institucionet e prkohshme vetqeverisse · 2015-05-22 · prodhim të ushqimit dhe ka rëndësi...

Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë

Programi mësimor ARSIMI PROFESIONAL Programi 2008

MBROJTJA E BIMËVE Niveli I dhe II

Republika e Kosovës

Republika Kosova-Republic of Kosovo Qeveria –Vlada-Government

Ministria e Arsimit, e Shkencës dhe e Teknologjisë- Ministarstva Obrazovanja Nauke i

Tehnologije-Ministry of Education Science &Technology

Kabineti i Ministrit /Kabinet Ministra/ Cabinet of the Minister

UDHËZIM ADMINISTRATIV ZBATIMI I PLANIT DHE PROGRAMIT PËR ARSIMIN PROFESIONAL FUSHA: BUJQËSI, PËR NIVELIN E PARË (KL.X,XI) NUMËR: 19/2008 Datë: 19. 08. 2008 Në bazë të Kapitullit VI, neneve 93 (4) dhe 97 (2) të Kushtetutës së Republikës së Kosovës, nenit 6.1 paragrafi (d) të Ligjit mbi Arsimin Fillor dhe të Mesëm në Kosovë, nenit 6, 8, 11 të Ligjit mbi Arsimin dhe Aftësimin Profesional si dhe nenit 25 paragrafi 7 të Rregullores së Punës të Qeverisë së Kosovës nr. 1/2007, Ministria e Arsimit, e Shkencës dhe e Teknologjisë nxjerr këtë Udhëzim administrativ (më tutje UA): Neni 1 Qëllimi Qëllimi i këtij udhëzimi është zbatimi i planit dhe programit mësimor për shkollat profesionale, nivelin e parë (kl.X,XI). Neni 2 Planprogrami Plani dhe programi i ri për nivelin e parë fusha Bujqësi, profilet: pylltari, mbrojtja e bimëve, përpunimi i drurit, teknologji ushqimore, hortikulturë, veterinari, blegtori, pemëtari me vreshtari, lavërtari me perimkulturë, i është bashkangjitur këtij Udhëzimi administrativ.

2

Neni 3 Zbatueshmëria Me zbatimin e planit dhe programit të klasës së dhjetë, zëvendësohen planet dhe programet e deritashme të kl. X, XI. Neni 4 Hyrja në fuqi Ky udhëzim administrativ hyn në fuqi me fillimin e vitit shkollor 2008/2009.

3

PËRMBAJTJA . Parathënie

II. or profesional për profilin “Mbrojtja e bimëve”,

III. ofesionale dhe përshkruesit e moduleve të praktikave

BT

nale, kl.10.

qyerit e bimëve jeve bashëngjitëse

6. Mirëmbajtja dhe konservimi i traktorit 7. Përdorimi dhe mirëmbajtja e mekanizimit bujqësor

IV. Literatura e rekomanduar

I

Korniza e programit mësimnivelet I dhe II.

Programet e lëndëve prprofesionale për nivelin I. a) Programet e lëndëve profesionale, kl. 10. 1. azat e shkencës së tokës dhe të ushqyerit e bimëve 2. eknikë bujqësore b).Përshkruesit e moduleve te praktikave profesio1. Profili pedologjik dhe hulumtimi i tokës në terren2. Marrja e mostrave në terren 3. Ruajtja e plehrave mineral dhe të stallës 4. Përdorimi i plehrave në të ush5. Perdorimi i traktorit dhe pajis

4

Parathënie

Shoqëritë bashkëkohore arsimin e konsiderojnë ndër pasuritë më të rëndësishme të njerëzimit dhe përpiqen të gjurmojnë potencialin e tij të plotë, në mënyrë që t’u ndihmojnë njerëzve të ballafaqohen me sfidat e botës së sotme.

Pas një krize të gjatë, shoqëria kosovare sot ballafaqohet me një sfidë të re për t’iu bashkangjitur rrjedhave aktuale të zhvillimit ndërkombëtar. Në sferën e arsimit, reforma e planprogramit është një reagim ndaj zhvillimeve të reja në shoqërinë kosovare. Procesi i reformës së planprogramit synon rritjen e cilësisë së arsimit dhe barazisë në gëzimin e dobive që ofron ai për të gjithë nxënësit dhe inkuadrimin e sistemit të arsimit në rrjedhat aktuale që kanë të bëjnë me reformat e arsimit në sistemet tjera të përparuara. Nevojat e përhershme për ristrukturimin e shkollimit dhe për ripërkufizimin e qëllimeve dhe objektivave të tij, lidhen me ndryshimet që shfaqen në shoqëri, ekonomi, politikë, shkencë e teknologji.

Që nga fillimi i veprimtarisë në Kosovë, Ministria e Arsimit e Shkencës dhe e Teknologjisë (MASHT) reformën e vet e ka mbështetur në dy shtylla: (a) përfshirja e ekspertëve, specialistëve dhe konsulentëve vendorë për zhvillimin e strukturave të reja, dhe (b) angazhimin e agjencive ndërkombëtare e vendore, të cilat ndihmojnë Ministrinë në sajimin dhe zbatimin e programeve të reja në sistemin e ri të arsimit në Kosovë.

Në planprogramet për arsimin profesional të Kosovës gjerësia dhe thellësia e formimit të nxënësve shikohen si një proces integral që përmbledhë dimensionin e përgjithshëm të njeriut, dimensionin shoqëror të qytetarit dhe dimensionin profesional të punëtorit, të pajisur me dije, shprehi dhe vlera të shumëfishta. Nxënësit do të ndjekin lëndë të përgjithshme dhe profesionale. Në këtë mënyrë, MASHT synon të zhvillojë një kulturë të përgjithshme unike për të gjithë nxënësit që përfundojnë shkollat teknike e profesionale.

Programet e reja të lëndëve të përgjithshme, së bashku me ato të lëndëve e të praktikave të ndryshme profesionale, do të sigurojnë një formim bashkëkohor, sa i përket kulturës së përgjithshme dhe profesioneve të ndryshme, duke synuar të përgatisin brezin e ri si qytetarë të ardhshëm të një shoqërie kosovare të lirë e demokratike, të aftë për t’u ballafaquar me sfidat e zhvillimit kulturor e ekonomik dhe me kërkesat e tregut të punës në shkallë vendi, rajoni e më gjerë.

Ministria e Arsimit, e Shkencës dhe Teknologjisë i fton të gjithë mësimdhënësit dhe drejtuesit e shkollave profesionale, specialistët, prindërit, nxënësit dhe të gjithë të interesuarit për zhvillimin e sistemit të Arsimit të Mesëm Profesional të Kosovës të japin ndihmesën e tyre për ngritjen e nivelit të këtyre shkollave në nivel të shkollave përkatëse evropiane e më gjerë, sa u përket parametrave e standardeve.

Shfrytëzojmë rastin ti falënderojmë të gjithë ata që me përkushtim të madh punuan në këtë dokument dhe donatorët që kanë ndihmuar dhe përkrahur procesin e zhvillimit të planprogramit deri në këtë fazë.

5

Korniza e programit mësimor profesional

ARSIMI PROFESIONAL

Programi 2008 Mbrojtja e bimëve

Niveli I dhe II

6

Korniza e programit mësimor profesional Lëmi: Bujqësi Profili: Mbrojtja e bimëve Niveli: I dhe II I. Njoftime të përgjithshme për shkollimin 1. Struktura e shkollimit Arsimimi në profilin mësimor “mbrojtja e bimëve” trajtohet në kuadrin e shkollimit të mesëm të lartë dhe ofrohet në shkollat profesionale, në tri nivele: - Niveli i parë e arsimimit profesional, me kohëzgjatje dy vite mësimore (kl. 10 dhe 11), i

përgatit nxënësit për nivelin fillestar (hyrës) të punësimit në profesionin e mbrojtjes së bimëve. Jep një certifikatë të përgatitjes profesionale si punonjës gjysmë i kualifikuar (ndihmës) në këtë profesion dhe mundëson kalimin në nivelin e dytë të arsimimit profesional (punonjës i kualifikuar).

- Niveli i dytë, me kohëzgjatje një vit mësimor (kl. 12) pas përfundimit me sukses të nivelit të parë, i përgatit nxënësit për të fituar një kualifikim profesional që u mundëson atyre integrimin në tregun e punës. Jep një certifikatë të përgatitjes profesionale si punonjës i kualifikuar-Mbrojtës i bimëve në këtë profesion dhe mundëson kalimin në nivelin e tretë të arsimimit profesional (punonjës me shkathtësi të larta).

- Niveli i tretë, me kohëzgjatje një vit mësimor (kl.13) pas përfundimit me sukses të nivelit të dytë, i përgatit nxënësit për të fituar një kualifikim profesional me mundësi të mëdha integrimi në tregun e punës. Jep diplomën e maturës për përgatitjen profesionale si punonjës me shkathtësi të larta në këtë profesion – mbrojtja e bimëve, si dhe mundëson kalimin në studimet post-sekondare ose studimet e larta universitare.

Ky dokument përmban kornizën e programit mësimor profesional si dhe programet lëndore dhe përshkruesit e moduleve të profilit mësimor “ mbrojtja e bimëve”, vetëm për nivelet I dhe II. Plani mësimor është i strukturuar në lëndë mësimore (teorike) dhe module mësimore (praktike) të ndara në katër grupe kryesore: - Grupi i lëndëve të përgjithshme, që synojnë formimin shkencor/humanitar të nxënësve

për të lehtësuar integrimin e tyre në shoqëri si dhe vazhdimin e shkollimit të mëtejshëm. - Grupi i lëndëve zgjedhore, që synojnë orientimin e nxënësve për shkollim të mëtejshëm

dhe i ndihmojnë ata në përcaktimin e drejtimit të karierës së ardhshme profesionale. - Grupi i lëndëve teorike të teorisë profesionale, që synojnë konsolidimin e koncepteve

shkencore te nxënësit, si dhe bëjnë njohjen e tyre me proçeset teknike-teknologjike që lidhen me profesionin e Mbrojtjes së bimëve.

- Grupi i moduleve të praktikës profesionale, që synojnë përgatitjen e nxënësve me kompetencat praktike të Mbrojtjes së bimëve, të nevojshme për tu integruar me sukses në tregun e punës.

2. Qëllimet e përgjithshme të shkollimit Qëllimi kryesor i shkollimit profesional (dy nivelesh) për mbrojttjen e bimëve është zhvillimi i personalitetit të nxënësve për t’u inkuadruar në një shoqëri demokratike si qytetarë aktivë e kompetentë, si dhe për t’u angazhuar me sukses në tregun e punës gjithnjë në 7

ndryshim. Sfida të rëndësishme për arritjen e këtij qëllimi janë dhe zhvillimi te nxënësit i ndjenjës së vetëbesimit, kultivimi i vullnetit të lirë në marrjen e vendimeve, nxitja e gatishmërisë për të nxënë gjatë gjithë jetës dhe për t’u zhvilluar individualisht në drejtimet emocionale, intelektuale dhe profesionale. Për të realizuar këto qëllime, është e nevojshme që shkolla profesionale t’u krijojë nxënësve: - Mundësitë e përshtatshme për të nxënë pavarësisht nga gjinia, raca, etniteti dhe aftësitë

fizike e mendore; - Mundësi për të zhvilluar kompetencat profesionale, të bazuara në njohuritë, shprehitë dhe

qëndrimet/vlerat, të mjaftueshme për të lehtësuar punësimin dhe përparimin drejt arsimit e aftësimit profesional të mëtejshëm;

- Kushte për të njohur dhe zbatuar rregullat e mbrojtjes në punë e të ruajtjes së mjedisit, në përputhje me standardet ndërkombëtare;

- Kushte për t’u njohur me teknologjitë dhe proceset teknologjike aktuale e të perspektivës, në fushën e mbrojtjes së bimëve në profilin teknik i mbrojtjes së bimëve.

- Lehtësi për të kuptuarit e mjedisit shoqëror dhe ekonomik, lokal, kombëtar dhe rajonal, si dhe për të qenë të vetëdijshëm për rolin që mund të luajnë në shoqëri.

- Mbështetje për të zhvilluar ndjenjën e disiplinës, kuriozitetin intelektual dhe vlerat morale;

- Kushte për t’u zhvilluar psikologjikisht dhe fizikisht, për të përballuar vështirësitë që do të ndeshin gjatë veprimtarive të ardhshme profesionale.

- Mbështetje për të çmuar me realizëm vlerat dhe potencialin e tyre dhe për të marrë përgjegjësi në procesin e zhvillimit të tyre të vazhdueshëm personal dhe profesional.

- Mbështetje për të zhvilluar format e bashkëpunimit dhe besimit të ndërsjellë nëpërmjet përvojës së punës praktike.

- Mundësi për t’u njohur me zhvillimet perspektive të profesionit të tyre, të para këto në kontekstet e integrimit Evropian.

3. Grupi të cilit i drejtohet shkollimi Shkollimin për mbrojtës të bimëve”, nivelet I dhe II, mund ta ndjekin të gjithë të rinjtë dhe të rejat të cilët kanë përfunduar me sukses arsimin e detyruar nëntëvjeçar, janë në moshë deri 24 vjeç dhe zotërojnë aftësi shëndetsore (fizike e mendore) të mjaftueshme për të kryer këto nivele shkollimi. Në raste të veçanta, kur kërkesat për të ndjekur këtë shkollim janë më të larta se sa kapacitetet reale të shkollave profesionale, Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë (MASHT) përgatit udhëzime të veçanta me kritere pranimi të posaçme për këto shkolla. 4. Mundësitë e shkollimit të mëtejshëm Përfundimi me sukses i shkollimit për profilin mësimor “mbrojtja e bimëve” në nivelin I, i lejon nxënësve vazhdimin e shkollimit në nivelin II të këtij profili. Përfundimi me sukses i shkollimit për profilin mësimor “ mbrojtja e bimëve”, niveli II, i lejon nxënësve vazhdimin e shkollimit në nivelin III, në të njëjtën lami ose profil, për të fituar diplomën e maturës, me të drejtë kalimi në shkollimin e lartë universitar dhe në kurse post-sekondare.

5. Mundësitë e punësimit Shkollimi për “ mbrojtë të bimëve”, nivelet, I dhe II, i referohet punimeve në drejtimin e Mbrojtjes së bimëve me gjithë shumësinë e llojeve të bimëve, dëmtuesve, sëmundjeve,

8

llojeve të barërave të këqija, kultivarëve dhe hibrideve ekzistuese që kultivohen në sipërfaqe të mëdha apo të vogla si në ara, kopshtie, pemishte e serra, që janë aktivitete strategjike për prodhim të ushqimit dhe ka rëndësi mbrojtja e tyre. Nisur nga kjo, “mbrojtja e bimëve”, i niveleve I dhe II mund të punësohet në ndërmarrje prodhuese bujqësore, barnatore bujqësore, por edhe nё ferma të vogla dhe serra. Njëkohësisht ai mund të vetë punësohet nё sektorin e prodhimit bimor. Me kualifikime të mëtejshme dhe pas një përvoje pune tё konsiderueshme, ai mund tё krijojë një biznes tё vetin nё kёtё sektor dhe tё punёsojё edhe tё tjerë. II. Kompetencat e fituara nga nxënësit në përfundim të shkollimit

1. Kompetencat e përgjithshme Ndjekja e shkollimit në profilin mësimor “ mbrojtja e bimëve”, niveli I, do të zhvillojë te nxënësit një tërësi kompetencash të përgjithshme, të cilat do t’i shërbejnë atij në përvetësimin me efektivitet të programit mësimor, zhvillimin në nivelin e kërkuar të kompetencave profesionale dhe integrimin e mëtejshëm në shoqëri dhe në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Këto kompetenca të përgjithshme do të zhvillohen në një nivel më të lartë gjatë kryerjes së shkollimit për “ mbrojtës të bimëve”, niveli II. Kështu, nxënësi do të jetë i aftë: - Të komunikojë në mënyrë korrekte, me shkrim dhe me gojë, për të shprehur mendimet e

ndjenjat e tij dhe për argumentuar opinionet për çështje të ndryshme. - Të përdorë burime dhe teknika të ndryshme (përfshirë dhe ato të kompjuterizuara) të

mbledhjes dhe shfrytëzimit të informacioneve të nevojshme për zhvillimin e tij personal dhe profesional.

- Të angazhohet fizikisht, mendërisht dhe emocionalisht në zgjidhjen e situatave të ndryshme problemore që do të ndeshë në kontekstin profesional, personal dhe shoqëror.

- Të manifestojë qasje të një kritike konstruktive ndaj zhvillimeve profesionale, personale dhe shoqërore.

- Të nxisë potencialin e tij të brendshëm për kërkim të vazhdueshëm në drejtim të zgjidhjeve të reja, më efektive dhe më efiçiente.

- Të respektojë rregullat dhe parimet e një bashkëjetese demokratike në kontekstin e integrimeve lokale, rajonale dhe globale.

- Të manifestojë guxim dhe iniciativë në marrjen e përgjegjësisë për të ardhmen e tij. - Në kontekstin e pavarësisë në vendim-marrje, të tregojë vet-kontroll në ushtrimin e

veprimtarive të tij. - Të organizojë drejt proçesin e të nxënit e tij dhe të shfaqë gatishmërinë e vullnetin për një

të nxënë që zgjat gjithë jetën. - Të respektojë parimet e punës në grup dhe të bashkëpunojë aktivisht në arritjen e

objektivave të pranuara. - Të vlerësojë dhe vet-vlerësojë nisur nga kritere të drejta, si bazë për të përmirësuar dhe

çuar më tej arritjet. 2. Kompetencat profesionale Me përfundimin e suksesshëm të shkollimit dyvjeçar në Profilin mësimor “ mbrojtja e bimëve”, niveli I, nxënësi do të jetë i aftë të ushtrojë kompetencat profesionale si më poshtë: - Përdor dhe mirëmban veglat dhe pajisjet e punës - mekanizimin bujqësor. - Përzgjedh veglat, pajisjet dhe materialet e duhura për punë në ara dhe në mbrojtjen e

bimëve.

9

- Përzgjedh veglat tërheqëse të traktorit - Drejton traktorin. - Lëvron tokën, kryen punime plotësuese, - Identifikon tipat e ndryshme të tokës - Mbjell, ushqen bimët lavërtare-perimore,pemëtare, vreshtare, etj; - Identifikon dhe lufton sëmundjet, dëmtuesit në sipërfaqet e punuara. - Zbaton rregullat e sigurisë teknike dhe të mbrojtjes së mjedisit - Përgatit vendin dhe mjetet e punës për kryerjen e punimeve të ndryshme në njësinë

prodhuese. - Përzgjedh dhe ruan plehrat e stallës dhe ato kimike - Respekton standardet e profesionit. - Përdor në mënyrë të pavarur literaturën me qëllim ngritjen profesionale. Me përfundimin e suksesshëm të shkollimit të mëtejshëm njëvjeçar në Profilin mësimor “ mbrojtja e bimëve”, niveli II, nxënësi do të rrisë në një shkallë më të lartë nivelin e kompetencave të fituara në nivelin I, si dhe do të aftësohet të ushtrojë kompetencat të tjera profesionale si më poshtë: - Bejë prognozimin e sëmundjeve, dëmtuesve dhe barërave të këqija - Përcakton afatet e mbrojtes së bimëve gjatë kultivimit të tyre - Përgatit skema dhe plane shumë vjeçare të qarkullimit bimorë fushor më qëllim të

mbrojtjes së bimeve dhe ruajtjes së pjellorisë së tokës, - Kryen llogari të thjeshta ekonomike rreth mbrojtjes së bimëve . - Kontrollojë dhe pranojë lëndën e parë në depo dhe kujdesin e saj në depo - Zbatojë rregullat e sigurisë teknike dhe të mjbrojtjes se mjedisit - Organizojë punën dhe të mbaj ekonominë e fermës, mirëmbaj mjedisin e fermës.

10

III.Plani mësimor për profilin:Mbrojtja e bimëve niveli i I, II dhe III-të

Numri I orëve në javë Niveli I Niveli II Niveli

III Nr. Modulet mësimore Klasa 10 Klasa 11 Klasa 12 Klasa 13 A. Lëndët e përgjithshme të

obliguara (35) javë (35) javë (32)javë (32) javë

1 Gjuhë shqipe dhe letërsi 3(105) 3(105) 3(96) 3(96) 2 Gjuhë angleze 2(70) 2(70) 2(64) 2(64) 3 Edukatë fizike 2(70) 2(70) 2(64) 2(64) 4 Matematikë e aplikuar 2(70) 2(70) 2(64) 2(64) 5 Edukatë qytetare 1(35) - - - 6 Teknologji e informacionit 2(70) 2(70) 2(64) 2(64) 7 Ekonomi dhe ndërmarrësi 1(35) 1(35) 1(32) 1(32) 8 Matematikë 9 Fizikë 1(35) - - 1(32) 10 Biologji 11 Histori 1(35) 1(35) - - 12 Gjeografi 1(35) 1(35) - - 13 Sociologji - - 1(32) - 14 Ekonomi 15 Menaxhimi i projekteve - - 1(32) - 16 Psikologji - - - 1 (32) 17 Gjuhë frenge - - 1(32) - 18 Gjuhë gjermane - 1 (35) - - 19 Kimia 2 (64) 20 Gjuhë latine Gjithsejt: A 16 (560) 15 (525) 15 (480) 16 (512)

B. Lëndët e përgjithshme profesionale

1 Botanikë 2 (70) 2 Kimia 2(70) 3 Bazat e shkencës së tokës dhe të

ushqyerit e bimëve 3(105)

4 Teknikë bujqësore 3(105) 5 Biologji 2(70) 2(70) 6 Meteorologji 2(70) 7 Fitopatologji 3(105) 8 Biokimi 2(70) 9 Bazat e prodhimtarisë bimore 2 (70) 2(70) 10 Mikrobiologji 1 (35) 11 Barërat e këqia 1(35) 12 Entomologji 2(70) 1(35) 13 Makina dhe aparate 1(35) 14 Fitofarmakologji me toksiologji 3(105) 15 Organizimi i mbrojtjes së bimëve 1(35)

11

(Mbrojtja integrale) 16 Mbrojtje e ambientit - - - 1 (35) 17 Prodhimtari organike - - - 1 (35) Gjithsejt: B 9 (315) 10 (350) 7 (224) 10(320)

C. Modulet e praktikës profesionale

1 Profili pedologjik dhe hulumtimi i tokës në terren, marrja e mostrave në terren

1 (35)

2 Ruajtja e plehrave mineral dhe të stallës, përdorimi i plehrave në të ushqyerit e bimëve

2(70)

3 Përdorimi i traktorit dhe pajisjeve bashkëngjitëse

1 (35)

4 Mirëmbajtja dhe konservimi i traktorit

1 (35)

5 Përdorimi dhe mirëmbajtja e mekanizimit bujqësor

1 (35)

6 Konstatimi i shkallës së infektimit të bimëve nga sëmundjet,në terren.

1 (35)

7 Zgjedhja e llojit të preparatit për mbrojtjen e bimëve nga infektimet dhe përdorimi i tyre me makinat spërkatëse-pluhurosëse

1 (35)

8

Pastrimi, mirëmbajtja e makinave spërkatëse - pluhurosëse dhe mbrojtja e mjedisit të punës nga ndotjet e mundshme

1 (35)

9 Përgatitja e tokës për mbjellje, fara dhe mbjellja e saj, masat agroteknike që aplikohen gjatë rritjes së bimëve dhe grumbullimi i prodhimeve lavërtare e perimore

2(70)

10 Mikrobiologji me higjienë 1 (35) 10 Kl.12- , 10 Orë module 10 Kl.13- , 6 Orë module Gjithsejt:C 6 (210) 6 (210) 10 (320) 6 (192)

D. Gjithsejt orë në javë 32(1120) 31(1085) 32(1024) 32(1024) Raportet kohore: KI. 10-të, Lëndët e përgjith. 50%, – Teoria profe.28.2% , – Praktika profesionale 21.8% KI. 11-të,Lëndët e përgjith. 46.8%,–Teoria profe.31.25%, – Praktika profesionale 21.8% KI. 12-të,Lëndët e përgjith. 46.8%,–Teoria profe.21.8%, – Praktika profesionale 31.25% KI. 13-të,Lëndët e përgjith. 50% , – Teoria profe.28.2% , – Praktika profesionale 21.8% Klasa 13: Praktikë - 1 ditë në javë dhe Teori 4 ditë në javë 12

Udhëzime për zbatimin e kornizës së programit mësimor profesional Lëndët e përgjithshme janë të njëjta për të gjitha profilet arsimore dhe programet e detajuara të tyre parashtrohen në një dokument të veçantë të MASHT. Javët mësimore sipas klasave: Klasa 10 – 35 javë; Klasa 11 – 35 javë (niveli I). Klasa 12 – 35 javë (niveli II). Klasa 13 – 32 javë (niveli III) Java mësimore ka 5 ditë x 6,4 orë/ditë = 32 orë mësimore në javë. Një orë mësimore është 45 minuta. Si njësi e ngarkesës mësimore për praktikat mësimore do të përdoret koncepti i kreditit (K), i cili do të jetë i barazvlefshëm me 7 orë mësimore, 10 orë mësimore dhe 6 orë mësimore(1 ditë praktike përkatësisht 2 ditë praktikë). Praktikat profesionale do të realizohen ditore (7 orë në ditë, 5 orë, 6 orë në ditë ), si më poshtë: Klasa 10: Praktikë – 1 ditë në javë dhe Teori – 4 ditë në javë Klasa 11: Praktikë – 1ditë në javë dhe Teori – 4 ditë në javë Klasa 12: Praktikë – 2 ditë në javë dhe Teori – 3 ditë në javë Klasa 13: Praktikë - 1 ditë në javë dhe Teori 4 ditë në javë Rekomandohet që modulet praktike për çdo vit mësimor, të realizohen në përputhje me rradhën e paraqitur në planin mësimor. Shkollat profesionale, në vartësi të kushteve dhe situatave specifike në të cilat ndodhen, mund të bëjnë ndryshime të rradhës së trajtimit të moduleve mësimore praktike, gjithnjë duke u munduar të mos e dëmtojnë proçesin e përvetësimit të tyre. Mbështetur në kapitujt dhe temat mësimore të paraqitura në programet e detajuara të lëndëve profesionale, mësimëdhënësit bëjnë planifikimin e njësive mësimore përkatëse. Mbështetur në përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, instruktorët përgatisin plane më të detajuara ku parashtrohen veprimtaritë praktike konkrete. njëkohësisht, ata përgatisn instrumentat e vlerësimit për çdo rezultat mësimor të paraqitur në përshkruesit e moduleve.

