inwestycje komunikacyjne : drogowe i kolejowe w świetle...

www.konferencjespecjalistyczne.pl Forum ODWODNIENIE 2014 Kraków, 4-5.06.2014 r.

REGIONALNY ZARZĄD GOSPODARKI WODNEJ W KRAKOWIE

Inwestycje komunikacyjne :

drogowe i kolejowe

w świetle ustawy Prawo wodne

i ochrony środowiska

mgr inż. Marta Kot

Obszar działania RZGW w Krakowie:

Oddziaływanie liniowych inwestycji komunikacyjnych na wody:

Ograniczanie obszarów przepływu wód

Odcinanie swobodnego spływu wód

powierzchniowych

Uszczelnianie terenu

Zanieczyszczanie wód powierzchniowych

i podziemnych

Przeprawy przez cieki wodne

Oddziaływanie na wody: Ograniczanie obszarów przepływu wód

Ograniczanie obszarów przepływu wód:

Oddziaływanie na wody: Ograniczanie obszarów przepływu wód

Konieczność budowy umocnień brzegów rzek w miejscach zbliżeń dróg do rzek

Oddziaływanie na wody: Odcinanie swobodnego spływu wód powierzchniowych

Przecinanie

systemów wodnych:

- naturalnych

( rzek i potoków )

- sztucznych

np. rowów

melioracyjnych.

Oddziaływanie na wody: odcinanie swobodnego spływu wód

powierzchniowych

Odcinanie swobodnego spływu

wód ze stoków do cieków.

Oddziaływanie na wody: uszczelnianie terenu

Szczelność nawierzchni dróg (z wyjątkiem dróg gruntowych) powoduje

konieczność odprowadzenia wód opadowych i roztopowych :

systemem otwartym np. rowami –(rowy szczelne są traktowane jako

kanalizacja otwarta);

zamkniętymi systemami kanalizacyjnymi -punktowym wylotem do

cieku powierzchniowego.

Niekiedy stosowane:

rowy bezodpływowe lub studnie chłonne

Oddziaływanie na wody: Zanieczyszczanie wód powierzchniowych i podziemnych

Wprowadzane do wód lub do ziemi wody opadowe i roztopowe ujęte w

otwarte lub zamknięte systemy kanalizacyjne odprowadzane z dróg i

parkingów są ściekami (Art. 9. ust.1. pkt.14 c) Prawa wodnego.

Warunki dla ścieków zostały określone w rozporządzeniu Ministra

Środowiska z dnia 24.07.2006r. w sprawie warunków, jakie należy

spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w

sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego

(Dz. U. z 2006r., Nr 137 poz. 984 z późn. zm. )

Oddziaływanie na wody: Zanieczyszczanie wód powierzchniowych

w obszarach objętych ochroną np. w strefie ochronnej źródeł lub

ujęcia wody

z uwagi na możliwość wystąpienia nadzwyczajnych zagrożeń

środowiska (§ 9 rozporządzenia MTiGM z dnia 30 maja 2000 r. w

sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogowe

obiekty inżynierskie i ich usytuowanie) - w obiektach mostowych

powinny być zastosowane rozwiązania zapewniające bezpieczeństwo

ruchu pojazdów na obiekcie mostowym a także zabezpieczenie gruntu

oraz wód powierzchniowych przed zanieczyszczeniem będącym

skutkiem wypadków drogowych,

Należy uwzględnić warunki określone w decyzji ustanawiającej strefę

ochronną (np. szczelne systemy kanalizacyjne i konieczność budowy

urządzeń oczyszczających).

Oddziaływanie na wody: Zanieczyszczanie wód podziemnych

W obszarach głównych zbiorników wód podziemnych:

Zgodnie z art. 98 ust. 1 Prawa ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia

2001 r. (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r. poz. 1232 z późn. zm.) -wody

podziemne podlegają ochronie przez zmniejszenie ryzyka

zanieczyszczenia tych wód poprzez ograniczenie oddziaływania na

obszary ich zasilania.

