Oktober 2011

‘�GGZ�Friesland�biedt�in�Heerenveen�een�volledig�zorgaanbod’

Inzicht in het aanbod van GGZ Friesland in de regio Heerenveen

> ernstige depressies te lijf met een plaatselijke schok

> ouderenpsychiatrie laat leeftijdsgrens los

> binnen de woonvorm op weg naar zelfstandigheid

Inzine

2

Binnen GGZ Friesland worden rasse schreden gezet om een eigentijdse, innovatieve organisatie neer te zetten. Die stappen richten zich hoofdzakelijk op drie terreinen. Door de behandeltrajecten efficiënter aan te pakken en beter te beschrijven, kan de behandelduur omlaag en kunnen de wachtlijsten korter. Een project dat zich richt op ambulantisering gaat ertoe bijdragen dat patiënten minder vaak en minder lang naar de kliniek hoeven. Met Denk, een nieuwe anderhalfdelijnsinstelling, wordt vroegsignalering en preventie gestimuleerd.

Zorgprogramma’s,�ambulantiseren��en�DenkDe behandeltrajecten worden efficiënter door zorgprogramma’s. Hierin is voor elke stoornis beschreven op welke manier de behandeling het beste georganiseerd kan worden. De ambulantisering is mogelijk door onder andere het team GGZ Friesland Spoed. Een team dat de crisissen opvangt, maar ook thuisbegeleiding biedt. Met hulp van het spoedteam en eventueel dagbehandeling kan iemand eerder naar huis of langer thuis blijven.

Denk is een nieuwe tak aan de stam van GGZ Friesland. Dit onderdeel biedt al hulp aan werknemers met overspannenheid en studenten die vastlopen, maar zoekt ook actief de samenwerking met verwijzers en ketenpartners

om psychische klachten vroeg te signaleren en daarmee verergering voor te zijn. Als het nodig is biedt Denk korte vraaggerichte hulp en vooral ook duiding: heb ik nou wel of niet een psychisch probleem? Op www.denk.nl volgt spoedig meer informatie.

Deze plannen hebben consequenties voor veel van de medewerkers in Heerenveen. Patiënten zullen de kliniek, maar ook de poliklinieken waar met zorgprogrammering gewerkt wordt, eerder verlaten. Dat is even wennen, misschien ook voor u als samenwerkingspartner. Het is een kwestie van loslaten en dat kan een hele kunst zijn.

Niet�alleenOm alle plannen te laten slagen is samenwerking met huisarts en andere ketenpartners onontbeerlijk. Gezamenlijk kunnen we goed inschatten welke zorg een patiënt het beste kan krijgen. Dit kan niet zonder goede informatie en goed overleg. We versturen nu al brieven over de voortgang van de behandeling, maar willen dit op korte termijn digitaliseren en inspringen op vragen van de verwijzer. Ik wil daarom oproepen tot het zoeken van contact. Heeft u vragen, bel dan via de contactgegevens bij deze Inzine.

Veel leesplezier!

Wiekie Gorter, Regiomanager Heerenveen

De kunst van het loslaten

In de ziekenhuizen zien we het al een hele

tijd: patiënten die zo kort mogelijk worden

opgenomen voor medische hulp en

vervolgens zo snel mogelijk naar huis gaan.

Binnen de geestelijke gezondheidszorg

krijgt dit ook steeds meer aandacht. Vanaf

het begin is duidelijk hoe lang de hulp gaat

duren, hoe die eruit ziet en waarom voor

die strategie gekozen is.

Inhoud11 Binnen de woonvorm

op weg naar zelfstandigheid

ColumN�

En verderBehandelingen met een duidelijke kop en staart 3 Ernstige depressies te lijf met een plaatselijke schok 6 Versnelling in diagnostiek en behandeling bij Kinnik 8 Voor iedereen die denkt vast te lopen 10 Speciaal team in Sneek biedt hulp aan huis 12 Polikliniek bipolaire stoornissen 13 Ouderenpsychiatrie laat leeftijds-grens los 14 Eén team voor dringende psychische hulp 16

‘GGZ Friesland begeleidt patiënten liever thuis’ 4

3‘De zorg wordt verleend door gespecialiseerde teams, die zich helemaal richten op het behandelen van een specifieke stoornis’, vertelt teammanager Tanja van Abel. ‘Deze teams krijgen scholing om binnen hun vakgebied up to date kennis te vergaren. Een programmaspecialist is verantwoordelijk voor de toewijzing van de juiste zorg.’

Van�diagnose�tot�afsluitingHans Postma, programmaspecialist voor angststoornissen, vertelt: ‘De diagnose is voor het slagen van de behandeling erg belangrijk. Na een toewijzing aan een zorgprogramma door Aanmelding GGZ Friesland krijgt de patiënt een intake- en adviesgesprek. Op grond van die intake wordt bepaald of de behandeling binnen het zorgprogramma gaat plaatsvinden en welke behandeling geboden gaat worden.’

Hoe dat er in de praktijk uitziet, verheldert Hans aan de hand van een voorbeeld: ‘Voor een angststoornis bestaat de behandeling in eerste instantie uit maximaal 16 sessies. Daarbij gaat het meestal om cognitieve gedragstherapie, waar nodig aangevuld met medicatie of andere toegevoegde behandelingen. Alleen als het noodzakelijk is, wordt het behandeltraject verlengd. Periodieke evaluaties meten of de hulp aanslaat.’

