Introduction

การไฟฟานครหลวงนอกจากจะบรการใหความสะดวกรวดเรวแกทาน

ผใชไฟฟา ในดานตางๆ รวมทงในดานความมนคงในระบบจ�าหนายไฟฟา คอ

ท�าใหไฟฟาไมขดของหรอเกดการดบบอยแลว ยงค�านงถงความปลอดภยและ

การประหยดคาไฟฟาจากการใชไฟฟาอกดวย เพราะไฟฟานนมอนตรายแฝงอย

ในตวถาผใชไมมความรหรอรเทาไมถงการณและขาดความระมดระวงอาจเกด

อนตรายไดทงตอชวตและทรพยสน ในท�านองเดยวกน การใชไฟฟาถาใชอยาง

ฟมเฟอยเพราะความทไมรจกการใชทประหยดกเปนเหตใหสญเสยคาใชจายโดย

ไมจ�าเปนเชนกน

ดวยเหตดงกลาวนการไฟฟานครหลวงจงไดจดท�าหนงสอ“การใชไฟฟา

อยางมประสทธภาพและปลอดภย” เผยแพรแกผใชไฟฟาและประชาชนทวไป

เพอเปนคมอใหผใชไฟฟาไดใชไฟฟาอยางถกตองปลอดภยและประหยดนอกจากน

เพอใหเนอหามความสมบรณแบบและมคณคาเหมาะทจะมไวใชประจ�าบาน

มากยงขน การไฟฟานครหลวง จงไดรวบรวมความร เกยวกบไฟฟาแรงสงท

ผใชไฟฟาควรทราบ รวมทงวธปฐมพยาบาล เพอชวยเหลอผทไดรบอนตราย

จากไฟฟาเขาไวในหนงสอเลมนดวย

การไฟฟานครหลวงหวงเปนอยางยงวาทานทไดรบหนงสอเลมนแลว

น�าไปศกษาใหเขาใจและปฏบตตามค�าแนะน�าทใหไวอยางถกตองแลวจะเกดผลด

และเปนประโยชนตอทานอยางแนนอน

การไฟฟานครหลวง 1สงหาคม2556

ค�ำน�ำ

หนงสอคมอฉบบน เนอในพมพดวยกระดาษทผลตจากวสดทางการเกษตรทใชแลว

ผสมเยอกระดาษหมนเวยนทำาใหม 100% โดยไมใชตนไมใหมแมแตตนเดยว

สำรบญ

1. คำ�และคว�มหม�ยของคำ�ทเกยวของ

2. ก�รใชไฟฟ�อย�งมประสทธภ�พและปลอดภย

3. คำ�แนะนำ�ด�นคว�มปลอดภยของอปกรณตดตงท�งไฟฟ�

3.1 ส�ยไฟฟ�

3.2 เมนสวตช

3.3 สวตชปด-เปด

3.4 เต�เสยบ-เต�รบ

3.5 ชดส�ยพวง

4. ส�ยดนและเครองตดไฟรว

4.1 เครองตดไฟรว

4.2 ส�ยดน

4.3 หลกดน

5. ก�รใชไฟฟ�อย�งมประสทธภ�พและปลอดภย

สำ�หรบเครองใชไฟฟ�ทวไป

6. ขอควรทร�บเกยวกบไฟฟ�แรงสง

•ม�ตรฐ�นระยะห�งทปลอดภยฯ

•ขอควรระวงอนตร�ยจ�กส�ยไฟฟ�แรงสงข�ด

7. ก�รชวยเหลอผประสบภยอนตร�ยจ�กไฟฟ�และก�รปฐมพย�บ�ล

8. มปญห�ปรกษ�ทน

39

1818

27

29

30

38

4242

45

52

54

7173

80

8387

3

1.ค�ำและควำมหมำยของค�ำทเกยวของ

1.1 เมนสวตช (Main Switch) หรอ สวตชประธาน

หมายถง อปกรณตวหลกทใชตดตอวงจรไฟฟาของ

สายเมนเขาอาคารกบสายภายในทงหมดจงเปนอปกรณสบ-ปลด

วงจรไฟฟาตวแรกถดจากมเตอรวดหนวยไฟฟาเขามาในบาน

เมนสวตชอาจเปนอปกรณตดไฟหลกตวเดยวหรอจะอยรวมกบอปกรณอนๆ ในตแผงสวตช

(switchboard) กรณหลงจะรวมเรยกวาตเมนสวตช เมนสวตชจงอาจจะเปนสวตชคนโยก

ทตดโหลดได(load-breakswitch)อาจเปนเบรกเกอร(อปกรณปองกนกระแสเกนหรอลดวงจร)

หรอเปนสวตชทมฟวสในตวกไดแตไมวาจะเปนแบบใดจะตองมคณสมบตของเครองปลดวงจร

ทเมอปลดวงจรดบไฟแลวสามารถท�างานไดอยางปลอดภย

ต เมนสวตชชนดทใชกบบานอย อาศยทกวนน นอกจาก

จะประกอบดวยตวเมนสวตชแลวมกจะมอปกรณปองกนอนๆเชนเครอง

ตดไฟรว เบรกเกอรลกส�าหรบปองกนวงจรยอยหลายๆตว รวมกนอย

ในกลองหรอตทมกรจกกนวาตคอนซมเมอรยนต(consumerunit)

1.2 เบรกเกอร (เซอรกตเบรกเกอร) หรอ สวตชตดไฟอตโนมต

หมายถง อปกรณทสามารถใชตดหรอตอวงจรไฟฟาไดใน

ขณะใชงานปกตและยงสามารถตดกระแสไฟฟาเกนหรอกระแสไฟฟา

ลดวงจรโดยอตโนมตไดดวยทงนการเลอกใชเบรกเกอรจะตองเลอก

ขนาดพกดในการตดกระแสลดวงจร(IC)ของเบรกเกอรใหสงกวาขนาด

กระแสลดวงจรทเกดขนในวงจรนนๆ

1.3 ฟวส (Fuse)

หมายถง อปกรณปองกนกระแสไฟฟาเกนชนดหนงท�าหนาทตดไฟฟาโดยอตโนมต

เมอมกระแสไฟฟาไหลเกนคาทก�าหนดซงเมอฟวสท�างานแลวจะตองเปลยนฟวสใหมฟวสทใช

เปลยนตองมขนาดกระแสไมเกนขนาดฟวสเดมและตองมขนาด

พกดการตดกระแสลดวงจร (IC)สงกวาขนาดกระแสลดวงจร

สงสดทไหลผานฟวส ตวอยางของฟวสตามรปเปนฟวสกระปก

หรอคารทรดจฟวสชนดDทมคาICสงมาก(75ถง100kA)

และมราคาถก

4

Earthing

FunctionalEarthing

ProtectiveEarthing

พกดICหรอAIC

=10kAหมายถง

สามารถตดกระแสลดวงจร

ไดสงถง10,000แอมป

1.4 พกดการตดกระแสลดวงจร (IC) หรอ Interrupting

Capacity (Interrupting Rating)

คอความสามารถในการตดกระแสไฟฟาลดวงจรของอปกรณปองกนไดอยางปลอดภย โดยไมท�าใหอปกรณปองกนนนเสยหายหรอไหมลกลามโดยทวไปแลวICจะมหนวยเปนkAหรอกโลแอมแปรซงเปนหนวยของ1,000แอมแปรคาพกดของการตดกระแสลดวงจรนจะขนอยกบมาตรฐานอางองและแรงดนทใชในการทดสอบเชนฟวสหรอเบรกเกอรทมพกดIC=10kAทแรงดนทดสอบ120Vหากน�าไปทดสอบทแรงดน240VอาจมพกดICเหลอเพยง5kAเปนตน

1.5 เครองตดไฟรว หรอ เครองตดวงจรเมอมกระแสไฟฟารวลงดน หรอ เครอง

ตดกระแส (เศษ) เหลอ (ELCB, GFCI, RCD, RCCB, RCBO)

หมายถงสวตชอตโนมตทสามารถปลดวงจรเมอมกระแสไฟฟารวไดอยางรวดเรวภายในระยะเวลาทก�าหนดไวเครองตดไฟรวมกจะเปนอปกรณเสรมเพอใชปองกนอนตรายจากไฟฟาดดโดยเฉพาะอยางยงจะใชไดดเมอใชกบระบบไฟฟาทมสายดนอยแลวและจะชวยปองกนอคคภยจากไฟฟารวไดอกดวยเครองตดไฟรวนมกจะตองมปมส�าหรบกดเพอทดสอบการท�างานอยเสมอชาวบานมกเรยกเครองตดไฟรวนวาเปนเครองปองกนไฟดด

1.6 สายดนเพอความปลอดภย, สายเขยว, สายดนของอปกรณไฟฟา, สายดนเครองใชไฟฟา หรอสายดนปองกน (Equipment Grounding Conductor

หรอ Protective Conductor หรอ P.E.)

ค�าเหลานลวนมความหมายเดยวกนคอสายดนปองกน หมายถง สายไฟเสนทมไวเพอใหเกดความปลอดภยตอการ ใชไฟฟา ปลายดานหนงของสายดนจะตองมการตอลงดน สวนปลายอกดานหนงจะตอเขากบวตถหรอเครองใชไฟฟาทตองการใหมศกยไฟฟาเปนศนยเทากบพนดนและมการท�างานรวมกบอปกรณปองกนวงจรเชนฟวสหรอเบรกเกอร

5

การเดนสายดนปองกนทถกตองใหเกดความปลอดภย

จะตองท�าใหเปนระบบสายดนฯ โดยมการตอเขากบสายนวทรลท

เมนสวตช (ยกเวนหองชดของอาคารชด) มใชการเดนสายดนไป

ลงดนอยางเดยว(รายละเอยดดในเรองสายดนและเมนสวตช)

หมายเหตสายดนโดยทวไปจะมสองชนดคอ

1. สายดนเพอใหท�างานได(functionalearthingconductor)

เปนสายดนทไมเกยวของกบเรองความปลอดภย

2. สายดนปองกน(protectiveearthingconductor)เปนสายดน

ทมไวเพอความปลอดภยสายดนทจะกลาวถงทงหมดในเอกสารน

จะหมายถงเฉพาะสายดนปองกนโดยจะเรยกสนๆวาสายดน

1.7 หลกดน (Ground Rod หรอ Grounding Electrode

หรอ Earth Electrode)

หมายถงแทงหรอแผนโลหะทฝงอยในดนเพอท�าหนาท

แพรหรอกระจายประจไฟฟาหรอกระแสไฟฟาใหไหลลงส ดน

ไดโดยสะดวกวตถทจะน�ามาใชเปนหลกดนเชนแทงทองแดงขนาดเสนผาศนยกลาง16มม.

(5/8นว)ความยาวมาตรฐานตองยาวไมนอยกวา2.40เมตรเปนตน

1.8 สายตอหลกดน (Grounding Electrode Conductor หรอ Earthing Conductor)

คอ สายตวน�าทใชตอระหวางหลกดนกบสวนทตองการตอลงดน ซงในทนหมายถง

สายทตอระหวางหลกดนกบขวตอสายศนย(นวทรล)หรอกบขวตอสายดนในแผงสวตชประธาน

(ตเมนสวตช)เพอใหระบบไฟฟาและอปกรณไฟฟามการตอลงดน

1.9 เตารบ (Socket–outlet หรอ Receptacle) หรอ ปลกตวเมย

คออปกรณส�าหรบเปนทรองรบการเสยบของหว

เสยบทมาจากเครองใชไฟฟาปกตเตารบจะตดตงอยกบท

เชนตดอยกบผนงอาคารเปนตน

1.10 เตาเสยบ หรอ ปลก (Plug) หรอ ปลกตวผ

คอหวเสยบทมขวโลหะตดอยทปลายหวเสยบน

จะตอมาจากสายไฟทมาจากเครองใชไฟฟาเพอใชเสยบ

เขากบเตารบท�าใหสามารถใชเครองใชไฟฟานนได

6

1.11 เครองใชไฟฟาประเภท 1

หมายถงเครองใชไฟฟาทเตาเสยบตองมสายดนเพราะมความหนาของฉนวนไฟฟาเพยงพอส�าหรบการใชงานปกตเทานนและมกจะมเปลอกนอกของเครองใชไฟฟาทท�าดวยโลหะเพอความปลอดภยผผลตจงจ�าเปนจะตองมการตอสายดนของอปกรณไฟฟาเขากบสวนทเปนโลหะนนเพอใหสามารถตอลงดนมายงตเมนสวตชโดยผานทางขวสายดนของเตาเสยบ-เตารบจงตองใชเตาเสยบทมขวสายดนเครองใชไฟฟาประเภทนหากผผลตมไดตอสายดนมาใหถอวาเปนเครองใชไฟฟาประเภท0ซงปจจบนนมาตรฐานสากลไมรบรองหรอยนยอมใหผลตมาใชงาน

1.12 เครองใชไฟฟาประเภท 2

หมายถงเครองใชไฟฟาทมการหมฉนวนหนาเปน2เทาของ

ความหนาฉนวนทใชส�าหรบเครองใชไฟฟาปกต(ฉนวนไฟฟาอาจจะ

มชนเดยวหรอ2ชนกได)โดยมกมสญลกษณของเครองใชไฟฟา

ประเภท2เปนรปสเหลยมจตรสซอนกน ตดอยทหนาปทม

ของเครองใชไฟฟาซงเตาเสยบทใชกไมตองมสายดนซงมกม

ลกษณะของขาปลกเพยง2ขาและมฉนวนหมทโคนขา

1.13 เครองใชไฟฟาประเภท 3

หมายถง เครองใชไฟฟาทใชกบแรงดนไฟฟากระแสสลบไมเกน 50 โวลต (หรอ

120 V.d.c) เครองใชไฟฟาประเภทนไมตองมสายดน สญลกษณของเครองใชไฟฟา

ประเภท3นคอ

1.14 หลอดฟลออเรสเซนต

คอหลอดไฟฟาทมลกษณะเปนหลอดยาวสขาวมขนาดกนไฟ

20Wและ40W(ถาเปนหลอดผอมจะกนไฟขนาด18Wและ36W)

บางชนดจะขดเปนวงกลมกนไฟ32Wหลอดฟลออเรสเซนตน

ชาวบานมกจะเรยกกนผดๆวาหลอดนออน

หลอดตะเกยบหรอหลอดคอมแพคกจดเปน

หลอดฟลออเรสเซนตชนดหนงทมขนาดเลกโดยสามารถ

ตดตงไดกะทดรดกวาหลอดฟลออเรสเซนตธรรมดานนเอง

ขวสายดน

เตาเสยบเครองใชไฟฟาประเภท1

เตาเสยบเครองใชไฟฟาประเภท2

ขวสายดน

ขวสายดน

สญลกษณสายดน

7

1 เคเอ (kA)

= 1,000 แอมแปร

1 เคว (kV)

= 1,000 โวลต

1 เมกะวตต (MW)

= 1,000,000 วตต

1 กโลวตต (kW)

= 1,000 วตต

1.15 โวลต (V หรอ Volt)

คอ หนวยทใชเรยก ขนาดของแรงดนไฟฟา เชน 220 V หมายถงขนาดของแรงดนไฟฟาเทากบ220โวลต

1.16 เคว (kV หรอ Kilovolt หรอ กโลโวลต)

คอหนวยของแรงดนไฟฟาทคดเปนพนโวลต เชน12 เควหมายถง12,000โวลต

1.17 แอมป หรอ แอมแปร (A หรอ Ampere)

คอ หนวยทใชเรยกปรมาณของกระแสไฟฟาทไหลผาน ตวน�าไฟฟา เชน 5Aหมายถง ปรมาณกระแสไฟฟาทไหลเทากบ 5แอมแปร

1.18 กโลแอมป หรอ กโลแอมแปร (kA หรอ Kilo-ampere)

คอหนวยของกระแสไฟฟาคดเปนหนวยของหนงพนแอมปเชน5kAหมายถง5,000แอมแปร

1.19 วตต (W หรอ Watt)

คอหนวยทใชเรยกขนาดของก�าลงไฟฟาจรงเชนเครองใชไฟฟาเขยนไววา 2,000Wหมายความวา เครองใชไฟฟานใชก�าลงไฟฟา2,000วตต(หรอกนไฟ2,000วตต)

1.20 กโลวตต (kW หรอ Kilowatt)

คอหนวยของก�าลงไฟฟาเทากบหนงพนวตต เชน 2 kWหมายถงก�าลงไฟฟา2,000วตตส�าหรบหนวยของก�าลงไฟฟาหนงลานวตตจะเรยกวาเมกะวตต(MegawattหรอMW)

1.21 หนวยไฟฟา หรอ ยนต (Unit) หรอ kWh

หมายถงหนวยทใชบอกขนาดหรอปรมาณของพลงงานไฟฟาทใชงานพลงงานไฟฟา 1ยนตหรอ1หนวยเทากบ1กโลวตต-ชวโมง(kilowatthour=ก�าลงไฟ1กโลวตตใชงานนาน1ชวโมง)

1.22 วาร หรอ กโลวาร (Var or Kilovar)

วารคอหนวยวดก�าลงไฟฟารแอกทฟหรอก�าลงไฟฟาไรงานโดยหนวยวดก�าลงไฟฟารแอกทฟหนงพนวารจะเรยกวากโลวารและหนงลานวารเรยกวาเมกะวาร(Mvar)

8

%Power Factor =

Real Power x 100

Apparent Power

สของสายไฟ(มอก.11-2531)

สของสายไฟ(มอก.11-2549)

1 เควเอ = 1,000 วเอ

(วเอ = โวลตแอมแปร)

1.23 กำาลงไฟฟาปรากฏ (Apparent Power)

คอผลคณของแรงดนไฟฟากบกระแสไฟฟามหนวยเปนโวลตแอมปหรอวเอ(VA)

มกใชเรยกขนาดก�าลงไฟฟาของหมอแปลงไฟฟา

1.24 เควเอ (kVA) หรอ Kilovolt Ampere

คอหนวยของก�าลงไฟฟาปรากฏเปนหนงพนวเอ

มกใชเรยกขนาดหมอแปลงเชน1เควเอเทากบหนงพนวเอ

และ1เอมวเอเทากบหนงลานวเอ

1.25 ตวประกอบกำาลงไฟฟา หรอ เพาเวอรแฟคเตอร (Power Factor)

คออตราสวนระหวางก�าลงไฟฟาจรง(วตต)กบ

ก�าลงไฟฟาปรากฏ(วาร)โดยมหนวยวดเปนเปอรเซนต

หรอรอยละตวประกอบก�าลงไฟฟาถอไดวาเปนตว

วดประสทธภาพของการสงจายหรอการใชก�าลงไฟฟา

ไดอยางหนงตวประกอบก�าลงไฟฟาทดควรมคา

ไมต�ากวา85-90%

1.26 สายนวทรล หรอ สายเสนศนย (Neutral)

หมายถงสายไฟเสนหนงในสองเสนทมาจากการไฟฟาโดยเปนสายเสนทเมอใชไขควง

ลองไฟด ไฟจะไมตด โดยจะเปนเสนทางไหลกลบออกจากเครองใชไฟฟาสายนวทรลปกตจะ

ตองมการตอลงดนเพอการอางองใหมแรงดนเปนศนยทหมอแปลงของการไฟฟา

1.27 มาตรฐานสของสายไฟ

สของสายไฟจะถกก�าหนดใหเปนมาตรฐานเพอใหมการตดตงเดนสายอยางถกตอง

โดยอางองมาตรฐานมอก.11ดงน

เสนทมไฟ(L) ด�า น�าตาล

เสนนวทรล(N) เทาออน ฟา(น�าเงน)

สายดนGหรอ เขยวแถบเหลอง เขยวแถบเหลอง

สายไฟระบบ สของสายไฟ สของสายไฟ

1 เฟส (มอก.11-2531) (มอก.11-2549)

9

2.กำรใชไฟฟำอยำงมประสทธภำพและปลอดภย

การใชไฟฟาอยางมประสทธภาพนนมหลกอยวาเมอมความจ�าเปนตองใชไฟฟาแลว

ท�าอยางไรการใชไฟฟานนจงจะเปนการใชไฟฟาทคมคาประหยดคาไฟฟาและเกดประโยชน

สงสดซงจะตองเรมตนตงแตรจกวธการเลอกใชเครองใชไฟฟาทมประสทธภาพใหเหมาะสมตอ

การใชงานตลอดจนมความรความเขาใจในเครองใชไฟฟาอยางถองแทจงจะใชเครองใชไฟฟา

อยางถกวธไดการใชไฟฟาอยางมประสทธภาพนอกจากจะเปนการชวยประหยดพลงงานแลว

ยงมผลดตอสวนรวมของประเทศในแงของการอนรกษธรรมชาตและสงแวดลอมในดานการลด

ภาวะโลกรอนไดอกดวย

ไฟฟานนมประโยชนมากมายกจรงแตในเวลาเดยวกนกมอนตรายอยในตว

ของมนเองถาใชผดวธกอาจมอนตรายถงแกชวตไดเพราะความประมาทหรอเพกเฉยตอสงท

เกดขนเพยงเลกนอยอาจน�ามาซงความหายนะและความสญเสยตางๆแมกระทงชวตของผใช

ไฟฟาเองผใชไฟฟาจงมความจ�าเปนตองเรยนรวธการใชไฟฟาอยางปลอดภยควบคไปดวย

องคประกอบทจะท�าใหเกดอนตรายจากการใชไฟฟานนมอยสองสวนคอสวนของ

การตดตงทางไฟฟากบสวนของเครองใชไฟฟา ซงการใชไฟฟาใหเกดความปลอดภยกตอง

พจารณาในแตละสวนแตกตางกนดงน

สวนทอำจเกดอนตรำยในกำรใชไฟฟำ ขอควรพจำรณำเพอใหเกดควำมปลอดภย

1. การตดตงทางไฟฟาเชนสายไฟฟาการเดนสายการตอ

สายอปกรณประกอบตางๆเชนสวตชเตารบอปกรณ

เพอความปลอดภย เชน สายดน เครองตดไฟรว และ

อปกรณปองกนกระแสเกนเปนตน

2. เครองใชไฟฟาตางๆเตาเสยบและเตารบ(ชดสายพวง)

ทซอมาใชงานภายหลงรวมทงสวนทมการตดตงเพมเตม

เพอประกอบการใชงานเครองใชไฟฟานน

� ใชอปกรณตดตงทางไฟฟาทไดมาตรฐาน

� มการออกแบบทถกตองและปลอดภยตามมาตรฐาน

� ตดตงโดยผทมความรความสามารถอยางถกตอง

� มระบบการตรวจสอบการตดตงทถกตองและปลอดภย

ตามมาตรฐาน

� มการตรวจสอบ/บ�ารงรกษาตามรอบระยะเวลา

� มการก�าหนดมาตรฐานความปลอดภยในเครองใชไฟฟา

ทกชนดโดยหนวยงานทเกยวของ(สมอ.)

� ควบคมการผลตและน�าเขาสนคาใหเปนไปตามมาตรฐาน

และมระบบการตรวจสอบทเขมแขงของหนวยงานท

เกยวของเชนตรวจจบสนคาทไมไดมาตรฐาน

� ตองใหความรกบผซอใหรจกเลอกใชสนคา(คมอ)

10

ตวอยางของขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอ

เครองใชไฟฟาอยางปลอดภย

1. หากสามารถเลอกได ควรตรวจสอบใหแนชดกอนการ วาจางบรษทหรอชางทจะด�าเนนการออกแบบและเดนสายตดตง

ระบบไฟฟาวาเปนผทมประสบการณความรความช�านาญแลวเทานน

2. อปกรณการตดตงทางไฟฟาตองเปนชนดทไดรบการรบรองจากมาตรฐานตางๆเชนส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑ

อตสาหกรรม(สมอ.),UL,VDE,IECเปนตนตวอยางเชน

เตารบทน�ามาตดตงตองเปนเตารบชนดทม3รทมสายดน

และตองผานการรบรองจากสมอ.ตามมาตรฐาน

มอก.166-2549เทานน

3. การเดนสายและตดตงอปกรณไฟฟาตองเปนไปตามกฎการเดนสายและตดตงอปกรณไฟฟาของการไฟฟานครหลวงฉบบลาสด

หรอมาตรฐานการตดตงทางไฟฟาทการไฟฟานครหลวงยอมรบ

4. กอนใชเครองใชไฟฟาผใชตองอานและศกษาคมอแนะน�าการใชงานใหเขาใจและปฏบตตามค�าแนะน�าอยางเครงครด

5. ทกครงทจะหยบใชเครองใชไฟฟาขอใหตรวจสอบสายไฟ

และเตาเสยบ(ปลกไฟ)ของเครองวามรองรอยของการช�ารดหรอไม

โดยเฉพาะอยางยงหากไมไดมการใชงานมาเปนเวลานาน

6. เมอจะเสยบปลกใชเครองใชไฟฟาจะตองดใหแนใจกอนวาสวตชของเครองไมไดเปดอยเพอปองกนไมใหเกดอนตรายจาก

ประกายไฟขณะเสยบซงอาจท�าใหเครองช�ารดและเมอเลกใชใหปด

สวตชทเครองใชไฟฟากอนแลวจงถอดปลกออกจากเตารบทกครง

เพอปองกนอนตรายไมใหถกประกายไฟและยงไมท�าใหเครองใชไฟฟา

นนช�ารดงายอกดวย

11

7. เครองใชไฟฟาทมเปลอกห มภายนอกทท�าดวยโลหะทกชนดหรอเครองใชไฟฟาทอาจมไฟฟารวมากบน�า เชน ต เยน

เตารด หมอหงขาว เตาไมโครเวฟ เครองซกผา หมอตมน�ารอน

กระทะไฟฟา เครองท�าน�าอน เตาไฟฟา เครองปรบอากาศ เปนตน

หากไมใชเครองใชไฟฟาประเภท2หรอประเภท3แลวจ�าเปนตอง

มการตอสายดนของเครองใชไฟฟาเขากบระบบสายดนคอ

7.1 ทานจะตองมการตดตงระบบสายดนและตอลงดนท

เมนสวตชอยางถกตอง(ดรายละเอยดเรองสายดน)

7.2 มการเดนสายดนจากเมนสวตชไปยงเตารบชนดม

สายดน

7.3 มการใชเตาเสยบชนดมขวสายดนกบเตารบชนดม

ขวสายดนทเปนมาตรฐานเดยวกน

8. พดลมไฟฟาชนดทมคณภาพต�า หรอพดลมทมไดมการบ�ารงรกษา หากเปดทงไวนานๆมอเตอรอาจจะหมนชาลงจน

หยดหมนหากปลอยทงไวมอเตอรจะเกดความรอนสงและเกด

ไฟไหมไดโดยงายดงนนจงควรเลอกซอแตพดลมทมคณภาพและ

หมนดแลท�าความสะอาด รวมทงคอยตรวจสอบความผดปกต

อยเสมอ(ใหอยในสายตา)เชนแตะดความรอนทตวพดลมมสวตช

เปดคางไวโดยมอเตอรไมหมนหรอไม สงเกตกลนผดปกตและ

ควรถอดปลกพดลมออกทกครงเมอเลกใชงานเปนตน

9. อยาพยายามเอาสงของตางๆไปวางหรอครอบคลมตกแตงบนเครองใชไฟฟาหรอน�าเครองใชไฟฟาไปวางในทคบแคบ