Może być niezbędne opracowanie dokumentacji hydrogeologicznej w

celu ustalenia warunków hydrogeologicznych panujących w otoczeniu

drogi, tła zanieczyszczeń (określenia charakterystycznych wskaźników

zanieczyszczeń drogowych dla gruntu i wody gruntowej), identyfikacji

obszarów zasilania, poziomów wodonośnych i kierunków ruchu wód

podziemnych

Po opracowaniu takiej dokumentacji możliwe będzie rozwiązanie

zagadnień technicznych związanych z ograniczeniem wpływu drogi na

stan środowiska gruntowo-wodnego.


OBIEKTY MOSTOWE I PRZEPUSTY

Dla dróg:

Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 30

maja 2000 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny

odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie (Dz.U.z

2000 r. Nr 63 poz.735 z dnia 3 sierpnia 2000 r. z późn. zm. )

Dla kolei:

Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 10

września 1998 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny

odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie (Dz.U.z 1998 r. Nr

151 poz.987 z dnia 15 grudnia 1998 r.)

Zarządzenie nr 29 Zarządu PKP z dnia 5 października 2005 r. w

sprawie wprowadzenia „Warunków technicznych dla kolejowych

obiektów inżynieryjnych” – Id-2 (D-2)”


Most drogowy

(rozporządzenie):

budowla przeznaczona do

przeprowadzenia drogi (…..),

nad przeszkodą terenową,

a w szczególności: most,

wiadukt, estakadę, kładkę,

Most kolejowy

(instrukcja id-2):

obiekt inżynieryjny umożliwiający

przeprowadzenie linii kolejowej nad

przeszkodami wodnymi jak: rzeki,

strumienie, kanały, jeziora, zatoki

morskie, zalewy rzeczne itp. O

szerokości w świetle pod co najmniej

jednym przęsłem większej od 3,00 m

Światło mostu – wody miarodajne:

Most drogowy:

Wartość prawdopodobieństwa p

Rodzaj

obiektu

klasa drogi

A,S,GP

drogi

krajowe

(%)

G,Z

drogi

wojewódz

kie drogi

powiatowe

(%)

L,D

drogi gminne

(%)

Most

0,3

0,5

1

Most

tymczasowy

2

3

3

Most kolejowy:

0,3% - dla linii magistralnych i

pierwszorzędnych,

0,5% - dla linii drugorzędnych

1% - dla linii znaczenia

miejscowego

Światło mostu

Definicja światła mostu:

(…) jest to odległość między ścianami przyczółków, mierzona na

poziomie miarodajnej rzędnej zwierciadła wody prostopadle do

kierunku przepływu, zmniejszona o sumę grubości filarów na tym

samym poziomie

§ 18. ust. 2 rozporządzenia MTiGM z dnia 30 maja 2000 r. w sprawie

warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogowe obiekty

inżynierskie i ich usytuowanie (Dz.U.z 2000 r. Nr 63 poz.735 z dnia 3

sierpnia 2000 r. z późn. zm. )

W § 18. ust. 1. rozporządzenia określono, że długość mostu powinna

wynikać z warunku minimalnego światła mostu, zapewniającego

swobodę przepływu miarodajnego, bez spowodowania nadmiernego

spiętrzenia wody w cieku - wywołującego dodatkowe zagrożenia i

nieuzasadnione ekonomicznie szkody - oraz bez spowodowania

nadmiernych rozmyć koryta cieku, z uwzględnieniem potrzeb ochrony

środowiska, (pasy terenu, określone w § 26. pokryte roślinnością).

