iqksis fufyjr jevigyk - ilo
TRANSCRIPT
FormalizationFormalization
Women
Partnerships
StandardsClim
ate
Data Skills
Cooperatives
SDGs
SMEs
Training
Future of Work
KnowledgeEmployment
Tripartism MigrationChild Labour
Policies
Gender
Ratificatio
n
ResiliencePeace
Governance
LawsOSH
Peace
Inspection InclusionYouth
Dialogue EqualitySDGs
Future of Work
EmploymentEmployment
PoliciesRights Inclusion
SDGs
Policies InclusionStandards
EqualityDialogue
Women
CooperativesResilience
Migration
Knowledge
TripartismGovernance
Child Labour
InspectionPartnerships
YouthGender
Peace
Ratificatio
n
OSHTraining
Data
Climate
Laws
SMEs
Skills
RightsFuture of Work
TraffickingTrafficking
Disabilities
iqksis fufyjr jevigykY%S ,xldj2018-2022
wka;¾.;h
ye`oskaùu 2
foaYSh ikao¾Nh 7
/lshdj" hymd,kh iy jev lsÍfï whs;sjdislï u; Y%u fj<|fmd< wNsfhda. 8
cd;sl iy f.da,Sh ixj¾Ok rduqj iu. iqksis fufyjr jevigyfkys ^DWCP& ys WÑ;nj 10
mQ¾j iqksis fufyjr jeviyka ^DWCP& l%shd;aul lsÍu ;=,ska ,nd.;a mQ¾jdo¾Y 11
cd;Hka;r lïlre ixúOdkfhys YS% ,xldj ;=< ixikaokd;aul jdis 11
cd;Hka;r lïlre ixúOdkh wruqKq idËd;a lr .ekSu i|yd mj;sk wjodkï 12
foaYSh m%uqL;djh 1( ;srir" wka;¾.%yKSh iy iqksis /lshd W;amdokh lsÍu 12
m%;sM,h 1'1( Y%S ,xld Y%u n,ldhg hym;a jeä /lshd wjia:djka ;sîu 12
m%;sM,h 1'2( úYd, ck.ykhla i|yd ;dËKsl m%.ukhka iy wfkl=;a wfmaËs; fj<|fmd< b,a,Sï j,g m%;spdr oelaùu Wfoid cd;sl Wmdhud¾.hla l%shd;aul fjñka mej;Su 15
foaYSh m%uqL;djh 2( Y%u fj<|fmdf<a hym;a md,kh 16
m%;sM,h 2'1( iudc ixjdo iy ff;%md¾Ysl;ajh i|yd wdh;k.; úêu;a l%ufõohka mej;Su 16
m%;sM,h 2'2( ld¾hËu jevìï ksÍËKhla iys; jvd;a M,odhs Y%u mßmd,k l%uhla mej;Su 19
m%;sM,h 2'3( úúOdldrfhka iy fjkiajk wdldrfha ld¾hhkag m%;spdr oelaùu i|yd kS;s iy 20 m%;sm;a;s kùlrKh lsÍu
foaYSh m%uqL;djh 3( ish¨ fokdg jev lsÍfï whs;sh 21
m%;sM,h 3'1( <ud Y%uh iy tys wk¾:ldÍ iajrEmh ;=rka lsÍu 22
m%;sM,h 3'2( ^wvq l=i,;d iys;& ixl%uKslhka jeäÈhqKq ùu i|yd iy wdka;SlrKhg ,lajQjka 23 iQrdlEug ,laùfï wjOdku ^n,y;aldr Y%uh& wvq ùu i|yd Y%u fj<|fmd< m%;sM, Ndú;d lsÍu
m%;sM,h 3'3( wúêu;a Y%ñlhska i|yd úfYaI wjOdkhla fhduq lrñka ish¨u Y%ñlhska i|yd 24 iudc wdrËdj jeä ÈhqKq lsÍu
,nd.kakd m%;sM,h 4( Wiia oekqu iy o;a; ckkh 25
,nd .kakd m%;sM,h 4'1( úYajdiodhl mßYS,l iy ys;ldó Y%u fj<|fmd< f;dr;=re ksrka;rj 25 mj;ajd .ekSu iy m%;sm;a;s iïmdolhka" ksfhdað;hka iy fmdÿ ck;djg ta i|yd m%fõYh ,nd §u
ie,iqï lsÍu" l%shd;aul lsÍu" fufyhùu" l<ukdlrKh" jd¾;d lsÍu iy we.hqï úêúOdk 27
w' cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ksfhdað; N+ñldj we;=¿ l%shd;aul lsÍu" ld¾h idOkh" fufyhqï" 27 we.hqï úêúOdk
wd' wjOdkï 28