Naast Hans zijn binnen de regio Heerenveen Xandri Groeneveld en Cynthia van Hessem benoemd tot programmaspecialist, respectievelijk voor stemmingsstoornissen en persoonlijkheidsproblematiek. Gezamenlijk bewaken deze drie specialisten de inhoud van het zorgprogramma en passen deze aan de nieuwste inzichten aan.

Duidelijkheid�voor�de�patiëntDe zorgprogrammering maakt voor de patiënt veel duidelijk. De inhoud en de duur van de behandeling is vooraf bekend. Kwaliteitsmetingen en daarop volgende evaluaties laten de patiënt en de behandelaar het verloop van de behandeling zien. ‘Dit kan een gunstig effect op de motivatie en het herstel van de patiënt hebben’, licht Tanja toe.

Ze gaat verder: ‘GGZ Friesland biedt binnenkort per stoornis een uniforme behandeling in de hele provincie. Indien de start van de behandeling op zich laat wachten, wordt de mogelijkheid geboden de behandeling in een andere regio te beginnen.

De huisarts wordt door GGZ Friesland geïnformeerd over de start en de voortgang van de behandeling. De programmaspecialisten staan de verwijzers graag te woord. Voor vragen kunnen ze tevens terecht bij Tanja van Abel.

GGZ FrIEslanD wIl patIëntEn

Zo kort moGElIjk hulp BIEDEn

VanuIt DE polIklInIEk. Daarom

ZIjn In ZorGproGramma's hElDErE

BEhanDEltrajEctEn BEschrEVEn.

BeHandelInGen met een duIdelIjke kOp staarten

Wachtlijsten en avondpoliklantgerichtheid is binnen GGZ Friesland essentieel, daarin heeft de regio heerenveen meerdere stappen gezet. Zo wordt de wachttijd op dit moment verkort door de inzet van extra behandelaren. Daarnaast kunnen patiënten vanaf 1 oktober in overleg met de behandelaar op woensdagavond terecht voor hun lopende behandelingen.

4

Heerenveen neemt in deze plannen een centrale positie in. Een nieuw opgezet team, GGZ Friesland Spoed (zie pagina 12) gaat mensen die dringende zorg nodig hebben thuis bezoeken. Door deze intensieve thuisbegeleiding kan het aantal open bedden in de kliniek omlaag. Daar tegenover komt aan de Kastanjelaan wel een Intensive Care unit. Een nieuwe kliniekvorm, waar patiënten die ernstig in de war zijn met stevige begeleiding worden opgevangen (zie kader).

Zo ver is het alleen nog niet. Op dit moment kent Heerenveen aan de Kastanjelaan drie klinieken. Eén daarvan is een gesloten kliniek, waar patiënten gedwongen mogen worden

opgenomen volgens de wet Bopz. Dit gebeurt alleen als ze een gevaar vormen voor zichzelf of hun omgeving. De tweede kliniek is open. Patiënten kunnen, na overleg met de dienstdoende verpleegkundigen, even de stad in en het doel van deze kliniek is de mensen klaar te stomen voor een terugkeer in de samenleving.

Psychotische�stoornissenDe derde kliniek in Heerenveen richt zich volledig op het behandelen van patiënten met een psychotische stoornis. De kliniek heeft tien gesloten en acht open bedden. In een aantal jaar is veel veranderd. Er wordt veel

Een verblijf in de kliniek heeft op mensen vaak een grote impact. Ze worden uit

hun vertrouwde leefomgeving gehaald om in een vreemde omgeving aan het

eigen herstel te werken. natuurlijk zijn er situaties dat dit niet anders kan.

maar GGZ Friesland wil de komende anderhalf jaar in de hele provincie minder

hulp bieden vanuit de kliniek en meer in de thuissituatie.

de klInIeken In Heerenveen Gaan daarBIj een rOl spelen

‘�GGZ�Friesland�begeleidt��patiënten�liever�thuis’

5

hij weer rustiger kan worden. De één bedaart door muziek te luisteren, de ander door even een luchtje te gaan scheppen. Door de signaleringsplannen wordt afzondering van patiënten gereduceerd. Dat is weer prettig voor de sfeer en het therapeutisch klimaat op de afdeling.

GroepsmomentenBinnen de kliniek psychotische stoornissen is structuur belangrijk. Er zijn vaste koffie- en eetmomenten, waar de patiënten zoveel mogelijk bij betrokken worden. Die momenten worden door het personeel in de kliniek ook gebruikt om in de gaten te kunnen

houden hoe het met iemand gaat. ‘Tijdens die groepsmomenten gaat het niet veel over het ziektebeeld. Het is vooral gezellig en ongedwongen’, aldus Greta.