อากาศถายเทไมสะดวกนอกจากจะท�าใหเครองใชไฟฟามอายสน

ช�ารดไดง าย เนองจากระบายความรอนไดไมดแลว ยงท�าให

การท�างานมประสทธภาพต�า เนองจากความรอนสงจะท�าใหม

การสญเสยพลงงานมาก ท�าใหกนไฟมาก แลวยงอาจเปนสาเหต

ท�าใหเกดเพลงไหมไดดวย

10. อยาวางอปกรณไฟฟาทเกดความรอนใกลวสดท

ตดไฟไดเชนอยาวางดวงโคมใกลกบผามานเปนตน

12

11. หลกเลยงการน�าเครองใชไฟฟาไปใช

ในบรเวณทมฝนสาดเชนหนาตางหรอเฉลยง

หรอเอาภาชนะใสน�าไวบนเครองใชไฟฟาเชนขนน�า

ตเลยงปลาแจกนดอกไมใสน�าเพราะน�าอาจหกใส

เกดอนตรายไฟรวขนได

12. เมอรางกายเปยกชน หามแตะตองสวนทมไฟฟา

หรอเครองใชไฟฟาเปนอนขาด เพราะความตานทานตอไฟฟา

ของผวหนงทเปยกชนจะลดลงอยางมากหากมไฟรวจะท�าใหกระแส

ไฟฟาสามารถไหลผานรางกายไดโดยสะดวกอาจท�าใหเสยชวตได

ขอแนะน�าในกรณทจ�าเปนตองใชไฟฟาขณะทรางกายเปยกชน เชน

การใชเครองท�าน�าอนในการอาบน�านอกจากจะตองตดตงสายดน

แลวจะตองตดตงเครองตดไฟรวทไดมาตรฐานความปลอดภย

(มอก.)ในวงจรไฟฟาของเครองท�าน�าอนดวยเพอเสรมการท�างาน

ของสายดนใหปลอดภยยงขน ซงเครองตดไฟรวทตดมาในเครองท�า

น�าอนเพยงอยางเดยวนนยงไมเพยงพอ (ขอส�าคญกอนใชงานตอง

ตรวจสอบการตอสายมใหมการเขาสายไฟสลบเสนกนดวยมฉะนน

เครองปองกนอาจไมท�างาน)

13. ควรแยกวงจรไฟฟาทน�าอาจทวมถง เชนบรเวณชน

ลางของอาคารเพอใหสามารถปลดไฟออกไดทนทเมอเกดน�าทวมและ

ควรปองกนวงจรทแยกออกนดวยเครองตดไฟรวดวย

14. อปกรณไฟฟาทจ�าเปนตองแชในน�า เชน ป มน�า

ส�าหรบเตมอากาศหรอเครองกรองน�าส�าหรบบอหรอตเลยงปลานน

วงจรไฟฟาทจายไฟใหเครองฯตองมเครองตดไฟรวและควรใชผาน

หมอแปลงแยกวงจร(isolatingtransformer)หรอใชแรงดนต�าพเศษ

จงจะปลอดภยและตองมการตรวจสอบดานความปลอดภยและมการ

บ�ารงรกษาอยเปนประจ�าดวย

15. หามลากตลบสายไฟ(ชดสายพวง)

เขาไปใชในหองน�าหรอบรเวณทเปยกน�า

อาจเกดอนตรายไดโดยงาย

13

16. ในการเดนสายไฟหรอลากสายไฟไปใชงานนอก

อาคารเปนการชวคราวหรอถาวรเชนงานกอสราง,งานตอเตมปรบปรง

นอกอาคารนอกจากอปกรณไฟฟาและสายไฟฟาตองเปนชนดทกนน�า

และทนทานตอสภาวะแวดลอมทางกลและแสงแดดแลววงจรไฟฟา

หรอเตารบนนจะตองมการปองกนดวยเครองตดไฟรว

17. หมนตรวจสอบอปกรณตดตงทางไฟฟาและเครองใชไฟฟา

เปนประจ�าอยางนอยปละ1ครง

18. ฝกใหเปนคนชางสงเกตสงผดปกตจากสกลนเสยง

และการสมผสอณหภม รวมทงการใชเครองมองายๆ เชน ไขควง

ลองไฟ*แตะดวามไฟรว เปนตนตวอยางการสงเกตเชนสของสายไฟ

เปลยนมกลนเหมนไหม มรอยเขมาหรอมรอยไหม การใชหลงมอ

แตะหรอจบสวตชไฟหรอปลกไฟแลวรสกอนๆ (แสดงวามความรอน

ผดปกตเกดขน อาจเกดจากจดตอตางๆ ไมแนน เตาเสยบ-เตารบ

หลวมเปนตนหากด�าเนนการเองไมไดใหเรยกชางไฟฟามาด�าเนนการ

ตรวจสอบแกไข)(*ดค�ำแนะน�ำวธใชไขควงลองไฟทำยบท)

19. อยาใชสารเคมทไวไฟใกลกบเครองใชไฟฟาฯทก�าลง

ท�างานเชนสเปรยยาฆาแมลงหรอทมสวนผสมของทนเนอร

หรอ อยาพยายามใชไฟฟาหรอเปดสวตชไฟฟา เชนพดลมระบาย

อากาศในบรเวณทมไอของสารระเหยหรอกาซทไวไฟปกคลมอยเตม

พนทเชนกาซหงตมทนเนอรหรอไอน�ามนเบนซนเปนตนอาจเกด

ระเบดไฟลกไหมได

20. ใหระมดระวงการใชอปกรณไฟฟาราคาถกจากบางประเทศ

ทผลตแบบไมไดมาตรฐาน นอกจากจะมอายการใชงานสนแลว

อาจไมปลอดภยในการใชงานโดยเฉพาะอยางยงในเรองของอคคภย

21. อปกรณทมการเสยบปลกทงไวนานๆโดยไมมผดแลเชนหลอดไฟทางเดนหรอบนได, หมอแปลงไฟขนาดเลก (ทเรยกกนวา

อะแดปเตอร), เครองชารจแบตเตอรขนาดเลก เปนตนหากมความ

จ�าเปนตองใชใหพยายามหลกเลยงหรอขจดไมใหมวสดทตดไฟ

ไดอยใกลๆเปนอนขาดเพอไมใหมการไหมลกลามเกดขน

14

22. หลกเลยงหรออยาใหเดกสามารถเขาถงเครองใชไฟฟาทใหความรอน เชน โคมไฟทรอน เตารด เตาไฟฟา เครองเปาผมหรอเครองใชทมการหมนเชนพดลมเครองซกผา เปนตน 23. พยายามอยาใหสายไฟแตะสมผสกบสวนของเครองใชไฟฟาทใหความรอน เชน เตารด เครองเปาผมเตาไฟฟาเปนตน 24. เครองใชไฟฟาทกนไฟมาก เชน หมอหงขาวเตาไฟฟาเครองซกผาควรเปนเตารบเดยวอยาพยายามตอใชรวมเตารบเดยวกนกบเครองใชชนดอน 25. อยาพยายามซอมเครองใชไฟฟาดวยตวเอง หรอโดยชางทมความรความช�านาญไมเพยงพอ เครองใชไฟฟา บางประเภทจ�า เป นต องอาศยอปกรณ ตรวจสอบด าน ความปลอดภย เชน เตาไมโครเวฟ ตองมการตรวจสอบ การรวของคลนไมโครเวฟไมใหมมากเกนอตราทก�าหนดหรอเครองใชทมสายดนตองตรวจสอบความตอเนองของสายดนทดสอบการทนกระแสลดวงจรของจดตอสายดน และทดสอบความเปนฉนวนระหวางสายดนกบสายศนยเปนตน 26. การตอเครองใชไฟฟาทไมไดตอผานเตาเสยบ-เตารบ เชน เครองท�าน�าอน เปนตนทานตองมนใจวา ผทมาตดตงเครองใหทานเปนผ มความร ความเขาใจในการตดตง ทางไฟฟาอยางดอยาฝากชวตอนมคาของทานไวกบผขายสนคา ทไมมความรบผดชอบ ตวอยางของอบตเหตทเคยเกดขน เชน การใชตะปคอนกรตแทนสายดน การตอสายไฟ สลบเสนการมสายดนแตไมตอหรอตอไมถกตองการไมม เครองตดไฟรว เปนตน หากไมแนใจขอใหใชบรการจาก การไฟฟานครหลวง 27. หลกเลยงการใชเครองใชไฟฟาในขณะทมฝนตกฟาคะนอง โดยเฉพาะอยางยงอปกรณอเลกทรอนกส เชนโทรทศนวดโอเครองเสยงคอมพวเตอรอปกรณสอสารโทรศพทเปนตน เพอปองกนไมใหเครองใชไฟฟาเหลานช�ารดเสยหาย

15

ดงนนเมอมฝนฟาคะนองเกดขนในบรเวณใกลเคยงแนะน�า

ใหปดเครองและถอดปลกไฟ รวมทงสายอากาศ และ

สายโทรศพทออกจากเครองทกครง

28. เครองใชไฟฟาทควบคมการเปดปดดวยรโมทคอนโทรล

หรอป มสมผสอเลกทรอนกส โทรทศน วดโอ เครองเสยง

เครองปรบอากาศ หรออปกรณคอมพวเตอร เปนตน เครอง

เหลานเมอปดเครองแลวจะยงมไฟเลยงวงจรควบคมภายใน

อยตลอดเวลา จงมกมตวอยางของการเกดอปกรณควบคม

ภายในช�ารดและบางครงท�าใหเกดไฟลกไหมทรพยสนเสยหาย

อยเสมอดงนนจงควรถอดปลกหรอตดตงวงจรสวตชตดตอวงจร

เพอปลดไฟออกทกครงทเลกใชงาน

29. เมอไฟจากการไฟฟาดบใหดบสวตชเครองใชไฟฟา

ทกชนดทเปดคางอยทนทเพอ

� ปองกนเครองใชช�ารดจากแรงดนทผดปกต

ขณะไฟดบไมสนท (แรงดนตก) หรอขณะทเรมมไฟกลบ

เขามา(แรงดนอาจจะเกน)

� ปองกนอปกรณตดวงจรท�างาน เมอมไฟ

กลบเขามา ถามเครองใชทกนไฟในการสตารทมากเปด

ใชอยอาจจะท�าใหมไฟดบอกครง

� ปองกนอนตรายจากเครองใชเชนเตารด

เตาไฟฟาทตดคางอยเมอมไฟกลบเขามาโดยไมรตว

30. เครองใชไฟฟาทท�าความเยนหรอประกอบดวย

เครองคอมเพรสเซอร เชน ตเยน หรอเครองปรบอากาศ

ทกครงทมไฟฟาดบหรอไฟตกรนแรง เพอไมใหเครองฯ

ช�ารดควรรบดบเครองหรอถอดปลกออกทนทการเปดซ�า

ควรท�าภายหลงปดเครองหรอไฟดบแลวอยางนอย3นาท

31. กอนออกจากหองทกครง ใหตรวจดวาไดดบ

เครองใชไฟฟาทไมจ�าเปนออกเสยกอน

32. ฝกฝนใหรจกวธแกไขและปองกนรวมทงชวยเหลอ

ปฐมพยาบาลเมอมอบตเหตทางไฟฟาเกดขน

16

33. ค�าแนะน�าวธใชไขควงลองไฟ

1. ไขควงลองไฟนนเปนเครองมออยางงายส�าหรบ

ใชตรวจสอบวตถหรอตวน�าวา มไฟฟาหรอมแรงดนไฟฟา

อยหรอไม และยงใชตรวจสอบเครองใชไฟฟาวามไฟรวหรอไม

อกดวย

2. การท�างานของไขควงลองไฟแบบธรรมดา

ภายในจะประกอบดวยหลอดนออนตออยกบความตานทาน

คาสง โดยความตานทานมหนาทจ�ากดปรมาณกระแสไฟทจะ

ไหลผานหลอดนออนและรางกายไมใหมอนตราย หากมการ

น�าไปแตะสมผสกบส วนทมไฟ ซงจะเป นการตอไฟครบ

วงจร โดยไฟฟาจะไหลจากปลายไขควงผานหลอดนออน

ตวตานทานนวแขนรางกายลงสพนทยนอยโดยหลอดนออน

จะสวางกตอเมอแรงดนทหลอดสงถงระดบพกดทหลอดนออน

จะสวาง

3. การเลอกไขควงลองไฟควรเลอกใหเหมาะกบ

ไฟฟาทจะใชทงชนดของไฟฟาและขนาดแรงดน

3.1 ชนดของไฟฟาเชนไฟฟากระแสตรงDC

(ใชในรถยนต) ไฟฟากระแสสลบ AC (ใชกบไฟทมาจาก

การไฟฟาฯ)

3.2 ขนาดแรงดนไฟฟาตองพอเหมาะ ไมสง

หรอต�าเกนไป หากเลอกไขควงมคาแรงดนต�าอาจไวด แต

ไมปลอดภยนก คอ จะร สกวามไฟรวผานไขควงมากเวลา

แตะสมผส เชน ไฟฟาตามบานใชไฟ 200-250 โวลต แตใช

ไขควงส�าหรบแรงดน80-125โวลตเปนตน

4. ระวงอยาใหนวแตะสมผสไขควงสวนทเปลอย

ควรใชไขควงทมการหมฉนวนใหเหลอเฉพาะปลายทจะใชสมผส

หากไมมอาจตองใชวธพนใหรอบดวยเทปพนสายไฟกได ซงจะ

ชวยลดหรอปองกนอบตเหตการเกดลดวงจรจากการใชไขควง

ทไมระมดระวงดวย

17

5. ไขควงลองไฟทวไปทใชตามบาน มกจะมปม ดานบนหรอเปนแบบคลปหนบปากกาไวส�าหรบใหใชนวแตะเพอใหไฟไหลครบวงจรผานรางกายไฟนออนจงจะตดแดงขนมาได 6. การใชไขควงลองไฟทถกวธนนใหเอาปลายแตะวตถทจะทดสอบกอนแลวจงใชนวแตะปมดานบนหรอ ตรงคลปหนบใหครบวงจรและตองไมยนอยบนพนฉนวน หรอใสรองเทาเพราะไฟอาจจะไมตดท�าใหแปลความหมายผดวาไมมไฟรวกได 7. ทกครงทจะใชใหระมดระวงและระลกไวเสมอวา อาจมอนตราย เชน ไขควงฯอาจช�ารดหรอลดวงจรภายในได จงตองแตะเพยงเลกนอยเทานน 8. ไขควงลองไฟทไมไดใชงานมานาน ไฟนออนหรอตวตานทานภายในอาจช�ารดใชงานไมได (ไฟไมตด) หรอหากเปนแบบดจตอล ไฟแสดงผลอาจไมท�างานดงนน กอนใชงาน ควรทดสอบไขควงฯนนวายงใชไดอย โดยทดสอบกบสวนทรแนวามไฟเสยกอน เชน ไขควงลองไฟชนดใชไฟบานใหใชทดสอบโดยแหยเขาไปในรเตารบทผนง จะมรหนงเทานนท มไฟเปนตน 9. เวลาแหยไขควงลองไฟตองระมดระวงอยาให ไขควงไปแตะสวนอนท เป นขวไฟคนละขวพรอมกน เช น ขวไฟตางเฟสหรอขวมไฟแตะกบขวดนหรอนวทรล เปนตน โดยเฉพาะอยางยงในทแคบๆ เพราะนนหมายถงการท�าใหเกดลดวงจรและจะมประกายไฟทรนแรงพงเขาสใบหนาและดวงตาจนอาจเสยโฉมหรอพการไดดงนน ในสถานการณทมขวไฟฟาเปดโลง หรอเปลอย เชนตแผงสวตช หรอเตารบทเปดฝาออก ไมแนะน�าใหผทไมใชชางไฟฟาท�างานโดยเดดขาด 10.หามซอมหรอดดแปลงไขควงลองไฟทช�ารดเปนอนขาดเชนการเปลยนคาความตานทานหรอตอตรงความตานทานเปนตน 11.หามน�าไขควงลองไฟไปใชทดสอบกบไฟฟาทไมรคาแรงดนหรอไฟฟาแรงดนสง

18

คำแนะน�ำดำนควำมปลอดภย

3.1 สายไฟฟา

การเลอกใชสายไฟฟา

1. ใชเฉพาะสายไฟฟาทไดมาตรฐานจากส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม(มเครองหมายมอก.11)เทานน

2. สายไฟฟาชนดทใชเดนภายในอาคารหามน�าไปใชเดนนอกอาคารเพราะแสงแดด

จะท�าใหฉนวนแตกกรอบช�ารดสายไฟชนดทใชเดนนอกอาคารมกจะมการเตมสารปองกนแสงแดด

ไวในเปลอกหรอฉนวนของสายสารปองกนแสงแดดสวนใหญทใชกนมากนนจะเปนสด�าแตอาจจะ

เปนสอนกไดการเดนรอยในทอกมสวนชวยปองกนฉนวนของสายจากแสงแดดไดในระดบหนง

3. เลอกใชชนดของสายไฟใหเหมาะสมกบสภาพการตดตงใชงานเชนสายไฟชนดออนหามน�าไปใชเดนยดตดกบผนงหรอลากผานบรเวณทมการกดทบสายเชนลอดผานบานพบ

ประตหนาตางหรอตเนองจากฉนวนของสายไมสามารถรบแรงกดกระแทกจากอปกรณจบยด

สายหรอบานพบไดการเดนสายใตดนกตองใชชนดทเปนสายใตดน(เชนสายชนดNYY)พรอมทงม

การเดนรอยในทอเพอปองกนสายใตดนไมใหเสยหายเปนตน

ฉนวนPVC

ตวน�าทองแดง

สายTHW(สายเดยว)

ตวน�าทองแดง

เปลอกหมPVCฉนวนPVC

เปลอกหมPVCสายVAF(สายค)

ฉนวนPVCตวน�าทองแดงสายVFF(สายออน)

ตวน�าทองแดงฉนวนPVC

สายดน(G)

ตวอยางสายไฟฟาแรงตำา

ชนดตางๆ

3.ค�ำแนะน�ำดำนควำมปลอดภยของอปกรณ ตดตงทำงไฟฟำ

19

คำแนะน�ำดำนควำมปลอดภย

4. ขนาดของสายไฟฟา ตองใชสายตวน�าทองแดงและเลอกใหเหมาะสมกบขนาด แรงดนไฟฟา(1เฟสหรอ3เฟส)ปรมาณกระแสไฟฟาทใชงานและสอดคลองกบขนาดของฟวส หรอสวตชอตโนมต (เบรกเกอร) ทใช ส�าหรบขนาดสายเมนและสายตอหลกดนนนกตองสอดคลองกบขนาดของเมนสวตชและขนาดของเครองวดฯดวยตามตารางตอไปน

ตารางท 1 ขนาดสายไฟฟาตามขนาดของเมนสวตช

ขนาดเครองวดฯ(แอมแปร)

เฟส

5(15) 1 16 4(10) 4,10**(10) 300 15(45) 1 50 10(10) 16(10) 300 30(100) 1 100 25(10) 50(16) 300 50(150) 1 125 35(10) 70(25) 300

15(45) 3 50 10(10) 16(10) 750 30(100) 3 100 25(10) 50(16) 750 50(150) 3 125 35(10) 70(25) 750 200 3 250 95(25) 150(35) 750 400 3 500 240(50) 500(70) 750

ขนาดสงสดของเมนสวตช

(แอมแปร)

ขนาดตำาสดของสายเมนและ(สายตอหลกดน) **ตร.มม.

แรงดนไฟฟาของสายเมน

(โวลต)สายเมนในอากาศ สายเมนในทอ

หมายเหต * สำยตอหลกดนขนำด10ตร.มม.ใหเดนในทอสวนสำยเมนทใหญกวำ500ตร.มม.

ใหใชสำยตอหลกดนขนำด95ตร.มม.เปนอยำงนอย

** สำยเมนทใชเดนในทอฝงดนตองไมเลกกวำ10ตร.มม.

5. ขนาดของสายตอหลกดนตองมขนาดไมเลกกวาทก�าหนดไวในตารางตอไปนตารางท 2 ขนาดตำาสดของสายตอหลกดน

ขนาดสายเมนเขาอาคาร ขนาดตำาสดของสายตอหลกดน (ตวนำาทองแดง) (ตร.มม.) (ตวนำาทองแดง) (ตร.มม.)

ไมเกน35 10(ควรเดนในทอ)

เกน35 แตไมเกน50 16

เกน50 แตไมเกน95 25

เกน95 แตไมเกน185 35

เกน185 แตไมเกน300 50

เกน300 แตไมเกน500 70

เกน500 95

20

6. ขนาดต�าสดของสายดนปองกนสายดนฯทเดนไปยงอปกรณไฟฟา(บรภณฑไฟฟา) หรอเตารบใหมขนาดเปนไปตามขนาดปรบตงของเครองปองกนกระแสเกนตามตารางตอไปน

ตารางท 3 ขนาดตำาสดของสายดนของบรภณฑไฟฟา

พกดหรอขนำดปรบตงของ ขนำดต�ำสดของสำยดนของบรภณฑไฟฟำ

เครองปองกนกระแสเกนไมเกน(แอมแปร) (ตวน�ำทองแดง)(ตร.มม.)

16 1.5*

20 2.5*

40 4*

70 6*

100 10

200 16

400 25

500 35

800 50

1,000 70

1,250 95

2,000 120

2,500 185

4,000 240

6,000 400

หมายเหต เครองปองกนกระแสเกน อำจจะเปนฟวสหรอเบรกเกอร (สวตชอตโนมต) กได

*หมำยถงขนำดต�ำสดของสำยดนของบรภณฑไฟฟำส�ำหรบทอยอำศยหรออำคำร

ของผใชไฟฟำทอยหำงจำกหมอแปลงระบบจ�ำหนำยระยะไมเกน 100 เมตร

หำกเกนระยะ 100 เมตร ใหศกษำเพมเตมจำกมำตรฐำนกำรตดตงทำงไฟฟำ

ส�ำหรบประเทศไทยฉบบปลำสดหรอใชขนำดเทำกบขนำดสำยเสนไฟ

21

ขนำดสำยเสนไฟ(ตร.มม.) ขนำดสำยดน(ตร.มม.)

ไมเกน16.0 ใชขนาดเดยวกบสายเสนไฟ

25.0 16.0

35.0 16.0

50.0 25.0

70.0 35.0

95.0 50.0

120.0 70.0

150.0 95.0

185.0 95.0

240.0 120.0

300.0 150.0

ขนำดสำยไฟพรอมสำยดน(ตร.มม.)ตำมมอก.11-2531

ขนำดสำยไฟฟำทมสำยดนตำมมอก.11-2549

หมายเหต 1.) กำรเลอกขนำดสำยดนนนจะขนอยกบขนำดกระแสลดวงจรและควำมเรวของ อปกรณปองกน ดงนนในกรณทสำยดนเดนดวยสำยเดยว เชนสำย THW สเขยวหำกไมมขอมลใดๆแนะน�ำใหใชขนำดสำยดนเทำกบขนำดสำยเสนไฟ

2.) ในมอก.11-2549ไดก�ำหนดขนำดของสำยดนใหมตำมตำรำงดงตอไปน

สำยไฟ(L,N) สำยดน(G)

2.5 1.5

4.0 2.5

6.0 4.0

10.0 4.0

16.0 6.0

25.0 6.0

35.0 10.0

22

7. การเลอกใชขนาดสายไฟฟาใหเหมาะสมกบสภาพการใชงานตางๆ ใหเปนไป

ตามตารางแสดงพกดกระแสไฟฟาดงน

ตารางท 4 ตารางแสดงขนาดกระแสของสายไฟฟา

ขนำดสำย

(ตร.มม.)