wruqo,a ie,eiau 29
WmfoaYkh iy ikaksfõok Wmdh ud¾. 29
weuqKqu 1( iqksis fufyjr jevigyfkys ^DWCP& m%;sM, kHdih 30
weuqKqu 2( iqksis fufyjr jevigyk iïmdok l%shdmámdáh 42
4iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
AAT ‐ mßmd,k wNshdpkd úksYaph iNdj
BRAWA ‐ fiajl whjeh iyk §ukd mk;
CCA ‐ fmdÿ rdcH úYaf,aIKh
CEACR ‐ iïuq;s yd ks¾foaYhkays fh§ï ms<sn| úfYaI{ lñgqj
CFA ‐ iuQykh ùfï ksoyi ms<sn| ldrl iNdj
DCS ‐ ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomd¾;fïka;=j
DWCP ‐ iqksis fufyjr jevigyk
EFC ‐ ,xld fiajd fhdaclhkaf.a$ydïmq;=kaf.a$,xld fiajH ix.uh
EPF ‐ fiajl w¾:idOl wruqo,
ETF ‐ fiajd kshqla;hkaf.a Ndrldr wruqo,
EU ‐ hqfrdamd ix.uh
FPARW ‐ /lshdfõ uQ,sl isoaOdka; iy whs;sjdislï
GDP ‐ o< foaYSh ksIamdÈ;h
GSP ‐ fj<| jrKhka ms<sn| fmdÿ l%uh
ICT ‐ f;dr;=re iy ikaksfõok ;dËKh
ICLS ‐ lïlre ixLHd{hkaf.a cd;Hka;r iuq¿j
ISLS ‐ lïlre ixLHdf,aLk ms<sn| cd;Hka;r m%ñ;s
ITUC ‐ cd;Hka;r jD;a;Sh iñ;s iïfï,kh
ILO ‐ cd;Hka;r lïlre ixúOdkh
LEED ‐ wd¾Ól ixj¾Okh ;=<ska ck;d iún,.ekaùu
MLC ‐ iduqøSh lïlre iïuq;sh" 2006
MoLTUR ‐ lïlre yd jD;a;Sh iñ;s in|;d wud;HdxYh
MoU ‐ wjfndaO;d .súiqu
NEET ‐ /lshdj" wOHdmkh iy mqyqKqj fkd,efnk ;reKhska
NHREP ‐ cd;sl udkj iïm;a iy fiajd kshqla;sl m%;sm;a;sh
NLAC ‐ cd;sl lïlre WmfoaYk iNdj
OSH ‐ jD;a;Sh iqrËs;;dj iy fi!LHh
PAC ‐ jHdmD;s wkqYdil lñgqj
PES ‐ rdcH /lshd fiajh
PIP ‐ rdcH wdfhdack jevigyk
PSC ‐ rdcH fiajd fldñIka iNdj
PWDs ‐ wdndO iys; mqoa.,hska
RBSA ‐ ks;H whjeh w;sf¾l .sKqu
RPL ‐ mQ¾j wOHhkh ms<s.ekSu
SDGs ‐ ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾:
SLFBE ‐ Y%S ,xld úfoaY fiajd kshqla;s ld¾hdxYh
SMEs ‐ iq¿ iy uOH mßudK jHjidh
MSMEs ‐ Ëqø" iq¿ iy uOH mßudK jHjidh
SPGI ‐ oßø;d lvbï o¾Ylh
TIP ‐ mqoa., fj<|du
TVEC ‐ ;D;shsl yd jD;a;Sh wOHdmk fldñIka iNdj
TVET ‐ ;D;shsl iy jd;a;Sh wOHdmk mqyqKqj
UNSDF ‐ tlai;a cd;Skaf.a ;srir ixj¾Ok l¾hh rduqj
UN ‐ tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkh
5iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
cd;Hka;r lïlre ixúOdkhiy
Y%S ,xld m%cd;dka;%sl iudcjd§ ckrch w;r wjfndaO;d .súiqu
Y%S ,xld m%cd;dka;%sl iudcjd§ ckrch ^rch&" my; w;aika lrk ,o fiajH iy fiajl ixúOdk iy cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ^ILO& ksfhdackh lrkq ,nk cd;Hka;r lïlre ld¾hd,h ^iduQysl f,iska ieÿï,;a&" Y%S ,xldj ;=< iqksis fufyjr m%j¾Okh lsÍug iy bÈßhg f.k hdug wfmaËd lrhs'
cd;Hka;r lïlre ixúOdk ̂ ILO& jHjia:dfõ 40 jk j.ka;sh isysm;a lrñka" cd;Hka;r lïlre ixúOdkfh ys iEu idudðlfhl=u ish wruqKq bgqùu i|yd ish N+ñfhys wjYH jrm%ido iy ks¾uqla;sh N=la;s ú¢kq we;s nj isysm;a lsÍu iy ixúOdkfha fld<U ld¾hd,h ia:dmkh lsÍu ie<ls,a,g f.k" 1988 ud¾;= ui 21 jk Èk cd;Hhka;r lïlre ixúOdkh iy Y%S ,xld m%cd;dka;%sl iudcjd§ ckrch w;r w;aika lrk ,o .súiqfï úêúOdkhkays wod<;ajho isysm;a flf¾'