13

Vërejtje Programet e lëndëve të përgjithshme (grupi i lëndëve A dhe B) janë parashtruar në një dokument të veçantë të MASHT-it. Shënim : Klasa 10 e profilit mësimor “mbrojtja e bimëve " është i përafërt me klasën 10 të profileve mësimore “Lavërtari –Perimtari dhe Pemëtari-Vreshtari ” Lëndët profesionale Në këtë grup ekspertët kanë propozuar lëndët profesionale dhe fondin e orëve të tyre të nevojshëm për arritjen e standardeve profesionale. Duke u nisur nga modeli IEME-MASHT është preferuar që lëndët profesionale për klasën 10 të jenë mundësisht të njëjta për grupet e profileve të ngjashme, gjithmonë pa e cenuar përmbajtjen programore të secilit profil veçmas. Klasa 11 mund të jetë e njëjtë apo e ndryshme varësisht nga veçantitë e profileve. Por, në këtë klasë është bërë përqendrimi shumë më i madh i lëndëve profesionale se në klasën 10. Klasa 12 është e veçantë për secilin profil dhe pas përfundimit të saj nxënësi duhet të ketë përmbyllur plotësisht aftësimin për profilin e caktuar. Këtu duhet llogaritur që pas kryerjes së klasës 12, për shumicën e profileve, nxënësi nuk do të vazhdojë shkollimin e mëtejmë, andaj të gjitha lëndët profesionale duhet të koncentrohen në klasët 10-12. Pas përfundimit të këtij niveli të shkollimit, nxënësi do të marrë diplomën si punëtor i kualifikuar për profilin (lavertar –perimtar, pemëtar-vreshtar,mbrojtës i bimëve, blegëtor, veterinar, pylltar etj). Klasa 13 prapë është tentuar të jetë e njëjtë për grupet e ngjashme të profileve. Në këtë klasë janë paraparë lëndë të përgjithshme profesionale që do ta përgatisin nxënësin për studime në universitet. Për disa profile që nuk ka mundësi të përmbyllë aftësimin profesionl, nxënësi këtë e vazhdon edhe në klasën e 13. Pas përfundimit të klasës 13 nxënsësi merrë thirrjen e përgjithshme teknik i (lavertar –perimtar, pemëtar-vreshtar, blegëtor, veterinar, pylltar, mbrojtës i bimëve etj).

Praktika profesionale Është paraparë që një pjesë e konsiderueshme e orëve të mbetura për lëndët profesionale të ndahet për praktikën profesionale. Nuk ka raport të caktuar të orëve ndërmjet lëndëve teorike dhe praktikës, kjo është vendosur nga ekspertët e profilit përkatës. Sidoqoftë, është preferuar që në klasën 10 të fillohet me një fond më të vogël të orëve për praktikë profesionale dhe ky fond të rritet në klasët 11 dhe 12, për t’u zvogëluar dukshëm në klasën 13. Rekomandohet që modulet praktike për çdo vit mësimor, të realizohen në përputhje me radhën e paraqitur në planin mësimor. Shkollat profesionale në varësi të kushteve dhe situatave specifike në të cilat ndodhen, mund të bëjnë ndryshime të radhës së trajtimit të moduleve mësimore praktike, gjithnjë duke u munduar të mos e dëmtojnë procesin e përvetësimit të tyre. Në tabelën e përgjithshme të programit mësimor është dhënë vetëm numri kumulativ i orëve, pa e specifikuar se sa orë parashihet të realizohen në laborator, punëtori apo ndërmarrje. Kjo është bërë për shkak që t’u lëhet mundësi shkollave që të realizojnë orët e praktikës ashtu si është më e përshtatshme për ta (varësisht nga infrastruktura e shkollave, lloji i ndërmarrjeve, etj. ). Mbështetur në kapitujt dhe temat mësimore të paraqitura në programet e detajuara të lëndëve profesionale, mësuesit bëjnë planifikimin e njësive mësimore përkatëse.

14

Mbështetur në përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, instruktorët përgatisin plane më të detajuara, ku parashtrohen veprimtaritë praktike konkrete. Njëkohësisht, ata përgatisin instrumentet e vlerësimit për çdo rezultat mësimor të paraqitur në përshkruesit e moduleve. Rekomandohet që modulet praktike për çdo vit mësimor të realizohen në përputhje me radhën e paraqitur në planin mësimor. Shkollat profesionale, në vartësi të kushteve dhe situatave specifike në të cilat ndodhen, mund të bëjnë ndryshime të radhës së trajtimit të moduleve mësimore praktike, gjithnjë duke u munduar të mos e dëmtojnë procesin e përvetësimit të tyre. Shkolla duhet të planifikojë që mundësisht, modulet profesionale t’i realizojë në formë të praktikave ditore, me 6 orë mësimore në ditë dhe në pamundësi për këtë, me 3 orë mësimore në ditë. Kjo mënyrë realizimi do të rrisë efektivitetin e mësimit praktik dhe do të ndihmojë zbatimin e suksesshëm të metodës mësimore me projekte. Shkollat profesionale duhet të orientojnë nxënësit në lidhje me përparësitë që u krijojnë atyre lëndët zgjedhore për vazhdimësinë e shkollimit si dhe për mundësitë e punësimit. Nxënësit propozojnë lëndët zgjedhore të cilat kanë dëshirë të ndjekin, nisur nga interesat e tyre individuale, por është shkolla profesionale që vendos përfundimisht se cilat prej tyre do të përmbajë programi i shkollës në çdo klasë. Për të vendosur se cilat lëndë zgjedhore do të ofrohen për çdo klasë, shkolla profesionale do të konsiderojë faktorë të tillë si: kërkesat individuale të nxënësve, kushtet e shkollës, kualifikimin e mësimdhënësve, mundësitë e ndarjes së nxënësve në grupe me madhësi të pranueshme, etj. Vlerësimi përfundimtar i nxënësve, në mbarim të secilës prej të dy niveleve të përgatitjes në Profilin “ mbrojtja e bimëve”, do të organizohet në formë provimesh, të fokusuara në tri drejtime kryesore: - Provimi për lëndët e kulturës së përgjithshme. - Provimi i integruar për lëndët e teorisë profesionale. - Provimi i integruar për praktikën profesionale. Rezultatet e provimeve do të pasqyrohen në çertifikatat përkatëse të përfundimit të shkollimeve profesionale për të dy nivelet e përgaditjes. Modalitetet e vlerësimit të nxënësve me nota, të provimeve përfundimtare dhe të përmbajtjes së çertifikatave, përcaktohen me udhëzime të veçanta të MASHT. V. Udhëzime të përgjithshme didaktike Mësuesit e lëndëve teorike profesionale dhe të praktikave profesionale duhet të përzgjedhin dhe përdorin forma dhe metoda mësimdhënieje të tilla që të nxisin maksimalisht të nxënit aktiv të nxënësve dhe të çojnë në krijimin tek ata, të kompetencave sociale e profesionale, të plota dhe të qëndrueshme. E rëndësishme është që planifikimi i mësimdhënies të bazohet në një proçes analize fillestare, i cili të marrë parasysh faktorë të tillë të rëndësishëm si, niveli i hyrjes së nxënësve, përmbajtja e hollësishme e lëndëve të teorisë profesionale dhe e moduleve të praktikave profesionale, shkalla e integrimit të tyre, objektivat konkretë që do të arrihen, mundësitë reale që ka shkolla për realizimin e veprimtarive mësimdhënëse etj. Për këtë planifikim duhet një bashkëpunim i ngushtë i të gjithë personelit drejtues e mësimdhënës të shkollës. Elementi kyç për arritjen e suksesit në një proçes të nxëni, është motivimi i nxënësve. Njohja e vazhdueshme e nxënësve me shkallën e përmbushjes së objektivave nga ana e tyre, përbën një mekanizëm të fuqishëm motivimi, i cili duhet të shihet me përparësi nga mësuesit dhe instruktorët e praktikave.

15

Një element tjetër që ndihmon suksesin është integrimi i teorisë me praktikën e profesionit. Parimi i “të nxënit duke bërë” duhet të gjejë vendin e duhur në procesin e të mësuarit në shkollën profesionale që përgatit Mbrojtja e bimëve. Mësuesit dhe duhet të përdorin metoda të tilla të të mësuarit që zhvillojnë jo vetëm njohuritë teorike, shkathtësitë dhe shprehitë praktike të nxënësve, por edhe qëndrimet e tyre ndaj jetës, punës dhe shoqërisë në përgjithësi. Puna në grup dhe Puna me projekte janë dy nga format bazë të organizimit të mësimit (teorik apo praktik) për të zhvilluar kompetencat kyçe, të nevojshme për zgjidhjen e problemeve që kanë të bëjnë me veprimtarinë profesionale në veçanti, dhe veprimtarinë sociale të qytetarit të ardhshëm, në përgjithësi. Një parim tjetër që duhet respektuar nga mësuesit dhe instruktorët është fakti që të nxënit nuk ndodh vetëm në mjediset e shkollës, por edhe jashtë tyre. Dhënia e detyrave dhe puna kërkimore e pavarur e nxënësve ka një ndikim të dukshëm në formimin e tyre si profesionistë të ardhshëm. Format dhe metodat e të mësuarit janë të shumta e të shumëllojshme dhe mësuesit, në konsultim të ngushtë me njëri-tjetrin duhet të përzgjedhin ato që janë më të përshtatshme për kontekstin e tyre konkret. Të tilla janë: ligjërata tradicionale, demonstrimi, zgjidhja e problemit teorik, ushtrimi praktik, projektet praktike, veprimtaritë në grupe të vogla etj. Rekomandohet që në përmbajtjet teorike të përdoren kryesisht ligjërata, zgjidhja e problemit teorik dhe demonstrimi, kurse në zbatimin e moduleve praktike të përdoren kryesisht demonstrimi nga instruktori, praktika e mbikëqyrur dhe praktika e pavarur e nxënësve (metoda katërshkallëshe). Projektet praktike, sidomos ato që integrojnë kompetenca të lidhura me shumë aspekte të profesionit, janë një metodë që rekomandohet sidomos në stadet përmbyllëse të shkollimit. Në kushtet e mungesës së mjediseve reale të punës, duhet të synohet krijimi i mjediseve të simuluara të punës. Përsa i përket vlerësimit të nxënësve, rekomandohet të përdoren metoda dhe instrumente vlerësimi që të nxisin përparimin e nxënësve, shmangin subjektivizmin në vlerësim dhe të pasqyrojnë arritjet reale të tyre. Me rëndësi është vlerësimi i vazhdueshëm dhe ai përfundimtar, ku format dhe instrumentet e vlerësimit përzgjidhen apo hartohen nga vetë mësuesit. Duhet të synohet vlerësimi i arritjeve i bazuar në kriteret, ku arritjet e nxënësit krahasohen me standardet e paracaktuara dhe të shmanget sa më shumë të jetë e mundur vlerësimi i bazuar në renditjen, ku nxënësit krahasohen me njëri-tjetrin. Format dhe instrumentet e vlerësimit që rekomandohen janë: pyetjet me gojë, pyetjet me shkrim, detyrat me shkrim, vëzhgimi i veprimtarisë së nxënësve, listat e kontrollit, projekte për vlerësim etj. Në veprimtaritë praktike, listat e kontrollit duhet të jenë instrumenti vlerësues që duhet të mbizotërojë. Mësuesi përzgjedh ato që janë më të përshtatshme, duke marrë parasysh kushtet konkrete. Edhe gjatë provimeve përfundimtare në teori profesionale dhe praktikë profesionale, në përputhje me udhëzimet përkatëse të MASHT, duhet të mbizotërojë vlerësimi i kompetencave të punës së nxënësve, të testuar në situata pune reale apo të simuluara. Në përgjithësi, si për mësimdhënien, ashtu edhe për vlerësimin duhet të synohen forma e metoda që e vendosin nxënësin në qendër të veprimtarive mësimore dhe e shndërrojnë rolin e mësuesit nga lektor i thjeshtë, në një moderator, mbikqyrës dhe vlerësues i veprimtarisë së nxënësve.

16

Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve profesionale

Niveli I ARSIMI PROFESIONAL

17

Klasa 10

Programet e lëndëve profesionale

Programi i lëndës

“Kimi” Lëmia: Bujqësi Profili: Mbrojtja e bimëve Niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimi i lëndes; Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet të: - shpjegojë rëndësinë e kimisë për jetë - njohë paisjet laboratorike, substancat dhe shenjat e rrezikut të tyre - njohë substancat kimike, metodat për ndarjen e tyre dhe ekuacionet kimike - përshkruaj strukturën e atomit ndërtimin e sitemit periodikë të elementeve - shpjegojë lidhjet e ndryshme kimike dhe strukturat molekulare - njohë dhe përshkruaj tretësirat e ndryshme kimike, proceset që zhvillohen gjatë tretjes së

kristaleve jonike - definojë shpejtësinë e reaksioneve kimike dhe faktorët që ndikojnë në shpejtësinë e

reaksioneve kimike - shpjegojë elementet e grupeve të ndryshme nga sistemi periodikë i elementeve dhe

rëndësis së tyre. - përshkruaj dhe klasifikojë komponimet e karbonit - shpjegojë hidrtokarburet, dallimet dhe rëndësdia në mes tyre - njohë formimin, klasifikimin e lëndëve djegëse - shpjegojë komponimet organike me oksigjen, klasifikimin dhe rëndësinë e tyre - shpjegojë komponimet organike me azot dhe rëndësinë e tyre në amide dhe përfitimin e

plehërve minerale - arrijë pavarsi të mjaftueshme për aplikim të njohrive të fituara në praktikë profesionale II. Fondi i orve të lëndes 35 javë x 2 orë/javë= 70 orë

III. Programi i hollësishëm i lëndes Kapitulli 1: Kimia si shkencë natyrore…………………….3 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë rëndësinë e kimisë për jetë - njohë pajisjet laboratorike, substancat dhe shenjat e rrezikut të tyre - njohë substancat kimike, metodat për ndarje të tyre dhe ekuacionet kimike

18

b) Temat e kapitullit - Kimia në funksoin të jetës - Kimia si shkencë eksperimentale - Puna në laboratorin e kimisë

a) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: shpjegojë temën demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e veglave dhe materialeve kryejë ushtrime në klasë

d) Kushtet për realizimin e kapitullit Laboratori Teknologjia e nevojshme mesimore (TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi

etj). Materiali i nevojshem (substanca kimike në formë pluhuri, lëngu dhe kristaleve, skema të sistemit periodik të elementeve, thëngjill, naftë dhe derivate të saj, fenole, yndyra kripra, plehra kimike, material bimorë dhe prodhime të tyre, material shtazorë dhe prodhimeve të tyre për përcaktimin e elementeve dhe përmbajtjes së tyre, acide baza, aparaturë dhe mjete tjera etj). Tekste, praktikume, doracakë, broshura, etj. Kapitulli 2:Substancat kimike…………………….…….7 orë a) Qëllimi i kapitullit: Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: dallojë paisjet laboratorike, substancat dhe shenjat e rrezikut të tyre njohë substancat kimike, metodat për ndarjen e tyre dhe ekuacionet kimike arrijë pavarsi të mjaftueshme për aplikim të njohrive të fituara në praktikë profesionale b) Temat e kapitullit Përzieriet dhe substancat e pastërta Metodat për ndarjen e substancës nga përzieriet Simbolet dhe formulat kimike Masat atomike dhe molekulare relative Sasia e substancës Ekuacionet kimike Raportet sasiore dhe vëllimore të masës gjatë reaksioneve c) Udhezime didaktike per kapitullin Rekomandohet që mësuesi të : - shpjegoj temen - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e veglave dhe materialeve - kryejë ushtrime në klasë

d) Kushtet për realizimin e kapitullit Laboratori Teknologjia e nevojshme mësimore (TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi

etj).

19

Materiali i nevojshëm (substanca kimike në formë pluhuri, lëngu dhe kristaleve, skema të sistemit periodik të elementeve, thëngjill, naftë dhe derivatete e saj, fenole, yndyra kripra, plehra kimike, përcaktimin e elementeve dhe përmbajtjes së tyre, acide baza, aparaturë dhe mjete tjera etj). Tekste, praktikume, doracake, broshura, etj.

Kapitulli 3:Struktura e atomit…………………….6 orë a) Qëllimi i kapitullit: Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - përshkruajë strukturën e atomit ndërtimin e sitemit periodik të elementeve - shpjegojë lidhjet e ndryshme kimike dhe strukturat molekulare - njohë substancat kimike, metodat për ndarjen e tyre dhe ekuacionet kimike - arrijë pavarsi të mjaftueshme për aplikim të njohrive të fituara në praktikë profesionale b) Temat e kapitullit - Përbërja e atomit, numri i masës dhe izotopit - Nivelet dhe nënivelet energjetike - Ndërtimi i sistemit periodik të elementeve - Ligjshmërit periodike të vetive fizike të elementeve - Metalet dhe jometalet

c) Udhezime didaktike per kapitullin - Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e veglave dhe materialeve - kryej ushtrime në klasë

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Laboratori - Teknologjia e nevojshme mesimore (TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-

videobimi etj). - Materiali i nevojshem (substanca kimike në formë pluhuri, lëngu dhe kristaleve, skema të

sistemit periodik të elementeve, thëngjill, naftë dhe derivatete e saj, fenole, yndyra kripra, plehra kimike, përcaktimin e elementeve dhe përmbajtjes së tyre, acide baza,aparaturë dhe mjete tjera etj).

- Tekste, praktikume, doracake, broshura, etj.

Kapitulli 4: Lidhjet kimike dhe struktura e molekulave….............11 orë

a) Qëllimi i kapitullit: Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë lidhjet e ndryshme kimike dhe strukturat molekulare - njohë dhe përshkruaj tretësirat e ndryshme kimike, proceset që zhvillohen gjatë tretjes së

kristaleve jonike - arrijë pavarsi të mjaftueshme për aplikim të njohrive të fituara në praktikë profesionale b) Temat e kapitullit - Lidhjet jonike - Lidhja kovalente

20

- Molekulat polare dhe jopolare - Modifikimet - Lidhja metalike - Kristalet metalike - Kristalet molekulare - Lidhja hidrogjenore c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e veglave dhe materialeve - kryejë ushtrime në klasë d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Laboratori - Teknologjia e nevojshme mesimore (TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-



Kapitulli 5: Tretësirat………..………………………. 3 orë a) Qëllimi i kapitullit: Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - njohë dhe përshkruajë tretësirat e ndryshme kimike, proceset që zhvillohen gjatë tretjes së


reaksioneve kimike - arrijë pavarsi të mjaftueshme për aplikim të njohrive të fituara në praktikë profesionale b) Temat e kapitullit - Tretësirat dhe llojet e tyre - Tretëshmëria e substancave - Përbërja e tretësirave

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e veglave dhe materialeve - kryejë ushtrime në klasë d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Laboratori - Teknologjia e nevojshme mesimore (TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-


sistemit periodik të elementeve, thëngjill, naftë dhe derivatete e saj, fenole, yndyra kripra,

21

plehra kimike, përcaktimin e elementeve dhe përmbajtjes së tyre, acide baza,aparaturë dhe mjete tjera etj).

- Tekste,praktikume,doracake, broshura, etj

Kapitulli 6: Kinetika e raksioneve kimike………………………..5 orë

a) Qëllimi i kapitullit: Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - njohë dhe përshkruaj tretësirat e ndryshme kimike, proceset që zhvillohen gjatë tretjes së


reaksioneve kimike - arrijë pavarsi të mjaftueshme për aplikim të njohrive të fituara në praktikë profesionale b) Temat e kapitullit - Shpejtësia e reksioneve kimike dhe faktorët që ndikojn - Kataliza dhe katalizatorët - Kataliza homogjene dhe heterogjene c) Udhezime didaktike per kapitullin - Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e veglave dhe materialeve - kryejë ushtrime në klasë d) Kushtet per realizimin e kapitullit - Laboratori - Teknologjia e nevojshme mësimore (TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-


sistemit periodik të elementeve, thëngjill, naftë dhe derivatete e saj, fenole, yndyra kripra, plehra kimike, përcaktimin e elementeve dhe përmbajtjes së tyre, acide baza, aparaturë dhe mjete tjera etj).

- Tekste, praktikume, doracake, broshura, etj

Kapitulli 7:Kimia inorganike………..………………..10 orë

a) Qëllimi i kapitullit: Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë elementet e grupeve të ndryshme nga sistemi periodikë i elementeve dhe

rëndësis së tyr - arrijë pavarsi të mjaftueshme për aplikim të njohrive të fituara në praktikë profesionale b) Temat e kapitullit - Elementet në sistemin periodikë dhe pozita e tyre - Elementet e grupit të Ia, Natriumi (reaksionet me oksigjen dhe me ujë) - Elementet e grupit IIa, (Kalciumi dhe Magnezi) - Elementet e grupit IIIa (Alumini dhe përfitimi) - Elemetnet e grupit IVa (Karboni dhe komponimet e tij) - Grupi Va ( Azoti, fosfori dhe komponimet e tyre)

22

- Plehrat minerale artificiale - Grupi i VIa ( Oksigjeni, Sulfuri dhe komponimet e tyre) - Grupi VIIa ( Elementet halogjene, Klori dhe kompnimet e tij) - Rroli i dikosid të karbonit në prodhimtari në serra c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e veglave dhe materialeve - kryejë ushtrime në klasë d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Laboratori - Teknologjia e nevojshme mësimore (TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-



- Tekste, praktikume, doracake, broshura, etj

Kapitulli 8:Kima e komponimeve të Karbonit………………..2 orë

a) Qëllimi i kapitullit: Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - përshkruajë dhe klasifikojë komponimet e karbonit - shpjegojë hidrtokarburet, dallimet dhe rëndësdia në mes tyre - njohë formimin, klasifikimin e lëndëve djegëse - shpjegojë komponimet organike me oksigjen, klasifikimin dhe rëndësinë e tyre - arrijë pavarsi të mjaftueshme për aplikim të njohrive të fituara në praktikë profesionale b) Temat e kapitullit - Klasifikimi i komponimeve të karbonit - Orbitalet atomike dhe llojet e hibridizimit c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen dhe perdorimin e veglave dhe materialeve - kryejë ushtrime në klasë

d) Kushtet per realizimin e kapitullit - Laboratori - Teknologjia e nevojshme mësimore (TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-

videobimi etj). - Materiali i nevojshëm (substanca kimike në formë pluhuri, lëngu dhe kristaleve, skema të


- Tekste, praktikume, doracake, broshura, et

23

Kapitulli 9:Hidorkarburet……………………………4 ore Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - përshkruaj dhe klasifikojë komponimet e karbonit - shpjegojë hidrtokarburet, dallimet dhe rëndësdia në mes tyre - njohë formimin, klasifikimin e lëndëve djegëse - shpjegojë komponimet organike me oksigjen, klasifikimin dhe rëndësinë e tyre - arrijë pavarsi të mjaftueshme për aplikim të njohrive të fituara në praktikë profesionale b)Temat e kapitullit - Alkanet dhe cikloalkanet - Alkanet dhe alkadienet - Alkinet c) Udhezime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e veglave dhe materialeve - kryejë ushtrime në klasë

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Laboratori - Teknologjia e nevojshme mësimore (TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-




Kapitulli 10: Lëdët e djegëshme fosilore…………………..3 orë a) Qellimi i kapitullit

Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - njohë formimin, klasifikimin e lëndëve djegëse - Të shpjegojë komponimet organike me oksigjen, klasifikimin dhe rëndësinë e tyre - Të shpjegojë komponimet organike me azot dhe rëndësinë e tyre në amide dhe përfitimin e plehërve minerale - Të arrijë pavarsi të mjaftueshme për aplikim të njohrive të fituara në praktikë profesionale b) Temat e kapitullit - Thëngjilli - Nafta dhe derivatet e saj - Gazi natyror c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e veglave dhe materialeve - kryejë ushtrime në klasë

24




- Tekste, praktikume, doracake, broshura, etj.

Kapitulli 11: Komponimet organike me oksigjen…………………8 orë a) Qellimi i kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - përshkruaj dhe klasifikojë komponimet e karbonit - shpjegojë komponimet organike me oksigjen, klasifikimin dhe rëndësinë e tyre - shpjegojë komponimet organike me azot dhe rëndësinë e tyre në amide dhe përfitimin e

plehërve minerale - arrijë pavarsi të mjaftueshme për aplikim të njohrive të fituara në praktikë profesionale b)Temat e kapitullit - Alkoolet - Fenolet - Eteret - Aldehidet dhe ketonet - Acidet organike - Lipidet, sapunet dhe deterexhentet - Karbohidratet c) Udhezime didaktike per kapitullin Rekomandohet qe mesuesi te : - Shpjegoj temen - Demonstroj perzgjedhjen dhe perdorimin e veglave dhe materialeve - Kryej ushtrime ne klase





Kapitulli 12:Komponimet organike me azot…………………….. 8 orë Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë komponimet organike me oksigjen, klasifikimin dhe rëndësinë e tyre - shpjegojë komponimet organike me azot dhe rëndësinë e tyre në amide dhe përfitimin e

plehërve minerale 25

- arrijë pavarsi të mjaftueshme për aplikim të njohrive të fituara në praktikë profesionale b) Temat e kapitullit - Nitrokomponimet - Aminet - Heterociklet - Alkaloidet - Aminoacidet - Proteinat - Acidet nukleike c) Udhezime didaktike per kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e veglave dhe materialeve - kryejë ushtrime në klasë

d) Kushtet per realizimin e kapitullit - Laboratori - Teknologjia e nevojshme mesimore (TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-




26

Programi i lëndës

“Biologji” Lëmia: Bujqësi Profili: Mbrojtja e bimëve Niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet të: - tregojë rëndësinë e biologjisë, lidhshmërinë e saj me shkencat tjera - shpjegojë ndërtimin, format e mikroorganizmave te viruset dhe bakteret, - dallojë ndërtimet, rolin e qelizës bimore dhe shtazore - shpjegojë procesin e fotosintezës, - dallojë rrolin e fermenteve dhe enzimeve - dallojë proceset jetësore të qenieve të gjalla, anabolizmin, katabolizmin - shpjegojë proceset e ndarjes se qelizës dhe shumimit te qeniet e gjalla - dallojë mënyrat e shumimit seksual dhe jo seksual të qenjet e gjalla. - shpjegojë fenomenet e trashëgimisë së veçorive te njërzit - sistemojë gjallesat sipas sistemeve të ndërtimit dhe zhvillimit të tyre - zhvillojë qëndrim përgjegjës ndaj natyrës dhe mjedisit dhe të zgjojë interes te ai dhe të

tjerët për mbrojtjen e mjedisit jetësor - përshkruaj sistemin nervor te njeriu, instinktet dhe lëvizjet te bimët dhe kafshët. II. Fondi i orëve të lëndës: 35 javë x 2 orë në javë = 70 III. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli 1. Njohuri të përgjithshme për biologjinë ................2 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë rëndësinë e biologjisë, lidhshmërinë e saj me shkencat tjera - përshkruajë metodat e kërkimit shkencor në citologji. b) Temat e kapitullit - Rëndësia e biologjisë - Metodat e hulumtimit në citologji c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e veglave dhe materialeve - kryejë ushtrime në klasë dhe laborator. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - laboratori 27

- Teknologjia e nevojshme mësimore:(TV, Kompjuteri, Mikroskopi, Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi etj).

