เทคโนโลยแบบผสมผสานเพอควบคมศตรลองกองในจงหวดสงขลา

Integrated Pest Management for Longkong (Lansium Domesticum) in Songkhla Province ลกษม สภทรา1 ศรนณา ชธรรมธช1 อารยา จดคง1 บญณศา ฆงคมณ1 มนตสรวง เรองขนาบ1 ทว แจมจนทร2 นนทนช พนศร3 และศกรรตน จนดาพล4 ปฐม มณนตย1

บทคดยอ การใชเทคโนโลยแบบผสมผสานเพอควบคมศตรลองกองในจงหวดสงขลา มวตถประสงคเพอขยาย

ผลการใชเทคโนโลยแบบผสมผสานในการควบคมปรมาณศตรลองกองไปสเกษตรกร และสามารถขยายผลไปสเกษตรกรในพนทขางเคยงได ด าเนนการในพนทเกษตรกรจงหวดสงขลา ไดแก อ าเภอรตภม 3 แปลง อ าเภอจะนะ 3 แปลง และอ าเภอนาทว 4 แปลง โดยเกษตรกรทเขารวมโครงการเปนเกษตรกรทไดรบการขนทะเบยนเปนสมาชก GAP เรมด าเนนการมนาคม 2556 ถง มถนายน 2558 ด าเนนงานเพอควบคมศตรพชแบบผสมผสาน ไดแก 1) การจดการดานเขตกรรม 2) การจดการโรคแมลงดวยวธชวนทรย พบวา การใชวธการเขตกรรมรวมกบการจดการโรคและแมลงดวยวธชวนทรย สามารถลดการแพรระบาดของแมลงศตรลองกองได และเพมผลผลตลองกองทมคณภาพได โดยมปรมาณผลผลตเฉลย 465.56 กโลกรมตอไร รายไดเฉลย 13,966.70 บาท มตนทนการผลต 4,750 บาทตอไร มรายไดสทธเฉลย 12,603.29 บาทตอไร มความคมทนตอการผลตโดยมคา BCR เปน 2.65 ส าหรบปรมาณหนอนชอนเปลอก พบวา ปแรกทมการใชไสเดอนฝอยสามารถลดปรมาณการแพรระบาดของหนอนชอนเปลอกลองกองไดในทกแปลงทท าการทดลอง และในปท 2 สามารถลดปรมาณหนอนชอนเปลอกลองกองไดมากขน ล าตนและกงลองกองสะอาดมากขน และการใชกบดกกาวเหนยวกสามารถลดปรมาณแมลงวนทองไดเชนกน อกทงการใชวธปองกนก าจดศตรพชแบบผสมผสานยงชวยลดการท าลายแมลงศตรธรรมชาตในแปลงลองกอง สงผลใหมการชวยในเรองการแพรระบาดของแมลงศตรลองกองอกทางหนง ส าหรบการประเมนความพงพอใจของเกษตรกรทเขารวมโครงการ พบวา เกษตรกรมความพงพอใจตอการด าเนนงานโครงการอยในระดบมาก มความพงพอใจตอเทคโนโลยการใชไสเดอนฝอยก าจดหนอนชอนเปลอกลองกอง ส าหรบในสวนของดานราคา พบวา เกษตรกรมความพงพอใจนอย อยากใหภาครฐเขามาชวยในดานราคาผลผลต ใหมการจ าหนายไดราคาตามคณภาพของผลผลต ค าส าคญ: IPM Longkong Lansium Domesticum

1 ส านกวจยและพฒนาการเกษตรเขตท 8 จงหวดสงขลา 2 ศนยวจยและพฒนาการเกษตรรอเสาะ จงหวดนราธวาส 3 กลมงานวจยการปราบศตรพชทางชวภาพ กองกฏและสตววทยา ส านกวจยพฒนาการอารกขาพช กทม. 4 กลมบรการสงออกสนคาเกษตร ส านกควบคมพชและวสดการเกษตร กทม.

