေရးစစမနၿပး ေရရညတညတေသာ ၿငမးခမးေရး

ပကလြယတၿငမးခမးေရးမး ကၽြနေတာမလခငဘး။ ကၽြနေတာႏငငမာ ၿငမးခမးတာပ လခငတာ။ လေတြဟာလညး တကခကမႈေတြရ ဓါးစားခေတြ ထပ မျဖစသငေတာဘး။

- ရမးျပညေျမာကပငးမ လကဖကေတာငသ လလတပငး တေအာငးအမးသား

9

ဒေဒသမာ စစပြေတြ ထပျဖစအးမယဆရင ကေလးေတြရ ပညာေရးန႔ ေဒသဖြ႔ၿဖးတးတကေရးက ထခကလမအးမယ။ လာမယအနာဂတမာ ဘယလ လႈမႈအသငးအ၀ငးၾကားပဋပကၡ၊ တငးရငး သားပဋပကၡမး ဘယလမးမ မျဖစေစခငဘး။ တေယာကန႔တေယာက အျပနအလန ေလးစားမႈ ရတ တနးတညမ ဆကဆေရးကပ လခငတယ။

- ကခငျပညနယမ လလတပငး အမးသားတစဥး

ေရြးခယထားေသာေဒသမားရ လမႈအသငးအ၀ငးမားက အၾကမးဖကမႈ ပဋပကၡေၾကာင ၎တ႔ ဘ၀မား မညကသ႔ ထခကရသညက မၾကာခဏ ထတေဖာေျပာဆၾကသည။ အေျပာအမားဆး ဘထခကရမႈတခမာ အၾကမးဖကမႈပဋပကၡက ၎တ႔၏ လြတလပစြာ သြားလာခြငက မညသ႔ ကန႔သတလကေၾကာငး ေျပာဆၾကသည။ လြတလပစြာ သြားလာခြငမရျခငးက အသကရင ရပတညႏငေရး အခြငအလမးမားအေပၚ ဆးရြားစြာ သကေရာကသည။ တပမေတာ သ႔မဟတ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အမးမးမ စစသားမားရေနေသာေၾကာင ဆးကးႀကရပမားက လညး အသငးအ၀ငးမားက ျပနေျပာငး ေျပာဆၾကသည။

ၿငမးခမးခငသညဆႏၵသည မတကြျပားေသာအသငးအ၀ငးမားထမ အမားဆးၾကားသရေသာ အေၾကာငးအရာမားထမ တခ ျဖစသညမာ အၾသစရာေတာမဟတပါ။ ၿငမးခမးေရးအေၾကာငး ေျပာဆရာတြင ျပညသအမားစက “မနကနေသာ” “စစမနေသာ” “ရညၾကာေသာ” သ႔မဟတ “ေရရညတညတေသာ” ၿငမးခမးေရးက လခငသည ဆႏၵ ျပငးျပၾကေၾကာငး ေဖာထတၾကသည။ လမႈအသငးအ၀ငးရ ျပညသအမားက ၎တ႔၏ ၿငမးခမးေရးအေတြ႔အႀကအရ စစမကျဖစပြားမႈ ေခတရပတန႔သြားျခငး ျဖစၿပး အတတက အပစခတရပစေရး သေဘာတညခကမား အေကာင အထညေဖာေနခနမာပင ပကျပယသြားမႈ ရခသညဟ ရငးျပၾကသည။ အသငးအ၀ငးမားက ရငးျပသညမာ ၎တ႔ လလားေသာၿငမးခမးေရးမးသည စစပြမား ေရရညရပတန႔ၿပး၊ မသားစ၀င မားႏင ဂဏသကၡာရစြာေနထငကာ အၾကမးဖကမႈမား သ႔မဟတ အနာဂတ ပဋပကၡမား ျဖစပြား မညက ေၾကာကရြ႔ေနရျခငးမ ကငးေ၀းစြာ အလပလပႏငျခငး ကသ႔ေသာ အေျခခလြတလပမႈမား ရရရန ျဖစသည။ အသငးအ၀ငးရ ျပညသအမားစက ၿငမးခမးေရးသည လမႈ၀နေဆာငမႈ၊ စးပြားေရးတးတကမႈႏင ပမ ေကာငးမြနေသာ ၀ငေငြရရေရးအခြငအလမးစသညတ႔မတဆင လေနမႈအဆငအတနး ျမငမားလာရန ကညႏငမညဟ ေမာလငၾကေၾကာငးလညး ေဖာျပ ၾကသည။

10

သတႏငယဥတြ အေကာငးျမင၀ါဒသတႏငယဥတြ အေကာငးျမင၀ါဒ

အခနဇယားက ၾကညမယဆရင လကရအစးရန႔ အရငစစအစးရ အပခပတာဟာ ေတာေတာ ကြာျခားပါတယ။ လြတလပစြာ ထတေဖာခြငေတြ သသသာသာ ေျပာငးလလာယ။ ၿပးေတာ ပြငလငးျမငသာမႈလညး နန ပရလာတယ။

- ရမးျပညနယေျမာကပငးမ တေအာငး လယသမား တစဥး

ကၽြနေတာအျမငေတာ အပစခတရပစေရးမာ အသသာအထငရားဆး အေျပာငးအလတစခက လၿခေရးပ။

- ကယားျပညနယမ ကရငန ကတသလစဘာသာေရးေခါငးေဆာငတစဥး

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥက ေကာငးေနတယ။ အပစခတရပစေရး သေဘာတညခကေတြ မရခင က ကၽြနေတာတ႔ေတြ တျခားရြာက သြားတငး စစတပက လမးတေလာက အၿမစစတယ။ သတ ႔ က သလ ေတြ ပါမာ စးရမ ၾကတာေလ။ ဒေန႔ေခတမာ တေနရာကေန တေနရာက သြားဖ႔ အရမးက လြယကတယ။

- ကရငျပညနယမ ကရငလယသမားႀကးတစဥး

လမးပနးဆကသြယေရးက ပေကာငးလာတအခါကေတာ အခ ကနသြယေရးမာ နန ပၿပး လြတလပလာတယ။ ကၽြနမတ႔ရ လေနမႈ အဆငအတနးလညး ပေကာငးလာတယ။ ကၽြနမတ႔ေတြ အခ ေကာငးတကလ႔ ရတယ။ အခ ဆရာ၀နေတြန ႔ ေဆးပစၥညးေတြ ပရလာတာေၾကာငမ႔ ကနးမာေရး၀နေဆာငမႈေတြလညး ပေကာငးလာတယ။ လမႈဖြ႔ၿဖးတးတကေရးမာ ပါ၀င ေဆာငရြကလာႏငတယ။ ကၽြနမတ႔ စးပြားေရးလညး တးတကေကာငးမြနလာတယ။

- ကရငျပညနယမ ဗဒဘာသာ၀င ကရငအမးသမးတစဥး

အသငးအ၀ငးတ ႔က သမၼတဥးသနးစနလကထက အပစခတရပစေရးသေဘာတညခကမား လကမတေရးထးလာၿပးကတညးက ၎တ႔ႀကရသည အေကာငးဘကဥးတညေသာ ေျပာငးလမႈ အခ႔က ထပတလလ ေဖာျပေျပာဆၾကသည။ စစမကျဖစပြားမႈ ရပတန႔ျခငး၊ အသငးအ၀ငးမား အတြငး တပခထားမႈနညးပါးလာျခငး၏ တကရကရလဒ အျဖစ အေကာငးဘကဥးတညေသာ အေျပာငးအလမားသည လသား

11

လၿခမႈက ျမငတငၿပး၊ ႏငငတြငး မညသညေနရာကမဆ လြတလပစြာ သြားလာႏငလာသည။ ပညာေရးႏင ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈဆငရာ ၀နေဆာငမႈ ပမလြယကစြာ ရရလာျခငး၊ ဆကသြယေရးႏင ပ႔ေဆာငဆကသြယေရးအေျခခ အေဆာကအမား ပမေကာငးမြနလာျခငး စသည လမႈေရးဆငရာ ၀နေဆာငမႈမား တးတကလာေၾကာငး အသငး အ၀ငးတ႔က ရညညႊနးေျပာဆၾကသည။ အပစခတရပစေရးသေဘာတညခကအမးမး လကမတ ေရးထးၿပးေနာကပငး ရရလာေသာ ထတးတကမႈမားက သတျပၿပး အသငးအ၀ငးအမားစက ထ တးတကမႈေကာငးမားသည ေဖာေဆာငဆၿငမးခမးေရး လပငနးစဥႏင ဆကစပလကရသညဟ အသအမတျပၾကသည။

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥစခကတညးက ျမနမာျပညမာ နနေလး ပၿပးၿငမးခမးလာတယ။ ဒါေပမယ တခ ႔ေနရာေတြမာ တကပြေတြ ဆကျဖစေနတာေၾကာင ၿငမးခမးေရးစစစစေတာ မရေသးပါဘး။

- မြနျပညနယရ သဃာေတာတစပါး

အပစခတရပစေရးတခ ရတာရယ၊ တကပြမရေတာတာရယန႔ ၿငမးခမးေရးရၿပလ႔ မတယလ႔ မရဘး။ အစးရန႔ တငးရငးသားအပစအားလးက ျပညသလထက ပးေပါငးကာကြယမသာ ၿငမးခမးမယလ႔ ကၽြနေတာယၾကညတယ။

- ရမးျပညနယေျမာကပငးရ တေအာငး (ပေလာင) လမး ၃ ဥးႏင စကား၀ငးမ

သ႔ေသာ ထအသငးအ၀ငးမားကပင ယခငအပစခတရပစေရးသေဘာတညခကမား ပကျပယစဥ ကာလက အေတြ႔အႀကမားကလညး ျပနေျပာငးေျပာဆၾကသည။ ဤအေတြ႔အႀကက ၿငမးခမး ေရးလပငနးစဥႏင ပတသက၍ သတထားရန ၎တ႔အား အၿမ တပလန႔ေနျခငး ျဖစသည။ အသငးအ၀ငးအခ႔က ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥသည အေစာပငးအဆငမားတြငသာ ရေနေသးၿပး ယၾကညမႈ အျပညအ၀ ရရေရးအတြက သကဆငရာေဆြးေႏြးဘကမား ပါ၀ငလာရန လပေဆာင ရမညအရာမား အမားအျပား ကနရေနေၾကာငး သရၾကသည။ အပစခတရပစေရးသေဘာတည ခက ပကျပယႏငသညအေပၚ စးရမခကမားက မၾကာခငက ျပနျဖစပြားေနေသာ တပမေတာႏင တငးရငးသားလကနကကငတပဖြ႔မားအၾကား တကပြမားျဖစပြားေနသည ကခငျပညနယႏင ရမျပညနယ ေျမာကပငးရ အသငးအ၀ငးမားထမ ေတြ႔ရသည။ အျခားအသငးအ၀ငးမ ျပညသ မားကလညး ထေဒသမားရ ျဖစပြားဆ စစပြမားက ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ၏

12

ေရရညတညတမႈ က ထခကႏငသည စးရမရေစသည အေၾကာငးရငးမား ျဖစသညဟ ရညညႊနးေျပာဆၾကသည။ သ႔ေသာလညး အသငးအ၀ငးအမားစက ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ ဆကလကရေနၿပး၊ ၎တ႔ ေန႔စဥဘ၀မားအတြက ေကာငးမြနေသာ အေျပာငးအလမား ပမ ေဆာငယလာေပးလမမညဟ ေမ ာလငထားၾကသည။

ပါ၀ငေဆြးေႏြးသမား၏ လလခငခငထေတြ႔လသည ဆႏၵပါ၀ငေဆြးေႏြးသမား၏ လလခငခငထေတြ႔လသည ဆႏၵ

ေရရညၿငမးခမးဖ႔ဆရင အစးရန႔ လကနကကငတပဖြ႔ေတြ အတပးေပါငးေဆာငရြကၿပး ၿ ငမးခမး ေရးလပငနးစဥက လကေတြ ႔ကက အေကာငအထညေဖာရမယလ ႔ ကၽြနေတာေျပာခငတယ။ သတ႔ အလ လပႏငတယဆရင လေတြကလညး သတ႔ ႏစဖကစလးအေပၚ ယၾကညလမမယ။

- ကယားျပညနယမ လလတပငးကရငန လယသမားတစဥး

ၿငမးခမးေရးဖနတးဖ႔ဆရင ပထမဆးလပရမာက လထလအပခကက ပထမဥးစားေပးအေနန ႔ လပေပးရမာ ျဖစတယ။ ေပးထားတကတေတြ ျဖညဆညးေပးရမယ။ စစသားေတြက ျပညသ လထရ အသကအးအမစညးစမက ကာကြယေပးရမယ။ ေရတနးမာ တာ၀နထမးေနတ စစသား ေတြက အထကက အမန႔က လကနာရမယ။ ေရ႔တနးေရာကစစသားေတြက လထက ဘယလ ဆကဆသလ ဆတာ အရာရေတြက မသေတာ ျပညသက ဒကၡေပးတယဆတာ သတ႔က ျငငးၾကတာေပါ။

- ကခငျပညနယမ အစးရ၀နထမး လလတပငးအမးသားတစဥး

…ၿငမးခမးေရးက လကနကကငအဖြ႔ေတြအေပၚမာခညးပ မတညတာ မဟတဘး။ ၿငမးခမးေရး က ျပညသလထဘကက အျမငန႔လညး ၾကညရမယ။ ျပညသလထက ဘာလတာလဆတာ ထသြငး စဥးစားရမာ။

- ရမးျပညနယေျမာကပငးမ ျမနမာအမးသား ကနသညတစဥး

ပႏ႔ေနေသာအျခား ေခါငးစဥတစခမာ ျမနမာအစးရႏင တငးရငးသား လကနကကငတပဖြ႔မားမ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးသမားအေနျဖင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင အမနတကယ ပါ၀ငေဆာငရြကၾက ေစလေၾကာငး အသငးအ၀ငးတ႔က ဆႏၵ ေဖာျပၾကသည။ အသငးအ၀ငးတ႔အဆအရဆပါမ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြသမားသည ၎တ႔၏ ကယကးစးပြား

13

မၾကညဘ ျမနမာျပညတြင ေနထငေသာ ျပညသမား၏ လအပခကက ၾကညရန လအပေၾကာငး ဆလျခငး ျဖစသည။ ထနညးတစြာ အၾကမးဖကမႈပဋပကၡက ျပညသမား၏ ေန႔စဥဘ၀အေပၚ မညကသ႔ ဆးကး သကေရာကလက ရသညက ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးေနသမားသရကာ ထစးရမခကမားက ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင ထသြငးေျဖရငးေစခငသည ဆႏၵလညး ေဖာျပၾကသည။ ထသ႔ေဆာငရြကျခငးအားျဖင ေတြ႔ဆ ေဆြးေႏြးသမားအၾကား ယၾကညမႈတညေဆာကျခငးအတြက ပပးေပးႏငၿပး ယခငအပစခတရပစ ေရးမားပယျပယဖးသည အေမြကလညး ေကာလႊားႏငေအာင ကညႏငသည။ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြး ေရး စကား၀ငးမားက ခမတေသာ ထပပငးဆးျဖတခကမားသည ပဋပကၡ ျဖစပ ြားရာ ေရ ႔တနး စစမကႏ ာရ ျပညသမားအေပၚ အမနတကယ အကးသကေရာကေနသညက သရေစလမမည။

၂။ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြက ေမ ာလငခကမား။၂။ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြက ေမ ာလငခကမား။

သတငးအခကအလကႏင နားလညမႈသတငးအခကအလကႏင နားလညမႈ

ၿ ငမးခမးေရးလပငနးစဥကအေကာငအထညေဖာဖ ႔ အစးရေရာ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔ ေတြေရာ အသငးအ၀ငးေတြထ လာၿပးေတာ သတ ႔ဆက အႀကဥာဏေတြ သေဘာတညခကေတြ ရယရမယ။ အထးသျဖငေတာ အစးရန႔ လကနကကငအပစေတြက ေခါငးေဆာငေတြန႔ တာ၀နရသ တစဥးခငးစက လေတြက ၿငမးခမးေရးအေၾကာငး ပညာေပးမႈ လပရလမမယ။