W instrukcji Id-2 w cz.III DZ.7 p.1 określono, że ukształtowanie koryta

rzeki lub innego cieku wodnego pod kolejowym obiektem inżynieryjnym

musi zapewnić właściwe warunki przepływu zabezpieczające przed

rozmyciem dna w pobliżu fundamentów, podpór i budowli ziemnych

oraz zabezpieczające przed gromadzeniem się zanieczyszczeń


Przepust drogowy

budowla o przekroju poprzecznym

zamkniętym, przeznaczoną do

przeprowadzenia cieków, szlaków

wędrówek zwierząt dziko żyjących

lub urządzeń technicznych przez

korpus drogi,

Przepust kolejowy

Obiekt inżynieryjny umożliwiający

przeprowadzenie linii kolejowej

nad przeszkodami o szerokości w

świetle pojedynczego otworu

mniejszej lub równej 3,00 m

Światło przepustu – wody miarodajne:

Przepusty drogowe

Wartość prawdopodobieństwa

p

Rodzaj

obiektu

klasa drogi

A, S, GP

(%)

G, Z

(%)

L, D

(%)

Przepust

1

1

2

Przepust

tymczasowy

3

5

5

Przepusty kolejowe

1% - bez względu na kategorię

linii , ale szerokość i wysokość w

świetle nie może być mniejsza niż

1,0 m niezależnie od kształtu

przekroju poprzecznego (w

uzasadnionych przypadkach, za

zgoda PKP – 0,8 m)

Przepust kolejowy

przepływ normalny wezbranie

Wyniesienie spodu konstrukcji mostu ponad wodę miarodajną

dla dróg brak obowiązujących przepisów–(nieobowiązujące rozporządzenie

RM z 5.08.1977r w sprawie granic wód, linii brzegu, urządzeń nad wodami

oraz wód śródlądowych żeglownych ( Dz.U. 77.26.110), w którym w §6

określono, że wzniesienie dolnej krawędzi konstrukcji ponad najwyższy

poziom wody spiętrzonej nie może być mniejszy niż: 1,5 m na wodach

żeglownych, 1,0 m na rzekach nieżeglownych i potokach górskich i 0,5 m

na pozostałych wodach śródlądowych.

Dla kolei w § 50. 1 rozporządzenia o kolejowych obiektach….

a) spód konstrukcji mostu powinien być wzniesiony ponad poziom wody

maksymalnie spiętrzonej nad wodami śródlądowymi nieżeglownymi:

–co najmniej 1,00 m - na wodach uznanych za spławne oraz na

ciekach niespławnych,

–co najmniej 0,50 m - na pozostałych wodach nieżeglownych,

–co najmniej 1,50 m - na wodach uznanych za żeglowne, pod

przęsłami nieżeglownymi,

b) spód konstrukcji mostu (przęseł) nad ciekami żeglownymi powinien

być wzniesiony ponad najwyższy poziom wody żeglownej zgodnie z

wymogami danej klasy drogi wodnej,

Styczność inwestorów drogowych z RZGW:

Na podstawie art.11d ust.1 pkt.8 d) ustawy z dnia 10 kwietnia 2003

r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w

zakresie dróg publicznych (tekst jednolity (Dz.U. z 2013 r poz.687 z

późn. zm. )wydawanie na wniosek zarządcy drogi opinii niezbędnej

do wniosku o wydanie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji

drogowej, w odniesieniu do inwestycji obejmujących wykonanie

urządzeń wodnych oraz w odniesieniu do wykonania obiektów

budowlanych lub robót na obszarach bezpośredniego zagrożenia

powodzią.

Wydawanie decyzji zwalniających z zakazów określonych w art.40

i 88l Prawa wodnego

Styczność inwestorów kolejowych z RZGW:

Na podstawie art.9o ust.3 pkt.4 d) ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o

transporcie kolejowym (tekst jednolity Dz. U. z 2007 Nr16 poz. 94 z

późn.zm.) w odniesieniu do inwestycji obejmujących wykonanie

urządzeń wodnych oraz w odniesieniu do wykonania obiektów

budowlanych lub robót na obszarach bezpośredniego zagrożenia

powodzią wydawanie na wniosek PKP Polskich Linii Kolejowych

S.A. opinii niezbędnych do wniosku o wydanie decyzji o ustaleniu

lokalizacji linii kolejowej

Wydawanie pozwoleń wodnoprawnych w przypadku, gdy

szczególne korzystanie z wód lub wykonywanie urządzeń wodnych,

w całości lub części odbywa się na terenach zamkniętych

w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo

ochrony środowiska

Wydawanie decyzji zwalniających z zakazów określonych w art.40

i 88l Prawa wodnego

Urządzenia wodne

Definicja w art.9 ust.1 pkt.19 Prawa wodnego:

