INTEL

BİLGİSAYAR KULLANIM VE TUTUM ARAŞTIRMASI

Sosyolojik Analiz

PROF. DR. NİLÜFER NARLI

BİLGİ TOPLUMUNUN YANİ BUGÜNÜN KALEMİ ARTIK BİLGİSAYAR

• Bilgi, üretimin giderek temel bir gücü olmaktadır. Bu süreçte üretim araçlarına sahip olmayan endüstri işlerinin yerini, üretim araçlarının tamamına veya bir kısmına sahip olan bilgi işçilerinin aldığı bir dünyada, herkese bir kalem kadar bir bilgisayar gerekli.

• Bir insanın okur yazar olabilmesi için kalem tutmayı öğrenmesi gibi bugünün insanı da bilgisayar kullanmayı bilmek zorunda.

• Bilgisayar yaşı konusunda INTEL ARAŞTIRMASI verilerine göre denekler, 10, 11, 12 gibi yaş bildirmişler. Okul öncesi eğitimde çocuğun bilgisayarla tanışması bugün kaçınılmaz.

BİLGİSAYAR, KALKINMA VE İNSANİ GELİŞMİŞLİK DÜZEYİ I

• Bilgisayar ve Internet okuryazarlığı bireylerin insani ve ekonomik gelişimini aşağıda sıralanan şu değişiklikleri yaratarak olumlu yönde etkiler.

• Bireyin hızla bilgiye ulaşıp bilgisini başkalarına ulaştırabileceği, bilgi işçilerinin öne çıktığı yeni bilgi toplumunda, küresel rekabete hazır olması için gereken bilgi donanımı ve beceri kazanması.

• Bireyin iş bulma potansiyelini yükseltmesi.• Bireyin gelirinde artış yaratarak ekonomik refahın da

yükseltmesi.• Özgüven düzeyinde yükselme.

BİLGİSAYAR, KALKINMA VE İNSANi GELİŞMİŞLİK DÜZEYİ II• Başkalarının gözünde sosyal konumda olumlu değişim

olduğu algısının kazanılması, özgüveni güçlendirecektir.

• Yeni şeyler öğrenme isteği yaratması (bilgisayar konusunda, dil öğrenme, yeni bir uzmanlık alanı eğitimi gibi).

• İletişim ve eğlence dışında İnterneti faydalı amaçlar için kullanma eğilimi. Bilgi üretimi, ve muhtelif ticari işlemler için İnterneti kullanma. Bunun için bilinç düzeyinin yükseltilmesi ve spesifik eğitim çalışmalarına ihtiyaç vardır.

• Günlük olaylarla ilgili bilgi edinmede interaktif olabilme.

• Toplumsal konularla ilgili görüşlerini hızla dile getirecek ortamı kullanması, siyasi katılım için yeni kanalların açılması.

BİLGİ TOPLUMUNA YOLCULUKTA BİLGİSAYAR VE İNTERNETİN VAZGEÇİLMEZLİĞİ• Günümüzde bilgisayar ve Internet kullanımı toplumu

dinamik bir şekilde değiştiriyor, dönüştürüyor, yeni üretim tarzları, ilişkiler ve örgütlenmelere yol açıyor. İnternet yeni kimlikler yaratıyor. İnternet’in en önemli işlevi eğitime katkıda bulunması ve sosyal kapitali güçlendirmesi.

• Ulusal düzeydeki sosyal ve ekonomik dönüşümün yanısıra, İnternet’in küresel ölçekte tüm insanlığı yeni düşünce ve iletişim kalıpları etrafında birleştirdiğini ileri sürmek çok iddialı olmayacaktır.

• Bilgi topluluğuna yolculuğun kritik bir dönemecinde olan ülkemiz için, bilgisayar ve İnternet kullanımı ile ilgili tutumlar üzerine yapılan çalışmalar çok önemlidir. Türkiye gibi genç nüfusu olan ve iş gücü arzının yüksek olduğu ülkede böyle bir araştırma , eğitim ve istihdam politikaları için yol gösterici olması açısından kritik bir önem taşımaktadır.