44

ค าน า ลองกองเปนไมผลเศรษฐกจทส าคญในพนทภาคใตตอนลาง เปนทรจกและนยมในรสชาตหอมหวาน

ของคนทวไป พนทปลกทงประเทศทใหผลผลตในป 2556 เนอท 418,063 ไร แหลงผลตสวนใหญอยทางภาคใต ไดแกนราธวาส ยะลา ปตตาน สงขลา และสตล จงหวดสงขลามพนทปลกลองกอง 21,772 ไร การใหผลผลตไมแนนอนทงนเนองจากสภาพภมอากาศแปรปรวนมการใหผลผลตแบบปเวนป อกทงในบางทลองกองประสบปญหาภยแลงท าใหชะงกการออกดอกตดผล ลองกองเปนไมผลทมการสงออกนอย เนองจากมขอจ ากดในเรองอายการเกบรกษาสน ผวเปลอกคล า และหลดรวงงาย ท าใหไมสามารถสงออกไปยงตางประเทศได ซงในป 2557 ไมพบวามการสงออกลองกองไปยงตางประเทศ นอกจากการผลตลองกองจะมปญหาดานการเกบรกษาแลว ยงพบวามปญหาแมลงศตรเขาท าลาย จากการส ารวจของ ศรนณา และคณะ (2553) พบวา หนอนชอนเปลอกลองกอง แมลงวนผลไม มดคนไฟ และมดด า เปนปญหาทส าคญ ปญหาโรคทพบ ไดแก ราด า ราสชมพ ส าหรบปญหาดานผลรวง ผลแตก นนเกดจากการไดรบน าทไมสม าเสมอ และโดยทวไปเกษตรกรในพนทจงหวดสงขลามกจะไมมการปองกนก าจดแมลงและโรคศตรลองกอง สงผลใหผลผลตลองกองมคณภาพต า ตกเกรด ส านกวจยและพฒนาการเกษตรเขตท 8 จงไดด าเนนการโครงการขยายผลการใชเทคโนโลยแบบผสมผสานเพอควบคมศตรพชส าหรบลองกองในจงหวดสงขลาโดยการคดเลอกเกษตรกรทขนทะเบยนเปนสมาชก GAP ไดมโอกาสศกษา เรยนร และแลกเปลยนความรกบนกวชาการและเกษตรกรดวยกนเอง รวมถงน าไปใชในแปลงของเกษตรกรเอง และแนะน าใหเกษตรกรขางเคยงไดน าไปปรบใชและพฒนาแปลงตอไป วสดอปกรณและวธการ วสดอปกรณ ปยเคมสตร 8-24-24 13-13-21 และ 15-15-15 ปยอนทรย ถงฉดยา คารบารล และเครองวดความหวาน ไสเดอนฝอยส าเรจรป (Steinernema carpocapsae) จลนทรย Bacillus subtilis วธการ 1. คดเลอกเกษตรกรผผลตลองกองทไดรบการจดทะเบยนเปนผเขารวมโครงการ GAP ในจงหวดสงขลา จ านวน 10 ราย รายละ 1 ไร รวมพนท 10 ไร 2. ด าเนนการเทคโนโลยแบบผสมผสานเพอควบคมศตรพชลองกองตามค าแนะน าของกรมวชาการเกษตร ดงน -ฉดพนไสเดอนฝอยส าเรจรป (Steinernema carpocapsae) ปรมาณ 2 ลานตวตอลตร ฉดพนอตรา 2-3 ลตรตอตน (1 ไร = 25 ตน, 60-150 ลตรตอไร) ฉดพน 2 ครง หางกน 15 วน สมนบจ านวนหนอนชอนเปลอกลองกอง จ านวน 5 ตน จาก ทงหมด 25 ตน กอนและหลงฉดพนไสเดอนฝอย ล าตน1 จด กงใหญ 2 จด และกงเลก 3 จด (ความยาวจดละ 1 ฟต) และบนทกจ านวนหนอนทพบ โดยจ าแนกประเภทหนอนทพบ -ตดกบดกแมลงวนทองอยางงาย โดยการใชขวดน าพลาสตกเจาะร แลวใชสารลอเมธล ยจนอลผสมกบสารฆาแมลงมาลาไธออน (ไดมารค 83% อซ) ในอตรา 4:1 โดยปรมาตร หยดบนกอนส าล 3-5 หยด แขวนในกบดก แลวน ากบดกแขวนไวในทรงพมสงประมาณ 1.5 เมตร โดยใชจ านวน 1 กบดกตอไร เพอก าจดตวเตมวยเพศผ บนทกขอมลการระบาด

45

- ควบคมการแพรระบาดของเพลยแปง โดยการใชสารสกดสมนไพรหรอไวทออยผสมมาลาไธออน - ควบคมการแพรระบาดเชอราด า โดยการพนสารปองกนก าจดโรคพช เชน เบนโนมล 6-12 กรมตอน า 20 ลตร กอนเกบเกยว 1 เดอน หรอใช จลนทรย Bacillus subtilis อตรา 20 กรมตอน า 20 ลตร 3. ด าเนนการเทคโนโลย การผลตลองกองคณภาพ เชน การจดการสวน การเตรยมความพรอมตน การจดการดานโรคแมลงศตร การชกน าการออกดอก ตลอดจนการเกบเกยวและวทยาการหลงการเกบเกยว 4. ประเมนปรมาณและคณภาพผลผลต 5. ประเมนการยอมรบการใชเทคโนโลยการปองกนศตรลองกองแบบผสมผสาน ผลการทดลองและวจารณ ขอมลพนฐาน