- Materiali i nevojshëm (Atllasi Botanikes dhe Zoologjisë, preparate të thata etj). Kapitulli 2:.Viruset dhe prokariotat…….....….4orë a). Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - dallojë ndërtimin, format e mikroorganizmave, të viruset dhe baktereve - shpjegojë rolin e tyre në bujqësi. b) Temat e kapitullit - Viruset, ndërtimi dhe shumimi, sëmundjet të njeriu, shtazët dhe bimët - Bakteret ndërtimi dhe shumimi, rroli i tyre në bujqësi dhe industri ushqimore - Mjetet për luftë kundër baktereve, dezinfektimi, sterilizimi dhe pasterizimi c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - paraqes skica të ndryshme - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e veglave dhe materialeve - kryejë ushtrime në klasë dhe laborator. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - Teknologjia e nevojshme mësimore (Mikroskopi, sterilizuesit, mjetet kimike

dezinfektuese, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi etj). - Materiali i nevojshëm (material bimor dhe animal preparate të thata etj). Kapitulli 3:Biologjia e qelizës …………………….12 orë a). Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - të dallojë ndërtimin qelizës bimore dhe shtazore. - përshkruajë proceset jetësore të qenieve të gjalla, anabolizmin, katabolizmin dhe

fotosintezën. - shpjegojë fazat e ndarjes së qelizës - përshkruajë ndarjen qelizore te bimët dhe efektet e mos ndarjes së saj. b) Temat e kapitullit Ndërtimi i qelizës, funksioni i organeleve qelizore - Qeliza, forma, madhësia, bërthama dhe kromozomet - Bartja e materieve nëpër membranë, difuzioni, osmoza dhe transpiracioni aktiv - Përbërja kimike e qelizës, - Komponimet inorganike:uji , kripërat minerale - Komponimet organike: karbohidratet, proteinat, lipidet dhe acidet nukleike - Ndarja e qelizës: amitoza, mitoza dhe mejoza - Pasojat e çrregullimit qelizor të ndarjes-tumoret

28

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuësi të : - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e veglave dhe materialeve - kryejë ushtrime në klasë dhe laborator.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - laboratori - Teknologjia e nevojshme mësimore (TV, Mikroskopi, Kompjuteri, LCD- videobimi etj). - Materiali i nevojshëm (Atllasi Botanikës dhe Zoologjisë, bimë, mikroorganizma, inde

anomale, preparate të thata etj ). Kapitulli 4: Metabolizmi …………..………….6 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - përshkruajë proceset jetësore të qenieve të gjalla, anabolizmin dhe katabolizmin. - përshkruajë procesin e fotosintezës, rrolin e fermenteve dhe enzimeve. b) Temat e kapitullit - Metabolizmi, veti kryesore e qenieve të gjalla - Katabolizmi dhe anabolizmi - Enzimat (fermentet) - Tipat e të ushqyerit - Fotosinteza, rroli dhe produktet e saj për botën e gjallë - Kemosinteza c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë perzgjedhjen dhe përdorimin e veglave dhe materialeve - kryejë ushtrime në klasë dhe laborator d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabelat - skica - Laboratori - Teknologjia e nevojshme mesimore (TV, Mkroskopi, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi,

LCD-videobimi etj). - Materiali i nevojshëm ( bimët, tretje fiziologjike, materie ushqyese minerale, ene

vegjetaive). Kapitulli 5: Proceset e katabolizmit –burimi i energjisë për gjallesa…5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - përshkruajë proceset jetësore të qenieve të gjalla, anabolizmin, katabolizmin - shpjegojë proceset e fermentimit aerob dhe anaerob. - dallojë fermentimin alkoolik dhe të qumështit.

29

b) Temat e kapitullit - Proceset katabolike si burim i energjisë së qenieve të gjalla - Katabolizmi i karbohidrateve, yndyrave dhe protenieve - Proceset oksidoreduktuese - Frymarrja qelizore dhe fermentimi - Glukoza dhe cikli i Krbesit - Fermentimi alkoolik dhe qumështor c) Udhëzime didaktike për kapitullin - Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë perzgjedhjen dhe përdorimin e veglave dhe materialeve - kryejë ushtrime në klasë

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - laboratori - Teknologjia e nevojshme mesimore (TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-

videobimi, skica etj). - Materiali i nevojshem (Atllasi Botanikes, fermentuesi, enzimet dhe tretjet e ndryshme

fiziologjike etj). Kapitulli 6: Gjenetika e njeriut ………………….10 orë a) Qellimet e kapitullit Në perfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - përshkruajë metodat e kërkimit shkencor në citologji, - zbatojë në praktikë metodën e fiksimit ngjyrosjes dhe mikroskopimit - shpjegojë fenomenet e trashëgimisë së veçorive te njërzit b) Temat e kapitullit - Kromozomet e njeriut - Deterimini i seksit të njeriu - Ndryshimet në kromozomet seksuale dhe materialin gjenetik - Sëmundjet trashëguese - Pasojat e kryqëzimit në farefisni të afërt c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet qe mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e veglave dhe materialeve - kryejë ushtrime në klasë. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori - Teknologjia e nevojshme mësimore (Mikroskopi, skica, fotografi TV, Kompjuteri,

Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi etj). - Materiali i nevojshëm (preparate të thata, gjak, qeliza somatike etj).

30

Kapitulli 7:Fenomet jetësore që burojn nga proceset metabolike.........................8 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - përshkruajë proceset jetësore të qenieve të gjalla, shqisat e nuhaturit dhe shijes,

perceptimin refleksionet. - përshkruajë gjallesat sipas sistemeve të ndërtimit dhe zhvillimit të tyre - përshkruajë dhe dallojë instinktet e lindura dhe të fituara.

b) Temat e kapitullit - Ngacmueshmëria dhe sjelljet e organizmave - Tropizmat, taksiet dhe nastiet - Rregullimi nervor - Funksionimi i sistemit nervor - Reflekset e lindura dhe të fituara - Instinktet emocionet dhe sjelljet - Hormonet dhe rregullimi hormonal c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e veglave dhe materialeve - kryejë ushtrime në klasë dhe laborator. d) Kushtet per realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori - Teknologjia e nevojshme mësimore (TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-

videobimi etj). - Materiali i nevojshëm (Atllasi Botanikes Zoologjisë, bimë, kafshë eksperimentale etj). Kapitulli 8: Shumëzimi dhe zhvillimi i qenieve të gjalla…………14 orë b) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë mënyrat bazë të shumimit te qeniet e gjalla. - dallojë mënyrat e shumimit të organizmave bimorë dhe shtazorë. - dallojë mënyrat e shumimit seksual dhe jo seksual të organizmave - përcaktojë zhvillimet individuale të organizmave të ndryshëm. b) Temat e kapitullit - - Shumëzimi dhe zhvillimi i bimëve (joseksual dhe seksual) - Zhvillimi i bimëve dhe indeve të tyre - Organet e bimëve (vegjetative dhe gjenerative) - Klasifikimi (sistematika e bimëve) - Shumëzimi dhe zhvillimi i shtazëve - Shumëzimi seksual i shtazëve - Oogjeneza dhe spermatogjeneza - Fazat e zhvillimit individual - Tipat e qelizave vezë

31

- Brazdimi, tipat e tyre - Organogjeneza (organet ektodermës, endodermës dhe mezodermës) - Metamorfoza(zhvillimi jo normal) - Regjenerimi dhe transplantimi - Mplakja dhe vdekja

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të : - shpjegojë temën - dallojë mënyrat e shumimit të llojeve dhe organizmave të ndryshëm. - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e veglave dhe materialeve - kryejë ushtrime në klasë, laborator d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori - Teknologjia e nevojshme mësimore (TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-

videobimi, Mikroskopi etj). - Materiali i nevojshëm (Atllasi Botanikes dhe Zoologjisë, preparate të thata , bimë dhe

kafshë të ndryshme etj). Kapitulli 9: Klasifikimi i shtazëve..........................................3 orë b) Qëllimet e kapitullit

Në përfundim te këtij kapitulli nxënësi duhet të: - grupojë gjallesat sipas sistemeve të ndërtimit dhe zhvillimit të tyre - dallojë llojet brenda grupit dhe në mes grupeve.

b) Temat e kapitullit - Protozoat - Metazoat c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të : - shpjegojë temën. - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e veglave dhe materialeve - kryejë ushtrime në klasë d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori - Teknologjia e nevojshme mësimore (Mikroskopi, TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi,

LCD-videobimi etj). - Materiali i nevojshëm (Atllasi i Zoologjisë, preparate të thata etj). Kapitulli 10: Ekologjia dhe mbrojtja e mjedisit jetësor............................6 orë a). Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:

32

- zhvillojë qëndrim përgjegjës ndaj natyrës dhe mjedisit dhe të zgjojë interes te ai dhe të tjerët për mbrojtjen e mjedisit jetësor

b) Temat e kapitullit - Mbrojtja dhe përparimi i mjedisit jetësor - Ndotja dhe mbrojtja e ujit, ajrit dhe ushqimit - Zhurma dhe mbrojtja nga ajo - Rregullimi i ambientit dhe ndërrimi i hapësirës jetësore - Parqet nacionale dhe rezervatet natyrore c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet qe mësuesi të : - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e veglave dhe materialeve - kryejë ushtrime në klasë d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Laboratori - Teknologjia e nevojshme mësimore (TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-

videobimi etj). - Materiali i nevojshëm (Ligji, Herbarium, skema, fotografi, projekte, Insektarium, ujë ajri

dherishte etj).

33

Programi i lëndës

“Bazat e shkencës së tokës dhe të ushqyerit e bimëve” Lëmia: Bujqësi Profili: Mbrojtja e bimëve Niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet të: - tregojë qëllimin dhe rëndësinë e tokës në prodhimtarinë bujqësore dhe të ushqyerit racional të

bimëve në funksion të prodhimit të ushqimit për njerëz dhe kafshë. - shpjegojë përbërjen kimike dhe formimin e korës së tokës, dhe faktorëve që ndikojnë në formimin

e saj. - dallojë sistemin trefazësh të tokës: vetitë fizike, kimike dhe morfologjike të saj. - përshkruajë klasifikimin e tokave. - dallojë llojet e plehrave organike dhe minerare, - dallojë mënyrat e të ushqyerit të bimëve. - shpjegojë makro-mikro elementet dhe rolin fiziologjik të tyre. - ruaj, deponojë plehrat organik dhe minerar. II. Fondi i orëve: 35 javë x 3orë/javë= 105 orë. III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Njohuri të përgjithshme për përbërjen e tokës................. 10 orë. a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:

shpjegojë qëllimin dhe rëndësinë e përbërjes së tokës dhe strukturës së saj. përshkruajë dhe klasifikojë mineraret shpjegojë efektet e veprimit në tokë: të ujit, erës dhe akullnajave.

b) Temat e kapitullit: - Rëndësia e tokës dhe të ushqyerit e bimëve - Përbërja kimike e tokës - Mineraret dhe vetit e tyre - Vetit fizike, kimike dhe ndarja e minerareve - Shkatërrimi i minerareve dhe shkëmbinjve - Formimi i substratit gjeologjik - Roli i ujit në formimin e masës së shkriftë - Veprimi gjeologjikë i erës dhe akullnajave. c). Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën; - demostrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e veglave dhe materialeve; - demonstrojë përzgjedhjen dhe perdorimin e minerareve 34

- kryejë ushtrime në klasë-laborator d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - vegla dhe materiale të nevojshme. - laboratori, paisje tjetër laborotike, skema pasqyruese etj - grafoskopi, LCD-videobimi - materiale: (kemikate, dheu, shkëmbit). Kapitulli .2. Formimi i tokës ...................................................... 3 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë tokën si substrat ku zhvillohen bimët - shpjegojë rëndësinë e faktorëve pedogjenetik pjesëmarrës në formimin dhe në strukturën

e tokës. b) Tema e kapitullit: - Njohurit për tokën - Faktorët e formimit të tokës

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen, përdorimin e materialeve, skicave, tabelave dhe grafikoneve. - kryejë ushtrime në klasë d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori - Kompjuteri, grafoskopi, LCD-videobimi etj). - Materiali i nevojshëm (kemikatet, dheu, shkëmbit, fosile etj). - Mikroskop, skema pasqyruese etj Kapitulli 3. Toka si sistem trefazësh….......................................10 orë a). Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë tokën, përbërjen mineralogjike dhe mekanike - shpjegojë përbërjen e humusit - përshkruajë proceset e formimit të humusit. - dallojë organizmat dhe materiet organike në tokë.

b)Tema e kapitullit: - Përbërja mineralogjike e tokës - Përbërja mekanike e tokës - Organizmat dhe materiet organike të tokës - Humusi i tokës - Formimi i humusit - Format e humusit në tokë

35

- Transformimi i materijeve organike në bashkëdyzime minerale c) Udhëzime didaktike per kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë perzgjedhjen dhe perdorimin e veglave dhe materialeve - kryejë ushtrime në klase, laborator dhe terren. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori - Kompjuteri, grafoskopi, LCD-videobimi etj). - Materiali i nevojshëm (kemikatet, dheu, shkëmbit, humusi, uji etj). - Pajisje laboratorike, forma dhe skema pasqyruese etj Kapitulli 4. Vetit e tokave .................................................... 16 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - dallojë tokat sipas vetive: fizike, mekanike, ujore, ajrore dhe kimike. - shpjegojë faktorët e shkatrrimit të strukturës së tokës. - dallojë morfologjinë, ngjyrën dhe përberjen e tokës. b) Tema e kapitullit - Vetit fizike të tokës - Strukura e tokës dhe faktorët që ndikojnë në fomimin e saj - Faktorë të shkatërrimit të strukturës - Vetit e përgjithshme fizike - Vetit fiziko-mekanike - Faza e lëngët e tokës - Vetit ujore të tokës - Vetit ajrore të tokës - Vetit termike të tokës - Vetit kimike të tokës - Tretja tokësore - Vetit morfologjike të tokës - Përbërja e tokës - Ngjyra e tokës

c) Udhëzime didaktike per kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e veglave dhe materialeve - kryejë domonstrime ilustrative për tipat e tokave - zhvillojë ushtrime në terren, laborator- klasë. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori. - Grafoskopi, LCD-videobimi etj).

36

- Materiali i nevojshëm (kemikatet, dheu, shkëmbit, uji etj). - Pajisje laboratorike, skema pasqyruese etj

Kapiulli 5. Klasifikimi i tokës….......................................... 14 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë qëllimin dhe rëndësisnë e tipava të ndryshmëm të tokave - përcaktojë llojet e bimëve që mund të kultivohen në tipat e tillë të tokave. - dallojë tipat e ndryshme të tokave - klasifikikojë tokat sipas karakeristikave dhe veçorive

b)Tema e kapitullit: - Tokat automorfike - Smonica - Toka malore - Toka e kuqe - Podzoli - Pseudoglej - Tokat aluviale - Tokat hidromorfike - Tokat e zeza moçalike - Tokat livadhore

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e materialeve - bëj prezantime të monoliteve të tokave në klasë d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori - TV, Kompjuteri, grafoskopi, LCD-videobimi etj). - Materiali i nevojshëm (kemikatet, mostrat e dheut, monolitet e tipave të tokës, praktikë

në terren. - Pajisjet laboratorike, skema dalluese dhe pasqyruese etj. Kapitulli 6. Përbërja kimike e bimëve………………………7 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - përcaktojë përbërjen kimike të bimëve - përcaktojë format e ujit në bimë. - shpjegojë metodat dhe mënyrat e të ushqyerit të bimëve - shpjegojë makro-mikro elementet dhe rolin fiziologjik të tyre. b)Tema e kapitullit: - Uji dhe format e tij në bimë - Materiet organike

37

- Materiet organike energjetike - Materiet organike stimuluese - Materiet minerale c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet qe mësuesi të: - shpjegojë temën - kryejë demonstrime për përcaktimin e ujit në bimë - kryejë përcaktimin e materieve organike dhe inorganike - përzgjedh dhe përdor veglat dhe materialet bimore - kryejë ushtrime në klasë, laborator. - kryejë vlërësime gjatë vëzhgimit të punëvë të pavarura apo detyrave të shtëpisë. d)Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori - TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi etj). - Materiali i nevojshëm (bimë të ndryshme, kemikatet, etj). - Pajisje laboratorike, skema pasqyruese etj

Kapitulli 7. Të ushqyerit e bimëve ................................................ 18 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - dallojë të ushqyerit autotrof dhe heterotrof të bimëve - shpjegojë rolin dhe funksionin e materieve organike - shpjegojë mënyrat e absorbimit të ujit nga ana e bimëve. - kryejë të ushqyerit e bimëve - përcaktojë reaksionin e tokës. b)Tema e kapitullit: - Të ushqyerit heteorotrof të bimëve - Të ushqyerit autotrof të bimëve - Kushtet e formimit të klorofilit - Asimililimi i gazit karbonik-Fotosinteza - Absorbimi i ujit - Të ushqyerit mineral i bimëve - Makroelementet dhe rroli fiziologjik i tyre në bimë - Azoti - Fosfori - Kaliumi - Kalciumi, magnezi, sulfuri dhe hekuri - Mikro-elementet dhe rroli fiziologjik i tyre në bimë - Reaksioni i tokës dhe ndikimi i tij në rritjen e bimëve c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të : - shpjegojë temën. - demonstrojë përzgjedhjen, përdorimin e veglave dhe materialeve - demonstrojë dallimet në mes mënyrave të ushqyerit të bimëve.

38

- demonstrojë rreth rrolit të ndryshëm të elementeve ushqyes - kryejë ushtrime në klasë, laborator dhe terren.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori - TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi etj). - Materiali i nevojshëm (kemikatet, dheu, uji etj). - Bimë të ndryshme, plehrat minerale, substrate te ndryshme, enë vegjetative, pajisje tjetër

laborotike, skema pasqyruese etj. Kapitulli 8. Plehrat organike. ................................................... 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë rendësin, rolin e plehrave organike dhe të gjelbërt - ndërtojë forma të ndryshme të plehërishtës, - dallojë format e prodhimit të kompostit dhe plehut të gjelbërt.

b)Tema e kapitullit: - Rëndësia e plehrave organike - Plehu i stallës dhe përdorimi i tij - Ndërtimi i plehërishtës dhe ruajtja e plehrave - Komposti - Lëngu i plehut - Plehërimi i gjelbertë - Fekalet c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të : - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e veglave dhe materialeve - kryejë ushtrime në fermë eksperimentale. - kryejë ushtrime për format e plehrishtes dhe plehrimit të gjelbërt.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori - TV, Kompjuteri, Interneti, LCD-videobimi etj). - Materiali i nevojshëm (plehrat e stallës, të gjelbërt, komposti, dheu etj). - Pajisje tjetër laboratorike, skema pasqyruese etj

Kapitulli 9. Plehrat minerale .................................................... 17 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - dallojë plehrat e thjeshta, azotike, fosforike, superfosfate, uresë dhe kaliumit. - shpjegojë plehrat komplekse, të dyfisht dhe mikroplehrat. - përcaktojë mënyrën e përdorimit të plehrave varësisht nga lloji dhe qëllimi.

39

b) Tema e kapitullit: - Plehrat e thjeshta - Plehrat e azotit dhe prodhimi i tyre - Plehrat e nitrateve - Plehrat e amonit - Plehrat amide-Urea - Plefrat fosforike dhe prodhimi i tyre - Superfosfati i thjeshtë - Superfosfatete e përqendruara - Plehrat e kaliumit dhe prodhimi i tyre - Plehrat e kalciumit - Plehrat komplekse - Plehrat komplekse te dyfishta - Plehrat komplekse te trefishta - Mikroplehrat c) Udhëzimi didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e plehrave të thjeshta dhe komplekse - përcaktojë llojin e plehut sipas përmbajtjes dhe qëllimit të përdorimit - prezantojë mostrat e llojeve të ndryshme të plehrave. - prezantojë skema të ndryshme që shprehin efektin e secilit elemet në veçanti. - kryejë ushtrime në klasë, laborator, ara, kopshtie, serra. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori - TV, Kompjuteri, Interneti, LCD-videobimi etj). - Materiali i nevojshëm (kemikatet, dheu, plehra të ndryshme minerare,

uji,serra,kopshte,ara etj). - Pajisje tjetër laborotike, skema pasqyruese etj

40

Programi i lëndës

“Teknikë bujqësore “

Lëmia: Bujqësi Profili: Mbrojtja e bimëve Niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimi i lëndes Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet të: - tregojë qëllimin dhe rëndësinë e teknikës bujqësore në funksion të prodhimit bimor për

kulturat lavërtare dhe perimore. - dallojë metalet e zeza dhe të ngjyrosura, masat plastike dhe drurin. - dallojë pjesët dhe detajet e makinave, lëndë djegëse, pjesët e motorit OTO dhe DIZEL - shpjegojë sistemin e përcjelljes së lëngjeve dhe gazrave - shpjegojë parimet e punës së motorit me djegie të brendshme - përshkruajë principin e punës sëe motorëve me dy kohë dhe katër kohë. - shpjegojë ndertimin, funksionimin, përdorimin dhe mirëmbajtjen e traktorit. - shpjegojë ndërtimin dhe funksionimin e makinave për punimin themelor dhe plotësues të

tokës. - shpjegojë ndërtimin dhe funksionimin e shpërndarësve dhe ngarkuesve të plehut; - shpjegojë ndërtimin, funksionimin dhe përdorimin e makinave mbjellese; - shpjegojë ndërtimin, funksionimin dhe përdorimin e makinave për ujitje; - shpjegojë ndërtimin dhe funksionimin dhe përdorimin e makinave korrëse-shirëse

(autokombajnat); - shpjegojë ndërtimin, funksionimin dhe përdorimin e makinave vjelëse dhe grumbulluese

të produkteve bujqësore; - tregojë si mirëmbahet teknika bujqësore. II. Fondi i orëve të lëndës: 35 javë x 3 orë në javë = 105

III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Njohuri të përgjithshme për teknologji materialit…….10 orë a) Qellimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë qëllimin dhe rëndësinë e teknikës bujqësore - dallojë metalet e zeza dhe ato të ngjyrosura, masat plastike dhe drurin. b) Temat e kapitullit - Rëndësia e teknikës në prodhimtarinë bujqësore - Njohuri të përgjithshme të materialit. - Metalet e zeza - Metalet e ngjyrosura - Detalet e makinave - Jometalet

- Kauçuku dhe goma - Masat plastike - Druri - Përpunimi i metaleve me presion.

c) Udhezime didaktike per kapitullin Rekomandohet qe mësimdhënësi të : - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e veglave dhe materialeve - kryejë ushtrime në klasë –laborator, ofiçinë.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - vegla dhe materiale të nevojshme. - laboratori, paisje tjetër laborotike, skema pasqyruese etj - grafoskopi, LCD-videobimi. - (TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi etj). - Materiali i nevojshëm (pjesë të metaleve dhe jo metaleve, drurit masë plastike etj).

Kapitulli 2: Elemente të makinave……………………………3 orë.

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë elementet lidhëse dhe ato për përcjellje të lëvizjes. - përshkruajë akset, boshtet dhëmbëzoret - demonstrojë transmisionet me anë të rrypave dhe zinxhirëve. b) Temat e kapitullit - Elementet lidhëse - Elementet për përcjelljen e lëvizjës - Akset, boshtet dhe dhëmbëzorët (ingranazhet) - Përcjellja e lëvizjes me anë të rrypave dhe zinxhirëve

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë temën - demonstroj përzgjedhjen dhe përdorimin e veglave dhe materialeve - demonstron dhe renditë elementet lidhësë, boshtet , akset dhe rrypat - kryejë ushtrime në klasë, ofiçinë, punëtori. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori - Teknologjia e nevojshme mësimore (TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD- videobimi etj). - Materiali i nevojshëm (traktori, elemente lidhëse të traktorit, rrypat, zinxhirët etj). Kapitulli 3: Lëndët djegëse…………………………………….2 orë. a) Qëllimet e kapitullit

42

Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të - shpjegojë rëndësinë dhe llojet e djegies. - përshkruajë vetit e lëndëve djegëse. b) Temat e kapitullit - Rëndësia dhe llojet e lëndëve djegëse. - Vetit e lëndëve djegëse

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e veglave dhe lëndëve djegëse - kryejë ushtrime në klasë dhe ofiçinë.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Laboratori - Teknologjia e nevojshme mësimore (Kompjuteri, LCD-videobimi etj). - Materiali i nevojshëm ( traktori, skemat e djegies, lëndë djegëse, etj). Kapitulli 4: Lubrifikantët………………………………………3 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të : - shpjegoje rndësin dhe llojet e lubrifikantëve . - përshkruajë rolin dhe shfrytëzueshmërin e tyre në mekanizim bujqësor. - dallojë llojet e lubrifikantëve. b) Temat e kapitullit - Rëndësia e lubrifikanteve - Llojet e lubrifikantëve - Përdorimi i tyre në mekanizimin bujqësor c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e lubrifikantëve dhe veglave - kryejë ushtrime në klasë, demonstrim në ofiçina. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Laboratori - Teknologjia e nevojshme mësimore (TV, Kompjuteri, Interneti, LCD-videobimi etj). - Materiali i nevojshëm (traktori, prerja tërthore e traktorit, pjesët e ndryshme të traktorit,

lubrifikantët etj). Kapitulli 5: Elektroteknika……………………………………4 ore a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë parimet themelore të elektroteknikës në mekanizim. - kryejë ushtrime me akumulatorë

43

- dallojë llojet e akumulatorëve dhe mënyrat e shfrytëzimin në mekanizim - shpjegojë rrotulluesit elektrik. b) Temat e kapitullit - Kuptime themelore nga elektroteknika - Akulumatori dhe llojet e tyre - Gjeneratori - Rrotulluesi elektrikë

c) Udhëzime didaktike për kapitullin - Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e veglave dhe materialeve - kryejë ushtrime në klasë, laborator dhe ofiçinë.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Laboratori - Teknologjia e nevojshme mësimore (TV, Kompjuteri, Interneti, LCD-videobimi etj). - Materiali i nevojshëm (traktori, akumulatorët, gjeneratorët, kabël elektrikë etj). Kapitulli 6: Motorët…………………………………………. 12 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë motorët me djegie te brendshme, - dallojë pjesët përbërëse te motorët OTO dhe Disel . - dallojë parimet e punes së motorëve me dy dhe katër kohë . - dallojë sistemet e përcjelljes së ajrit, lëndës djegëse dhe gazrave. - dallojë pjesët e pa lëvizëshme dhe të lëvizëshme të motorit. b) Temat e kapitullit - Motorët me djegie të brendshme - Pjesët përbërëse të motorit - Pjesët e palëvizshme dhe të lëvizshme - Mekanizmi ndezës i motorit - OTO dhe DIZEL motorët - Principi i punës së motorëve me dy kohë dhe me katër kohë - Stabilimentet e motorit - Sistemi i përcjelljes se ajrit dhe gazrave - Sistemi i përcjelljes se lëndës djegëse dhe lyerëse - Sistemi i ftohjes - Sistemi elektrik te OTO dhe DISEL motorët c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë temën - kryejë demonstrime praktike dhe ilustrative për punën e motorit - kryejë dhe përzgjedhë për përdorim veglat dhe materialet - kryejë ushtrime në klasë dhe laborator apo hangar.