- ကယားျပညနယမ လယသမားတစဥး

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမာ ကၽြနေတာတ႔ရ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔ေခါငးေဆာငေတြက ဘာေတြက သေဘာတညခလဆတာ ကၽြနေတာတ႔ရြာသားေတြ မသၾကဘး။ သတ႔သေဘာတည ထားခကေတြက သတ႔ကယတငလာၿပးေတာ ရငးျပမပ သႏငတာ။ ရြာသရြာသားေတြဆတာ ဘာမလညး မသဘး။ နားမလညဘး။ ၿပးေတာ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥန႔ ပတသကတ အေတြးအျမငေတြ ဖလယဖ႔လညး မတတဘး။

- ကယားျပညနယရ လလတပငး လယသမားတစဥး

14

အသငးအ၀ငးတ႔သည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥႏငပတသကေသာ သတငးအခကအလက ပမ ရရလသည ဆႏၵျပငးျပေၾကာငး ေဖာျပၾကသည။ ပါ၀ငေျဖဆသမားက ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ ဆသညမာ ျမနမာအစးရႏင တငးရငးသားလကနကကငတပဖြ႔အမားအျပားအၾကား စစပြမား ရပဆငးၿပး ေဆြးေႏြးစကားေျပာၾကျခငး ျဖစသညဟ အၾကမးဖဥး နားလညထားၾကသည။ ၎တ႔ အေနျဖင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥႏငပတသကေသာ သတငးအခကအလကရရမႈ နညးပါးျခငးက ၎တ႔သည တငးျပညတြငးရ တျခားေဒသမားႏင နယေျမအရ တသးတသန႔တညး ရေနသည ဟေသာ ေဖာျပခကႏင ဆကစပေနသည။ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင ပါ၀ငသမားက သတငးအခကအလကဆကသြယေရးလမးေၾကာငး ပမေကာငးမြနစြာ ေဆာငရြကေပးရန ေျပာဆၾကသည။ ထမသာ ေကးေတာရြာအမားစရ ျပညသမားမ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥသည ဘာက ဆလသညက နားလညႏငမည ျဖစသည။ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥ၏ ေနာကဆး ျဖစေပၚ တးတကမႈမားကလညး သရလၾကၿပး ထတးတကမႈမားက ၎တ႔ ဘ၀မားအေပၚ မညသ႔ေသာ သကေရာကမႈမား ရမညကလညး သလၾကသည။

ပါ၀ငေဆာငရြကျခငးႏင တငပငေဆြးေႏြးျခငးပါ၀ငေဆာငရြကျခငးႏင တငပငေဆြးေႏြးျခငး

လႊတေတာ ေဆြးေႏြးပြေတြမာ လထေတြရ အသေတြ ပါပါေစလ႔ ကၽြနေတာတ႔ ဆႏၵျပတယ။ ျမနမာျပညက ျပညသျပညသားေတြ ႏငငေရး ဗဟသတေတြ ရၿပး ဥပေဒန႔အည လြတလပစြာ ထတေဖာေျပာဆခြင ရဖ႔လညး ဆႏၵျပတယ။ မ တတ ဒမကေရစစနစ ျဖစလာဖ႔လညး ဆႏၵျပ ေတာငးဆတယ။

- ကခငျပညနယမ လလတပငး အမးသားတစဥး

ၿငမးခမးေရးက အမနတကယရဖ႔က သတ႔ေတြ ျပညသလထဆက အသေတြနားေထာင၊ ၿပးေတာ လစလရႈလကတာမး မဟတဘန႔ ပဋပကၡေတြန႔ လမႈအသငးအ၀ငးတြငးက ျပနာေတြက မမတတ ေျဖရငးႏငမ ျဖစမယ။ လထပးေပါငးပါ၀ငမႈဆတာ တကယက လအပတယ။ လထ ပးေပါငးေဆာငးရြကဖ႔ကလညး အလြနတရာပ လအပပါတယ။

- ရမးျပညနယေတာငပငးမ ပအ႔၀ အမးသမးငယတစဥး

15

ကခငျပညနယမ မြနျပညနယအထ ပါ၀ငေျဖဆသမားသည ၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြင ၎တ႔ ပါ၀ငလသည ဆႏၵရေၾကာငး ထတေဖာေျပာဆၾကသည။ တကၾကြေသာ ႏငငသားမားအျဖစ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥက ေထာကပ ကညေပးခငၾကေၾကာငး ေျပာဆၾကသည။ သ႔ေသာ အသငးအ၀ငးတ႔၏ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအေပၚ နားလညမႈႏင အခကအလကမလေလာကမႈ တ႔က ၎တ႔ ထထ၀င၀ငပါ၀ငလာခြငမရေအာင တားဆးေနသညဟ ခစားေနၾကရသည။ အသငးအ၀ငးတ႔ထ အခကအလကမား ပမ မေ၀ၿပး ၎တ႔ နားလညမႈမား ျမငတငျခငးသည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင လထ ပမပးေပါငးပါ၀ငလာေရးအတြက ပထမဆးေသာ ေျခလမး တစရပ ျဖစလမမည။

ပမေကာငးမြနေသာ လမႈေရး၀နေဆာငမႈမားပမေကာငးမြနေသာ လမႈေရး၀နေဆာငမႈမား

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမာ ပညာေရးက႑က အဓကထား စဥးစားရမာ ျဖစတယ။ ကၽြနမတ႔ ပညာေရးအတြက ေကာငးေဆာင၊ ပရေဘာဂပစၥညးန႔ သန႔ရငးတေရေတြ လလ ေလာကေလာက ရဖ႔ လအပတယ။

- ကယားျပညနယရ လလတပငး ကရငန ဆရာမတစဥး

ကၽြနေတာတ႔ တငးျပညမာ အႀကးမားဆး စနေခၚမႈက ခ႔တတ ပညာေရးစနစပ။ ဆရာေတြမာ လညး လေလာကတ အရညအခငးမရဘး။ ၿပးေတာ ေကာငးမာ ေလကငခနးလပဖ႔ ကေတာ လညး ေနရာတငးမာ သငေလာမႈ မရဘး။ ကေလးေတြက နညးစနစတက ေတြးေခၚတတဖ႔ ေကာငးေတြမာ မသငရဘး။ စာအပေတြထက သငခနးစာအားလးက ကေလးေတြ နားမလည ၾကဘး။ အလြတပ ကကၾကတာ။ အဒလအေျခအေနေတြက ကၽြနေတာတ႔ ကေလးေတြန႔ ကၽြနေတာတ႔ လ႔အဖြ႔အစညးက ကန႔သတခကျဖစေစတာ ကၽြနေတာတ႔ စးရမတယ။ ကၽြနေတာတ႔ရ အနာဂတက ဒကေလးေတြအေပၚမာ မတညေနတာေလ။

- ကရငျပညနယရ မြနလမး ဗဒၶဘာသာ၀င ေစးဆငပငရင တစဥး

အနာဂတမာ ကၽြနေတာ အသငးအ၀ငးမာ ေဆးခနးတခနးန႔ ဆရာ၀န ရေစခငတယ။- မြနျပညနယရ ေရာဘာလပငနး လပကငသ လလတပငး မြနအမးသား တစဥး

16

ေဒသေျခာကခစလးရ အသငးအ၀ငးတ႔က လမႈေရး၀နေဆာငမႈႏင အေျခခအေဆာကအဦ မား ရရမႈ ပမလြယကလာေၾကာငး သတျပမၾကသည။ ပါ၀ငေျဖဆသမားက ပညာေရးႏင ကမးမာေရး ေစာငေရာကမႈဆငရာ အေဆာကအဦ မား ေဆာကလပျခငး၊ ဆရာမားႏင ကမးမာေရး လပသား မား၏ အရညအေသြးျမငမားလာျခငးႏင ကြနယကဆကသြယေရးႏင လမးပနးဆကသြယေရး ပမေကာငးမြနလာျခငး စသညတ႔သည ၎တ႔ဘ၀ တးတကေရးအတြက အေထာကအက ျပေၾကာငး ရညညႊနးေျပာဆၾကသည။ သ႔ေသာ လမႈေရးဆငရာ တးတကမႈအတြက ပမ ေဆာငရြကရန လအပေနေသးေၾကာငး အသငးအ၀ငးတ႔က အလငအျမနဆၾကသည။ ပညာ သငၾကားခြငရရျခငးႏင ေကာငးမြနေသာပညာေရးရရေရးတ႔သည အဓက ကစၥရပမားျဖစသညဟ ေျဖဆသတ႔က ဆသည။ ပညာတတလငယမားသည တငးျပညအတြက ေကာငးမြနေသာ အနာဂတျဖစေပၚလာေစေရးတြင အဓကအေရးပါသညဟ ထငျမငေသာေၾကာင ျဖစသည။ အထးသျဖင ကမးမာေရးေစာငေရာကမႈ ႏင ေကးလကေဒသမားႏင ျပညနယၿမ႔ေတာမားသ႔ ဆကသြယေသာ လမးမားရလာျခငး စသည လမးပနးဆကသြယေရးအေျခခအေဆာကအဦ မား တးတကလာျခငး တ႔က အေရးပါေသာတးတကမႈမားအျဖစ ရႈျမငၾကသည။ ျပညနယအမးမးမ အသငးအ၀ငးအခ႔က လပစစမးႏင သန႔ရငးေသာေရ ပမရရေရးတ႔အတြကလညး ေတာငးဆၾက သည။

၃။ စနေခၚမႈမား၃။ စနေခၚမႈမား

ယငန႔န႔ စးပြားေရးအၾကပအတညးယငန႔န႔ စးပြားေရးအၾကပအတညး

ၿငမးခမးေရးအေၾကာငး ေျပာရမယဆရင ဘ၀ရပတညေရးအတြက ရနးကနလႈပရားေနရတ လေတြအေၾကာငး ေတြးလကတာန႔ ကၽြနမတ႔ဆမာ ၿငမးခမးေရးမရေသးဘးဆတာ ေတြ႔ရတယ။

- ရမးျပညနယေတာငပငးမ ပအ႔၀တငးရငးသ လယသတစဥး

17

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမာ ဆငးရမြေတြမႈေလာခေရး၊ ေကးလကေဒသဖြ႔ၿဖးေရး၊ အာဏာ ေလာ ကေရး၊ အခြနေလာကေရး န႔ လာဘစားမႈပေပာကေရးစတ အခကေတြက အစညးအေ၀းေတြ အတြငးမာ ေဆြးေႏြးၾကေစခငတယ။

- ရမးျပညနယေျမာကပငးမ လလတပင တေအာငး (ပေလာင) အမးသားရပမရပဖတစဥး

စးပြားေရးအေျခအေနက အခ အရမးက ဆးရြားေနတယ။ ကၽြနမတ႔ စားဖ႔ေသာကဖ႔ အစားအစာ အလအေလာကရဖ႔ကေတာင အခကအခ ျဖစေနတယ။

- မြနျပညနယမ လငယမြနေကာငးဆရာမ တစဥး

အခြနေကာကတအခါမာ တရားမ တမႈ လး၀ကမရဘး။- ကယားျပညနယမ လယသမငယတစဥး

ေလလာမႈျပခေသာေဒသမားမ ေပၚထြကလာသည အခငအမာ စနေခၚမႈမာ အသငးအ၀ငးမား ႀကရသည စးပြားေရးအခကအခ ျဖစသည။ ဤသ႔ျဖစရျခငးမာ အေၾကာငးအရာအမးမးေၾကာင ျဖစၿပး အမားဆးေဖာျပၾကရာတြင လယသမားမား၏ စကပးသးႏမားအတြက ေစးနညးပါးျခငး၊ ေငြေၾကးေဖာငးပြျခငးႏင အေျခခလသးကနပစၥညးေစးႏႈနးမား ျမငတကျခငးတ႔ ပါ၀ငသည။ အထးသျဖင လငယမားအတြက အလပအကင အခြငအလမးေကငးရားပါးျခငးကလညး ပါ၀င ေျဖဆသမားက ထသြငးေျပာဆၾကသည။ စးပြားေရးၾကပတညးမႈသည အသငးအ၀ငးမား ေပးေဆာငရန ခမတထားေသာ “အခြနအတတစနစ” ... ေၾကာင ပမဆးရြားေစသည။ ထအခြန မားတြင စစေဆးေရးဂတမား၌ စစသားမားေကာကခေသာ “ခရးသြားခြန” သ႔မဟတ တအမတကဆငး အခြနလကလေကာကချခငးတ႔ ပါ၀ငသည။ ပါ၀ငေျဖဆသအခ႔က ဘ၀ ရပတညႏငေရးအတြက ၎တ႔ အသငးအ၀ငးမထြကခြာၿပး ႏငငျပငပတြင အလပရာ ထြကၾကရသညဟ ေဖာျပၾကသည။ ဤသညမ လကနကးမႈ၏ သားေကာငျဖစရျခငး သ႔မဟတ မလၿခေသာ အၾကမးဖကမႈမားေသာ အေျခအေနမားေအာကတြင အလပလပရျခငး စေသာ အျခားျပနာမား ထပမျဖစေပၚေစသည။

18

မးယစေဆး၀ါး ထတလပမႈ၊ ကနသြယမႈႏင မးယစေဆးစြျခငး။မးယစေဆး၀ါး ထတလပမႈ၊ ကနသြယမႈႏင မးယစေဆးစြျခငး။

အဓက ဖကဆးတအရာက ဘနးပ။ လငယေတြအားလး မပကစးခငမာ ဘနးစကခငးဖကတ စခနးေတြ လပထားေစခငတယ။ ရကလညး ရြာေတြမာ ဘနးေရာငးတလေတြက လာမဖမးဘး။ အဒါေၾကာငလညး ဘနးေရာငးသေတြက လြတလပေနၾကတာ။

- ရမးျပညနယ ေျမာကပငးမ လလတပငး တေအာငး (ပေလာင) ေတာငသတဥး

လငယေတြက မးယစေဆး၀ါးရ ေကးကၽြနေတြ ျဖစလာၾကတယ။- ကယားျပညနယရ တကသလပညာတတ ကရငနလငယတစဥး

မးယစေဆး၀ါးထတလပမႈကစၥႏင ပတသကလာေသာအခါ အၾကပရကၾကရသညက အသငး အ၀ငးတ႔ သတျပမသည။ တစဖကတြင ဘနးစကေတာငသအမားအျပားသည ၎တ႔မသားစ စား၀တေနေရးအတြက ေငြအလအေလာကရရရန ဘနးစကပ းေရးကသာ အားထားၾကရသည။ အျခားတစဖကတြငမ တရားမ၀င မးယစေဆး၀ါးမား အလြယတက ရရေနျခငးသည လမႈေရး ျပနာမား ကယကယျပန႔ျပန႔ ျဖစေပၚေစသည။ မးယစေဆးစြျခငးသည လငယမား၏ စြမးေဆာငရညက ေလာကေစၿပး ၎တ႔၏ အနာဂတက ဖကဆးေနျခငး ျဖစသညဟ ျပညသတ႔က ခစားၾကရသည။ မးယစေဆး၀ါးသည လတ႔က အကငပကေစၿပး ရာဇ၀တမႈမား ကးလြနလာေစသည။ ထ႔ေၾကာင ပါ၀ငေျဖဆသ အေတာမားမားက လကရတြင ၀ငေငြရရန မးယစေဆး၀ါးထတလပေရးအေပၚ မခေနရေသာ လယသမားမားအတြက အျခားအသကရင ရပတညႏငေရး အခြငအလမးမား ေဖာေဆာငေပးျခငးျဖင မးယစေဆး၀ါး ပေပာကေရး အစအစဥ မား လအပေၾကာငး ေျပာဆၾကသည။