ขนำดกระแส(แอมแปร)

วธกำรเดนสำย(ดหมำยเหต)

ทอโลหะ ทออโลหะ ทอโลหะ ทออโลหะ

ก ขค ง

จ

0.5 9 8 8 7 10 9 -

1 14 11 11 10 15 13 21

1.5 17 15 14 13 18 16 26

2.5 23 20 18 17 24 21 34

4 31 27 24 23 32 28 45

6 42 35 31 30 42 36 56

10 60 50 43 42 58 50 75

16 81 66 56 54 77 65 97

25 111 89 77 74 103 87 125

35 137 110 95 91 126 105 150

50 169 - 119 114 156 129 177

70 217 - 148 141 195 160 216

95 271 - 187 180 242 200 259

120 316 - 214 205 279 228 294

150 364 - 251 236 322 259 330

185 424 - 287 269 370 296 372

240 509 - 344 329 440 352 431

300 592 - 400 373 508 400 487

400 696 - 474 416 599 455 552

500 818 - 541 469 684 516 623

23

หมายเหต

1.วธการเดนสาย

แบบก

หมายถง สายแกนเดยวหมฉนวนเดนในอากาศ

แบบข

หมายถง สายแบนหมฉนวนมเปลอกเดนเกาะผนง

แบบค

หมายถง สายแกนเดยวห มฉนวนไมเกน 3 เสน

หรอสายหมฉนวนมเปลอกไมเกน3แกน

(ไมตองนบสายดน) เดนในทอในอากาศ

ในทอฝง ในผนงปนฉาบ หรอในทอใน

ฝาเพดาน

แบบง

หมายถง สายแกนเดยวห มฉนวนไมเกน 3 เสน

หรอสายหมฉนวนมเปลอกไมเกน3แกน

(ไมตองนบสายดน)เดนในทอฝงดน

แบบจ

หมายถง สายแกนเดยวหมฉนวนมเปลอกไมเกน

3 เสนหรอสายหมฉนวนมเปลอกไมเกน

3 แกน (ไมตองนบสายดน) เดนฝงดน

โดยตรง

24

4 – 6 0.82

7 – 9 0.72

10 – 20 0.56

21 – 30 0.48

31 – 40 0.44

เกน40 0.38

จ�ำนวนสำย(เสน) ตวคณ

2. วธนบจ�านวนสายในทอ (แบบคถงแบบจ)

2.1 ไมตองนบสายเสนศนยของระบบ 3 เฟสทออกแบบใหใชไฟสมดลทง 3 เฟส ยกเวน

หมายเหตขอ2.2

2.2 ถาการใชไฟฟามากกวา50%มาจากอปกรณทท�าใหเกดกระแสฮารมอนกในสายเสนศนย

เชนหลอดฟลออเรสเซนตเครองคอมพวเตอรใหนบรวมสายเสนศนยดวย

2.3 การนบจ�านวนสายไฟฟาในทอทมมากกวา3เสนใหใชตวคณเพอลดขนาดของกระแสใน

สายไฟฟาดงน

2.4 การเดนสายในทอหรอรางเคเบลควรเวนทวางไว โดยพนทหนาตดรวมของสายไฟทกเสน

รวมทงฉนวนและเปลอกไมควรเกน 40%ของพนทหนาตดภายในของทอหรอรางเคเบล

นน

กำรเดนสำยไฟ

1. เลอกวาจางชางเดนสายไฟฟาทมประสบการณสงหรอชางทเคยผานการอบรมจาก

การไฟฟานครหลวงแลว(ขอทราบรายชอไดทแผนกบรการของการไฟฟานครหลวงทกเขต)

2. หลกเลยงการมจดตอสายไฟฟาเกนความจ�าเปนหากมการตอสายกตองเลอกใชอปกรณ

การตอสายทถกตองมนคงแขงแรง (หามใชตะกวบดกรในการตอสายโดยล�าพงแตอยาง

เดยว เนองจากตะกวจะทนอณหภมไดต�าและหลอมละลายท�าใหจดตอหลวม ยกเวน

จะตอสายไฟใหมนคงแขงแรงทางกลกอนแลวจงใชตะกวบดกรทบเปนการเสรมกได)

3. สายไฟฟาททะลผานผนงหรอออกมาจากอปกรณไฟฟาตองมฉนวนรองรบเพอปองกนฉนวนของสายไฟฟาถกบาดจนช�ารด

25

4. การตอสายไฟแตละเสนจะตองตอใหถกกบขวตามมาตรฐานสของฉนวนสายไฟหากตอไมถกตองนอกจากเครองใชไฟฟาอาจช�ารดไดงายแลวยงอาจเกดอนตรายถกไฟฟาดด

ถงแกชวตได

5. อปกรณปองกนกระแสไฟฟาเกน เชนฟวส หรอเบรกเกอร รวมทงสวตชปด-เปด ใหตอเฉพาะกบสายเสนทมไฟ(เสนทมฉนวนสด�า)เทานนและหามตอฟวสในสายเสนทไมมไฟ

(เสนศนย)ในกรณทใชเบรกเกอรหรอสวตชในเสนศนยดวยตองเปนชนดทตดไฟหรอปลด

สายไฟทกเสนออกพรอมกน(2ขวพรอมกน)

6. กรณทจะมการตอเตมเดนสายไฟบางสวนแลวพบวาการเดนสายไฟเดมทงบานใชสของสายไฟสลบกนกบมาตรฐานเหมอนกนทงหมด(เชน เสนทมไฟใชสขาว เสนศนยใชสด�า)

หากไมสามารถแกไขใหมไดขอแนะน�าใหใชสของสายไฟระบบเดยวกนทงบานแตตองม

เครองหมายหรอเอกสารก�ากบไวทแผงสวตชหรอตเมนสวตชส�าหรบชางไฟฟาและเจาของ

บานทราบทกครงทมการตรวจสอบดวย

7. กรณของสายดนถาใชสายดนเปนเสนเดยวตองมฉนวนเปนสเขยวและถาสายวงจรเดนในทอโลหะตองเดนสายดนในทอเดยวกบสายวงจรดวยหามเดนนอกทอโลหะโดดๆ

8. สายไฟสายเดยวทเปนฉนวนชนเดยวเชนสายTHW.ไมอนญาตใหเดนสายโดยใชเขมขดรดสาย

9. สายเมนทมขนาดต�ากวา50ตร.มม.ไมควรน�ามาควบสาย

มำตรฐำน สำยเสนไฟฟำ(L) สำยศนย(N) สำยดน(G)

มำตรฐำนสของฉนวนสำยไฟฟำ

มอก.11-2531(เกา) ด�า เทา เขยวสลบเหลอง

มอก.11-2549(ใหม) น�าตาล ฟา เขยวสลบเหลอง

IEC น�าตาล ฟา เขยวสลบเหลอง

เยอรมน ด�า(น�าตาล) ฟา เขยวสลบเหลอง

ฝรงเศส ด�า ฟา เขยวสลบเหลอง

องกฤษ(ใหม) น�าตาล ฟา เขยวสลบเหลอง

องกฤษ(เกา) แดง ด�า เขยวสลบเหลอง

อเมรกน ด�า(แดง) ขาว(เทาออน) เขยว(เขยวสลบเหลอง)

26

กำรตรวจสอบสำยไฟฟำ

1. ตรวจสอบการเดนสายไฟวาใชสถกตองตามมาตรฐาน

หรอไม(โดยใชไขควงลองไฟ)หากไมถกตองเพยงบางจดให

แกไขสลบสายใหม หากไมถกตองตลอดทงอาคารเหมอน

กนหมดใหมเครองหมายหรอเอกสารก�ากบไวทแผงสวตช

หรอตเมนสวตชดวยเพอปองกนการเขาใจผดภายหลง

2. ตรวจสอบจดตอสายการเขาสายตองขนใหแนนอยางนอยปละ1ครง

3. สงเกตอณหภมของสายโดยใชการสมผสทผวฉนวนของสายถารสกอนหรอรอนแสดงวามสงผดปกต อาจเนองจากใช

ไฟเกนขนาดของสายหรอมจดตอสายตางๆไมแนนเชน

บรเวณปลกไฟเตารบสวตชเปนตน

4. สงเกตสของเปลอกสายถาสายไฟบางเสนมสเปลยนไปเชนสขาวเปลยนเปนสคล�าหรอมฝนจบมากแสดงวามอณหภม

สงกวาปกตอาจมการใชไฟเกนขนาดสายหรอมการตอสาย

ไมแนนเปนตน

5. ฉนวนของสายไฟฟาตองไมมการแตกกรอบ ไมมรอยไหมช�ารดถาพบควรหาสาเหตแลวแกไขสาเหตพรอมเปลยน

สายใหม

6. หมนตรวจสอบสภาพของสายไฟฟาปละ1ครงเปนอยางนอย

โดยใหมการบนทกขอมลการตรวจสภาพไวทกครงดวย

7. กรณทมการใชไฟฟามากขน ควรตรวจสอบขนาดของ สายไฟฟาทใชอย วาเหมาะสมหรอไม ถาขนาดสายไม

เพยงพอตองเปลยนใหม

8. ตรวจสอบสายไฟบรเวณททะลผานฝาเพดานหรอผนงนอกจากตองมฉนวนรองรบการบาดสายแลว ยงอาจม

รอยหนแทะเปลอกของสาย ท�าใหเกดลดวงจร และเกด

ไฟไหมได

27

3.2 เมนสวตช

เมนสวตช ในทนจะหมายถงอปกรณบนแผงวงจรควบคม

การจายไฟฟาทท�าหนาทควบคมการใชไฟฟาใหเกดความ

ปลอดภยสามารถสบหรอปลดออกไดทนทเมนสวตชมกจะ

หมายถง อปกรณสบปลดวงจรไฟฟาตวแรกถดจากเครอง

วดหนวยไฟฟา (มเตอร) ของการไฟฟานครหลวงเขามา

ในบานซงจะรวมถงอปกรณปองกนกระแสไฟฟาเกนและ

ลดวงจรดวย

1. ขนาดปรบตงของอปกรณปองกนกระแสเกนหรอลดวงจรในเมนสวตช เชนฟวสหรอเบรกเกอรตองเลอกขนาดให

พอเหมาะทจะสามารถตดวงจรไฟฟาในขณะทเกดกระแส

ลดวงจร หรอมกระแสไฟฟาไหลเกนไดทนทวงท กอนท

สายไฟฟาและอปกรณอนๆจะเสยหาย

2. ฟวสหรอเบรกเกอรทใชตองมความสามารถหรอมพกดในการตดกระแสไฟฟาลดวงจร(ICหรอInterruptingCapacity

หรอ InterruptingRating) ไมต�ากวาคากระแสลดวงจร

ของระบบไฟฟาทต�าแหนงตดตง คาพกดกระแสลดวงจร

(IC)นปกตจะมหนวยเปนkAหรอกโลแอมแปรและจะตอง

สอดคลองกบแรงดนไฟฟาทใชงานดวยเชนพกดIC=10

kAส�าหรบแรงดน120Vเมอน�าไปใชกบแรงดน240Vจะม

พกดICลดลงประมาณครงหนงเชนเหลอIC=5kAเปนตน

หมายเหต 2.1)คำพกด IC ของอปกรณตดไฟส�ำหรบระบบทวไปภำยในเขต กฟน. จะตองไมนอยกวำ 10kA

2.2)ส�ำหรบในเขตวงจรตำขำย(เขตวดเลยบ)ตองมพกดICไมนอยกวำ50kA

2.3)คำพกด IC ของเบรกเกอรทใชส�ำหรบบำน อยอำศยทวไปนนใหอำงองคำพกดททดสอบ ตำมมำตรฐำนIEC898หรอ60898เทำนน

28

3. ต�าแหนงของเมนสวตชตองอยหางจากวสดทเปนเชอเพลงเชนผากระดาษหรอสารไวไฟเชนทนเนอรผสมส

4. ตเมนสวตชหากท�าดวยโลหะตองตอลงดน(ดผงวงจรทายเลม)หากไมใชโลหะตองท�าดวยสารทไมตดไฟไดงายหรอท�าดวยวสดทไมไหมลกลาม(Flameretarded)

5. ต�าแหนงของเมนสวตชตองเขาถงไดสะดวกและมการระบายอากาศอยางเพยงพอ6. ต�าแหนงของเมนสวตชควรอยสงพนระดบทน�าอาจจะทวมถง และไมอยใกลกบแนวทอ

น�าหรอทอระบายน�าเพอปองกนอนตรายในกรณททอน�าช�ารดหรอการกดกรอนเกดสนม

เนองจากความชน

7. ในกรณทเมนสวตชประกอบดวยคตเอาท(สวตชใบมด)และคารทรดจฟวส(ฟวสกระปก)ใหตอตรงทต�าแหนงฟวสภายในคตเอาทดวยสายทองแดงทมขนาดเพยงพอ (ไมเลกกวา

ขนาดสายเมน)เพอใหท�าหนาทเปนสะพานไฟสบ-ปลดวงจรอยางเดยวโดยใหคารทรดจ

ฟวสท�าหนาทปองกนกระแสเกนและกระแสลดวงจรแทน

8. ในขณะทปลดเมนสวตช เพอการซอมแซมหรอบ�ารงรกษานน ใหเขยนปายเตอนไววา “หามสบไฟ! ชางไฟฟาก�าลง

ท�างาน” แขวนไวทเมนสวตชทกครง

9. เครองตดไฟรวควรมปมทดสอบการท�างานและมการกดปมทดสอบเปนประจ�า

เครองตดไฟรวชนดทใชปองกนไฟดดควรมความไวสง

โดยตองมขนาดกระแสไฟรวไมเกน30mAในการตดตงหากจะใช

ตวเดยวปองกนทงบานในบางกรณอาจจะมปญหาเครองตดบอย

โดยเฉพาะอยางยงในบานทสภาพสายไฟเกาหรอมสภาพไฟรวสงจงควรใชเฉพาะกบวงจรยอย

หรอเตารบพเศษเชนในหองน�าทมเครองท�าน�าอนหองครวเปนตนโดยใหแยกวงจรทมกระแส

ไฟรวมากออกไปเชนเครองปรบอากาศชนดแยกสวนวงจรทมลกษณะเปนตวเกบประจหรอ

เครองปองกนฟาผาทมการตอลงดนเปนตน

เครองตดไฟรวชนดทใชปองกนไฟฟารวตวเดยวทงบานหรอทกวงจรจะเปน

ลกษณะของการปองกนเมอมการเสอมของฉนวนของระบบไฟฟาหรอของเครองใชไฟฟาเพอ

มใหเกดอคคภยเครองตดไฟรวทใชมกเปนชนดทมความไวปานกลางขนาดตงแต100mA

ขนไป(100mA,300mA,500mA)การตดตงไวทเมนสวตชจะใชงานไดดหากเปนระบบไฟท

มสายดน

29

10.ขวตอสายการเขาสายและจดสมผสตางๆตองหมนตรวจสอบขนใหแนนอยางนอยปละหนงครงเพอไมใหเกดความรอนวธตรวจสอบอณหภมของสายอยางงายๆอาจจะใชนว

สมผสฉนวนสายบรเวณใกลกบจดตอตางๆกได(ตองแนใจวาฉนวนสายนนไมช�ารด)

11.เมอมการท�างานของเบรกเกอร (สวตชอตโนมต) หรอเครองตดไฟรว จะตองตรวจสอบหาสาเหตทกครงวาเกดจากอะไรเพอท�าการแกไขกอนทจะมการสบไฟใหมสาเหตทเปน

ไปไดคอเครองใชไฟฟาช�ารดไฟฟารวไฟฟาลดวงจรหรอมการใชไฟเกนก�าลงขนาดของ

สายไฟฟาหรอขนาดของเบรกเกอรบางครงอาจเกดจากไฟตก(เฉพาะวงจรทใชมอเตอรซง

กนไฟมาก)หรออาจจะเกดจากเบรกเกอรช�ารดเองกรณของเครองตดไฟรวทมกจะท�างาน

เมอมฟาผานนเปนเหตการณปกตในกรณทมคลนเหนยวน�าจากกระแสฟาผาเลดลอด

เขามาในบานทมเครองตดไฟรวทไวเกนไปหรอระบบสายไฟทเกาเกนไปกเปนได

12.หลกดนและต�าแหนงตอลงดนภายในอาคารหลงเดยวกนควรมอยแหงเดยวคอบรเวณ

ตเมนสวตชทางดานไฟเขาเทานน(รายละเอยดใหดในหวขอเรองสายดน)

13.ควรแยกวงจรส�าหรบระบบไฟฟาชนลางของอาคารออกตางหากและใหสามารถปลดวงจร ออกไดโดยสะดวกในกรณทมน�าทวมขงและควรมการปองกนวงจรนดวยเครองตดไฟรวดวย

14.อปกรณปองกนกระแสเกนและลดวงจรทท�าหนาทเปนเมนสวตชควรมจ�านวนขวดงน ระบบไฟทไมมสายดนเบรกเกอรตองเปนชนดทตดพรอมกนทง2ขวหากใชฟวส

อาจใชขวเดยวได แตตองตออยในสายเสนทมไฟและตองมสะพานไฟหรอคตเอาท 2 ขว ท

สามารถปลดไฟพรอมกนทง2ขว

ระบบไฟทมสายดนเบรกเกอรและฟวสสามารถใชชนดทตดเพยงขวเดยวในสายเสน

ทมไฟไดยกเวนกรณหองชดของอาคารชดตองถอวามไฟทง2เสนและเปนชนดตดสองขว

3.3 สวตชปด-เปด

สวตชปด-เปดในทนหมายถงสวตชส�าหรบปด-เปดหลอดไฟหรอโคมไฟส�าหรบแสงสวาง

หรอเครองใชไฟฟาชนดอนๆทมการตดตงสวตชเองมขอแนะน�าดงน

1. เลอกใชสนคาทมมาตรฐานมอก.824หรอมาตรฐานสากลอนๆทมการรบรองเชนIEC,UL,VDE,KEMA,DINเปนตน

2. แรงดนไฟฟาและกระแสไฟฟาทก�าหนดของสวตชตองไมต�ากวาคาทใชงานจรง3. การเขาสาย/ตอสายตองแนนและมนคงแขงแรง4. สปรงตองแขงแรงตดตอวงจรไดฉบไว5. ฝาครอบไมราวหรอแตกงาย6. ถาใชงานภายนอกตองทนแดดทนฝนไดดวย

30

7. ถาสมผสทสวตชแลวร สกวาอ นหรอรอน แสดงวามการตอสายไมแนนหรอสวตช เสอมคณภาพ

8. หลกเหลยงการตดตงสวตชในทชนแฉะและหามสมผสหรอใชสวตชในขณะทรางกายเปยกชน

9. ตดตงสวตชตดวงจรเฉพาะกบสายเสนทมไฟ(ฉนวนสด�าหรอฉนวนสน�าตาล)เทานน

3.4 เตาเสยบและเตารบ

ขอแนะน�าในการใชเตาเสยบและเตารบทดและปลอดภย

3.4.1 เตาเสยบ-เตารบทใชตองไดมาตรฐานมอก.166-2549(หรอฉบบแกไขปลาสด)

ปจจบนนเตาเสยบและเตารบ

ทมการผลตหรอสงซอเขามาใชงานกบ

เครองใชไฟฟาในประเทศไทยจะตอง

เปนไปตามมาตรฐานมอก.166-2549

(หรอฉบบแกไขปลาสด)ซงเปนมาตรฐาน

บงคบทตองปฏบตตามโดยมลกษณะรปแบบ

ของเตาเสยบ-เตารบดงน

� เตาเสยบ (Plug)

เปนแบบขากลมมฉนวนหมอยทโคนขาปลกทง2ขาเพอปองกนนวไมใหสมผสขาปลก

ทมไฟขณะเสยบหรอถอดปลกไดโดยเตาเสยบชนดขาแบนหรอกลมเปลอยทไมมการปองกน

จะยกเลกไปซงเตาเสยบขากลมนจะม2แบบคอ

ก. แบบ3ขามสายดน(ขาท3เปนขาสายดนทไมมฉนวนหม)ใชกบเครองใชไฟฟาทมตว

ถงภายนอกเปนโลหะทอาจมไฟรวได(เครองใชไฟฟาประเภท1)เตาเสยบ

ทใชจงตองมสายดนตวอยางของเครองใชไฟฟาประเภทน ไดแก ตเยน

เครองซกผา เตารด หมอหงขาว เตา หรอกระทะไฟฟา เตาไมโครเวฟ

คอมพวเตอรตงโตะเปนตน

ข. แบบ 2 ขา ใชกบเครองใชไฟฟาทมฉนวนหมโดยรอบหนากวาปกต 2 เทา หรอมกม

ตวถงภายนอกไมเปนโลหะ และไมมโอกาสถกไฟฟาดด เตาเสยบจง

ไมตองมสายดน เชน เครองชารจไฟโทรศพทมอถอ วทย ทว เครอง

เลนเทป ดวด วซด เปนตน โดยมากมกจะมสญลกษณ เปน

รปสเหลยมซอนกน2วงอยทตวเครองใชไฟฟา(เรามกเรยกวาเปนเครองใชไฟฟาประเภทฉนวน

2ชนหรอฉนวนไฟฟาประเภท2)

ไมมฉนวน

ไมมฉนวน

มฉนวน

31

� เตารบ (socket)

เตารบตามมาตรฐาน มอก. 166-2549 (หรอฉบบแกไข

ปลาสด) ตองเปนเตารบชนดทม 3 รกลม ชนดทมสายดน

โดยในเบองตนยอมใหใชเตารบชนด กลม-แบน (ตามรป) ได แต

จะหามใชเตารบชนดทมเพยง 2 ร ทไมมสายดน ดงนนตามมาตรฐาน. มอก. 166-2549

(หรอฉบบแกไขปลาสด)จะหามผลตหรอขายเตารบชนดทมเพยง2ร

3.4.2 เตาเสยบ-เตารบทดเมอเสยบแลวจะตองแนนพอควรและไมหลวมงายเพราะเมอ

หลวมแลว แมจะเปนเครองใชไฟฟาทกนไฟนอยกสามารถท�าใหเกดความรอนและ

ลกไหมตดไฟไดวธทดสอบอยางงายๆคอทดสอบในขณะไมมไฟเชนปดเครองใชไฟฟา

หรอใชเตาเสยบทมสายไฟเปลาๆ ทดลองเสยบปลกเขาออกประมาณ 5-10 ครง

แลวสงเกตวาถายงคงฝดและแนนแสดงวาไมหลวมใชงานไดด

3.4.3 เครองใชทน�ามาเสยบกบเตารบตองกนกระแสไฟฟา

ไมเกนขนาดพกดกระแสฯของเตารบ

(ไมเกน16Aหรอประมาณ2600W)

3.4.4 ควรเลอกใชเตารบชนดทมตวปดชอง(shutter)

ภายในรของเตารบดวยเพอเพมความปลอดภยส�าหรบ

ปองกนเดกเลกไมใหเอาวสดหรอนวแหยเขาไปในรเตารบได

หากไมมใหจดซอวสดปดรเตารบทมขายเปนการเฉพาะ(ตามรป)

3.4.5 ท�าไมเครองใชไฟฟาบางชนดจงตองมสายดนหรอใชเตาเสยบทมสายดน?

ตอบ: เพราะเครองใชไฟฟานนอาจเกดไฟรวในขณะใชงานได เพอความปลอดภย

จงตองมสายดนซงถาผใชไฟฟาใชงานโดยไมมการตอสายดนแลวยอมหมายความวา

ผใชไฟฟายอมรบความเสยงในอนตรายทอาจเกดขนตวอยางของกรณการใชงาน

ทอาจท�าใหเกดอนตรายไดแก

� การหกขาสายดนทเตาเสยบเครองใชไฟฟา

� การใชเตาปรบ(adapter)ชนดเปลยนจาก3ขาเปน2ขาแลวน�าไปเสยบ

เขากบเตารบ2ร(ชนดทไมมขวสายดน)ท�าใหไมมการตอลงดน

32

� กรณใชชดสายพวงชนดทเปนเตารบ

3รแตกลบมสายไฟและเตาเสยบเปนชนด2ขา

ทไมมสายดน

กรณน นอกจากจะมอนตรายจากการ

ไมมสายดนแลวยงมอนตรายจากสวตชเปด-ปดตดขว

ทไมมไฟ (ไฟสวตชดบ) ท�าใหนกวาปลอดภย แต

ความเปนจรงจะมไฟเขามาในเครองใชไฟฟาตลอด

ทงนเนองจากสวตชดงกลาวตดไฟเพยงขวเดยวและเตาเสยบมเพยง2ขาทสามารถสลบขว

ไดจงตดไฟผดขวได

�กรณของชดสายพวงทมสายดนทงในเตาเสยบและเตารบอยแลวแตน�าไป

เสยบกบเตารบ2รชนดทไมมขวสายดนหรอมการหกขาสายดนเปนตน

� กรณของชดสายพวงเตารบ3รทไมมการตอสายดนภายในหรอตอสลบขว

ไมเปนไปตามมาตรฐาน

� ตวอยางของ กรณทเคยมอบตเหตจนมผเสยชวต คอ ซอบานทมการตดตง

เตารบ3รไวแลวแตไมไดมการเดนสายดนไวภายในหรอมการเดนสายดนไวสนๆเฉพาะบรเวณ

เตารบโดยไมมการตอลงดนอยางถกตองเปนตนซงท�าใหผใชไฟฟาเขาใจผดคดวาทเตารบนน

ไดมการเดนสายดนไวอยางถกตองแลวเมอมอบตเหตไฟฟารวทเครองใชจงท�าใหตองสญเสย

ชวตดงนนผซอบานจงตองมการตรวจสอบใหแนใจโดยชางไฟฟาผช�านาญงานแลวเทานน

3.4.6 เตารบตองมการตอและเดนสายดนไปลงดนเขากบหลกดนใหถกตองตาม

มาตรฐาน กฟน.ทแผงเมนสวตชดวยหากไมมการตอสายลงดนหรอมการตอใช

อยางไมถกตองอาจมอนตรายถงชวตได

3.4.7 วธตรวจสอบการตอขวของเตารบทถกตอง

� ตรวจสอบโดยดต�าแหนงของรเตารบรวมกบการใชไขควงไฟฟา

● ใหตงตนจากรของเตารบทเปนขวสายดนทมสญลกษณ แลวหมนวน

ไปทางขวาตามเขมนาฬกา ขวทพบขวแรกจะเปนขว N ซงตองไมมไฟ และขวถดมา

จะเปนขว (L) ทมไฟ ทงนใหตรวจสอบยนยนความถกตองอกครงหนง

โดยทดสอบดวยไขควงไฟฟา (หมายเหต ถาน�าไปใชดขวของเตาเสยบ

ขวN,Lจะสลบขวกนกบขางตน)

33

� ตรวจสอบโดยดจากสญลกษณบนผวเตารบ(ตามมาตรฐานใหมจะตองม)รวม

กบการใชไขควงไฟฟา

● ขวทมสญลกษณLตองเปนขวทมไฟตดสวนขวทไมควรมไฟตดคอNและG

แตทง2ขวหลงทไมควรมไฟนกตองไมตอสลบกน โดยใหสงเกตเพมเตมจากสของสายไฟวา

ขวสายดน(G)ทแสดงไวดวยสญลกษณ นนจะตอดวยสายสเขยวหรอสเขยวสลบเหลอง

เทานน หากไมสามารถตรวจสอบได อาจจ�าเปนตองใชเครองมอตรวจสอบทมการจดท�าไว

ส�าหรบตรวจสอบขวสายเปนการเฉพาะส�าหรบสของสายไฟตามมาตรฐานนนเปนไปตามตาราง

ตอไปน

�หากพบวาการตรวจสอบดวยต�าแหนง สญลกษณ กบสของสายไฟมความไม

สอดคลองกบการทดสอบดวยไขควงไฟฟาอยางใดอยางหนงแสดงวามการตอสายไฟในบาน

ไมถกตอง ใหหยดการใชไฟทนท และแจงชางผช�านาญงานหรอเจาหนาทการไฟฟาใหรบ

ด�าเนนการแกไขโดยดวน

3.4.8 เตารบทตดตงในชนลางของอาคารควรใหอยสงพนระดบน�าทอาจจะทวมถง

และตองตดตงเครองตดไฟรวในวงจรดวย

3.4.9 เมอเลกใชเครองใชไฟฟา อยาถอดปลก

โดยดงทสายไฟออกจากเตารบ จะท�าให

สายช�ารดและการตอสายภายในปลกหลด

เปนอนตรายไดใหใชมอจบทตวปลกและ

ระวงอยาใหนวแตะถกขาปลก (กรณทยง

มขาแบนใชอย)

สของสายไฟ

(มอก. 11 -2531)

สของสายไฟ

(มอก. 11 – 2549)

สายไฟสำาหรบ สของสายไฟ สของสายไฟ

(มอก.11-2531) (มอก.11-2549)

ขวทมไฟ(L) ด�า น�าตาล

ขวนวทรล(N) เทาออน ฟา(น�าเงน)