BİLGİ TOPLUMUNA YOLCULUKTA İNTERNET’İN DÖNÜŞTÜRÜCÜ GÜCÜ IŞIĞINDA INTEL’İN ARAŞTIRMASI• Bilgi toplumunda bilgi işçileri statü ve gelir açısından önemli

bir konumda olacaktır. Türkiye’de hızla bilgi işçileri yetiştirmemiz gerekir.

• Bilgisayar ve İnternet eğitim teknolojilerini dinamik bir şekilde dönüştürürken, ekonomiden siyasete, hukuktan sağlığa hayatın her alanında yeni bir üretim ilişkisi, örgütlenme, sosyalleşme ve yaşam anlayışı getirmektedir. Sanal ortamda yapılanan şirketlere çok daha fazla sayıda müşteri hızla ulaşabilmekte ve alışveriş yapmaktadır. Bilgisayar ile bilgi üretimi hızlanırken, siyasi örgütlenme sanal ortamda çok daha etkin ve hızla yapılabilmektedir.

• Bu nedenle bilgisayar kullanımına ve ilgili algılara ilişkin verilere duyulan ihtiyaç giderek artmaktadır. INTEL’İN ARAŞTIRMASI burada büyük önem kazanır. Siyaset ve iktisadi alanda karar alıcılar bu verilerden fazlasıyla yararlanacaktır

INTEL ARAŞTIRMASI NASIL BİR FOTOĞRAF ÇEKMİŞTİR?

• Bilgisayar ve İnternet’e erişimi sayısal olarak ölçerek; bilgisayar ve İnternet’e erişim, kullanım alışkanlıkları ve kullanım tutumlarının, yaş, sosyal cinsiyet ve SES gibi sosyolojik faktörlere göre nasıl farklılaştığını ortaya koymuştur.

• Yaşanan bölgenin ve kentin kalkınmışlık düzeyinin, bilgisayar ve İnternet kullanımında, kullanıma ilişkin tutumlarda ve İnternet ile ilgili algılarda farklılık yaratıp yaratmadığını araştırmıştır.

• Bilgisayar ve İnternet’e erişimde dezavantajlı sosyal grupların fotoğrafını çekerek bu kesimlere bilgisayar eğitimin ulaştırılması için neler yapılacağı konusunda ipuçları vermiştir.

Türkiye Genelinde Bilgisayar ve İnternet’e Erişim

• Türkiye’de bilgisayar ve İnternet kullanıcı sayısı artış göstermektedir. Ancak, İnternet ve bilgisayara ulaşım düzeyinde yaş ve cinsiyet bakımından bir farklılık bulunmaktadır

• Yaş grupları arasında, bilgisayar ve internet kullanım oranları, 2008 TUIK verilerine göre, farklılık göstermektedir. Bilgisayar ve internet kullanım oranlarının en yüksek olduğu yaş grubu 16-24 olarak belirlenmiştir. Bu yaş grubunu 25-34 yaş grubu izlemektedir. Eğitim durumuna göre en fazla bilgisayar kullanımı yüzde 87,9 ve internet kullanımı da yüzde 87,2 ile yüksekokul, fakülte ve lisansüstü mezunlarındadır. Bunu yüzde 67,2 bilgisayar ve yüzde 64 internet kullanımı ile lise ve dengi okul mezunları izlemektedir.

Türkiye Genelinde Bilgisayar ve İnternet’e Erişim

• 2009 yılı TUIK araştırması sonuçlarına göre, 16-74 yaş grubundaki bireylerde bilgisayar ve İnternet kullanım oranları sırasıyla erkeklerde % 50,5 ve % 48,6, kadınlarda % 30,0 ve % 28,0’dır. “Bilgisayar ve İnternet kullanım oranlarının en yüksek olduğu yaş grubu 16-24 yaş grubudur. Bu oranlar tüm yaş gruplarında erkeklerde daha yüksektir. Eğitim durumuna göre incelendiğinde ise yüksekokul, fakülte ve üstü mezunları en yüksek bilgisayar ve İnternet kullanım oranlarına sahiptir.” [1].