ျပညနယအားလးရ အသငးအ၀ငးတ႔က မးယစေဆး၀ါးရရႏငမႈ တးလာျခငးက လငယမားအၾကား မးယစေဆး၀ါး အသးျပမႈႏင မးယစေဆးစြမႈ ပမ တးျမငလာေစသညက သတျပမၾကသည။ ဤသ႔ျဖစရျခငးမာ အပစခတရပစေရးသေဘာတညခကမားေၾကာင ျဖစလာေသာ တးတကမႈ မား၏ ေမာလငမထားေသာ ရလဒတစခ ျဖစသညဟ ပါ၀ငေျဖဆသတ႔က ယၾကညၾကသည။ စစေဆးေရးဂတမား ေလာကလာျခငးႏငအတ လၿခေရးအေျခအေနႏင ပ႔ေဆာငဆကသြယေရး အေျခခအေဆာကအအမား တးတကေကာငးမြနလာေသာေၾကာင ျပညသအမား အျခားေနရာ မားသ႔ ခရးထြကႏငၾကၿပး

19

တရားမ၀င မးယစေဆး၀ါးမားသညလညး ေဒသတစခမ တစခသ႔ အလြယတက သယယသြားႏငသည။

ကခင၊ ရမးျပညနယ ေျမာကပငးႏင ေတာငပငးတ႔ကသ႔ မးယစေဆးစြအမားဆးခရေသာ လမႈ အဖြ႔အစညးမားက မးယစေဆး၀ါးတကဖကေရးက ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ၏ အေရးႀကးေသာ အစတအပငးအျဖစ စဥးစားၾကသည။ မးယစေဆး၀ါးအေရးေျဖရငးရာတြင အစးရ၏ ေဆာငရြက ခက မရျခငးသည တငးရငးသားလငယမား စြမးရညေလာကေစသည နညးလမးတစခ ျဖစသည ဟ ပါ၀ငေျဖဆသအခ ႔က ရငးျပၾကသည။ တပမေတာ၊ အစးရ၊ ရတပဖြ႔ႏင တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႔အသးသးမ ပဂၢလမားသည မးယစေဆး၀ါးေရာငး၀ယျခငးမ အကးအျမတ ရေနၾကသညဟ အခ႔က ဆသည။ ထ႔ေၾကာင လမႈအသငးအ၀ငးတ႔က မးယစေဆး၀ါးတကဖက ေရး မဟာဗဟာမား ေအာငေအာငျမငျမင အေကာငအထညေဖာႏငရန အစးရႏင တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႔မား ပးေပါငးေဆာငရြကၾကေစခငၾကသညဟ ေဖာျပၾကသည။

ခြျခားဆကဆျခငးခြျခားဆကဆျခငး

အားလးက အတတမဟတေတာဘးဆရင ဒါဟာခြျခားဆကဆမႈ ရေနေၾကာငးက ျပသတာ ျဖစတယ။ ခြျခားဆကဆမႈရၿပဆရင ကၽြနေတာတ႔ ၿငမးခမးေရးက ဘယလ တညေဆာက ႏငမလ။

- ရမးျပညနယေတာငပငးမ ေဒသခအမးသား

အနာဂတမာ ကၽြနေတာအသငးအ၀ငးက စညးလးညညြတေစခငတယ။- မြနျပညနယမ ဗမာလယသမားတစဥး

ခြျခားဆကဆျခငးသည ဆကလကျဖစပြားေနဆ ျပနာတစခ ျဖစသညက အသငးအ၀ငးတ႔ သတျပမသည။ ပါ၀ငေျဖဆသမားက အစးရပငးက - တငးရငးသားလနညးစမားက လမားစ ဗမာတငးရငးသားမားက အစးရႏငအတတျမငၿပး - လမႈေရးဆငရာဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ သ႔မဟတ လမႈေရး၀နေဆာငမႈမား တနးတရရေအာင မေဆာငရြကႏငျခငးသည တငးရငးသားအပစမား အေပၚ ခြျခားဆကဆသည သာဓကမားအျဖစ

20

ရညညႊနးေျပာဆၾကသည။ ႏငငေတာ ဘတဂက တြင မမတတခြေ၀သးစြခြငရေရးအတြက တငးရငးသားလနညးစျပညနယမား အခြငအေရးက ေျပာဆရာတြင “ဗမာတစကပ၊ ကရငတစကပ၊ ရမးတစကပ စသည စသည” ဆးရးစကားက ေျဖဆသအေတာမားမားက သးႏႈနးၾကသည။

ဤအေၾကာငးအရာႏင အဆကစပဆးအရာမာ ကယပငျပဌာနးခြင ပမ ရရၿပး ဖယဒရယစနစပစ အစစအမန ကယစားျပမႈရသည အစးရတစရပျဖစေပၚလာေရး ေတာငးဆျခငး ျဖစသည။ အျခား ပါ၀ငေျဖဆသမားကလညး ၎တ႔တငးရငးသားေဒသမားတြင သယဇာတ တးေဖာျခငးမ ရရ ေသာ အက းအျမတက ခစားခြငရရနႏင ထစမကနးမားက ထနးခပခြငအခ႔ ရရရန ဆႏၵရၾက ေၾကာငး ေထာကျပၾကသည။

တငးရငးသားမားအေပၚ ခြျခားဆကဆျခငးသည ဗမာတငးရငးသား/ျမနမာအစးရတစခတညး ကသာ ျပလပသည မဟတ။ သကဆငရာ ျပညနယတြင မတကြျပားေသာတငးရငးသားလမးမား အၾကား ယခငကရခဖးေသာ စစပြႏင ခြ ျခားဆကဆခရမႈ အေတြ႔အႀကမားက ရညညႊနးကာ ေျဖဆသအေတာမားမားက အျခားတငးရငးသားအပစမားႏင ခပကငးကငးျဖစရသညဟ ခစားရ ေၾကာငးလညး ေျပာဆၾကသည။ ေျဖဆသအနညးငယက လမးတ တငးရငးသားမား ေအာကရ လမးစငယေလးမားအခငးခငးၾကားတြငပင ခြျခားဆကဆမႈမား ရေနဆဟ ေဖာျပၾကသည။ ဘာသာေရးအေျချပ ခြျခားဆကဆျခငးသညလညး စးရမရေနဆ ကစၥရပ ျဖစေၾကာငး ေျပာဆၾကသည။

ေနာကထပခငခငမာမာ ယၾကညေနေသာ အေၾကာငးအရာခြတစခသည လငကြျပားမႈ အေျခခ ခြျခားဆကဆမႈ၊ အထးသျဖင အမးသမးမားအေပၚ ခြျခားဆကဆမႈ ျဖစသည။ ေျဖဆသအခ ႔က အမ းသမးမားႏင မနးကေလးငယမားအတြက အဆငျမငပညာေရးႏင ဘ၀ရပတညမႈ အခြငအလမးမား ပမ ရရလေၾကငး ထတေဖာေျပာဆၾကသည။ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင လထႏငထေတြ႔မႈမားအျပင ႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမားတြင အမးသမးမား ပါ၀ငခြင အခြငအလမး မား ပမ ရလသည။

21

ေျမယာသမးဆညးမႈႏင ေျမယာမတပတငျခငးဆငရာ ကစၥရပမားေျမယာသမးဆညးမႈႏင ေျမယာမတပတငျခငးဆငရာ ကစၥရပမား

အခေလာေလာဆယေတာ ကၽြနေတာတ႔ေဒသ ၿငမးခမးေနတယလ႔ထငရတယ။ ဒါေပမယ ေျမယာျပနာက ၿငမးခမးေရးန႔ အရမးကဆန႔ကငဘကျဖစၿပး လေတြရ အသညးႏလးက ေလာငကၽြမးေနတယ။

- ရမးျပညနယေတာငပငးမ လလတပငး ပအ႔၀ လယသမားတစဥး

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြငးမာ လမးအသစေတြ ေဖာကၾကတယ။ အဒလမးသစေတြ ေဖာကဖ႔ အတြက တေအာငး (ပေလာင) ေတာငသေတြရ လကဖကစကခငးေတြ ဖကဆးခရတယ။ ဒါေပမယ ကၽြနမတ႔ ေလာေၾကး ဘာမ မရဘး။

- ရမးျပညနယေျမာကပငးမ လကဖကစကေတာငသတစဥး။

အခငအမာေပၚထြကေနေသာ လကရစနေခၚမႈတစခမာ ေျမယာသမးဆညးမႈျပနာ ျဖစသည။ ဤသညက ေျမယာမတပတငျခငးဆငရာဥပေဒအသစ2 ႏင ဆကစပေနၿပး ေျဖဆသအခ႔က ဥပေဒသစႏငပတသက၍ လေလာကေသာ ဗဟသတ သ႔မဟတ နားလညမႈ မရခဟ ဆသည။ ေျမယာသမးဆညးမႈျဖစရပမား ပမ မားျပားလာသညဟေသာ သတငးမား ထြကေပၚလာျခငး ကလညး ေျဖဆသအမားအျပားက စတပပနရေစသည။ အလားတျဖစရပမားသည အေျခခ အေဆာကအအ တညေဆာကေရးလပငနးမား (လမးမႀကးမားခ႔ထြငျခငး) သ႔မဟတ အႀကးစားဖြ႔ၿဖးေရးလပငနးမား (သတတးေဖာျခငး၊ သယဇာတ တးေဖာျခငး၊ ခရးသြားလပငနးႏင စးပြားေရးဇနဖြ ႔ ၿ ဖ းေရး စသည) ေဆာငရြကရာတြင ျဖစေလရသည။

ျပညနယတစခခငးစမ အဓက အေၾကာငးအရာမားျပညနယတစခခငးစမ အဓက အေၾကာငးအရာမား

ျပညနယတစခခငးစမ ေတြ႔ရခက အကဥးခပမားက ေအာကတြင ေဖာျပထားသည။ ျပညနယ တစခခငးဆမ အဓကအေၾကာငးအရာမားအေပၚ အေသးစတေဆြးေႏြးခကမားက ေနာကပငး အခနးမားတြင ေတြ႔ႏငပါသည။

2 ျမနမာအစးရက ေျမယာမတပတငျခငးဆငရာ ဥပေဒႏစခက ၂၀၁၁ ခႏစ ႏင ၂၀၁၂ ခႏစတြင ျပဌာနးခသည။

22

ကခငျပညနယကခငျပညနယ

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ၏ အမနတကယအကးရလဒမာ အကန႔အသတျဖငသာ ျဖစၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ၏ အမနတကယအကးရလဒမာ အကန႔အသတျဖငသာ ျဖစ

ကခငျပညနယမ ပါ၀ငေျဖဆသမားက တပမေတာႏင ကခငလကနကကငတပဖြ႔ တပသားမား အနး ေရ႔တနးစခနးမားတြင ေနထငရျခငးသည ၎တ႔ ေန႔စဥဘ၀က မညသ႔ သကေရာကသည က အမားဆး ေျပာဆၾကသည။ ထသတ႔ေျပာဆသညမာ စစပြမားအတြငး ပတမမညက ေၾကာကရြ႔ျခငးမး မဟတဘ စစသားမား ရေနျခငးက ၎တ႔၏ အျခားေဒသသ႔ လြတလပစြာ သြားလာခြငအေပၚ မညသ႔ ကန႔သတမႈရသညက အဓကထား ေျပာဆျခငး ျဖစသည။ ထ ကန႔သတခကမားသည ေကးရြာမားရ ျပညသမား၏ အသကေမြး၀မးေၾကာငးမႈဆငရာ အခြင အလမးမားအေပၚ အလြနအမငး ကန႔သတလကရသညဟ ျမငၾကသည။ အသငးအ၀ငး အမားစက ထသြငးေျပာဆရာတြင ပထ၀အေနအထားအရ သးျခားျဖစရသည ဟေသာ ခစားခကႏင အခငအမာ ဆကစပေနသည။ ထ႔ျပင ၎တ႔ဆႏၵမာ အေျခခ ပ႔ေဆာငေရးက႑က ပမေကာငးမြနေစခငသည။ ဤသညကလညး ေကးရြာအမားစတြင အလပအကငအခြငအလမး မား မရရျခငးအတြက လကေတြ႔ကေသာ အေျဖတစခပင ျဖစသည။ ပထ၀အေနအထားအရ သးျခားျဖစမႈအေပၚ စးရမမႈမားက ျမနမာျပညတျခားေဒသမားမ ေတြ႔ရခကမားႏင ႏႈငးယဥပါက ကခငျပညနယတြင အမားဆးေတြ႔ရသည။

ေန႔စဥရငသနမႈဘ၀မားအေပၚ ပဋပကၡမား၏ သကေရာကမႈမားက ဘာေၾကာင ၎တ႔ စစပြမား မျဖစေစလသည ဆႏၵျဖစလာရျခငးႏ င ၿ ငမးခမးေရးက တလးတ၀ ေထာကခရသညက ရငးျပေပး ႏငသည။ အမနတကယတြင အသငးအ၀ငးတ႔က ၿငမးခမးေရးသည ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈႏင ဆကစပ ေနေၾကာငး အတအက ေျပာၾကသည။ ထစစပြမား ရပတန႔မသာ ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈလပငနးမား စတငႏငမညျဖစေသာေၾကာင စစပြမား ရပတန႔သညက ျမငခငၾကသည။

ေယဘယအားျဖင ကခငျပညနယရ အသငးအ၀ငးတ႔က လကရၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမ အမန တကယ အကးရလဒမာ အကန႔အသတျဖငသာရေၾကာငး ေျပာဆၾကသည။ အသငးအ၀ငး အမားစက စစတပမား ဆကရေနျခငးႏင ေဒသတြငး ပဋပကၡမား

23

ပ႔ႏ ႔ ျဖစပြားေနျခငးသည ၿငမးခမးေရးအတြက အဓက အတားအဆးမား ျဖစၿပး၊ တစဥးခငးလၿခမႈႏင လၿခေရး တ႔အတြက ၿခမးေျခာကမႈမား ျဖစသညဟ ရညညႊနးၾကသည။ ထ႔အျပင အသငးအ၀ငးတ႔က မၾကာခငက ျဖစေပၚခေသာ ႏငငေရးအရ တးတကမႈမားက အသအမတျပေသာလညး ၎တ႔ ေန႔စဥလေနမႈ အဆငအတနးတးျမငေရးအတြကမ အကန႔အသတျဖငသာ ရေသးေၾကာငး ေျပာဆၾကသည။ ရလဒအျဖစ ထလမားက အပစခတရပစေရးသေဘာတညခကမားႏင လကရ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြး ပြမားသည စစမနေသာၿငမးခမးေရးဆ မေရာကေသးဟ စးရမၾကေၾကာငး ေဖာျပၾကသည။

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥႏင ႏငငေရးအရ ကယစားျပႏငေရးတ႔တြင ၎တ႔အျမငမား ေဖာျပခြငရရန ကခငျပညနယက အျခားျပညနယမားထက စတဓါတျပငးျပသည။ ဤသညက ျပညသတ႔သည ထျဖစစဥမားတြင ပါ၀ငရန အဆငသငျဖစေနေၾကာငး ျပသေနေသာလညး ၎တ႔အသမား ေဖာထတခြငမရဘ ကယစားျပႏငေရးအတြကလညး မညသည လမးေၾကာငးမ မရေပ။

ကယပငအပခပေရးႏင သဘာ၀သယဇာတ အရငးအျမစဆငရာ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးကယပငအပခပေရးႏင သဘာ၀သယဇာတ အရငးအျမစဆငရာ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရး

ကခငျပညနယမ ပါ၀ငေျဖဆသမားက ကခငျပညနယတြင ကယပငအပခပေရးက လခင ေၾကာငး ေျပာဆၾကသည။ ဤသ႔ဆရျခငးမာ ကယပငအပခပေရးသည ဖြ ႔ ၿဖးတးတကေရး အတြက အဓကအခကျဖစသညဟ ယၾကညၾကျခငးေၾကာင ျဖစသည။ သသာသညတစခကမာ ပါ၀ငေျဖဆသအခ႔က “ကယပငအပခပေရး” ဆသညမာ မညသညကဆလေၾကာငး ၎တ႔ အျပညအ၀ နားမလညဟ ဆၾကသည။ သဘာ၀သယဇာတ တးေဖာထတယျခငးဆငရာ လပငနး မားမတဆင အႀကးစားဖြ႔ၿဖးတးတကေရးလပငနးမားကမ အသငးအ၀ငးအမားစက အျပညအ၀ မဟတသညတင သေဘာေပါကၾကသည။ ထအယအဆမားသည ယခငစမကနးမားအေပၚ ေလလာခကမား၊ အေတြ႔အႀကမားအေပၚ အေျခခၿပး ထစမကနးမားသညလညး ေျမယာ သမးဆညးမႈ၊ သ႔မဟတ သစေတာမား၊ ျမစမားကသ႔ လမႈအသငးအ၀ငးအရငးအျမစမား ရရေရးအေပၚ ကန႔သတမႈတ႔ ျဖစေစခသည။