tu ksid" md¾Yjlrejka úiska my; i|yka mßÈ tlÕ fõ(
1' iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& l%shd;aul lsÍfuys,d iyfhda.fhka lghq;= lsÍu Wfoid md¾Yjlrejka ;u lemùu iy;sl lrhs' tlÕ jQ iqksis fufyjr jevigyfkys ^DWCP& m%uqL;d my; mßÈ fõ (
foaYSh m%uqL;djh 1 ‐ ;srir" wka;¾.%yKSh iy iqksis /lshd W;amdokh lsÍu¦
foaYSh m%uqL;djh 2 ‐ Y%u fj<|fmdf<a hymd,kh¦
foaYSh m%uqL;djh 3 ‐ ish¨ fokdg jev lsÍfï whs;sh¦
,nd .kakd m%;sM,h 4 ‐ Wiia oekqu iy o;a; ckkh'
2' cd;Hka;r lïlre ixúOdkfhys kS;s ß;s" fr.=,dis" ksfhda. iy l%shdmámdá" wruqo,a imhd .ekSfï yelshdj iy ,sÅ;j tlÕ jQ fldkafoais wkqj" iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& l%shd;aul lsÍfï§ ;dËKsl iyfhda.S;djh iemhSug iy iïm;a iïnkaëlrKhg iydh úu i|yd cd;Hka;r lïlre ixúOdkh tlÕ fõ'
3' iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& iïnkaO l%shdldrlï i|yd" cd;Hka;r lïlre ixúOdkfhys foam," wruqo,a iy j;alï" tys ks,OdÍka iy cd;Hka;r lïlre ixúOdkfhaa l%shdldrlï j,g iyNd.sjk ´kEu mqoa.,fhl=g" úfYaIs; wdh;kj, jrm%ido iy ks¾uqla;sh ms<sn| iïuq;sfha úêúOdk iy cd;Hka;r lïlre ixúOdkh iïnkaê; weuqKqu wkqj ks, wruqKq i|yd Ndú;d l< hq;= NdKav" WmlrK" jev iy fiajd i|yd tl;= l< w.h u; noafoka ksoyia lsÍug rch tlÕ úh'
4' w& fuu wjfndaO;d .súiqu ^MoU& md¾Yjhka w;r tlÕ;djhlska fjkia l< yelsh'
wd& fuu wjfndaO;d .súiqfuys we;=,;a fyda .súiqu yd iïnkaO lsisjla fyda cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska N=la;s ú¢k jrm%ido iy úks¾uqla; bj;a lsÍula f,i w¾: fkdoelaúh hq;=h'
we& iqksis fufyjr jevigyk ̂ DWCP& f,aLkh fuu wjfndaO;d .súiqfuys wuqKd we;' iqksis fufyjr jevigyk f,aLkfha wvx.= kshuhka" 3 jeks j.ka;shg fhduq lrk ,o úêúOdk we;=¿j fuu wjfndaO;d .súiqfï kshuhka iuÕ ixhqla; fkdjk úg" miqj th md,kh lrkq we;'
wE& wjfndaO;d .súiqfuys uq,a msgm; bx.%Sis NdIdfjka ,shd" w;aika lr we;' fuu wjfndaO;d .súiqu fjk;a NdIdjlg mßj¾;kh lr we;akï" bx.%Sis wkqjdoh u.ska md,kh lrkq we;'
b& md¾Yajhka w;r fuu ldrKd iïnkaOfhka flfrk ish¨ ikaksfõokh wj,x.=lrk fuu wjfndaO;d .súiqu" md¾Yajhkays n,h,;a ksfhdað;hka úiska tys w;aika lsÍfuka n,d;aul jkq we;'
6iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
Y%S ,xld rch fjkqfjka cd;Hka;r lïlre ld¾hd,h fjkqfjka
tia' ta' tka' irK;siai isïßka isx.af,alï" lïlre yd jD;a;Sh iñ;s in|;d wud;HdxYh wOHËsld"cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha Y%S ,xld iy 2018 uehs 16 jk Èk fld<U § ud,Èjhska ld¾hhd,h 2018 uehs 16 jk Èk fld<U §