44

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Laboratori - Teknologjia e nevojshme mësimore (TV, Kompjuteri, Interneti, LCD-videobimi etj). - Materiali i nevojshëm (motorët OTO dhe Disel, traktori, prerja tërthore e traktorit, skemat

e djegies të lëndëve djegëse, pjesët e ndryshme të traktorit, lubrifikantët, bateritë-akumulatorët, sistemet e përcjelljes së gazrave dhe lëndës djegëse etj).

Kapitulli 7 : Traktori……………………………………12 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të : - shpjegojë dhe klasifikojë traktorët, - dallojë pjesët e traktorit, ndërruesin e shpejtësisë. - shpjegojë diferencialin përcjellës dhe sistemin e drejtimit. - dallojë instalimet e ndriçimit dhe sinjalizimit - instalojë sisemin e sinjalizimit. - ndrrojë pneumatikët dhe pjesët tjera të traktorit. - drejtojë dhe mirëmbajë traktorin. - konrollojë dhe ndrrojë vajin dhe sistemin e frenimit. b) Temat e kapitullit - Klasifikimi i traktorëve sipas kategorive - Pjesët e traktorit - Mekanizmi përcjellës – lidhës - Ndërruesi i shpejtësive - Diferenciali përcjellës i përparëm dhe i pasëm - Sistemi i drejtimit të traktorit - Rrotat e përparme dhe të pasme të traktorit - Rrotat pneumatike - Sistemi i frenimit dhe llojet e tij - Instalimet e ndriçimit dhe sinjalizimit - Sistemi hidraulik i traktorit - Përdorimi dhe mirëmbajtja e traktorit c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënë të: - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e veglave dhe materialeve - kryejë ushtrime në klasë, laboratorë dhe ofiçina.


videobimi etj). - Materiali i nevojshëm (traktorë të kategorive të ndryshme, prerja tërthore e traktorit,

diferencialet e ndryshme, ndërruesit e shpejtësisë, pneumatikët, skemat e djegies të lëndëve djegëse, pjesët e ndryshme të traktorit, lubrifikantët, bateritë-akumulatorët, ofiçina e veglave dhe pajisjeve bujqësore etj).

45

Kapitulli 8 : Makinat për punimin themelor të tokës…………………………4 orë a).Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - përshkruajë makinat për punim themelor të tokës; - tregojë ndërtimin dhe funksionimin e makinave të punimit të tokës; - bëjë klasifikimin e tyre; - shpjegojë mënyren e përdorimit dhe të mirëmbajtjes së makinave për punimin - themelor të tokës; - shpjegojë për efektet e mundshme gjatë punës. b). Temat e kapitullit - Njohuri të përgjithshme mbi makinat për punimin e tokës. - Plugjet dhe klasifikimi i tyre. - pjesët e plugut. c). Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë përmbajtjen e njohurive të përgjithshme mbi makinat për përpunimin e - tokës duke përdorur katalog, prospekte, skema dhe makete; - organizojë vizita në repartin e makinave bujqësore ose në fermat për rreth shkollës; - organizojë nxënësit të punojnë në grupe për klasifikimin e makinave për punimin e - tokës; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë, ushtrimeve dhe testit me shkrim. d). Kushtet për realizimin e kapitullit - katalogët dhe prospektet; - projektor; - pjesë të makinave për punimin themelor të tokës; - vizatime teknike; Kapitulli 9: Makinat për punumin plotësues të tokës ...............................9 orë a). Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegojë rëndësin e përdorimit të makinave për punimin plotësues të tokës; - tregojë ndërtimin dhe funksionimin e tyre; - dallojë pjesët kryesore të këtyre makinave; - përshkruajë pjesët kryesore dhe funksionimin e tyre; - tregojë mënyrën e përdorimit të tyre; - argumentojë rëndësin e mirëmbajtjes së makinave për punimin plotësues të tokës. b). Temat e kapitullit - Lesat dhe llojet e tyre. - Disqet. - Frezat. - Rulet. - Kultivatorët dhe llojet e tyre. - Nivelizuesit. - Makinat për kultivimin e bimëve ndërmjet rreshtave dhe shpërndarjen e plehrave.

46

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të - ilustrojë përmbajtjen e njohurive mbi makinat për punimin plotësues të tokës duke - përdorur katalog, prospekte, skema dhe makete; - organizojë vizita në reparte bujqësore ose në fermat përreth shkollës; - angazhojë nxënësit në diskutime për veglat për punimin plotësues të tokës; - organizojë test me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - katalogë, prospekte dhe pankarta; - projektorë; - pjesë të makinave për punimin plotësues të tokës; - vizatime teknike; Kapitulli 10: Makinat ngarkuese dhe shpërndarësit e plehrave ........................ 8 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegojë ndërtimin dhe funksionimin e makinave shpërndarëse dhe ngarkuese të - plehut; - përshkruajë makinat për shpërndarjen e plehut; - bëjë kalsifikimin e tyre; - tregojë rëndësinë e përdorimit të tyre; - përshkruajë pjesët funksionale të këtyre makinave. b) Temat e kapitullit - Makinat ngarkuese të plehut të stallës – llojet e tyre; - Makinat për shpërndarjen e plehrave kimike – llojet etyre; - Makinat për shpërndarjen e plehrave organike të ngurta; - Shpërndarësit e lëngut të stallës. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - zhvillojë bisedë me nxënësit lidhur me njohurit e tyre për makinat ngarkuese dhe - shpërndarësit e plehrave dhe t’i plotësojë këto njohuri duke përdorur katalogë, - prospekte, skema dhe makete: - organizojë vizita në reparatet e makinave bujqësore; - tregojë praktikisht pjesët përbërse të makinave ngarkuese dhe të shpërndarësve - të plehrave; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë, ushtrimëve dhe testit me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - katalogë dhe prospekte; - projektor; - pjesë të makinave për shpërndarjen e plehrave; - skema të shpërndarjes së plehrave; Kapitulli 11: Makinat mbjellëse ...................................... 8 orë a) Qëllimet e kapitullit

47

Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të; - ketë njohuri të përgjithshme për makinat mbjellëse; - përshkruajë ndërtimin dhe funksionimin e makinave mbjellëse; - bëjë dallimin e makinave mbjellëse sipas funksionimit të tyre; - tregojë për rëndësinë e përdorimit të makinave mbjellëse; - shpjegojë për defektet e thjeshta që mundë të ndodhin gjatë punës; - përshkruajë pjesët kryesore funksionale të makinave mbjellëse. b) Temat e kapitullit - Makinat mbjellëse – ndërtimi dhe funksionimi i tyre. - Makinat mbjellëse me aparat mekanik - Makinat mbjellëse me aparat mbjellës pneumetik. - Makinat mbjellëse për fidane. - Makinat mbjellëse për frutrrënjoret. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - pasurojë shpjegimin e makinave mbjellëse dhe rëndësin e tyre duke perdorur - katalogë, prospekte, skema, dhe makete; - organizojë vizita në reparatet e makinave mbjellëse; - angazhojë nxënësit në diskutimet për ndërtimin dhe rolin e makinave mbjellëse; - vlersojë nxënësit më anë të pytjeve me gojë dhe testit me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - projektor - katalogë - skema për përdorimin e makinave mbjellëse; - pjesë të makinave mbjellëse; - vizatime teknike të makinave mbjellëse; Kapitulli i 12: Mkinat kositëse dhe mbledhëse 6 orë a). Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegojë rëndësin e përdorimit të makinave kositëse dhe mbledhëse; - shpjegojë ndërtimin dhe funksionimin e tyre; - shpjegojë parimet kryesore të këtyre makinave; - përshkruajë pjesët funksionale të këtyre makinave; b) Temat e kapitullit - Kosat, llojet e tyre - Kosat me motor të vetë – kosat vetë lëvizëse; - Makinat për rrotullim dhe mbledhjen e barit – sanës, llojet e tyre; - Presat, llojet e tyre; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë makinat kositëse dhe mbledhëse duke përdorur katalogë, prospekte, - skema dhe makete; - organizojë vizita në rëpartet e makinave bujqësore;

48

- tregojë praktikisht pjesët përbërse të makinave kositëse dhe mbledhëse; - angazhojë nxënësit në diskutim për ndërtimin dhe funksionimin e makinave kositëse - dhe mbledhëse; - nxisë interesimin e nxënësve me anë të pyetjeve me gojë; - organizojë test me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - katalogët dhe prospektet - projektor - fotografi gjatë proqesit të kositjes; - skema për mënyrat e kositjes; - pjesë të mundëshme të makinave kositëse dhe mbledhëse. Kapitulli 13 : Makinat ( pajimet ) për ujitje 5 orë a). Qëllimet e kapitullit. Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegojë rëndësin e makinave për ujitje; - shpjegojë ndërtimin dhe funksionimin e makinave për ujitje; - përshkruaj pjesët dhe instalimet funksionale të makinave për ujitje; - shpjegojë parimet kryesore të punës të këtyre makinave; - shpjegojë për mënyrën e përdorimit të këtyre makinave b) Temat e kapitullit - Veglat dhe pajimet për ujitje - Agregatët dhë pompat për ujitje. - Gypat për përcjelljen e ujit, llojet e tyre - Shihedhënësit – sprucatorët, llojet e tyre. c) Udhëime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - theksojë funksionimin e pajimeve të ujitjes duke përdorur katalogë, prospekte, - makete, skema me elemnte konkrete; - angazhojë nxënësit në diskutime për ndërtimin dhe funksionimin e pajimeve të - ujitjes; - vlersojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - skema të sistemit të ujitjes; - projektor; - katalogë të pajisjeve për ujitje; - pajime për ujitje; - pjesë të pompës për ujitje; - mostra gypash dhe sprucator; Kapitulli 14: Makinat për korrjen – shirjen e drithërave 6 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegojë ndërtimin dhe funksionimin e autokombajnave;

49

- bëjë klasifikimin sipas procesit të punës; - përshkruajë pjesët kryesore funksionale; - shpjegojë për rëndësin ë përdorimit të këtyre makinave; - shpjegojë parimet kryesore të punës së këtyre makinave; b) Temat e kapitullit - Autokombajnat për korrje – shirjen e drithërave. - Llojet e autokombajnave. - Përshkrimi teknik i autokombajnave. - Përdorimi dhe mirëmbajtja e autokombajnës. c) Udhëzimet didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë njohurit themelore të makinave korrëse duke përdorur sa më shumë - katalogë, prospekte dhe detale; - tregojë praktikisht funksionimin e mekanizmave të ndryshëm; - organizojë nxënësit të punojnë në grupe për klasifikimin e makinave korrëse; - vlerësojë nxënsit me anë të pyetjeve me gojë, ushtrimeve dhe testit me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - skema për procesin e korrje- shirjes së drithërave; - projektorë; - fotografi për autokombajna; - pjesë të autokombajnave; - prospekte të lëndeve djegëse dhë vajosëse. Kapitulli 15:Makinat për vjeljen dhe grumbullimin e produkteve bujqësore ........ 11 orë a) Qëllimet e kapitullit. Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - shpjegojë rëndësin e makinave vjelëse, klasifikuese dhe dezinfektuese; - përshkruajë ndërtimin dhe funksionimin e këtyre makinave; - përshkruajë pjesët funksionale të këtyre makinave; - tregojë për rëndësin e përdorimit të këtyre makinave vjelëse dhe grumbulluese. b) Temat e kapitullit - Makinat për nxjerrjen e patates – llojet e tyre; - Makinat për prerjen e gjetheve dhe nxjerrjen e panxharsheqerit. - Kombajna për vjeljen e rrushit, llojet e tyre. - Makinat dhe pajimet për vjeljen e pemëve. - Platformat për vjeljen e pemëve. - Makinat për klasifikimin – sortimin e prodhimeve bujqësore, farave dhe frutrrënjorëve. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë rëndësinë e makinave për vjeljen dhe grumbullimin e prodhimeve bujqesore, duke përdorur katalog dhe prospekte; - organizojë vizita në fermat bujqësore dhe mjedise të tjera të prodhimëve; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë; - organizojë test me shkrim. 50

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - fotografi të mjediseve gjatë grumbullimit të prodhimeve; - katalog dhe prospekte; - pjesë të ndryshme të makinave për nxjerrjen dhe grumbullimin e prodhimeve; - pjesë të makinave klasifikuese dhe dezinfektuese. Kapitulli 16: Mirëmbajtja e teknikës bujqësore ............................... 2 orë a). Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit,nxënësi duhet të: - -shpjegojë qëllimin dhe rëndësinë e mirëmbajtjes të tëknikës bujqësore; - përshkruajë mjëtet dhe materialin e nevojshëm për mirëmbajtjen e teknikës bujqësore; - tregojë për mënyrat e përdorimit të këtyre mjeteve dhe materialit për mirëmbajtje. b). Temat e kapitullit - Qëllimi dhe rëndësia e mirëmbajtjes së teknikës bujqësore. - Mjetet dhe materiali i nevojshëm për mirëmbajtjen e teknikës bujqësore, si dhe përdorimi i tyre. c). Udhëzime didaktike për kapitullin - Rekomandohet që mësimëdhënësi të: - pasurojë shpjegimin e mirëmbajtjes së teknikës bujqësore duke përdorur katalog dhe - prospekte. - angazhojë nxënësit në diskutime për qëllimin dhe rëndësinë e mirëmbajtjes; - organizojë vizita në fermat bujqësore dhe mjedise të tjera të teknikës bujqësore; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim. d). Kushtet për realizimin e kapitullit - katalogë dhe prospekte; - skema, pankarta e makete; - mostra të mjeteve dhe materialeve për mirëmbajtje.

51

Klasa 10

Përshkruesit e modulit të praktikës profesionale

“Profili pedologjik dhe hulumtimi i tokës në terren”

Lëmia: Bujqësi Profili: Mbrojtja e bimëve Niveli: I Klasa: 10 Numri i modulit

1

Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i aftëson nxënësit për të realizuar matjet e ndryshme, përzgjedhjen dhe përdorimin e veglave në terren për të mund më hap profilin pedologjik.

Kohëzgjatja e modulit

5 kredite (30 orë)

Rezultatet e të mësuarit (RM) dhe përmbajtja

RM 1 Nxënësi kryen matje të ndryshme, përzgjedhë vegla dhe materiale tё nevojshme. Përmbajtja: - Kryerja e matjeve të ndryshme në ngastrën ku planifikohet hapja e profilit pedologjik. - Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës për hapjen e profilit pedologjik - Përdorimi i drejtë i veglave dhe pajisjeve gjatё hapjes së profilit pedologjik. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit.

RM 2 Nxënësi përcakton lokacionin për hapje të profilit pedologjik

Përmbajtja : - Analiza e skemës së lokacionit të përcaktuar për hapje të profilit - Dimensionet dhe skicimi i profilit pedologjik - Parapërgaditjet në terren për hapjen e profilit pedologjik - Mёnyrat e e hapjes se profilit

RM 3 Nxenesi kryen hapjen e profilit pedologjik

Përmbajtja: - Nxjerrja e dheut sipas shtresave të thellësisë - Formim i shkallëve gjatë hapjes së profilit pedologjik - Përcaktim i shtresave-horizonteve të tokës në profil. - Përcaktim i vetive fizike dhe fiziko-mekanike të tokës. - Përcaktim i strukturës, formës dhe madhësisë së agregateve. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit.

52

Proçedurat e vlerësimit

Realizimi i pranueshёm i modulit do tё konsiderohet arritja e kёnaqshme e tё gjitha kritereve tё realizimit tё specifikuara pёr çdo rezultat tё tё mёsuarit.

Mё poshtё jepen shkurtimet qё do tё pёrdoren: RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit

RM 1 IV Vezhgim i demonstrimit me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet të:

- Kryejё matje të saktё në ngastёrёn e planifikuar për hapje tё profilit pedologjik.

- Përzgjedhjё drejtё veglat dhe pajisjet për hapje tё profilit pedologjik

- Përdorim drejtë veglat dhe pajisjet gjatё hapjes së profilit pedologjik.

- Rrespektojё rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes sё mjedisit.


KR Nxënësi duhet tё:

- Analizojё drejtё skemën e lokacionit të përcaktuar për hapje të profilit

- Dimensionojё dhe skicojё drejtё profilin pedologjik - Rrespektjё mёnyrat e hapjes sё profilit



- Bёjё nxjerrjen e dheut sipas shtresave dhe thellësisë - Kryejё formimin e shkallëve në mёnyrё të drejtё

gjatë hapjes së profilit pedologjik - Përcaktojё drejtё shtresat-horizontet e tokës në profil. - Përcaktojё vetive fizike dhe fiziko-mekanike të tokës.- Përcaktojё strukturën, formën dhe madhësin e

agregateve.

Metodat e të mesuarit të rekomanduara

- Ky modul duhet të trajtohet në situata teorike dhe praktike me nxënësin.(në klasë, laborator dhe terren).

- Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur demonstrimet konkrete pёr matjet, lokacionin dhe tipat e ndryshme të tokave.

- Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për matje, përcaktim, hapje, strukturim dhe analizё në gjitha fazat e punës, për të vёrejtur dallimet.

- Gjatë vlerësimit të nxënësve, të zbatohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara.

- Vlersimi preferohet të bëhet pas përfundimit të çdo rezultati

53

dhe të jetë transparent ndaj nxënësve.Gjatë vlersimit të nxënsëve duhet të synohet vlërsimi i njohurive dhe shprehive të punës.

Baza materiale e domosdoshme

Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Laborator i kompletuar me pajisje laboratorike, kemikate, vegla

pune, sonda etj - Teknologji e nevojshme mësimore (TV, Kompjuter, Interneti,

CD, Grafoskopi). - Mjete teknike transporti pёr terren

54

Klasa 10


“Marrja e mostrave nё terren”

Lëmia: Bujqësi Profili: Mbrojtja e bimëve Niveli: I Klasa: 10

Numri i modulit 2

Qëllimi i modulit Një modul praktik që aftëson nxënësit me shkathtësi për: formim të mostrës, marrje, regjistrim, paketim, transportim dhe analizё nё terren të mostrave të dheut.


4.2 kredite (25 orë)


RM 1 Nxënësi kryen dhe pёrgadit të gjitha skicat, planet dhe materialet për marrje të mostrave nga profili pedologjik për dërgesё në laborator . Përmbajtja: - Veglat për marrje të mostrave në terren - Teknikat e marrjes së mostrave - Numёri i mostrave - Etiketimi dhe regjistrimi i mostrave të dheut

RM 2 Nxënësi kryen proceduren e marrjes së mostrës së dheut për

analiza Permbajtja : - Zgjedhja e vendit për mostrim - Mostra e dheut për hulumtime fizike - Mostra e dheut për hulumtime kimike - Mostra e dheut për hulumtime mikrobiologjike

RM 3 Nxenesi kryen hapjen e profilit pedologjik, paketimin dhe

transportimin e mostarve të dheut në laborator Përmbajtja: - Hapja e profilit pedologjik - Thasët e nevojshëm për numrin e mostrave të dheut - Vendosja e mostrën në thasë plastike apo tekstili - Regjistrimi, etiketimi i mostrave në thasё dhe regjistër - Paketimi dhe ngarkimi i mostrave në mjetin transportues

55


Realizimi i pranueshёm i modulit do tё konsiderohet arritja e kёnaqshme e tё gjitha kritereve tё realizimit tё specifikuara pёr çdo rezultat tё tё mёsuarit. Mё poshtё jepen shkurtimet qё do tё pёrdoren: RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit



- Pёrzgjedhё dhe përdor drejtё veglat gjatë marrjes sё mostrave në terren

- Zbatojё drejtё teknikat e marrjes së mostrave - Rrespektojё numërin e planifikuar të mostrave



Zgjedhё drejtё vendin për mostrim - Rrespekton procedurat marrjes së mostёs për hulumtime fizike - Rrespekton procedurat marrjes së mostёs për hulumtime kimike - Rrespekton procedurat marrjes së mostёs për hulumtime

mikrobiologjike


KR Nxënësi duhet tё: - Kryejё hapjen e profilit pedologjik sipas skemes dhe dimensioneve. - Pёrcaktojё llojin dhe numrin e thasëve tё nevojshëm për mostrave

të dheut. - Rrespekton rregullat e regjistrimit, etiketimi i mostrave në thasё

dhe regjistër - Rrespekton standardet e paketimit dhe ngarkimit tё mostrave për

transportues


- Ky modul duhet të trajtohet në situata teorike dhe praktike me nxënësin.(klasë, laborator dhe terren).

- Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur demonstrimet konkrete pёr mostrimet dhe metodat e tyre për lokacionin dhe tipat e ndryshme të tokave.

- Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete në planifikimin, realizimin e marrjes së mostrave varësisht nga qëllimi dhe drejtimi i analizës që planifikohet dhe dëshirohet. Gjatë vlerësimit të nxënësve, të zbatohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara. Vlersimi preferohet të bëhet pas përfundimit të çdo rezultati dhe të jetë transparent ndaj nxënësve.Gjatë vlersimit të nxënsëve duhet të synohet vlërsimi i njohurive dhe shprehive të punës.


Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme - Mjedis i përshtatshëm për punë .

56

- Laborator i kompletuar me pajisje laboratorike, kemikate, vegla pune, sonda, thasë, marker, regjistëra për mostra të dheut, sipërfaqe toke- ara apo kopёshte etj

- Teknologji e nevojshme mësimore (TV, Kompjuter, Interneti, CD, Grafoskopi).

- Mjete teknike transporti pёr terren

57

Klasa 10


“Ruajtja e plehrave mineral dhe tё stallёs”


Numri i modulit 3

Qëllimi i modulit Një modul praktik që pajisë nxënësit me aftësi praktike për kryer ruajtje të plehrave, deponim dhe përdorim të tyre në të ushqyerit e bimëve.


5 kredite (30 orë)


RM 1 Nxënësi kontrollon depon dhe përzgjedhjё veglat dhe pajisjet për pastrim të depos dhe ndërtimin e figurës për plehra të stallës. Përmbajtja: - Kontrolli i depos: rrrymёa , uji, zjarri, ventilimit dhe

pastërtia. - Përzgjedhja e mjeteve të nevojshme për pastrim të depos - Vënja në punë si dhe largimi i pjesëve të panevojshme - Përdorim i mjeteve dhe veglave për pastrim të depos - Përcaktimi i vendit të pёrshtatёshёm për ndërtimin e figurës

me pleh shtalle. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit.

RM 2 Nxënësi kryen pastrimin, dezinfektimin dhe riparimet e nevojshme

nё depo. Permbajtja: - Largimin e pjesëve të panevojshme nga depoja. - Riparim i pjesëve të dëmtuara të depos - Venja e mjeteve mbrojtëse për dezinfektim - Zgjedh preparatin e caktuar për dezinfektim

RM 3 Nxënësi kryen deponimin e plehrave ne vendin e caktuar

Përmbajtja: - Vendosja e paletave sipas sistemit menaxhues nё depo - Vendosja e plehut sias llojit tё tij - Evidentimi i sakёt i numёrit tё thasёve - Ndёrtimi i figurёs sё plёhut tё shtallёs sipas planifikimit.

58


Realizim i pranueshёm i modulit do tё konsiderohet arritje e kёnaqshme e tё gjitha kritereve tё realizimit tё specifikuara pёr çdo rezultat tё tё mёsuarit. Mё poshtё jepen shkurtimet qё do tё pёrdoren: RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit

RM 1 IV Vezhgim demonstrimi te nxënësi me listë kontrolli


- Kontrollojё në depo: rrrymёn, ujin, pajisjet e zjarrit, ventilimit dhe pastërtin.

- Kryejё pastrimin e depos - Përdorojё mjetet dhe veglat për pastrim të depos - Përcaktojё vendin e pёrshtatёshёm për ndërtimin e figurës për

pleh shtalle. - Rrespektojё standardet për mbrojtjae në punë dhe ruajtja e

mjedisit.

RM 2 IV Vezhgim demonstrimi te nxënësi me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet tё: KR Nxënësi duhet të : - Largojё pjesët e panevojshme nga depoja. - Riparojё pjesët e dëmtuara në depo - Aplikojё mjetet mbrojtëse për dezinfektim

RM 3 IV Vëzhgim demonstrimi të nxënësi me listë kontrolli


- Vendosë paletat sipas sistemit menaxhues tё depos - Klasifikojё dhe vendos plehun sipas llojit - Evidentojё sakёt sasinё dhe numёrin e thasёve - Ndёrtojё plehrishtes sipas figurës.