24

ၿငမးခမးေရး (စစပြမား ရပတန႔ျခငးေလာကကသာ ၿငမးခမးေရးဟ ထငမတယျခငး) အေပၚ ရငးရငးလငးလငးနားလညရန သတႀကးစြာထားျခငးသည ကယပငအပခပေရးႏင ၎မ အလအေလာက ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ ရေစသည အေျခအေနက ေရာကရေစမည ျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင ကခငျပညနယရ အသငးအ၀ငးတ႔အတြက ၿငမးခမးေရးျဖစစဥ၊ ကယပငအပခပခြင၊ ႏင ဖယဒရယစနစ စသည သေဘာတရားမားအေပၚ ရငးရငးလငးလငး နားလညေနရန အလြန အေရးႀကးလသည။ ဤသညက အသငးအ၀ငးတ႔က ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥတြင ပမပါ၀ငလာ ေစမည လမးတစခ ေဖာကေပးရသာမက စစပြမား ရပတန႔ၿပးေနာကပငး မညသညတ႔ရရမည နညးဟ ေမာမနးေနေသာ လကေတြ႔မကသည ေမာမနးခကမားကလညး ေလာကေစသည။ ဤသညက ကခငျပညနယရ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥႏင ပတသကေသာ မေရရာမႈမား ထနးခပရာတြင အေထာကအက ျပလမမည ျဖစသည။

ျပညတြငးအးအမမ ေရႊ႔ေျပာငးေနထငရသမားျပညတြငးအးအမမ ေရႊ႔ေျပာငးေနထငရသမား

ကခငျပညနယမ ထြကေပၚလာေသာ ေမာလငမထားေသာ အျမငတစခမာ အကအညမား ရယေနရေသာ ျပညတြငးအးအမမေရႊ႔ေျပာငးေနထငသ (IDPs) မားအေပၚ အသငးအ၀ငးအခ႔၏ အဆးျမငမႈမား ျဖစသည။ အသငးအ၀ငးတ႔က ပဋပကၡစကတညးက စခနးမားထရ ထ IDPs မား နညးတ ၎တ႔လညး အခကအခမား ႀကၾကရေသာလညး မညသညအေထာကအပမ မရရၾကဟ မၾကာခဏ ဆၾကသည။ ဤသညက IDPs မားအေထာကအပရမႈ၊ ဥပမာ အစားအစာေထာကပမႈ ရရျခငး အေပၚ ထတေဖာေျပာၾကသညအျမငမား ျဖစသည။ ပါ၀ငသအနညးငယက အခ ႔ ဒကၡသညမားသည အကအညမားက “ပါးစပထခြ” ေပးေနေသာေၾကာင အလပလပခငစတ မရဘ အပငးႀကးကာ အစးရမဟတေသာအဖြ႔မားထမ အေထာကအပမားရယေနသညဟ ဆၾကသည။ ဤအေၾကာငးအရာက ကခငျပညနယဖြ႔ၿဖးမႈ နမကျခငးႏင တညၿငမေသာ ဘ၀ရပတညေရး အခြငအလမးမား ဆးရႈးျခငး ဆသညအေျခအေနတြင ထသြငးစဥးစား ႏငသည။ အျမငလြမ ႈႏ င ေဒါသမား ပႏ လာႏငသညအလားအလာ ရသျဖင ထအျမငလြမႈက ေျဖရငးရနႏင ချပငးေဒါသမားမပ႔ႏ ႔ေစရန ေသခာစမႏငရနမာ အေရးႀကးသည။ အထးသျဖင ထအယအဆမားက စစပြမားရပတန႔ၿပးေနာက ၎တ႔ဘ၀မား ခကခငးဆသလ မညသ႔ တးတကလာမညဟေသာ လကေတြ႔မကသည ေမာလငခကမား ရေနေသာ အသငးအ၀ငး မားတြင ျဖစေပၚလာပါက ပဆးသည။

25

ရမးျပညနယေျမာကပငးရမးျပညနယေျမာကပငး

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ၏ အမနတကယအကးရလဒမာ အကန႔အသတျဖငသာ ျဖစၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ၏ အမနတကယအကးရလဒမာ အကန႔အသတျဖငသာ ျဖစ

ကခငျပညနယကသ႔ပင ရမးျပညနယေျမာကပငးတြငလညး ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမ သသာ ေသာ အကးရလဒရသညမာ နညးပါးသည။ အသငးအ၀ငးတ႔သည ၎တ႔ေဒသအနးတြင ေနၾကေသာ စစသားမား၏ ၿခမးေျခာကမႈေၾကာင ေၾကာကရြ႔မႈမားျဖင ဆကလကရငသနေနရဆ ျဖစၿပး ခရးသြားလာခြငလညး ကန႔သတခေနရသည။ ၎တ႔ေဒသအတြငး ၿခမးေျခာကေနေသာ စစသားမား ရေနျခငး သ႔မဟတ ေျမျမပမငးမား ရေနျခငးသည ျပညသတ႔ ဘ၀ရပတညေရး အတြက အသကေမြးႏငသည စြမးေဆာငရညက ထခကသည။ ဘ၀ရပတညေရးအတြက လအပ ေသာ ၎တ႔၏ လယယာမားသ႔ မသြားေရာကႏငျခငး၊ အလပရာရနအတြက ခရးသြားလာ ႏငေရးမ တားျမစခထားရျခငး သ႔မဟတ အႏာရယရေသာ လမးမား သ႔မဟတ ျဖတသနး သြားလာမရေသာလမးမားေၾကာင ကနသြယမႈ အကန႔အသတမား စသညတ႔ ျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင စးပြားေရးအခကအခသည ျဖစပြားေနဆ ပဋပကၡ၏ အသသာအျမငသာဆး သကေရာကမႈျဖစၿပး၊ ပါ၀ငေျဖဆသအခ ႔က ၎တ႔အေနျဖင အေျခခအသကရငရပတညေရး ကသာ လးပနးေနရသျဖင ၎တ႔ အနာဂတ မညသ႔ျဖစမည သ႔မဟတ မညသ႔အစအစဥ ခမတမညက မစဥးစားႏငအားၾကေပ။ ထ႔ေၾကာင ပစခတမႈမား ရပတန႔ျခငးသည ၎တ႔ ေနထငမ ႈအေျခအေနမား တးတကလာေစရနႏ င ပ မေကာငးမ ြနေသာ အသကရငရပတညေရး အခြငအလမး ရရနအတြက ပထမဆး လအပေသာ ေျခလမးအျဖစ ထငျမငၾကသည။

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ၏ အေကာငးဘကဥးတညေသာ သကေရာကမႈ အခ႔က တပမေတာ စစသားမားႏင အသငးအ၀ငးတ႔အၾကား ဆကဆေရးပမေကာငးမြနလာျခငးဟေသာ အေျခအေန အျဖစ ေတြ႔ရ ရသည။ ဥပမာမားျဖင စစသားမားက အစားအေသာကမားႏင အမေမြးတရစာၦနမား ခးယမႈေလာကလာျခငး၊ စစသားမားက အစားအစာအတြက ရြာလႀကးမားထ တရား၀င ေတာငးဆျခငး ႏင ၎တ႔စားသးသည အစားအစာအတြက ကသငေငြ ေပးျခငး စသညတ႔ ျဖစသည။ အစးရအရာရမားက အသငးအ၀ငးရလမားက အသအမတျပ မတပတငကတျပားမား ပထမဆးအႀကမ

26

အျဖစ ထတေပးျခငးလညး ပါ၀ငသည။ ျမနမာအစးရ သ႔မဟတ တပမေတာက ျပျပငေျပာငးလလကေသာ မ၀ါဒမားေၾကာင ထအေျပာငးအလမား အေကာငအထည ေပၚလာျခငး ျဖစသည။

တငးရငးသားလမးစအခငးခငးၾကား ခြျခားဆကဆျခငးတငးရငးသားလမးစအခငးခငးၾကား ခြျခားဆကဆျခငး

ရမး ျပညနယသည ျမနမာျပညတြင တငးရငးသားလမ းအစဆး ေနထငေသာ ေဒသျဖစသည။ ရမးျပညနယေျမာကပငးအေျခစက တငးရငးသားလကနကကငတပဖြ႔အမားအျပား ရျခငးႏင အတ “ဗမာမႈျပျခငး”3 ႏင “ရမးမႈျပျခငး”4 တ႔မ သမငးေၾကာငးအရ ခယလယမႈမားသည တငးရငးသားမားအၾကား အကြအၿပ ပႀကးေစသည။ ပါ၀ငေျဖဆသ တေအာငး (ပေလာင) တငးရငးသားမားအဆအရ “ဗမာမဟတေသာ” တငးရငးသားအပစမားအၾကား ၿငမးခမးစြာ ယဥတြေနထငလာသည ဓေလသည ရမး၊ ကခငႏင ၀ လကနကကငတပဖြ႔ မား၏ အတငးအဓမၼ စစသားစေဆာငးမႈေၾကာင ပကျပယရသညဟ ဆသည။ အျခား တငးရငးသားအပစမားကလညး ၎တ႔အေပၚ အထငအျမငေသးၾကသညဟ ခစားရေၾကာငး ေျပာသည။ အတတကာလက ၎တ႔ တေအာငး (ပေလာင) လမးျဖစေၾကာငး ထတေဖာေျပာဆရမညက ရကစရာဟ ထငမတခဖး ေၾကာငးလညး ဆသည။ ထ႔ေၾကာင အမားစက ၁၉၉၂ ခႏစတြင တေအာငးအမးသား လြတေျမာကေရးတပမေတာ (TNLA) က ဖြ႔စညးခသညအေပၚ တးတကမႈေျခလမးေကာငး အျဖစ မတယၾကၿပး အျခားတငးရငးသား လကနကကင တပဖြ ႔မားႏင တပမေတာတ႔၏ ေငြေၾကး သ႔မဟတ “အခြန” ေကာကချခငးႏင အတငးအဓမၼစစသား စေဆာငးျခငးစသည “အႏငကငမႈ” မ ရပတန႔ႏငသညနညးလမးအျဖစ ရႈျမငၾကသည။ ထအကြအၿပမားျဖစေစေသာ တငးရငးသား လမးစအခငးခငးၾကားခြျခားဆကဆမႈက ေျဖရငးရန ညညြတမႈ ပမလအပသညဟေသာ အယအဆမားႏင ရမးျပညေျမာကပငးရ မတကြျပားေသာတငးရငးသားအပစမားအၾကား ညညြတေရး လအပေၾကာငး အသငးအ၀ငးတ႔ သတျပမရန အေရးႀကးသည။

3 ဗမာမႈ ျပ ျခငးသည ဗမာယဥေကးမ ႈ ၊ ဘာသာစကားႏ င သမငးဆငရာမားက ပ မအေလးထားၿပး အျခားတငးရငးသားမား၏ ယဥေကးမႈ ၊ ဘာသာေရးႏ င ဘာသာစကားတ ႔က ေဘးဖယထားသည ယခငစစအစးရ၏ မ၀ါဒက ရညညြနးသည။

4 ရမးမႈျပျခငးဆသညမာ ရမးလမးစ အပစခြမား၏ ယဥေကးမႈမားက တစမးတညး ျဖစေအာင ႀကးပမးျခငး၊

27

မးယစေဆး၀ါးျပနာ မးယစေဆး၀ါးျပနာ

မးယစေဆး၀ါးျပနာအေၾကာငးထသြငးေျပာဆသည ေျဖဆသအမားစက မးယစေဆး၀ါးႏင စစပြမား၏ အခငအမာ ဆကစပမႈက ေျပာၾကသည။ မးယစေဆး၀ါး ရေနသမ ၿငမးခမးေရးလညး ဘယေတာမ ေအာငျမငမာမဟတ ဟ ဆၾကသည။ ထ႔ေၾကာင မးယစေဆး၀ါးျပနာက ေျဖရငးျခငးသည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ၏ လအပေသာ အစတအပငးအျဖစ ရႈျမငႏငၿပး ေျဖဆသအမားစက အစးရအား ထျပနာက ထထေရာကေရာက ေျဖရငးႏငမည အစအစဥ မား ခမတရမည တာ၀နရေၾကာငး ဆၾကသည။

ထ႔ေၾကာင ပါ၀ငေျဖဆသအမားစက TNLA ၏ မးယစေဆး၀ါးဆန႔ကငသည လႈပရားမႈက အျပညအ၀ ေထာကခေၾကာငး ေဖာျပၾကသည။ ေျဖဆသအခ႔က TNLA ၏ ဘနးခငး ဖကဆးေရး လႈပရားမႈမား၊ မးယစေဆးေရာငး၀ယသမားအား ဖမးဆးျခငးႏင မးယစေဆးစြသမားအား ျပနလည ထေထာငေရးစခနးမားသ႔ အတငးပ႔ေဆာငျခငးစသည တ႔အေပၚ ေကနပၾကေၾကာငး ထပတလလ ဆၾကသည။ အျခား ပါ၀ငေျဖဆသတ႔က ဥပေဒစးမးေရးအတြက TNLA လႈပရားမႈ မားအေၾကာငး ေျပာၾကသည။ ပထမ မးယစေဆးေရာငး၀ယသမားအား ေရာငး၀ယျခငးမား ရပတန႔ရန သတေပးသည။ သတေပးခကက မလကနာဘ မရပတန႔ပါက အသတခရမည ျဖစသည။ TNLA ၏ မးယစေဆး၀ါးေခမႈနးေရးမ၀ါဒအေပၚ လထ၏ အဓက ေ၀ဖနမႈမာ ၎တ႔ မးရႈ႔ဖကဆးခေသာ ဘနးခငးမားအတြက အစားထး သးႏျပနထတေပးသငသညဟ၍ ျဖစသည။

ရႈပေထြးေပြလလေသာပဋပကၡပစမားရႈပေထြးေပြလလေသာပဋပကၡပစမား

ဘနးထတလပျခငးႏင ကနသြယျခငးမား ရေနျခငး၊ တရားမ သယဇာတတးေဖာျခငး၊ အစးရႏင စစတပ၏ လာဘစားမႈ၊ လမးပနးဆကသြယမႈမေကာငးေသာေၾကာင တငးျပညတြငး တျခားေဒသ မားႏင ပထ၀အေနအထားအရ သးသန႔ျဖစေနျခငး ႏင တရပျပညနယနမတႏင နးကပလက ရျခငးတ႔က အေျခအေနမားက ပမရႈပေထြးေစၿပး၊ ေဒသတြငး ပဋပကၡမား၏ တြနးအားမား ျဖစေစသည။ ဘနးခငးမားကာကြယရနႏင ဘနးထတလပမႈ ဆကလက လပကငႏငရနအတြက ေဒသတြငး လကနကကငျပညသ႔စစတပဖြ႔မားလညး ရေၾကာငး အသငးအ၀ငးတ႔က ရငးျပၾက သည။ အသငးအ၀ငး

28

တ႔အေနျဖင ထျပညသ႔စစတပဖြ ႔မားသည မညသညအဖြ ႔ တပမေတာ သ႔မဟတ တျခားလကနကကငတပဖြ႔အမးမး တ႔ႏင ဆကစပသညက မေသခာပါ။