ขวสายดนGหรอ เขยวแถบเหลอง เขยวแถบเหลอง

34

3.4.10 หามเสยบหรอถอดปลกในขณะทมอหรอรางกายเปยกน�า

หรอยนบนพนทชนแฉะ

3.4.11 หลกเลยงการใชเตารบทเสยบปลกไดพรอมกน

หลายตวหากหลกเลยงไมไดตองระมดระวงไมให

มการใชไฟเกนขนาดพกดของเตารบ เพราะอาจท�าให

เกดไฟไหมไดทงนพกดของเตารบพวงโดยรวมแลวปกตตองไมเกน16แอมป

3.4.12 หมนตรวจสอบโดยใชหลงมอสมผสฝาครอบของสวตชไฟฟาเตาเสยบและ

เตารบอยเสมอถาอนหรอรอนแสดงวาอาจมการตอสายทไมแนนหรอใชไฟเกน

ขนาดหากปลอยทงไวอาจเกดไฟไหมได

3.4.13 เตารบทใชงานภายนอกอาคารตองเปนชนดททนทานตอแสงแดดและปองกน

น�าฝนสาดไดและตองตอผานวงจรของเครองตดไฟรวซงอาจเปนทแผงสวตช

ทเตารบทเตาเสยบหรอแบบสายพวงกไดดวย

3.4.14 กรณทเตาเสยบหรอเตารบทใชอยเดมไมสอดคลองกบเตาเสยบหรอเตารบใหม

มขอแนะน�าดงน

เตารบเดมไมเปนไปตามมาตรฐานใหม

3.4.14.1 เตารบทใชอย เดมเปนชนด 2 ร (ไมมสายดน) เพอความปลอดภย

ควรเปลยนไปใชเตารบตามมาตรฐานใหมพรอมตดตงระบบสายดน

ใหถกตองตามมาตรฐาน

3.4.14.2 เตารบทใชอยเดมเปนชนด 3 ร แตคณภาพอาจไมด หรอไมแนใจวา

มการตดตงระบบสายดนถกตองหรอไมควรตดตอชางผช�านาญงานหรอ

ชางจากการไฟฟานครหลวงมาตรวจสอบดงน

� ตรวจสอบการตดตงระบบสายดนวามการตอสายดนและใชหลกดน

อยางถกตองตามมาตรฐานหรอไม

35

เตำเสยบเยอรมน-ฝรงเศสเตำเสยบ-เตำรบเยอรมน

● จดหาเตาปรบ(adapter)ทเหมาะสมมาใชงานชวคราว*

� ตรวจสอบสภาพเตารบทใชเดมวาปลอดภย

เพยงพอหรอไม เชน หลวมเกนไปส�าหรบใช

กบเตาเสยบขากลมแบบใหมหรอไม หาก

ไมปลอดภยควรเปลยนไปใชเปนเตารบตาม

มาตรฐานใหมหรอจดซอเตาปรบ(adapter)

ทเหมาะสมมาใชงานชวคราว*

3.4.14.3 ถาเตารบทใชอยเดมเปนชนด 3 รชนดแบนและ

มการเดนสายดนทถกตองเมอจะใชเตาเสยบ

ขากลมตามมาตรฐานใหม ขอแนะน�าวธใด

วธหนงใน3วธคอ

� เปลยนเตารบเปน3รกลม(กลม-แบน)

ตามมาตรฐานใหมหรอ

� วธทงายคอเปลยนเตาเสยบเปนชนดขาแบน3ขา(ตองระวงไมใหนว

สมผสขาแบนขณะเสยบ-ถอดปลก)หรอ

� จดซอเตาปรบ(adapter)ทเหมาะสมมาใชงานชวคราว*

3.4.14.4หากเตารบเกาเปนหลมแบบเยอรมน

ชนด2รกลมและมสายดน

(ขวสายดนเปนเขยว2เขยวดานขาง)ตามรป

� หากเตาเสยบเปนชนด2ขากลม

ไมมสายดนกสามารถเสยบใชงานไดเลย

� หากเตาเสยบเปนชนด3ขากลมแบบใหม

การแกไขจะตองเปลยนเตาเสยบหรอเตารบใหเปนชนดเดยวกน

● วธทงายทสดกคอเปลยนเตาเสยบกลม3 ขาใหมใหเปนเตาเสยบเยอรมนทม

แถบขวสายดนดานขาง(มขายอยทวไป)ตามรปท�าใหสามารถเสยบใชกบเตารบเยอรมนได

ขวสายดน

สายดนฝรงเศส

สายดนเยอรมน

36

รสำาหรบขาสายดน

ขวสายดน

สายดนไมเปนขาท 3

เตาเสยบขาแบน

เตาเสยบเยอรมน

ขวสายดน

ขวสายดน

เตาเสยบ (ปลก) เดม ไมเปนไปตามมาตรฐานใหม

3.4.14.5 หากเตาเสยบเครองใชไฟฟาเกายงเปนขาแบน(2ขาหรอ3ขา)สามารถ

เสยบเขาเตารบใหม (ชนดกลม-แบน) ไดเลย (แตตองระมดระวงไมให

นวแตะขาปลกขณะเสยบหรอถอดปลก)

3.4.14.6 เตาเสยบเกาเปนแบบเยอรมน(2ขากลมเปลอยไมมฉนวนแตมสายดน

ในรองดานขางเตาเสยบตามรป)

เตาเสยบชนดน แมจะมสายดนและมใชอยเปนสวนใหญแตเมอน�ามาเสยบใชกบ

เตารบ3รใหมกจะมปญหาสายดนไมตอถงกนตามรป

การแกไข จะตองเปลยนทตวเตาเสยบหรอทเตารบอยางใดอยางหนงใหสามารถ

เสยบขวสายดนเขาหากนได

1. วธท�าไดงายคอเปลยนเตาเสยบเยอรมนเปนเตาเสยบขาแบน

ตามรปเพอใหสายดนเสยบกบเตารบใหมได (ทงนเตาเสยบ

เยอรมนสามารถตอสลบขวระหวางLกบNได)หรอ

2. เปลยนเตาเสยบเปนขากลม3ขาตามมาตรฐานใหม(ถาม)

หรอ

3. เปลยนทงเตาเสยบและเตารบ ในกรณทใชหลายเตาเสยบ

อาจหาซอเตารบเยอรมนชด (ถาม) พรอมเปลยนเตาเสยบ

ดวยดงรป

4. จดหาเตาปรบ(adapter)ทเหมาะสมมาใชงานชวคราว*

37

NL

1. เตาปรบเปนอปกรณทออกแบบเพออ�านวยความ

สะดวกใหกบการใชงานเครองใชไฟฟาในระหวาง

การเดนทางไปยงตางประเทศทมมาตรฐานเตาเสยบ-

เตารบแตกตางไปจากเครองใชทเราใชงานอยโดยท

เตาปรบจะเนนใหสามารถตอใชงานเครองใชไฟฟาได

เปนการชวคราว ซงอาจจะมขอจ�ากดดานความ

ปลอดภย เชนการสมผสขาปลกขณะเสยบใชปลก

ขาแบนหรอกรณเสยบแลวไมแนน เปนตนดงนน

การใชเตาปรบจงไมเหมาะกบการใชงานอยางถาวร

หรอ ไมเหมาะกบเครองใชไฟฟาทกนกระแสไฟสงๆ

หรอใหความรอนซงอาจเกดอนตรายไดการใชงาน

จงตองเพมความระมดระวงและดแลมากเปนพเศษ

2. เตาปรบบางประเภทอาจเสยบใชไฟได แตจะม

ปญหาสลบขวสายไฟ ระหวางสายเสนไฟ (L) กบ

สายนวทรล (N) เช น เตารบมาตรฐานองกฤษ

กบเตารบอเมรกน หรอ เตารบ มอก. 166 จะม

ต�าแหนงขวสลบกนดงรป สวนจะมอนตรายหรอไม

กขนอยกบมาตรฐานการออกแบบของผผลตเครอง

ใชไฟฟานนวายอมใหมการสลบขวสายL,Nไดมาก

นอยเพยงใด (ถาเปนขวสายดนจะสลบกบขวใดๆ

ไมไดเลย)

3.4.14.7 เตาเสยบเดมเปนขากลม2ขาชนดมฉนวนทโคนขา

แตขนาดของขานนคอนขางเลก(2.5A)ตามรป

เตาเสยบชนดนอาจมปญหาเสยบไมแนนกบเตารบ

แบบกลม-แบนทผลตไมไดมาตรฐานมขอแนะน�าดงน

● จดหาเตาปรบ(adapter)ทเหมาะสมมาใชงานชวคราว*

(เชนเปลยนเปนขาแบน)เพอใหสามารถใชงานได

*หมายเหต ขอควรระวงในการใชเตาปรบ(adapter)

38

3.4.15 ขอแนะน�าในการตอปลกทเครองใชไฟฟาใหมสายดนดวยตวเอง

การตอสายดนทเครองใชไฟฟาโดยขาดความร นอกจากจะไมไดประโยชนแลว

ยงกลบจะเปนอนตรายมากยงขน ดงนนขอใหปรกษาผเชยวชาญกอนด�าเนนการ หามตอ

สายดนเองโดยพลการ

ปจจยส�าคญทตองค�านงในการตอสายดนทเครองใชไฟฟาดวยตวเองมดงน

ก. หามตอสายดนทเครองลงดนโดยตรงตองตอเปนระบบสายดนลงดนทเมนสวตช

ใหถกตองตามมาตรฐานของการไฟฟาฯ

ข. ตองเปนเครองใชไฟฟาทไดออกแบบใหตอสายดนไดจากผผลตทนาเชอถอ

แลวเทานน โดยจะตองมเครองหมาย แสดงใหเหนทตวเครองในต�าแหนง

ทตองการใหตอหรอมการตอสายดนสเขยวออกมากบเครองแลวเทานน

ค. ตวถงโลหะของเครองทสายดนตออยตองไมแตะหรอตอกบสายนวทรลทเครอง

ใชไฟฟา และตองมระดบคาความเปนฉนวนระหวาง สายนวทรลรวมทง

สายเสนทมไฟกบ ตวเครองททดสอบแลววามคาความเปนฉนวนสงเพยงพอ

มฉะนนจะท�าไมได(เชนคาความตานทานฉนวนตองมคาไมต�ากวา0.5เมกกะ

โอหมเมอทดสอบดวยแรงดนไฟตรง500โวลตเปนตน)

ง. จดตอสายดนทเครองตองมพนผวหนาสมผสทดและแนนแขงแรงและสามารถ

ทนกระแสลดวงจรไดโดยไมหลดขาด

จ. ขนาดสายดนทใชตองเปนไปตามมาตรฐานหากไมมขอมลใหใชสายดนขนาด

เทากบขนาดสายไฟทเขาเครอง

ฉ. ส�าหรบเครองใชไฟฟาทตอสายดนมาจากผผลตแลวโดยยงไมไดตอเขาหวปลก

หากตรวจสอบแลวมนใจตามคณสมบตขางตน กสามารถตอเขาหวปลกไดเอง

แตตองตอสายเขาขวใหถกตองตามมาตรฐานของปลกและสของสายไฟนนๆ

3.5 ชดสายพวง (extension cord sets)

ชดสายพวงหรอตลบสายไฟทมการใชงานกนมาก

กคอ ชดทประกอบดวยสายไฟออนพรอมเตาเสยบดานหนง

ประกอบเขากบเตารบหยบยกไดแบบเดยวหรอแบบหลาย

เตารบ

39

ขอแนะน�าในการใชชดสายพวง

� เตาเสยบและเตารบทใชกบชดสายพวงจะตองเปน

ไปตามมาตรฐาน มอก.166-2549 (หรอฉบบแกไข

ปลาสด)

� เพอความปลอดภย ควรเลอกใชเตารบชนดทมตว

ปดชอง (shutter) ปองกนวสดอนแหยเข าไปใน

รของเตารบดวย หากไมมกควรหาซอหมดพลาสตกมาอดชองเตารบทไมไดม

การใชงานดวย

� สายไฟส�าหรบชดสายพวงตองเปนชนด 3 สาย

เพอใหสอดคลองกบเตารบชนด 3 ร ทมสายดน

และเตาเสยบทใชกตองมขวสายดนชนดขา3ขา

ดวย(หามหกขวสายดนทง)ดงนนหากมเพยง2สาย

หรอใชเตาเสยบไมมสายดน นอกจากจะไมเกด

ประโยชนใดๆ ดานความปลอดภยเนองจากไมม

การตอลงดนแลว ยงอาจเกดอนตรายจากไฟฟาดด

จากการเขาใจผดเมอมการตดสวตชผดขว (ไฟสวตชดบแตมไฟมา) เนองจาก

เตาเสยบมเพยง2ขาจงสามารถเสยบสลบขวได

� ขวของเตาเสยบและเตารบตองตออยางถกตองมฉะนนอาจถกไฟฟาดดเปนอนตราย

ได ใหตรวจสอบการตอขวทถกตองไดตามวธการตรวจสอบการตอขวของเตารบ

ขางตน

� ขนตอนการใชชดสายพวงทถกตองคอเสยบเครองใชไฟฟาเขากบชดสายพวงกอน

โดยทตองดใหแนวาไมไดเปดสวตชเครองใชไฟฟานนอยแลวจงเสยบจายไฟเขากบ

ชดสายพวง

� ชดสายพวงทมเตารบหลายตวนน จะตองระวงมให

กระแสไฟฟาทเกดจากการใชงานรวมกนเกนกวาขนาด

พกดกระแสของชดสายพวงและไมเกนขนาดพกด

กระแสของเตารบตดผนงทน�าเตาเสยบของชดสายพวง

นนไปเสยบอย ด วย (พกดกระแสเต ารบปกตจะ

ไมเกน16Aหรอคดเทยบเทาการใชไฟรวมกนประมาณ

2600W)

40

� ชดสายพวงนนออกแบบมาใหใชส�าหรบงานชวคราวเทานนไมไดออกแบบมาใหใช

งานแบบตดตงถาวรดงนนหามน�าไปตดตงหรอเดนสายพาดไปกบผนงหอง เพดาน

ใตพนใตพรมหรอบรเวณทางเดนเทาสายไฟจะช�ารดเกดไฟไหมได

� หามพาดสายไฟผานประตเพดานหนาตางรผนงบานพบประตของตหรอกลองหรอ

กระท�าการใดๆทจะท�าใหสายไฟไดรบแรงบบแรงกดทบเชนการใชหมดยง(staple)

หรอตะปเพราะสายไฟจะช�ารดเกดไฟรวหรอลดวงจรท�าใหเกดไฟไหมไดงายหากม

ความจ�าเปนจรงๆใหใชไดชวคราวแตตองมผควบคมดแลและตองเสรมเพอปองกน

สายไฟมใหช�ารดเสยหายในต�าแหนงของสายทจะถกทบและใหถอดออกทนทเมอเลก

ใชงาน

� สายไฟส�าหรบชดสายพวงควรตองมฉนวน2 ชน และหามใชงานหากพบวาฉนวน

เปลอกนอกมรองรอยแตกหรอถลอก ไมควรใชสายไฟทมการซอมหรอพนดวยเทป

เนองจากไมปลอดภย

� หามใชชดสายพวงในสถานทอนตราย สถานทไวไฟ หรอทๆ มฝ นผงทอาจเกด

ระเบดได

� เนองจากขณะใชงานสายพวงจะเกดความรอนสะสมในสายไฟขนาดพกดกระแส

ไฟฟาของชดสายพวงจงก�าหนดตามสภาพการใชงานทสายไฟถกคลออกในแนวตรง

และในทๆ มอากาศเปด ดงนนหากมการใชงานในขณะทสายขดเปนมวนหรอ

ขมวดเปนปมหรออยในทๆ ไมสามารถถายเทอากาศไดด จะเปนการจ�ากดหรอ

ลดขนาดพกดกระแสไฟฟาของสายไฟลง ซงอาจท�าใหเกดความรอนสงเกน สายไฟ

เสยหายและเกดไฟไหมได

41

� หามน�าชดสายพวงหลายชดมาตออนกรมไปใชงานไกลๆ เนองจากจะท�าใหเกด

ความรอนเกนในชดสายพวง รวมทงมแรงดนไฟตกปลายทางดวย ทงนเนองจาก

ขนาดของสายไฟของชดสายพวงมกจะถกก�าหนดดวยความยาวของสายไฟดวยเชน

ชดสายพวงทมความยาวมากตองใชสายไฟทมขนาดใหญขนเปนตนในกรณทตอง

เดนสายไกลใหซอใชชดสายพวงชนดสายยาวทมตวน�าโตจะเหมาะสมกวา

� ขนาดสายไฟทแนะน�าใหใชกบชดสายพวงขนาดพกด10,16A.นนควรใชสายไฟ

ขนาดพนทหนาตดตงแต0.75,1.0ตร.มมขนไปส�าหรบความยาวสายไฟ3-5เมตร

และใชขนาด1.0และ1.5ตร.มมส�าหรบความยาวสายประมาณ20เมตรเปนตน

� ถาสงเกตวา เมอใชงานแลวเกดความรอนแสดงวามความไมปลอดภยเกดขนแลว

ใหหยดใชงานทนท

� การเกบรกษาชดสายพวงใหเกบในทรมอยาทงไวภายนอกหรอปลอยใหถกกบ

แสงแดดซงจะท�าใหวสดเสอมสภาพ

� เมอไมไดใชงานใหปดสวตชและตองถอดปลก(เตาเสยบ)ของชดสายพวง

ออกทกครง

� เมอใชงานภายนอกอาคารหรอทชนแฉะตองมการปองกนวงจรดวยเครองตดไฟรว

ทกครง

� หามน�าชดสายพวงไปใชกบเครองใชไฟฟาทใหความรอนเพราะมกจะกนไฟเตมพกด

ขนาดของสายและเกดความรอนสงไดงาย เชน เตาไฟฟาชนดตางๆ เตาไมโครเวฟ

เปนตนหากจ�าเปนตองใชตองตรวจสอบขนาดกนไฟวาไมเกนพกดของชดสายพวง

และใหใชชวคราวเทานน และเลอกใชชนดทสายสนทสดดวย (ถาสายยาวจะเพม

ความรอนของสาย)

� ชดสายพวงทมสญลกษณมอก. เลขท 11-25xxนน อาจเขาใจผดวาสนคานนได

มาตรฐานซงทจรงแลวมาตรฐานมอก.11เปนมาตรฐานของสายไฟฟาเทานนมใช

มาตรฐานของเตาเสยบ-เตารบแตอยางใด

� สรปหลกการส�าคญ3ประการในการเลอกซอใชชดสายพวงใหถกกบการใชงานกคอ

● ตองรวาจะใชกบงานในรมหรองานนอกอาคาร

● ตองรวาเครองทจะใชไฟนนกนไฟเทาใด

● จดทจะใชไฟนนหางไกลแคไหนจากจดตอไฟทใกลทสด

● เตาเสยบและเตารบในชดสายพวงนนตองผลตตามมาตรฐานมอก.166-2549

(หรอฉบบแกไขปลาสด)

42

4.สำยดนและเครองตดไฟรว

ไฟเขา

ไฟออก

เครองตดไฟรว

RCBO = Residual Current Circuit Breaker with Overcurrent Protection

RCCB=ResidualCurrentCircuitBreaker(withoutOvercurrentProtection)

เครองใชไฟฟา

4.1เครองตดไฟรว

4.1.1. เครองตดไฟรวคออะไร

เครองตดไฟรว หรอทร จกกนวา “เครองกนไฟดด” คอ

เครองตดไฟฟาอตโนมตทท�าหนาทปองกนอนตราย โดยตดไฟ

ทไหลผานตวมนในกรณทพบวามกระแสไฟฟาบางสวนรวหายไปคอ

ไมไหลยอนกลบไปตามสายไฟของการไฟฟาแตกลบมไฟรวไหลไปทอน

เชน รวไหลลงไปในดน โดยผานรางกายมนษยเมอมการสมผสไฟหรอ รวผานฉนวนทช�ารด

ของอปกรณไฟฟาเปนตนเครองตดไฟรวอาจมชอเรยกอยางอนอกเชนเครองตดกระแสไฟฟา

รวลงดน(ELCB,GFCI)เครองตดกระแส(เศษ)เหลอ(RCD,RCCB,RCBO)เปนตน

4.1.2. ประโยชนของเครองตดไฟรว

� ปองกนอนตรายจากไฟดด(ตดไฟรวทไหลผานรางกาย)

� ปองกนอคคภย (ตดไฟรวทไหลลงดนทอปกรณไฟฟาหรอสายไฟฟา ในกรณท

เครองปองกนกระแสเกน เชนฟวสหรอเบรกเกอรไมท�างานหรอท�างานชาเนองจากปรมาณ

กระแสไฟรวมคาต�าหากปลอยทงไวอาจท�าใหเกดอคคภยได)

4.1.3. ประเภทเครองตดไฟรว

เครองตดไฟรวจะมอยหลายประเภทในทนขอแบงออกเปน2ประเภทคอ

43

� เครองตดไฟรวทตดกระแสลดวงจรได(RCBO)สามารถใชตดไดทงไฟรวและ กระแสลดวงจร � เครองตดไฟรวทไมสามารถตดกระแสลดวงจร (RCCB) จงตองใชรวมกบ ฟวสหรอเบรกเกอรดวยทกครง

4.1.4. คณสมบตและการใชงานของเครองตดไฟรว เครองตดไฟรวทใชปองกนไฟดดตองมคณสมบตและการใชงานดงน � เครองตดไฟรวทใชปองกนไฟดดตองมพกด

ขนาดกระแสไฟฟารวไมเกน30mAและตองตดไฟไดภายในระยะเวลา0.04วนาทเมอมไฟรวขนาด5เทาของพกด(=150mA)และตองเปนไปตามมาตรฐานมอก.909

� เครองตดไฟรวควรตดตงควบคไปกบการตดตงระบบสายดน (ดรายละเอยดเรองสายดน) และควรตดตงใชงานในวงจรไฟฟาเฉพาะจด เชน วงจรเตารบในหองครว,หองน�า (เครองท�าน�าอน),หองเดกๆหรอวงจรเตารบ/สายไฟทตอไปใชงานภายนอกอาคารทงชวคราวและถาวร เชน ไฟทใชในสวนสนามหญาหนาประตบานกรงหนาบานปมสบน�าบอเลยงปลาการกอสรางซอมแซมเปนตน

� ไมควรตดตงเครองตดไฟรวธรรมดา(ขนาด30mA)เพยงตวเดยวปองกนรวมทกวงจรทเมนสวตชเพราะอาจจะมปญหาเครองตดท�างานบอยแลวในทสดกไมอาจใชเครองตดไฟรวตวนนได ปญหาดงกลาวจะมากหรอนอยขนอยกบสภาพการ เดนสายและการตดตงใชงานของเครองใชไฟฟา หรอมอปกรณทตามปกตม กระแสไฟรวลงดนมาก เชน อปกรณปองกนฟาผา, เครองปรบอากาศ, อปกรณ ทมโอกาสเปยกชน เปนตน กรณเชนน จะตองแยกปองกนดวยเครองตดไฟรว ในแตละวงจรหรอปองกนเฉพาะวงจรทจ�าเปน ในทางปฏบตอาจตองตรวจสอบปรมาณกระแสไฟรวในแตละวงจรดวยเครองตรวจวดกระแสไฟรว ถาวงจรใด มไฟรวมากเปนปกตตองใชเครองใชไฟฟาทมพกดไฟรวสงขนเชนขนาด100,300หรอ500mAปองกนเฉพาะในวงจรนนๆ

� การตดตงเครองตดไฟรวส�าหรบใชปองกนรวมทกวงจรทเมนสวตช(ขนาด100mA,300mAหรอ500mA)รวมกบการตดตงระบบสายดนจะชวยเปนมาตรการเสรมส�าหรบปองกนอคคภยจากการใชไฟฟาไดอกชนหนงโดยทขนาด30mAนนกยงคงใชปองกนในแตละวงจรยอยและหากมปญหาการท�างานพรอมกนใหเลอกชนดทมการหนวงเวลา(TypeS)ส�าหรบเครองตดไฟรวทเมนสวตช

44

� เมอตดตงรวมกบระบบสายดนต�าแหนงทมการตอลงดนตองอยดานไฟเขาของ

เครองตดไฟรวเสมอ

4.1.5. เราจะรไดอยางไรวาเครองตดไฟรวทมอยปลอดภย:

เราสามารถตรวจสอบวาเครองตดไฟรวทมอยจะท�างานไดอยางปลอดภยไดหรอไมดงน

� ควรมการตดตงพรอมกบตดตงระบบสายดน(ดรายละเอยดเรองสายดน)

� ควรมการตดตงเขาสายอยางถกตองการตอสายทไมถกตอง เครองจะไมท�างาน

สายไฟทเขาและออกตองไมรวมสายดนต�าแหนงของการตอลงดนตองอยกอน

ดานไฟเขาของเครองตดไฟรว

� การกดปมทดสอบเปนประจ�าเปนเพยงการทดสอบวากลไกการตดวงจรยงสามารถ

ท�างานไดเทานน(ไมสามารถบอกไดวาตดตงถกตองหรอไมสามารถตดไดไวหรอไม)

� การตรวจสอบการท�างานตองตรวจดวยเครองตรวจสอบการท�างานของเครองตด

ไฟรว(RCDtester)วาสามารถตดไฟรวไดภายในระยะเวลาทก�าหนดหรอไม

4.1.6 ขอแนะน�าในการตรวจสอบเมอเครองตดไฟรวท�างาน

ทกครงทเครองตดไฟรวท�างานตดไฟแสดงวาไดมไฟรวในสวนใดสวนหนงของวงจรไฟฟา

เกดขนแลว จงมความจ�าเปนตองตรวจสอบสาเหตเพอการแกไขตอไป ซงขอแนะน�าวธ

ตรวจสอบดงน

� ตรวจสอบวาเครองตดไฟรวทท�างานนนจายไฟบรเวณใดบาง

� ตรวจสอบและสอบถามผเกยวของวาขณะเกดเหตมการใชเครองใชไฟฟาอะไรบาง

� แจงใหทกคนทเกยวของทราบเพอปดและงดจายไฟเครองใชไฟฟาทเกยวของ

ทงหมด

� สบจายไฟเครองตดไฟรวแลวจ�าลองการใชไฟ โดยการทดลองจายไฟเครอง

ใชไฟฟาทมการใชไฟทละเครอง โดยสงเกตวาเมอมการตดไฟเกดขน แสดงวาม

ไฟรวกบเครองใชเครองสดทายทมการจายไฟนน

� ในทางปฏบตหากจ�าเปนอาจตองใชเครองตรวจสอบกระแสไฟฟารว (leakage

currenttester)ลกษณะเปนเครองวดกระแสแบบคลองสายไฟทสามารถวดไฟรว

ไดละเอยดเปนมลลแอมปหรอไมโครแอมป

� ขอสงเกตอนๆเพมเตม

● ตรวจสอบวามฝนตกหรอน�าทวมทท�าใหเครองใชไฟฟาหรอสายไฟฟาเกาๆ

เปยกน�าชนหรอไมซงมกจะท�าใหเกดไฟรวได

45

● เครองตดไฟรวมกจะไวกบสญญาณคลนฟาผา โดยไมตองมไฟรวกบ เครองใชไฟฟากได จงตองตรวจสอบวาขณะเกดเหตมเหตการณ ฟาแลบ ฟารองฟาผาหรอไม