De zaken die gerelateerd zijn aan de behandeling komen in groepstherapieën en individuele gesprekken aan bod. De verpleegkundigen zijn voor de patiënten het dagelijkse aanspreekpunt. Zij hebben allemaal een aantal patiënten die ze persoonlijk begeleiden. Voor medicatie en therapie kunnen de patiënten terugvallen op een psychiater, arts-assistent en een verpleegkundig specialist.

doelgerichter gewerkt. Teammanager Greta Schokker: ‘Van iedere patiënt houden we een behandelplan bij. Daarin staan de doelen van de behandeling verwoord. Met dit document in de hand, wordt samen met de patiënt gekeken waar hij aan wil werken. Hiermee krijgen de patiënt en de behandelaar allebei een stuk regie over het herstel.’

Daarnaast loopt binnen de kliniek het project Dwang en Drang. Dit heeft tot doel om separaties terug te dringen. Iedere persoon die in de kliniek verblijft, vult een signaleringsplan in. Hierin beschrijft hij wat er met hem gebeurt als emoties hoog oplaaien en op welke manier

GGZ Friesland wil in de provincie op twee plekken Intensive Care units inrichten. deze komen hoogstwaarschijnlijk in leeuwarden en Heerenveen. In deze IC-units zullen patiënten worden opgevangen die door bijvoorbeeld een heftige psychose of schizofrenie de controle kwijt zijn. personen die zo hevig in de war zijn dat ze gevaarlijk zijn voor zichzelf of de omgeving. er is een projectgroep opgestart die in september een advies geeft over de definitieve invulling van deze units.

IntensIve Care unIt

6

Ernstige depressies te lijf met een plaatselijke schok

6

7

hEt Gros Van DE

nEDErlanDErs krIjGt BIj hEt

horEn Van shockthErapIE,

oF BEtEr GEZEGD ElEctro

conVulsIE thErapIE (Ect),

narE plaatjEs In ZIjn hooFD.

In hEt VErlEDEn GInG

Zo’n BEhanDElInG, DIE

In 1939 GEïntroDucEErD

wErD, nIEt ZachtZInnIG.

ZonDEr VErDoVInG krEGEn

patIëntEn EEn kap op hun

hooFD waarmEE EEn schok

wErD toEGEDIEnD. sInDs

1950 Is Ect EEn BElanGrIjkE

BEhanDElInG In DE

psychIatrIE.

Anno 2011 is de behandeling een stuk humaner. In de operatiekamer van het ziekenhuis krijgt een patiënt maximaal 25 seconden onder narcose een elektrische schok toegediend. Hij krijgt daarbij spierverslappers, zodat hij geen fysieke klachten aan de behandeling overhoudt. ‘Een methode die bij 80% van de patiënten die niet reageren op medicatie, goed werkt’, aldus Tiemen Reitsma, verpleegkundige in Heerenveen.

Een�laatste�redmiddelTiemen benadrukt dat ECT pas toegepast wordt als medicatie niet heeft gewerkt en andere therapievormen niet zijn aangeslagen. De voornaamste indicatie om ECT uit te voeren is een ernstige depressie, soms met psychotische kenmerken: ‘Een laatste redmiddel. Daarbij krijgt iedere patiënt uitgebreide informatie over wat het inhoudt. Er is bijvoorbeeld een DVD beschikbaar waarmee de patiënt zichzelf kan informeren. Als hij de behandeling dan ziet zitten, kan die pas gestart worden.’

Binnenkort�van�startHij spant zich samen met ouderenpsychiater Arnoud van der Ziel en consultatief psychia- trisch verpleegkundige Janke Koopmans in om met ECT te gaan starten. ‘We willen in september beginnen’, legt Janke uit. ‘In overleg met de medewerkers van ziekenhuis De Tjongerschans worden nog afspraken gemaakt. In de praktijk zal dan de oudere patiënt eerst op de afdeling voor ouderen van GGZ Friesland komen en vanaf daar naar de operatiekamer gaan. Daar ontfermen operatiekamerverpleeg-kundigen en twee psychiaters zich over hem of haar.’

In de operatiekamer wekken de psychiaters door middel van een schokje via elektrodes een soort kleine epileptische aanval op. Het gevolg daarvan is dat neurotransmitters vrijkomen, stofjes in de hersenen die invloed uitoefenen op je psychische gesteldheid. Door verschillende processen in het lichaam ontstaat een natuurlijker evenwicht tussen de neurotransmitters en daardoor gaat de patiënt zich beter voelen. ‘Er zijn vergeleken met medicijnen weinig bijwerkingen’, meent Janke.

psyCHIsCHe Hulp In Het ZIekenHuIsOp andere terreinen werkt GGZ Friesland al langer samen met De Tjongerschans. Het werk van Tiemen en Janke in het ziekenhuis is zeer afwisselend. Ze spreken chronisch zieken die daar psychisch veel last van hebben, maar beoordelen ook op de spoedeisende hulp patiënten die met een suïcidepoging of verslavingsproblemen zijn binnengebracht. Verder bestaan er psychische verschijnselen die ontstaan vanuit fysieke problemen, zoals een delier. ‘Maar we zijn er niet alleen voor de patiënt. Ook dat verpleging kan bij ons terecht als ze even niet weten hoe ze een patiënt kunnen bejegenen of vermoeden dat iemand psychische klachten heeft. Daarnaast geven we een paar keer per jaar een cursus over psychiatrische ziektebeelden’, vertellen ze.