လငယမားအေပၚ ပဋပကၡမား၏ သကေရာကမႈလငယမားအေပၚ ပဋပကၡမား၏ သကေရာကမႈ

အသငးအ၀ငးတ႔က လငယမားသည ပဋပကၡမားေၾကာင မညကသ႔ အဆးရြားဆး ထခကရသညက ထပခါ ထပခါ ေဆြးေႏြးၾကသည။ ပညာသငခြငမရျခငး၊ မးယစေဆးစြသမား ျဖစလာရျခငး၊ လကနကကငတပဖြ ႔မားအတြငး စစသားအျဖစ စေဆာငးခရျခငး သ႔မဟတ ၎တ႔ မသားစမားအား ေထာကပႏငရန အျခားႏငငမားသ႔ ေရႊ႔ေျပာငးရၿပး ၎တ႔ေကးရြာမားက စြန႔ခြာရျခငးတ႔ ျဖစသည။ ရမးျပညနယေျမာကပငးမ လငယမား ေနရပမ အစလကအၿပလက ထြကခြာေနျခငးသည တေအာငး (ပေလာင) တငးရငးသားအပစ အနာဂတအတြက ၿခမးေျခာကမႈ တစခ အျဖစ အသငးအ၀ငးအမားစက မတယၾကသည။

ရမးျပညနယေတာငပငးရမးျပညနယေတာငပငး

ရမးျပညနယေတာငပငးမ နားေထာငသမား ႏင သငတနးေဆြးေႏြးပြအတြငး ဘာသာျပနသ၏ အမားႏင ႀကခရသည။ ျမနမာအစးရႏင တငးျပညတြငးရ တငးရငသားလကနကကငတပဖြ႔ အသးသးအၾကား ေဖာေဆာငေနေသာ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥက ရညညႊနးသည “ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥ” ဟေသာအသးအား လပဂၢ လတစဥးခငးစ၏ ၿငမးခမးေရးအေပၚ တစသးပဂၢလ နားလညမႈက ရညညြနးေသာ “ၿငမးခမးေရး” အျဖစ မားယြငးဘာသာျပနမျခငး ျဖစသည။ ရလဒအျဖစ နားေထာငသမား သည ရမးျပညနယေတာငပငးမ ျပညသမားႏင စကား၀ငးမားတြင ျမနမာၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအေၾကာငး အဓကထား ေျပာၾကားမႈ နညးပါးခသည။ နားေထာငသ အခ႔က ရငးျပသညမာ အခ႔ အသငးအ၀ငး၀ငမားသည ၿငမးခမးေရး သ႔မဟတ ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥအေၾကာငးက မေျပာခငၾက။ အဘယေၾကာငဆေသာ ထသ႔ေဆြးေႏြးမႈမားသည ႏငငေရးဆနသညဟ ယဆၿပး ႏငငေရးအေၾကာငး လသရငၾကားေျပာဆရန တြန႔ဆတၾကသည။

29

တငးရငးသားျပညနယမားတြင ၿငမးခမးေရးသည လမႈစးပြားေရးဆငရာ တငးရငးသားျပညနယမားတြင ၿငမးခမးေရးသည လမႈစးပြားေရးဆငရာ ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈျဖစ။ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈျဖစ။

အခငမာဆးေပၚထြကလာေသာ အေၾကာငးအရာမာ ျဖစပြားေနဆပဋပကၡမားေၾကာငသာမက ၎တ႔အသငးအ၀ငးမားအတြငး ဖြ႔ၿဖးမႈေနာကကရျခငးက ပါ၀ငေျဖဆသမား၏ ဘ၀ရပတညေရး မညမခကခရသညဟေသာ အေၾကာငးရာ ျဖစသည။ အသငးအ၀ငးအမားစက အသကရင ရပတညေရးအရငးအျမစအျဖစ လယယာလပငနးအေပၚ မခေနရၿပး ေယဘယအားျဖင သးႏ ေစးႏႈနး ကဆငးျခငးေၾကာငလညး ၎တ႔အေျခခလအပခကမား ျပညမေရးအတြက လအပ ေသာ၀ငေငြ အလအေလာက မရရၾကေပ။ အေျခခလမႈေရး၀နေဆာငမႈ မရရျခငးသည ၎တ႔က ပမခကခေစသည။ ၎တ႔အနာဂတအတြက ဘာကလခငပါသလဟ ေမးျမနးေသာအခါ ပါ၀ငေျဖဆသမားက ေရရညတညတသည ဘ၀ရပတညႏငေရးႏင ၎တ႔ မသားစအတြက အေျခခလအပခကမား ျပညမႏငေရးကသာ အဓကထားေျဖဆၾကသညက မအၾသမေပ။ ပါ၀ငေျဖဆသတစဥး ေျပာသည စကားအတအကဆရလင “ကၽြႏပတ႔အနာဂတက မႈန၀ါး၀ါးပ။ အသကရငရပတညဖ႔အတြက ရနးကနအလပမားေနတာန႔ပ အနာဂတအတြကဆတာ စဥးက မစဥးစားႏငဘး။” ဟ၏။

အသငးအ၀ငးအမားစအတြက ၿငမးခမးေရးသည လမႈစးပြားဖြ႔ၿဖးတးတကေရး၊ ၎တ႔ ေဒသတြငး လၿခေသာ ဘ၀ရပတညႏငေရးႏင ပတသကေနသည။ ေဖာျပထားသည လအပခကမားမ ပညာေရးစနစတးျမငေရးလအပခကက ပါ၀ငေျဖဆသမားက အေလးထား ေဖာျပၾကသည။ စာသငေကာငးမား ပမ ေဆာကလပေပးေစခငၾကၿပး၊ ထမသာ ရြာတစရြာခငးစတြင ေကာငး တစေကာငး၊ ဆရာ၊ ဆရာမ မားမားႏင ေကာငးမြနၿပးအရညအေသြး ျပည၀ေသာ ပညာေရးက ရရႏငမည ျဖစသည။ ပါ၀ငေျဖဆသအမားက ပညာေရးသည တငးျပည၏ ျပနာ အေတာ မားမားက ေျဖရငးေပးႏငသည အရာ ျဖစသညဟ ျမငၾကသည။ ပညာေရးသည လငယမား ဘ၀တးတကေရးအတြက အခြငအလမးေကာငးမား ေပးႏငျခငး၊ တစယသန ဘကလကမႈက တကဖကျခငး ႏင ၿငမးခမးေရးအတြက ခငမာေသာအေျခခအတျမစတစခ ခမတေပးႏငျခငးတ႔ တြင အဓက ကသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ၎တ႔ပတ၀နးကငရ လငယအမားအျပားသည အရညအေသြးျမငပညာေရးက မရရၾကေသးဘ ရေနသည။ အသငးအ၀ငးအခ႔ကလညး ၎တ႔ ကေလးမား၏ အနာဂတအတြက စးရမၾကသညဟ ဆသည။

30

ေယဘယအားျဖင ပညာေရး အေၾကာငး ထသြငးေျပာဆၾကေသာ ပါ၀ငေျဖဆသ အမားစက ကေလးမားအား ၎တ႔ မဘမားထက ပမေကာငးမြနေသာ ဘ၀မား ရရေရး လအပေၾကာငး သေဘာတၾကသည။

ပါ၀ငေျဖဆသမားသည အစးရက တငးရငးသားေဒသမားရ ျပညသမား၏ လအပခကမားက အမနတကယ စးရမပပနၿပး ၎တ႔ ေနထငမႈဘ၀အေျခအေနမား တးတကေကာငးမြနေရး အတြက ေဆာငရြကသညက လကေတြ႔ ျမငလၿပး အစးရႏင ဆကစပမႈ ရလၾကသည။ ျပညသ မားအေပၚ ကညခငသညဆႏၵရေၾကာငး ျပသရနအတြက အစးရအေနျဖင အသငးအ၀ငးမားႏင ပမ ပးေပါငးေဆာငရြကရန လအပေၾကာငး အႀကျပၾကသည။ အထးသျဖင ေဒသဆငရာ မ၀ါဒမား ခမတျခငး သ႔မဟတ ဆးျဖတခကမား ခမတျခငးတ႔တြင ၎တ႔ႏင တငပငရန ျဖစသည။

အားေပးသညပစျဖင တငပငေဆြးေႏြးျခငးအားေပးသညပစျဖင တငပငေဆြးေႏြးျခငး

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥႏင ေဒသတြငး လမႈအသငးအ၀ငးဆငရာ ျပနာမားအေပၚ ၎တ႔ အျမငမားအား နားေထာငသမားက လာေရာကေမး ျမနးေသာေၾကာင အားတကရသညဟ အသငးအ၀ငးတ႔က အထး သးသပေျပာဆၾကသည။ ပါ၀ငေျဖဆသ အခ႔က နားေထာငသမားက ၎တ႔ထ ခဥးကပၿပး စကား၀ငးတြင ပါ၀ငေပးရန ေမးျမနးသညအတြက စတေကနပရေၾကာငး ေျပာဆသည။ ပါ၀ငေျဖဆသအေတာမားမားကလညး ယခအႀကမသည ၎တ႔အျမငမားႏင ထငျမငခကမား ဖလယခြငရေသာ ပထမဥးဆးအႀကမ ျဖစၿပး ထသ႔ အေမးခရျခငးက ၎တ႔ သည အေရးႀကးပဂၢလမားကသ႔ ဆကဆခရသညဟ ခစားရေၾကာငး ေျပာဆသည။

အႀကးစားဖြ႔ၿဖးတးတကမႈစမကနးမားေၾကာင စတအေႏာကအယက ျဖစရျခငးအႀကးစားဖြ႔ၿဖးတးတကမႈစမကနးမားေၾကာင စတအေႏာကအယက ျဖစရျခငး

ရမးျပညနယေတာငပငးတြင ေဆာငရြကေနေသာ အႀကးစားဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ စမကနးမား အေၾကာငး ေျပာဆၾကေသာအခါ အသငးအ၀ငးတ ႔၏ အေလးထားမခရျခငးနင အဆကအစပမရ ဟေသာ ခစားခကတ႔က ျမငသာေစသည။ ေဘာဆငးႏင အငးေလး ေဒသႏစခတြင အသငး အ၀ငးတ႔၏ စတပက၊ ေဒါသျဖစရသည ခစားခကမားက ေတြ႔ရသည။ ေဘာဆငးေဒသတြင သတတးေဖာေရးလပငနးအခ႔ ရၿပး အငးေလးတြင

31

ခရးသြားလပငနး တးတကေရးအတြက အႀကးစား ဟတယဇနလပငနးမား ရျခငးတ႔ေၾကာင ျဖစႏငသည။

ထစမကနးမားႏငပတသကေသာ စကား၀ငးမားတြင အသငးအ၀ငးတ႔သည တရား၀ငလပပငခြင မစတငခင ၎တ႔အား အသေပးေဆြးေႏြးမႈ မရျခငးအေပၚ ချပငးေဒါသထြကကာ စတပကရ ေၾကာငး တညတညြတတညး ေဖာျပၾကသည။ ေဒသဆငရာအာဏာပငမားက အႀကးစား စမကနးမားအား လမႈစးပြားဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအျဖစ ပေဖာၾကေသာလညး အသငးအ၀ငးတ႔က ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအတြက အစးရတြင တာ၀နရၿပး နငငျခားကမၸဏမားႏင မသကဆငေၾကာငး တနျပနေျပာဆသည။ ေဒသခမားက ထအႀကးစား စ မက နးမ ား၏ ဆးက းသကေရာကမ ႈမ ား က ခ ါး စး ခရေနရဆ ျဖစေသာေၾကာင အသငးအ၀ငးတ႔၏ စတပကမႈ ပမျမငတကလာသည။ ထသကေရာကမႈမားတြင ေျမယာသမးဆညးမႈႏင အးအမမမႈ၊ သဘာ၀ပတ၀နးကင ထခကပကစးရျခငးႏင ကမးမာေရးအႏာရယႀကရျခငး စသညတ႔ ပါ၀ငသည။ ထေဒသမားရ ပါ၀ငေျဖဆသအခ႔က ထစမကနးမား ဆကလကေဆာငရြကေနျခငးသည ၿငမးခမးေရး မရျခငးႏင ညမ သညဟ ဆၾကသည။

ႏငငျခားသားေၾကာကေရာဂါ တးမားလာျခငးသည အႀကးစားဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ ႏငငျခားသားေၾကာကေရာဂါ တးမားလာျခငးသည အႀကးစားဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ စမကနးမားႏင ဆကစပေနသည။စမကနးမားႏင ဆကစပေနသည။

ထဆးရြားေသာအေတြ႔အႀကမားသည တရပကမၸဏမားႏင ၎တ႔ႏငပါလာေသာ တရပလပသား မားအေပၚထားရေသာ အသငးအ၀ငးတ႔၏ ႏငငျခားသားေၾကာကစတ ျမငလာရျခငးက နားလည လာေစသည ေနာကခအေၾကာငးအခကမား ျဖစသည။ ေဒသခမား၏ ေျမယာ သမးဆညးခရမႈ ႏင သဘာ၀ပတ၀နးကငပကစးမႈ ျမငတကလာျခငးတ႔ ျဖစေစသညအျပင တရပ ကမၸဏမားက အစးရအရာရမားက လာဘထးကာ ၎တ႔ေဒသအတြငး ေဆာငရြကခြငရရန ခြငျပခကမား ရယထားသညဟေသာ အျမငေၾကာင တရပကမၸဏမားအေပၚ သသယရၾကသည။ ထအႀကးစား စမကနးမားမ ဖနတးေပးေသာအလပအကငမားကလညး ကမၸဏမားက ေခၚလာေသာ တရပအလပသမားမားကသာ လပခငးေလရသျဖင ေဒသခမား ေဒါသထြကၾကရသည။

32

၎တ႔ေဒသအတြငး လာေရာကေနထငေသာ တရပအလပသမားမားသည ရမးျပညနယမ အမးသမးမားက လကထပခြငရရန မဘမားအား လာဘေပးၾကသညဟ ယၾကညၾကသျဖင ဤနညးျဖငလညး ၿခမးေျခာကခေနရသညဟ အသငးအ၀ငးတ႔က ယဆၾကသည။ တရပ အလပသမားမားႏင ေဒသခအမးသမးမားအၾကား အမေထာငကပါက ထအမးသမးမား၏ တငးရငးသားျဖစခြငပါ ေျပာငးသြားသညဟ အသငးအ၀ငးတ႔က မတယသည။ တရပအလပ သမားမားအေပၚ မေကနပမႈ မားလာသညက ထအသငးအ၀ငးမားက နးနးကပကပ ေစာငၾကညရန လအပေနေၾကာငး ျပသေနသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ထမေကနပမႈမားမ တဆင အနာဂတ အၾကမးဖကမႈျဖစလာေစရန ပဋပကၡတြနးအားေပးသညအရာ ျဖစလာေစႏင ေသာေၾကာင ျဖစသည။

ကယားျပညနယ။ကယားျပညနယ။

သတႏငယဥတြ အေကာငးျမငမႈသတႏငယဥတြ အေကာငးျမငမႈ

ပါ၀ငေျဖဆသမား၏ ၿငမးခမးေရးအေပၚ ေဖာျပခကတြင ကရငနအမးသားတးတကေရး ပါတ (KNPP) ႏင ျမနမာအစးရတ႔အၾကား ၂၀၁၂ ခႏစက အပစခတရပစေရးသေဘာတညခက ေရးထးၿပးကတညးက အသငးအ၀ငးမား ေတြ႔ႀကရသည တးတကမႈမားက သတထား လာၾကသညက တစစတတစပငး ေတြ႔ရသည။ စစတပလႈပရားမႈနညးေသာ ၀နးကငတြင ပမ လြတလပလၿခစြာ သြားလာႏငခြငသည ကယားျပညနယရ ျပညသအမား အလြနေလးစား တနဖး ထားသည အေကာငးဘကဥးတညေသာ အဓက အေျပာငးအလမားျဖစသည။ သ႔ေသာ ၁၉၉၀ ႏစလယမားအတြငးက အပစခတရပစေရး သေဘာတညခကမား လကမတထးၿပး သးလ အၾကာတြင ပကျပယခရျခငးသည ကယားျပညနယရ ျပညသမားက ၿငမးခမးေရးႏင ပတသက၍ သတထားေစာငၾကညရန သတေပးေနသည။ ကယားျပညနယရ ေဒသချပညသမားသည သေဘာတညခကႏင စကားလးမားက လကေတြ႔ေဆာငရြကႏငေရးအတြက “စစမန” ၿပး “တာရညခေသာ” ၿငမးခမးေရးအေၾကာငး ေမးျမနးၾကသည။ အသငးအ၀ငးတ႔မ ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥအေပၚ သတတရားႏင ယဥကာ အေကာငးျမငၾကေၾကာငး ေျပာၾကသည။ ဤသညက ၎တ႔ ေမာလငခကမားအတြက ပမလကေတြ႔ကေစသည။ သ႔ေသာ ေဒသအတြငး ၿငမးခမးေရး ရေစခငေသာ ဆႏၵကေတာ မေျပာငးလေစပါ။