urządzenia służące kształtowaniu zasobów wodnych oraz

korzystaniu z nich, a w szczególności budowle regulacyjne,

kanały i rowy oraz mury oporowe a także wyloty urządzeń

kanalizacyjnych służące do wprowadzania ścieków do wód lub

urządzeń wodnych oraz wyloty urządzeń służące do

wprowadzania wody do wód lub urządzeń wodnych.

Przepisy ustawy dotyczące urządzeń wodnych stosuje się

odpowiednio do: urządzeń melioracji wodnych niezaliczonych do

urządzeń wodnych (kanałów i rowów melioracyjnych) oraz

prowadzonych przez wody powierzchniowe oraz wały

przeciwpowodziowe obiektów mostowych, rurociągów, linii

energetycznych, linii telekomunikacyjnych oraz innych urządzeń

(art.9.ust.2.pkt. 1.)

Urządzenia wodne

Przepisy dotyczące wykonania urządzeń wodnych –

stosuje się odpowiednio do odbudowy, rozbudowy,

przebudowy, rozbiórki lub likwidacji tych urządzeń, z

wyłączeniem robót związanych z utrzymywaniem

urządzeń wodnych w celu zachowania ich funkcji że

(art.9 ust. 2 pkt. 2 Prawa wodnego).

Obszary szczególnego zagrożenia powodzią

W myśl art.9 ust.1 pkt.6c) Prawa wodnego

obszary szczególnego zagrożenia powodzią - rozumie się przez to:

• a) obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi

jest średnie i wynosi raz na 100 lat,

• b) obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi

jest wysokie i wynosi raz na 10 lat,

• c) obszary, między linią brzegu a wałem przeciwpowodziowym lub

naturalnym wysokim brzegiem, w który wbudowano trasę wału

przeciwpowodziowego,

Do dnia uwzględnienia obszarów szczególnego zagrożenia powodzią

na mapach zagrożenia powodziowego, (które miały zostać opracowane do

22 grudnia 2013 r.), za takie należy uznać dotychczasowe obszary

bezpośredniego zagrożenia powodzią (art. 17 ustawy z dnia 5.01.2011

o zmianie ustawy prawo wodne i niektórych innych ustaw) .

Wniosek o opinię powinien zawierać:

położenie inwestycji względem obszarów szczególnego zagrożenia

powodzią, a zwłaszcza w odniesieniu do miejscowych planów

zagospodarowania przestrzennego

informacje dotyczące projektowanych urządzeń wodnych (mostów,

przepustów, wylotów, budowli regulacyjnych), a w szczególności:

obliczenia hydrologiczno – hydrauliczne projektowanych mostów i

przepustów,

przekroje dolinowe w przekroju mostowym

(z obiektem mostowym), powyżej i poniżej mostu,

z naniesionym zwierciadłami wód charakterystycznych

rysunki techniczne projektowanych urządzeń.

Wniosek o wydanie pozwolenia wodnoprawnego powinien zawierać: Zakres wniosku- np.: wykonanie/likwidacja urządzeń, wprowadzenia

ścieków, rygor natychmiastowej wykonalności);

Niezbędne załączniki:

•operat wodnoprawny zgodny z art.132 Prawa wodnego,

•decyzja lokalizacyjna (jeżeli jest wymagana),

•decyzja środowiskowa,

•opis w języku nietechnicznym,

•pełnomocnictwo,

•dowód opłaty;

Decyzje i pełnomocnictwo – oryginały lub uwierzytelnione kserokopie;

Wniosek o wydanie decyzji zwalniającej z zakazów powinien zawierać:

charakterystykę planowanych działań wraz z podstawowymi danymi

technicznymi i opisem planowanej technologii robót, mapę sytuacyjno-

wysokościową z naniesionym schematem planowanych obiektów i

robót, a w razie potrzeby, obliczenia hydrauliczne i hydrologiczne (art.