8

Snel aan de beurt zijn, snel weten wat er aan de hand is en snel samen aan de slag, dat is wat ouders, kinderen én verwijzers willen, zo bleek uit het onderzoek dat anderhalf jaar geleden onder deze doelgroep heeft plaatsgevonden. Ook het ministerie van VWS sprak deze wens uit: een versnelling op het gebied in de jeugd GGZ. Marike Lubbert, directeur behandelzaken en kinder en jeugdpsychiater: ‘In het land zijn meerdere organisaties bezig geweest met de ontwikkeling van snellere diagnostiek. Eendagdiagnostiek voor kinderen met een vermoeden van ADHD is hiervan een bekend voorbeeld. Wij hebben dit gedachtegoed doorontwikkeld en zetten eendagdiagnostiek nu in voor alle stoornissen.’

Hoe�ziet�de�eendagdiagnostiek�eruit?Om eendagdiagnostiek goed uit te kunnen voeren, is een goede voorbereiding met name op het gebied van informatie verzamelen essentieel. Na aanmelding ontvangen ouders

en kind een uitnodiging voor een welkomstgesprek, met het verzoek om voor dit gesprek vragenlijsten in te vullen. Dit kan sinds januari digitaal, via mijnkinnik.nl. In het welkomstgesprek, dat bedoeld is om kennis te maken met Kinnik, worden daarnaast de vragenlijsten op volledigheid gecheckt en daar waar nodig ter plekke aangevuld. ‘Het invullen van de vragenlijst is voor sommige ouders lastig, terwijl deze informatie essentieel is voor een goede triage, de volgende stap in deze fase’, zegt Gea Boessenkool. Na het verzamelen van informatie over de patiënt voert een specialist de triage uit. Dit is altijd een kinder- of jeugdpsychiater of een klinisch psycholoog. Deze beoordeelt de informatie en stelt vast welk vervolgonderzoek nodig is voor de diagnostiek. Vervolgens komen de ouders en het kind naar Kinnik voor de eendagdiagnostiek. Twee behandelaren hebben apart en gezamenlijk gesprekken met ouders en het kind. De eendagdiagnostiek wordt afgesloten met een werkdiagnose en een behandelplan.

versnellInG In dIaGnOstIek en BeHandelInG BIj kInnIk, kInd en jeuGd GGZ

sinds januari dit jaar vindt de diagnostiek bij kinnik in een dagdeel plaats. Deze

zogenoemde eendagdiagnostiek heeft voor een grote versnelling gezorgd

ten opzichte van de jaren ervoor. waar voorheen de diagnostische fase een

aantal maanden kon duren, is deze nu binnen zes tot acht weken gereed.

‘hiermee sluiten we aan bij de wens van onze patiënten, hun ouders en

verwijzers’, zegt algemeen directeur Gea Boessenkool. ‘nu is het tijd voor de

volgende stap, behandelen door middel van zorgprogramma’s.’

9

Marike Lubbert: ‘Wanneer de eendagdiagnostiek onvoldoende duidelijkheid geeft, wordt gedurende de behandeling verdiepende diagnostiek ingezet. Het zit het starten van de behandeling echter niet in de weg. Dit geldt voor ongeveer twintig procent van de patiënten.’De versnelling wordt enerzijds gerealiseerd door gerichte diagnostiek en anderzijds door een gestroomlijnde planning. ‘Logistiek vraagt dit veel van de organisatie’, zegt Gea Boessenkool, ‘maar met een versnellingsresultaat van 69 procent ten opzichte van voorgaande jaren is dit een significante verbetering.’

De�volgende�stapOuders en kinderen vinden de binnenkomst bij Kinnik prettig door de gastvrije en transparante werkwijze en de snelheid waarmee ze geholpen worden. Deze transparantie en duidelijkheid willen we doorzetten in de behandeling. Marike Lubbert. ‘Binnen Kinnik is een specifiek zorgprogramma ontwikkeld voor de doelgroep kinderen en jongeren. Dit evidence based programma biedt inzicht in wat ouders en kind kunnen verwachten van de zorg. We adviseren ouders en kind het best passende zorgpad bij de werkdiagnose, waarbij alternatieven besproken worden. Een zorgpad is samengesteld uit verschillende zorgmodules, waarvan we weten dat zij goed helpen bij de gediagnosticeerde stoornissen. De modules zijn planbaar, waardoor capaciteitsvragen ten aanzien van wachttijden veel beter te managen zijn.’

Consultatie

Kinnik beschikt over telefonische spreekuren voor consultatie. Verwijzers kunnen elke werkdag tussen 11.00 uur en 12.00 uur of tussen 13.00 uur en 14.00 uur telefonisch contact opnemen via telefoonnummer 058 267 89 99. Zij worden doorgeschakeld naar een specialist, mailen kan ook via info@kinnik.nl.

10

Denk wil vanuit deze benadering verergering van psychische klachten voorkomen, zodat de instroom in de tweedelijns geestelijke gezondheidszorg vermindert. Denk begeeft zich daarmee op het snijvlak van de eerste- en tweedelijnszorg: het is een anderhalfdelijns zorginstelling.

Lichte klachtenHet behandelaanbod van Denk richt zich nu nog hoofdzakelijk op studenten, werknemers en mensen die psychisch vast dreigen te lopen door bijvoorbeeld somberheid, relatieproblemen of een traumatische gebeurtenis. Studenten kunnen bijvoorbeeld terecht voor een faalangstcursus of assertiviteitstraining en werknemers met een burnout kunnen hier een groepsbehandeling voor krijgen: Denk stressvrij.