•[1] Bu bilgiler için bknz: TUIK. 2009. 2009 Yılı Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması Sonuçları. Sayı: 147, 18 Ağustos 2009. 10.00.

• http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=4104.

SOSYAL CİNSİYET, YAŞ VE SES UÇURUMU

• Türkiye genelinde yapılan araştırmalar ve INTEL araştırma verilerine göre; bilgisayar ve İnternet’e erişim ve kullanımda kadınlar, 30 yaş üstü ve düşük SES grubundakiler dezavantajlı konumdadır.

• Bilgisayar eğitiminin bu dezavatantajlı gruplara ulaşması için sosyal projelere ihtiyaç duyulmaktadır.

• Özellikle Güneydoğu ve Karadeniz illerindeki genç kızlara bilgisayar eğitiminin ulaştırılması için gerekli çabalar, kalkınma ve sosyal cinsiyet uçurumunun kapatılması için özel önem arz eder.

SOSYAL CİNSİYET UÇURUMU VE İNTERNET KULLANIM FARKINDA SOSYAL CİNSİYET• Dünya Ekonomik Forumu 2008 Cinsiyet Uçurumu Raporu’na

göre, Türkiye 128 ülke arasında 123 üncü sırada yer almıştır.[1] İnsani ve ekonomik gelişmişlik düzeyindeki böylesine bir uçurumun varlığı, bilgisayar ve İnternet kullanım oranlarındaki sosyal cinsiyet farkını büyük ölçüde açıklamaktadır.

•[1] Global Gender Gap Report 2008. World Economic Forum. P. 9. http://www.weforum.org/pdf/gendergap/report2008.pdf.

SES, Bilgisayar ve İnternet Kullanımı - Intel araştırma verileri

• Intel Araştırma verilerine göre: Sosyo-ekonomik statü düştükçe bilgisayar kullanımı zayıflamaktadır.

• BA grubunda son bir ayda bilgisayar kullananların oranı yüzde 95’tir. Bu oran C+ grubunda yüzde 82’ye, C- grubunda yüzde 76’ya, D grubunda ise yüzde 48’e gerilemektedir.Benzer biçimde, “SES yükseldikçe İnternet kullanma sıklığı da artmaktadır. D grubundaki kişiler haftada iki-üç kereden daha seyrek Internet’e bağlanabilirken, BA SES grubundakilerin yüzde 80’i her gün internete bağlanmaktadır.” SES düştükçe Internet kullanımı da zayıflamaktadır. BA SES grubundakilerin yüzde 92’si halen Internet kullanırken, D SES grubundakilerin yüzde 38’i hiç İnternet kullanmamıştır.

• İlçe gelişmişlik gruplarına göre en az internet kullanan grup 4-6. gelişmişlik grubu olmakla birlikte, bu grupta bile aktif internet kullanımı yüzde 65 dolayındadır.

BİLGİSAYAR VE İNTERNET ALGISI

• Bilgisayar algısı ile ilgili INTEL araştırması verilerine göre,katılımcılar için şu önermeleri öne çıkmıştır: – Bilgisayarın farklı eğlence olanakları sağlaması, iş/ders için

vazgeçilmez olması, – istenilen kimliğe bürünülebilen sosyal alan sağlaması, kişisel

bilgisayarın mahremiyeti; ve– en iyi arkadaş olması

• Bu önermelere gençler daha yüksek oranda katılım göstermişlerdir. Bu önermelere katılım yaş ilerledikçe düşmektedir.