88 l ust. 4 Prawa wodnego)

Najczęstsze zastrzeżenia:

Ograniczanie obszaru objętego inwestycją dotyczącą urządzenia

wodnego do obszaru tylko pasa drogowego lub terenów

zamkniętych, tym samym ograniczanie zasięgu oddziaływania

urządzeń wodnych

Ustalenia parametrów urządzeń już na etapie programu

funkcjonalno-użytkowego ograniczające późniejsze projektowanie

Projektowanie obiektów położonych w bliskim sąsiedztwie (np.most

drogowy –lokalny i most kolejowy-magistralny) na różne wody

miarodajne

Określanie lokalizacji mostu w odniesieniu do drogi a nie do km

cieku, co utrudnia lokalizację przedsięwzięcia w odniesieniu do

cieku.

Nieaktualna hydrologia (dla rzek obserwowanych)

Brak właściwych przekrojów dolinowych rzeki - część graficzna

operatu powinna zawierać zasadnicze przekroje podłużne i

poprzeczne urządzeń wodnych oraz koryt wody płynącej w zasięgu

oddziaływania tych urządzeń (art. 132 ust. 3. pkt.2) PW


Światło mostu - „dopasowywanie” obliczeń do zadanych

parametrów długości mostu (np. poprzez stosowanie

„odpowiednich” współczynników szorstkości), nie uwzględnianie

górskości potoków (zwiększenie światła mnimalnego o 15 %)

Niedostosowanie płaszczyzn bocznych filarów do przewidywanego

kierunku przepływu wody miarodajnej

§ 34 ust. 1 rozporządzenia określa, że: płaszczyzny boczne ścian

filarów powinny być dostosowane do przewidywanego kierunku

przepływu miarodajnego i nie powinny tworzyć kąta większego niż

20º z kierunkiem przepływu na poziomie normalnym. Odchylenie

płaszczyzn od kierunku przepływu na poziomie normalnym powinno

zmierzać do zgodności z kierunkiem przepływu miarodajnego.

W przypadku podpór ażurowych przez płaszczyznę boczną rozumie

się płaszczyznę wyznaczoną przez elementy podpory. § 34. ust. 2

odnosi się do rzeki żeglownej.


Wyniesienie spodu konstrukcji mostu ponad wodę miarodajną -

niekiedy, determinowane możliwością doprowadzenia najazdów

musi być zmniejszone.

Pomimo braku przepisów dla dróg - to wyniesienie należałoby określić

„im wyższe tym bezpieczniejsze”, szczególnie w przypadku potoków

górskich, ponieważ w czasie wezbrań niosą one duże ilości rumowiska,

drzew, gałęzi. Wtedy ten duży prześwit zwiększa „szanse” mostu.

Wyloty wód opadowych i roztopowych:

Niewłaściwa lokalizacja wylotu, niemożność przejęcia wód opadowych

przez mały odbiornik. (Pozwolenia wodnoprawne na odprowadzanie

wód opadowych są najczęściej zaskarżanymi decyzjami).


Sposób umocnień koryta rzeki w obrębie mostu:

Zakres umocnień powinien wynikać z lokalnych uwarunkowań

panujących w rzece.

Za niewłaściwe należy uznać : zawężanie koryta rzeki budowlami,

zbędne umacnianie brzegów wypukłych lub umacnianie dna cieku w

przekroju mostowym, tylko dla uzyskania lepszych parametrów

obliczeniowych (współczynnik szorstkości), a nie dla faktycznej

potrzeby.

Efektem tego może być pogorszenie warunków przepływu na dłuższym

odcinku cieku. Umacnianie dna w świetle przeprawy może być wręcz

szkodliwe - powoduje zwiększenie prędkości w przekroju mostowym,

co w efekcie może spowodować zwiększoną erozję poniżej obiektu.