In de toekomst wil Denk haar zorg graag steeds dichter naar de vastlopers toebrengen. Daarbij wil Denk gesprekspartner zijn voor huisartsen, scholen, bedrijven en gezondheidscentra om ter plekke de eerste signalen van vastlopers te herkennen. Dit alles heeft tot doel de instroom in de tweede lijn te verminderen doordat bij vroegsignalering

patiënten toe kunnen met een lichtere vorm van behandeling. Mocht een huisarts, bedrijfsarts of decaan met een vraag rondlopen dan kan Denk geraadpleegd worden voor consultatie.

POH-GGZBinnen de huisartsenpraktijk de POH-GGZ, Praktijkondersteuner Huisartsenzorg Geestelijke Gezondheidszorg, een belangrijke rol bij het vroegtijdig signaleren van mentale problemen. Inmiddels heeft meer dan dertig procent van de huisartsen een POH-GGZ naar volle tevredenheid in dienst.

Een POH-GGZ van Denk kan ondersteuning bieden bij begeleiding van mensen met psychische klachten. Zo kan hij consultatie geven aan de huisarts, voorlichting geven, spreekuren verzorgen en onderhoudt hij nauwe contacten met het netwerk van zorgaanbieders. POH-GGZ’s hebben een sociaal psychiatrisch verpleegkundige achtergrond en hebben de post-HBO opleiding ‘POH-GGZ’ gevolgd.

Mocht u gebruik willen maken van Denk of een POH-GGZ zoek dan contact met Denk via info@denk.nl.

Voor iedereen die denkt vast te lopen

DEnk Is EEn nIEuwE tak aan DE stam GGZ FrIEslanD En rIcht ZIch op VroEGhErkEnnInG En prEVEntIE Van klachtEn. als hEt noDIG Is BIEDEn DE mEDEwErkErs kortDurEnDE mEntalE hulp.

11De medewerkers begeleiden in totaal 38 mensen. Het reilen en zeilen is in handen van woonbegeleiders en verpleegkundigen. De woonvormen zijn ooit ontstaan vanuit armenhuizen. Verzorgen was daarbij het belangrijkst. Inmiddels maakt dit plaats voor werken aan herstel en rehabilitatie met als einddoel een eigen woonplek, midden in de maatschappij. ‘Dat is niet voor iedereen haalbaar, maar we streven het wel na’, legt Natasja uit.

De woonvorm biedt een stabiele en prettige leefsituatie waarbij wordt ingezet op het behouden of vergroten van de vaardigheden van de bewoners. ‘Het kunnen maken van eigen keuzes, autonomie en goed luisteren naar bewoners vinden we belangrijk’, aldus Natasja.

Om in kaart te brengen wat de bewoners al kunnen en wat nog te ontwikkelen valt, wordt gebruik gemaakt van zorgarrangementen. Aan de hand van de ZZP-indicatie wordt met speciaal gemaakte kaarten een gesprek tussen persoonlijk begeleider en bewoner gehouden. Ze bespreken samen wat nodig is. Daarbij valt te denken aan werk en dagbesteding of het opdoen van sociale contacten. De uitkomst van het gesprek wordt verwerkt in een begeleidingsplan.

Het�dagelijks�levenDit begeleidingsplan is leidend voor de individuele hulp. Daarnaast vinden binnen de woonvormen activiteiten plaats in groepsverband. Zo loopt er een project dat een gezonde levensstijl bij de bewoners onder de aandacht brengt. Daarbij wordt gekeken naar voeding en bewegen.

Ook groepsmomenten dragen bij aan een gezonde leefstijl én sociaal contact. Er wordt samen gekookt en koffie gedronken. Natasja: ‘Maar we letten er daarbij wel op dat de bewoners niet alleen maar op elkaar gaan leunen. Omdat ze werken naar herstel, is het belangrijk dat ze buiten de woonvorm contacten opbouwen en dingen ondernemen.’

De huizen van GGZ Friesland wonen in heerenveen

liggen prachtig rond een hofje. In elk huis wonen twee of

drie patiënten. Ze hebben veel privacy en een keukentje

en zit- en slaapkamer. Daarnaast bevinden zich vijf

appartementen en drie buitenhuizen elders in de stad. ‘Een

goede oefensituatie om op een gegeven moment weer

zelfstandig te wonen’, vindt natasja kuipers, teammanager.

Binnen de wooNVorm� op weg naarZElFstaNDIGHEID

25-jarig�bestaanDe woonvorm in Heerenveen bestaat dit jaar 25 jaar. Hier is binnen de woonvorm vanzelfsprekend een feestje voor gevierd. In de aanloop naar het jubileum hebben bewoners en begeleiding een programma opgesteld, met onder andere het Rad van Fortuin, een spelletje Wii en een chinees buffet. Op naar het volgende jubileum!