เกษตรกรทเขารวมโครงการ มอายระหวาง 45-75 ป สวนใหญเปนเกษตรกรรายยอยมพนทปลกเพยง 1.5-6.0 ไร (ตารางท 1) มลกษณะสวนเปนสวนผสม เชน ทเรยน มงคด สะตอ มะนาว เงาะ เปนตน เกษตรกรมความรในเรองการตดแตงกง การตดแตงชอดอกชอผล การงดน าเพอกระตนการออกดอก แตกลบไมมความรในเรอง การจดการศตรลองกอง ในชวงหลายปทผานเกษตรกรประสบปญหาผลผลตตกต า และยงตองพบกบความแปรปรวนของสภาพอากาศ ท าใหการพฒนาการของผลลาชาหรออาจจะไมมการออกดอกตดผลเลย นอกจากนในบางปกไดรบผลกระทบจากแมลงสตวศตร เชน แมลงวนผลไม ราด า คางคาว เปนตน จนท าใหสญเสยรายไดจากการจ าหนายผลผลตลองกอง ส าหรบปญหาหนอนชอนเปลอกลองกองนน พบวา สวนใหญจะพบการเขาท าลายของหนอนชอนเปลอกลองกอง ตนลองกองจะเปนตะปมตะป า บรเวณปลายกงจะเกดอาการแหงตาย การประเมนหนอนชอนเปลอกลองกอง ป 2556 กอนด าเนนการทดลอง ท าการสมตรวจนบปรมาณหนอนชอนเปลอกลองกอง โดยจ าแนกชนดของหนอนชอนเปลอกเปน 5 ชนด พบวา ชนดหนอนทพบมากทสด คอ Cossus chloratus พบมากในล าตนและกงใหญ มขนาดใหญทสด ล าตวสแดง ท าลายเปลอกล าตนทถกเขาท าลายจะท าใหเปลอกหลดรอนออกและมลกษณะเปนขย (ภาพท 3A) รองลงมาคอ ชนด Labdia semicoccinea มจ านวน 7.7 ตว/ตน/แปลง ล าตวคอนขางขาวใส บอบบางมองเหนอวยวะภายใน สวนหวและสวนทายสน าตาล (ภาพท 3B) รองลงมา คอ ชนด Hypatima sp. ล าตวยาว 8-10 มลลเมตร มแถบขาวสลบสชมพคาดขวางล าตว มกพบเขาท าลายบรเวณกง (ภาพท 3C) ส าหรบ Prasinoxena sp. (ภาพท 3D) และ Decadarchis sp. (ภาพท 3E) พบจ านวนนอยมากทสด คอ แปลงท 2 รองลงมา คอ แปลงท 9 คอ 45 และ 39 ตวตอตน และชนดของหนอนชอนเปลอกทพบมากทสดคอ ชนด Cossus chlorates ซงเปนหนอนชนดทมขนาดใหญมากทสด เมอเทยบกบชนดอน มล าตวสแดง จะเขาท าลายบรเวณล าตนและกงทมขนาดใหญ (ภาพท 10A) ส าหรบหนอนชนดทมขนาดเลกมกพบการท าลายบรเวณกงทมขนาดเลกมากกวากงขนาดใหญ และจะสงผลใหกงมปมปมมากขน และเมอหลงท าการฉดพนดวยไสเดอนฝอย อตรา 1 กระปองตอน า 20 ลตรตอ 5 ตน (10 ลานตวตอตน) พบวา ปรมาณหนอนชอนเปลอกมปรมาณทลดลงอยางเหนไดชดในทกแปลงทไดรบการฉดพน โดยพบวาแปลงท 2 มปรมาณหนอนชอนเปลอกลองกองลดลงถง รอยละ 51.11 และแปลงท 9 มปรมาณหนอนชอนเปลอกลองกองลดลง รอยละ 69.23 ในขณะ

46

ทปท 2 กอนท าการฉดพนพบปรมาณหนอนชอนเปลอกลองกองในแปลงท 1 และ 2 สงทสด คอ 16 ตวตอตน และหลงมการฉดพน พบวา แปลงท 1 มปรมาณหนอนชอนเปลอกลองกองลดลงรอยละ 37.5 และแปลงท 2 มปรมาณหนอนชอนเปลอกลองกองลดลงรอยละ 62.50 (ภาพท 17) และหากมการสงเกตจากล าตนและกงจะพบวา ล าตนและกงมความเกลยงของล าตนมากกวากอนท าการฉดพน (ภาพท 18) ส าหรบในปท 2 จะพบวาหนอนชอนเปลอกจะลดลงกวาปแรกอยางเหนไดชด และมแนวโนมทจะลดลงเรอยๆ อกทงตนลองกองกมความเกลยงเกลามากขน ล าตนสะอาด (ภาพท 18) และหลงจากไดฉดพนไสเดอนฝอยกสมนบจ านวนปรมาณหนอนชอนเปลอกทลดลง และยงพบหนอนชอนเปลอกทตายจากการท าลายของไสเดอนฝอย (ภาพท 4)

ตารางท 1 ขอมลพนฐานการปลกลองกองของเกษตรกรจงหวดสงขลาทเขารวมโครงการ

ล าดบ พนท

ปลก (ไร) จ านวน (ตน)

ระยะปลก (เมตร)

รปแบบสวน การใสป ย การก าจดศตรลองกอง

1 3.0 150 5*5 สวนผสม 15-15-15 อตรา 1.5 กโลกรมตอตน 8-24-24 อตรา 1.5 กโลกรมตอตน 13-13-21 อตรา 2.0 กโลกรมตอตน

ไมม

2 2.0 50 8*8 สวนผสม 15-15-15 อตรา 0.5 กโลกรมตอตน 13-13-21 อตรา 2.0 กโลกรมตอตน

ไมม

3 5.0 150 6*6 สวนผสม 15-15-15 อตรา 1.5 กโลกรมตอตน ปยอนทรย

ไมม

4 1.5 50 4*4 สวนผสม 15-15-15 อตรา 1.5 กโลกรมตอตน ปยอนทรย

ไมม

5 4.0 120 6*6 สวนผสม 15-15-15 อตรา 1.5 กโลกรมตอตน ไมม 6 6.5 130 6*7 สวนผสม 15-15-15 อตรา 1.5 กโลกรมตอตน

ปยอนทรย ไมม

7 1.5 35 6*6 สวนผสม 15-15-15 อตรา 2.0 กโลกรม/ตน ปยอนทรย

ไมม

8 2.5 50 7*7 สวนผสม 15-15-15 อตรา 1.5 กโลกรม/ตน 13-13-21 อตรา 2.0 กโลกรม/ตน

ไมม

9 1.5 30 6*6 สวนผสม 15-15-15 อตรา 1.5 กโลกรม/ตน 8-24-24 อตรา 1.0 กโลกรม/ตน 13-13-21 อตรา 1.0 กโลกรม/ตน

ไมม

10 3.0 65 7*7 สวนผสม 15-15-15 อตรา 1.5 กโลกรม/ตน 8-24-24 อตรา 1.0 กโลกรม/ตน

ไมม

47

สภาพอากาศตลอดชวงทท าการทดลอง

ภาพท 1 ขอมลปรมาณน าฝน (มลลเมตร) และอณหภม (๐c) ของพนททท าการทดลอง (ม.ค.56-พ.ค.58)

ภาพท 3 ชนดของหนอนชอนเปลอกลองกอง (A= Cossus chloratus) (B=Labdia semicoccinea) (C=Hypatima sp.) (D=Prasinoxena sp.) และ (E=Decadarchis sp.)

