46 MENS & ECONOMIE DE STANDAARDZATERDAG 12, ZONDAG 13 OKTOBER 2013

ban niet goed om als eerste eenstapje achteruit te zetten.’

Hoe ziet u de rol van economenin de samenleving?

‘Onze taak is het om de gebeurtenis­sen duidelijk en objectief te duiden,en aan de mensen uit te leggen.Voor politici is dat vaak moeilijk,maar economen kunnen dat op eenobjectieve manier doen.’

Bestaat dat, economische objec­tiviteit?

‘Ik probeer te vertrekken vanuit devakliteratuur, de pro’s en contra’stegen elkaar af te wegen en dan toteen conclusie te komen.’

Regelmatig rollen economenvechtend over straat omdat zeelkaars visie niet delen.

‘Dat klopt, maar dat zie je ook inandere wetenschappen. Bij de voor­spelling van het Higgs­deeltje wa­ren de fysici het aanvankelijk ookhelemaal niet met elkaareens. Maar die discussies wordenniet in het openbaar gevoerd en val­len daardoor minder op. Economieis ook een jonge wetenschap, dienog volop in ontwikkeling is. Maarover veel dingen zijn economen hetwel met elkaar eens.’

Toch zie je vaak dat de economi­sche analyses erg verschillendzijn, afhankelijk van het modeldat gekozen wordt.

‘Economen begrijpen wel hoe hetwerkt, maar kunnen van meningverschillen over hoe je een pro­bleem moet oplossen. Vergelijk hetmet ingenieurs, die het wel met el­kaar eens zijn over de fysieke wet­ten, maar met elkaar kunnen twis­ten over de vraag of een brug danwel een tunnel de beste oplossingis. En als ze het eens zijn over eenbrug, over de vraag of die van ijzerdan wel van beton moet zijn.’

Luisteren politici in België welvoldoende naar economen? Moeter niet een soort Hoge Raad voorEconomie komen, met academici

veel meer koopkracht verliezen.Ook de vakbonden weten dat, diepin hun hart. Maar ze blijven doenalsof ze hun leden beschermen te­gen de vijand. Het is voor je achter­

den zijn met een loonstijging van 1procent. Anders ontstaat een loon­prijsspiraal die de competitiviteitmet meerdere procenten terug­dringt. Daardoor zou je op het eind

PASCAL DENDOOVENRUBEN MOOIJMANFOTO’S FRED DEBROCKGENT |U staat bekend als iemand diehet regeringsbeleid permanenttegen het licht houdt. Deze weekwas u erg kritisch over het voor­stel om de btw op elektriciteit teverlagen tot 6 procent. Het voor­stel werd afgevoerd, maar ondermeer staatssecretaris JohnCrombez bleef het verdedigen.

‘Het is bizar. Al begrijp ik wel wat demotivatie is. Een indexsprong is po­litiek te gevoelig, dus men probeertop andere manieren aan de index tesleutelen. Wat ik heb willen latenzien, is dat een btw­verlaging oplange termijn slechts een beperkteffect heeft. Als econoom vind ikdat het mijn taak is om dat soortdingen uit te leggen. Dat is het spij­tige van dit soort discussies: mendurft niet uit te leggen dat een in­dexsprong de beste maatregel zouzijn en neemt dan zijn toevlucht totdit soort gekunstelde constructies,waarvoor we een prijs betalen. Overde indexsprongen die wijlen pre­mier Wilfried Martens heeft door­gevoerd, was ook iedereen ontevre­den. Maar we zijn er als economiewel bij gevaren en plukten er laterde vruchten van.’

Waarom durft men in België niette zeggen waar het op staat?

‘We hebben daarvoor de moed niet.En het is niet alleen de rege­ring. Ook de werkgevers kloppen opde verkeerde nagel. Ze hebben hetover de hoge lasten op arbeid. Dat isinderdaad een probleem, maar hetis niet de oorzaak van ons verliesaan concurrentiekracht. Die lastenop arbeid waren tien jaar geledenook al hoog. Het is de indexatie vande lonen die voor de ontsporingheeft gezorgd. In bepaalde geval­len, zoals bij een olieschok, moet jebij een inflatie van 2 procent tevre­

INTERVIEW III ECONOOM GERT PEERSMAN ZEGT WAAR HET OP STAAT

‘Het zal nooitmeer zijn zoals

voorheen’

‘Waarom beslist men niet om de pensioenleeftijd ieder jaar met drie maanden te verhogen? Dat is perfect verdedigbaar.’