- Ky modul duhet të trajtohet në situata teorike dhe praktike me nxënësin.(në klasë, laborator, depo dhe terren).

- Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur demonstrimet konkrete pёr sistemet e deponimit dhe menaxhimit të punёve në depo.

- Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për në çdo hallkё të procesit të punës, kontrollim, riparim, dezinfektim dhe shfrytëzim me qёllim të ruajtjes së plehrave minerale në gjitha fazat e punës.


- Vlersimi preferohet të bëhet pas përfundimit të çdo rezultati dhe të jetë transparent ndaj nxënësve.

- Gjatë vlersimit të nxënsëve duhet të synohet vlërsimi i njohurive dhe shprehive të punës.

- Gjatë gjithë kohës që nxënësit kryejne veprime praktike, ata vëzhgohen dhe udhëzohen nga mesuesi.

59


Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: Depo, paleta, ngarkues-pirunier, pleh mineral i llojeve të ndryshme, fermё, shtallё, kafshё, paletalim të plehut etj)

60

Klasa 10


“Perdorimi i plehrave në të ushqyerit e bimëve”


Numri i modulit 4

Qëllimi i modulit Modul praktik që pajisë nxënësit me aftësi praktike për përdorim të plehrave mineral dhe të shtallёs në të ushqyerit e bimëve.


3.3 kredite (20 orë)


RM 1 Nxënësi përdor plehrat në të ushqyerit e bimëve para dhe gjatë vegjetacionit të kulturave lavёrtare-perimore. Përmbajtja: - Llojet e plehrave dhe afatet e aplikimit. - Përcaktim i sasisë dhe normës së plehut varësisht nga lloji. - Përcaktimi i afatit për aplikimit të plehrave varësisht nga lloji

i plehrave dhe kulturës bimore qё planifikohet pёr të ushqyer.

- Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit.

RM 2 Nxënësi shpërndan plehun me makinë shprëndarëse Përmbajtja : - Llojet e shpërndarëse të plehut mineral dhe organik - Testet dhe kontrolla e shpёrndarёsve para pёrdorimit - Shpërndarja e plehut mineral dhe organik - Regullat e sigurisё teknike dhe ruajtjes së mjedisit gjatë

shpërndarjes së plehut.

RM 3 Nxënësi mirëmban, konzervon dhe riparon difektet kryesore të makinave shpёrndarёse dhe pajisjeve. Pёrmbajtja : Mirёmbajtja dhe konservimi i shpёrndarёse të plehut Identifikimi i difekteve dhe riparimi i tyre Rregullat e sigurimit teknik te ruajtjes se mjedisit gjate mirembajtjes se makinave shperndarse te plehut


Realizim i pranueshёm i modulit do tё konsiderohet arritja e kёnaqshme e tё gjitha kritereve tё realizimit tё specifikuara pёr çdo rezultat tё tё mёsuarit.

61

Mё poshtё jepen shkurtimet qё do tё pёrdoren: RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit

RM 1 IV Vezhgim i demonstrimit të nxënësit me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet të :

- Pёrcaktojё llojet e plehrave dhe afatet e aplikimit. - Përcaktojё sasisë dhe normën e plehut varësisht nga lloji. - Përcaktojё afatet për aplikimit të plehrave varësisht nga lloji i plehrave, kulturës bimore dhe qёllimit. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. - Pёrcaktojё llojet e plehrave që aplikohen sipas fazave të zhvillimit të bimёve.



- Pёrcaktojё shpërndariset sipas llojit të plehut mineral apo organik - Testojё dhe kontrollojё shpёrndarёsit para pёrdorimit - Shpërndarjё plehra mineral dhe organik - Rrespektojë rregullat e sigurisë dhe ruajtjes së mjedisit gjatë shpërndarjes së plehut me makina shpërndarese


KR - Nxënësi duhet të:

- Mirmbajё dhe konzervojё makinat dhe pajisjeve shpёrndarese. - Identifikojё difektet dhe riparojё. - Respektojё rregullat e sigurisё teknike dhe ruajtjes se mjedisit gjate mirembajtjes sё shperndёsve tё plehut.


- Ky modul duhet të trajtohet në situata teorike dhe praktike me nxënësin.(në klasë, laborator depo dhe fusha).

- Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur demonstrimet konkrete pёr sistemet e përdorimit të plehrave , konservimin e shpёrndarёsve , kontrollin dhe testimin e tyre.

- Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për në cdo hallkё të procesit të punës, kontrollё, riparim të shpёrndarёsve, shpërndarje të plehrave mineral dhe organik varësisht nga fazat e zhvillimit të bimëve.





- Mësuesi i praktikës duhet ta mbikqyrë rrespektimin e rregullave të mbrojtjes në punë, të ruajtjes së mjedisit dhe të mirëmbajtjes së veglave dhe pajisjeve të punës.

62


Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Mjedis i përshtatshëm për seanca praktike makineri dhe pajisje të

shpërndarёsve të pleharve minerar dhe organik. - Sasi plehra kimike dhe tё shtallёs në përdorim

63

Klasa 10


“Përdorimi i traktorit”

Lëmia: Bujqësi Profili: Mbrojtja e bimëve Niveli: I Klasa: 10 Numri i modulit

1

Qëllimi i modulit

Modul praktik që pajisë nxënësit me aftësi praktike për përdorim të traktorit dhe veglave që i bashkëngjiten. Moduli aftëson nxënësin të manovrojё i sigurt me traktor me rimorkio, të bashkëngjes dhe të i shkëpus pajisjet për traktor, të bejnë shërbime me traktor sipas nevojës, të zgjedh probleme tjera për destinime të ndryshme me traktor.


6 kredite (35 orë)


RM 1 Nxënësi drejton dhe manovron i sigurtë traktorin me një diferencial dhe rimorkio dyrrotëshe. Përmbajtja: - Kontrolla për ujë, vaj dhe karburante, para nisjes së

traktorit - Kontrollё e sistemit të ndezjes fillestare (lëshimit) - Ndezja e traktorit, lëvizja para-prapa dhe në këthesa - Bashkёngjitje të rimorkios për traktor. - Siguria teknike gjatë lëvizjes, sistemet: ndriçimi natën,

sinjalizimi në kthesa, sigurim i traktorit kur ndalohet dhe zbret drejtuesi.


RM 2 Nxënësi lidhë dhe shkëput pajisjet në lidhësin me tri pika të traktorit. Permbajtja : - Manovrim i qetë i traktorit para-prapa dhe në këthesa. - Lëvizja me dorë e pajisjeve të rënda në drejtim të

caktuar me tre pika në traktor. - Montim dhe çmontim i pajisjeve në lidhësin - Lavrojё dhe punojё sipёrfaet me traktor - Kryejё punё plotësuese në fermё (plehërim, trajtim,

64

pёrgaditje të sipërfaqeve etj) - Transportojё veglat dhe pajisjet e punës nga hangari-ara-

hangar. - Rradhitja e pajisjeve dhe veglave të punës me sistem të

shfrytëzimit.

RM 3 Nxënësi kryen shërbimet e traktorit sipas instruksioneve të prodhuesit Permbajtja : - Kontrolla e karburanteve-furnizimi i traktort - Kontrolla e vajit, llojet i tyre, filtrat dhe llojet - Niveli i ujit në radiator, dhe karakteristikat e ujit që

furnizohet traktori. - Niveli i elektrolitit në bateri, polet e baterisë dhe lidhja. - Sistemi i qarkullimit –rrjedhjesё sё karburanteve në

traktor - Trusnia e gomave në gjendje transporti për të kryer

punime në tokën bujqësore.



RM 1 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë kontrolli


- Kontrolljё ujin, vajin dhe karburantet, para nisjes së traktorit

- Kontrolljё sistemin e ndezjes fillestare (lëshimit) - Ndezё traktorin, lëvizё para-prapa dhe në këthesa - Bashkёngjet rimorkion për traktor. - Rrespektojё sigurin teknike gjatë lëvizjes, sistemet:

ndriçimi natën, sinjalizimi në kthesa, sigurim i traktorit kur ndalohet dhe zbret drejtuesi.



KR Nxënësi duhet tё : - Manovrojё qetë traktorin para-prapa dhe në këthesa. - Lëvizё me dorë pajisjet e rënda në drejtim të caktuar

me tre pika në traktor. - Lavrojё dhe punojё sipёrfaqet me traktor. - Kryejё punё plotësuese në fermё (plehërim, trajtim,

pёrgaditje të sipërfaqeve etj) - Transportojё veglat dhe pajisjet e punës nga hangari-

65

ara-hangar. - Montojё dhe çmontojё pajisjet në lidhësin e traktorit. - Rradhitё pajisjet dhe veglat e punës me sistem të

shfrytëzimit.


KR Nxënësi duhet tё : - Kontrollojё karburantet-furnizim tё traktort - Kontrollojё vajin, llojet i tyre, filtrat dhe llojet - Kontrollojё nivelin e ujit në radiator, dhe

karakteristikat e ujit që furnizohet traktori. - Kontrollojё nivelin e elektrolitit në bateri, polet e

baterisë dhe lidhjes. - Kontrollonё sistemin e qarkullimit –rrjedhjes sё

karburanteve në traktor - Trusnia e gomave në gjendje transporti për të kryer

punime në tokën bujqësore.


- Ky modul duhet të trajtohet në situata teorike dhe praktike me nxënësin.(në klasë, laborator hangar dhe fusha).

- Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur demonstrimet konkrete pёr sistemet e përdorimit të traktorit

- Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për në cdo hallkё të procesit të punës, kontrollё, manovrim, ngasje bashkëngjitje të pajisjeve dhe veglave, lavrim dhe transport.




- Gjatë gjithë kohës që nxënësit kryejne veprime praktike, ata vëzhgohen dhe udhëzohen nga mesuesi. Mësuesi i praktikës duhet ta mbikqyrë rrespektimin e rregullave të mbrojtjes në punë, të ruajtjes së mjedisit dhe të mirëmbajtjes së veglave dhe pajisjeve të punës.


Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Mjedis i përshtatshem për seanca praktike - Traktor me një diferencial, rimorkio dyrroteshe. - Pajisje dhe vegla që vendosen në traktor, për punime

themelore dhe plotёsuese dhe të tjera. - Karborantё, grasatim, vaj, graso (yndyre). - Sipёrfaqe tё punushme.

66

Klasa 10


“Mirëmbajtja dhe konservimi i traktorit”


Numri i modulit

2

Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për të mirëmbajur dhe konservuar taktroin, që nxënësit të mësojnë për shfrytëzim, mirëmbajtje, identifikimin dhe zgjidhje të problemeve që parqiten para dhe gjatë përdorimit dhe punës me traktor.


6 kredite (35 orë)


RM 1 Nxënësi mirëmbanë dhe bën veprime tjera të nevojshme që priten nga një përdorues traktori. Pёrmbajtja:

- Përzgjedhja e veglave të punës - Vendosja e traktorit në kanal–lift - Demontim dhe zëvendësim i injektorit - Shtrëngim i kokës së motorit - Kontrolla dhe montim i termostatit - Zёvendёsim i pneumatikve - Kontrollё e sistemit të frenimit dhe hidraulikut - Riparim i pnumatikёve të shpuara - Rregullat e sigurimisё teknike dhe ruajtjes së mjedisit

gjatë mirëmbajtjes së traktorit

RM 2 Nxënësi identifikon dhe eviton parregullёsit dhe defektet që mund të paraqiten gjatë punës dhe përdorimit të traktorit. Permbajtja :

- Difektet në punën e motorit: (mosfunksionimi i ftohësit, ulje e nivelit të ujit në ftohës).

- Difektet dhe parregullsitë nё transmision dhe sistem të drejtimit

- Frenim i pamjaftueshёm, lëvizje boshe e timonit dhe pneumatikёt e harxhuar

- Difekte dhe parregullsi elektrike (starteri). - Pasojatё e parregullsive, nëse nuk riparohen me kohё

67

- Ndёrrmarrja e veprimeve kur çfaqen parregullsit - Regjistrimi i parregullsive të identifikuara dhe të

evituara.

RM 3 Nxënësi kryen veprime të sigurta gjatë punës në traktor dhe mbron mjedisin për rreth vendit të punës Permbajtja : - Ndrrimi i vajit të motorit dhe kujdesi për mjedis. - Mirёmbajtja dhe konzervimi i traktorit jashtë sezonit të

punës - Mirёmbajtja dhe kujdesi ndaj traktorit gjatë stinës së

dimrit - Deponimi i traktorit dhe kushtet nё depo. - Kontrlolla, ndrrimi i baterisё dhe kujdesi për mjedis - Eliminimi i ambalazhit, pjesët e ndrruara-vjetra dhe

kujdesi për mjedis


Realizim i pranueshёm i modulit do tё konsiderohet arritja e kёnaqshme e tё gjitha kritereve tё realizimit tё specifikuara pёr çdo rezultat tё tё mёsuarit. Mё poshtё jepen shkurtimet qё do tё pёrdoren: RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit


KR Nxënësi duhet të :

- Përzgjedhё veglat e duhura të punës - Vendosё drejtё traktorin në kanal–lift - Demontojё dhe zëvendësojё injektorin - Shtrëngojё me kujdes kokën e motorit - Kontrollojё, ndrrojё dhe montojё termostatin - Zёvendёsojё pneumatikёt - Kontrollojё sistemin e frenimit dhe hidraulikun - Riparojё pnumatikёt e shpuarё - Zbatojё rregullat e sigurisё teknike dhe ruajё mjedisin gjatë

mirëmbajtjes së traktorit


KR Nxёnёsi duhet tё:

- Evitojё difektet në punën e motorit: (mosfunksionimin e ftohësit, uljes sё nivelit të ujit në ftohës).

- Evitojё difektet dhe parregullsitë nё transmision dhe sistem të drejtimit

- Eliminojё frenimin e pamjaftueshёm, lëvizjet boshe tё timonit dhe pneumatikёt e harxhuar.

- Eliminojё, difektet dhe parregullsit elektrike, ndrrojё

68

(starterin). - Shpjegojё pasojatё e parregullsive, nëse ato nuk riparohen

dhe eliminohen me kohё - Ndёrrmarrё veprime adekuate për evitim dhe eliminim të

parregullsive tё çfaqura. - Regjistrojё parregullsit e identifikuara dhe të evituara.

RM 3 IV Vezhgim i demonstrimit tё nxёnёsit me listё kontrolli

KR Nxënësi duhet tё punon i sigurtë dhe mbronë mjedisin për rreth

vendit të punës - Ndërrojё vajin e motorit dhe kujdeset për mjedis. - Mirёmbajё dhe konzervojё traktorin jashtë sezonit të punës - Mirёmbajё dhe kujdest ndaj traktorit gjatë stinës së dimrit - Deponojё traktorin dhe kontrollojё kushtet nё depo. - Kontrlollojё, ndrrojё baterinё dhe kujdet për mjedis - Eliminojё ambalazhin, pjesët e ndrruara-vjetra dhe kujdeset

për mjedis Metodat e të mesuarit të rekomanduara

- Ky modul duhet të trajtohet në situata teorike dhe praktike me nxënësin.(në klasë, laborator, hangar, servise të mekanizimit bujqësor).

- Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur demonstrimet konkrete pёr sistemet e ruajtjes dhe konservimit të traktorit.

- Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për në çdo hallkё të procesit të punës, kontrollё, ndrrim i pjesёve, konservim, deponim, eliminim të defekteve, riparim.





- Mësuesi i praktikës duhet ta mbikqyrë rrespektimin e rregullave të mbrojtjes në punë, të ruajtjes së mjedisit dhe të mirëmbajtjes së veglave dhe pajisjeve të punës.


Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Punëtoria e pajisur me instrumente matëse të përdorshme në

mekanizim bujqёsorё, servis bujqësor. traktor - Dokumentacion për standardet e mjedisit. - Mjedise pune për kryerjen e veprimeve nga modulit

69

Klasa 10


“Përdorimi dhe mirëmbajtja e mekanizimit bujqësor”

Lëmia: Bujqësi Profili: Mbrojtja e bimëve Niveli: I Klasa: 10 Numri i modulit 3 Qëllimi i modulit

Nëpërmjet këtij moduli nxënësit zhvillojnё aftёsi praktike për përdorimin dhe mirëmbajtjen e mekanizimit të prodhimtarisë lavërtare, perimore, pemëtare dhe vreshtare


6 kredite (35 orë)


RM 1 Nxënësi duhet të përdorë më sukses dhe në momentin e duhur mekanizimin për punimin themelor dhe plotësues të tokës Përmbajtja: - Vizita në parkun e makinave. - Klasifikimi i makinave për punimin themelor dhe

plotësues të tokës. - Përdorimi i traktorit, levizja para dhe mbrapa. - Përzgjedhja e makinave për punimin e tokës. - Kontrollimi dhe regjistrimi laboratorik dhe fushor i

mekanizimit. - Kyçja dhe shkyçja e plugut për traktor. - Pёrdorimi i plugut për punimin e tokёs. - Manovrimet e mundshme gjatё lavrimit. - Përzgjedhja e makinave për punimin plotësues të tokës. - Përdorimi i makinave për punimin plotësues të tokës.

(disku, lesat, frezat, cilindrat, kultivatorët). - Realizimi i punimit me cilёsinё e duhur. - Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik e të ruajtjes së

mjedisit gjatë lavrimit dhe punimit plotësues të tokës.

RM 2 Nxënësi duhet të përdorë në kohën më të përshtatshme makinat mbjellëse, kultivuese dhe grumbulluese të prodhimeve lavërtare dhe perimore e pemtare dhe vreshtare. Permbajtja : - Përzgjedhja e makinave mbjellëse. - Përgatitja e makinave për mbjellje.

70

- Përdorimi i makinave mbjellëse. - Regjistrimi laboratorik dhe fushor. - Përgatitja e makinave për shperndarjen e plehrave. - Regjistrimi i makinës shpërndarëse. - Përdorimi i makinave për shpërndarjen e plehërave. - Përdorimi i kultivatorëve dhe i frezave. - Përdorimi i pajimeve për ujitje. - Perdorimi i makinave për mbrojtjen e bimëve . - Përgatitja dhe përdorimi i autokombajnave për korrje - shirje

të drithërave. - Përdorimi i makinave për nxjerrjen e fryt rrënjorve. - Përdorimi i makinave dhe veglave për meliorim, bonifikim

dhe sistemim të tokave. - Përdorimi i makinave dhe pajisjeve për krasitje. - Përdorimi i makinave për mbrojtjen e pemëve dhe hardhisë. - Përdorimi i makinave dhe pajisjeve për vjeljen dhe

grumbullimin e frutave. - Përdorimi i makinave transportuese dhe pajisjeve për pastrim

dhe kalibrim të frutave.

RM 3 Nxënësi duhet të përdorë mirëmbajë në menyrë të drejtë mekanizimin e bujqësisë dhe kujdeset për mbrojtjen e mjedisit të punës nga ndotjet. Permbajtja : - Përzgjedhja e veglave dhe e pajimeve të punës për

pastrimin dhe mirëmbajtjen e makinerive. - Përgatitja dhe përdorimi i veglave të punës. - Pastrimi e makinerive nga pluhuri dhe balta. - Pastrimi i makinerive nga vajrat, yndyrat dhe mbetjet e

tjera. - Pastrimi i makinerive nga helmet. - Lyerja më vaj e pjesëve të ekspozuara ndaj oksidimit. - Lyerja më ngjyrë e pjesëve të ndryshme të makinerive. - Vëndosja e makinerive në vendin e duhur për ruajte. - Hedhja e mbeturinave në vendin e caktuar. - Zbatimi i rregullave të sigurisë dhe të mbrojtjes së

mjedisit .


Realizimi i modulit do të bëhet me arritjen e knaqëshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të mësuarit. Mё poshtё jepen shkurtimet qё do tё pёrdoren: RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit


71

KR Nxënësi duhet të: - përzgjedhë veglat e punës dhe makinat në

vendin e punës; - përshtatë vendin e punës për punë; - lidhë makinat për traktor - zbatojë masat mbrojtëse ndaj rreziqeve në

punë; - tregojë lyerjen e makinerive; - përdorë dhë siguron traktorin kur ai ndalet; - përgatitë veglat e punës dhe makinat

bujqësore; - mbajë higjienën në vendin e punës;


KR Nxënësi duhet tё :

- përdorë veglat e punës dhe makinat bujqësore; - bëjë lyerjen e makinave; - përdorë traktorin, lidhjen me rimorkio dhe makina tjera si dhe punën praktike me te; - vozitë traktorin dhe bashkangjes makinat me traktorë; - bëjë punimin themelorë të tokës si dhe punimet plotësuese; - kontrollojë gjendjen teknike të makinave, veglave dhe aparateve të punës; - respektojë rregullat e sigurisë dhe mbrojtjes në punë; - përfundojë detyrën më efikasitet;.



- përzgjedhë veglat dhe pajimet e punës për pastrimin dhe mirëmbajtjen e mekanizimit bujqësor;

- pastrojë veglat e punës dhe makinat bujqësore në vendin e punës;

- lyejë më vaj pjesët mëtalike të veglave dhe makinave bujqësore;

- vendosë veglat dhe makinat në vendin e caktuar; - paketojë mjetet tjera ndihmëse; - respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së

mjedisit gjatë mirëmbajtjes së veglave të punës dhe makinave bujqësore..



- mbajë raport të saktë; - mbajë raport të plotë; - paraqesë saktë të gjithë informacionin; - perdorë terminologjinë e saktë;

72

- bëjë kontrollimin e gjendjes teknike të makinave dhe veglave të punës në vendin e punës.


- Ky modul duhet të trajtohet në situata teorike dhe praktike me nxënësin.(në klasë, laborator hangar dhe fusha).

- Moduli duhet pasuruar me metoda bashkëkohore duke u dhënë përparësi atyre metodave të cilat do t’i përfshijë nxënësit në punë krijuese.

- Nxënësit duhet angazhuar sa më shumë në veprimtari konkrete, në mbështetje të përvetësimit të njohurive që trajton moduli, pavarësimin në kryerjen e punëve si dhe zhvillimin e shprehisë dhe disiplinës në punë.

- Rekomandohen vizita njohëse në ferma, ndërmarrje private, reparte të makinave bujqësore, etj.

- Mësimdhënësi duhet të përdor sa më shumë shembuj praktik dhe demonstrime konkrete gjatë punës.

- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet zbatuar kontrolli i demonstrimit praktik të aftësive të fituara.


Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Mjedis i përshtatshëm për seanca praktike, - Pajisje dhe vegla që vendosen në traktor, për punime

themelore dhe plotёsuese dhe të tjera (pllugu, disku, lesat, frezat cilindrat, kultivatoret etj..

- Karborantё, grasatim, vaj, graso (yndyre). - Sipёrfaqe tё punushme.

73

Programi i lëndës

“Fitopatologjia” Lëmia: Bujqësi Profili: Mbrojtja e bimëve Niveli: I Klasa: 11 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 11-të te nxënësi duhet të: - transmetohen njohuritë bazë për rëndësinë e mbrotjes së bimëve, - shkaktarët e sёmundjeve, karakteristikat kryesore, - dëmet që sjellin këto sëmundje, - ndikimi i faktorëve në paraqitjen e sёmundjeve të bimëve, - sëmundjet e drithërave, perimeve, bimëve industriale, pemëve dhe hardhisë si dhe metodat e luftimit të këtyre sëmundjeve. II. Fondi i orëve: 35 javë x 3orë/javë= 105 orë. III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Njohuri të përgjithshme për sëmundjet e bimëve................. 25 orë. b) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë për rëndësinë e mbrotjes së bimëve, - njohuritë themelore mbi sëmundjet e bimëve dhe - shkaktarët e sёmundjeve të bimëve. b) Temat e kapitullit: - Kuptimi dhe zhvillimi i fitopatologjisë. - Njohuritë për sëmundjet e bimëve. - Klasifikimi i sëmundjeve të bimëve. - Paraqitja e sëmundjeve të bimëve. - Fazat e zhvillimit të sëmundjës. - Simptomat e sëmundjes - Përhapja e patogjeneve. - Ndikimi i faktorëve të mjedisit në zhvillimin e sëmundjeve. - Epifitotiologjia - Imuniteti i bimëve - Sëmundjet e shkaktuara nga faktoret biotikë: - Kërpudhat. - Morfologjia e këpurdhave. - Klasifikimi i këpurdhave. - Bakteret - Viruset.