0

5

10

15

20

25

30

35

40

0

100

200

300

400

500

600

700

800

มค56

เมย 56

พค56

มย56

กค56

สค56

กย56

ตค56

พย56

ธค56

มค57

กพ57

มค57

เมย57

พค57

มย57

กค57

สค57

กย57

ตค57

พย57

ธค57

มค58

กพ58

มค58

เมย58

พค58

อณหภม (องศาเซลเซยส)

(ปรมาณน าฝน (มลลเมตร)

ปรมาณน าฝน อณหภม

48

หลงจากด าเนนการทดลอง 2 ป พบวา กอนท าการฉดพนไสเดอนฝอยมการเขาท าลายหนอนชอนเปลอกลองกองในปรมาณคอนขางมากในปท 1 โดยแปลงทพบการระบาดของหนอนชอนเปลอกลองกองมาก

ภาพท 4 หนอนชอนเปลอกลองกองตายจากการท าลายของไสเดอนฝอย

ภาพท 5 ปรมาณหนอนชอนเปลอกลองกองหลงจากฉดพนดวยไสเดอนฝอย

30

45

24

35

19 16

32

8

39

9 14

22

3 7

13

2

18

1

12

2 0

10

20

30

40

50

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

จ านว

นหนอ

นชอน

เปลอ

กลองกอ

ง (ตว

)

แปลงท

กอนฉดไสเดอนฝอย หลงฉดไสเดอนฝอย

16 16

3 4 7

12 6

11 10 6

1 3 2 6

2 4

0

10

20

30

40

50

1 2 3 4 5 7 8 10

จ านว

นหนอ

นชอน

เปลอ

กลองกอ

ง (ตว

)

แปลงท

กอนฉดไสเดอนฝอย หลงฉดไสเดอนฝอย

ปท 1

ปท 2

49

ผลผลตลองกอง คณภาพผลผลต และตนทน รายไดและรายไดสทธ ผลผลตลองกอง ผลผลตลองกองทเกบเกยวในป 2557 (ภาพท 4) พบวา ผลผลตลองกองสวนใหญเปนเกรดบและซ โดยแปลงทมเปอรเซนตเกรดเอและบสง คอ แปลงท 1 รอยละ74.2 แปลงท 10 รอยละ 67.6 และแปลงท 5 รอยละ 65.6 โดยรวมมเปอรเซนตเกรดเอ อยระหวางรอยละ 7.9-32.2 ทงนเกดเนองจากชวงทมการตดผลมปรมาณความชนคอนขางปรมาณน าฝนชวงกอนการเกบเกยวสงสงผลใหมปรมาณราด าคอนขางสง (ภาพท 5A) และในบางแปลงกมอาการผลแตก (ภาพท 5B) และพบวามปรมาณผลผลตเฉลย 465.56 กโลกรมตอไร มรายไดเฉลย 13,966.70 บาท ตนทนการผลตอยท 4,750 บาทตอไร สงผลใหมรายไดสทธเฉลย 12,603.29 บาทตอไร และมคมทนในการผลตโดยมคา BCR เปน 2.65 (ตารางท 3) ทงนรายไดทเกดขนเปนรายไดจากผลผลตจากแปลงลองกองเพยง 5 แปลงเทานน เนองจากบางแปลงมผลผลตออกนอยมาก ท าใหไมสามารถน ามาคดเปนรายไดจากผลผลตลองกองได

ภาพท 4 เปอรเซนตเกรดชอผลลองกอง ป 2557 ตารางท 4 ปรมาณผลผลต รายได ตนทน และรายไดสทธของผลผลตลองกองจงหวดสงขลา ป 2557

ล าดบ ผลผลต (กก./ไร)

รายได (บาท/ไร)

ตนทน (บาท/ไร)

รายไดสทธ (บาท/ไร)

BCR

3 1,184.68 35,540.47 4,750.00 30,790.47 6.48 5 394.71 11,841.30 4,750.00 7,091.30 1.49 7 176.24 5,287.20 4,750.00 9,736.14 2.05 9 225.07 6,752.12 4,750.00 5,662.39 1.19 10 347.08 10,412.39 4,750.00 9,736.14 2.05 เฉลย 465.56 13,966.70 4,750.00 12,603.29 2.65

หมายเหต: ราคาจ าหนายผลผลตลองกอง จ าหนายแบบเหมาสวน ราคา 30 บาท/กโลกรม แปลงท 1, 2, 4, 6, 8 มผลผลตนอยมาก ไมสามารถคดเปนรายไดของเกษตรกร

10.9 25.8 13.3 7.9 29.8 32.2 9.4 18.5 19.2 23.9

10.3

48.4

23.9 34.5

35.8

16.9

21.5

26.7 21.2

43.7

60.0

20.8

31.7 21.3

18.7

17.9 43.4

41.4 46.2 23.2

18.9 5.1

31.0 36.3 15.6 32.9 25.8 13.4 13.4 9.1

0%

20%

40%

60%

80%

100%

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

เกรด

ผลผล

ต (%

)

แปลงท

ตกเกรด C B A

50

ภาพท 5 ผลผลตลองกองทเปนราด า (A) ลองกองผลแตก (B)