Als er één wetenschapper niet in een ivoren torenleeft, is het wel Gert Peersman. De Gentse econoom

bestookt de publieke opinie onophoudelijk metintelligente analyses over actuele onderwerpen,zoals de begroting en het relancebeleid. ‘Ik denk

dat ze het niet begrijpen.’

DS-Infografiek | Bron: De perfecte storm, Gert Peersman en Koen Schoors

Fiscale devaluatie -verschuiving lasten op arbeidnaar btw ten belope van 20 %

100 100 100 100120

80

vóórdevaluatie

EXPORTPRIJZEN IMPORTPRIJZEN BINNENLANDSEPRIJZEN (EN LONEN)

nadevaluatie

btw

lasten lasten

lasten lasten

btw

btwbtw

btw btw

De btw moet in het land van consumptie betaald worden.

Devalueren via de btwPeersman stelt vast dat weinigen een goed begrip hebben van de effec­ten van een btw­verhoging of ­verlaging. Hij pleit ervoor om arbeidgoedkoper te maken en als compensatie de btw te verhogen. Per saldozou het prijspeil niet wijzigen. De daling van de prijzen door de goedko­pere factor arbeid zou gecompenseerd worden door de hogere btw.De btw­verhoging is volgens hem een fiscale devaluatie. Men maakt im­port duurder en export goedkoper. Dat komt omdat het btw­regime vanhet land van bestemming toepasbaar is bij export. Door arbeid te verla­gen, zouden meer mensen aan de slag gaan. Dat zorgt voor extra koop­kracht en extra consumptie. En we zouden ook nog eens meer afzettenin het buitenland.Maar de overheid doet vandaag het omgekeerde: arbeid is duur én wedenken ook nog eens aan een btw­verlaging voor elektriciteit. ‘Wat zouneerkomen op het revalueren van de munt.’ ‘Arbeid is minder mobiel enmakkelijk te taxeren’, legt Peersman de houding van de overheid uit.

DE STANDAARDZATERDAG 12, ZONDAG 13 OKTOBER 2013 MENS & ECONOMIE 47

die politiek neutrale beleidsvoor­stellen formuleren?

‘Er zijn al volop expertengroe­pen. De Hoge Raad van Financiën,de pensioencommissie, de vergrij­zingscommissie, het Planbureau,de Nationale Bank. En dan zijn ernog de aanbevelingen van de Oesoen het IMF. We weten heel goed water moet gebeuren in België, maarhet gebeurt niet. We hadden al vijf­tien jaar geleden moeten beginnenmet maatregelen om de vergrijzingop te vangen. Nu gaat alles relatiefgoed, maar het zou goed kunnendat we bij een nieuwe ingrijpenderecessie zoals die van 2008 ge­dwongen worden om drastisch in tegrijpen. Ik sluit niet uit dat dan dewerkloosheid hoog oploopt en dater misschien zelfs volksopstandendreigen. Het beleid dat nu op kortetermijn als een sociaal beleid ver­kocht wordt, zal op lange termijnasociaal blijken te zijn. Neem devergrijzing. Waarom beslist menniet om de pensioenleeftijd iederjaar met drie maanden te verho­gen? Dat is perfect verdedig­baar. Als je wacht, moet je over eenpaar jaar uit noodzaak in één keervijf jaar erbij doen. Dat is veel moei­lijker te verkopen.’

Als u zegt dat een volgende re­cessie zware gevolgen zal heb­ben, waaraan denkt u dan?

‘Een begrotingstekort van meerde­re procenten, een verder oplopendeoverheidsschuld, een fors stijgendewerkloosheid, dalende pensioenenen problemen in de gezondheids­zorg. Het is helemaal niet ondenk­baar dat België in een toestand te­rechtkomt waar Spanje en Grieken­land zich nu in bevinden. De rege­ring is nu bezig met bezuinigingenin de ordegrootte van 1 procent vanhet bbp. Dat is doenbaar. Maar alsdat plots 3 of 4 procent wordt, komje in een heel andere situatie te­recht. En dat is niet uitgesloten alswe blijven voortdoen zoals we nubezig zijn.’

Als ik even advocaat van de dui­vel mag spelen: in Nederland ne­men ze wel de forse maatregelenwaar u voor pleit. Met als gevolgdat het land er economisch veelslechter aan toe is dan wij.