74

c). Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën; - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e materialeve; - demonstrojë përzgjedhjen, klasifikimin e sëmundjeve dhe patogjenëve - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve. e) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - mikroskopi - vegla dhe materiale të nevojshme. - laboratori, paisje tjetër laborotike, skema pasqyruese etj - grafoskopi, tv,interneti,LCD-videobimi - materiale tjera. Kapitulli .2 Sëmundjet e drithërave...................................................... 16 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:

- shpjegojë për karakteristkat kryesore të sëmundjeve të drithërave, - dëmet që i shkaktojnë këto sëmundje . b) Temat e kapitullit: - Ndryshku i drithërave - Ndryshku i zi. - Nryshku i murrmë dhe i verdhë - Ndryshku i misrit. - Urthi i grurit. - Bloza e grurit dhe e elbit. - Bloza e misrit. - Shkaktarët e rënies së bimëve. - Kalbëzimi i kallirit. - Njollosja e grurit. - Hiri i drithërave. c) Udhëzime didaktike për kapitullin - Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën, - demonstrojë përzgjedhjen, përdorimin e materialeve të drithërave. - skicave, tabelave, etj. - bëj prezantime të sëmundjeve të drithërave në klasë - kryejë demonstrime për përcaktimin e sëmundjeve në bimët e drithërave. - përzgjedhë dhe përdorë pesticidet ( fungicidet ) për mbrojtje. - kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura apo detyrave të shtëpisë. - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve - organizojë test me shkrim

75

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori - Mikroskopi - Kompjuteri,tv,interneti grafoskopi, LCD-videobimi etj). - Materiali i nevojshëm nga drithërat e ndryshëm,skema pasqyruese etj. Kapitulli 3. Sëmundjet e perimeve ….......................................21 orë a). Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë për karakteristkat kryesore të sëmundjeve të perimeve. b)Temat e kapitullit: - Vrugu i domates. - Njollosja e zezë. - Njollosja bakteriale e domates dhe specit - Vyshkja bakteriale e domatës. - Virusi i mozaikut të trangullit ( kastravecit ). - Vrugu i specit. - Vrugu i lakrës. - Vrugu i qepës. - Antraknoza e bizeles - Sëmundjet e patates: - Vrugu i patates - Kanceri i patates. - Sëmundjet virusale të patates. c) Udhëzime didaktike per kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë perzgjedhjen dhe perdorimin e veglave dhe materialeve të perimeve - bëj prezantime të sëmundjeve të perimeve në klasë - kryejë demonstrime për përcaktimin e sëmundjeve në bimët e perimeve - përzgjedh dhe përdor materialet bimore të perimeve - përzgjedhë dhe përdorë pesticidet ( fungicidet ) për mbrojtje. - kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura apo detyrave të shtëpisë. - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Mikroskopi - Laboratori - Kompjuteri, tv,interneti, grafoskopi, LCD-videobimi etj). - Materiali i nevojshëm (bimët e ndryshme të perimeve,etj). - Pajisje laboratorike, forma dhe skema pasqyruese, etj

76

Kapitulli 4. Sëmundjet e bimëve industriale............................. 20 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegoj sëmundjet e bimëve industriale dhe karakteristikat e tyre. b)Temat e kapitullit - Vrugu i duhanit. - Kalbëzimi i qafës së kercellit - Hiri i duhanit. - Kalbëzimi i zi i rrënjëve - Zjarri i egër - Virusi i mozaikut i duhanit. - Pikalorja e panxharit. - Vrugu i panxhar sheqerit. - Hiri i panxharit. - Virozat e panxharit - Sëmundjet e lulediellit: - Vrugu i lulediellit - Kalbëzimi i lulediellit c) Udhëzime didaktike per kapitullin - Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e materialeve të bimëve industriale - bëj prezantime të sëmundjeve të bimëve industriale në klasë - demonstroj përcaktimin e sëmundjeve në bimët e ndryshme - përzgjedh dhe përdor materialet bimore të bimëve industriale - përzgjedhë dhe përdorë pesticidet ( fungicidet ) për mbrojtje. - kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura të nxënësve. - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Mikroskopi - Laboratori. - Grafoskopi, tv,interneti LCD-videobimi etj). - Materiali i nevojshëm (bimët industriale, etj). - Pajisje laboratorike, skema pasqyruese etj. Kapiulli 5. Sëmundjet e pemëve ................................ 13 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë për karakteristkat kryesore të sëmundjeve të pemëve, - dëmet që i shkaktojnë këto sëmundje.

77

b)Temat e kapitullit: - Kroma e mollës dhe Kroma e dardhës - Hiri i mollës - Kalbëzimi i frutave - Kanceri i pemëve - Njollosja e kuqe e gjetheve të kumbullës - Lia e kumbullës - Gjethe përdredhësja e pjeshkës - Hiri i pjeshkës - Djegëja bakteriale e pemëve c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e materialeve të pemëve - bëj prezantime të sëmundjeve të pemëve në klasë - tregoj përcaktimin e sëmundjeve të pemëve - përzgjedh dhe përdor materialet bimore të pemëve - përzgjedhë dhe përdorë pesticidet ( fungicidet ) për mbrojtje.. - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve - organizojë test me shkrim d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Mikroskopi - Laboratori - TV, Kompjuteri, grafoskopi,interneti, LCD-videobimi etj). - Materiali i nevojshëm ( marrë nga pemët e ndryshme, praktikë në terren. - Pajisjet laboratorike, skema dalluese dhe pasqyruese etj. Kapitulli 6. Sëmundjet e hardhisë……………………10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegoj për karakteristikat kryesore të sëmundjeve të hardhisë. b)Temat e kapitullit: - Vrugu i hardhisë. - Hiri i hardhisë. - Kalbëzimi i hirtë. - Njollosja e zezë e hardhisë. - Kanceri i hardhisë - Degjenerimi infektiv

78

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet qe mësuesi të: - shpjegojë temën - bëj prezantime të sëmundjeve të hardhisë së rrushit në klasë - kryejë demonstrime për përcaktimin e sëmundjeve në bimët e hardhisë - përzgjedh dhe përdor materialet bimore të hardhisë - përzgjedhë dhe përdorë pesticidet( fungicidet ) për mbrojtje. - kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura apo detyrave të shtëpisë. - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve d)Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Mikroskopi - Laboratori - TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi etj). - Materiali i nevojshëm ( bimë të ndryshme të hardhisë, etj). - Pajisje laboratorike, skema pasqyruese etj.

79

Programi i lëndës

“Meteorologjia”

Lëmia: Bujqësi Profili: Mbrojtja e bimëve Niveli: I Klasa: 11 I. Qëllimet e lëndes Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 11-të nxënësi duhet të: - Shpjegoj dhe përshkruaj nocionin e meteorologjisë, - nocionin mbi atmosferën, - burimet e energjisë dhe të nxehtësisë, - reshjet atmosferike, - rrymimet ajrore si dhe matjet meteorologjike - me qellim të kultivimit sa më të mirë të kulturave bujqësore, - dhe mbrojtjes gjatë vegjetacionit, - vjeljes dhe shfrytëzimit të tyre. II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2 orë/javë = 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Hyrje.............................6 orë a) Qellimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë elementet dhe - dukurit themelore meteorologjike. b) Temat e kapitullit - Nocioni dhe ndarja e meteorologjisë. - Elementet dhe dukurit themelore meteorologjike. - Organizimi i shërbimit meteorologjik në Kosovë. - Koha lokale dhe zyrtare e vendit. - Levizja imagjinare e diellit nëpër kupën qiellore gjatë vitit. c) Udhezime didaktike per kapitullin Rekomandohet qe mësuesi të : - shpjegojë temën - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve. - kryejë ushtrime në klasë –laborator dhe stacionin meterologjik.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - instrumente meterologjike dhe materiale të nevojshme. - laboratori, pajisje tjetër laboratorike, skema pasqyruese etj - grafoskopi, LCD-videobimi. - (TV, Kompjuteri, Interneti, etj). Kapitulli 2: Nocionet e përgjithshme mbi atmosferën…………3 orë.

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë nocionet e përgjithshme mbi atmosferën b) Temat e kapitullit - Ndarja vertikale e atmosferës. - Përbërja e ajrit. - Dëndësia e ajrit. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve. - kryejë ushtrime në klasë,laborator dhe stacionin meterologjik, etj. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori - Teknologjia e nevojshme mësimore ( TV, Kompjuteri, - Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi etj). - Instrumentet meterologjike Kapitulli 3: Burimet e energjisë së rrezatimit dhe të nxehtësisë ….12 orë. a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të - shpjegojë burimet e energjisë së rrezatimit dhe të nxehtësisë b) Temat e kapitullit - Burimet nxehtësisë për siperfaqen e tokës dhe të atmosferës. - Rrezatimi diellor. - Depërtueshmeria e ajrit për rrezatimin e diellit. - Tejdukshmëria e ajrit dhe dukshmëria horizontale. - Përqueshmëria e nxehtësisë dhe temperaturës. - Rrezatimi atmosferik. - Rrezatimi diellor direkt dhe global. - Rrezatimi i tokës dhe kundër rrezatimi i atmosferës. - Zgjatja e shkëlqimit të diellit.

81

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - kryejë ushtrime në klasë dhe ne stacionin meterologjik - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe - shpjegoj temën duke përdorur katalog, prospekte, skema dhe makete; - organizoj vizita në stacionin meterologjik - organizoj nxënësit të punojnë në grupe - vlerësoj nxënësit me anë të pyetjeve me gojë, ushtrimeve - ilustrojë duke perdorur instrumentet e ndryshme meterologjike - angazhojë nxënësit në diskutime për këto instrumente - organizojë test me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori - Teknologjia e nevojshme mësimore (Kompjuteri, LCD-videobimi etj). - Materiali i nevojshëm, etj. - Instrumentet meterologjike Kapitulli 4: Nxemja e tokës dhe atmosferës………14 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të : - shpjegoje për faktoret që ndikojnë në nxemjen e tokës dhe atmosferës b) Temat e kapitullit - Nocioni për nxehtësinë dhe temperaturën. - Nxemja dhe ftohja e sipërfaqës së tokës. - Nxemja dhe ftohja e tokës. - Andamentet ditore dhe vjetore të temperaturës së tokës. - Bilanci vjetor i nxehtësisë në tokë. - Ndikimi i mbulesës natyrore në sipërfaqe të tokës në ndryshimin e temperaturës me

rritjen e thellësisë. - Nxemja dhe ftohja e ujit. - Andamentet ditore dhe vjetore të temperaturës së ujit. - Nzemja dhe ftohja e ajrit. - Andamenti ditor dhe vjetor i temperaturës së ajrit. - Ndryshimi i temperaturës së ajrit me rritjen e lartësisë mbidetare. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe - shpjegoj temen duke përdorur katalog, prospekte, skema dhe makete; - organizoj vizita në stacionin meterologjik - organizoj nxënësit të punojnë në grupe - vlerësoj nxënësit me anë të pyetjeve me gojë, ushtrimeve dhe testit me shkrim.

82

- ilustrojë duke perdorur instrumentet e ndryshme meterologjike - angazhojë nxënësit në diskutime për këto instrumente d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori - Teknologjia e nevojshme mësimore (TV, Kompjuteri, Interneti, LCD-videobimi etj). - Instrumentet meterologjike Kapitulli 5: Avulli i ujit në atmosferë …………7 ore a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë për avullin e ujit në atmosferë. b) Temat e kapitullit - Sjellja fizike e ujit. - Avullimi i ujit. - Ndikimi i pyjeve dhe vegjetacioni në avullim. - Lagështia e ajrit. - Andamentet ditore dhe vjetore të shtypjes së avullit të ujit dhe lagështisë relative të ajrit.

Ndikimi i mbulesës së bimësisë në lagështinë e ajrit.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe - shpjegoj temën duke përdorur katalog, prospekte, skema dhe makete; - organizoj nxënësit të punojnë në grupe - vlerësoj nxënësit me anë të pyetjeve me gojë, ushtrimeve dhe testit me shkrim. - ilustrojë duke perdorur instrumentet e ndryshme meterologjike - angazhojë nxënësit në diskutime për këto instrumente d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori - Teknologjia e nevojshme mësimore (TV, Kompjuteri, Interneti, LCD-videobimi etj). - Instrumentet meterologjike Kapitulli 6: . Mjegulla dhe retë ………. 4 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë për mjegullën, retë dhe formimin e tyre b) Temat e kapitullit - Kondenzimi dhe sublimimi i avullit të ujit në atmosferë. - Mjegulla. - Retë dhe klasifikimi i tyre.

83

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën. - shpjegoj temën duke përdorur katalog, prospekte, skema dhe makete; - organizoj nxënësit të punojnë në grupe - vlerësoj nxënësit me anë të pyetjeve me gojë, ushtrimeve, etj. - ilustrojë duke perdorur instrumentet e ndryshme meterologjike - angazhojë nxënësit në diskutime për këto instrumente d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori - Teknologjia e nevojshme mësimore (TV, Kompjuteri, Interneti, LCD-videobimi etj). - Instrumentet meterologjike - Katalogët prospektet; projektor; vizatime etj. Kapitulli 7 : Reshjet.............................……6 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të : - shpjegojë për reshjet dhe ndikimin e tyre në bujqësi b) Temat e kapitullit - Shënime të përgjithshme për reshjet. - Reshjet që formohen pranë tokës. - Tipet dhe format e reshjeve prej reve. - Ndikimi i pyjeve në lartësinë e reshjeve. - Mbulesa e borës. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - shpjegoj temen duke përdorur katalog, prospekte, skema dhe makete; - organizoj vizita në stacionin meterologjik - organizoj nxënësit të punojnë në grupe - ilustrojë duke perdorur instrumentet e ndryshme meterologjike - organizojë test me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori - Teknologjia e nevojshme mësimore (TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-

videobimi etj). - Instrumentet meterologjike - Katalogët dhe prospektet; projektor; vizatime etj.

Kapitulli 8 : Rrymimet ajrore …………8 orë

84

a).Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - përshkruaj për rrymimet e ajrit dhe formimin e tyre b). Temat e kapitullit - Nocioni për rrymin e ajrit. - Formimi i rrymave ajrore. - Era. - Struktura e erës. - Ndikimi i pengesave dhe pyllit në shpejtësinë e erës. - Qarkullimi i përgjithshëm i rrymave ajrore në atmosferë. c). Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegoj temën duke përdorur katalog, prospekte, skema dhe makete; - organizoj vizita në stacionin meterologjik - organizoj nxënësit të punojnë në grupe - ilustrojë duke perdorur instrumentet e ndryshme meterologjike - angazhojë nxënësit në diskutime për këto instrumente - tregoj instrumentet e ndryshme meterologjike - përshkruaj instrumentet meterologjike etj. d). Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori - Teknologjia e nevojshme mësimore (TV,Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, - LCD-videobimi etj). - Katalogët dhe prospektet; projektor; vizatime etj Kapitulli 9: Matjet meteorologjike.............10 orë a). Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegojë për matjet meteorologjike. b). Temat e kapitullit - Matja e intenzitetit të rrezatimit diellor. - Matja e zgjatjes së shkëlqimit të diellit. - Matja e temperaturës. - Matja e shtypjes së ajrit. - Matja e avullit të ujit. - Matja e lagështisë së ajrit. - Matja e reshjeve prej reve. - Matja e lartësisë së mbulesës dhe dëndësisë së borës. - Caktimi i drejtimit dhe i shpejtësisë së erës. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - ilustrojë duke përdorur instrumentet e ndryshme meteorologjike - organizojë vizita në stacionin meteorologjik

85

- angazhojë nxënësit në diskutime për këto instrumente - organizojë test me shkrim. - tregoj instrumentet e ndryshme meterologjike - përshkruaj instrumentet meteorologjike etj. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori - Instrumentet meterologjike - Teknologjia e nevojshme mësimore (TV, kompjuteri, interneti, grafoskopi, - LCD-videobimi etj). - Katalogët prospektet; projektor; vizatime etj.

86

Programi i lëndës

“Bazat e prodhimtarisë bimore” Lëmia: Bujqësi Profili: Mbrojtja e bimëve Niveli: I Klasa: 11 I. Qëllimet e lëndës Nëpërmjet lëndës “Bazat e prodhimtarisë bimore”, - te nxënësit transmetohen njohuritë bazë për faktorët ekologjik, - mënyrat e punimit të tokës, - nevojat për plehërim, - për farën dhe mbjelljen e saj, - përkujdesjen ndaj kulturave lavërtare-perimore - dhe për qarkullimin bimor. II. Fondi i orëve: 35 javë x 2orë/javë= 70 orë. III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Faktorët ekologjikë............. 4 orë. a). Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë për rëndësinë e prodhimtarisë bimore - dhe faktorët ekologjikë që kanë ndikim në rritjen e bimëve b). Temat e kapitullit: - Roli dhe rëndësia e prodhimtarisë bimore. - Faktorët vegjetativë dhe ndikimi i tyre. - Drita dhe nxehtësia. - Lagështia dhe ajri si faktorë vegjetativë. c). Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën; - demonstrojë faktorët vegjetativ - kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve. d). Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - laboratori, paisje tjetër laboratorike, skema pasqyruese etj - grafoskopi, LCD-videobimi.

87

- teknologjia e nevojshme mësimore ( TV, kompjuteri, interneti ). Kapitulli .2. Punimi i tokës.................................... 5 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë mënyrat e punimit themelor - dhe plotësues të tokës. b) Tema e kapitullit: - Rëndësia, nevoja dhe qëllimet e punimit të tokës. - Mënyrat e punimit të tokës. - Punimi themelor i tokës. - Punimi plotësues i tokës. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën, - demonstrojë mënyrat e punimit të tokës me anë të - skicave, tabelave, etj. - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve - ilustrojë përmbajtjen e njohurive mbi makinat për punimin plotësues të tokës duke - përdorur katalog, prospekte, skema dhe makete; - organizojë vizita në reparte bujqësore ose në fermat për rreth shkollës; - angazhojë nxënësit në diskutime për veglat për punimin plotësues të tokës; - organizojë test me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - laboratori,interneti,tv. - kompjuteri, grafoskopi, LCD-videobimi,skema pasqyruese etj - katalogë, prospekte dhe pankarta; - projektorë; - pjesë të makinave për punimin themelor dhe plotësues të tokës; - vizatime teknike; Kapitulli 3. Plehërimi ....................................5 orë a). Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë për llojet e plehrave, - nevojat dhe afatin e plehrimit. b)Tema e kapitullit: - Nevojat e kulturave lavërtare-perimore për plehërim. - Mënyrat dhe plehërimi organik e mineral. - Plehërimi themelor dhe plotësues. - Afati dhe sasia e përdorimit të plehërave.

88

c) Udhëzime didaktike per kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen dhe perdorimin e plehrave. - bëj prezantime të plehrave në klasë - përzgjedh dhe përdor plehrat për plehërim themelor dhe plotësues - kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura apo detyrave të shtëpisë. - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori - Kompjuteri, grafoskopi, LCD-videobimi etj). - Materiali i nevojshëm (plehrat e ndryshëm,etj). - Pajisje laboratorike, forma dhe skema pasqyruese, etj Kapitulli 4. Fara dhe mbjellja ............................ 6 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegoj farën, afatin dhe mënyrat e mbjelljes. b)Tema e kapitullit - Fara dhe definicionet e saja në kuptimin bujqësor dhe botanik. - Përgatitja e farës për mbjellje. - Llojet dhe kategorit e farës. - Norma e farës dhe afati i mbjelljes. - Thellësia dhe mënyrat e mbjelljes. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e farës - bëj prezantimin e kategoris dhe llojeve të farës në klasë - përzgjedh dhe përdor llojet e farave për mbjellje - kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura të nxënësve - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori. - Grafoskopi, LCD-videobimi etj). - Materiali i nevojshëm ( farërat e bimëve, etj). - Pajisje laboratorike, skema pasqyruese etj

Kapiulli 5. Përkujdesja për kulturat bujqësore.................. 4 orë a) Qëllimet e kapitullit

89

Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë mënyrat e përkujdesjes për kulturat bujqësore; b)Tema e kapitullit: - Rrallimi i bimëve. - Prashitja dhe mbushja. - Harrja e barojave të këqija. - Ujitja. - Riplehërimi. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë mënyrat e përkujdesjes për kulturat bujqësore - përzgjedh dhe përdor mjetet pë prashitje, rrallim,ujitje, etj. - kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve në terren - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori - TV, Kompjuteri, grafoskopi, LCD-videobimi etj). - Materiali i nevojshëm ( mjetet e punës, praktikë në terren. - Pajisjet laboratorike, skema dalluese dhe pasqyruese etj. Kapitulli 6. Qarkullimi bimor……………4 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegoj për skemat e qarkullimin bimor. b)Temat e kapitullit: - Rëndësia e qarkullimit bimor fushor. - Elementet e qakullimit bimor. - Llojet e qarkullimit bimor. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet qe mësuesi të: - shpjegojë temën - përshkruajë skemat e qarkullimin bimor. - demonstroj llojet e qarkullimit bimor. - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve d)Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori - TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi etj). - Pajisje laboratorike, skema pasqyruese etj.

90

Kapitulli 7: Drithërat............................................... 11 orë. a). Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë për të gjitha drthërat, - biologjinë e rritjes dhe të zhvillimit si dhe - kërkesat e tyre ndaj materieve ushqyese b) Temat e kapitullit: - Drithërat dhe ndarja e tyre. - Gruri dhe rëndësia ekonomike. - Kultivarёt e grurit. - Elbi dhe rëndësia ekonomike. - Kultivarët e elbit. - Thekra dhe rëndësia ekonomike. - Kultivarët e thekrës. - Tërshëra dhe rëndësia ekonomike. - Misri dhe rëndësia ekonomike. - Hibridet e misrit. c). Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën; - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e drithërave; - demonstrojë përzgjedhjen, klasifikimin dhe rëndësin e drithërave; - përshkruaj llojet e drithëve - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve. - organizoj test me shkrim d). Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - materiale të nevojshme drithërave; - laboratori, paisje tjetër laboratike, skema pasqyruese etj - grafoskopi, LCD-videobimi - materiale tjera. Kapitulli 8. Bimët bishtajore.................................... 4 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë bimët bishtajore, biologjinë e rritjes dhe të zhvillimit si dhe kërkesat e tyre ndaj

materieve ushqyese b) Tema e kapitullit: - Fasulja. - Soja. - Bizelja.

91

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën, - demonstrojë përzgjedhjen, përdorimin e materialeve të bimëve bishtajore, - skicave, tabelave, etj. - bëj prezantime të bimëve bishtajore, në klasë - kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura apo detyrave të shtëpisë. - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori - Kompjuteri, grafoskopi, LCD-videobimi etj). - Materiali i nevojshëm nga bimët e ndryshme bishtajore,skema pasqyruese etj Kapitulli 9 Bimët industriale ............................9 orë a). Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë bimët industriale, biologjinë e rritjes dhe të zhvillimit si dhe - kërkesat e tyre ndaj materieve ushqyese b)Tema e kapitullit: - Panxharsheqeri dhe rëndësia ekonomike. - Kultivaret e panxharsheqerit. - Patatja. - Kultivimi dhe rëndësija ekonomike. - Luledielli dhe rëndësia ekonomike. - Kultivaret e lulediellit. - Kolëza dhe rëndësia ekonomike. - Kultivaret e kolëzes. - Duhani dhe rëndësia ekonomike. - Kultivaret e duhanit. - Konopi dhe kultivimi. c) Udhëzime didaktike per kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë perzgjedhjen dhe perdorimin e materialeve të bimëve industriale - bëj prezantime të bimëve industriale në klasë - përzgjedh dhe përdor materialet bimore të bimëve industriale - kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve - organizoj test me shkrim d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori

92

- Kompjuteri, grafoskopi, LCD-videobimi etj). - Materiali i nevojshëm (bimët e ndryshme industriale,etj). - Pajisje laboratorike, forma dhe skema pasqyruese, etj Kapitulli 10. Bimët foragjere........................... 3 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegoj për rëndësinë e kultivimit të bimëve foragjere. b)Tema e kapitullit - Jongja dhe kultivimi i saj. - Rëndësia ekonomike. - Tërfili i kuq dhe kultivimi i tijë. c) Udhëzime didaktike per kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e materialeve të bimëve foragjere. - bëj prezantime të bimëve foragjere. në klasë - kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura të nxënësve. - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori. - Grafoskopi,interneti,LCD-videobimi etj). - Materiali i nevojshëm ( bimët foragjere., etj). - Pajisje laboratorike, skema pasqyruese etj

Kapiulli 11. . Perimet............................................ 11 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë për rëndësinë dhe vlerën ekonomike të - prodhimtarisë perimore, - kërkesat ekologjike dhe - mënyrat e shumimit të kulturave perimore. b)Tema e kapitullit: - Lakra dhe rëndësia ekonomike. - Kultivimi i lakrës. - Lulelakra dhe rëndësia ekonomike. - Kultivimi i lulelakres. - Shalqini, - Pjepëri. - Trangulli. - Speci.

93

- Domatja. - Spanaqi. - Karota. - Magdanozi. - Qepa, - Hudhëra. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë përdorimin e materialeve perimore - bëj prezantime të bimëve perimore në klasë - përzgjedh dhe përdor materialet bimore të perimeve - përzgjedhë dhe përdorë llojet e bimëve perimore - kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura. - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori - TV, Kompjuteri, interneti, grafoskopi, LCD-videobimi etj). - Materiali i nevojshëm ( marrë nga perimet e ndryshme, praktikë në terren. - Pajisjet laboratorike, skema dalluese dhe pasqyruese etj. Kapitulli 12. Kultivimi i fidaneve në serra dhe në fushë.......………4 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegoj për kultivimin e fidaneve në sera - në fushë. b)Temat e kapitullit: - Kultivimi i fidaneve të perimeve dhe rëndësia e tyre. - Lehtë e nxehta. - Trapiantimi i fidanit. - Serrat dhe ndërtimi i tyre. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet qe mësuesi të: - shpjegojë temën - përzgjedhë dhe përdorë materialet fidanore të perimeve për kultivim në serra - ilustroj trapiantimin e fidanit. - kryejë vlërësime gjatë vëzhgimit të punëve në lehtë e nxehta dhe në serra - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve d)Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela ,Laboratori, - TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi etj). - Materiali i nevojshëm ( fidane të ndryshme të perimeve, etj). - Pajisje laboratorike, skema pasqyruese etj.

94

Programi i lëndës

“Mbrojtja e bimëve” Lëmia: Bujqësi Profili: Lavërtari -Perimtari Niveli: I Klasa: 11 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 11-të te nxënësi duhet të: - transmetohen njohuritë bazë për rëndësinë e mbrotjes së bimëve,sëmundjet e bimëve - shkaktarët e sёmundjeve, karakteristikat kryesore, - dëmet që sjellin këto sëmundje, - ndikimi i faktorëve në paraqitjen e sёmundjeve të bimëve, - metodat e luftimit të këtyre sëmundjeve, dëmtuesve dhe të barojave të këqija, për

preparatet kimike, karakteristikat kryesore të insekteve, ndikimin e faktorëve në përhapjen e insketeve, për dëmin që shkaktojnë insektet, inseket polifag dhe monofag, dëmtuesit e prodhimeve gjatë ruajtjes së tyre në depo.

II. Fondi i orëve: 35 javë x 2orë/javë = 70 orë. III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Njohuri të përgjithshme për sëmundjet e bimëve................. 8 orë. a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë për rëndësinë e mbrotjes së bimëve, njohuritë themelore mbi sëmundjet e bimëve dhe shkaktarët e sёmundjeve të bimëve. b) Temat e kapitullit: - Kuptimi dhe zhvillimi i fitopatologjisë. - Njohuritë për sëmundjet e bimëve. - Klasifikimi i sëmundjeve të bimëve. - Paraqitja e sëmundjeve të bimëve. - Simptomat e sëmundjes - Përhapja e patogjeneve. - Ndikimi i faktorëve të mjedisit në zhvillimin e sëmundjeve. - Imuniteti i bimëve - Sëmundjet e shkaktuara nga faktoret biotikë: - Kërpudhat. - Klasifikimi i këpurdhave. - Bakteret - Viruset.