คณภาพผลผลตลองกอง คณภาพผลผลตลองกองจากแปลงทเขารวมโครงการและแปลงนอกโครงการ พบวา คณภาพผลผลตจากแปลงทเขารวมโครงการดกวาแปลงทอยนอกโครงการ (ตารางท 5) และจากการประเมนการเขาท าลายของราด าและเพลยแปง โดยประเมนการเกดราด าเปน 5 ระดบ (ภาพท 13) พบวา แปลงท 1 แปลงท 3 มราด าอยทระดบ 1 แปลงท 8 มราด าทระดบ 3 เนองจากเปนแปลงทปลกในสวนยาง ท าใหความชนสงกวาแปลงอนๆ ส าหรบแปลงอนไมพบวามการเขาท าลายของราด า ในสวนของเพลยแปง พบวา แปลงท 1 แปลงท 4 และแปลงท 8 มปรมาณเพลยแปง 4.03, 0.23 และ 1.23 ตวตอชอ (ภาพท 13) และพบวาบางชอผลทมการประเมนโรคและแมลงจากภายนอกไมพบโรคและแมลง แตเมอท าการแกะผลออก กลบพบวามเพลยแปงและมดอยภายในชอผลเปนจ านวนมาก (ภาพท 14) ดงนนการท าความสะอาดชอผลกอนการน าไปจ าหนายเพอการสงออกจงนบเปนสงจ าเปนอยางมาก เพราะลองกองมลกษณะชอผลทแนนอาจจะท าใหไมสามารถมองเหนภายในชอผลได ในขณะเดยวกนนอกจากพบแมลงศตรลองกองและยงพบแมลงศตรธรรมชาตอกดวย ไดแก แมลงหางหนบ แมลงชางปกใส (ภาพท 15) ซงพบแมลงศตรธรรมชาตในทกแปลงทท าการทดลอง ทงนเนองจากการจดการแมลงศตรลองกองนนใชเพยงวธชวนทรยไมมการใชสารเคมแตอยางใด จงสงผลใหมแมลงศตรธรรมชาตชวยในการจดการแมลงศตรอกทางหนง ส าหรบผลผลตในป 2558 นนยงไมมการเกบผลผลตมาประเมนคณภาพทงนเนองจากยงอยในชวงของการพฒนาการของผล และในชวงปดงกลาวมการออกดอกและตดผลนอยมาก อกทงผลสวนใหญกมสมบรณ มการแนะน าใหเกษตรกรตดแตงออก เพอไมใหเกดการสญเสยอาหารจากล าตนไปโดยเปลาประโยชน

51

ภาพท 13 ระดบราด าและจ านวนเพลยแปงทพบในชอผลผลองกอง

หมายเหต: แปลงท 2 ผลผลตถกคางคาวท าลาย ไมสามารถประเมนผลผลตได

ตารางท 5 เปรยบเทยบคณภาพของชอผลลองกองจากแปลงเกษตรกรจงหวดสงขลา (ป 2557)

แปลงท น าหนก (กรม/

ชอ) ความยาวชอ

(ซม.) จ านวนผล/ชอ ปรมาณ TSS ปรมาณกรด (TA)

1 507.25 21.16 21.45 18.18 0.72 2 ผลผลตโดนคางคาวเขาท าลาย 3 491.53 18.21 23.18 18.26 0.66 4 404.17 17.50 21.77 18.67 0.61 5 487.83 18.60 26.20 19.34 0.58 6 248.00 13.86 16.00 16.52 0.55 7 503.75 17.90 25.83 20.12 0.60 8 506.08 21.20 28.95 18.39 0.81 9 119.17 11.95 7.17 18.13 0.79 10 341.43 16.76 19.43 16.60 0.71 เฉลย 420.15 17.91 21.75 18.46 0.69

แปลงนอก 224.64 16.19 10.14 17.80 0.58

1.0 1.0

3.0 4.03

0.23

1.23

0

1

2

3

4

5

0

1

2

3

4

5

1 3 4 5 6 7 8 9 10

จ านว

นเพล

ยแปง

(ตว/

ชอ)

ระดบ

การท

าลาย

ของร

าด า

(1-5

)

แปลงท

ราด า เพลยแปง

52

ภาพท 18 ตนลองกองกอนฉดไสเดอนฝอย(A) ตนลองกองหลงฉดไสเดอนฝอย (B)

ปรมาณแมลงวนผลไม จากการศกษาปรมาณแมลงวนผลไมในชวงทมการตดผลลองกองในชวงสปดาหท 6-12 ของการ ตดผล เพอชวยการเขาท าลายของแมลงวนผลไมทมตอชอผลลองกอง โดยการตดตงกบดกแมลงวนผลไมและใชเมทลยจนอลเปนสารลอ จ านวน 1 กบดกตอแปลง พบวา มปรมาณแมลงวนผลไมคอนขางสงในทกแปลง เมอเทยบกบแปลงอนๆ โดยแปลงท 3 มปรมาณมากทสด คอ 56 ตวตอกบดกตอวน รองลงมาคอ แปลงท 4 คอ 40.64 ตวตอกบดกตอวน (ภาพท 19) แปลงท 5 และ 6 พบแมลงวนทองนอยมากซงแปลงทงสองเปนแปลงลองกองทมล าตนคอนขางสง โปรง และเปนแปลงทอยหางไกลจากแปลงไมผลอนๆ รอบๆแปลงจะเปนแปลงยางพาราเสยเปนสวนใหญ อาจสงผลใหมแมลงวนทองในปรมาณทนอยกวาแปลงอนๆ โดยการใชกบดกลอแมลงวนทองถอเปนแนวทางหนงในการก าจดศตรพชลองกอง โดยไมเปนอนตรายตอผผลตและผบรโภคและนบเปนอกหนงวธการในการจดการแมลงวนผลไมทเกษตรกรสามารถท าไดโดยงายและใชตนทนคอนขางนอย จงควรมการแนะน าใหเกษตรกรน าไปใชในแปลงของตนเอง

