Interakcje leków ARV

Maria Jankowska, Małgorzata Lemańska

Klinika Chorób Zakaźnych Gdańsk

Interakcja leków - definicja• wzajemne oddziaływanie leków w żywym organizmie• zależy bezpośrednio od liczby stosowanych

jednocześnie leków /przy kilku lekach wynosi 3-5%, przy 10 i więcej dochodzi do 20%/

• interakcje leków mogą prowadzić do nasilenia działań ubocznych i zmniejszenia skuteczności stosowanych leków

• Interakcje lekowe mogą ponadto zależeć od wielu czynników indywidualnych takich jak wiek, płeć, rasa, ciąża, poziom hormonów, stosowanie używek, funkcja nerek, wątroby

Typy interakcji leków

• farmakokinetyczne• interakcje w czasie wchłaniania leków• interakcje w czasie transportu leków z krwią• interakcje metaboliczne• interakcje w czasie wydalania przez nerki

• farmakodynamiczne• bezpośrednie /taki sam efekt końcowy, działanie

synergistyczne/• pośrednie /gdy jeden z leków wtórnie zmienia działanie

drugiego/

Interakcje wzajemne ARV AZT

AZT d4T

d4T 3TC

3TC ddI

ddI ddC

ddC ABC

ABC TDF

TDF NVP

NVP DLV

DLV EFV

EFV IDV

IDV SQV

SQV NFV

NFV ATV

ATV APV

APV LPV

LPV RTV

RTV FTC

FTC

nie łączyć modyfikacja dawki bez modyfikacji dawki brak danych

Główne interakcje NRTI• leki dz.hamująco

szpik• /TMP-SMX, Dapson, Pyrimetamina, IFN,

Sulfadiazyna, AmfoterycynaB, Flucytozyna

• leki powodujące neuropatie obwodowe

• /d4T, Hydroksymocznik, EMB, INH, Etionamid, Vinkrystyna, Złoto, Metronidazol, Disulfiram/

• leki dz.toksycznie na trzustkę

• /Pentamidyna, Azatiopryna, Furosemid, moczopędne tiazydy, Tetracykliny, Sulfonamidy,

• AZT

• ddI, d4T

• ddI

Główne interakcje NRTI cd• metadon • leki wymagające

kwaśnego środowiska

• /Dapson, Ketokonazol, Itrakonazol, Tetracykliny, Fluorochinolony - 2godz.przed lub po/

• leki o potencjalnym dz. toksycznym na nerki

• /Amfoterycyna, Foscarnet, Aminoglikozydy/

• AZT, ddI, d4T,ABC• ddI

• ddI

Główne interakcje NtRTI• leki wydalane

przez nerki

/konkurencyjnie/• /Acyclovir, Gancyclovir,

Valgancyclovir, Cidofovir/

• leki nefrotoksyczne• /aminoglikozydy, AmfoterycynaB,

Pentamidyna, Wankomycyna/

• TDF

Główne interakcje NNRTI• leki przeciwgrzybicze• /Ketokonazol/

• leki p/mykobakt.• RFP• Rifabutyna• Clarytromycyna

• leki antykoncepcyjne• /Ethinylestradiol/

• leki lipostatyczne• /Atorvastatyna, Pravastatyna/

• NVP, DLV, EFV• /łączenie generalnie nie zalecane/

• NVP,DLV - nie zalecana, EFV - 800mg• DLV - nie zalecana, NVP, EFV-

modyfikacja dawki• DLV - modyfikacja dawki, EFV -

unikać/wysypka/

• NVP, DLV, EFV• obniżają poziom 20-37%, używać

alternatywnej metody antykoncepcji

• NVP - brak danych

• EFV - obniża poziom o ok..40%

Główne interakcje NNRTI cd

• Metadon

• Sildenafil /Viagra/

• leki p/drgawkowe /Phenobarbital,

Phenytoina, Carbamazepina/

• NVP, DLV, EFV obniżają poziom Metadonu do 60%, dostosować dawkę

• DLV nie przekraczać dawki 25mg/48godz

• NVP, DLV, EFV• monitorować poziom leków

p/drgawkowych, rozważyć zastosowanie leków alternatywnych np.Depakine

Główne interakcje PI• leki p/grzybicze • /Ketokonazol/

• leki p/mykobakt.• RFP• Rifabutyna

• Clarytromycyna

• leki doustne antykoncepcyjne

• RTV, LPV/r • - nie przekraczać dawki 200mg

• IDV- 68% wzrost, obniżyć dawkę• wszystkie PI p/wskazane• wszystkie PI powodują 2-4x wzrost

poziomu Rifabutyny, konieczne dostosowanie dawki

• wzrost poziomu Clarytromycyny o 18%/APV/ do 94%/ATV/ , brak danych dotyczących NFV i LPV, tylko przy ATV 50%dawki

• NFV,APV,LPV,ATV• zastosować metodę alternatywną

Główne interakcje PI cd• leki lipostatyczne• Atorvastatyna

• Pravastatyna

• leki p/drgawkowe• Phenobarbital, Phenytoin,

Carbamazepina/

• Metadon

• Sildenafil /Viagra/

• SQV, NFV, APV, LPV• wzrost poziomu Atorvastatyny 74-450%

rozpoczynać od dawki 10mg/dz• spadek poziomu Pravastatyny od 33-50%

bez konieczności modyfikacji dawki

• generalnie wskazane monitorowanie poziomu leków, należy rozważyć zastosowanie Depakiny lub innych

• APV, LPV, NFV, RTV 13 -37% spadku poziomu Metadonu wymaga dostosowania /wzrostu/ dawki

• nie przekraczać dawki 25mg/48godz

Farmakoterapia choroby wrzodowej a HAART

• zażywanie leków zmniejszających kwaśność soku żołądkowego jest bardzo częste

• przeciętnie ok. 50% chorych leczonych HAART zażywa leki osłaniające, blokery receptorów H2 lub inhibitory pompy protonowej

H2blokery i inhibitory pompy protonowej stosowane przez chorych przyjmujących HAART oparty na PI

1 na 2 HIV+ pacjentów stosuje PPI lub H2B !!

Survey of Medication Used by HIV-infected pts that affect GI and potential for negative drug interactions with HAART – A. Luber et al; HIV7 Glasgow 2004; poster 206

Czas trwania terapii inhibitorami pompy protonowej

88% HIV+ pacjentów stosujących inhibitory pompy protonowej stosuje je ponad 8 tygodni

• 8 tygodni• 5-8 tygodni• mniej niż 5 tygodni

Interakcje lekowe ARV- podsumowanie

W leczeniu zakażenia HIV oraz współistniejących schorzeń stosowanych jest •ponad 20 leków antyretrowirusowych, •dziesiątki leków do terapii infekcji oportunistycznych, •liczne leki stosowane w terapii powikłań HAART, •liczne leki stosowane w leczeniu chorób współistniejących

Dlatego interakcje lekowe stały się problemem wszechobecnym i narastającym

Interakcje lekowe ARV- podsumowanie

Rocznie pojawia się wiele danych na temat stwierdzanych nowych interakcji lekowych stąd optymalnym rozwiązaniem w prowadzeniu pacjentów jest •posiadanie podstawowej wiedzy dotyczącej interakcji pomiędzy klasami leków •korzystanie z bieżących informacji •zachowanie czujności•dobra współpraca z pacjentem