95

c). Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën; - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e materialeve; - demonstrojë përzgjedhjen, klasifikimin e sëmundjeve dhe patogjenëve - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve. f) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - mikroskopi - vegla dhe materiale të nevojshme. - laboratori, paisje tjetër laborotike, skema pasqyruese etj - grafoskopi, tv,interneti,LCD-videobimi - materiale tjera. Kapitulli .2 Sëmundjet e drithërave...................................................... 6 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë për karakteristkat kryesore të sëmundjeve të drithërave, - dëmet që i shkaktojnë këto sëmundje . b) Temat e kapitullit: - Ndryshku i drithërave - Ndryshku i zi. - Ndryshku i murrmë - Ndryshku i misrit. - Urthi dhe bloza e drithrave - Bloza e misrit. - Shkaktarët e rënies së bimëve. - Kalbëzimi i kallirit. - Hiri i drithërave. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën, - demonstrojë përzgjedhjen, përdorimin e materialeve të drithërave, - bëj prezantime të sëmundjeve të drithërave në klasë - kryejë demonstrime për përcaktimin e sëmundjeve në bimët e drithërave. - përzgjedhë dhe përdorë pesticidet ( fungicidet ) për mbrojtje. - kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura apo detyrave të shtëpisë. - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve. - organizoj test me shkrim d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - laboratori - mikroskopi

96

- kompjuteri,tv,interneti grafoskopi, LCD-videobimi etj). - materiali i nevojshëm nga drithërat e ndryshëm,skema pasqyruese etj Kapitulli 3. Sëmundjet e perimeve ….......................................6 orë a). Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë për karakteristkat kryesore të sëmundjeve të perimeve. b)Temat e kapitullit: - Vrugu i domatës. - Njollosja e zezë. - Vrugu i specit. - Vrugu i lakrës. - Sëmundjet e patates: - Vrugu i patates - Kanceri i patates. - Sëmundjet virusale të patates. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë perzgjedhjen dhe perdorimin e veglave dhe materialeve të perimeve - bëj prezantime të sëmundjeve të perimeve në klasë - kryejë demonstrime për përcaktimin e sëmundjeve në bimët e perimeve - përzgjedhë dhe përdor materialet bimore të perimeve - përzgjedhë dhe përdorë pesticidet ( fungicidet ) për mbrojtje. - kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura apo detyrave të shtëpisë. - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - mikroskopi - laboratori - kompjuteri, tv,interneti, grafoskopi, LCD-videobimi etj). - materiali i nevojshëm (bimët e ndryshme të perimeve,etj). - pajisje laboratorike, forma dhe skema pasqyruese, etj Kapitulli 4. Sëmundjet e bimëve industriale............................. 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë sëmundjet e bimëve industriale dhe karakteristikat e tyre. b)Temat e kapitullit - Vrugu i duhanit. - Kalbëzimi i qafës së kercellit - Pikalorja e panxharit. - Hiri i panxharit.

97

- Sëmundjet e lulediellit: - Vrugu i lulediellit - Kalbëzimi i lulediellit c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e materialeve të bimëve industriale - bëj prezantime të sëmundjeve të bimëve industriale në klasë - demonstrojë përcaktimin e sëmundjeve në bimët e ndryshme - përzgjedhë dhe përdor materialet bimore të bimëve industriale - përzgjedhë dhe përdorë pesticidet ( fungicidet ) për mbrojtje. - kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura të nxënësve. - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - mikroskopi - laboratori. - grafoskopi, tv,interneti LCD-videobimi etj). - materiali i nevojshëm (bimët industriale, etj). - pajisje laboratorike, skema pasqyruese etj. Kapiulli 5: Metodat e luftimit të sëmundjeve, të dëmtuesve dhe barojave të këqija................................ 14 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë për metodat më të përshtatshme të luftimit të sëmundjeve, dëmtuesve dhe

barojave të këqija, preparatet kimike për luftimin e patogjenëve dhe dëmtuesve. b)Temat e kapitullit: - Karantina - Masat agroteknike - Masat mekanike - Masat fizike - Masat biologjike - Masat kimike - Klasifikimi i preparateve kimike - Përqëndrimi dhe doza e preparateve - Fungicitet dhe klasfikimi i tyre - Fungicidet organike - Përdorimi i preparateve kimike - Isenkticidet - Akaricidet - Nematocidet - Rodenticidet dhe - Herbicidet - klasifikimi i tyre.

98

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë metodat e lufimit të sëmundjeve, të dëmtuesve dhe barojave të këqija - bëj prezantime të pesticideve - përzgjedhë dhe përdorë pesticidet ( fungicidet ) për mbrojtje.. - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - mikroskopi - laboratori,TV, kompjuteri, grafoskopi,interneti, LCD-videobimi etj). - materiali i nevojshëm ( pesticidet, praktikë në terren). - pajisjet laboratorike, skema dalluese dhe pasqyruese etj. Kapitulli 6: Insektet - Klasa e insekteve ……………………13 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë për karakteristikat kryesore të insekteve dhe për ndikimin faktorëve të

ndryshëm në përhapjen e tyre. b)Temat e kapitullit: - Insektet, morfologjia e insekteve - (koka, kraharori, barku). - Mbështjellësi i trupit të insekteve - Anatomija dhe fizologjija e insekteve - Organet e trejtjes - Sistemi i frymëmarrjes - Organet e nuhatjes të dëgjimit dhe të prekjes - Organet e riprodhimit të insekteve - Biologjija dhe shumimi i insekteve - Klasifikimi dhe ekologjija e insekteve. - Faktoret abiotikë (temperatura, lagështia, drita, era dhe toka). - Faktorët biotikë. - Merimangat. Nematodat. Brejtësit dhe kërmijtë c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet qe mësuesi të: - shpjegojë temën - bëj prezantime të insekteve në klasë - përshkruajë morfologjin,anatomin dhe fizologjin e insekteve - tregojë për shumimin,klasifikimin dhe ekologjin e insekteve. - përshkruajë faktorët biotikë - kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura apo detyrave të shtëpisë. - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve d)Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela

99

- mikroskopi - laboratori, TV, kompjuteri, interneti, grafoskopi, LCD-videobimi etj). - materiali i nevojshëm ( insekte të ndryshme, etj). - pajisje laboratorike, skema pasqyruese etj. Kapitulli 7: Dëmtuesit polifagë...................................................... 4 orë. a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë dhe të dallojë insektet polifag dhe monofag b) Temat e kapitullit: - Karakteristikat e përgjithshme të insekteve - Karkaleci maroken dhe ai italian - Dosëza e dheut - Krimbi i murrmë - Krimbat tel - Zhuzhaku i majit - Nematodat e rrëjeve c). Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën; - përshkruajë dëmtuesit polifag - demonstrojë përzgjedhjen, klasifikimin e dëmtuesve polifag - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve. - organizoj test me shkrim d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - mikroskopi - materiale të nevojshme- dëmtuesit polifag - laboratori, paisje tjetër laborotike, skema pasqyruese etj - grafoskopi, tv,interneti,LCD-videobimi, materiale tjera. Kapitulli 8: Dëmtuesit e drithërave..................................................... 3 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë dhe të identifikojë dëmtuesit e prodhimeve të drithrave b) Temat e kapitullit: - Zabruesi i drithrave - Ushunjëza e drithrave - Qimka e drithrave dhe - Krimbi i drithrave-misrit c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të:

100

- shpjegojë temën, - demonstrojë përzgjedhjen e materialeve të drithërave,skicave, tabelave, etj. - bëj prezantime të dëmtuesve të drithërave në klasë - përzgjedhë dhe përdorë pesticidet ( insekticidet ) për mbrojtje. - kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura apo detyrave të shtëpisë. - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - taboratori - mikroskopi - kompjuteri,tv,interneti grafoskopi, LCD-videobimi etj). - materiali i nevojshëm nga drithërat e ndryshëm të dëmtuar nga dëmtuesit, - skema pasqyruese etj Kapitulli 9: Dëmtuesit e bimëve idustriale….......................................3 orë a). Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë dhe të identifikoj dëmtuesit e bimëve industriale b)Temat e kapitullit: - Turigjati panxharit - Tenja e panxharit - Morri i zi i panxharit - Tenja e lulediellit - Tripsi i duhanit c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë dëmtuesit bimëve idustriale - bëj prezantimin e dëmtuesve të bimëve idustriale në klasë - përzgjedhë dhe përdor materialet bimore - përzgjedhë dhe përdorë pesticidet (insekticidet) për mbrojtje. - kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura apo detyrave të shtëpisë. - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - mikroskopi - laboratori - kompjuteri, tv,interneti, grafoskopi, LCD-videobimi etj). - materiali i nevojshëm (bimët e ndryshme industriale të dëmtuara dhe dëmtuesit,etj). - pajisje laboratorike, forma dhe skema pasqyruese, etj Kapitulli 10: Dëmtuesit e bimëve foragjere............................. 2 orë

101

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë për dëmtuesit e bimëve foragjere. b)Temat e kapitullit - Mollkuqja e jonxhës - Pikaloshja e jonxhës - Turigjati i tërfillit. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë dëmtuesit e bimëve foragjere në klasë - përzgjedhë dhe përdorë materialet bimore të bimëve foragjere të dëmtuara, - përzgjedhë dhe përdorë pesticidet (insekticidet) për mbrojtje. - kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura të nxënësve. - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - mikroskopi - laboratori - kompjuteri, tv,interneti, grafoskopi, LCD-videobimi etj). - materiali i nevojshëm (bimët e ndryshme foragjere të dëmtuara dhe dëmtuesit,etj). - pajisje laboratorike, forma dhe skema pasqyruese, etj Kapiulli 11: Dëmtuesit e perimeve....................................4 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë për karakteristikat e dëmtuesve të perimeve. b)Temat e kapitullit: - Buburreci i patates - Tenja e patates - Turigjati i zi i lakrsë - Pleshtat e krucifereve - Flutura e bardhë e lakrës - Buburreci i bizeles dhe i fasules - Morri i lakrës. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë dëmtuesit e perimeve - tregojë dëmtuesit e perimeve në klasë - përzgjedhë dhe përdor materialet bimore të perimeve - përzgjedhë dhe përdorë pesticidet (insekticidet) për mbrojtje.. - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe;

102

- vlerësojë veprimtaritë e nxënësve d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - mikroskopi - laboratori,TV, kompjuteri, grafoskopi,interneti, LCD-videobimi etj). - materiali i nevojshëm ( marrë nga perimet e ndryshme, praktikë në terren. - pajisjet laboratorike, skema dalluese dhe pasqyruese etj. Kapitulli 12: Dëmtuesit e prodhimeve në depo……………………2 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë për dëmtuesit e prodhimeve gjatë ruajtjes në depo. b)Temat e kapitullit: - Turigjati i dritherave - Tenja e perhimtë e miellit dhe e dritherave - Luftimi i dëmtuesve në depo. c)Udhëzime didaktike për kapitullin - Rekomandohet qe mësuesi të: - shpjegojë temën - kryejë demonstrimin e dëmtuesve të prodhimeve në depo - përzgjedhë dhe përdorë materialet bimore të prodhimeve në depo. - përzgjedhë dhe përdorë pesticidet( fungicidet ) për mbrojtje. - kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura apo detyrave të shtëpisë. - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve d)Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - mikroskopi - laboratori,TV, kompjuteri, grafoskopi,interneti, LCD-videobimi etj). - materiali i nevojshëm ( marrë nga prodhimet e ndryshme në depo,praktikë në terren. - pajisjet laboratorike, skema dalluese dhe pasqyruese etj.

103

Programi i lëndës

“Mbrojtja e pemëve dhe hardhisë së rrushit” Lëmia: Bujqësi Profili: Pemëtari - Vreshtari Niveli: I Klasa: 11 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 11-të te nxënësi duhet të: - transmetohen njohuritë bazë për rëndësinë e mbrotjes së bimëve,,sëmundjet e

bimëve,shkaktarët e sёmundjeve, karakteristikat kryesore,dëmet që sjellin këto sëmundje,ndikimi i faktorëve në paraqitjen e sёmundjeve të bimëve,fitimi i njohurive të caktuara për insektet, ( dëmtuesve) të tjerë që shkatojnë dëme në kulturat pemëtare dhe vreshtare.Njohja e insekteve. Përdorimi i pesticideve.

II. Fondi i orëve: 35 javë x 2orë/javë= 70 orë. III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Sëmundjet e bimëve................. 7 orë. a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë për rëndësinë e mbrotjes së bimëve, - përshkruajë njohuritë themelore mbi sëmundjet e bimëve, - tregojë shkaktarët e sёmundjeve të bimëve dhe imunitetin. - shpjegojë ndikimin e faktorëve në përhapjen e tyre. b)Temat e kapitullit: - Rëndesia e mbrojtjes së bimëve për prodhimtarinë bujqësore. - Konceptet e përgjithshme mbi sëmundjet e bimëve. - Qëndrueshmeria e bimëve ndaj sëmundjeve. - Ndikimi i faktorëve të mjedisit në zhvillimin dhe përhapjen e sëmundjeve. c). Udhëzime didaktike për kapitullin - Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën; - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e materialeve; - demonstrojë përzgjedhjen, klasifikimin e sëmundjeve dhe patogjenëve - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve.

104

d)Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - mikroskopi - vegla dhe materiale të nevojshme. - laboratori, paisje tjetër laborotike, skema pasqyruese etj - grafoskopi, tv,interneti,LCD-videobimi - materiale tjera. Kapitulli 2:Dëmtuesit e bimëve................................ 8 orë

a)Qëllimet e kapitullit - Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë për karakteristkat kryesore të dëmtuesve të bimëve dhe ndikimin e - faktorëve në përhapjen e tyre. b)Temat e kapitullit - Grupet më të mëdha të dëmtuesve të bimëve - Klasifikimi i insekteve - Ndërtimi i jashtëm i insekteve - Ndërtimi anatomik dhe funksioni fiziologjikë i organeve të rëndësishme - Ndikimi i faktorëve të mjedisit në zhvillimin e insekteve. c)Udhëzime didaktike për kapitullin - Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën, - demonstrojë dëmtuesit e bimëve me anë të skicave, tabelave, etj. - bëj prezantime të dëmtuesve të bimëve në klasë. - përshkruajë klasifikimin e insekteve, ndërtimin anatomikë dhe funksionin fiziologjikë - të organeve të rëndësishme. - kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura apo detyrave të shtëpisë. - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve d)Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - laboratori - mikroskopi - kompjuteri,tv,interneti grafoskopi, LCD-videobimi etj). - materiali i nevojshëm nga insektet e ndryshëm,skema pasqyruese etj Kapitulli 3:Zhdukja e sëmundjeve dhe dëmtuesve të bimëve.............3 a). Qëllimet e kapitullit - Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë për masat e luftimit për zhdukjen e sëmundjeve dhe të dëmtuesve të bimëve. b)Temat e kapitullit - Masat e luftimit : - direkte dhe - indirekte

105

c)Udhëzime didaktike për kapitullin - Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë masat e luftimit : direkte dhe indirekte - përshkruajë masat e luftimit : direkte dhe indirekte - kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura apo detyrave të shtëpisë. - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve d)Kushtet për realizimin e kapitullit

- tabela - laboratori - kompjuteri, tv,interneti, grafoskopi, LCD-videobimi etj). - pajisje laboratorike, forma dhe skema pasqyruese, etj

Kapitulli 4: Pesticidet.................. 10 orë a)Qëllimet e kapitullit - Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë pesticidet të cilat aplikohen në pemëtari-vreshtari, dhe klasifikimi i tyre. b)Temat e kapitullit - Klasifikimi i pesticideve - Format e prodhimit dhe mënyrat e përdorimit të pesticideve. - Fungicidet - Fungicidet jo organike dhe organike - Insekticidet - Akaricidet - Rodenticidet dhe - Herbicidet c)Udhëzime didaktike për kapitullin - Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e pesticideve - bëj prezantimin e pesticideve. në klasë - përzgjedhë dhe përdorë pesticidet për mbrojtje. - kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura të nxënësve. - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve - organizoj test me shkrim d)Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - laboratori - kompjuteri, tv,interneti, grafoskopi, LCD-videobimi etj). - pajisje laboratorike, forma dhe skema pasqyruese, etj - materiali i nevojshëm ( pesticidet, etj ). Kapiulli 5:Dëmtuesit e pemëve dhe hardhisë........................15 orë

106

a)Qëllimet e kapitullit - Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë për dëmtuesit e kulturave pemëtare dhe - dëmet që i shkaktojnë këta dëmtues. b)Temat e kapitullit: - Breshkëza e kalifornisë dhe e kumbullës - Dispari - Unazorja - Flutura e bardhë e pemëve - Merimanga e kuqe e pemëve - Krimbi i mollës - Morri i përgjakshëm - Morri i mollës - Tenja e përhimtë e hardhisë - Turigjati gjethepërdredhës c)Udhëzime didaktike për kapitullin - Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e materialeve të pemëve dhe hardhisë - bëj prezentimin e dëmtuesve të pemëve dhe hardhisë në klasë - tregojë për dëmet që i shkaktojnë dëmtuesit e pemëve dhe hardhisë - përzgjedhë dhe përdorë pesticidet (insekticidet) për mbrojtje.. - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve d)Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - laboratori - kompjuteri, tv,interneti, grafoskopi, LCD-videobimi etj). - pajisje laboratorike, forma dhe skema pasqyruese, etj - materiali i nevojshëm ( dëmtuesit, etj ), praktikë në terren. Kapitulli 6: Sëmundjet e pemëve……………………15 orë a)Qëllimet e kapitullit - Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë për sëmundjet e kulturave pemëtare dhe dëmet që shkaktojnë këto sëmundje b)Temat e kapitullit: - Kalbëzimi i frutave, rrënjëve, drurit - Kanceri i pemëve - Kroma e mollës dhe e dardhës - Hiri i mollës - Njollosja e gjetheve të kumbullës - Lia e kumbullës - Gjethepërdredhësja e pjeshkës - Hiri i pjeshkës - Djegëja bakteriale e pemëve

107

- Sëmundjet e pemëve të imta. c)Udhëzime didaktike për kapitullin - Rekomandohet qe mësuesi të: - shpjegojë temën - bëj prezantime të sëmundjeve të pemëve në klasë - kryejë demonstrime për përcaktimin e sëmundjeve në bimët e pemëve - përzgjedhë dhe përdor materialet bimore të pemëve - përzgjedhë dhe përdorë pesticidet( fungicidet ) për mbrojtje. - kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura apo detyrave të shtëpisë. - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve - organizoj test me shkrim d)Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - mikroskopi - laboratori - tv, kompjuteri, interneti, grafoskopi, LCD-videobimi etj). - materiali i nevojshëm ( bimë të ndryshme të pemëve, etj). - pajisje laboratorike, skema pasqyruese etj. Kapitulli 7:Sëmundjet e hardhisë dhe brejtësit............................12 a) Qëllimet e kapitullit - Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë sëmundjet e hardhisë. Pastaj brejtësit si dëmtues dhe - dëmet që i shkaktojnë prodhimtarisë vreshtare. b)Temat e kapitullit: - Vrugu i hardhisë - Hiri hardhisë - Kalbëzimi i hirtë - Njollosja e zezë e hardhisë - Kanceri i hardhisë - Degjenerimi infektivë - Brejtësit. c). Udhëzime didaktike për kapitullin - Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - bëj prezantime të sëmundjeve të hardhisë në klasë - kryejë demonstrime për përcaktimin e sëmundjeve në bimët e hardhisë - përzgjedhë dhe përdor materialet bimore të hardhisë - përzgjedhë dhe përdorë pesticidet( fungicidet ) për mbrojtje. - kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura apo detyrave të shtëpisë. - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve d)Kushtet për realizimin e kapitullit

108

- tabela - mikroskopi - vegla dhe materiale të nevojshme. - laboratori, paisje tjetër laborotike, skema pasqyruese etj - grafoskopi, tv,interneti,LCD-videobimi - materiale tjera. 109

Programi i lëndës

“Mbrojtja e bimëve” Lëmia: Bujqësi Profili: Hortikulturë Niveli: I Klasa: 11 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 11-të te nxënësi duhet të: - transmetohen njohuritë themelore për shkaktarët e sëmundjeve, dëmtuesve - dhe masat e luftimit kundër tyre. - tregoj teknologjitë më të reja për mbrojtjen e bimëve hortikulturale dhe të aftësohen nxënësit për punë të pavarur. II. Fondi i orëve: 35 javë x 2orë/javë= 70 orë. III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Rëndësia e mbrojtjes së bimëve dekorative................ 3 orë. a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë sëmundjet dhe dëmtuesit e bimëve - tregoj njohurit themelore mbi sëmundjet e bimëve dhe ndikimin e faktorëve në përhapjen

e tyre. b)Temat e kapitullit: - Konceptet e përgjithshme mbi sëmundjet e bimëve dekorative - Konceptet e përgjithshme mbi dëmtuesit e bimëve dekorative c). Udhëzime didaktike për kapitullin - Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën; - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve. d)Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - mikroskopi - laboratori, paisje tjetër laborotike, skema pasqyruese etj - grafoskopi, tv,interneti,LCD-videobimi Kapitulli 2:Kuptimet e përgjithshme mbi sëmundjet e bimëve......... 17 orë

a)Qëllimet e kapitullit

110

- Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë për karakteristkat kryesore të sëmundjeve - dëmet që i shkaktojnë këto sëmundje dhe llojet e sëmundjeve. b)Temat e kapitullit: - Llojet e sëmundjeve - Shkaktarët e sëmundjeve: - Kërpudhat - mykozat - Morfologjia dhe shumëzimi i kërpudhave - Klasifikimi i i kërpudhave - Bakteret - Viruset - Parazitizmi dhe patogjeneza - Faxat e zhvillimit të sëmundjes - Simptomat e sëmundjes - Përhapja e patogjenëve - Ndikimi i faktorëve të ambientit në zhvillimin e sëmundjeve - Rezistenca e bimëve - imuniteti ndaj shkaktarëve të sëmundjeve c)Udhëzime didaktike për kapitullin - Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën, - demonstrojë përzgjedhjen, përdorimin e materialeve të bimëve, - skicave, tabelave, etj. - bëj prezantime të sëmundjeve të bimëve në klasë - kryejë demonstrime për përcaktimin e sëmundjeve te bimët - përzgjedhë dhe përdorë pesticidet ( fungicidet ) për mbrojtje. - kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura apo detyrave të shtëpisë. - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve - organizoj test me shkrim d)Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - laboratori - mikroskopi - kompjuteri,tv,interneti grafoskopi, LCD-videobimi etj). - materiali i nevojshëm nga bimët e ndryshëm,skema pasqyruese etj Kapitulli 3: Masat e luftimit….......................................12 orë a). Qëllimet e kapitullit - Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë masat e luftimit për zhdukjen e sëmundjeve dhe dëmtuesve të bimëve b)Temat e kapitullit: - Masat agroteknike - Karantina - Masat mekanike - Masat fizike

111

- Masat biologjike - Masat kimike - Klasifikimi i preparateve kimike, mjeteve kimike, Fitotoksicitetit. - Masat mbrojtëse gjate aplikimit të mjeteve kimike c)Udhëzime didaktike për kapitullin - Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - kryejë demonstrime për masat e luftimit - kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura apo detyrave të shtëpisë. - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve d)Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - laboratori - kompjuteri, tv,interneti, grafoskopi, LCD-videobimi etj). - materiali i nevojshëm (bimët e ndryshme,etj). - pajisje laboratorike, forma dhe skema pasqyruese, etj Kapitulli 4:Kuptimet e përgjithshme të dëmtuesve............................. 12 orë a)Qëllimet e kapitullit - Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegoj pesticidet të cilat aplikohen në mbrojtjen e bimëve dekorative dhe - klasifikimin e tyre. b)Temat e kapitullit - Insektet- morfologjia e insekteve - Shumimi i insekteve - Zhvillimi i insekteve - Klasifikimi i insekteve - Faktorët të cilët ndikojn në zhvillimin e insekteve c)Udhëzime didaktike për kapitullin - Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - përshkruajë insektet,shumimin,zhvillimin dhe klasifikimin e tyre - kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura të nxënësve. - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve d)Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - laboratori. - grafoskopi, tv,interneti LCD-videobimi etj). - pajisje laboratorike, skema pasqyruese etj. Kapitulli 5: Pesticidet .....................................17 orë

112

a)Qëllimet e kapitullit - Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë për metodat më të përshtatshme të luftimit të sëmundjeve, - dëmtuesve dhe barojave të këqija, - preparatet kimike për luftimin e patogjenëve dhe dëmtuesve. b)Temat e kapitullit: - Fungicidet dhe insekticidet, ndarja, llojet, veprimi, dhe aplikimi i tyre praktik - Pergatitja e suspensioneve, emulzioneve dhe trejtjeve për trajtim, - mënyrat dhe pajimet tjera të nevojshme. - Herbicidet : aplikimi i tyre praktik dhe njohja e barojave një e shumë vjeqare. - Rodenticidet dhe limacidet – aplikimi praktik i tyre. c)Udhëzime didaktike për kapitullin - Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e pesticideve - përzgjedhë dhe përdorë pesticidet për mbrojtje.. - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve - organizoj test me shkrim d)Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - laboratori - tv, kompjuteri, grafoskopi,interneti, LCD-videobimi etj). - materiali i nevojshëm ( pesticidet, praktikë në terren). - pajisjet laboratorike, skema dalluese dhe pasqyruese etj.

- Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:

- Dezinfektimi i inventarit etj

Kapitulli 6: Dezinfektimi……………………2 orë a)Qëllimet e kapitullit

- shpjegoj dezinfektimin dhe të bëjë planin e mbrojtjes gjatë tërë vitit. b)Temat e kapitullit: - Dezinfektimi i tokës - Dezinfektimi i fidanishtes,

c)Udhëzime didaktike për kapitullin - Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën - kryejë demonstrime për dezinfektimin e tokës, fidanishtes dhe inventarit - përzgjedhë dhe përdorë dezinfektuesit - kryejë vlerësime gjatë vëzhgimit të punëve të pavarura apo detyrave të shtëpisë. - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe; - vlerësojë veprimtaritë e nxënësve

113

d)Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela

- Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë sëmundjet, dëmtuesit e luleve dhe drurëve dekorativë.