33

လမႈစးပြား ဖြ႔ၿဖးတးတကေရး ဆႏၵလမႈစးပြား ဖြ႔ၿဖးတးတကေရး ဆႏၵ

စကား၀ငးအခ ႔က ကယားျပညနယအတြက စးပြားေရးႏငလမႈေရးဆငရာ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရး လအပခကမားအတြက အဓကထား ေျပာၾကသည။ ပါ၀ငေျဖဆသမားက လယယာလပငနးႏင တကရကပတသကေနေသာ စကပးေရးက႑၏ အေရးႀကးမႈသည ေဒသခမား ႀကေတြ႔ေနရဆ ျပနာမား၏ အရငးအျမစ ျဖစသညဟလညး ထပတလလ ဆသည။ အခြနေကာကချခငး၊ ေျမယာျပနာမား၊ မးယစေဆး၀ါးထတလပျခငး၊ စကပးေရးဆငရာ စြမးရညႏင သဘာ၀ ပတ၀နးကငဆငရာ စးရမပပနရမႈမားသည အသကရငရပတညေရးတြက လယယာ လပငနးက သာ မခေနရေသာ အသငးအ၀ငးမားအတြက အဓက စနေခၚမႈမား ျဖစေနခသည။ အသငးအ၀ငး ရျပညသတ႔သည ၎တ႔ ေရရညအသကရငရပတညေရးအေပၚ ထခကလကရေသာ ေစးကြက အားမားက သတထားရသည။

လပစစမးႏင ေရ မရရျခငးသည ၎တ႔ေန႔စဥဘ၀မားအတြက ႀကးစြာေသာ ၀နထပ၀နပး ျဖစရ ၿပး အျခား ၿမ႔သ ၿမ ႔သားမားႏင ယဥပါက ခ႔ငရေၾကာငးလညး အသငးအ၀ငးတ႔က သတျပမ ၾကသည။ အစးရအား ပညာေရးႏင ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈမား တးျမင ေဆာငရြကေပးရန ေတာငးဆၾကသည။

အထကေဖာျပပါ အေၾကာငးအရာမားသည လမႈအသငးအ၀ငး အဆငအသးသးတြင ေျဖရငးရန လအပေနေသာ အဓကအေၾကာငးခငးရာမား ျဖစသည။ ထအေၾကာငးအရာမားအေပၚ အေလး ထားျခငးက ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ၏ အကးရလဒအျဖစ ေဖာျပေနသည။ တကပြမား ေလာက လာျခငး၊ ျပညသမား လၿခမႈရသညဟခစားလာရျခငး တ႔အျပင ျပညသတ႔၏ အဓကစးရမခက မားသည ျပညနယပမဖြ႔ၿဖးတးတကေရးႏင အေျခခ၀နေဆာငမႈမား ပမရရေရးတ႔ဘကသ႔ ေျပာငးလေကာငး ေျပာငးလလာလမမည။ ကယားေဒသခတ႔အတြက စစမနၿပးေရရညတညတ ေသာ ၿငမးခမးေရး၏ တစစတတစပငးအျဖစ ထအေၾကာငးအရာမားက နာလညရန အသငး အ၀ငးမားႏင ထေတြ႔ဆကဆျခငးႏင ၎တ႔အား စကား၀ငးမားသ႔ ပါ၀ငလာေစျခငးစသည သမေမြ႔ေသာခဥးကပမႈ လအပသည။

34

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥဆငရာ သတငးအခကအလကၿငမးခမးေရးလပငနးစဥဆငရာ သတငးအခကအလက

ပါ၀ငေျဖဆသတ႔က ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥႏငပတသက၍ ၎တ႔မသၾကေၾကာငး ထပခါ ထပခါ ေျပာၾကသည။ ထသတ ႔က ၿ ငမးခမးေရးလပငနးစဥအေၾကာငး အၾကမးဖဥးသၾကေသာလညး ျဖစထြနးတးတကမႈေနာကဆးအေျခအေနက မသရၾက။ နားေထာငသမားကယတငကလညး ပါ၀ငေျဖဆသမားအၾကား မသၾကသညက သတျပမသည။ ဤသညမာ စကား၀ငးမားတြငး ပါ၀ငေျဖဆသမားႏင ေတြ႔ဆေျပာဆေသာအခါ ေတြ႔ႀကရေသာ စနေခၚခကမားအေပၚ မတည၍ ေျပာႏငျခငးျဖစသည။

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင ပါ၀ငျခငးၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင ပါ၀ငျခငး

ကယားျပညနယရ ျပညသတ႔သည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင အတငးထကအလြန ပါ၀ငခငၾကသည။ မညသ႔ ပါ၀ငရမညက မသၾကျခငးသာ ျဖစသည။ ပါ၀ငေျဖဆသ အသငး အ၀ငးမားက ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင ပါ၀ငေနေသာ အစးရႏင တငးရငးသားလကနကကင တပဖြ ႔မား၏အေတြ႔အႀကမားႏင အျမငမားအား ၎တ႔ျပညသမားႏငဖလယရန လအပေၾကာငး သတငးစကားကလညး ပါးလကၾကသည။ ကၽြမးကငသမား၊ လမႈအဖြ႔အစညးမား၊ အစးရႏင လကနကကငတပဖြ႔မား စသညတ႔၏ အျမငသေဘာထားအမးမးအား ၾကားခငေသာေၾကာင ထအဖြ႔မားထ ၿငမးခမးေရးႏငပတသကေသာ သတငးအခကအလကမား ေပးရန ေတာငးဆ သည။ ၎တ႔ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင ပါ၀ငေဆာငရြကခငၿပး သကဆငရာ အာဏာပငမား က ၎တ႔ႏ င ထေတြ ႔ဆကဆရနႏ င ၎တ႔ အေတြ ႔အႀကမားႏ င အျမငမားက နားေထာငေပးရန ေတာငးဆၾကသည။ ၎တ႔အသမားႏင ပါ၀ငေဆာငရြကမႈမားသည ေရရည တညတေသာ ၿငမးခမးေရး ေအာငျမငစြာတညေဆာကရနအတြက အကးရရသာမက အေရးႀကးေၾကာငးလညး ၎တ႔ သတျပမၾကသည။ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင ပမပါ၀ငလာၿပး အခကအလကမား ပမသရခငေသာ ျပငးျပေသာဆႏၵသည အခြငအလမးတစရပ ေပၚလာေစသကသ႔ အပစခတ ရပစေရးေဆာငရြကသမားအတြက ကယားျပညနယရ ျပညသမားအၾကား စတ၀ငစားမႈက ေျပာငးလရန အားေကာငးေသာ ဆြေဆာငမႈတစခ ျဖစေစသည။

35

ကရငျပညနယကရငျပညနယ

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအေပၚ အေကာငးျမငမႈမားၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအေပၚ အေကာငးျမငမႈမား

ကရငျပညနယတ၀မးရ ျပညသမားသည ေယဘယအားျဖင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥႏင ဆကစပမႈရသညဟ အခငအမာ ယဆၾကသည။ ဤသညက ကရငေဒသခအမားစသည ၎တ႔ ဘ၀တစေလာက အၾကမးဖကပဋပကၡမားႏင ႀကးျပငးခရသည အေတြ႔အႀကႏင ယဥစဥးစားပါက အၾသစရာေတာ မဟတပါ။ ပါ၀ငေျဖဆသ အမားအျပားက ၿငမးခမးေရးအေၾကာငး မားမား စားစားမသခဟ ဆသည။ ဤသညကလညး ၿငမးခမးေရးသည ၎က မရရဖးသမားအတြက စတကးသကသက သေဘာတရားသာ ျဖစသည ဟေသာ အခကအျဖစ မတယႏငသည။

အလးစၿခ ၾကညပါက ကရငျပညနယသည ျပညသမားအေနျဖင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမ သကေရာကမႈေကာငးမားႏင ႀကရေသာ အားအေကာငးဆး နမနာ ျဖစသည။ ျပညသ အမားစသည ေယဘယအားျဖင ယခငကထက ယခ ပမလၿခသညဟ ခစားၾကရသည။ ဤသညမာ ၎တ႔ေကးရြာမားအနး သ႔မဟတ ေကးရြာအတြငး တကပြမား ေလာနညးလာသည ေျပာငးလမႈ ျဖစသည။ ျပညသတ႔သည စစေဆးေရးဂတ အမားအျပားကလညး ျဖတသနးစရာ မလေတာဘ ပမ လြတလပစြာ ခရးသြားလာႏငသည။ ၎တ႔အသငးအ၀ငးအတြငး စစသား အေရအတြက သသသာသာေလာကလာခသညအတြက ေဒသခမား၏ တစေန႔တာအတြက ပမ လၿခမႈရသညဟ ခစားရေၾကာငး ဆသည။

ပမေကာငးမြနေသာ လၿခေရးအေျခအေနႏငအတ တးတကေကာငးမြနလာေသာ အေျခခ အေဆာကအႏင အေျခခ လမႈေရး၀နေဆာငမႈမား ေပါငးစပလကေသာအခါ ျပညသမားအေနျဖင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအေပၚ ေကနပရေစသည။ ပါ၀ငေျဖဆသမားက ထအေျပာငးအလမားက ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥႏင ယဥတြျမငလာေသာေၾကာင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအေပၚ ၎တ႔ အေကာငးျမငလာေစၿပး၊ ထအေကာငးျမငမႈမား အလငအျမနႏင ေအာငေအာငျမငျမင ျဖစေပၚလာေစခငသည ဆႏၵမား ျပငးျပလာေစသည။ မညသ႔ဆေစ ႏစလၾကာရညပဋပကၡ သမငးသည ၎တ႔ေမာလငခကမားႏငအတ တြပါလာေသာ သသယက ရငးရငးလငးလငး ေဖာျပေနသည။

36

စစတပေနရာခထားမႈ နညးပါးေစခငသည ဆႏၵစစတပေနရာခထားမႈ နညးပါးေစခငသည ဆႏၵ

ကရငျပညနယမ ပါ၀ငေျဖဆသမားသည တပမေတာႏင တငးရငးသားလကနကကငတပဖြ႔ ႏစခစလးမ စစသားမားသည ၎တ႔ေန႔စဥဘ၀ႏင လမႈအသငးအ၀ငးမားအေပၚ ေနာငယက ေနၾကသညဟ ထငျမငၾကသည။ အဖြ႔တစဖြ႔ သ႔မဟတ အျခားတစဖြ႔က ေထာကခမႈ ပမ ျပသေသာ အျခားျပညနယမားရ ျပညသမားႏင ႏႈငးယဥပါက ကရငျပညနယရ ျပညသမားသည မညသည စစသားမဆ ၎တ႔ဘ၀ အခကအခမား ျဖစေစသညအတြက တာ၀နရသမားအျဖစ ရႈျမငၾက သည။ ထဆးရြားေသာအေတြ႔အႀကမားအေၾကာငး ေျပာဆေသာ စကား၀ငးမားသည ပဋပကၡႀကရေသာ ျပညသမား၏ စတပကမႈက မးေမာငးထးျပေနသည။ စကား၀ငးမားက ပါ၀ငေဆြးေႏြးသမားအၾကား ယၾကညမႈႏင ရးသားမႈ နညးပါးျခငးသည ေဆြးေႏြးသအပစ အားလးက ေအာငျမငေသာ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတစခအတြက ေဆာငရြကၾကရန လအပသည ကစၥရပတစချဖစသညဟ အသအမတျပၾကသည။

ပဋပကၡျဖစေစသညအရာမားအေပၚ NGO အဖြ႔မား၏ သကေရာကမႈပဋပကၡျဖစေစသညအရာမားအေပၚ NGO အဖြ႔မား၏ သကေရာကမႈ

ကရငလမးတ႔၏ လသားခငးစာနာမႈအကအညမား၊ ႏငငတကာအဖြ႔အစညးမားႏင ဆကစပမႈ သမငးမာ ရညလားသည။ ကရငျပညနယအတြငး အးအမမေရႊ႔ေျပာငးေနထငရသ IDP မားႏင ထငးႏငငနယစပေဒသမားတြင ေနထငေနရေသာ ဒကၡသညမားသည ႏငငတြငးအျခားေဒသရ လမားထက ပမ ျမငသာထငသာ ရၾကသည။ ဤသညက နယစပတြင အလပလပေသာ အနဂအ အဖြ ႔အေရအတြက တးျမငလာေစသည။ ကရငလမးတ ႔ႏင ထ အနဂအအဖြ ႔မားအၾကား ထေတြ႔မႈ အေတြ႔အႀကမားက အနဂအအဖြ႔မားအေပၚ ၎တ႔ျမငသညအျမငမားက ပေဖာလကရသည။ ထအထတြင အနဂအအဖြ႔မားက လမႈအသငးအ၀ငးရလမားထ ကညေထာကပမႈမား ေပးသည သာမက ၎တ႔ စမကနးမား၏ မရညရြယေသာ ဆးကး သကေရာကမႈမားလညး ရႏငသည။ ပါ၀ငေျဖဆသမားအေနျဖင NGOs မားက ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအတြက ေထာကပေပးႏငေသာ အဓကလမားအျဖစ ျမငၾကသမားလညး ရသည။

37

အသငးအ၀ငးရ ျပညသအမားအျပားက ၎တ႔ေဒသမား ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးႏင လမႈေရး ၀နေဆာငတ႔ တြင NGO အဖြ႔မား၏ ကညမႈမားက ထသြငး ေျပာဆၾကသည။ NGO မား၏ ၀နေဆာငမႈ လပငနးမားေၾကာင ျပနာမားတကရသညလညး ရေၾကာငး မၾကာခဏ ေဖာျပ ၾကသည။ အခ႔ကလညး NGO အဖြ႔မား၏ အကအညမားသည အကအညရရသႏင မရရသ အသငးအ၀ငးတ႔အေၾကား ကြာဟမႈ ျဖစေအာင အမတတမ ဖနတးမေစသညဟ ထငျမငၾက သည။ ဤသညက ေအာကေျခအသငးအ၀ငးအၾကား ကြျပားမႈ ျဖစေစသညဟ ျမငၾကသည။ ပါ၀ငေျဖဆသအခ႔က ေဒသချပညသမားသည ၎တ႔အေျခခလအပခကအတြက NGO အဖြ ႔မားအေပၚ ပမ မခလာၾကသညဟ သတျပမၾကကာ ထေျပာငးလလာေသာ စတသေဘာႏင အမအကငတ႔သည လမႈအသငးအ၀ငးတ ႔ေပၚ ဆးကး သကေရာကမညက စးရမၾကေၾကာငး ေျပာဆၾကသည။ အျခားသမားကလညး NGO ေထာကပေငြမားသည လာဘစားမႈက အားေပး ေနခၿပး ၎တ႔ရညမနးသည လမႈအသငးအ၀ငးမားထ မေရာကမညက စးရမၾကသည။