11

12

Daarom biedt een speciaal team in Heerenveen thuisbehandeling. Met de auto bezoeken casemanagers, een sociaal psychiatrisch verpleegkundige en een arts patiënten in Heerenveen en omgeving. ‘Van Lemmer tot Gorredijk en van Jubbega tot Wolvega komen we langs. Maar als mensen naar kantoor toe kunnen komen, maken we de afspraak aan de Kastanjelaan. Meestal hebben de patiënten op verschillende levensgebieden problemen en chronische klachten. De medewerkers checken of het goed gaat en blijft gaan’, vertelt teammanager Fook Blank.

opnames�voorkomenHet team is beschikbaar voor psychiatrische patiënten die op meerdere levensgebieden

problemen ervaren. ‘Onze patiëntenpopulatie is psychisch behoorlijk stabiel, maar redt het niet om zonder begeleiding stabiel te blijven en een deel van de populatie heeft regelmatig een terugval. Door de vinger aan de pols te houden, kunnen we opnames in de kliniek voorkomen.’

De kerntaken van de casemanager zijn: vergroten of behouden van de stabiliteit, crisismanagement, psycho-educatie bieden en samenwerken met het steunsysteem en andere instellingen of organisaties. ‘Onze patiëntenpopulatie is zeer divers. Alle psychiatrische ziektebeelden komen voor en ook de ernst van de problematiek kan variëren.We bieden rehabilitatie in de ruimste zin van dat woord’, meent Fook. ‘We bieden wat nodig

is om iemand zelfstandig te kunnen laten functioneren.’ De patiënten stellen samen met de casemanager hun eigen doelen op. De doelen kunnen op verschillende levensgebieden betrekking hebben. Voorbeelden van doelen zijn: stabiel blijven, weer werk vinden, sociale contacten aangaan of herstellen, het huishouden op orde krijgen, leren omgaan met de ziekte.Het werk is erg afwisselend. ‘Soms kan één keer in de drie weken een gesprek al heel waardevol zijn en een terugval van de psychische klachten voorkomen. Op andere momenten kan het nodig zijn om twee of drie keer in de week bij de patiënt thuis te komen En soms kan een tijdelijke opname uitkomst bieden.’

Speciaal team in Heerenveen biedt psychiatrische�hulp�aan�huis

mEEstal komEn patIëntEn Voor BEhanDElInG naar DE polIklInIEk

aan DE kastanjElaan. soms Is hEt BEtEr om IEmanD thuIs tE

BEZoEkEn. Er ZIjn BIjVoorBEElD patIëntEn DIE uIt ZIchZElF nIEt snEl

naar DE locatIEs Van GGZ FrIEslanD komEn, maar wEl psychIschE

onDErstEunInG noDIG hEBBEn. ook ZIjn Er patIëntEn DIE BuItEn DE

DEur GoED kunnEn actErEn Dat hEt ErG GoED Gaat, tErwIjl rommEl

In huIs oF onGEopEnDE post VErraDEn Dat Er toch proBlEmEn ZIjn.

13De polikliniek is opgericht, omdat veel mensen met een bipolaire stoornis, ook wel manische depressie genoemd, lithium slikken. De dosering van dit medicijn komt voor de werking erg precies. Bovendien heeft een te hoge bloedwaarde van lithium kwalijke gevolgen voor de nier- en schildklierfunctie. Ronny legt uit: ‘Vier keer per jaar wordt daarom gecontroleerd of de concentratie lithium in het bloed nog goed is. Dit bleek voor huisartsen behoorlijk intensief. Daarom heeft GGZ Friesland dit destijds zelf opgepakt’.

PuzzelenDe lithiumpoli, zoals de polikliniek ook genoemd wordt, coördineert in samenwerking met De Tjongerschans nog steeds deze labcontroles. ‘Maar dit is maar een klein onderdeel van mijn dagelijkse werk’, zegt Ronny. ‘Het eerste contact met patiënten staat vaak in het teken

Polikliniek bipolaire stoornissen: Al tien jaar lang een succes

Een stroom woorden rolt over de tafel als

ronny hoekstra, verpleegkundige, vertelt over

de polikliniek bipolaire stoornissen.

het blijkt haar kindje, tien jaar geleden

opgericht in samenwerking met de psychiater,

en uitgegroeid tot een succes: ‘De eerste klap

is bij een manie een daalder waard. of te wel:

snel handelen is essentieel. Daarom ben ik

ook trots op de korte lijntjes met de betrokken

psychiaters sybolt okke de Vries en

Xandri Groeneveld en de functie van de

polikliniek in heerenveen’.

VangnetIn de praktijk wordt Ronny daardoor regelmatig gebeld. ‘Dan bespreek ik met ze wat ze kunnen doen. Ze hebben bijvoorbeeld vaak een stripje noodmedicatie, maar ik kan ze ook adviseren het sociale vangnet erbij te betrekken of eventueel de psychiater raadplegen of het verstandiger is iemand langs te laten komen.’

Om het vangnet goed klaar te stomen biedt de polikliniek elk jaar een lotgenotengroep aan patiënten en betrokkenen. ‘Mensen leren daar van elkaar hoe ze met de situatie om kunnen gaan en wanneer wel en niet ingegrepen kan worden. Als iemand even druk is, betekent dat niet meteen dat er sprake is van een manie. Dat familieleden hier onderling contact over hebben, is dus heel waardevol!’

van acceptatie en vertrouwen opbouwen. Ze hebben dan net de boodschap gekregen dat ze een aandoening hebben, die niet meer over gaat. Gezamenlijk brengen we dan in kaart wat het betekent om een bipolaire stoornis te hebben en hoe je daarmee om kunt gaan. Een stukje psycho-educatie dus!’