• Ayrıca yaş ilerledikçe bilgisayarla ilgili teknik konulara hakim olma algısı da zayıflamaktadır. Bknz: Bölüm 6: BİLGİSAYARA İLİŞKİN ALGI VE GÖRÜŞLER

Intel Bilgisayar Kullanım ve Tutum Araştırması – Bilgisayar Algısı

• Bilgisayarın kişinin hayatındaki önemi yaşla birlikte azalıyor.

BİLGİSAYARIN YARAR VE ZARARLARINA İLİŞKİN ALGIDA SOSYAL CİNSİYET FARKI

• Kadınlar risklere karşı temkinli, öğrenmeye ilişkin faydalı amaçları önemsiyor. erkek ise sosyelleşme, eğlence ve teknolojiye uyuma önem veriyor!

• INTEL ARAŞTIRMASI ŞU SONUÇLARA ULAŞMIŞ:– “Bilgisayarın zararlarına ilişkin görüşler kadınlar arasında daha

yüksek oranda belirtilirken, erkekler arasında bilgisayarın bir zararı olmadığı görüşü genel kitle ortalamasının üzerindedir.

– Bilgisayarın “çocukların eğitimi”, “okul ödevleri” ve “araştırma” konularında yararlı olduğu görüşü kadınlar tarafından erkeklere göre daha yüksek oranda vurgulanmıştır.

– Erkekler tarafından anlamlı ölçüde daha fazla belirtilen faydalar “iletişim, e-mail, chat”, “internette araştırma, gezinti”, “bilgisayar oyunları, eğlence” ve “teknolojiye ayak uydurmadır.”

TÜRKİYE GENELİNDE İNTERNET KULLANILAN YERLER

• Türkiye genelinde , 2009 Yılı Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması Sonuçları’na göre 2009 yılının ilk üç ayında “bilgisayar kullanılan yerler; % 65,1 ile ev, % 32,0 ile işyeri, % 21,1 ile İnternet kafe, İnternet kullanılan yerler ise; % 57,6 ile ev, % 32,4 ile işyeri, % 24,1 ile İnternet kafe olarak” sıralanmıştır.[1]

•[1] TUIK. 2009. 2009 Yılı Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması Sonuçları. Sayı: 147, 18 Ağustos 2009. 10.00. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=4104.

İNTERNET KAFELERİN ÖNEMİ VE SOSYAL CİNSİYET

• INTEL araştırmasına göre: SES düştükçe ev ve işten bilgisayar kullanımı azalırken internet kafeden kullanım artıyor.

• “Internete evden bağlanma SES düştükçe düşerken, internet kafeden ve arkadaş evinden bağlanma artıyor.”

• Internet kafeler düşük SES grubundakiler için erişim sağlamada önem kazanıyor. Fakat genç kızlardan ziyade erkeklere daha açık bir alan olan Internet kafelerin, GENÇ KIZLAR VE KADINLAR için “rahat gidilebilecek mekan” olarak algılanmaması önemli bir sorun. Bilgisayar ve İnternet’e ilişkin tutumlar üzerine diğer bir araştırmam, genç kızların İnternet kafeye gitmeğe çekindiğini göstermiştir. Bu durum düşük SES grubundaki genç kızların bilgisayara erişiminde önemli bir engel oluşturuyor.

İNTERNETE İLİŞKİN BİLGİ DÜZEYİ, SES VE BÖLGESEL GELİŞMİŞLİK DÜZEYİ

• INTEL araştırmasına göre: “Internete ilişkin bilgi düzeyi SES’e paralel bir biçimde düşüyor; ilçe gelişmişlik düzeyi ile doğrudan bir ilişki ise gözlenmiyor.”

• “Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde internete ilişkin bilgi düzeyi görece düşük.”

• DEZAVANTAJLI SES VE BÖLGELER İÇİN İNTERNET OKUR YAZARLIĞI VE İNTERNET BİLGİSİ İÇİN SOSYAL PROJELERE İHTİYAÇ VAR!