ကရငျပညနယရ ေဒသခမား၏အျမငမားက လသားခငးစာနာမႈဆငရာအကအညမား ေထာကပ ေပးေနေသာ NGO မား၏ ျပညသမားအေပၚ မညသ႔ ဆးရြားေသာ သကေရာကမႈမား ျဖစေပၚ ေစသညႏင မတကြျပားေသာ အသငးအ၀ငးမားအၾကား အဆငမေျပမႈမား ဖနတးသည က ေဖာျပသည။ NGO မားႏင ပတသကေသာအျမငမားႏင ပဋပကၡျဖစေစသညအရာမားအေပၚ လသားခငးစာနာမႈဆငရာအကအညမား၏ သကေရာကမႈမားသည စမကနး ျပငဆငျခငးႏင လသားခငးစာနာမႈႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအလပမား အေကာငအထညေဖာရာတြင “မနစနာေစရ”5 ဟေသာ ခဥးကပမႈ ပစက ရငးလငးစြာ သတရေစသည။ တစခနတညးမာပင ပဋပကၡေဒသရ ျပညသမား၏ ဘ၀ကလညး သကေရာကမႈ ရသည။

5 မနစနာေစရ။ အေထာကအပမားက ၿငမးခမးေရး သ႔မဟတ စစပြမားက မညသ႔ ကညႏငသနညး။ ဟေသာ စာအပက မယရ အနဒါဆန က ေရးသားခသည။ ထစာအပတြင ပဋပကၡအေျခအေနမားတြင လသားခငးဆငရာအေထာကအပမားေပးေသာအခါ မရညရြယေသာ သကေရာကမႈမားႀကရႏငသျဖင အကအညေပးေရးေအဂငစ၀နထမးမားအေနျဖင လကေတြ ႔ခ ဥးကပလပေဆာငသငေသာ နညးနာမားက အႀကျပထားသည။

38

မြနျပညနယမြနျပညနယ

မြနျပညသစပါတအေပၚ ယၾကညမႈမြနျပညသစပါတအေပၚ ယၾကညမႈ

အျခားတငးရငးသားျပညနယမားနညးတ မြနျပညနယရ လမႈအသငးအ၀ငးမားသည တပမေတာ အေပၚ ချပငးေဒါသထြကၾကၿပး ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ ေရရညတညတေရးအေပၚတြငလညး သသယရေၾကာငး ေျပာဆၾကသည။ ပါ၀ငေျဖဆသမား အမားအားျဖင မြနတငးရငးသား ျပညသမားသည မြနျပညသစပါတအေပၚ ေထာကခမႈ ပရေၾကာငး ျပသၾကသည။ ျပညသအမားစ က မြနျပညသစပါတက ၎တ႔၏ ကယစားလယႏင တရား၀င လၿခေရးအငအားစအျဖစ ရႈျမငၾက သည။ ဥပမာအားျဖင အသငးအ၀ငးရလတ႔က မြနျပညသစပါတအေနျဖင အစးရထနးခပရာ ေဒသမားတြင မးယစေဆး၀ါး ေရာငး၀ယေနမႈ၊ မးယစေဆး၀ါးသးစြမႈမားအတြက ေျဖရငးေပးေစ လၾကသည။ ေယဘယအားျဖင မြနလမႈအသငးအ၀ငးတ႔သည မြနျပညသစပါတ အေပၚ ေထာကခမႈႏင ယၾကညမႈ ျမငမားသည။

တရား၀ငျပညနယနယနမတမားအေပၚ နားလညမႈတရား၀ငျပညနယနယနမတမားအေပၚ နားလညမႈ

ျပညနယတစခခငးစအလက သေတသနျပ စကား၀ငးမားက တရား၀ငျပညနယ နယနမတမား အတြငး ေဆာငရြကရန စစဥချခငး ျဖစေသာလညး မြနျပညနယမ ေတြ႔ရခကမားက တရား၀င နယနမတသတမတခကအေပၚ နားလညမႈမာ မတညသညက ေဖာျပသည။ မြနျပညနယမ မြနတငးရငးသား နားေထာငသမားက ၎တ႔သည မြနျပညနယမျဖစသညဟ ဆၾကေသာလညး ပထ၀အေနအထားအရ မြနျပညနယအတြငးေနထငေသာ ကရငတငးရငးသား နားေထာငသ မားက ၎တ႔ အသငးအ၀ငးမားသည အမနတကယတြင ကရငျပညနယအတြငး ေနထငၾက သညဟ ယၾကညၾကသည။ ဤသ႔ နားလညမႈပစက ျပညသမား၏ အျမငမားျဖင ထငဟပ ေနသည။ ဥပမာ မြနျပညနယ တရား၀ငနယေျမ နယစပတြင ေနထငေနၾကေသာလညး ကရငရြာ မားမ ပါ၀ငေျဖဆသမားက ၎တ႔သည ကရငျပညနယတြင ရေနသညဟ ေျပာဆၾကျခငး ျဖစသည။ ဤသညမာ ဖယဒရယစနစဆငရာ အနာဂတ ေဆြးေႏြးပြမားတြင အေရးတႀကး စဥးစားရမည အခကျဖစၿပး၊ တရား၀ငျပညနယ နယနမတမားအေပၚ အေျခခ၍ ဗဟခပကငမႈ

39

ေလာကေသာ အပခပမႈ အထးသျဖင ျပညနယမားတြင လနညးစတငးရငးသားအပစမား အတြက ကယစားျပမႈက ထသြငး စဥးစားရမည အခကျဖစသည။

ဘာသာစကားႏင ယဥေကးမႈတ႔၏ အေရးပါမႈဘာသာစကားႏင ယဥေကးမႈတ႔၏ အေရးပါမႈ

ဘာသာစကားႏ င ယဥေကးမႈဆငရာ စဥးစားခကမားသည မြနတငးရငးသား ျပညသမားအတြက အထးအေရးႀကးၿပး အဓက အေလးထားရမည အေၾကာငးအရာမားတြင ေဆြးေႏြးေျပာဆ ၾကသည။ ဤသညက ယခ စာအပအတြက နားေထာငျခငးဆငရာ အေစာပငးသငတနးတြင ေတြ႔ရခသည။ မြနအပစမားက ဗမာစကားထက မြနဘာသာစကားက အသးျပၿပး ဆကသြယ ေဆာငရြကသညက ပမႏစသကၾကသည။ ကရငလမး နားေထာငသမားရေနသညတင ၎တ႔ ဘာသာစကားကသာ အသးျပခငၾကသည။ နားေထာငသ အခ႔က ဗမာလေျပာရန အဆငမေျပ ၾကဘ မြနလသာ ေျပာၾကသည။ မြနဘာသာစကား အသးျပမ ႈ ေလာကလာၿပး မြနတငးရငးသား မားအၾကား ဘာသာစကားတစမးတညးတတေသာ ဗမာစကားေျပာသမား မားျပားလာသညက သတထားမေသာလညး မြနဘာသာစကားသည အဓကထားေျပာဆေသာ စကားအျဖစ ရေနဆ ျဖစသည။ မြနအသငးအ၀ငးတ႔က ၎က စကား၀ငးမားတြင ထပေပါငးေျပာဆၾကၿပး မြနျပညနယ တစ၀မး လထ၀နေဆာငမႈက႑၊ ပညာေရး ႏင အစးရဌာနတ႔တြင မြနဘာသာ တးျမငအသးျပ ေစခငသည ဆႏၵရေၾကာငး ေဖာျပၾကသည။ မြနတငးရငးသား အပစမားက ယဥေကးမႈဆငရာ ႏင အသအမတျပမႈ ကစၥရပမားသည ၎တ႔အနာဂတအတြက အေရးႀကး ေၾကာငးကလညး သၾကသည။ မြနအမ းသားေန႔ရျခငးႏင အဆငအားလးတြင အစးရ ကယစားျပမႈ ရျခငးသည မြနတငးရငးသားျပညသမားအတြက အေရးႀကးသည။

လမႈအသငးအ၀ငးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈႏင စးပြားေရးအရ စးရမပပနမႈမားလမႈအသငးအ၀ငးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈႏင စးပြားေရးအရ စးရမပပနမႈမား

မြနျပညနယရ အသငးအ၀ငးျပညသမားသည ပဋပကၡႏင ေရ႔တနးစစပြက ေကာလြန ျမငေလ ရၿပး၊ ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ၊ အေျခခအေဆာကအဦ ၊ အလပအကင၊ စးပြားေရးႏင လမႈေရး၀နေဆာငမႈ စသည ကစၥရပမားအေၾကာငး ပမ ေျပာဆၾကသည။ အနာဂတလအပခက ႏင စနေခၚမႈမား ေကာလႊားႏငမည နညးလမးမားအား အမားဆး အေလးေပးေျပာၾကသည။ နားေထာငသမားက စစပြ သ႔မဟတ ပဋပကၡမရေသာ လမႈအသငးအ၀ငး

40

မားရ ပါ၀ငေျဖဆသအမားအျပားသည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥသည ၎တ႔ဘ၀မားႏင အနညးအကဥးသားသကဆငသညဟ ခစားရေၾကာငး ေ၀မ ေပးသည။ အသက ၃၀ မ ၅၀ ႏစအၾကား လတ႔သည အလပအကငႏင စးပ ြားေရးအေၾကာငးက ပ မ စးရမၾကသည။ အထးသျဖင ၎တ႔၏ ရာဘာစကပးေရးက႑တြင ျဖစသည။

လငယမားကလညး ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအေပၚ စတ၀ငစားမႈ အနညးငယသာ ရေၾကာငး မၾကာခဏ ေဖာျပၿပး ပညာေရးဆငရာ လမႈေရးလႈပရားမႈမားကသာ ပမ စးရမၾကသညဟ ဆသည။ ဤစကား၀ငးမား ျပလပေနခနက ျပညနယတစ၀မးတြင အမးသားပညာေရးဥပေဒ ေအာကရ တငးရငးသားဘာသာစကား သငၾကားေရးဆငရာ အခကမားက အသအမတ ျပရနႏင ေကာငးသားအခြငအေရး ေတာငးဆသည မြနျပညနယေကာငးသားသမဂၢက ဥးေဆာငေသာ ဆႏၵျပမႈအခ ႔ ျဖစပြားခသည။ ပါ၀ငေျဖဆသ အမားအျပားက လကရ အဆငမေျပမႈမားႏင ပဋပကၡသည တစႏငငလး ၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးပြထက ပမအေရးႀကးသညဟ ဆၾကသည။

မြနျပညနယရ လမႈအသငးအ၀ငးတ႔တြင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥထက ေကာလြနၿပး စးရမပပနရ မႈမား ရေနသည။ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင ၎တ႔ပါ၀ငျခငးသည ျပညနယညညြတေရး အတြက အေရးႀကးေသာ အစတအပငးတစခ ျဖစသညဟ ျမငၾကသည။ ျပညနယတစ၀မးရ ျပညသမားက ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင လထပါ၀ငမႈ ပမရရေရးအတြက ေတာငးဆခၾက ေသာလညး ၎တ႔ေန႔စဥ လေနမႈဘ၀အေပၚ သကေရာကမႈရေသာ နယစပျပနာမားက ေျဖရငးရန လအပေၾကာငး မးေမာငးထးျပၾကသည။

41

အႀကျပခကမားအႀကျပခကမား

လမႈအသငးအ၀ငးတ႔၏ အႀကျပခကမားႏင နားေထာငသမား၏ ေလလာေတြ႔ရခကမားက ခြျခမးစတျဖာၿပးေနာက CPCS သည ျမနမာအစးရ၊ တပမေတာ ႏင တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႔ ေခါငးေဆာငမား၊ ျမနမာႏငငအတြငး ကညေထာကပမႈေပးေနေသာ ႏငငတကာႏင အစးရမဟတေသာ အဖြ႔မားက ေအာကပါ အႀကျပခကမား ေပးလသည။

ျမနမာအစးရသ႔ျမနမာအစးရသ႔

• အစးရအေနျဖင ဆယစႏစေျခာကစနးပါးၾကာ ျဖစပြာေနေသာ ျပညတြငးစစမးအၿပးတြင လထယၾကညမႈရရန အဆငလကေဆာငရြကမႈမားေဆာငရြကရန လအပသည။ အဓက နညးလမးမားထမ တစခမာ တငးရငးသားလကနကကငတပဖြ႔မား ႏင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈ ဆကလကျပလပျခငးျဖင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအေပၚ ၎၏ ရးသားမႈက ျပသျခငး ျဖစသည။

• အစးရသည တႏငငလးအပစခတရပစေရး သေဘာတညခကကသာမက ၂၀၁၁ ခႏစ ႏင ၂၀၁၂ ခႏစအတြငး တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔မားႏင ႏစဘကအပစခတရပစ ေရး သေဘာတညခကမားက ေလးစားလကနာရန တပမေတာႏင ပးေပါငးေဆာငရြက ရမည။

• ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ၏ သဘာ၀၊ ၿငမးခမးေရး၏လကရ တးတကျဖစထြနးမႈမားက လမႈအသငးအ၀ငးမားထ ရငးျပရန အစးရအေနျဖင မဟာဗဟာမား ခမတၿပး၊ ထထေရာကေရာက အေကာငအထညေဖာရန အေရးႀကးသည။ ဤနညးလမးျဖင သတငးအမားမား ပေပာကေစႏငသည။ ထ႕အျပင တကပြမားၿပးသညႏင ခကခငး လကငငးရမညဟ ေမာလငေနေသာ လမႈအသငးအ၀ငး၏ ေမာလငခကအလြမားက လညး စမခန႕ခြႏငမညျဖစသည။ ျပညသမားႏင ထေတြ႕ ဆကသြယေရး ခ႔ထြငျခငး သည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥႏင ထေတြ႔ႏငရန လမးဖြငေပးျခငး လညးျဖစသည။

42

• အစးရသည ျပညသမား၏ ယၾကညမႈရရရနအတြက ဆငးရမြေတမႈ ပေပာကေရး အလးစ မဟာဗဟာတစခ ခမတေဆာငရြကႏငသည။ ထမဟာဗဟာတြင အေျခခ လထအတြက အလပအကငႏင အသကေမြးမႈဆငရာ အခြငအလမးမားက အဓကထား လပေဆာငမႈမား ပါ၀ငသည။ ထမဟာဗ ဟာတြင ေအာကပါအခကမား ပါ၀ငသငသည။- ေကးလကေဒသမားတြင စကပးေရးထတကနမား တးျမငထတလပႏငရန အတြက ရငးႏးျမပႏမႈ တးလာေစမည အစအစဥမား၊ ထမတဆင ပမ ေကာငးမြနေသာ အသကေမြးမႈဆငရာ အခြငအလမးမားရရေရး၊ အစားအစာ လၿခေရးစးရမခကမားကလညး တၿပငနကတညးမာပင ေျဖရငးျခငး၊ ႏင

- ေဒသတြငး စကရမား (အစားအစာထတလပျခငး၊ သစ၊ စကပးေရးထတကန မား၊ ေကာကမကရတနာထတလပျခငးဆငရာ သေဘာတစာခပမား စသည) မားတြင ရငးႏးျမပႏမႈ ျမငတငျခငးသည ကနၾကမးပစၥညးမားမ အရညအေသြး ျမင ကနပစၥညးမား ထတလပျခငးက အားေပးျခငး၊ ထသ႔ထတလပႏငပါက အသကေမြးမႈဆငရာအခြငအလမးမား ဖနတးေပးမည ျဖစသကသ႔ ကနၾကမး မားက တျခား ႏင ငမ ားသ ႔ ေစးေပါေပါ ႏ င တငပ ႔ေနရျခငးကလညး ကာကြယႏငမည ျဖစသည။

• အစးရသည တငးေဒသႀကးႏင ျပညနယအားလးတြင လမႈေရး၀နေဆာငမႈလပငနးမား တးတကလာေစရနအတြက တစႏငငလးအတငးအတာ တးတက ရငးႏးျမပႏရန အဘကဘကမ ႀကးပမးေဆာငရြကသငသည။ လမႈေရး၀နေဆာငမႈစနစ ရရမႈ အနညး ဆး ျဖစသည ေ၀းလေခါငဖားေဒသမားက အဓက ဥးစားေပးသငသည။ ဤတြင ပညာေရးက႑ ကယကယျပန႔ျပန႔အားေကာငးလာေစရန၊ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ ႏင ၀နေဆာငမႈမား၏ အရညအေသြးမား တးတကေကာငးမြနေစရန တ႔က အဓကထား လပေဆာငသငသည။