53

ภาพท 19 ปรมาณแมลงวนผลไมในแปลงลองกอง 3. ผลการจดประชมเสวนาระหวางนกวชาการ ผปฏบตงาน เกษตรกร และผสงออก/ผประกอบการ ของพนทจงหวดสงขลา การผลตลองกองในพนทจงหวดสงขลา การผลตลองกองจงหวดสงขลาสวนใหญเปนการผลตลองกองตามฤดกาลโดยลองกองมการออกดอก เดอนมนาคม-เมษายน และเกบเกยวเดอน สงหาคม-กนยายน โดยในเดอนมกราคม–เดอนมนาคม มการท าความสะอาดรอบโคนตน งดการใหน า ปลอยทงไวประมาณ 2 เดอน จนใบแหงเรมรวงพอประมาณ (อยาปลอยใหใบรวงจนเหลอแตกง) แลวใหน าเตมท อกประมาณ 10 วนลองกองจะเรมมการแทงชอดอก ท าการตดแตงชอดอก ใหแตละชอ เหลอ 1-2 ชอ ใสปยสตร 15-15-15 หลงจากนนตองคอยดแลรกษา ตดแตงชอดอก ตดแตงชอผลและใหน าตลอด เมอผลลองกองมขนาดเทาหวไมขด ใหใสปย 13-13-21 เพอเพมคณภาพผลผลต โดยจงหวดสงขลามปญหาการผลตลองกองทส าคญ คอ ผลผลตราคาตกต าและปญหาความแปรปรวนของสภาพภมอากาศ มชวงแลงทยาวนาน ท าใหลองกองขาดน า ไมสามารถกระตนใหเกดการสรางกลมตาดอกไดในป 2556-2558 อกทงแปลงทมผลผลตกพบวามผลผลตนอยคณภาพต า เนองจากในชวงพฒนาการของผลลองกองขาดน าท าใหพฒนาการของผลไมม การยดชอผลมปญหา

31.73

9.80

56.00

40.64

1.07 0.59

16.78

30.00 24.93

37.20

0

10

20

30

40

50

60

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

จ านวนแมลงวนทอง(ตว/กบดก/วน)

แปลงท

54

ความพงพอใจของเกษตรกร ตอ การใชเทคโนโลยการปองกนก าจดหนอนชอนเปลอกลองกองโดยไสเดอนฝอยของกรมวชาการเกษตร เกษตรกรมความพงพอใจในการใชเทคโนโลยการปองกนก าจดหนอนชอนเปลอกลองกองโดยไสเดอนฝอยของกรมวชาการเกษตรเปนอยางมาก เนองจากใชแลว เหนผลชดเจน ล าตนเกลยง สะอาด และมแนวโนมวาจะใชเทคโนโลยดงกลาวตอไป แตเกษตรกรไดชแจงในทเสวนาวา ไดตดตอสอบถามไปยงรานคา พบวา ไมมไสเดอนฝอยจ าหนายเลย ซงทางหวหนาโครงการกไดใหขอเสนอแนะวา หากเกษตรกรทานใดสนใจในผลตภณฑไสเดอนฝอยของกรมวชาการเกษตร ทางหวหนาโครงการยนดเปนผประสานให และมแนวความคดวาควรมการขยายไสเดอนฝอยส าหรบแหลงปลกลองกองทมเกษตรกรสนใจอกดวย 4. ประเมนการยอมรบและระดบความพงพอใจทมตอโครงการขยายผลการใชเทคโนโลยการปองกนศตรลองกองแบบผสมผสานของเกษตรกรจงหวดสงขลา ตารางท 5 ความพงพอใจของเกษตรกรทเขารวมโครงการ

ขอค าถาม คาเฉลย(X ) ระดบความพงพอใจ

ความพงพอใจของเกษตรกรทมตอกระบวนการท างานของเจาหนาท 1. การด าเนนการตดตอเกษตรกรเขารวมโครงการ 3.74 มาก 2. การแนะน าขนตอนของการเขารวมโครงการ 3.84 มาก 3. การใหค าแนะน าการปลกลองกองคณภาพ 3.89 มาก 4. การเปนทปรกษาในกรณทเกดปญหา 3.68 มาก 5. มการตดตามและประเมนผลงานอยางสม าเสมอ 4.00 มาก ความพงพอใจของเกษตรกรทมตอโครงการ 1. ขนตอนการด าเนนงานของโครงการผลต ลองกองมความชดเจน 3.74 มาก 2. ตนลองกองมความแขงแรงสมบรณ 3.74 มาก 3. ผลผลตลองกองมคณภาพ 3.74 มาก 4. รายไดและผลตอบแทนมความคมคา 2.21 นอย การยอมรบเทคโนโลยแบบผสมผสานเพอควบคมศตรพชลองกอง 1. การตดแตงกง 3.53 มาก 2. การใสปยบ ารงตน 3.47 มาก 3. การใสปยเรงดอก 3.79 มาก 4. การใสปยบ ารงผล 3.79 มาก 5. การจดการระบบน า 3.89 มาก 6. การตดแตงชอดอก/ชอผล 3.68 มาก 7. การจดการโรค/แมลง 4.11 มาก เกณฑประเมนความพงพอใจ คะแนน 4.51-5.00 พงพอใจมากทสด คะแนน 3.51-4.50 พงพอใจมาก คะแนน 2.51-3.50 พงพอใจปานกลาง คะแนน 1.51-2.50 พงพอใจนอย คะแนน 0.51-1.50 พงพอใจนอยทสด