● ผนงทชนเนองจากฝนตกกอาจท�าใหสายไฟเกาๆทพาดกบผนงมไฟรวไดเชนกน

4.2สำยดน

4.2.1 สายดนคออะไร สายดน คอ สายไฟทออกแบบไวเพอใหเกดความปลอดภยกบผใชเครองใชไฟฟา สายไฟเสนดงกลาวปลายดานหนงจะตองมการตอลงดนปลายอกดานหนงจะตอเขากบสวนทเปนโลหะของวตถหรอเครองใชไฟฟาทตองการใหมศกยไฟฟาเปนศนยเทากบพนดน หมายเหตสายดนโดยทวไปจะมสองชนดคอ1.สายดนเพอใหท�างานได(functionalearthingconductor) เปนสายดนชนดทไมเกยวของกบเรองความปลอดภยมไวเพยงเพอใหเครองใชไฟฟาท�างานไดและ2.สายดนปองกน(protectiveearthingconductor)ทมไวเพอใหเกดความปลอดภยในการใชไฟฟาสายดนทกลาวถงทงหมดในเอกสารนจะหมายถงเฉพาะสายดนปองกนโดยจะเรยกสนๆวาสายดน

4.2.2 ประโยชนของสายดน 4.2.2.1 ปองกนไฟฟาดดเมอมกระแสไฟฟารวจากเครองใชไฟฟา การท�างานของสายดนอาจเปนไปไดใน3ระดบคอ ● กรณกระแสไฟรวมปรมาณมาก(ไฟรวไมผานความตานทาน)เชนสายเสนทมไฟ

ไปแตะกบตวถงโลหะของเครองใชไฟฟาทมการตอลงดนผานทางเตาเสยบ-เตารบเปนตนหนาทของสายดนในกรณนคอท�าใหเกดการลดวงจร(กระแสฯมคาสงมาก)และเปนเสนทางใหกระแสลดวงจรไหลกลบจากตวถงของเครองใชไฟฟาไปยงสายนวทรลของการไฟฟาผานทางสายดนไดโดยสะดวก (สายดนตอกบสายนวทรลทเมนสวตช) ขณะเดยวกนสายดนกจะชวยรกษาแรงดนของตวถงไมใหสงจากดนมากและหนาทๆส�าคญกคอการทท�าใหเครองปองกนกระแสเกนทเมนสวตชหรอในวงจรยอยท�าหนาทตดกระแสลดวงจรไดอยางรวดเรว

ถาไมมสายดนผใชเครองใชไฟฟาจะไดรบอนตรายจากไฟฟาดดทนทเมอสมผสเครองใชไฟฟา

ถามเครองตดไฟรว แตไมมสายดนเครองตดไฟรวจะท�างานไดกตอเมอ มผไปสมผสไฟทรว ท�าใหไฟรวไหลผานรางกายลงดนเสยกอน (ทานตองถก

ไฟดดกอนเครองจงจะตด)เนองจากไฟรวไหลลงสายดนไมได(ไมมสายดน)

46

ถามสายดนและมเครองตดไฟรวรวมอยดวย เครองตดไฟรวกจะชวยท�างานตดไฟทนททมการรวเกดขน (เพราะมไฟรวไหลลงสายดน) โดยไมจ�าเปนตองรอใหมผไปสมผสไฟใหถกดดเสยกอน ดงนนการมเครองตดไฟรวรวมอยดวยสามารถปองกนอนตรายไดอกชนหนง(ตดไดไวกวาเครองตดกระแสลดวงจร)

● กรณกระแสไฟรวมปรมาณปานกลาง (ไฟรวผานความตานทาน) ไฟรว จากฉนวนเสอมช�ารด หรอจากความชน หรอรวผานวสดหรอสตวทไปแตะ สายเสนไฟ แลวมาแตะทตวถง เปนตน กรณนจะมคากระแสไฟรวปานกลาง ไมมากถงกบเกดกระแสลดวงจร กระแสไฟรวจงไมสงเพยงพอทจะท�าให เครองปองกนกระแสเกนตดไดอยางรวดเรวดงนนการมสายดนอยางเดยว จงไมสามารถปองกนไฟดดในกรณนไดดวยตวเองซงในกรณนการมเครองตดไฟรวอยางเดยวโดยไมมสายดนกจะไมท�างานเชนเดยวกน(จนกวาจะมผถกไฟดดเสยกอน)แตถามการตดตงเครองตดไฟรวรวมกบสายดนทงสองสวนจะชวยเสรม การท�างานไดเปนอยางด โดยไฟจะรวลงสายดนแทนทจะรวผานคน ทไปจบ ซงจะชวยใหเครองตดไฟรวท�างานปลอดภยมากยงขน (การท�างานเชนเดยวกบกรณไฟรวมากขางตน)

● กรณกระแสไฟรวปรมาณนอยชนดทไมเปนอนตราย(ไฟรวโดยการเหนยวน�า ประมาณ0-5mA)เปนไฟรวจากการใชงานปกตทเกดจากการเหนยวน�าทางไฟฟา ภายในเครองใชไฟฟา ไมไดเกดจากฉนวนเสอมสภาพหรอช�ารดแตกท�าใหผใช เกดความร�าคาญ ทสมผสแลวจะร สกวามไฟดดเลกนอย ซงมกจะเปนกบ เครองใชไฟฟาประเภทท 1 ทออกแบบมาใหตองตอสายดนแตผใชไฟฟาไมตอ สายดนดงนนการมเพยงสายดนจะสามารถปองกนไฟดดในกรณนไดอยางสมบรณ เครองตดไฟรวเพยงอยางเดยวไมสามารถแกปญหานได

4.2.2.2 เพอใหมแรงดนอางองเปนศนยเทากบพนดน การตอลงดนของระบบไฟฟาและของเครองใชไฟฟาของผใชไฟฟาจะปองกนไมใหเครองใชไฟฟาไดรบความเสยหายหากเกดแรงดนผดปกตขนในระบบไฟฟา(กรณเชนเดยวกบการปองกนฟาผา) 4.2.2.3 เพอลดอนตรายอนเนองจากแรงดนสมผสทเกดจากการสมผสไฟรวทเครองใชไฟฟา 4.2.2.4 เพอการท�างานทสมบรณของเครองใชไฟฟาบางประเภทเชนคอมพวเตอรเครองเสยงอปกรณอเลกทรอนกสอปกรณสอสารทอาจท�างานไดไมสมบรณหรอช�ารดไดงายหากไมม

สายดนเปนตน

47

4.2.3 เครองใชไฟฟาประเภทใดบางทตองมสายดน

� เครองใชไฟฟาประเภททตองมสายดน:

เครองใชไฟฟารวมทงอปกรณตดตงทางไฟฟาทมโครงหรอเปลอกหมเปนโลหะซงบคคล

มโอกาสสมผสได และมโอกาสเกดไฟฟารว ตองมสายดน เชนตเยน, เตารด, เครองซกผา,

หมอหงขาว,เครองปรบอากาศ,เตาไมโครเวฟ,กระทะไฟฟา,กระตกน�ารอนไฟฟา,

เครองท�าน�ารอนหรอน�าอน,เครองปงขนมปงเปนตนเราเรยก

เครองใชไฟฟาเหลานวาเปนเครองใชไฟฟาประเภท1

เตาเสยบทใชกบเครองใชประเภท1ตามมาตรฐาน

มอก.-166ใหมจะเปนแบบ3ขากลม(ดในเรองเตาเสยบ-เตารบ)

� เครองใชไฟฟาประเภททไมตองมสายดน

ก. เครองใชไฟฟาประเภท2ซงมสญลกษณ

หรอมเครองหมาย (เพอความมนใจอาจใชไขควง

ลองไฟทดสอบโลหะทสมผสไดบนเครองใชไฟฟาถาม

สญลกษณประเภท2แลวแตยงมไฟรวอยกแสดงวา

เครองใชนนผลตไมไดมาตรฐานและจ�าเปนตอง

มสายดน)ตวอยางของเครองใชไฟฟาประเภท2เชนวทย,โทรทศน,พดลมเปนตน

เตาเสยบทใชกบเครองใชไฟฟาประเภท2ตามมาตรฐานมอก.-166ใหมจะเปน

2ขากลมมฉนวนหม(ดในเรองเตาเสยบ-เตารบ)

ข. เครองใชไฟฟาประเภท3ไดแกเครองใชไฟฟาทใชกบแรงดนไฟฟาไมเกน50โวลต

โดยตอจากหมอแปลงชนดพเศษทไดออกแบบไวเพอความปลอดภย เชน เครอง

โกนหนวด,โทรศพทเปนตนสญลกษณทใชไดแก

4.2.4 สญลกษณและสของสายดน

เครองใชไฟฟาทมเครองหมาย แสดงวาตองมสายดนโดยมกจะแสดงไวในต�าแหนง

หรอจดทจะตองตอสายดน และสของสายไฟฟาเสนทแสดงวาเปนสายดน คอ สเขยวหรอ

สเขยวสลบเหลอง

สายไฟสำาหรบ สของสายไฟ (มอก.11-2531) สของสายไฟ (มอก.11-2549)

ขวทมไฟ(L) ด�า น�าตาล

ขวนวทรล(N) เทาออน ฟา(น�าเงน)

ขวสายดนGหรอ เขยวแถบเหลอง เขยวแถบเหลอง

48

2.4 เมตร 1.5 เมตร 1.5 เมตร

4.2.5 วธตดตงระบบสายดนทถกตอง

1. จดตอลงดนของระบบไฟฟา (จดตอลงดนของเสนศนยหรอนวทรล) ตองอยดาน

ไฟเขาของเครองตดวงจรตวแรกของตเมนสวตช

2. ภายในอาคารหลงเดยวกนไมควรมจดตอลงดนมากกวา1จด

3. สายดนและสายเสนศนยตองตอรวมกนทจดตอลงดนภายในตเมนสวตช

(ดขอยกเวนส�าหรบหองชดอาคารชด)และหามตอรวมกนในทอนๆอกอาทเชน

ในแผงสวตชยอยขวสายศนยตองมฉนวนกนแยกจากตวกลองสวนขวตอสายดนกบ

ตวตจะตอถงกนและตอลงสายดนซงขวสายศนยและขวสายดนจะไมมการตอถงกน

4. ตเมนสวตชส�าหรบหองชดของอาคารชดและตแผงสวตชประจ�าชนของอาคารชด

ใหถอวาเปนแผงสวตชยอยหามตอสายเสนศนยและสายดนรวมกน

5. ไมควรตอโครงโลหะของเครองใชไฟฟาลงดนโดยตรงแตถาไดด�าเนนการไปแลว

ใหแกไขโดยมการตอลงดนทเมนสวตชอยางถกตองแลวเดนสายดนจากเมนสวตช

มาตอรวมกบสายดนทใชอยเดม

6. ไมควรใชเซอรกตเบรกเกอรชนด120/240Vกบระบบไฟ220V เพราะพกด IC

จะลดลงประมาณครงหนง

7. การตดตงเครองตดไฟรว จะเสรมการปองกนไฟฟาดดใหสมบรณแบบยงขน เชน

กรณทมกจะมน�าทวมขงหรอกรณสายดนขาด เปนตนและจดตอลงดนตองอย

ดานไฟเขาของเครองตดไฟรวเสมอ

8. ถาตเมนสวตชไมมขวตอสายดนและขวตอสายเสนศนยแยกออกจากกนเครองตด

ไฟรวจะตอใชไดเฉพาะวงจรยอยเทานนจะไมสามารถใชตวเดยวปองกนทงบานได

9. วงจรสายดนทถกตองในสภาวะปกตจะตองไมมกระแสไฟฟาจากการใชไฟปกต

ไหลอย

10. ถาเดนสายไฟในทอโลหะจะตองเดนสายดนในทอโลหะนนดวย(หามเดนสายดน

นอกทอโลหะ)

49

11. ดวงโคมไฟฟาและอปกรณตดตงทเปนโลหะควรตอลงดนมฉะนนตองอยเกนระยะ

ทบคคลทวไปสมผสไมถง(สง2.40เมตรหรอหาง1.50เมตรในแนวราบ)

12. ขนาดและชนดของอปกรณระบบสายดนตองเปนไปตามมาตรฐานกฎการเดนสาย

และตดตงอปกรณไฟฟาของการไฟฟานครหลวง

หมายเหต 1. ข�วตอสายศนยตองมฉนวน ค�นกบกลองโลหะ2. ขนาดของข�วตอสายดน (G) ตองทนกระแสสายศนย และไฟฟาลดวงจร

สายตอหลกดนมขนาดข�นอยกบขนาดสายเมน และไมเลกกวา

10 ตร.มม.

ข�วตอสายดน

เคร�องปลดวงจร

เคร�องตดไฟร�ว

ข�วตอสายศนย

ฟ�วส

เซอรกตเบรกเกอร

วงจรแสงสวาง สว�ตช

หลอดแสงสวาง

วงจรเตารบ

เตารบชนดทใชกบสายดน

ปล�กหร�อเตาเสยบชนด3 ตา ตองตอกบโครงโลหะของอปกรณไฟฟาทมเคร�องหมาย เขากบสายดน

เตาเสยบชนดใชกบระบบสายดน

0.30 เมตร

2.40 เมตร

สายศนย

สายเสนไฟ

หลกดน เช�อตอกนดวยว�ธหลอมละลาย (EXOTHERMIC WELDING)

หร�อว�ธอนทผชำนาญรบรอง หลกดนทำดวยแทงทองแดง หร�อ

แทงเหลกอาบโลหะชนดกนผกรอน มขนาดเสนผาศนยกลาง

ไมนอยกวา 16 มม. (5/8 น�ว) ยาวไมนอยกวา 2.40 เมตร

และปลายขางบนปกลกลงดนอกประมาณ 0.30 เมตร

ความตานทานทจดหลกดนตองไมเกน 5 โอหม

ถามโครงเปนโลหะและบคคลสามารถสมผสไดตองมสายดนดวย

50

4.2.6 ตวอยางผงแสดงการตอลงดนและการตอสายดนของอปกรณไฟฟา

4.2.7 ท�าไมจงตองมการตอสายดนเขากบสายเสนศนย(นวทรล)ทตเมนสวตช

เพอใหระบบสายดนท�างานไดอยางสมบรณ ท�าใหกระแสลดวงจรทไหลลงสายดน

สามารถไหลยอนกลบไปหมอแปลงของการไฟฟาฯทางสายเสนศนยไดอกทางหนง อกทงเปน

เสนทางทไหลไดสะดวกกวาการไหลลงดนเสนทางเดยวท�าใหกระแสลดวงจรมคาสงและเครอง

ตดกระแสลดวงจร(เบรกเกอรหรอฟวส)สามารถตดไฟออกไดอยางรวดเรว

4.2.8 หากตอสายดนลงดนโดยตรงทเครองใชหรอไมตอสายดนเขากบสายเสนศนยท เมนสวตชจะมผลเสยอยางไรและควรท�าอยางไร

ผลเสยคอกระแสไฟรวจะไหลยอนกลบลงทางหลกดนเสนทางเดยวหากกระแสไฟรว

มปรมาณเลกนอย เชน จากการเหนยวน�า กจะไมมปญหาแตในกรณทมไฟรวคาปานกลาง

ถงคามากในลกษณะของการลดวงจรผานหรอไมผานความตานทานนน กระแสไฟรวจะไหล

ลงดนไดไมสะดวก ท�าใหเครองตดกระแสลดวงจรจะท�างานชาหรอไมท�างานท�าใหมกระแส

เกนในวงจรไหลอยเปนเวลานานซงจะมผลเสยดงน

1 = protectiveconductor(P.E.)หรอ equipmentgroundingconductor(EGC) (สายดนอปกรณไฟฟา)2 = mainequipotentialbonding conductor(สายตอฝากหลกหรอ สายตอประสานหลก)3 = earthingconductor,groundingelectrode conductor(สายตอหลกดน)4 = supplementaryequipotentialbondingconductors, bondingjumper(สายตอฝากหรอสายตอประสาน)B = mainearthingterminal,mainearthingbar,groundbus(ขวตอลงดนหลก) **ตองมการตอขวตอลงดนหลก(B)เขากบขวนวทรลทเมนสวตชเสมอ (ยกเวนในหองชด ของอาคารชด)M = exposed-conductive-part(โลหะเปลอกนอกของเครองใชไฟฟา)C = extraneous-conductive-part(ตวน�าหรอโลหะสวนทไมเกยวกบการใชไฟฟา)P = mainmetallicwaterpipe(ทอน�าโลหะ)T = earthelectrode(หลกดน)

51

� สายไฟและจดตอตางๆจะเกดความรอนและเกดอคคภยไดงาย � กระแสและความรอนท�าใหดนรอบหลกดนเปลยนสภาพและแขงตวความตานทานทหลกดนจะเพมสงขนมากแรงดนสมผส(touchvoltage)ทสายดนขณะมไฟรวจงสงขนตามและเกดอนตรายได � หนาสมผสจดตอตางๆรวมทงความตานทานทหลกดนจะเสอมสภาพโดยถาวรขอแนะน�าในการแกไข ก. แกไขโดยตดตงหลกดนทไดมาตรฐานเพมทตเมนสวตชและตอเขากบสายศนย

ทตเมนสวตชใหถกตอง ข. ตดตงเครองตดไฟรวเพอเสรมการท�างาน

4.2.9 ท�าไมจงหามตอสายดนเขากบสายเสนศนยทตแผงสวตชยอย การตอสายดนเขากบสายเสนศนยทตแผงสวตชยอยจะท�าใหสายดนและสายเสนศนยทกเสนในบานตอถงกนหมดและเมอมการใชไฟฟาทจายไฟจากแผงยอยจะมกระแสไฟไหลกลบในเสนศนยและในสายดนทตอรวมกนอยมผลท�าใหสายดนทกเสนรวมทงตวถงโลหะของเครองใชไฟฟาในบานทเสยบใชอยมแรงดนไฟฟาเนองจากมกระแสไฟฟาไหลผานแรงดนไฟฟาดงกลาวจะสงกวาดนและมขนาดขนอยกบกระแสไฟขนาดสายดนและความตานทานการตอลงดนจงถอวาเปนการตอสายดนทไมปลอดภย กรณนจะตางจากกรณการตอรวมกนทตเมนสวตชทเปนจดทมการตอลงดนท�าใหสายดนในบานมแรงดนเทากบดนซงในการใชไฟฟาปกตจะไมมกระแสไฟฟาไหลในสายดน

4.2.10เครองตดไฟรวกบสายดนอยางไหนจะดกวากน � สายดน เปนความจ�าเปนอนดบแรกทผใชไฟฟาจะตองมส�าหรบปองกนไฟฟาดด เพอใหกระแสไฟฟารวไหลลงระบบสายดนไดโดยสะดวกโดยไมผานรางกาย (ไฟไมดด)และท�าใหเครองตดไฟอตโนมตตดไฟออกไดทนท � เครองตดไฟรวเมอใชกบระบบไฟทมสายดนจะเปนมาตรการเสรมความปลอดภยอกชนหนงเพอใหมการตดไฟรวกอนทจะเปนอนตรายกบระบบไฟฟา(ไฟไหม)หรอกบมนษย(ไฟดด) � เครองตดไฟรวในระบบไฟทไมมสายดน เครองตดไฟรว จะท�างานกตอเมอมไฟรวไหลผานรางกายแลว (ตองถกไฟดดกอน)ดงนน ความปลอดภยจงขนอย กบความไวในการตดกระแสไฟฟา และสภาพ ความแขงแรงของผถกไฟฟาดด � ระบบไฟฟาทดจงควรมทงระบบสายดนและเครองตดไฟรว เพอเสรมการท�างานซงกนและกนใหเกดความปลอดภย ทงจากอคคภย และการถกไฟฟาดด

52

4.3 หลกดน

4.3.1ท�าไมตองมหลกดน หลกดนเปนองคประกอบทส�าคญของระบบสายดนดงน � เปนอปกรณปลายทางทจะท�าหนาทสมผสกบพนดน � เปนสวนทจะท�าใหสายดนหรออปกรณทตอลงดนมศกยไฟฟาเปนศนยเทากบดน � เปนเสนทางไหลของประจไฟฟาหรอกระแสไฟฟาทจะไหลลงสดน � เปนตวก�าหนดคณภาพอายความทนทานและความปลอดภยของระบบการตอลงดน ในระยะยาว

4.3.2คณสมบตของหลกดนและการตดตงทถกตอง � หลกดนตองท�าดวยวสดททนตอการผกรอนและไมเปนสนมเชนแทงทองแดงแทงเหลก ชบหรอหมดวยทองแดงขนาดเสนผาศนยกลาง16มม.(5/8นว)และยาวไมนอยกวา2.40เมตรถาเปนเหลกหมดวยทองแดงตองมความหนาของทองแดงไมต�ากวา0.25มม.และตองหมอยางแนบสนทยดตดเปนเนอเดยวกนโดยไมหลดออกจากกนและไมมปลายเหลกโผลออกมาสมผสกบ เนอดน เพอไมใหเหลกเปนสนมและตองไมมการเจาะรเพอยดทองแดงกบเหลกใหตดกนมฉะนนแทงเหลกจะเปนสนมตามรทเจาะนน � หามใชอะลมเนยมหรอโลหะผสมของอะลมเนยมเปนหลกดนเนองจากผกรอนไดงาย � หลกดนทดควรผานการทดสอบตามมาตรฐานUL-467 � การตอสายดนเขากบหลกดนนน หวตอ, หลกดน และสายตอหลกดนควรใชวสดชนดเดยวกนเพอไมใหมปญหาการกดกรอน เชน หลกดนทองแดงตอกบสายตอหลกดนท�าดวยทองแดงวธทดทสดควรใชวธเชอมตอดวยการเผาผงทองแดงใหหลอมละลาย (ตองเทผงจดชนวนใหอยผวดานบนและจดดวยประกายไฟจากปนจดชนวนเทานน เพราะไมสามารถ

หมายเหต*สถำนทจ�ำเปนไดแก � บรเวณทเกยวของกบน�ำเชนหองน�ำ(เครองท�ำน�ำอน)หองครว อำงลำงหนำและมอสระวำยน�ำปมสบน�ำบอเลยงปลำเปนตน � กำรใชไฟฟำนอกอำคำรทงชวครำวและถำวรเชนในสวนสนำมหญำ โรงรถกรงหนำบำนกำรกอสรำงซอมแซมตำงๆเปนตน � อนๆเชนสถำนทมเดกเลกเปนตน

ถาไมมสายดนหรอเครองตดไฟรว ตองมระบบสายดน+เครองตดไฟรวในสถานทจ�าเปน*

ถามเครองตดไฟรวอยแลว ตองมระบบสายดน

ถามระบบสายดนอยแลว ตองมเครองตดไฟรวในสถานทจ�าเปน*

ระบบปจจบน ขอแนะน�ำเพอควำมปลอดภย

53

Exothermic Weldingผงชนวน

เบาหลอม

ฝาปด / ฝารอง

หวตอแบบหลอมละลาย

ปนจดชนวนFlint Igniter

หวตอแบบลม

สายตอหลกดน

หลกดน

รสำาหรบโลหะไหลผงโลหะสำาหรบเชอม

ผงชนวน

ฝาปด

เบาหลอมแผนรองบรเวณเชอม

เทผงชนวน

จดดวยปน

หลอมละลาย

กะเทาะเบาออก

หวตอแบบขน (ประกบ)

� หลกดนทดเมอตอกลงดนแลวตองมความตานทานการตอลงดนไมเกน 5 โอหม ตามมาตรฐานของการไฟฟานครหลวง � เนอดนบรเวณทตอกหลกดนทดควรเปนดนแทๆ และตองไมถกกนหรอลอมรอบ ดวยหน,กรวด,ทรายหรอแผนคอนกรตเพราะเปนอปสรรคตอการแพรกระจายของประจไฟฟา ลงสดนท�าใหความตานทานการตอลงดนมคาสงเกนกวามาตรฐาน(ในกรณทใชหลกดนตาม มาตรฐานการไฟฟานครหลวงและสภาพพนทและเนอดนไมเปนอปสรรคในดนแลวความตานทาน การตอลงดนในเขตบรการของการไฟฟานครหลวงจะไมเกน5โอหมเสมอโดยไมตองตรวจวด) � หามใชตะปคอนกรตตอกเขาไปในผนงหรอพนคอนกรตแทนหลกดน เพราะตะปคอนกรตไมสามารถกระจายกระแสไฟฟาลงดนเมอมไฟรวไดหลกดนสนๆขนาด1ฟตทใชส�าหรบอปกรณสอสารกไมสามารถใชเพอความปลอดภยนได ซงยอมไมสามารถเทยบไดกบหลกดนมาตรฐานยาว2.40เมตรเพอการตอลงดนทดไดหลกดนยงยาวจะตอกไดลกและยงใหความตานทานดนทต�า � ต�าแหนงของหลกดนควรอยใกลกบตเมนสวตช � หามแชหลกดนในน�าเพราะเมอมไฟรวจะแพรกระจายไปกบน�าและเกดอนตรายกบผทอยในน�า ถาจ�าเปนตองตอกหลกดนในน�าตองตอกใหมดดนและสายตอหลกดนกตองหมฉนวนใหมดชดดวย � ขนาดของสายตอหลกดนจะขนอยกบขนาดของสายเมนและตองไมเลกกวา10ตร.มม.โดยควรมทอหรอฉนวนหมอยดวย � การตอกหลกดนควรตอกใหลกทสดและถาเปนหวตอหลกดนชนดยดดวยแรงกลกควรใหหวตอโผลพนดนหรอระดบทอาจมน�าทวมเพอหลกเลยงการผกรอนของหวตอและสามารถตรวจสอบไดงาย � หวตอชนดหลอมละลายสามารถตอกใหจมดนไดแตตองใชสายตอหลกดนทมเกลยวเสนใหญและหมฉนวนมดชดเพอไมใหสายเกลยวผกรอน

จดดวยวธอนได)ถาใชหวตอทยดดวยแรงกลกตองใชหวตอทมสวนผสมของทองแดงและตองตออยางมนคงแขงแรงและทนตอการกดกรอนไดเปนอยางดตวอยางของหวตอชนดตางๆตามรปทงนหวตอแตละชนดควรตองผานการทดสอบตามมาตรฐานUL-467ดวย

54

5.กำรใชไฟฟำอยำงมประสทธภำพ

และปลอดภยส�ำหรบเครองใชไฟฟำทวไป

หลกในการเลอกซอเครองใชไฟฟา

การประหยดไฟฟาตองเรมจากการพจารณาเลอกซอเครองใชไฟฟาอยางมหลกเกณฑซงขอแนะน�าตอไปนจะเปนเครองชวยประเมนคณคาของเครองใชไฟฟาทจะซอ กอนตดสนใจควรพจารณาดงน1. ควรทราบวาเครองใชไฟฟาทพบเหนนนกนไฟมากนอยเพยงไร2. มความเหมาะสมในการใชงานหรอไม3. สะดวกในการใชสอยคงทนปลอดภยหรอไม4. ภาระการตดตงและคาบ�ารงรกษา5. พจารณาคณภาพคาใชจายอายใชงานมาประเมนออกมาเปนตวเงนดวย

ปรมาณการกนไฟ (กำาลงไฟฟา) ของเครองใชไฟฟาประเภทตางๆ

เครองใชไฟฟำ ก�ำลงไฟฟำ(วตต)