• အစးရသည လမးပနးပ႔ေဆာငေရးႏင ဆကသြယေရးတ႔ တးတကလာေအာင လပေဆာငသငသည။ ထမသာ ေကးလကေဒသမား၏ အထးကနခစားခက ေလာက ေစမည။ လမးႏင တတားမား၏ အရညအေသြးႏင ခႏငအားက တးျမငျခငးအျပင လကကငဖနးစနစမားပမ အသးျပႏငရန ေဆာငရြကေပးျခငး တ႔သည ျပညသတ႔၏ ေန႔စဥဘ၀မားက ျမငတင ေပးသည။

43

• အစးရအေနျဖင ျပညသမား ပမန လပစစမးႏင ေရေထာကပမႈ ရရေစရန တးျမင ခ႔ထြငေပးရနသည ႀကးမားေသာ လအပခကတစခ ျဖစသည။

• အစးရသည သကဆငရာျပညနယမားရ ျပညသမား အရငးအျမစဖြ႔ၿဖးတးတကမႈမ အက းအျမတရေစရနအတြက သဘာ၀ အရငးအျမစ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးကငတြယရန ေကာငးမြနေသာ အပခပေရးနညးလမးက ထေထာငသငသည။ စမကနးမားအား အတညမျပမ ျပညသမားႏင ေဆြးေႏြးတငပငျခငးႏင သေဘာထားရယျခငး တ႔ ပါ၀ငသည။

• အစးရသည အရငးအျမစဖြ႔ၿဖးတးတကေရးစမကနးမားႏင ပတသကေသာ လပထး လပနညးမားက စတငလပေဆာငသငသည။ အဆပါစမကနးမားသည တငတနးမႈမား အား ေျဖရငးရမည ဥပေဒေၾကာငးအရ နညးလမးႏငပတသက၍ လမႈ အသငးအ၀နးမ သတငးအခကအလကမား ရရေစရမည။

• အစးရသည ေျမယာမတပတငျခငးဆငရာလပငနးစဥမားႏင ပတသကေသာ သတငး အခကအလကမ ေ၀ျခငးက တးျမငေဆာငရြကသငသည။ ထ႔ျပင ေျမယာသမးဆညးခ ခရသာ ျပညသမားအား သငတငေသာေလာေၾကးေပးေဆာငမည တရားေရးဆငရာ ေျဖရငးမႈမားကလညး ေဆာငရြကသငသည။

• အစးရသည လမ းေရး၊ လငကြျပားမႈႏင ဘာသာေရးအရ ခြျခားဆကဆျခငးခရသမား အတြက ေျဖရငးျခငး နညးလမးမား ပပးေဆာငရြကသငသည။ အစးရမ၀ါဒမားသည မညသည အမနးစကားမားကမဆ သညးမခေၾကာငး ျပသသငသည။ အစးရသည ခြျခား ဆကဆခရျခငးအတြက တရားဥပေဒေၾကာငးအရ ကာကြယေပးမႈမားႏငပတသက၍ ျပညသမားထ သတငးအခကအလကမားကလညး ျဖန႔ေ၀ေပးသငသည။

• အစးရသည လမႈအသငးအ၀ငးအတြငး မးယစေဆး၀ါးအသးျပမႈႏင မးယစေဆး၀ါး ကနကးမႈတ႔ေၾကာင ျဖစရေသာ ပကစးမႈ အတငးအတာက သတျပရမည။ ထ႔ျပင မးယစေဆးသးစြသမားအား ျပနလညကစားေရးႏင မးယစေဆးထတလပသမား

44

အတြက ေရရည အစားထးသးႏမားထတေပးျခငးတ႔က အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကမည နညးဗဟာမား ရရမည။

• အစးရ၏ လအပခကတစခမာ မးယစေဆး၀ါးဆငရာအမႈမားက မနမနကနကန ကငတြယရန၊ ဥပေဒစးမးေရးဆငရာ ျပ ျပငေျပာငးလမႈမား အေကာငအထညေဖာရန ျဖစသည။ ဤသညက မးယစေဆး၀ါးျပနာက ေျဖရငးရန ဖြ႔ထားသည ေဒသတြငး ကယထကယထအဖြ႔မား၏ လႈပရားမႈမားက စစေဆးရာတြငလညး အေထာကအက ျပသည။

• လငယဖြ႔ၿဖးတးတကေရးသည လမႈအသငးအ၀ငး၀င ျပညသမား၏ အဓကစးရမမႈ ျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင ႏငငေတာႏင ျပညနယအဆငတြင ပညာေရးႏင စကမႈလပငနးမား တြင ရငးႏးျမပႏမႈမတဆင စးပြားေရး ျမငတငရန အစးရ၏ႀကးပမးမႈမားက အေလးထား သငသည။

တပမေတာႏင တငးရငးသား လကနကကငတပဖြ႔မား၏ ေခါငးေဆာငမားသ႔တပမေတာႏင တငးရငးသား လကနကကငတပဖြ႔မား၏ ေခါငးေဆာငမားသ႔

• တပမေတာႏင တငးရငးသားလကနကကငတပဖြ႔ေခါငးေဆာငမားသည ၎တ႔အဖြ႔မား အၾကား ယၾကညမႈတညေဆာကေရး ဆကလကႀကးပမးရန လအပသည။ ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥတြင စတထကသနစြာ ပါ၀ငမႈက ျပသရန ႏင ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ခႏစမား အတြငး အစးရႏင တငးရငးသားလကနကကငတပဖြ ႔မားအၾကား ေရးထးထားေသာ အပစခတ ရပစေရး စာခပ အသးသးက ေလးစားလကနာရန လအပသည။

• တပဖြ႔အားလး၏ ေခါငးေဆာငမားသည လမႈအသငးအ၀ငးမားအတြငး စစတပမား ရေနျခငးက ေလာခသငသည။ ေကးရြာမားအနး သ႔မဟတ ေကးရြာမားထတြင စစသားမား ရမေနေစရန ေလာခရမည။ ဤသ႔ ေဆာငရြကျခငးျဖင အရပသား ျပညသမားႏင တပမေတာ၊ တငးရငးသားလကနကကငတပဖြ႔မားအၾကား တငးမာမႈ မားက ေလာကေစရန အေထာကအက ျဖစလမမည။

45

• အရပသားျပညသမားႏင ဆကဆေရး ပမ ေကာငးမြနေစရန တပမေတာႏင တငးရငး သား လကနကကငတပဖြ ႔ေခါငးေဆာငမားသည တငးရငးသား လကနကကင တပဖြ႔/ တပမေတာ တပသားမားက အရပသားျပညသမားႏင ေတြ႔ဆလင ျပမႈဆကဆရမည နညးလမးမားအတြက ရငးလငးေသာ မ၀ါဒမား ခမတထားသငသည။ ထမ၀ါဒမားသည ျပညသတ ႔၏ လ႔အခြငအေရးက ေလးစားလကနာသည မ၀ါဒမား ျဖစရမည။

• တပမေတာ/တငးရငးသားလကနကကငတပဖြ႔ေခါငးေဆာငမားႏင လမႈအသငးအ၀ငး မားအနး (သ ႔) အနားတ၀က စခနးခေနေသာ စစသားမားအၾကား ဆကသြယေရး ေကာငးမြနျခငးသည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ ေဆြးေႏြးပြစကား၀ငးမားမ သေဘာတ ထားေသာ သေဘာတညခကမားက အရပသားျပညသမားႏင ဆကဆေရးတြင အမနတကယ တးတကမႈ ရသညဟ ျပသေနျခငး ျဖစသည။

• တပမေတာ/တငးရငးသားလကနကကငတပဖြ႔ ေခါငးေဆာငမားသည ေအာကေျခ ရေဘာမားႏင ေဒသချပညသလထအၾကား အေပါငးလကၡဏာဆနေသာ လမႈဆကဆ ေရးႏင ထေတြ႕မား ရေစမည ေအာကေျခလမႈအသငးအ၀နး ဆကသြယမႈ ႏင ေဆြးေႏြး တငပငမႈစနစမား ထားရျခငးအားျဖင အရပသားျပညသလထႏင ဆကဆေရး ေကာငးမြနေအာင ေဆာငရြကသငသည။

• တပမေတာ/တငးရငးသားလကနကကငတပဖြ႔ေခါငးေဆာငမားသည ေဒသချပညသမား အေပၚ ေကာကခေသာ သးျခားအခြနေကာကသညစနစ ပေပာကေစရန သ႔မဟတ အနမဆးအဆင ေလာကေစရန ေဆာငရြကသငသည။

• တပမေတာ/တငးရငးသားလကနကကငတပဖြ႔ေခါငးေဆာငမားသည ျပညသမားအား အတငးအဓမၼစစသားစေဆာငးျခငး သ႔မဟတ အဓမၼလပအားေပးခငးေစျခငးစသည တ႔က ရပတန႕သငသည။ ဤလပရပမားေၾကာင တပမေတာ/တငးရငးသား လကနက ကငတပဖြ႔မားႏင ျပညသမားအၾကား မနးတးမႈ ျမငလာေစၿပး ယၾကညမႈ ေလာနညးလာေစသည။

46

ျမနမာႏငငအတြငး ကညေထာကပမႈေပးေနေသာ အစးရမဟတေသာအဖြ႔မားႏင ျမနမာႏငငအတြငး ကညေထာကပမႈေပးေနေသာ အစးရမဟတေသာအဖြ႔မားႏင ႏငငတကာ အဖြ႔အစညးမား သ႔ႏငငတကာ အဖြ႔အစညးမား သ႔

• ႏငငတကာအဖြ႔အစညးမားႏင အစးရမဟတေသာအဖြ႔အစညးမား (IOs/NGOs) သည လမႈေရး၀နေဆာငမႈလပငနးမား တးတကေကာငးမြနေရး၊ ခြျခားဆကဆမႈႏင အမနး စကားတ႔အား တကဖကျခငးႏင ဆငးရမြေတမႈ ပေပာကေရး ႀကးပမးခကမား ကသ႔ အဓက ကစၥရပမား ေဆာငရြကရာတြင အစးရႏင မဟာဗဟာကက ဆကလက လကတြေဆာငရြကရန လသည။

• IOs/NGOs မားသည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ ဆကလက ေဆာငရြကႏငရနအတြက အပစခတရပစေရးသေဘာတညခကက လကမတေရးထးထားသမားႏ င လကမတမထး ထားသမားအၾကား ေဆြးေႏြးပြမား ဆကလက ျဖစေပၚေနေစရန ေဆာငရြကသငသည။

• ျမနမာျပညအတြငး အကအညေပးေရးလပငနးမား ေဆာငရြကေနေသာ IOs/NGOs မားသည တစဖြ႔ႏငတစဖြ႔ လႈပရားမႈမားက နားလညႏငရနႏင သးျခားျဖစရတညမႈ ေလာကေစေရန တစဖြ႔ႏင တစဖြ႔ၾကား သတငးအခကအလကမေ၀ျခငး ႏင ပးေပါငး ေဆာငရြကရန လသည။

• IOs/NGOs မားသည ႏငငတစ၀မး တငးေဒသႀကးႏင ျပညနယအသးသးရ ၎တ႔၏ ကြနယကအဖြ႔မားက သးကာ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥႏငပတသကေသာ သေဘာတရား မား ျဖစသည ဒမကေရစ၊ ဖယဒရယစနစ ႏင ျပညနယအလက ကယပငျပဌာနးခြင စသညတ႔က ရငးရငးလငးလငး သေစရန အစးရက ကညသငသည။ ဤသ႔ ေဆာငရြကျခငး ျဖင သတငးအခကအလကအမားမား ပေပာကေရးအတြက အစးရ၏ ႀကးပမးခကမားက ကညႏငၿပး ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥႏငပတသကေသာ လကေတြ႔ မကသည ေမ ာမနးခကမားကလညး ထနးခပႏငမည။

• IOs/NGOs မားသည ေဒသတြငး ရေနဆတငးမာမႈမား ပမဆးရြားလာျခငးမ ေရာငရား ႏငရန သကဆငရာ ေဒသအလက စမကနးမား အေကာငအထညမေဖာမ ဆကစပ အေၾကာငးအရာ/ပဋပကၡအား ခြျခမးစတျဖာရန ထသြငးစဥးစားသငသည။

47

ထမသာ ေဒသချပညသမား၏ လအပခကမားႏင ထလအပခကမားက အစအစဥ ခမတရာတြင ထသြငးစဥးစားျခငးႏငေရးအတြက ၎တ႔ႏင တငပငေဆြးေႏြးျခငးမား ေဆာငရြကရန လအပသည။ ေဒသခမားႏင တငပငေဆြးေႏြးျခငးသည IOs/NGOs ၏ လမႈအသငး အ၀ငးမားအတြငး အေကာငအထညေဖာမည စမကနးမား ရညရြယခကမားက ရငးရငးလငးလငး သေစမည ျဖစသည။

• IOs/NGOs မားသည လမႈအသငးအ၀ငးမားအတြငး မညသညစမကနးမး ခမတ အေကာငအထညေဖာသညျဖစေစ “မညသတစတဥးတစေယာကမ မနစနာေစရ” ဟေသာ မက လကနာကငသးရန အႀကျပသည။

• IOs/NGOs မားသည ဘာသာေရးဆငရာ ကစၥရပမားတြင ျပညသတ႔အၾကား ထေတြ႔မႈႏင ဘာသာေပါငးစ ေဆြးေႏြးပြမားအား ဆကလကေထာကပသငသည။

48

စစမနေသာၿငမးခမးေရးသာ စစမနေသာၿငမးခမးေရးသာ ကၽြႏပတ႔ အလရကၽြႏပတ႔ အလရ

၂၀၁၅ ခႏစ ျမနမာႏငင အပစခတရပစထားေသာေဒသမားရ ၂၀၁၅ ခႏစ ျမနမာႏငင အပစခတရပစထားေသာေဒသမားရ အသငးအ၀ငးမားထမ အသမားအသငးအ၀ငးမားထမ အသမား

ၿ င မးခ မးေရးႏ ငပ ဋပက ၡအေရးေလလာမ ႈစ ငတာ (CPCS) သည ၿ င မးခ မးေရးႏ ငပ ဋပက ၡအေရးေလလာမ ႈစ ငတာ (CPCS) သည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမား၊ သေတသနလပငနးမားႏငေလလာသငၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမား၊ သေတသနလပငနးမားႏငေလလာသငယမႈမားအား အဆငျမငတငရန အေထာကအက ျပသည အျပနအလန ယမႈမားအား အဆငျမငတငရန အေထာကအက ျပသည အျပနအလန ခတဆကလကရေသာ သငတနးအစအစဥမား ျဖန႕ျဖးရာေနရာျဖစခတဆကလကရေသာ သငတနးအစအစဥမား ျဖန႕ျဖးရာေနရာျဖစသည။ ဤေနရာသည လကေတြကငသးသမား၊ ေကာငးသားမား၊ သည။ ဤေနရာသည လကေတြကငသးသမား၊ ေကာငးသားမား၊ အသပညာရငမား ႏင ဆနးစစ ေလလာသမားအား ဆကစပအေျခအအသပညာရငမား ႏင ဆနးစစ ေလလာသမားအား ဆကစပအေျခအေနေပၚ၌ အေျခခထားေသာ သတငးအခက အလကမားႏင အရငးအေနေပၚ၌ အေျခခထားေသာ သတငးအခက အလကမားႏင အရငးအျမစမားအား လကလမးမ ေလလာၾကညရႈႏငရန အခြငအလမးမား ျမစမားအား လကလမးမ ေလလာၾကညရႈႏငရန အခြငအလမးမား ဖနတးေပးလကရသည။ ဖနတးေပးလကရသည။

www.centrepeaceconfl ictstudies.orgwww.centrepeaceconfl ictstudies.org

ေငြေၾကးေထာကပသေငြေၾကးေထာကပသ