‘De Nederlandse situatie is heel an­ders dan die bij ons. Daar is sprakevan een balance sheet recession. Dehuizenmarkt is er onderuit gegaan,en er zijn problemen met de privé­pensioenen. Gezinnen hebben hun

‘Waarom beslist men niet om de pensioenleeftijd ieder jaar met drie maanden te verhogen? Dat is perfect verdedigbaar.’ >>> Lees verder op blz. 48

48 MENS & ECONOMIE DE STANDAARDZATERDAG 12, ZONDAG 13 OKTOBER 2013

vermogen zien afnemen en gaan nusparen. Maar de overheid is in Ne­derland gezond. De pensioenleef­tijd is er al verhoogd, men heeft zicher beter ingedekt tegen langeter­mijnproblemen. De overheid zou erminder moeten besparen in plaatsvan dalende privé­vraag te verster­ken met een dalende overheids­vraag. In België is het privé­vermo­gen van de huishoudens juist hogerdan ooit. Hier wordt gespaard omandere redenen: wegens de onze­kerheid over het regeringsbeleid ende gezondheid van de overheidsfi­nanciën op lange termijn.’

Wat vindt u van het relanceplandat de regering heeft voorge­steld?

‘Het is een beetje knip­ en plakwerkwaardoor men weer een jaar verderkan, maar is fundamenteel onhoud­baar. De vergrijzingsuitdaging losje zo niet op. Tijdens lezingen zijnmensen altijd verbaasd als ik ze ver­tel dat het huidige tekort ende kosten voor de opvang vande vergrijzing het equivalentvormen van een verdubbelingvan de personenbelasting. Inbeide gevallen gaat het om 11procent van het bruto binnen­lands product.’

Doet u dat graag, die lezin­gen?

‘Ja, ik vind dat wel tof. Al is deverwondering die ik door­gaans vaststel wel deprime­rend. De mensen zitten metheel veel vragen. Ze begrijpenhet niet goed. Onze taak is hetdan om het uit te leggen.’

Zit daar ook iets van evan­gelisatie in? De politici wil­len de waarheid niet onderogen zien, en het is uwtaak om de mensen daar­van bewust te maken?

‘Uiteindelijk moet de druk opde overheid komen van demensen. Ze moeten gaan be­seffen dat langer werken on­vermijdelijk is als we de wel­vaartsstaat in stand willenhouden. De mensen vragenook om hervormingen. Ze zijnongerust over hun pensioen, overde euro, over de lange termijn. Zezijn ook verrast dat zaken heel snelkunnen veranderen, zoals in Grie­kenland en Spanje gebeurd is. Dieonzekerheid weegt op onze econo­mie, en is voor een deel ook de ver­klaring voor het succes van deN­VA.’

De boutade dat de volgende ge­neratie het voor het eerst nietlanger beter zal hebben dan dehuidige, zit daar waarheid in?

‘Het gaat niet langer zijn zoals voor­heen. Veel mensen denken: als decrisis maar voorbij is, dan wordt al­les weer zoals vroeger. Maar we zit­ten met een aantal fundamenteleproblemen, en we gaan dat voelen.Natuurlijk gaan we als land nogvooruit en zullen we gemiddeldwelvarender worden, maar als hettegenzit zou het kunnen dat de vol­gende generatie op een aantal vlak­ken slechter af zal zijn dan wij. Dangaat het om inkomen, sociale zeker­heid, de ziekteverzekering. We zijnnu de welvaart aan het verdelen diewe nog niet verdiend hebben, endat kan zijn weerslag hebben op devolgende generaties. Door eengroeiende staatsschuld zal de onge­lijkheid bijvoorbeeld toene­men. Want die schuld is voor eendeel binnenlands gefinancierd en isdus in handen van wie gespaardheeft. Wie geen vermogende oudersheeft, wordt opgezadeld met een

stuk van die schuld en zal dat moe­ten afbetalen. Dat kan zorgen vooreen grote herverdeling.’

Is de roep om de overheid af tebouwen niet gevaarlijk? Uitein­delijk is het de overheid die dewelvaartsstaat overeind houdt.

‘Zeker. De overheid is heel belang­rijk voor investeringen en onder­wijs. Ze moet niet worden afge­bouwd, maar efficiënter wordengemaakt. Wat zal op lange termijnonze groei bepalen? Enerzijds deproductiviteit, die afhankelijk isvan investeringen en onderwijs. En

anderzijds van de werkgelegen­heidsgraad, waar we heel slechtscoren. Eén procent hogere werkge­legenheidsgraad, betekent 0,75 pro­cent minder vergrijzingskos­ten. Langer werken, en de ineffciën­ties uit de arbeidsmarkt halen, datis de sleutel.’

En intussen geeft de overheidgroen licht voor brugpensioen op52 bij Ford Genk.