Most tymczasowy - podobnie jak most właściwy także wymaga

pozwolenia wodnoprawnego – często brak informacji o takim

obiekcie

Wykonanie podpór technologicznych w korycie rzeki - na ich

wykonanie także wymagane jest pozwolenie wodnporawne.

(Art. 122. ust.1 pkt. 3 prawa wodnego) – często brak jest informacji

o takich działaniach. Konstrukcje podpór technologicznych

znacząco ograniczają i zaburzają powierzchnię przepływu -

konieczne jest wykonanie obliczeń hydraulicznych

Warunki korzystania z wód regionu wodnego

Art. 125. pkt 1) Prawa wodnego stanowi że pozwolenie wodnoprawne

nie może naruszać:

1) ustaleń planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza, z wyjątkiem okoliczności, o których mowa w art. 38j, lub ustaleń warunków korzystania z wód regionu wodnego lub warunków korzystania z wód zlewni;

2)ustaleń miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz decyzji o warunkach zabudowy;

3) wymagań ochrony zdrowia ludzi, środowiska i dóbr kultury wpisanych do rejestru zabytków oraz wynikających z odrębnych przepisów.

Warunki korzystania z wód regionu wodnego

Plany gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Górnej Wisły

zatwierdzone uchwałą Rady Ministrów z dnia 22 lutego 2011 r. (M.

P. z 2011 r. Nr 49 poz. 549)”

Warunki korzystania z wód regionu wodnego :

Rozporządzenie Nr 4/2014 Dyrektora Regionalnego Zarządu

Gospodarki Wodnej w Krakowie z dnia 16 stycznia 2014 r.

w sprawie warunków korzystania z wód regionu wodnego Górnej

Wisły (Dz. Urz. Woj. Małop. z 2014 poz. 317, Dz. Urz. Woj. Podk. z

2014 poz. 262, Dz. Urz. Woj. Śl. z 2014 poz. 371, Dz. Urz. Woj. Św.

z 2014 poz. 269, Dz. Urz. Woj. Lubel. z 2014 poz. 262)

Rozporządzenie nr 3/2014 w sprawie warunków korzystania z wód

regionu wodnego Czarnej Orawy Dz. Urz. Woj. Małop. z 2014 poz.

316

Rozporządzenie nr 2/2014 w sprawie warunków korzystania z wód

regionu wodnego Dniestru Dz. Urz. Woj. Podk. z 2014 poz. 244

Przepisy dotyczące ochrony przyrody:

Koryta bardzo wielu rzek zostały objęte różnymi formami ochrony

m.in. siecią obszarów Natura 2000 wobec tego planowanie i

wykonywanie przedsięwzięć w takich rejonach powinno odbywać się

z uwzględnieniem wymogów ochrony siedlisk przyrodniczych,

wynikających z przepisów:

ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody ( tekst

jednolity Dz. U. z 2013 r. poz. 627 z późn. zm.)

ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji

o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie

środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst

jednolity Dz.U.z 2013r. poz. 1235 z późn. zm.)

rozporządzenie RM z dnia 9.11.2010r w sprawie przedsięwzięć

mogących znacząco oddziaływać na środowisko ( Dz.U. z 2010 r. nr

213 poz. 1397 z późn. zm.)

Aspekt finansowy:

art. 20. PW ust.1 pkt.4, stanowi, że grunty pokryte wodami,

stanowiące własność Skarbu Państwa, niezbędne do prowadzenia

przedsięwzięć związanych wykonywaniem infrastruktury

transportowej, oddaje się w użytkowanie za opłatą roczną.

Zwolnione z tych opłat są jednostki samorządu terytorialnego

(dotyczy to tylko infrastruktury transportowej) Art. 20 ust.3 pkt. 4.

Zasady opłat i niezbędne dokumenty zostały określone w

cytowanym art.20,

Wysokość opłat w rozporządzeniu RM z dnia 26.01.2006 w sprawie

wysokości opłat rocznych za oddanie gruntów pokrytych wodami

(Dz.U. 06.13.90).

Dziękuję za uwagę

inwestycje komunikacyjne : drogowe i kolejowe w świetle...

Documents