พดลมตงพน 20 - 75

พดลมเพดาน 70 - 100

โทรทศนขาว-ด�า 28 - 150

โทรทศนส 80 - 180

เครองเลนวดโอ 25 - 50

ตเยน7-10คว 70 - 145

หมอหงขาว 450 - 1,500

หมอหงตมไฟฟา 200 - 1,500

หมอชงกาแฟ 200 - 600

เตาไมโครเวฟ 100 - 1,000

เครองปงขนมปง 800 - 1,000

เครองท�าน�าอน/รอน 2,500 - 12,000

เครองเปาผม 400 - 1,000

เตารดไฟฟา 750 - 2,000

เครองซกผาแบบมเครองอบผา 3,000

เครองปรบอากาศ 1,200 - 3,300

เครองดดฝน 750 - 1,200

มอเตอรจกรเยบผา 40 - 90

55

การคดคากระแสไฟฟา

ตวอยางการคดคาไฟฟาประเภทบานอยอาศยประเภท1.2

สมมตในเดอนกมภาพนธ2551ผใชไฟฟาใชไฟฟา500หนวย

1. คาไฟฟาฐาน

1.1 คาพลงงานไฟฟา

150หนวยแรก150x1.8047 เปนเงน 270.705 บาท

250หนวยตอไป250x2.7781 เปนเงน 694.525 บาท

เกน400หนวยตอไป(500–400)x2.9780 เปนเงน 297.80 บาท

รวมคาไฟฟาฐาน เปนเงน 1,303.93 บาท

Ftทเรยกเกบเพมจากคาไฟฟาฐานประจ�าเดอนกมภาพนธ2551=68.86สตางคตอหนวย

2. คาไฟฟาผนแปร=500x(68.86/100) เปนเงน 344.30 บาท

รวมคาไฟฟาฐานและคาไฟฟาผนแปรเปนเงน 1,648.23 บาท

3. ภาษมลคาเพมรอยละ7 เปนเงน 115.38 บาท

รวมคาไฟฟาทงสน เปนเงน 1,763.61 บาท

5.1 ไฟฟาแสงสวาง

ขอแนะน�าการใชงาน

1. ใชหลอดฟลออเรสเซนตแทนหลอดไส

หลอดฟลออเรสเซนตหรอทชาวบานเรยกกนวา“หลอดนออน”

ลกษณะเปนหลอดยาวมขนาด18วตตและ36วตตหรอชนดขดเปน

วงกลมมขนาด32วตต(หลอดชนดนจะใหแสงสวางมากกวาหลอดไสประมาณ

4-5เทาถาใชปรมาณไฟฟาขนาดเทากนอายการใชงานของหลอดฟลออเรสเซนต

จะนานกวาหลอดไสประมาณ7เทา)

2. หลอดฟลออเรสเซนตชนดพเศษ(หลอดซปเปอร)

เปนหลอดทกนไฟเทากบหลอดผอมแตใหก�าลงสองสวางมากกวาหลอดทวๆ ไป

เชนหลอดผอมธรรมดาขนาด36วตตจะใหความสวางประมาณ2,600ลเมน(ℓm)แตหลอดซปเปอรใหความสวางถง3,300ลเมน(ℓm)ซงจะท�าใหสามารถลดจ�านวนหลอดทใชลงได

56

5W 25W

7W 40W

9W 60W

11W 75W

3. หลอดคอมแพคฟลออเรสเซนต(หลอดตะเกยบ)

หมายถง หลอดฟลออเรสเซนตขนาดเลกทไดมการพฒนาเพอใหเกดการประหยด

พลงงานโดยใชแทนหลอดไสไดมอายการใชงานมากกวาหลอดไส8-10เทาและใชไฟฟานอย

กวาหลอดไสโดยจะประหยดไฟได75-80%(เนองจากอายของหลอดขนอยกบสภาพการตดตง

เชนการระบายความรอนและแรงดนไฟฟาดวย)ปจจบนม2ประเภทคอ

3.1 หลอดคอมแพคบลลาสตภายในทเรยกวาหลอดประหยดไฟเปนหลอดฟลออ-

เรสเซนตทยอขนาดลงมบลลาสตและสตารทเตอรรวมอยภายในหลอดสามารถน�าไปใชแทน

หลอดไสชนดหลอดเกลยวไดทนทโดยไมตองเพมอปกรณใดๆ มอยหลายขนาด คอ 9W,

11W,13W,15W,18W,20Wตวอยางเปรยบเทยบกบหลอดไสธรรมดาเปนดงน

หลอดคอมแพคบลลาสตภายนอก

หลอดคอมแพคบลลาสตภายใน

ใหแสงสวำงเทำกบหลอดไส

ใหแสงสวำงเทำกบหลอดไส

9W 40W

13W 60W

18W 75W

25W 100W

3.2 หลอดคอมแพคบลลาสตภายนอกหลกการใชงานเชนเดยวกบหลอดคอมแพค

บลลาสตภายในแตหลอดคอมแพคบลลาสตภายนอกสามารถเปลยนหลอดไดงายเมอหลอด

ช�ารดตวหลอดมลกษณะงอโคงเปนรปตวย(U)ภายในขวของหลอดจะมสตารทเตอรอยภายใน

และมบลลาสตอยภายนอกมหลายขนาดคอ

57

ขอควรปฏบตเพอการประหยดไฟฟาแสงสวางมดงน

1. ปดสวตชไฟเมอไมใชงาน

2. ในบรเวณทไมจ�าเปนตองใชแสงสวางมากนกเชนเฉลยงทางเดนหองน�าควรใชหลอดท

มวตตต�าโดยอาจใชหลอดคอมแพคบลลาสตภายในเนองจากมประสทธภาพการใหแสง

ลเมน/วตต(ℓm/W)สงกวาหลอดไสและดกวาหลอดฟลออเรสเซนตขนาดไมเกน18วตตดวย

ส�าหรบบรเวณทตองการแสงสวางปกตนนหลอดผอม

ขนาด36วตตจะมประสทธภาพการใหแสง(ลเมน/วตต)สงกวา

หลอดคอมแพคบลลาสตภายในทวๆไปไมต�ากวา10%และ

ยงจะมประสทธภาพการใหแสงมากขน ถาเปนหลอดผอมชนดซปเปอรและใชบลลาสต

ประหยดไฟรวมดวยดงนนจ�านวนหลอดไฟทใชและการกนไฟของหลอดผอมจะนอยกวา

หลอดประหยดไฟ

3. หมนท�าความสะอาดขวหลอดและตวหลอดไฟรวมทงโคมไฟและโปะไฟตางๆ

4. ผนงหองหรอเฟอรนเจอรอยาใชสคล�าๆทบๆ เพราะสพวกนจะดดแสงท�าใหหองดมดกวา

หองททาสออนๆเชนสขาวหรอสขาวนวล

5. เลอกใชโคมไฟฟาประสทธภาพสงซงมแผนสะทอนแสงท�าดวยอะลมเนยมเคลอบโลหะเงน

จะสามารถลดจ�านวนหลอดไฟลงไดโดยแสงสวางยงคงเทาเดม

6. เลอกใชไฟตงโตะในบรเวณทตองการแสงสวางเฉพาะแหงเชนอานหนงสอ

7. ใหใชบลลาสตประหยดไฟฟาควบคกบหลอดฟลออเรสเซนต

โดยบลลาสตประหยดไฟม2แบบคอ

7.1 แบบแกนเหลกประหยดไฟฟา(LOW–LOSSMAGNETICBALLAST)

7.2 แบบอเลกทรอนกส(ELECTRONICBALLAST)

8. ในการเลอกซอหลอดไฟ โดยเฉพาะหลอดฟลออเรสเซนตนน ใหสงเกตปรมาณการสอง

สวาง(ลเมนหรอℓm)ทกลองดวยเนองจากในแตละรนจะมคาลเมนไมเทากนสงผลใหมราคาแตกตางกนเชนหลอดผอม36หรอ40วตตจะใหแสงประมาณ2,000-2,600ลเมน

หลอดชนดซปเปอรจะใหแสง3,300ลเมนหลอดประหยดไฟขนาด

11วตต(หลอดคอมแพคขนาด11วตตหรอหลอดตะเกยบ)จะให

แสงประมาณ500-600ลเมนเปนตนนอกจากนจะตองค�านงถงการ

กนไฟภายในบลลาสตดวยซงบลลาสตแกนเหลกธรรมดาจะกนไฟ

มากสวนบลลาสตอเลกทรอนกสจะกนไฟนอยมาก

58

ประโยชนของบลลาสตประหยดไฟฟา

� บลลาสตธรรมดากนไฟ ประมาณ 10-12 วตต บลลาสตประหยดไฟกนไฟประมาณ

3-6วตต

� บลลาสตธรรมดามประสทธผลการสองสวาง 95-110% บลลาสตประหยดไฟ

มคาประสทธผลการสองสวาง95-150%

� การใชบลลาสตประหยดไฟชวยใหเกดความปลอดภยเพมมากขน เนองจากมอณหภม

ขณะท�างานไมเกน75องศาเซลเซยสในขณะทบลลาสตธรรมดามความรอนจากขดลวด

และแกนเหลกถง110-120องศาเซลเซยส

� บลลาสตประหยดไฟมอายการใชงานมากกวาแบบธรรมดา1 เทาตวแมราคาจะสงกวา

บลลาสตแบบธรรมดา

ค�าแนะน�าดานความปลอดภยในการใชไฟฟาแสงสวาง

1. เมอจะเปลยนหลอดควรดบหรอปลดวงจรไฟฟาแสงสวางนน

2. สงเกตบลลาสตวามกลนเหมนไหมหรอรอยเขมาหรอไม

3. ถาเปนหลอดฟลออเรสเซนตไมควรปลอยใหไฟกระพรบอยเสมอ

หรอหวหลอดแดงโดยไมสวางเพราะอาจเกดอคคภยได

4. ขวหลอดตองแนนและไมมรอยไหมทพลาสตกขาหลอด

5. ไมน�าวสดทตดไฟงายเชนผากระดาษปดคลมหลอดไฟฟา

6. ถาหลอดขาดหรอช�ารดบอยใหตรวจสอบแรงดนไฟฟาวาสงผดปกตหรอไมถาพบผดปกต

ใหรบแจงการไฟฟานครหลวงทนท

7. ถาโคมไฟเปนโลหะและอยในระยะทจบตองไดควรตดตงสายดนดวยมฉะนนจะตองเปน

ประเภทฉนวน2ชน

8. หลอดไฟทขาดแลวควรใสไวตามเดมจนกวาจะเปลยนหลอดใหม

9. หลอดไฟขนาดเลกทใชใหแสงสวางตามทางเดนตลอดคนซงใชเสยบกบเตารบนน อาจม

ปญหาเสยบไมแนนจนเกดความรอนและไฟไหมไดนอกจากน

วสดทใชมกมคณภาพต�าไมทนทานตอความรอนจงไมแนะน�าใหใช

หรอเสยบทงไวโดยไมมผคนดแลหากจะใชกไมควรมวสดตดไฟได

อยใกลๆ

10. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย

59

5.2 โทรทศน

ประเภทของเครองรบโทรทศนแบงออกเปน 2ประเภทคอ โทรทศนขาว-ด�า และ

โทรทศนสซงม2ชนดคอชนดทมรโมทคอนโทรลกบไมมรโมทคอนโทรลโดยทวไปโทรทศนส

จะกนไฟมากกวาโทรทศนขาว-ด�าประมาณ1-3เทาและโทรทศนสทมรโมทคอนโทรล

จะกนไฟมากกวาโทรทศนสทไมมรโมทคอนโทรลทมขนาดเดยวกน

เพราะมวงจรเพมเตมและกนไฟตลอดเวลาถงแมจะไมใช

เครองรโมทคอนโทรลกตามโทรทศนขนาดใหญกจะกนไฟ

มากกวาขนาดเลก

วธใชเครองรบโทรทศนใหประหยดพลงงานคอ

1. ควรเลอกดรายการเดยวกน

2. ปดเมอไมมคนด

3. ถอดปลกเมอไมไดใชงานนอกจากจะกนไฟแลวโทรทศน

จะช�ารดไดงายดวย

4. ถาผใชนอนหลบหนาโทรทศนบอยๆควรตดสวตชตงเวลาเพม

ค�าแนะน�าดานความปลอดภยในการใชโทรทศน

1. ควรตดตงเสาอากาศใหมนคงแขงแรงแลวยดดวยลวดไมต�ากวา3จดเพอปองกนไมให

เสาลม ไมควรตดตงเสาอากาศทวใหสงเกนความจ�าเปนเพอหลกเลยงฟาผาลงทเสา

นอกจากนควรใหเสาหางจากแนวสายไฟฟาแรงสงเพอไมใหเสาลมพาดสายแรงสงและ

เกดอนตรายได

2. อยาเปดเครองรบโทรทศนในขณะทตวเปยกชนและไมควรจบ

เสาอากาศโทรทศนดวย

3. ใหปดโทรทศนถอดปลกไฟและขวสายอากาศออก

ในขณะทมฝนฟาคะนองเพอปองกนโทรทศนช�ารด

4. อยาดโทรทศนใกลเกนไปจะท�าใหสายตาเสยหรอ

ไดรบรงสและคลนสนามแมเหลกไฟฟามากเกนไป

5. วางโทรทศนในทๆมอากาศถายเทไดสะดวก

6. อยาถอดซอมดวยตวเองเนองจากภายในมระบบไฟฟาแรงสงอยดวย

7. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย

60

เลข5 ดมาก หมายถง ประสทธภาพสงสด

เลข4 ด หมายถง ประสทธภาพสง

เลข3 ปานกลาง หมายถง ประสทธภาพปานกลาง

เลข2 พอใช หมายถง ประสทธภาพพอใช

เลข1 ต�า หมายถง ประสทธภาพต�า

5.3 ตเยน

การซอตเยนนอกจากจะตองค�านงถงราคาแลว ควรจะ

พจารณาถงลกษณะและระบบของตเยน เพอประหยดพลงงาน

ดงตอไปน

1. ควรเลอกซอตเยนทมสลากประหยดไฟโดยเปนสตกเกอรตดอย

ทตเยนซงส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม(สมอ.)

เปนผตรวจสอบและรบรองคณภาพโดยก�าหนดเปนตวเลขดงน

2. ควรพจารณาขนาดใหเหมาะสมกบขนาดครอบครวขนาดประมาณ2.5ลกบาศกฟต(คว)

ส�าหรบสมาชก2คนแรกของครอบครวแลวเพมขนอกประมาณ1ลกบาศกฟตตอ1คน

3. ควรเลอกตเยนทมฉนวนกนความรอนหนาและเปนชนดโฟมอด เพอไมใหมการสญเสย

ความเยนมาก

4. ต เยน 2 ประตกนไฟมากกวาต เยนประตเดยวทมขนาดความจเทากน เนองจากใช

ทอน�ายาเยนทยาวกวาแตตเยน2ประตจะมการสญเสยความเยนนอยกวา

5. ตเยนชนดทไมมน�าแขงจบจะกนไฟมากกวาชนดทมปมกดละลายน�าแขง

6. ควรเลอกซอตเยนทใชกบระบบไฟฟา220–230โวลตเทานนถาใชชนด110–120โวลต

จะตองใชหมอแปลงลดแรงดนท�าใหกนไฟมากขน

วธใชตเยนใหประหยดพลงงาน

1. กอนใชควรศกษาคมอการใชและปฏบตตามค�าแนะน�า

2. ตงไวในทเหมาะสมควรตงตเยนใหหางจากผนงอยางนอย15เซนตเมตร

3. อยาตงใกลแหลงความรอนไมควรตงอยใกลเตาไฟหรอแหลงความรอนอนและไมควรให

โดนแสงแดด

61

เลข5 ดมาก หมายถง ประสทธภาพสงสด

เลข4 ด หมายถง ประสทธภาพสง

เลข3 ปานกลาง หมายถง ประสทธภาพปานกลาง

เลข2 พอใช หมายถง ประสทธภาพพอใช

เลข1 ต�า หมายถง ประสทธภาพต�า

4. ปรบระดบใหเหมาะสมเวลาตงตเยนใหปรบระดบดานหนาของตเยนสงกวาดานหลงเลกนอย เพอเวลาปดน�าหนกของประต ตเยนจะถวงใหประตปดเขาไปเอง

5. หมนตรวจสอบยางขอบประตไมใหมรอยรวหรอเสอมสภาพ6. อยาเปดตเยนบอยๆเมอเปดแลวตองรบปด7. ละลายน�าแขงสม�าเสมอเพอใหการท�าความเยนมประสทธภาพสง8. ตงสวตชควบคมอณหภมใหเหมาะสมกบชนดและปรมาณอาหารทแชตเยน9. ถอดปลกกรณไมอยบานหลายวนหรอไมมอะไรในตเยน

ค�าแนะน�าดานความปลอดภยเกยวกบตเยน1. ควรตดตงระบบสายดนกบตเยนผานทางเตาเสยบ–เตารบทมสายดน2. ใชไขควงลองไฟตรวจสอบตวตเยนวามไฟรวหรอไม ตเยนทไมมสายดนนน การกลบขว

ทปลกอาจท�าใหมไฟรวนอยลงได3. ตเยนทดควรจะมสวตชอตโนมตปลดออกและสบเองดวยการหนวงเวลาเมอมไฟดบ-ตก

มฉะนนจะตองถอดปลกตเยนออกทนทกอนทจะมไฟเขามาและจะเสยบปลกเขาอกครงเมอไฟมาปกตแลว3-5นาท

4. หลอดไฟในตเยนถาขาดไมควรเอาหลอดออกจนกวาจะมหลอดใหมมาเปลยน5. อยาปลอยใหพนบรเวณประตตเยนเปยก เพราะอาจเปนสอไฟฟาอยางดใหปดวยพรม

หรอพนยางกไดสวนบรเวณมอจบกควรมผาหรอฉนวนหมดวย6. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย

5.4 เครองปรบอากาศ

1. ควรเลอกซอเครองปรบอากาศทมสลากประหยดไฟโดยเปนสตกเกอรตดอยทเครองปรบอากาศซงส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม(สมอ.)เปนผตรวจสอบและรบรองคณภาพโดยก�าหนดเปนตวเลขดงน

62

2. ควรเลอกขนาดของเครองปรบอากาศใหเหมาะสมกบหองทตองการจะตดตง โดยท

ความสงของหองไมเกน3เมตรควรเลอกขนาดตามตารางตอไปน

3. ชนดของเครองปรบอากาศทนยมใชในบานอยอาศย ในปจจบนมจ�าหนายในทองตลาด 3ชนดคอ 3.1 ชนดตดหนาตาง จะเหมาะสมกบหองทมลกษณะทตดตงวงกบหนาตางตดกระจก

ชองแสงตดตายบานกระทงบานเกลดเปนตนมขนาดตงแต9,000-24,000บทย/ชม.มคาประสทธภาพ(EER=บทย/ชวโมง/วตต)ตงแต7.5-10บทย/ชม./วตต

3.2 ชนดแยกสวนตดฝาผนงหรอแขวน เหมาะสมกบหองทมลกษณะทบจะตดตงได สวยงามแตจะมราคาแพงกวา เมอเปรยบเทยบเครองปรบอากาศชนดตางๆทม ขนาดเทากน (บทย/ชม.) เครองปรบอากาศชนดนสวนใหญจะมประสทธภาพ สงกวา และจะมสวตชควบคมอณหภมอตโนมตแบบอเลกทรอนกส ส�าหรบ ควบคมอณหภมความเยนของหองมขนาดตงแต8,000–24,000บทย/ชม.คาEERตงแต7.5-13บทย/ชม./วตต

3.3 เครองปรบอากาศชนดแยกสวนตงพน จะเหมาะสมกบหองทมลกษณะหองทเปน กระจกทงหมด ผนงทบซงไมอาจเจาะชองเพอตดตงได เมอเปรยบเทยบเครองปรบอากาศชนดตางๆ ทมขนาดเทากน เครองปรบอากาศชนดนสวนใหญจะมประสทธภาพต�ากวา มขนาดตงแต 12,000-36,000บทย/ชม. มคา EERตงแต 6-11บทย/ชม./วตต

วธใชเครองปรบอากาศใหประหยดพลงงาน1. ตดตงในทเหมาะสมคอตองสงจากพนพอสมควรสามารถเปด-ปดปมตางๆไดสะดวกและ

เพอใหความเยนเปาออกจากเครองไดหมนเวยนภายในหองอยางทวถง2. อยาใหความเยนรวไหลควรจะปดประตหรอหนาตางหองใหมดชด

พนทหองตำมควำมสง ขนำดของเครองปรบอำกำศ

ไมเกน3ม.(ตร.ม.) (บทย/ชวโมง) 13-14 7,000-9,000 16-17 9,000-12,000 20 11,000-13,000 23-24 13,000-16,000 30 18,000-20,000 40 24,000

63

3. ปรบปมตางๆใหเหมาะสมเมอเรมเปดเครองควรตงความเรวพดลม ไปทต�าแหนงสงสดเมอความเยนพอเหมาะแลวใหตงไปทอณหภม 26องศาเซลเซยส4. หมนท�าความสะอาดแผนกรองอากาศอปกรณในระบบปรบอากาศ และตะแกรงรวมทงชดคอมเดนเซอรเพอใหอากาศผานเขาออกได สะดวกจะประหยดไฟโดยตรง5. ใชพดลมระบายอากาศเทาทจ�าเปน6. ควรปดเครองปรบอากาศเมอไมมความจ�าเปนตองใช7. ในฤดหนาวขณะทอากาศไมรอนมากเกนไปไมควรเปดเครองปรบอากาศ8. หมนตรวจสอบลางท�าความสะอาดตามระยะเวลาทผผลตก�าหนด9. หนาตางหรอบานกระจกควรปองกนรงสความรอนทจะเขามาดงน � ใชอปกรณบงแดดภายนอกมใหกระจกถกแสงแดดเชนผาใบหรอแผงบงแดดหรอ

รมเงาจากตนไม � ใชกระจกหรอตดฟลมทสะทอนรงสความรอน � ใชอปกรณบงแดดภายในเชนผามานมล(กระจกดานทศใตใหใชใบอยในแนวนอน

กระจกทศตะวนออก-ตกใหใชใบทอยในแนวดง)10. ผนงหรอเพดานโดยเฉพาะอยางยงดานทมแสงแดดสองจะเกบความรอนไวมากท�าใหมการ

สญเสยพลงงานมากจงควรปองกนดงน � บดวยฉนวนกนความรอนหรอแผนฟลมอะลมเนยมสะทอนรงสความรอน � ท�าทบงแดด/หลงคา/ปลกตนไมดานนอก11. พยายามอยาใชเครองใชไฟฟาทใหความรอนในหองทมเครองปรบอากาศ ไฟสองสวางก

เปนตวใหความรอนจงควรปดไฟเมอไมมความจ�าเปน12. ชดคอนเดนเซอรทใชระบายความรอนสภายนอก � ควรถกแสงแดดใหนอยทสด � ขจดสงกดขวางทางลมใหระบายอากาศไดสะดวก � อยาตดตงใหปะทะกบลมธรรมชาตโดยตรง

ค�าแนะน�าดานความปลอดภยของเครองปรบอากาศ1. ตดตงระบบสายดนกบเครองปรบอากาศและทดสอบไฟรวดวยไขควงลองไฟ2. เครองตดไฟรวขนาดไมเกน 30mAหากปองกนวงจรของเครองปรบอากาศดวยอาจม

ปญหาเครองตดไฟรวท�างานบอยขน ควรหลกเลยงโดยการแยกวงจรออกและใชขนาด

ไมต�ากวา100mAปองกนอกชนหนง

64

3. ตดตงเบรกเกอรหรอสวตชอตโนมตและควบคมวงจร

โดยเฉพาะ

4. กรณมไฟตกหรอไฟดบถาไมมสวตชปลดสบเอง

โดยอตโนมตตองรบปดเครองทนทกอนทจะมไฟมาและควรรอระยะเวลาประมาณ3-5นาท

กอนทจะสบสวตชเขาใหม

5. หมนตรวจสอบขวและการเขาสายของจดตอตางๆอยเสมอ

6. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย

5.5 พดลม

วธใชพดลมเพอใหประหยดพลงงาน

1. ควรใชพดลมตงพนหรอตงโตะแทนพดลมตดเพดาน

เพราะจะกนไฟนอยกวาพดลมตดเพดานประมาณครงหนง

2. อยาเปดพดลมทงไวเมอไมมคนอย

3. เมอเลกใชแลวควรปดพดลมและถอดปลกออก

4. ปรบระดบความเรวลมพอสมควร

5. เลอกขนาดใหเหมาะสมกบการใชงาน

6. ควรเปดหนาตางใชลมธรรมชาตแทนถาท�าได

ค�าแนะน�าดานความปลอดภยของพดลม

1. ไมควรมวสดตดไฟใกลบรเวณพดลมเชนผามานกลองกระดาษหรอหนงสอ

2. ควรเปนพดลมชนดมฉนวนประเภท2มฉะนนตองมสายดน

3. หมนตรวจสอบไฟรวดวยไขควงลองไฟเสมอ

4. พดลมทเปดแลวไมหมนหรอหยดหมนจะรอนและเกดไฟไหมได

ใหรบปดพดลมแลวถอดปลกเพอสงซอมตอไป

5. ตรวจสอบสภาพของสายออนทใชอยเสมอ

ซงฉนวนมกจะช�ารดไดงาย

6. อยาพยายามเปดพดลมเพอระบายอากาศ

ในบรเวณทมสารระเหยทไวไฟเชนกาซหงตมทนเนอร

หรอไอน�ามนเชอเพลง

7. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย

65

5.6 เตารดไฟฟา

วธใชเตารดไฟฟาใหประหยดพลงงาน1. ควรรดผาคราวละมากๆตดตอกนจนเสรจ และควรเรมรดผาบางๆกอนในขณะทเตารดยงไมรอน และกอนรดเสรจประมาณ2-3นาทใหถอดปลกออก2. เมอไมไดใชงานควรถอดปลกออกและกอนจะเกบควรทงใหเตารดเยนกอน

ค�าแนะน�าดานความปลอดภยของเตารด1. ควรระวงไมใหความรอนจากเตารดสมผสสายไฟฟา เพราะจะท�าใหเปลอกสาย(ฉนวน)เสยหายได2. สายปลกของเตารดเปลอกสาย(ฉนวน)ตองไมเสอมสภาพหรอฉกขาด3. ตองคอยหมนตรวจสอบฉนวนยางทหมสายเขาเตารด หากพบวาเปอยหรอฉกขาดควรรบเปลยนใหมโดยชางผมความร เพราะหากไมรบเปลยนสายไฟบรเวณนนอาจช�ารดและถกไฟดดได4. ขณะใชงานเมอหยดรดตองวางบนวสดทไมตดไฟงาย5. เตารดทใชควรมสายดนและตอลงดนผานทางเตาเสยบ-เตารบทมสายดนดวย และหมนตรวจสอบไฟรวดวยไขควงลองไฟเสมอ6. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย

5.7 เตาไฟฟา

วธใชเตาไฟฟาใหประหยดพลงงานและปลอดภย1. ควรเลอกซอใชเตาไฟฟาชนดทมประสทธภาพสง เชน เตา

แมเหลกไฟฟาหรอเตาเหนยวน�าเนองจากมประสทธภาพสง ถง 80-90% ในขณะท เตาไฟฟาธรรมดาแบบขดลวดความรอนและเตาแกสจะมประสทธภาพเพยง 40-47% เท านน จงประหยดพลงงานและลดระยะเวลาในการ ปรงอาหารตวเตาไมรอนมความปลอดภยสงไมมเขมาหรอควนพษจากแกสและควบคมดวยระบบอเลกทรอนกส

2. การท�ากบขาวตองมแผนการประกอบอาหารแตละครง ควรเตรยมเครองปรงตางๆ ใหพรอมเสยกอนแลวจงเปดสวตชเตาไฟฟาตงกระทะประกอบอาหารแตละอยางตดตอกนไปรวดเดยวจนเสรจ

66

3. ใชภาชนะกนแบนภาชนะทใชควรเปนชนดกนแบนพอดกบเตาไมเลกไมใหญจนเกนไปและภาชนะทมเนอโลหะรบความรอนไดดซงถกออกแบบใหใชกบเตาไฟฟา

4. อาหารแชแขงท�าใหหายแขงกอนโดยการน�าอาหารลงมาแชทชนลางกอนการประกอบอาหารเปนเวลานานพอสมควร

5. ในการประกอบอาหารใสน�าแตพอควร6. ควรใชเตาชนดมองไมเหนขดลวด เพราะจะไมมความรอน

สญเปลาและปลอดภยกวา7. อยาเปดเตาบอยๆและขณะใชงานควรวางบนพนททนไฟหรอ

ไมตดไฟ8. กอนประกอบอาหารเสรจควรปดสวตชเตาไฟฟาเพราะความรอน

ทสะสมอยมเพยงพอ9. ควรระวงไมใหความรอนจากเตาไฟฟาสมผสสายไฟฟา เพราะ

จะท�าใหเปลอกสาย (ฉนวน) เสยหายไดและไมควรตงวางใกลวสดตดไฟเชนกระดาษ

10. เตาไฟฟาทใชปรงอาหารจะใหความรอนความรอนทเกดจากเตาไฟฟาจะท�าใหฉนวนเสอมไดงาย จงจ�าเปนตองมสายดน ทกเครองและคอยตรวจสอบไฟรวดวยไขควงลองไฟอยเสมอ

11. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย

5.8 เครองซกผา

วธใชเครองซกผาใหประหยดพลงงานและปลอดภย1. เลอกขนาดใหเหมาะสมกบงานทใช2. ซกผาตามพกดของเครองอยาใสผาอดแนนเกนก�าลง ของเครอง3. การซกผาทละ2-3ชนไมเปนการประหยดและควรใช น�ารอนซกผาเมอจ�าเปนเทานน4. ซกผาแลวไมจ�าเปนตองใชเครองอบผาแหงดวยไฟฟา ควรใชวธการผงลมหรอผงแดด5. ตองตอสายดนและหมนตรวจสอบไฟรวดวยไขควงลองไฟอยเสมอ6. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย

67

5.9 หมอตมนำารอน (กาตมนำา หรอกระตกนำารอน)

วธใชหมอตมน�ารอนอยางประหยดพลงงานและปลอดภย

1. ควรใสน�าใหพอเหมาะกบความตองการ

2. ถอดปลกทนทเมอเลกใชงาน

� เมอน�าเดอดจะตองถอดปลกทนท

� อยาเสยบปลกทงไวโดยไมมคนอย

3. ขณะใชงานควรวางบนพนทไมตดไฟและไมควรตงวางใกลวสดตดไฟ

4. หมอตมน�ารอนตองตอสายดนแมวาจะมฉนวนหมภายนอก

หรอไมกตามเนองจากจะมไฟรวมากบน�าทเท

หรอกดใหไหลออกมากบทอโดยเฉพาะอยางยง

หากน�าภาชนะโลหะรองรบน�าอาจถกไฟดดได

(สามารถทดสอบไดดวยไขควงลองไฟ)

5. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย

5.10 หมอหงขาว

ควรเลอกขนาดใหพอเหมาะกบการใชงานและมขอแนะน�าดงน

จ�ำนวนคนทรบประทำน(คน)

ขนำดหมอหงขำวทควรใช(ลตร)

กนไฟประมำณ(วตต)

1-3 1 450

4-5 1.5 550

6-8 2 600

8-10 2.8 1,000

10-12 3 1,350

วธใชหมอหงขาวใหประหยดพลงงานและปลอดภย

1. ตองตอสายดนกบหมอหงขาวและหมนใชไขควงลองไฟทดสอบอยเสมอ

2. ขวตอสายทตอสายทตวหมอหงขาวและทเตารบตองเสยบใหแนนสนท

3. เมอเลกใชงานควรถอดปลกออกจากเตารบ

4. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย

68

5.11 เครองปงขนมปง

วธใชเครองปงขนมปงใหประหยดพลงงานและปลอดภย

1. ตงระดบความรอนใหพอดกบความตองการ

2. ขวตอสายทตวเครองปงขนมปงและทเตารบ

ตองเสยบใหแนนสนท

3. เมอเลกใชงานควรถอดปลกออกจากเตารบ

4. ขณะใชงานควรวางบนพนททนไฟหรอไมตดไฟ

5. ตดตงสายดนและหมนใชไขควงลองไฟทดสอบไฟรวอยเสมอ

6. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย

5.12 เครองทำานำาอนในหองนำา

วธใชเครองท�าน�าอนในหองน�าใหประหยดพลงงานและปลอดภย

1. ใชเสรจแลวรบปดเครองอยาเปดสวตชทงไว

2. ไมควรปรบปมความรอนเกนความจ�าเปน

3. สวตชและสวนประกอบอนๆตองเปนชนดทกนน�าได

4. ตองตดตงระบบสายดนและเครองตดไฟรวทไดมาตรฐาน

กบวงจรไฟฟาส�าหรบเครองท�าน�าอน

5. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย

5.13 เครองดดฝน

วธใชเครองดดฝนใหประหยดพลงงานและปลอดภย

1. เมอใชแลวควรเอาฝนผงในถงทงทกครง

เพอเครองจะไดมแรงดดดและไมกนไฟ

2. ซอเฉพาะประเภททมสายดนพรอมมากบปลกไฟ

และตดตงระบบสายดนทเตารบดวย

ยกเวนวาเปนเครองใชไฟฟาประเภท2

3. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย

69

5.14 เครองปนผลไม-เครองผสมอาหาร

วธใชเครองปนผลไม-เครองผสมอาหารใหประหยดพลงงาน

และปลอดภย

1. ควรเลอกขนาดใหพอเหมาะและใชเทาทจ�าเปน

2. ไมควรใชใหเกนก�าลงและไมควรใชตดตอกนเปนเวลานาน

3. ควรเปนเครองใชไฟฟาประเภท2มฉะนนตองมสายดนมาดวย

4. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย

5.15 เครองเปาผม

วธใชเครองเปาผมใหประหยดพลงงานและปลอดภย

1. ควรเชดผมใหเกอบแหงกอนทจะใชเครองเปาผม

2. ระหวางเปาควรขยและสางผมดวยใหใชลมรอนเทาทจ�าเปน

3. ควรเปนเครองใชไฟฟาประเภท2มฉะนนตองมสายดนมาดวย

4. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย

5.16 เครองสบนำา

วธใชเครองสบน�าใหประหยดพลงงานและปลอดภย

1. เครองสบน�าชนดมถงความดน(pressuretank)

ควรเลอกซอใหมขนาดใหญพอควร

2. บอพกควรสรางไวระดบพนดนหรอใตดน

3. ใชสวตชอตโนมตชวยการท�างาน

4. ประหยดการใชและลดการสญเปลาของน�า

5. ควรตรวจสอบและบ�ารงรกษาอยเปนประจ�า

6. ตองตดตงสายดนพรอมทงมเครองตดไฟฟารวดวย

7. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย

70

5.17 พดลมดดอากาศ

วธใชพดลมดดอากาศใหประหยดพลงงานและปลอดภย

1. ควรปดพดลมทกครงเมอไมมคนอยหรอเลกใช

2. ควรตงความเรวพดลมใหพอเหมาะหรอควรเปดหนาตาง

เพอใชลมธรรมชาตชวยถายเทอากาศภายในหอง

และหมนท�าความสะอาดใบพดและตะแกรง

3. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย

5.18 เครองคอมพวเตอร

วธใชเครองคอมพวเตอรใหประหยดพลงงานและปลอดภย

1. จะตองไมเปดเครองคอมพวเตอรทงไวนานๆ

เพราะจะท�าใหสนเปลองไฟฟา

2. ควรปดจอภาพถาไมไดใชงานเกน15นาท

3. เลอกใชจอภาพทขนาดไมใหญเกนไป

เพราะจะท�าใหกนไฟฟา

4. ควรตดตงคอมพวเตอรในทๆอากาศถายเทและระบายความรอนไดด

5. ควรตดตงระบบScreensaverเพอรกษาคณภาพของหนาจอ

และยงชวยประหยดพลงงานในกรณทยงไมปดเครอง

หรอใหศกษาจากคมอหรอซอฟแวรในวธการใชเครองฯใหประหยดพลงงาน

ค�าแนะน�าดานคามปลอดภยของเครองคอมพวเตอร

1. ถอดปลกเมอเลกใชงาน

2. ใชเตาเสยบและตอเขากบเตารบชนดทมสายดนเทานน

และหามตดหรอหกขาสายดนออกรายละเอยดดในเรองเตาเสยบ-เตารบ

3. อยาเปดฝาครอบเครองคอมพวเตอรในขณะก�าลงใชงาน

4. อยาน�าเครองดมวางไวบนคอมพวเตอร

เพราะหากหกใสเครองสามารถท�าใหเครองลดวงจรได

5. อยาปดผาคลมหรอเกบเครองโนตบคใสกระเปา

ในขณะทเครองยงรอนอยเครองจะเสอมช�ารดเรว

71

6.1 ไฟฟาแรงสงคออะไร

คอ ระบบไฟฟาทมแรงดนไฟฟาระหวางสายไฟฟาสง

เกนกวา1,000โวลตขนไป

6.2 ทำาไมจงตองใชไฟฟาแรงสง

ระบบไฟฟาทมแรงดนไฟฟาสงจะสามารถสงกระแสไฟฟา

ไปไดในระยะทางทไกล และมการสญเสยทางไฟฟาต�ากวา

ระบบไฟฟาทมแรงดนไฟฟาต�า ดงนนการสงกระแสไฟฟาทม

ประสทธภาพจงตองสงดวยระบบไฟฟาแรงสงแทบทงสน

6.3 ไฟฟาแรงสงมอนตรายอยางไร

เนองจากไฟฟาแรงสงมแรงดนไฟฟาทสงมาก เมอ

เทยบกบไฟฟาแรงต�าทใชกบเครองใชไฟฟาตามบานทวไป

(220 โวลต) ไฟฟาแรงสงจงสามารถทจะกระโดดขามอากาศ

หรอฉนวนไฟฟาเขาหาวตถหรอสงมชวตไดโดยไมตองสมผส

หรอแตะสายไฟ หากวตถนนอยภายในรศมระยะอนตรายท

ไฟฟาแรงสงสามารถกระโดดขามไดระยะอนตรายนจะขนอยกบ

ระดบแรงดนไฟฟาของไฟฟาแรงสง โดยแรงดนยงสงระยะท

ไฟฟาแรงสงสามารถจะกระโดดขามไดกจะไกลยงขน ดงนน

ไฟฟาแรงสงจงมอนตรายอยางมากส�าหรบผทมความจ�าเปน

ตองปฏบตงานหรอเขาใกลสายไฟฟาแรงสง หากยงมความ

เขาใจผดหรอรเทาไมถงการณวาจะตองแตะสมผสกบสายไฟฟา

จงจะไดรบอนตราย ทกวนนจงยงคงมผทไดรบอนตรายจาก

ไฟฟาแรงสงอยและเนองจากไฟฟาแรงสงมพลงงานสงทสงมาก

ผทถกไฟฟาแรงสงจงมกจะบาดเจบสาหสขนรนแรงจนถงขน

เสยชวตหรอมฉะนนกจะสญเสยอวยวะจนถงขนทพพลภาพได

6.ขอควรทรำบเกยวกบไฟฟำแรงสง

72

6.4 เราจะทราบไดอยางไรวาสายไฟฟานนเปนสายไฟฟาแรงสง

เนองจากสายไฟฟาแรงสงมระยะอนตรายทจะกระโดดขาม ได ดงนน เพอใหสามารถพาดสายไฟฟาจายไฟฟาไดจงจ�าเปนตองมการจบยดสายไฟฟาดวยวสดทเปนฉนวนไฟฟาในจ�านวนทพอเหมาะกบระดบของไฟฟาแรงสงนน ฉนวนไฟฟาทใชกน สวนใหญจะท�าดวยกระเบองเคลอบเปนชนๆ มรปรางเหมอน ชามคว�าทมกเรยกกนวาลกถวย เราจงสามารถสงเกตวาเปน สายไฟฟาแรงสงไดจากการยดสายไฟฟาดวยลกถวยเปนชนๆ ซงจ�านวนชนของลกถวยจะบงบอกถงระดบแรงดนไฟฟาของ ไฟฟาแรงสงนน และเนองจากไฟฟาแรงสงนนเปนอนตราย จงจ�าเปนตองยกสายไฟฟาแรงสงใหอยในระดบสงใหพนระยะอนตรายรวมทงหลกเลยงสงกดขวางตางๆ ดงนนวธสงเกตวาเปนไฟฟาแรงสงอกอยางหนงกคอระดบความสงของสายไฟสายไฟฟาแรงสงมกจะอยสงจากพนดนตงแต9เมตรขนไปสายไฟฟาทอย

สงกวามกจะมแรงดนไฟฟามากกวาสายไฟฟาทอยต�ากวา

6.5 สายไฟฟาแรงสงจะมฉนวนหมอยหรอไม

สายไฟฟาแรงสงสวนใหญทใชสงกระแสไฟฟาไปตามถนนหรอทงนานนสวนใหญจะถอไดวาไมมฉนวนหมหรอหากมฉนวนหมกจะมแตระดบแรงดนไมเกน24เควทจะมฉนวนหมเพยงเพอลดสถตไฟฟาดบเทานนซงถอวาไมปลอดภยทจะสมผสหรอแตะตองการหมฉนวนทปลอดภยนนจะตองมฉนวนทหนามการพนทบดวยสายชลดโลหะ (Shield)ทมการตอลงดนและมฉนวนเปลอกนอกอกชนหนง ท�าใหสายไฟมน�าหนกมากไมสามารถพาดไปบนเสาไฟฟา

ทวไปได

6.6 ระบบไฟฟาแรงสงของการไฟฟานครหลวง มระดบแรงดนไฟฟาเทาใด

ระบบไฟฟาแรงสงของการไฟฟานครหลวงปจจบนจายดวยระบบแรงดนไฟฟาขนาดตงแต12,000โวลตถง115,000โวลตเปนสวนใหญและมการจายดวยระบบ230,000โวลตอยบาง การเรยกระดบแรงดนไฟฟาของไฟฟาแรงสงมกจะเรยกเปนหนวยของพนโวลตวาเควหรอกโลโวลตเชน12,000โวลตจะเรยกวา12เควหรอ12กโลโวลตเปนตนระบบแรงดน12และ24เควจะเรยกวาระบบจ�าหนาย(พลงไฟฟาหรอก�าลงไฟฟา)สวนระบบแรงดน69เควขนไปจะเรยกวา ระบบสง(พลงไฟฟาหรอก�าลงไฟฟา)โดยสายไฟฟาหรอระบบสายไฟฟาทเกยวของจะเรยกสนๆ

วา(ระบบ)สายจ�าหนายฯและ(ระบบ)สายสงฯตามล�าดบ

73

6.7 การไฟฟานครหลวงมการกำาหนดมาตรฐานระยะหางทปลอดภย

จากสายไฟฟาแรงสงไวอยางไร

6.7.1 ระยะหางระหวางสายไฟฟาแรงสงกบอาคาร/สงปลกสราง/ปายโฆษณา

มาตรฐานระยะหางในแนวนอนทปลอดภยระหวาง อาคาร/สงปลกสราง หรอ

ปายโฆษณากบสายไฟฟาแรงสงมการก�าหนดไวดงน

หมายเหต ระยะดงกลำวไมครอบคลมกำรท�ำงำนนอกตวอำคำรหรอบนระเบยงเปดทอำจม

กำรยนวตถออกนอกตวอำคำรซงจะตองเปนไปตำมมำตรฐำนระยะหำงทปลอดภย

ส�ำหรบกำรท�ำงำนหรอจะตองมกำรหมหรอคลมสำยเพอควำมปลอดภย

6.7.2 ระยะหางระหวางสายไฟฟาแรงสงกบผปฏบตงาน/เครองมอกล

มาตรฐานระยะหางทปลอดภยของการท�างานใกลสายไฟฟาแรงสงส�าหรบบคคล

หรอผทปฏบตงานรวมถงอปกรณหรอเครองมอกลทกชนดเชนปนจนรถเครนหรอวตถทถออย

ในมอจะตองอยหางจากสวนทมไฟฟาแรงสงไมนอยกวาระยะดงตอไปน

ระยะหำงจำกสำยไฟฟำในแนวนอนไมนอยกวำ

(เมตร)ขนำดแรงดนไฟฟำ

(โวลต)อำคำร/ระเบยง ปำยโฆษณำ

12,000-24,000 1.80 1.80

69,000 2.13 1.80

115,000 2.30 2.30

230,000 3.00 3.00

ระยะหำงทปลอดภย(เมตร)ขนำดแรงดนไฟฟำ(โวลต)

12,000-69,000 3.05

115,000 3.20

230,000 3.90

หมายเหต 1. สำยไฟฟำบำงชนดทมกำรหมฉนวนเปนพเศษอำจมระยะหำงต�ำกวำมำตรฐำน

ไดขอใหปรกษำกำรไฟฟำนครหลวง

2. หำกบรเวณทตองกำรปฏบตงำนมระยะหำงทต�ำกวำมำตรฐำนจะตองแจงให

กำรไฟฟำนครหลวงด�ำเนนกำรหมหรอคลมสำยกอนลงมอท�ำงำน

74

มาตรฐานระยะหางทปลอดภย ระหวางส�งปลกสรางกบสายไฟฟาแรงสง

สะพานลอย

แรงดนไฟฟา(โวลต)

หร�อ

69,000 โวลต

24,000 โวลต

≥ 1.80 ม.

(115,000 โวลต)

(≥ 2.30 ม.)

≥ 2.13 ม.

≥ 2

.40

ม. (A

FC

)

≥ 2

.40

ม. (A

FC

)

≥ 1.80 ม.

≥ 1.80 ม.

12,000 และ

≥ 0.90 ม.

(≥ 2.30 ม.)

จำนวนช�นลกถวย(ช�น)

ระยะหางในแนวระดบจากสายไฟฟา (เมตร)

อาคาร เฉลยง ระเบยง ปายโฆษณา

ปาย

โฆษ

ณา

ปาย

โฆษ

ณา

ถนน

75

มาตรฐานระยะหางทปลอดภย ระหวางส�งปลกสรางกบสายไฟฟาแรงสง

สะพานลอย

แรงดนไฟฟา(โวลต)

หร�อ

69,000 โวลต

24,000 โวลต

≥ 1.80 ม.

(115,000 โวลต)

(≥ 2.30 ม.)

≥ 2.13 ม.

≥ 2

.40

ม. (A

FC

)

≥ 2

.40

ม. (A

FC

)

≥ 1.80 ม.

≥ 1.80 ม.

12,000 และ

≥ 0.90 ม.

(≥ 2.30 ม.)

จำนวนช�นลกถวย(ช�น)

ระยะหางในแนวระดบจากสายไฟฟา (เมตร)

อาคาร เฉลยง ระเบยง ปายโฆษณา

ปาย

โฆษ

ณา

ปาย

โฆษ

ณา

ถนน

76

6.8 เราจะทราบไดอยางไรวาสายไฟฟาแรงสงนนมระดบแรงดนเทาใด

วธสงเกตงายๆกคอการนบจ�านวนชนของลกถวยหรอทใชยดจบสายไฟฟาอยดงน

6.9 ลกษณะงานทเสยงตออนตรายจากไฟฟาแรงสงมอะไรบาง

ในการท�างานใกลแนวสายไฟฟาแรงสงนนลกษณะงานทมกเกดอบตภยจากไฟฟาแรงสง

ไดแก

งานกอสราง เชน งานกอสรางอาคาร สะพานลอย ทางดวน งานซอมและปรบปรง

สาธารณปโภคตางๆงานตอกเสาเขมปนจนรถเครนเปนตน

งานตดตงหรอตกแตง เชน งานตดตงปายโฆษณา เสาอากาศทว เหลกดด กระจก

อะลมเนยมไฟประดบการทาสการท�าความสะอาดเปนตน

จ�ำนวนชนของลกถวยคว�ำ (ชน) แรงดนไฟฟำ (โวลต)

อกวธหนงกคอใหสงเกตจากความสงของสายไฟฟาเทยบกบอาคาร

2-3 12,000-24,000 4 69,000 7 115,000 14 230,000

ระดบควำมสงของสำยไฟ แรงดนไฟฟำ (โวลต) อาคารชนท2-3 12,000-24,000

อาคารชนท4-5 69,000-115,000

อาคารชนท6ขนไป 230,000

77

6.10 ขอควรระวงในการทำางานใกลแนวสายไฟฟาแรงสง1. หามท�านงรานค�าหรอครอมใกลสายไฟฟาแรงสงทไมมฉนวนปดคลมขณะทท�าการกอสราง

หรอตดตงปายโฆษณา2. หามท�างานใกลสายหรออปกรณไฟฟาแรงสงในขณะทมฝนตกฟาคะนอง3. หามฉดพนเทหรอราดน�าใดๆใกลสายไฟฟาแรงสงดงน � การรดน�าตนไม � การฉดน�าสายยาง � การตอทอน�าทงทไหลออกจากระเบยงหรอกนสาดท�าใหล�าน�าเขาใกลหรอกระทบ

เสาไฟ � ละอองน�าจากเครองหลอเยน (Cooling Tower) ทใชส�าหรบเครองปรบอากาศ

หรอระบายความรอนส�าหรบโรงงานอตสาหกรรมละอองน�ามกจะท�าใหฉนวนไฟฟา เสอมสภาพท�าใหมกระแสไฟฟารวทฉนวนไฟฟานอกจากน ยงท�าใหเกดไฟฟาดบ เปนบรเวณกวางในบางกรณอาจท�าใหสายไฟฟาขาดไดดวย

4. หามสอยสงใดๆทกชนดทตดอยทสายไฟฟาแรงสงเชนวาวสายปานลกโปงสวรรคเปนตน5. หามจดไฟเผาขยะหรอหญารวมทงการท�าอาหารทกชนดเชนการปงยางผดหรอทอด

ทท�าใหความรอนและควนไฟรม หรอพนใสสายไฟฟาหรอฉนวนไฟฟาแรงสง เพราะ จะท�าใหฉนวนไฟฟาเสอมสภาพ ท�าใหมไฟฟารวและเกดลดวงจร จนไฟฟาดบเปน บรเวณกวางและในบางกรณอาจท�าใหสายไฟฟาขาดดวย

6. หามจบดงหรอแกวงลวดสลงเหลกทใชยดโยงเสาไฟฟาแรงสงหรอบรเวณโคนเสาไฟฟาเพราะอาจจะแกวงไปกระทบสายไฟฟาแรงสงท�าใหมไฟรวลงมาหรอท�าใหสายไฟแรงสง ขาดได

7. หามไตหรอขนไปบนเสาไฟฟาทกชนดทกกรณ8. หามยนสวนใดสวนหนงของรางกายหรอน�าวสดอนใดเขาใกลสายไฟฟาแรงสงมากกวา

ระยะทก�าหนด9. ไมควรตดตงเสาอากาศโทรทศนใกลแนวสายไฟฟาแรงสง เพราะนอกจากจะท�าใหรบ

สญญาณไดไมชดเจนเนองจากมสญญาณรบกวนแลวยงเกดอบตเหตถกไฟฟาแรงสงดดในระหวางท�าการตดตงอกดวยและในวนขางหนาหากเสาอากาศลมลงมาแตะสายไฟฟาแรงสงดวยลมพายหรอดวยเหตอนใดนอกจากเครองใชไฟฟาของทานจะช�ารดแลวบคคลภายในบานอาจไดรบอนตรายและยงท�าใหมไฟฟาดบเปนบรเวณกวางอกดวย

10. ผเปนเจาของปายชอสถานทประกอบการทตดตงตามอาคารและผด�าเนนการตดตง ปายโฆษณาขนาดใหญบนดาดฟาอาคาร หรอรมถนนใกลแนวสายไฟฟาแรงสง ตอง

หมนดแลตรวจสอบความแขงแรงของฐานและโครงเหลกทใชตดตงปายโฆษณา

78

11. การกอสรางอาคารบานพกอาศยและปลกตนไมตองหางจากสายไฟฟาแรงสงตามระยะ

ทก�าหนดเพอปองกนมใหสมผสกบสายหรออปกรณไฟฟา

สำยขำดจำกตนไมตกลงมำมผเสยชวต

12. ควรระมดระวงเครองมอกลทกชนดทใชงานกอสรางอาคารขนาดใหญ งานปรบปรงหรอ

กอสรางสาธารณปโภคตางๆเขาใกลสายไฟฟาแรงสงเกนกวาระยะทก�าหนด

13. ควรระมดระวงผาคลมกนฝนระหวางท�าการกอสรางมใหปลวมาสมผสสายไฟฟา

14. กงไมทแตะสายไฟฟาจะท�าใหมไฟรวลงมาตามกงไม ท�าใหผทอยบนตนไมหรอยนอย

ใตตนไม อาจถกไฟฟาดดได ขณะเดยวกนกงไมทเสยดสนานๆ ยงท�าใหฉนวนและ

ตวน�าสายไฟฟาแรงสงช�ารดขาดตกลงมาท�าใหมผ เสยชวตหรอบาดเจบพการอย

เนองๆไดจงตองระมดระวงคอยดแลตดแตงกงไมไมใหเขาใกลสายไฟฟาเกนระยะทก�าหนด

79

การตดตนไมทใกลหรอแตะสายไฟฟาแรงสงโดยขาดความรกมอนตรายควรแจงเจาหนาท

กทม.หรอกฟน.ในพนทๆรบผดชอบใหด�าเนนการให

15. การขามสะพานลอยคนขามใหระมดระวงการถอวสดทยนสงพนศรษะเพราะวสดอาจยน

เขาใกลสายไฟฟาแรงสงเกนกวาระยะปลอดภยท�าใหไดรบอนตรายได หากพบวามสาย

ไฟฟาแรงสงอยในระยะไมปลอดภยใหแจงการไฟฟานครหลวงทนท

16. เมอเกดเพลงไหม ผทจะใชเครองมอดบเพลง ควรมความรเกยวกบวธการใชเครองมอ

ดบเพลงวาเปนชนดทใชดบเพลงกบสงทมกระแสไฟฟาไดหรอไม และระยะหางเทาใด

หากไมแนใจจะตองด�าเนนการดบไฟฟาเสยกอน

17. ควรตดตงปายหรอสญญาณเตอนภย

แสดงเขตอนตรายจากไฟฟาแรงสง

เสมอ

18. กอนทจะขดเจาะ หรอตอกปกวตถ

ใดๆเชนแทงโลหะลงในดนจะตอง

แนใจเสยกอนวาไมมสายไฟฟาแรงสง

อย ใตพนดนนน มฉะนนทานอาจ

ไดรบอนตรายจากไฟฟาแรงสงได

เดนชดขวำ

ขนหลงคำระวง!