55

การประเมนความพงพอใจของเกษตรกรทเขารวมโครงการ พบวา เกษตรกรมความพงพอใจตอการปฏบตงานของเจาหนาทในดาน การตดตอ การใหค าแนะน าขนตอนการด าเนนงาน ค าแนะน าเทคโนโลยการผลตลองกอง การเปนทปรกษา การตดตามงานอยางสม าเสมอ อยในระดบมาก (ตารางท 5) ในสวนของความพงพอใจตอโครงการ ไดแก ขนตอนการปฏบตงาน ความอดมสมบรณของตน ผลผลตลองกองมคณภาพ อยในระดบมาก ในขณะทดานรายไดและผลตอบแทนคมคา มความพงพอใจในระดบนอย (ตารางท 5) ทงนเนองจากเกษตรกรสามารถผลตลองกองทมคณภาพได แตไมสามารถจ าหนายไดตามคณภาพผลผลตลองกองทเพมขน แตกลบจ าหนายไดใกลเคยงกบเกษตรกรทไมไดผลตลองกองคณภาพ ท าใหเกษตรกรขาดแรงจงใจในการผลตลองกองคณภาพ แตเกษตรกรกตระหนกดวาราคาผลผลตนนขนกบกลไกทางการตลาด ไมไดเกดจากการเขาไปรวมด าเนนงานของโครงการ แตทงนเกษตรกรกมขอเรยกรองใหทางหนวยงานภาครฐชวยสนบสนนในการก าหนอดราคาของผลผลตตามคณภาพของผลผลตลองทสามารถผลตได เพราะเกษตรกรทเขารวมโครงการมความเขาใจและสามารถผลตลองกองคณภาพไดหากราคาเปนทนาพอใจและสอดคลองกบคณภาพ ส าหรบการยอมรบเทคโนโลยแบบผสมผสานเพอควบคมศตรลองกอง ในดานตางๆคอ การตดแตงกง การใสปยบ ารงตน การใสปยเรงดอก การใสปยบ ารงผล การจดการระบบน า การตดแตงชอดอกตอชอผล และ การจดการโรค/แมลง พบวา มการยอมรบเทคโนโลยในระดบมาก (ตารางท 5) และส าหรบปญหาหนอนชอนเปลอกลองกอง ซงจดเปนปญหาหลกของการผลตลองกองตอความอดมสมบรณของตนลองกอง พบวา เกษตรกรมความพงพอใจตอการน าไสเดอนฝอยมาใชส าหรบการจดการหนอนชอนเปลอก เนองจากไมมผลกระทบตอการจดการดานอน อกทงชวยก าจดหนอนชอนเปลอกไดอยางชดเจน ล าตนเกลยง สะอาดมากขน และเกษตรกรมความประสงคทจะใชไสเดอนฝอยในการก าจดหนอนชอนเปลอก แตอาจมขอจ ากดในดานการน าไปใช โดยใชเมอแปลงลองกองมอณหภมต า ความชนสง ซงควรฉดพนในชวงเยน นอกจากนยงมขอจ ากดในการซอไสเดอนฝอยมาใช เนองจากไมมจ าหนายแพรหลายในรานจ าหนายสนคาเกษตรและรานเคมภณฑทวไป ทางกลมเกษตรกรทเขารวมโครงการตองการใหทางเจาหนาทน าเสนอตอกรมวชาการเกษตรในการจดท าไสเดอนฝอยและสามารถเผยแพรสมอเกษตรกรไดงายขน สรปผลการทดลอง จากการด าเนนงานโครงการขยายผลการใชเทคโนโลยแบบผสมผสานเพอควบคมศตรพช (หนอนชอนเปลอก เพลยแปง และราด า) ของลองกองในจงหวดสงขลา เปนการด าเนนงานเพอควบคมศตรพชแบบผสมผสานประกอบไปดวย 1) การจดการดานเขตกรรม ไดแก การตดแตงกง การเตรยมความพรอมตน การใสปย การดแลรกษา เพอลดปญหาการแพรระบาดของศตรพช และ 2)การจดการดานชวนทรย เชน การใชไสเดอนฝอยเพอก าจดหนอนชอนเปลอก การใชกบดกกาวเหนยวเพอปองกนแมลงวนทอง การใชปโตรเลยมออยลเพอปองกนเพลยไฟ พบวา การใชวธการเขตกรรมและการจดการดานชวนทรย สามารถปองกนและลดการแพรระบาดของแมลงศตรลองกองไดในระดบหนง สามารถเพมผลผลตลองกองทมคณภาพได โดยในปแรกการใชไสเดอนฝอยสามารถลดปรมาณการแพรระบาดของหนอนชอนเปลอกลองกองไดในทกแปลงทท าการทดลอง และในปท 2 ทมการใชไสเดอนฝอยสามารถลดปรมาณหนอนชอนเปลอกลองกองไดมากขน ท าใหล าตนและกงลองกองสะอาดมากขน ส าหรบการใชกบดกกาวเหนยวกสามารถลดปรมาณแมลงวนทองไดเชนกน อกทง