TÜRKİYE’DE İNTERNET KULLANIM AMAÇLARI : e-posta ve gazete okuma

• Türkiye’de İnternet ve yeni medya teknoljileri kullanımı; iletişimden, eğlence ve sosyalleşme, bilgi araştırma ve bilgi edinmeden, politik katılıma kadar uzanan çeşitlik gösteren farklı amaçlara hizmet etmektedir. Türkiye genelinde , 2009 Yılı Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması Sonuçları’na göre İnternet kullanımı en çok e-posta almak-vermek için kullanılmaktadır. 2009 yılının son üç ay içerisinde “İnternet kullanan bireylerin % 72,4’ü e-posta göndermek-almak, % 70’i gazete ya da dergi okumak, % 57,8’i sohbet odalarına mesaj ve anlık ileti göndermek, % 56,3’ü oyun, müzik, film, görüntü indirmek ya da oynatmak için İnterneti kullanmıştır.” “[1] [1]2009 yılı İnternet kullanım açamları ile ilgili istatistik verileri içim bknz http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=4104.

TÜRKİYE’DE İNTERNET KULLANIM AMAÇLARI: Sipariş Verme Oranı Düşük

• “Internet kullanan bireylerin % 88,2’si ise İnternet üzerinden hiç mal veya hizmet siparişi vermemiş ya da satın almamıştır. “[2]

• [2]2009 Yılı Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması Sonuçları’na göre İnternet kullanan bireylerin kişisel kullanım amacıyla İnternet üzerinden mal veya hizmet siparişi verme ya da satın alma oranı % 11,8’dir. Sipariş verme ya da satın alışın en son yapıldığı zamana göre % 5,8’i son üç ay içerisinde, % 2,7’si üç ay ile bir yıl arasında, % 3,3’ü ise bir yıldan uzun süre önce gerçekleştirilmiştir. Son 12 ayda İnternet üzerinden mal veya hizmet siparişi veren ya da satın alan bireyler en fazla elektronik araç (cep telefonu, kamera, TV, DVD oynatıcı v.b) almışlardır. BKNZ: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=4104

INTEL ARAŞTIRMASINA GÖRE BİLGİSAYAR VE İNTERNET KULLANIM AMAÇLARI• “Bilgisayar kullanıcılarının öncelikli kullanım amaçları

arasında eğitim/öğretim ve bankacılık hizmetleri yer almıyor”

• Kullanım amaçları öncelikle: “Müzik dinlemek/kaydetmek, e-posta, surf, chat, video/film izleme ve fotoğraf kaydetme”.

BİLGİSAYARIN BİR EĞLENCE KAYNAĞI OLARAK İŞLEVİ KİMLER İÇİN?

• INTEL Araştırmasına göre: “SES düştükçe bilgisayarın eğlence/sosyal hayat alanındaki işlevleri ağırlık kazanıyor”. Yine yaş arttıkça bilgisayarın insan hayatında önemi azalıyor.

• Türkiye gibi büyük bir genç nüfusu olan ülkede maddi olanakların sosyelleşme ve eğlence imkanlarını kısıtlayıcı olması, bilgisayarın eğlence için kullanımına ağırlık kazandırıyor. Yine düşük SES grubundakiler eğitim düzeyleri düşük ve bilgi donanımları zayıf olduğu için bilgisayar ve Internet’i bilgi üretmek, ticaret yapmak ve muhtelif fayda amaçları için kullanamıyorlar.

ÖNEMLİ BİR ÖNERİ

• BİLGİSAYAR BİLGİSİ VE KULLANIM AMAÇLARI İÇİN BİLGİLENDİRME VE EĞİTİM ÇALIŞMALARINA DAHA FAZLA KAYNAK AYRILMASI

• KAMU, ÖZEL SEKTÖR, SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİ İŞBİRLİĞİNİN BİLGİSAYAR VE İNTERNET OKURYAZARLIĞI EĞİTİMİ İÇİN TEŞVİK EDİLMESİ. YEREL YÖNETİMLER VE ÜNİVERSİTELER BU ORTAKLIĞIN TEMEL DİREKLERİ.