- Sëmundjet dhe dëmtuesit e luleve dhe drurëve dekorativë,siperfaqeve të barit, - deponimi dhe luftimi i tyre - Brejtësit, vetit e përgjithshme të tyre dhe klasifikimi

- Përpunimi i planit mbrojtës sipas kulturave

- Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temën;

- demonstrojë përzgjedhjen, klasifikimin e sëmundjeve patogjenëve dhe dëmtuesve - nxisë vëmendjen nëpërmjet pyetje-përgjigjeve dhe punës në grupe;

- laboratori, paisje tjetër laboratike,

- laboratori - tv, kompjuteri, interneti, grafoskopi, LCD-videobimi etj). - materiali i nevojshëm ( dezinfektuesit, etj ). - pajisje laboratorike, skema pasqyruese etj. Kapitulli 7:Sëmundjet dhe dëmtuesit e luleve dhe drurëve dekorativë..... 7 orë. a)Qëllimet e kapitullit

b)Temat e kapitullit:

- Mbrojtja e kultutrave lulore dhe drurore në fushë dhe serra.

c). Udhëzime didaktike për kapitullin

- demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e materialeve;

- vlerësojë veprimtaritë e nxënësve. d)Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - mikroskopi - vegla dhe materiale të nevojshme.

- skema pasqyruese etj - grafoskopi, tv, - interneti, LCD-videobimi, - materiale tjera.

114

Programi i lëndës

“Mikrobiologji dhe higjienë” Lëmi: Teknologji ushqimore Profili: Teknologji ushqimore Niveli: I Klasa: 11

I. Qëllimet e lëndës

- Shpjegojnë mënyrat dhe metodat higjienike si dhe rëndësinë e higjienës në mbrojtjen nga mikroorganizmat.

III. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli 1: Gjallesat me organizim të thjeshtë – mikroorganizmat

Në përfundim të lëndes së zhvilluar në klasën e 11-të nxënësit duhet të: - Shpjegojnë rolin e mikrobiologjisë dhe higjienës dhe lidhjen e tyre me disiplinat

bujqësore; - Tregojnë cilët janë grupet e mikroorganizmave dhe veçoritë e tyre; - Shpjegojnë strukturën, shumimin, ushqimin, luftimin, dëmin dhe dobinë e

mikroorganizmave në bujqësi dhe industrinë ushqimore; - Shpjegojnë masat dhe metodat që duhet ndërmarrë për mbrojtjen e bimëve, kafshëve

dhe vet njeriut nga mikroorganizmt; - Përshkruajnë sëmundjet që shkaktohen nga mikroorganizmat te bimët, kafshët dhe te

njeriu; - Shpjegojnë të arriturat shkencore deri sot në zvoglimin apo dhe asgjasimin e

sëmundjeve të ndryshme te bimët, kafshët dhe njeriu;

II. Fondi i orëve të lëndës

35 javë x 1orë/javë = 35 orë

10 orë

- Përshkruajnë rëndësinë e mikroorganizmave për natyrën dhe mjedisin;

Rekomandohet që arsimtari të

a. Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitullit nxënësit duhet të:

- Klasifikojne gjallesat me organizim të thjeshtë-mikroorganizmat; - Dallojnë qelizën prokariote nga ajo eukariote; - Përshkruajnë mjedisin ku janë të përhapura mikroorganizmat;

b. Temat e kapitullit - Klasifikimi i gjallesave me organizim të thjeshtë - mikroorganizmave; - Virusët- ndërtimi, përhapja dhe problemet që shkaktohen nga virusët; - Bakteret- ndërtimi, përhapja dhe roli i tyre në natyrë dhe mjedis; - Kërpudhat- klasifikimi, ndërtimi, përhapja dhe roli i tyre në natyrë dhe mjedis;

c. Udhëzime didaktike për kapitullin

- Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit duke theksuar në vazhdimësi rëndësinë e mikrobiologjisë për shkencat bujqësore, si dhe duke përdorur ndihmësa vizualë, si foto, diapozitivë, video kaseta etj.

115

- bëjë ilustrime të leksioneve me transparente nëpërmjet projektorit; - përdorë pyetje-përgjigje të niveleve të ndryshme të të nxënit; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve gojore apo edhe testtit me shkrim

d. Kushtet për realizimin e kapitullit - Fotografi në lidhje me përmbajtjen e kapitullit; - Diapozitiv, folie, videokaseta dhe burime nga interneti lidhur me përmbajtjen e

kapitullit; - Projektor, videobim, grafoskop.

Kapitulli 2: Funksionet jetësore të mikroorganizmave 7 orë a. Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të

- Përshkruajnë riprodhimin e viruseve dhe infektimin prej tyre; - Përshkruajnë procesin e riprodhimit të baktereve; - Përshkruajnë riprodhimin e kërpudhave; - Përshkruajnë të ushqyerit e mikroorganizmave; - Përshkruajnë dhe dallojnë proceset e tjera jetësore të mikroorganizmave;

b. Temat e kapitullit

- bëjë ilustrime të leksioneve me transparente nëpërmjet projektorit;

- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve gojore apo edhe testtit me shkrim d. Kushtet pë realizimin e kapitullit

- Projektor, videobim, grafoskop; Kapitulli 3: Sëmundjet infektive

- Riprodhimi i viruseve dhe infektimi prej tyre - Riprodhimi i baktereve - Riprodhimi i kërpurdhave - Të ushqyerit e mikroorganizmave - Procese të tjera jetësore të mikroorganizmave

c. Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandime që arsimtari të

- Shpjegojë përmbajtjen duke krahasuar në vazhdimësi mënyrën e e riprodhimit ndërmjet mikroorganizmave.

- Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit duke përdorur ndihmësa vizualë, si foto, diapozitivë, video kaseta etj.

- përdorë pyetje-përgjigje të niveleve të ndryshme të të nxënit;

- Diapozitiv, folie, fotografi, CD; - Burime nga interneti lidhur me përmbajtjen e kapitullit;

18 orë

- Përshkruajnë sëmundjet infektive të shkaktuara nga kërpudhat te bimët, kafshët dhe njeriu;

- shpjegojë mënyrën e mbrojtjes së organizmit nga sëmundjet infektive;

a. Qëllimi i kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- Përshkruajnë sëmundjet infektive virusale te bimët, kafshët dhe njeriu; - Përshkruajnë sëmundjet infektive bakterore te bimët, kafshët dhe njeriu;

116

- shpjegojnë sistemin mbrojtës imunitar; - përshkruajnë antibiotikët dhe mënyrën e veprimit të tyre ndaj sëmundjeve infektive; - përshkruajnë mënyrën e mbajtjes së higjienes për tu mbrojtur nga sëmundjet infektive.

- Projektor, videobim, grafoskop.

b. Temat e kapitullit - Viruset dhe sëmundjet - Rikeciet dhe viroidet - Sëmundjet infektive bakterore - Sëmundjet e shkaktuara nga kërpudhat - Mbrojtja e organizmit nga sëmundjet - Përgjigjja imunitare: Mekanizmat e mbrojtjes jo specifike - Përgjigjja imunitare specifike - Imuniteti aktiv dhe pasiv - Antibiotikët - Mbajtja e higjienës

c. Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që arsimtari të

- Përshkruajë sëmundjet që shkaktohen nga mikroorganizmat (viruset, bekteret dhe kërpudhat)duke dhënë shembuj konkrete nga jeta reale;

- Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit duke përdorur ndihmësa vizualë, si foto, diapozitivë, video kaseta etj.

- bëjë ilustrime të leksioneve me transparente nëpërmjet projektorit; - përdorë pyetje-përgjigje të niveleve të ndryshme të të nxënit; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve gojore apo edhe testtit me shkrim

d. Kushtet për realizimin e kapitullit

- Diapozitiv, folie, fotografi, CD; - Burime nga interneti lidhur me përmbajtjen e kapitullit;

117

Klasa e 11 Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale

Lëmia:

,,Konstatimi i shkallës së infektimit të bimëve nga sëmundjet, në terren”

Bujqësi Profili: Mbrojtja e bimëve Niveli: I Klasa: 11

Numri i modulit

1

Qëllimi i modulit

Një modul praktik që aftëson nxënësit me aftësi-shkathtësi praktike në konstatimin e shkallës së infektimit të bimëve nga sëmundjet, në terren.


6 kredite (35 orë)


- Përdorimi i drejtë i veglave dhe pajisjeve gjatё konstatimit

RM 1 Nxënësi duhet të konstatojë shkallën e infektimit të bimëve nga sëmundjet.e ndryshme në terren. Përmbajtja:

- Përcaktimi i fazës së zhvillimit të bimëve. - Përcaktimi i patogjenëve. - Përcaktimi i momentit të paraqitjes së sëmundjeve. - Përcaktimi i fazës së zhvillimit të patogjenëve. - Shkalla e dëmtimit dhe infektimit të bimëve. - Kryerja e analizave të ndryshme në ngastrën bimore ku planifikohet të konstatohet shkalla e infektimit të bimëve nga sëmundjet.e ndryshme në terren. - Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës për të konstatuar shkallën e infektimit të bimëve nga sëmundjet.e ndryshme në terren.

të shkallën së infektimit të bimëve nga sëmundjet e ndryshme në terren. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. - Mbajtja e shënimeve gjatë punës

118

RM 2 Nxënësi përcakton lokacionin bimorë për konstatimin e shkallës së infektimit të bimëve nga sëmundjet,në terren. Përmbajtja : - Analiza e lokacionit të përcaktuar bimorë për të konstatuar shkallën e infektimit të bimëve nga sëmundjet.e ndryshme në terren. - Pёrzgjedhja e drejtё e lokacionit bimorë të përcaktuar. - Parapërgaditjet në terren për të përcaktuar ose për të konstatuar shkallën e infektimit të bimëve nga sëmundjet.e ndryshme. - Mёnyrat e e konstatimit të shkallës së infektimit të bimëve nga sëmundjet. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. - Mbajtja e shënimeve gjatë punës

RM 3 Nxënësi konstaton shkallën e infektimit të bimëve nga

sëmundjet, në teren. Përmbajtja: - Konstatimi i shkallës së infektimit të bimëve nga sëmundjet, në terren. - Thasët e nevojshëm për numrin e materialeve bimore të

infektuara. - Vendosja e materialeve bimore të infektuara


KR Kriteret e realizimit

në thasë plastike apo tekstili. - Regjistrimi, etiketimi i materialeve bimore të infektuara në thasё dhe regjistër. - Paketimi dhe ngarkimi i materialeve bimore të infektuara në mjetin transportues. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. - Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik dhe të ruajtjes së

mjedisit gjatë punës.

Realizimi i pranueshёm i modulit do tё konsiderohet arritja e kёnaqshme e tё gjitha kritereve tё realizimit tё specifikuara pёr çdo rezultat tё tё mёsuarit. Mё poshtё jepen shkurtimet qё do tё pёrdoren: RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit



- Kryejё analiza të ndryshme në ngastrën bimore ku planifikohet të konstatohet shkalla e infektimit të bimëve.

119

- Përzgjedhё drejtё veglat dhe pajisjet për analiza të ndryshme në ngastrën bimore ku planifikohet të konstatohet shkalla e infektimit të bimëve. - Përdorë drejtë veglat dhe pajisjet gjatё punës. - Mbajë shënime gjatë punës. - Respektojё rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes sё mjedisit.



- Analizojё drejtё lokacionin e përcaktuar bimorë për konstatimin e shkallës së infektimit të bimëve nga sëmundjet, në teren. - Pёrzgjedhë drejtё lokacionin e përcaktuar. - Respektojё mёnyrat e konstatimit të shkallës së infektimit të bimëve nga sëmundjet. - Mbajë shënime gjatë punës. - Mbrohet në punë dhe ruajë mjedisin.



- Kryejё konstatimin e shkallës së infektimit të bimëve nga sëmundjet, në teren. - Pёrcaktojё llojin dhe numrin e thasëve tё nevojshëm për

materialet bimore të infektuara. - Respektojë rregullat e regjistrimit, etiketimin e

materialeve bimore të infektuara në thasё dhe regjistër. - Respektojë standardet e paketimit dhe ngarkimit tё materialeve bimore të infektuara për transportues. - Zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe të ruajtjes së mjedisit gjatë punës.


- Ky modul duhet të trajtohet në situata praktike me nxënësin.(në klasë, laborator dhe terren).

- Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur demonstrimet konkrete pёr lokacionin dhe bimët e ndryshme të infektuara nga sëmundjet, konstatimin e shkallës së infektimit të bimëve nga sëmundjet, në teren. Pjesa më e madhe e të mësuarit do të ketë në qendër nxënësin, por me referencë të mësuesit në ndonjë rast.

- Veprimtaritë praktike do të kryhen duke bërë më parë demonstrimin nga mësuesi. - Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për konstatimin e shkallës së infektimit të bimëve nga sëmundjet, në teren, përcaktim, dhe analizё në të gjitha fazat e punës,për të vёrejtur dallimet. - Nxënësi do të përvetësojë kompetencat nëpërmjet veprimtarive praktike.

120

- Mësuesi i praktikës duhet të mbikëqyrë respektimin e rregullave të mbrojtjes në punë.


- Vlerësimi preferohet të bëhet pas përfundimit të çdo rezultati dhe - mësuesi të jetë transparent ndaj nxënësve.Gjatë vlerësimit të

nxënsëve duhet të synohet vlerësimi i njohurive dhe shprehive të punës.


Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen lokacionet bimore, materialet bimore,barnatore bujqësore, fermë bujqësore,mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Laborator i kompletuar me pajisje laboratorike,mikroskopi, vegla

pune, etj. - Teknologji e nevojshme mësimore (TV, Kompjuter, Interneti, CD,

Grafoskopi). - Mjete teknike transporti pёr terren.

121

Përshkruesi i modulit të praktikës profesionale

,, Zgjedhja e llojit të preparatit për mbrojtjen e bimëve nga infektimet

dhe përdorimi i tyre me makinat spërkatëse-pluhurosëse”

Niveli: I

Lëmia: Bujqësi Profili: Mbrojtja e bimëve

Klasa: 11

Numri i modulit

2

Qëllimi i modulit

Një modul praktik që aftëson nxënësit me aftësi-shkathtësi praktike në zgjedhjen dhe përdorimin e preparateve për mbrojtjen e bimëve nga sëmundjet.


6 kredite (35 orë)


RM 1 Nxënësi duhet të bëj zgjedhjen dhe përdorimin e preparateve për mbrojtjen e bimëve nga sëmundjet. Përmbajtja: - Përzgjedhja e preparateve kimike për mrojtjen e

bimëve. - Përdorimi dhe afati i veprimit. - Përcaktimi gjendjes agregate të preparateve për

mbrojtjen e bimëve.

- Pozicionimi për punë.

- Qëndrushmëria dhe efekti i preparatit. - Përzgjedhja e makinës spërkatëse për mbrojtjen e

bimëve nga sëmundjet. - Bashkangjitja e makinës spërkatëse për traktor. - Regjistrimi stacionar- fushur për llojin e pajisjeve të

makinave spërkatëse.

- Planifikimi i metodës për procedurat e spërkatjes – pluhrosjes.

- Caktimi i momentit të përdorimit të pesticideve. - Llogaritja e sasisë së nevojshme të përdorimit. - Përgatitja e tretësirës së koncentratit të caktuar. - Mbushja e makinës me preparat për mbrojtje. - Përdorimi praktik i pesticideve. - Manipulimi dhe ruajtja e tyre. - Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik dhe të ruajtjes së

mjedisit gjatë punës.

122

RM 2 Nxënësi përcakton lokacionin për përdorimin e preparateve për

mbrojtjen e bimëve nga sëmundjet. Përmbajtja : - Analiza e lokacionit të përcaktuar për përdorimin e preparateve për mbrojtjen e bimëve nga sëmundjet. - Pёrzgjedhja e drejtё e lokacionit të përcaktuar. - Parapërgaditjet në terren për zgjedhjen dhe përdorimin e preparateve për mbrojtjen e bimëve nga sëmundjet. - Përdorimi i makinës spërkatëse për mbrojtjen e bimëve nga sëmundjet. - Mёnyrat e përdorimit të preparateve për mbrojtjen e bimëve nga sëmundjet. - Mbajtja e shënimeve gjatë punës.

RM 3 Nxënësi konstaton zgjedhjen dhe përdorimin e preparateve

për mbrojtjen e bimëve nga sëmundjet. Përmbajtja: - Konstatimi i llojit të preparatit për përdorim në mbrojtjen e bimëve nga sëmundjet. - Konstatimi i përzgjedhjes së makinës spërkatëse për mbrojtjen e bimëve nga sëmundjet dhe bashkangjitja për traktor. - Llogaritja e sasinë, përgatitja e tretësirës dhe mbushja e makinën spërkatëse për mbrojtje të bimëve. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit.





- Kryejё analiza të ndryshme në ngastrën ku planifikohet të përdoren preparatet për mbrojtjen e bimëve nga sëmundjet. - Përzgjedhë drejt preparatin për mbrojtje të bimëve. - Përzgjedhё drejtë makinën spërkatëse për spërkatje në ngastrën ku planifikohet të përdoren preparatet për mbrojtjen e bimëve nga sëmundjet - Përdorë drejtë makinën spërkatëse,veglat dhe pajisjet gjatё punës.

123

- Mbajë shënime gjatë punës. - Respektojё rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes sё mjedisit.



- Analizojё drejtё lokacionin bimorë të përcaktuar për të përdorur

preparatet për mbrojtjen e bimëve nga sëmundjet - Pёrzgjedhë drejtё lokacionin e përcaktuar. - Respektojё mёnyrat e përdorimit të preparateve për mbrojtjen e

bimëve nga sëmundjet. - Ruajë pesticidet dhe manipuloj me ato.

- Mbrohet në punë dhe ruajë mjedisin. - Zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe të ruajtjes së mjedisit

gjatë punës.


KR

makinën spërkatëse për mbrojtje të bimëve.


- me referencë të mësuesit në ndonjë rast.

- sëmundjet, spërkatje me makina, përcaktim, dhe analizё në të gjitha

Nxënësi duhet tё: - Pёrcaktojё llojin e preparatit për mbrojtjen e bimëve

nga sëmundjet. - Llogaritë sasinë, përgatitë tretësirën dhe mbushë

- Kryejё spërkatjen me makinën spërkatëse. - Respektojë rregullat e spërkatjes së bimëve. - Respektojë standardet e spërkatjes. - Mbajë shënime gjatë punës. - Mbrohet në punë dhe ruajë mjedisin. - Respektojё rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes sё mjedisit


- Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur demonstrimet

- konkrete pёr lokacionin bimorë, zgjedhjen dhe përdorimin e - preparateve kimike për mbrojtjen e bimëve nga sëmundjet si

dhe - spërkatjen me makiuna spërkatëse. - Pjesa më e madhe e të mësuarit do të ketë në qendër nxënësin,

por

- Veprimtaritë praktike do të kryhen duke bërë më parë - demonstrimin nga mësuesi. - Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për zgjedhjen dhe - përdorimin e preparateve kimike për mbrojtjen e bimëve nga

124

fazat e punës,për të vёrejtur dallimet. - Nxënësi do të përvetësojë kompetencat nëpërmjet

veprimtarive praktike. - Mësuesi i praktikës duhet të mbikëqyrë respektimin e

rregullave të mbrojtjes në punë. - Gjatë vlerësimit të nxënësve, të zbatohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara. - Vlerësimi preferohet të bëhet pas përfundimit të çdo rezultati dhe

mësuesi të jetë transparent ndaj nxënësve.Gjatë vlerësimit të nxënsëve duhet të synohet vlerësimi i njohurive dhe shprehive të punës.


Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen lokacionet bimore, barnatore bujqësore, fermë bujqësore, mjediset, makina spërkatëse, preparatet kimike, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:

- Laborator i kompletuar me pajisje laboratorike, vegla pune, etj. - Teknologji e nevojshme mësimore (TV, Kompjuter, Interneti, CD,

Grafoskopi). - Mjete teknike transporti pёr terren

125

Përshkruesi i modulit të praktikës profesionale

,, Pastrimi, mirëmbajtja e makinave spërkatëse - pluhurosëse dhe mbrojtja

Lëmia:

e mjedisit të punës nga ndotjet e mundshme”

Bujqësi Profili: Mbrojtja e bimëve Niveli: I Klasa: 11

Numri i modulit

3

Qëllimi i modulit

Një modul praktik që aftëson nxënësit me aftësi-shkathtësi praktike në pastrimin dhe mirëmbajtjen e makinave spërkatëse- pluhrosëse duke respektuar rregullat e sigurimit teknik dhe të ruajtjes së mjedisit gjatë punës.


6 kredite (35 orë)

Rezultatet e të mësuarit (RM)

- Lyerja dhe konservimi i makinës spërkatëse.

dhe përmbajtja

RM 1 Nxënësi duhet të bëj pastrimin dhe mirëmbajtjen e makinave spërkatëse duke respektuar rregullat e sigurimit teknik dhe të ruajtjes së mjedisit gjatë punës. Përmbajtja: - Zgjedhja e vendit për pastrim të makinave spërkatëse. - Vëndosja e makinës në pozicionin e duhur - Pastrimi i makinës nga mbeturinat dhe pluhuri. - Pastrimi i makinerive nga helmet.

- Kthimi në vendin e caktuar. - Hudhja e mbetjeve në vend të sigurt. - Mbajtja e shënimeve gjatë punës. - Mbrojtja e mjedisit në vendin e punës.

RM 2 Nxënësi përcakton lokacionin për pastrimin dhe mirëmbajtjen e

makinave spërkatëse. Përmbajtja : - Analiza e lokacionit të përcaktuar për pastrimin dhe mirëmbajtjen e makinave spërkatëse - pluhrosëse. - Pёrzgjedhja e drejtё e lokacionit të përcaktuar. - Parapërgaditjet për pastrimin dhe mirëmbajtjen e makinave spërkatëse- pluhrosëse. - Përdorimi i pajisjeve për pastrimin dhe mirëmbajtjen e

126

makinave spërkatëse- pluhrosëse. - Mёnyrat e përdorimit të pajisjeve për pastrimin dhe mirëmbajtjen e makinave spërkatëse- pluhrosëse. - Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik dhe të ruajtjes së mjedisit gjatë punës.

RM 3 Nxënësi konstaton zgjedhjen e makinave spërkatëse-

pluhrosëse dhe përdorimin e pajisjeve për pastrimin dhe mirëmbajtjen e tyre. Përmbajtja: - Konstatimi i llojit të pajisjeve për pastrimin dhe mirëmbajtjen e makinave spërkatëse. - Konstatimi i përzgjedhjes së makinës spërkatëse-pluhrosëse për pastrimin dhe mirëmbajtjen e saj. - Llogaritja e sasisë së shpenzimeve për pastrimin dhe mirëmbajtjen e makinave spërkatëse- pluhrosëse.. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit.





- Zgjedhë vendin për pastrim të makinave sperkatëse-

pluhrosëse. - Përzgjedhё makinën spërkatëse- pluhrosëse për pastrimin dhe - mirëmbajtjen e saj. - Përdorë drejtë pajisjet gjatё punës.për pastrimin dhe

mirëmbajtjen - e makinave spërkatëse- pluhrosëse. - Përshtatë vendin e punës për punë; - Zbatojë masat mbrojtëse ndaj rreziqeve në punë. - Mbaj higjienën në vendin e punës; - Mbajë shënime gjatë punës. - Mbrohet në punë dhe ruajë mjedisin. - - Respektojё rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes sё mjedisit.


127

KR Nxënësi duhet tё: - Analizojё drejtё lokacionin - vendin për pastrimin dhe

mirëmbajtjen - e makinave spërkatëse- pluhrosëse. - Pёrzgjedhë drejtё lokacionin e përcaktuar. - Respektojё mёnyrat e përdorimit të pajisjeve për pastrimin dhe - mirëmbajtjen e makinave spërkatëse- pluhrosëse. - Mbajë shënime gjatë punës. - Zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe të ruajtjes së - mjedisit gjatë punës.



- Pёrcaktojё llojin e pajisjeve për pastrimin dhe - mirëmbajtjen e makinave spërkatëse- pluhrosëse. - Llogaritë sasinë e shpenzimeve për pastrimin dhe - mirëmbajtjen e makinave spërkatëse- pluhrosëse. - Kryejё pastrimin e makinën spërkatëse - pluhrosëse nga - mbeturinat dhe pluhuri. - Pastrojë makinerit nga helmet. - Lyejë dhe konsevojë makinën spërkatëse- pluhrosëse. - Kthejë në vendin e caktuar. - Hudhë mbetjet në vend të sigurt. - Mbrohet në punë dhe ruajë mjedisin.



- Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur demonstrimet konkrete pёr lokacionin – vendin dhe për zgjedhjen dhe përdorimin e pajisjeve për pastrimin dhe mirëmbajtjen

e makinave spërkatëse- pluhrosëse. - Pjesa më e madhe e të mësuarit do të ketë në qendër nxënësin,

por me referencë të mësuesit në ndonjë rast. - Veprimtaritë praktike do të kryhen duke bërë më parë - demonstrimin nga mësuesi. - Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për zgjedhjen dhe - përdorimin e pajisjeve për pastrimin dhe mirëmbajtjen e

makinave spërkatëse- pluhrosëse, pastrimin dhe mirëmbajtjen e tyre,përcaktimdhe analizё në të gjitha fazat e punës,për të vёrejtur dallimet.

- Nxënësi do të përvetësojë kompetencat nëpërmjet veprimtarive praktike.

- Mësuesi i praktikës duhet të mbikëqyrë respektimin e rregullave të mbrojtjes në punë.

- Gjatë vlerësimit të nxënësve, të zbatohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara. - Vlerësimi preferohet të bëhet pas përfundimit të çdo rezultati dhe

mësuesi të jetë transparent ndaj nxënësve.Gjatë vlerësimit të nxënsëve duhet të synohet vlerësimi i njohurive dhe shprehive të punës.

128


Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen lokacionet – vendet për pastrim dhe mirmbajtje, fermë bujqësore, mjediset,makina spërkatëse- pluhrosëse, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Laborator i kompletuar me pajisje laboratorike, vegla pune, etj. - Teknologji e nevojshme mësimore (TV, Kompjuter, Interneti, CD,

Grafoskopi), etj.

Vrejtje:

Moduli i ksaj lende është te profili: “Teknologji ushqimore “

PËRSHKRUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE

Lëmi

“Mikrobiologji dhe higjienë”

: Teknologji ushqimore Profili: Teknologji ushqimore Niveli: I Klasa: 11 129

institucionet e prkohshme vetqeverisse · 2015-05-22 · prodhim të ushqimit dhe ka rëndësi...

Documents