Noodplan‘Dat is voor iedereen weer een puzzel. Een manische depressie brengt vaak met zich mee dat stress of ingrijpende life-events een depressieve of manische episode kunnen veroorzaken. Met ieder individu bekijk ik welke situaties hier mogelijk voor kunnen zorgen. Voor jonge mensen is het hele weekend feesten bijvoorbeeld niet meer mogelijk. In een noodplan leggen we die factoren vast en ook welke acties iemand vervolgens onderneemt als het mis dreigt te gaan.’

14

De gemiddelde nederlander wordt steeds ouder. De senioren van de 21e eeuw zijn

daardoor veelzijdiger dan ooit. sommige ouderen maken van hun pensioen gebruik

om van het leven te genieten. andere ouderen brengen liever veel tijd puzzelend

thuis door. met zulke verschillende senioren is het belangrijk de zorg van de

ouderenpsychiatrie daarop aan te passen.

Daarom zal de traditionele leeftijdsgrens van 65 jaar worden losgelaten. Harry Venema, psychiater en verantwoordelijk voor de inhoud van de zorg zegt daarover: ‘Bij cognitieve stoornissen, zoals dementie, kun je op jonge leeftijd al klachten krijgen, die onder de ouderenpsychiatrie vallen. Voor een oudere met een lichte depressie kan hulp bij de volwassenen passender zijn. Daarom willen we met de leeftijdsgrens flexibeler omgaan.’

Door vragen te stellen bij de aanmelding over ouderengerelateerde problemen, wil GGZ Friesland de mensen de beste zorg bieden. Als iemand veel lichamelijke klachten heeft die psychische problemen veroorzaken, of al lange tijd veel verschil-lende medicatie slikt, dan wordt dat door de screening duidelijk. Doorverwijzing naar de ouderenpsychiatrie van GGZ Friesland kan dan een gevolg zijn.

ouderen�in�HeerenveenVivian Nijholt, teammanager in de regio Heerenveen, legt uit dat kwetsbaarheid in

dit geval de graadmeter is, de zogenaamde frailty index. Deze kwetsbaarheid, in combinatie met de ernst van de psychische klachten en of er sprake is van cognitieve stoornissen bepalen de plek van een patiënt binnen de regio Heerenveen. ‘Als iemand kampt met lichtere klachten, maar wel een zekere kwetsbaarheid heeft, is een plek in de polikliniek bijvoorbeeld een optie. Jaarlijks krijgen daar ongeveer 400 patiënten hulp.’

Bij die hulp is het belangrijk om naast de behandeling vanuit behandeltrajecten gericht op de stoornis, te kijken naar het systeem. Klachten kunnen samenhangen met eenzaamheid of lichamelijke problemen. Goede contacten buitenshuis kunnen de oudere dan helpen het leven weer positiever te zien. ‘De behandeltrajecten zijn beschreven in zorgprogramma’s’, legt Vivian uit. ‘Daarin staat precies beschreven welke hulp voor de klachten van de oudere het beste helpen.’

Als de klachten en de kwetsbaarheid groter zijn, biedt een opname soms de

beste oplossing. Dan wordt gekeken naar de dagbehandeling in Heerenveen of eventueel de kliniek: ‘Elke dag heeft een vaste structuur. Er wordt gezamenlijk koffie gedronken en gegeten. Ook volgen de senioren verschillende therapieën, zoals bewegen en creatieve therapie. Ze kunnen altijd terugvallen op de psychiaters Ilse Furstenburg en Arnoud van der Ziel. Daarmee krijgt het bestaan voor de oude- ren langzaamaan weer zin en ontplooien ze weer initiatieven’, legt Vivian uit.

samenwerkingOuderen hebben al een lang leven achter zich. Daarom werkt de ouderenpsychiatrie in Heerenveen samen met de klinische geriatrie in het ziekenhuis. Door gezamenlijk op te trekken kan er beter gediagnosticeerd worden. Verder worden er initiatieven ontplooid richting de verzorgingshuizen. ‘We zijn voorzichtig gestart met het bieden van psychiatrische zorg in verpleeghuizen. Om de mogelijkheden uit te breiden, zijn nog gesprekken gaande’, besluit Vivian.

Ouderenpsychiatrie�laat�leeftijdsgrens�los

15

‘ hEt BEstaan

krIjGt

lanGZaam

wEEr ZIn En

DE ouDErEn

ontplooIEn

InItIatIEVEn.’

de sânhichte

Naast de polikliniek, dagbehandeling en kliniek kunnen mensen met een combinatie van geestelijke en fysieke problemen terecht in de Sânhichte. Dit is een woonafdeling naast verpleeghuis Anna Schotanus in Heerenveen. Dirkje Gerlofsma, teammanager, vindt het prachtig hoe de medewerkers de patiënten, die vaak een lang verleden in de psychiatrie hebben, een zo waardevol en aangenaam mogelijk leven bieden.