สำยไฟฟำแรงสง

ตวอยำงสำยไฟทช�ำรดจำกตนไม

80

19. หามยงนกหรอสตวทเกาะบนสายไฟฟาแรงสง

เพราะสายจะขาดตกลงมาท�าใหผคนและ

ตวทานเองไดรบอนตรายจากไฟฟาแรงสง

20. หากพบนกหรอสตวท�ารงอยบนเสาไฟฟา

แรงสงใหแจงการไฟฟานครหลวงเพอแกไข

เพราะนอกจากจะท�าใหเกดลดวงจรและ

ท�าใหสตวตายแลวยงท�าใหมไฟฟาดบหรอ

เปนเหตใหสายไฟฟาแรงสงขาดตกลงมา

เปนอนตรายตอผคนไดโดยเฉพาะอยางยงในขณะทมฝนตก

21. อยาเลนน�าหรอเขาใกลเสาไฟฟาแรงสงทปกอยในน�าเพราะอาจมไฟฟารวได

22. หามตดสายตอลงดนทลงมาจากเสาไฟฟาเพราะจะท�าใหไมมการตอสายดนและมผไดรบ

อนตรายไดหากพบเหนใหแจงการไฟฟานครหลวง

23. หากตองการใหการไฟฟานครหลวงหมสายไฟฟาแรงสงในกรณทจ�าเปนตองท�างาน

ใกลสายไฟฟาทานสามารถตดตอไดทการไฟฟานครหลวงเขตตางๆ

6.11 ขอควรระวงอนตรายจากสายไฟฟาแรงสงขาด

ทกครงทมสายไฟฟาแรงสงขาด มกจะมผ ไดรบอนตรายจากไฟฟาแรงสง ตงแต

บาดเจบสาหสจนถงตองพการหรอมผเสยชวตอยเนองๆการรบรถงสาเหตและวธปองกนอนตราย

จะชวยลดความเสยง ความสญเสย และอนตราย

ทจะเกดขนได

1. หลกเลยงการยนอยทโคนเสาไฟฟาหรอใตแนว

สายไฟฟาแรงสงในขณะทมฝนตกฟาคะนอง

เพอปองกนอนตรายจากฟาผาและสายไฟฟา

แรงสงขาด

2. การเลนวาวใกลสายไฟฟาแรงสง เมอวาวตด

สายไฟใหทงสายปานทนท การดงสายปาน

นอกจากอาจมไฟแรงสงวงมากบสายปานแลว

ยงท�าใหสายไฟแกวงเขาหากน และเกดไฟฟา

ลดวงจร ท�าใหสายไฟฟาแรงสงขาดตกลงมา

และมผไดรบอนตรายได

81

3. กงไมทแตะและเสยดสกบสายไฟฟาแรงสงนอกจากจะมไฟฟาวงลงมากบตนไมแลว

ยงอาจท�าใหมไฟฟาดบหรอสายไฟฟาแรงสงขาดตกลงมาและมผไดรบอนตรายได

4. เมอพบวามสายไฟฟาแรงสงขาดใหด�าเนนการดงน

� หลกเลยงอยาเขาใกลหรอกนคนไมใหเขาใกลสายไฟฟา

� อยาพยายามจบหรอใชวสดเขยสายไฟเปนอนขาดทานอาจไดรบอนตราย

� โทรศพทแจงการไฟฟานครหลวงหรอ

หนวยงานสาธารณภยทสะดวกทสด

5. ขอควรระวงกรณสายไฟฟาแรงสงขาดพาด

ลงบนรถยนต

� อยาพยายามลงจากรถจนกวาจะแนใจวา

ไมมสายไฟฟาพาดอยกบรถหรอมสายไฟฟา

พาดอยบนพนดนทเปยกอย การอยในรถ

ถอวาปลอดภยทสด และถาโทรศพทได

ใหแจง กฟน. หรอหนวยงานสาธารณภย

ทเกยวของใหเรวทสด

�ขณะอยในรถถาสามารถท�าไดใหขบรถให

พนจากสายไฟฟาทพาดอยนนแตตองระวง

ไมใหทบขามสายไฟเพราะสายไฟอาจเกยว

ตดพนเขากบรถและเกดประกายไฟขนได

� ตะโกนบอกผทอยนอกรถหรอผทตองการ

ชวยเหลออยาเขาใกลรถใหออกหางจากรถ

และสายไฟจนกวาจะแนใจวาการไฟฟาได

ดบไฟแลว(ตองบอกใหโทรศพทแจงกฟน.

หรอหนวยงานสาธารณภยทเกยวของดวย)

� ถาจ�าเปนตองออกนอกรถเชนรถก�าลงเกด

ไฟไหมมวธลงจากรถใหปลอดภยดงน

ก. อยาก าวเทาลงจากรถเปนอนขาด

ตองใชวธกระโดดลอยตวลงจากรถให

หางจากตวรถโดยมวธการลงสพนให

ปลอดภยดงน

82

* ลงสพนดวยเทาขางเดยวหรอดวยเทาสองขางแตตองใหเทาชดกน

* ขณะเทาแตะพนมอเทาและรางกายตองไมแตะสวนใดสวนหนงของตวรถ

ข. เมอลงจากรถและเทาแตะพนแลว ใหออกหางจากตวรถและสายไฟใหมากทสด

วธออกหางทปลอดภย คอ ใหคอยๆ ขยบเดนลากเทาโดยใหเทาทง 2 ชดกน

(อาจใชวธกระโดด2เทาพรอมกน)หามเดนกาวเทายาวหรอวงเพอไมใหถกไฟดด

จากพนดนดวยแรงดนชวงกาว(stepvoltage)

ค. เมอลงจากรถแลวอยากลบเขาใกลรถอก(เชนอยาพยายามดบไฟไหมรถหรอไป

หยบของมคาในรถ)จนกวาจะแนใจวาการไฟฟาไดดบไฟแลว

6. หากสายไฟฟาแรงสงขาดตกน�า

ใหหลกเลยงใหพนจากบรเวณ

ทมน�าใหมากทสด แลวแจง

การไฟฟานครหลวงพรอมกบ

กนคนไมใหเขาใกลน�า

7. หากพบวามเสยงดงคลายเสยง

ผ งบนบร เ วณอปกรณ หรอ

สายไฟฟาแรงสงบนเสาไฟฟา

ใหรบแจงการไฟฟานครหลวงท

ใกลทสดเพอด�าเนนการแกไข

83

7.กำรชวยเหลอผประสบภยอนตรำย

จำกไฟฟำและกำรปฐมพยำบำล

ผทจะชวยเหลอผทประสบภยอนตรายจากไฟฟาตองร จกวธทถกตองใน

การชวยเหลอดงน

1. อยาใชมอเปลาแตะตองตวผทตดอยกบกระแสไฟฟาหรอตวน�าทเปนตนเหตใหเกดอนตราย

เปนอนขาดเพอปองกนมใหถกกระแสไฟฟาจนไดรบอนตรายไปดวยอกผหนง

2. รบหาทางตดกระแสไฟฟาโดยฉบไวดวยการถอดปลกหรออาสวตชออกกได

3. ใชวตถทไมเปนสอไฟฟา เชนผา ไมแหง เชอกทแหงสายยางหรอพลาสตกทแหงสนท

ถงมอยางหรอผาแหงพนมอใหหนาแลวถงผลกหรอฉดตวผประสบอนตรายใหหลดออก

มาโดยเรวเขยสายไฟใหหลดออกจากตวผประสบอนตราย

4. หากเปนสายไฟฟาแรงสงใหพยายามหลกเลยงแลวรบแจงการไฟฟานครหลวงใหเรวทสด

(ดขอควรระวงจากสายไฟฟาแรงสง)

5. อยาลงไปในน�ากรณทมกระแสไฟฟาอยในบรเวณทมน�าขง ตองหาทางเขยสายไฟออก

ใหพนหรอตดกระแสไฟฟากอนจงคอยไปชวยผประสบอนตราย

การชวยผประสบอนตรายจากไฟฟาดงทกลาวมาแลวจ�าเปนอยางยงทจะตองกระท�า

ดวยความรวดเรวรอบคอบและระมดระวงเปนพเศษดวย

7.1 การปฐมพยาบาล

เมอไดท�าการชวยเหลอผประสบอนตรายมาไดแลว จะโดยวธใดกตามหากปรากฏ

วาผเคราะหรายทชวยออกมานนหมดสตไมรสกตวหวใจหยดเตนและไมหายใจซงสงเกตได

จากอาการทเกดขนดงนรมฝปากเขยวสหนาซดเขยวคล�าทรวงอกเคลอนไหวนอยมากหรอ

ไมเคลอนไหวชพจรบรเวณคอเตนชาและเบามากถาหวใจหยดเตนจะค�าชพจรไมพบมานตา

ขยายคางไมหดเลกลงหมดสตไมรสกตว ตองรบท�าการปฐมพยาบาลทนท เพอใหปอดและ

หวใจท�างาน

7.2 การปฏบตชวยชวตขนพนฐาน (Cardio Pulmonary Resuscitation : CPR)

หมายถง การชวยเหลออยางรบดวนในภาวะฉกเฉนทงระบบหายใจ ระบบหมนเวยน

โลหตโดยไมอาศยเครองมอใดๆการปฏบตการชวยชวตมบทบาทส�าคญในการชวยเหลอและ

สามารถลดอตราการตายของผบาดเจบไดถาท�าอยางถกวธและทนทวงท

84

คณเปนอยำงไร

ขนตอนปฏบตการชวยชวต

ขนตอนท1ประเมนความรสกตว

เรยก ปลก เขยา

ขนตอนท2ขอความชวยเหลอถาไมมการตอบสนองในผใหญ:โทรศพทขอความชวยเหลอกอน

(PhoneFirst)เพราะสงทตองการเพอชวยชวต

คอเครองกระตนหวใจ

ขนตอนท3เปดทางเดนหายใจOpenAirwayใชสนมอกดหนาผากและ2นวเชยขากรรไกร

ใหหนาแหงน

*การเปดทางเดนหายใจวธนใชไดกบผบาดเจบทกกรณ*

อาการของผบาดเจบทตองชวยโดยการท�าCPRคอ1. ไมรสกตว(Unconsciousness)

2. ไมหายใจ(Nobreathing)

3. หวใจหยดเตน(Nopulse)

หลกการปฏบตการชวยชวต1. เปดทางเดนหายใจ(OpenAirway=A)

2. ชวยการหายใจ(Breathing=B)

3. ชวยการไหลเวยนโลหต(Circulation=C)

85

ขนตอนท5ชวยหายใจถาไมหายใจ : ชวยหายใจโดยการเปาปาก2ครง

การเปาปาก : ตองเหนทรวงอกกระเพอมขนทกครง ถา

ทรวงอกไมกระเพอมขนในการเปาปากครงท 1 แกไขโดย

การเปดทางเดนหายใจใหมแลวจงเปาปากครงท2

ขนตอนท4ตรวจการหายใจเพอดวามการหายใจปกตหรอไมโดยใชตาดหฟงแกมสมผส

(LookListenandFeel)(ใชเวลาตรวจ10วนาท)

ขนตอนท6ชวยการไหลเวยนโลหตกดหนาอก*ต�าแหนงวางมอ:เหนอกระดกลนป2นวมอ

*สงทใชกด:สนมอสองขางซอนกน

*จ�านวนครง:30ครง

*ความลก:1.5-2นวฟต

*ความเรวในการกด:100ครงตอนาท

กดหนาอกใหตอเนองและหลกเลยงการหยดกดหนาอกใหนอยทสดเพอเพมการไหลเวยนโลหตไปเลยงอวยวะส�าคญใหมากขน

86

การปฏบตการชวยชวตในผใหญอตราสวนการกดหนาอกตอการเปาปาก30 : 2ท�าการกดหนาอกและเปาปากตอเนองไปเรอยๆ

สงทแสดงวาการชวยชวตไดผล

1. เรมรสกตวสายหนาขยบแขน

2. มการหายใจ

3. เรมมการกลนการไอ

4. สผวหนงเปลยนแปลงดขน(สชมพ)

จะหยดท�าการชวยเหลอเมอ

1. เมอผบาดเจบมการหายใจและมชพจร

2. เมอมบคลากรทางการแพทยมารบชวงตอ

3. เมอผชวยเหลอเหนอยจนไมสามารถชวยตอไปได

87

8.มปญหำปรกษำทน

หากผใชไฟฟามขอสงสยหรอตองการสอบถามรายละเอยดเพมเตม โปรดตดตอ

การไฟฟานครหลวงเขตและสาขายอยทอย ใกลสถานใชไฟฟาของทานในเวลาท�าการ

07.30น.-15.30น.หรอทศนยบรการขอมลผใชไฟฟาCallCenter1130ตลอด24ชวโมง

132/18ซ.จรญสนทวงศ20

ถ.จรญสนทวงศแขวงบานชางหลอ

เขตบางกอกนอยกรงเทพฯ10700

โทร.0-2878-5200

โทรสาร0-2878-5291

กำรไฟฟำนครหลวงเขตและสำขำยอยรหสเครองวดหนวยไฟฟำ

สถำนทตดตอ

โตะบรกำรเบดเสรจ(ONESTOPSERVICE)

แผนกบรกำร

121ถ.จกรเพชรแขวงวงบรพาภรมย

เขตพระนครกรงเทพฯ10200

โทร.0-2220-5000

โทรสาร0-2220-5291

0-2878-5224 0-2878-5280 0-2878-5211

0-2878-5226 0-2878-5281 0-2878-5222

0-2878-5324 0-2878-5311

0-2878-5333

0-2448-6030

0-2448-6031

โทรสาร0-2448-6304

เขตธนบร (58)

193170

เขตวดเลยบ (66)

010203040506070809

1011396975

ช�ำระเงนคำไฟฟำ

แจงไฟฟำขดของตลอด24ชวโมง

40/1ม.2ซ.หมบานมหาดไทย1

ถ.พทธมณฑลสาย1แขวงบางระมาด

เขตตลงชนกรงเทพฯ10170

สาขายอยตลงชน

0-2220-5224 0-2220-5280 0-2220-5211

0-2220-5226 0-2220-5281 0-2220-5222

0-2220-5387 0-2220-5311

0-2220-5322

0-2220-5333

88

0-2877-5224 0-2877-5280 0-2877-5211 0-2877-5226 0-2877-5281 0-2877-5222 0-2877-5324 0-2877-5311 0-2877-5333

0-2463-3368โทรสาร0-2877-5389

0-2476-47710-2476-9488

โทรสาร0-2476-1486

เขตราษฎรบรณะ (68)

3021ถ.ราษฎรบรณะแขวงราษฎรบรณะเขตราษฎรบรณะกรงเทพฯ10140โทร.0-2877-5200โทรสาร0-2877-5291

สาขายอยพระประแดง

101ม.2เยองซ.วดชมนมตรถ.สขสวสดอ.พระประแดงจ.สมทรปราการ10130

เขตยานนาวา (69)

2021223027ถ.เจรญกรงแขวงบางคอแหลมเขตบางคอแหลมกรงเทพฯ10120โทร.0-2611-5200โทรสาร0-2611-5291

สาขายอยดาวคะนอง

1297/7ถ.สมเดจพระเจาตากสนเขตธนบรกรงเทพฯ10600

0-2611-5224 0-2611-5280 0-2611-5211 0-2611-5226 0-2611-5281 0-2611-5222 0-2611-5324 0-2611-5311 0-2611-5333

กำรไฟฟำนครหลวงเขตและสำขำยอยรหสเครองวดหนวยไฟฟำ

สถำนทตดตอ

ช�ำระเงนคำไฟฟำ

แจงไฟฟำขดของตลอด24ชวโมง

โตะบรกำรเบดเสรจ(ONESTOPSERVICE)

แผนกบรกำร

0-2841-5224 0-2841-5280 0-2841-5211 0-2841-5226 0-2841-5281 0-2841-5222 0-2841-5324 0-2841-5311 0-2841-5333

เขตบางขนเทยน (70)

57585939ซ.พระรามท2ซอย60แขวงแสมด�าเขตบางขนเทยนกรงเทพฯ10150โทร.0-2841-5200โทรสาร0-2841-5291

89

0-2348-5224 0-2348-5280 0-2348-5211 0-2348-5226 0-2348-5281 0-2348-5222 0-2348-5227 0-2348-5311 0-2348-5322 0-2348-5333

0-2256-32470-2256-3344

โทรสาร0-2256-3678

0-2421-00600-2421-0066

โทรสาร0-2421-0065

สาขายอยหนองแขม

240หม7หมบานพรทววฒนซ.เพชรเกษม73/2ถ.เพชรเกษมเขตหนองแขมกรงเทพฯ10160

เขตคลองเตย (67)

1213141516171824253238

1192ถ.พระราม4แขวงคลองเตยเขตคลองเตยกรงเทพฯ10110โทร.0-2348-5000โทรสาร0-2348-5291

สาขายอยเพลนจต

30ซ.ชดลมถ.เพลนจตแขวงลมพนเขตปทมวนกรงเทพฯ10330

กำรไฟฟำนครหลวงเขตและสำขำยอยรหสเครองวดหนวยไฟฟำ

สถำนทตดตอ

โตะบรกำรเบดเสรจ(ONESTOPSERVICE)

แผนกบรกำร

ช�ำระเงนคำไฟฟำ

แจงไฟฟำขดของตลอด24ชวโมง

เขตบางกะป (76)

232633404188ถ.รามค�าแหงแขวงสวนหลวงเขตสวนหลวงกรงเทพฯ10250โทร.0-2725-5200โทรสาร0-2725-5291

0-2725-5224 0-2725-5280 0-2725-5211 0-2725-5226 0-2725-5281 0-2725-5222 0-2725-5324 0-2725-5311 0-2725-5333

0-2791-5224 0-2791-5280 0-2791-5211 0-2791-5226 0-2791-5381 0-2791-5222 0-2791-5324 0-2791-5311 0-2791-5333

เขตสมทรปราการ (77)

374255386ถ.สขมวทต.ปากน�าอ.เมองจ.สมทรปราการ10270โทร.0-2791-5200โทรสาร0-2791-5291

90

กำรไฟฟำนครหลวงเขตและสำขำยอยรหสเครองวดหนวยไฟฟำ

สถำนทตดตอ

ช�ำระเงนคำไฟฟำ

แจงไฟฟำขดของตลอด24ชวโมง

โตะบรกำรเบดเสรจ(ONESTOPSERVICE)

แผนกบรกำร

0-2769-5224 0-2769-5280 0-2769-5211

0-2769-5227 0-2769-5281 0-2769-5222

0-2769-5324 0-2769-5311

0-2769-5333

0-2338-1112

โทรสาร0-2338-1472

เขตบางพล (78)

34364464

70/1หม1ถ.กงแกวต.ราชาเทวะ

อ.บางพลจ.สมทรปราการ10540

โทร.0-2769-5200

โทรสาร0-2769-5291

สาขายอยบางบอ

352ม.1ถ.รตนราษฎรต.บางบอ

อ.บางบอจ.สมทรปราการ10560

0-2509-0056

0-2509-0297

โทรสาร0-2509-0196

0-2907-5226 0-2907-5280 0-2907-5211

0-2907-5227 0-2907-5281 0-2907-5222

0-2907-5324 0-2907-5311

0-2907-5333

เขตมนบร (79)

626367

24หม13ถ.สวนทวงศแขวงแสนแสบ

เขตมนบรกรงเทพฯ10510

โทร.0-2907-5200

โทรสาร0-2907-5291

สาขายอยรามอนทรา

135ซ.รามอนทรา52/1

ถ.รามอนทรากม.8เขตคนนายาว

กรงเทพฯ10230

91

กำรไฟฟำนครหลวงเขตและสำขำยอยรหสเครองวดหนวยไฟฟำ

สถำนทตดตอ

โตะบรกำรเบดเสรจ(ONESTOPSERVICE)

แผนกบรกำร

ช�ำระเงนคำไฟฟำ

แจงไฟฟำขดของตลอด24ชวโมง

0-2242-5224 0-2242-5280 0-2242-5211

0-2242-5226 0-2242-5281 0-2242-5222

0-2242-5324 0-2242-5311

0-2242-5333

0-2276-9370

0-2276-9359

โทรสาร0-2276-9360

สาขายอยหวยขวาง

1998/36บรเวณตลาดหวยขวาง

ถ.ประชาสงเคราะหแขวงดนแดง

เขตดนแดงกรงเทพฯ10400

เขตสามเสน (56)

71737476818283

8486878892

809ถ.สามเสนแขวงถนนนครไชยศร

เขตดสตกรงเทพฯ10300

โทร.0-2242-5000

โทรสาร0-2242-5291

เขตนนทบร (57)

7985

285ถ.ตวานนทต.บางกระสอ

อ.เมองจ.นนทบร11000

โทร.0-2902-5200

โทรสาร0-2902-5291

สาขายอยดอนเมอง

157/157-158ถ.ชางอากาศอทศ

แขวงทงสองหองเขตดอนเมอง

กรงเทพฯ10210

0-2902-5224 0-2902-5280 0-2902-5211

0-2902-5226 0-2902-5281 0-2902-5222

0-2902-5324 0-2902-5311

0-2902-5333

0-2565-3842

0-2565-3853

โทรสาร0-2565-3852

92

0-2832-5224 0-2832-5280 0-2832-5211 0-2832-5226 0-2832-5281 0-2832-5222 0-2832-5324 0-2832-5311 0-2832-5333

0-2920-63710-2920-6391

โทรสาร0-2920-6390

เขตบางใหญ (59)

469394

38/2หม10ถ.บางกรวย-ไทรนอยต.บางเลนอ.บางใหญจ.นนทบร11140โทร.0-2832-5200โทรสาร0-2832-5291

สาขายอยบางรกใหญ

13/14หม4ถ.ตลงชน-สพรรณบรต.บางรกพฒนาอ.บางบวทองจ.นนทบร11110

กำรไฟฟำนครหลวงเขตและสำขำยอยรหสเครองวดหนวยไฟฟำ

สถำนทตดตอ

โตะบรกำรเบดเสรจ(ONESTOPSERVICE)

แผนกบรกำร

ช�ำระเงนคำไฟฟำ

แจงไฟฟำขดของตลอด24ชวโมง

0-2716-3224 0-2716-3280 0-2716-3211 0-2716-3226 0-2716-3281 0-2716-3222 0-2716-3311 0-2716-3333

0-2272-44800-2272-4751

โทรสาร0-2272-4750

0-2792-5224 0-2792-5280 0-2792-4322 0-2792-5226 0-2792-5281 0-2792-5211 0-2792-5324 0-2792-5222 0-2792-5311 0-2792-5333

เขตลาดพราว (55)

6888ถ.รามค�าแหงแขวงสวนหลวงเขตสวนหลวงกรงเทพฯ10250โทร.0-2716-3200โทรสาร0-2716-3291

เขตบางเขน (80)

7778

476ม.3ถ.พหลโยธนแขวงอนสาวรยเขตบางเขนกรงเทพฯ10220โทร.0-2792-5200โทรสาร0-2792-5291

สาขายอยจตจกร

520ถ.ก�าแพงเพชร2แขวงลาดยาวเขตจตจกรกรงเทพฯ10900

93

0-2530-66980-2539-07290-2539-1325

โทรสาร0-2539-0783

เขตลาดกระบง (60)

6566

24หม13ถ.สวนทวงศแขวงแสนแสบเขตมนบรกรงเทพฯ10510โทร.0-2792-3200โทรสาร0-2792-3291

0-2792-3224 0-2792-3280 0-2792-3211 0-2792-3226 0-2792-3281 0-2792-3222 0-2792-3311 0-2792-3333

สาขายอยนาคนวาส

49/67-68หมบานกฤตกรซ.นาคนวาส25ถ.ลาดพราว71เขตบางกะปกรงเทพฯ10230

0-2834-3224 0-2834-3280 0-2834-3211 0-2834-3226 0-2834-3281 0-2834-3222 0-2834-3324 0-2834-3311 0-2834-3333

0-2769-3220 0-2769-3280 0-2769-3211

0-2769-3224 0-2769-3281 0-2769-3222

0-2769-3226 0-2769-3311

0-2769-3333

0-2769-3350

เขตประเวศ (65)

273543

70/1หม1ถ.กงแกวต.ราชาเทวะ

อ.บางพลจ.สมทรปราการ10540

โทร.0-2769-3200

โทรสาร0-2769-3291

เขตบางบวทอง (75)

45607280

38/2หม10ถ.บางกรวย-ไทรนอยต.บางเลนอ.บางใหญจ.นนทบร11140โทร.0-2834-3200โทรสาร0-2834-3291

กำรไฟฟำนครหลวงเขตและสำขำยอยรหสเครองวดหนวยไฟฟำ

สถำนทตดตอ

โตะบรกำรเบดเสรจ(ONESTOPSERVICE)

แผนกบรกำร

ช�ำระเงนคำไฟฟำ

แจงไฟฟำขดของตลอด24ชวโมง

94

ไมมระบบสายดน

N

N

N

L

L

L

NG L

(สายศนย) (สายเสนไฟ)

(สายศนย) (สายเสนไฟ)

ข�วตอสายศนย

ข�วตอสายศนย

เคร�องปลดวงจร

เคร�องปลดวงจร

ฟ�วส

ฟ�วส

เซอรกตเบรกเกอร

เซอรกตเบรกเกอร

เตารบ-เตาเสยบ

เตารบ-เตาเสยบ

มระบบสายดน

ข�วตอสายดน

เคร�องตดไฟร�ว

(ELCB, RCCB, RCBO)

หลกดน

(GROUNDING ELECTRODE)

0.30 ม.

2.40 ม.

95

ตวอยางผงวงจรตอลงดนทตเมนสวตช

96

L

N

G

L

N

G

G

L

N

L

N

G

L

N

L

N

แผงเมนสว�ตช เตารบ เตาเสยบ เคร�องใชไฟฟา

แผงเมนสว�ตช เตารบ เตาเสยบ เคร�องใชไฟฟา

แผงเมนสว�ตช เตารบ เตาเสยบ เคร�องใชไฟฟา

การตอสายดนทถกตอง

การตอสายดนทไมถกตอง

ว�ธตอสายดนทไมถกตอง