‘Dat is een enorme desinveste­ring. Een afschrijving van mense­lijk kapitaal. De vakbonden hame­ren er altijd op dat er geïnvesteerdmoet worden in patrimonium,maar mensen op straat zetten is eennegatieve investering. Iedere per­soon die extra aan het werk is,vormt pure winst voor de over­heid. Niet alleen omdat er een uit­kering wordt uitgespaard, maarook omdat er extra inkomsten zijnvia belastingen en afdrachten voorde sociale zekerheid.’

Er moet natuurlijk wel werk zijnvoor die mensen.

‘Klopt. Maar waarom is het moeilijkom werk voor hen te vinden? Vooralomdat onze arbeidsmarkt te rigideis, onze lasten op arbeid te hoogzijn, en het dus niet aantrekkelijk isom mensen aan te werven. Daar­door ontstaat een vicieuze cir­kel. Onze lasten op arbeid zijn hethoogst en onze werkgelegenheids­graad het laagst. Dat is geen toeval.Ook ondernemingen moeten besef­

fen dat mensen afdanken tot hoge­re belastingen leidt.’

Hoe lossen we dat op?‘Door de lasten te verschuiven vanarbeid naar consumptie. Vanuit eenpuur theoretische benadering zouje arbeid eigenlijk helemaal nietmogen belasten, je zou bedrijvenzelfs moeten subsidiëren om men­sen aan te werven. De lasten moe­ten verschoven worden. Maar hef­fingen op vermogen of milieu zul­len niet heel veel opbrengen, dus jemoet consumptie hoger belasten.Qua herverdeling is dat ook fair,want je hebt dan minder werklo­zen.’

Een hogere btw betekent minderconsumptie, en dus minder eco­nomische groei. Willen we dat?

‘Dat is niet zo als je de lasten op ar­beid evenredig verlaagt. Dan blijftde eindprijs van de binnenlandseproducten gelijk. Producenten zul­len de lagere lasten op arbeid door­rekenen in de eindprijs van hunproduct, en dat wordt gecompen­seerd door de hogere btw. Per saldoblijft alles even duur, maar het ver­

schil is dat er meer mensenaan het werk zijn.’Waarom doen politici nietwat u adviseert?‘Ze begrijpen het denk ikniet. In Frankrijk en Neder­land doen ze het wel.’Wie uw economische analy­ses vertaalt naar een politie­ke keuze, komt onvermijde­lijk uit bij de N­VA. Geen vande andere partijen doet im­mers wat er gedaan moetworden.‘De N­VA is inderdaad en­thousiast over mijn analy­ses. Maar de betaalbaarheidvan de pensioenen en hetvoortbestaan van de socialezekerheid zou vooral eenzorg moeten zijn van deSP.A. Het probleem is dat desociale zekerheid juist be­dreigd wordt door de stand­punten die de SP.A momen­teel inneemt. Intussen gaanandere partijen met hun to­pic en hun kiezers lopen.’Maar kan de oplossing vande N­VA komen?‘De N­VA maakt deel uit van

de Vlaamse regering, maar daar ishet van hetzelfde laken een pak. Alsje naar de Vlaamse begroting kijkt,zie je dat de uitgaven ieder jaar stij­gen, en niet om meer te investeren.De federale regering heeft meer be­spaard dan de Vlaamse. Vlaande­ren is een rijke regio met weinigwerkloosheid. Dan is het veel ge­makkelijker om een begroting inevenwicht te presenteren. Maar inVlaanderen is de overheidswerkge­legenheid enorm toegenomen.Daar zit nog heel veel ruimte om tebesparen. En kijk eens naar Ooster­weel. Het getreuzel waarmee demobiliteitsproblemen worden aan­gepakt, kost ons ook veel.’

Bent u een optimist of een pessi­mist?

‘Een realist. Ik durf de problemenonder ogen te zien en wijs niet al­leen op wat slecht gaat, maar pro­beer ook oplossingen voor te stel­len. Over de vergrijzing ben ik som­ber, maar ik zie mogelijke oplossin­gen.’

Als deze regering een van uwstudenten was, zou ze dan ge­slaagd zijn?

‘Ze zou geslaagd zijn omdat ze heelwat maatregelen heeft genomen.Maar niet met onderscheiding,want het gebeurt allemaal nog teveel met de rem op. Bij sommigestudenten heb je als professor eenwow­gevoel. Dat heb ik bij deze re­gering niet.’

‘Ik durf de problemen onder ogen tezien.’