‘Daarbij staat de functioneringsgerichte benadering centraal’, legt ze uit. ‘We kijken wat iemand ondanks een fysieke handicap of psychische klachten nog kan doen en leren om meer uit het leven te halen. Onze bewoners doen waar mogelijk activiteiten bij ons, of bij Anna Schotanus en verder kijken we naar wat zij vragen. Dat doen we aan de hand van zorgarrangementen, waarin elk individu kan aangeven wat hij van de afdeling verwacht en waar hij recht op heeft.’

Naast activiteiten, biedt de Sânhichte vanzelfsprekend ook zorg. ‘We hebben alles in huis om zowel de somatische als de geestelijke zorg te bieden. Tilliften en hoog-laagbedden maken deze locatie voor mindervaliden ideaal en de verzorgenden, verpleegkundigen en woonbegeleider bieden een zo normaal mogelijke woonomgeving en een aanspreekpunt.Ook wordt gebruik gemaakt van een aantal diensten van het verpleeghuis: de arts, fysiotherapeut, ergotherapeut. De psychiater is aanwezig bij het behandelteam. In het kader van de behandeling kijken we ook naar het betrekken van familieleden bij de zorg en willen we ervoor zorgen dat ze zich welkom voelen. Het bezoek van een zoon of dochter kan een hele prettige gebeurtenis zijn voor een bewoner.

Meer weten over de ouderenpsychiatrie in Heerenveen? Kijk op www.ggzfriesland.nl en klik op locaties en dan regio Heerenveen.

16

aanmelding�GGZ�Friesland•� �via�Zorgdomein�• online via aanmeldformulier op www.ggzfriesland.nl/aanmelding• telefonisch 058 - 284 87 77• per brief: postbus 932, 8901 Bs leeuwarden• per fax: 058 - 284 87 00

Alle huisartsen zijn begin april op de hoogte gebracht van deze verandering. Sindsdien zijn er bijna duizend aanmeldingen geweest, een flinke toename ten opzichte van de situatie hiervoor. Frederique Broeze, teammanager van het team dat het zuiden van de provincie bedient, vertelt: ‘We hebben het oude Assertive Community Treatment (ACT) team, de crisisdienst, thuishulp via de het SPITS-team, de psychosociale hulp bij ongevallen en rampen (PSHOR) en de OGGZ geclusterd. Een behoorlijke verandering, maar doordat het team groter is en we onderling medewerkers kunnen uitwisselen, is er meer flexibiliteit.’

Een belangrijke reden voor de oprichting van dit nieuwe team is dat GGZ Friesland de klinische opnames wil verkorten en waar mogelijk reduceren. Doordat de medewerkers van het spoedteam mensen thuis kunnen bezoeken, kunnen ze eerder naar huis.

Een tweede reden is te vinden in het scheiden van planbare en onplanbare zorg. ‘De planbare zorg vliegen we aan via de centrale aanmelding, het spoedteam kan inspringen op crississen en andere situaties waarbij onverwacht hulp nodig is. Wel is het spoedteam bereikbaar via het telefoonnummer van Aanmelding GGZ Friesland.

BehandelingHet spoedteam krijgt een coördinerende rol. De specialisten kijken bij een crisis welke zorg nodig is. Daarbij kan het zijn dat een plek in de kliniek het beste is, bijvoorbeeld bij een opname in het kader van de wet Bopz. Maar het kan ook zijn dat een crisis met kalmerende medicatie en thuishulp te bezweren is.

Frederique vertelt: ‘We bedienen de grote plaatsen Drachten, Heerenveen en Sneek en alle omliggende plaatsjes en dorpen. Omdat we net begonnen zijn, werken we nog aan het verder professionaliseren van het team. We zoeken nog een aantal SPV’en en zijn nog bezig met het opzetten van een SPITS-team in Drachten. Ook gaat geïnvesteerd worden in opleiding.’ Teije Sikkema, AIO verpleegkundig specialist, is voor de zuidas verantwoordelijk voor het inschatten van de uiteindelijke zorgbehoefte en het doorverwijzen van de patiënt naar de juiste plek.

onderzoekOmdat GGZ Friesland Spoed nog in de kinder- schoenen staat, zijn we erg benieuwd naar uw mening. Daarom is een onderzoek gestart naar de ervaringen van de huisarts en andere aanmelders. Een vragenlijst kunt u vinden op de website www.ggzfriesland.nl/spoed.

eén team voor dringende psychische�hulp

redactieadres afdeling communicatie GGZ Friesland, postbus 932, 8901 Bs leeuwarden, telefoon 058 284 87 15, e-mail pr@ggzfriesland.nl redactie marco Boonstra eindredactie louwra weisfelt vormgeving marco kuipers, GGZ Friesland Fotografie Fotobureau hoge noorden drukwerk Grafisch Bedrijf hellinga, leeuwarden Oplage 450 exemplaren

Colofon magazine over het aanbod van GGZ Friesland in de regio Heerenveen

Oktober 2011

sinds april werkt GGZ Friesland met één team voor alle dringende zorg. Dit team met de naam GGZ Friesland spoed is snel ter plaatse als er sprake is van een crisis, maar gaat daarnaast ook bij mensen langs die psychische klachten hebben maar zelf geen hulp zoeken of niet in staat zijn om naar één van de locaties te komen.