56

การใชวธปองกนก าจดศตรพชแบบผสมผสานยงชวยลดการท าลายแมลงศตรธรรมชาตในแปลงลองกอง สงผลใหมการชวยในเรองการแพรระบาดของแมลงศตรลองกองอกทางหนง ส าหรบการประเมนความพงพอใจของเกษตรกรทเขารวมโครงการ พบวา เกษตรกรมความพงพอใจตอการด าเนนงานโครงการอยในระดบมาก ทงในดานความพงพอใจตอเจาหนาท และเทคโนโลยการจดการลองคณภาพ และมความพงพอใจตอการน าไสเดอนฝอยมาใชก าจดหนอนชอนเปลอกลองกอง ส าหรบในสวนของดานราคา พบวาเกษตรกรมความพงพอใจนอย เนองจากเกษตรกรสามารถผลตลองกองคณภาพไดแตไมสามารถจ าหนายไดตามคณภาพทผลตได ท าใหเกษตรกรจ าหนายลองกองไดในราคาทต าและไมเปนไปตามกลไกทางการตลาด เกษตรกรอยากใหภาครฐเขามาชวยในดานราคาผลผลต ใหมการจ าหนายไดราคาตามคณภาพของผลผลต เอกสารอางอง กรมวชาการเกษตร. 2545. เกษตรดทเหมาะสมส าหรบลองกอง.เอกสารวชาการกรมวชาการเกษตร.29 น. กรมสงเสรมการเกษตร. 2555. เรอง รายงานระบบการผลตพช (รต.02). http://production.doae.go.th/home/index.php. 11 ตลาคม 2555. จรสศร วงศก าแหง.2553 การปองกนก าจดแมลงและศตรลองกอง ในเอกสารประกอบการอบรม เทคโนโลยการ จดการคณภาพผลผลตลองกองในจงหวดชายแดนภาคใต ส านกวจยและพฒนาการเกษตรเขตท8 วนท30กรกฎาคม 2553 ณ หองประชมกลมวชาการ หนา 38-52. เทด สวรรณคร. 2523. ลองกอง. กสกร 53: 273-283. พศวาส บวรา. 2538. ศตรส าคญของลองกอง. หนา 6-11. นลน จารกภากร (ผรวบรวม) โรคและแมลงศตร ลองกอง . ส านกวจยและพฒนาการเกษตรเขตท 8. กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตร และสหกรณ. รว เสรฐภกด. 2540. เสนผมบงภเขากบการจดการหนอนชอนเปลอกลองกอง. ว. เคหการเกษตร 21 : 62-63 วชร สมสข. 2544. ไสเดอนฝอยศตรแมลงในเอกสารวชาการ การควบคมศตรพชโดยชววธเพอการเกษตร ยงยน. กรมวชาการเกษตร หนา 209-244 วารนทร บษบรรณ สนทร พพธแสงจนทร ลขต มนม วชร สมสข และวระชย ราษฏรสภา. 2539. การปองกน และก าจดหนอนกนใตเปลอก – ล าตนลองกอง. เอกสารสมมนาการเกษตรภาคใต คณะ ทรพยากรธรรมชาต ระหวางวนท 14-18 สงหาคม ป 2539 วจตวรรณ ประทมรตน.2545. การผลตลองกองเพอการสงออกในการสมมนาพชศาสตรประจ าป ภาคการศกษา2/2545 http:// www.geocities.com/psplant/ps_seminar_Wichitwan.htm วภาดา ปลอดครบร และ สญญาณ ศรคชา. 2554. แมลงวนผลไมและการปองกนก าจด ใน แมลงศตรไมผล. เอกสารวชาการส านกวจยพฒนาการอารกขาพช กรมวชาการเกษตร. ISBN 978-974-436-767-9. หนา 139-151 วระชย จงสวรรณ. 2523. การศกษาการหอผลลนจ. ปญหาพเศษปรญญาตร. ภาควชาพชสวน คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, นครปฐม.

57

มนตร จรสรตน. 2544. สารลอแมลงวนผลไม ใน แมลงวนผลไมในประเทศไทย. เอกสารวชาการกองกฏและ สตววทยาท กกส-ว-007-2544 กรมวชาการเกษตร. ISBN 974-436-046-1. หนา 133-150 ส านกวจยพฒนาการอารกขาพช กรมวชาการเกษตร. เอกสารแนะน าแผนพบ ศรนณา ชธรรมธช สพร ฆงคมณ อภญญา สราวธ ลกษม สภทรา อารยา จดคง ประสพโชค ตนไทย นนทการ เสนแกว ระว เจยรวภาอดร เจรญแสง มนตสรวง เรองขนาบ นลน จารภากร และ ไพโรจน สวรรณจนดา . 2553. ทดสอบการยดอายการเกบรกษาลองกองและการใช 1-MCP ตอการ เกบรกษาลองกอง. เอกสารประกอบการประชมสมมนาทางวชาการ สวพ.7-8 ประจ าป 2553 วนท 11-12 มนาคม 2553 ณ โรงแรมธรรมรนทรธนา อ.เมอง จ.ตรง หนา 53-71. ศรต สทธอารมณ และเกรยงไกร .2547. หนอนกนใตเปลอกลองกอง. สพร ฆงคมณ ศรนณา ชธรรมธช อภญญา สราวธ ลกษม สภทรา อารยา จดคง สมปอง นกลรตน ระว เจยรวภา นนทการ เสนแกว ประสพโชค ตนไทย สาวตร เขมวงศ มนตสรวง เรองขนาบ อดร เจรญแสง นลน จารกภากร และไพโรจน สวรรณจนดา.2552. การพฒนาเทคโนโลยเพอเพมประสทธภาพการ ผลตลองกองใหมคณภาพในพนทภาคใตตอนลาง. เอกสารผลงานวจยดเดนประจ าป 2552 กรมวชาการ เกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ ISBN 978-974-436-746-4 หนา 81-93. เสมอใจ ชนจตต และสภาพ จนทรตน. 2546 โรคของลองกองและแนวทางในการปองกนก าจด.ในเอกสาร

ประกอบการการผลตและการจดการผลผลตลองกองในภาคใต.ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต 12 พฤศจกายน 2546 ณ โรงแรม ซ.เอส. ปตตาน จ.ปตตาน.