>>> Vervolg van blz. 47

DE KIJK VANVAN DYCKFONS VAN DYCK

Het land lijkt deze dagenwel helemaal in de ban vande Rode Duivels. Daarvoorzijn natuurlijk in de eersteplaats de sportieve presta­ties van de nationale ploegverantwoordelijk. Maar ookde marketingmachine heeftal flink haar werk gedaan.Het is meer dan ooit duide­lijk dat voetbal veel meer isdan een wedstrijd van ne­gentig minuten. Wat maaktvan voetbal nu een sterkmerk?Spelers en trainers komenen gaan, investeerders enbestuurders tellen hunwinst (of verlies), maar deechte macht van een voet­balmerk ligt meer dan ooitbij de supporters. Het zijnde supporters die zich ove­rigens steeds meer latengelden, op sportief vlak(kijk maar naar Standarden Club Brugge vorig sei­zoen), maar ook in bestuur­lijke kwesties. Zo hebben desupporters van Zulte Ware­gem afgelopen zomer deuitverkoop van hun ploegeen halt toegeroepen. Watmaakt dat een supportervoor zijn ploeg zo door hetvuur wil gaan ?Vooreerst zijn er natuurlijkde sportieve prestaties vande ploeg. Wie wint, wordtsnel een held. Wie verliest,wacht kritiek. Iedere sup­porter waant zich graag zelftrainer. De beste stuurluistaan in het voetbal vaaklangs de zijlijn. Het is op­merkelijk hoe Herman VanHolsbeeck, de manager vanAnderlecht, vorige zondagna de nederlaag op eigenveld tegen Kortrijk mediaen supporters waarschuwdedat er de komende wekennog hoogten, maar ooklaagten, zullen komen voorpaars­wit. Dat noemt menheel slim managen van ver­wachtingen.Een voetbalmerk creëertvoor een supporter eenidentiteit, een persoonlijk­heid. Het geeft een uitstra­ling. Dat gebeurt ook steedsmeer op allerhande onlinefora. Voetbalmerken zijnvoorbeelden van modernebadge­merken. VincentKompany is voor het Belgi­sche voetbal uitgegroeid toteen ware merkpersoonlijk­heid. Hij lijkt wel de mo­derne Marlboro­cowboy.Moderne voetbalpersoon­lijkheden trappen zich eenplaats in de galerij die vroe­ger alleen voor film­ enpopsterren was voorbehou­den. David Beckham baan­de de weg. Voetballers ge­ven het signaal dat morgeniedereen beroemd kan zijn.De ultieme jongensdroom.

Voetbal is ook een socialebeleving. Supporteren doeje niet alleen. De stand ophet scorebord lijkt somsvan secundair belang. Hetbiermerk Jupiler heeft datal langer begrepen: mannenweten waarom. Vooral ookrond een voetbalveld. Het iseen vorm van modern tri­balisme. Dat blinde fanatis­me gaf in het recente verle­den aanleiding tot een fluit­concert van Belgische sup­porters tijdens het spelenvan de nationale hymnevan de tegenstrever bijthuismatchen van de RodeDuivels. Het is goed datspelers en trainer hierkrachtig op gereageerd heb­ben.Maar de sterkste band vaneen supporter met eenvoetbalclub zit nog veel die­per. Het is haast een bloed­band, die van generatie opgeneratie wordt doorgege­ven. Onderzoek naar Engel­

se voetbalclubs enkele jarengeleden toonde aan dat deafstamming en de clublief­de van grootvader en vaderin vele gevallen bepalend isvoor welke ploeg men van­daag supportert. Dat geldtin ruime mate in stedenmet twee concurrerendeploegen. Kijk in eigen landook maar even naar Brug­ge, Antwerpen of Mechelen,waar de breuklijnen tussende ploegen – en hun sup­porters ­ inmiddels eeneeuw oud zijn. Het maaktdat voetbalploegen niet af­sterven en steeds weer uithun as weten te herrijzen.Het maakt ook dat spelers,trainers en bestuurdersslechts tijdelijke huurlingenvan een voetbalmerk zijn.Een voetbalmerk bestaat enoverleeft alleen bij de gratievan zijn supporters. En diezullen dat in de toekomstbeslist nog meer laten gel­den.

VincentKompany is voorhet Belgischevoetbal uitge­groeid toteen ware merk­persoonlijkheid.Hij lijkt welde moderneMarlboro­cowboy

Fons Van Dyck is managingdirector bij Think BBDO.

MERK VOETBAL

‘De mensenmoeten gaanbeseffen datlanger werkenonvermijdelijk isals we dewelvaartsstaat instand willenhouden’