fiajd fhdacl ixúOdk fjkqfjka fiajl ixúOdk fjkqfjka
lKsIal ùrisxy f,ia,s foafõkaø wOHË ckrd,a" ,xld fiajH ix.uh m%Odk f,alï" Y%S ,xld ksoyia fiajl ix.uh2018 uehs 16 jk Èk fld<U § 2018 uehs 16 jk Èk fld<U §
ms' rKjlwdrÉÑ m%Odk f,alï" cd;sl jD;a;Sh iñ;s iïfï,kh 2018 uehs 16 jk Èk fld<U §
fla' udßuq;a;= Wm iNdm;s" ,xld lïlre fldka.%ih 2018 uehs 16 jk Èk fld<U §
ä' ví' iqnisxy m%Odk f,alï" ,xld jD;a;Sh iñ;s iïfï,kh 2018 uehs 16 jk Èk fld<U §
wekagka ud¾lia iu f,alï" ksoyia fj<| l,dm iy fmdÿ fiajd fiajl iñ;sh 2018 uehs 16 jk Èk fld<U §
7iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
ye¢kaùu
j¾I 2018 ‐ 2022 i|yd jk iqksis fufyjr jevigyk ̂ DWCP& Y%S ,xldj i|yd jk isõjk mrïmrdfõ iqksis fufyjr jevigyk fõ' fuu jevigyka ld,iSudj ;=< lsisfjl=;a w;afkdyßñka" ld¾hhkays m%uqL;d mrdi yryd m%;sm;a;suh uÕfmkaùu ;=,ska" Wmdh ud¾. iy wfmaËs; m%;sM, ixËsma; lrñka" ish,a,kagu iqksis fufyhla bgq lsÍug n,dfmdfrd;a;= fõ'
j¾I 2018 ‐ 2020 i|yd rdcH wdfhdack jevigyk ^PIP& iy zoelau 2025Z" cd;sl m%;sm;a;s rduqj hkd§ Y%S ,xld rcfha m%uqL;d iy m%;sm;a;s iuÕska iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& wkqnoaO fõ' zoelau 2025Z u.ska ldka;djka iy ;reKhska i|yd úfYaI m%uqL;ajhla ,nd §" /lshd wjia:djka by< kexùu fukau mj;akd iudc iy wd¾Òl b,a,Sï imqrd,Su i|yd Y%u n,ldh kej; n,.ekaùu i|yd uQ,sl;ajh ,nd fohs' rfgys l,dm w;r mj;akd úIu;d ie,ls,a,g .ksñka" b,lal.; m%dfoaYSh wd¾Òl ixj¾Ok l%shdj,Ska o rcfha m%uqL;d m%;sm;a;sh ;=< wjOdrKh lr we;' rch úiska mkjk ,o mq¿,a id¾j m%;sm;a;sj,g wu;rj" iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& úiskao cd;sl /lshd m%;sm;a;sh" <ud Y%uh msgqoelSfï m%;sm;a;sh" iq¿ iy uOH mßudK jHjidh m%j¾OKh lsÍfï m%;sm;a;sh" ksmqK;d ixj¾Ok m%;sm;a;sh" wOHdmk m%;sm;a;sh iy mj;akd lïlre kS;s jeks fËa;% m%;sm;a;Ska iuÕ tlÕ;djhlg meñfKa'
2017 wf.daia;= ui Y%S ,xld rch iy tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkh ^UN& úiska w;aika lrkq ,enQ j¾I 2018 ‐ 2022 tlai;a cd;Skaf.a ;srir ixj¾Ok l¾hh rduqj ̂ UNSDF& i|ydo iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& ish odhl;ajh imhhs' Y%S ,xld rch" ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾:hka ^SDGs& úúO b,lal imqrd.ekSu i|yd lemú lghq;= lsÍug tlÕ ù we;s w;r" fï iïnkaO m%.;sh jd¾;d lsÍfuys j.lSu o Wiq,hs' úfYaIfhka wNsu;d¾:h 8 ^iqksis fufyjr iy wd¾Òl j¾Okh& fukau wNsu;d¾:h 1 ^oßø;dj wju lsÍu&¦ wNsu;d¾:h 5 ^ia;%S mqreI iudkd;au;djh&¦ wNsu;d¾:h 10 ^wiudk;d wju lsÍu&¦ iy wNsu;d¾:h 16 ^iduh" hqla;sh iy M,odhS" j.lSï iys; mrsmQ¾K wdh;k& hk ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: l%shd;aul lsÍu iy tajd wëËKh lsÍu i|yd rchg iydhù fuys,d cd;Hka;r lïlre ixúOdkh jeo.;a ld¾hNdrhla bgq lrhs'
iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& iïmdokh lsÍu i|yd cd;Hka;r lïlre ixúOdkfhys ff;%md¾Yaúl ksfhdað;hka iuÕ iy Tjqka w;r idlÉPd jg rdYshla mj;ajk ,§' iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& ys m%L;djhka y÷kd .eksu Wfoid wfkl=;a wod, wud;HdxY" m<d;a md,k ks,OdÍka" ;reK ;reKshka" ldka;d iuqmldr iñ;s idudðlhska" tlai;a cd;Skaf.a wfkl=;a ksfhdacs; wdh;k iu.o idlÉPd mj;ajk ,§' wu;rj" Èjhsfka m%foaY yhl md¾Yajlrejkaf.a yrialvla fj; w;sf¾l m%fõYhla ,ndoSfukao iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& ilia lsÍu i|yd odhl;ajh ,nd.kakd ,oS'
cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha ksfhdað;hka iuÕ tkï fiajH" fiajl iy rch hk md¾Yjlrejka .súiqï.; iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& u.ska m%fhdack ,nhs' j¾I 2018 ‐ 2022 i|yd iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& ys flgqïm;a lsÍfï
l%shdj,sfha§" j¾I 2013 ‐ 2017 i|yd jQ wjika iqksis fufyjr jevigyk ̂ DWCP& iudf,dapkfha fidhd .ekSï" wjika iqksis fufyjr jevigyfkys ^DWCP& ys ksu fkdl< ld¾hhka iy furg iy wka;¾ iïnkaê; f.da,Sh ikao¾Nh ;=< Y%S ,xldfõ jev f,dalh uqyqKmdk kj iy ke.S tk .eg¨ o i,ld n,kq ,eîh'
iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& i|yd jk ksfhdackhka u.ska m%uqL;dj ,nd § we;s fËa;%hka foaYSh m%uqL;djka ;=klska iukaú; jk w;r tajd kï( ;srir" wka;¾.%yKSh iy iqksis /lshd W;amdokh¦ Y%u fj<|fmdf<a hym;a md,kh iy ish¨ fokdg jev lsÍfï whs;sh hkakhs' fuu foaYSh m%uqL;djhka ;=k leá ùfuka iqksis fufyjr jevigyfka m%;sM, wgla ^8& la W;amdokh fõ' fuhg wu;rj by< o;a; iy oekqu W;amdokh" by; m%ÒM, id¾:lj bgqlsÍu i|yd w;sf¾l m%uqL;djhla f,i ie<fla'
foaYSh ikao¾Nh
bkaÈhka id.rfha msysá Èjhskla jk Y%S ,xldj" by< uOHu wdodhï ,nk rgla njg mßj¾;kh ùug W;aidy orhs' o< jYfhka ñ,shk 21'4 l ck.ykhlska hq;= Èjhskla jk Y%S ,xldfõ nyq;rh isxy,hka jk w;r" Tjqka iuÕ tluq;=j fou<" uqia,sï iy wfkl=;a ckjd¾.sl iq¿;rhka jdih lrhs' ol=Kq wdishdfõ ck.ykfhka by<u jeäysá ck.ykhla isák rg Y%S ,xldj jk w;r" th ck.yk ixl%dka;sh ;=< mek ke.S tk wNsfhda.hkag bvlv i,ik w;r1" tfukau ixj¾Okfhys id¾:l;ajfha tla o¾Ylhla f,io ye¢kaúh yelafla tu.ska ck;djg jvd;a hym;a iy È.= wdhq ld,hla ysñ jk ksidh'
Y%S ,xldfõ wd¾Òl j¾Okh Yla;su;a iudc iy wd¾Òl o¾Ylj,ska ol=Kq wdishdkq l,dmh fj; wdo¾Yhla ,nd fohs' foaY.=Ksl ;;ajfhys wys;lr n,mEï fya;=fjka j¾I 2017 § wd¾Òl j¾Ok fõ.h 3'1% la olajd wvq jqjo" wd¾Òl j¾Okfhys ̂ o< foaYSh ksIamdÈ;h úiska ukskq ,nk& wkqmd;hl ienE f,i j¾Okh ù" tal mqoa., o< foaYSh ksIamdÈ;h tlai;a ckmo fvd,¾ 4"0652 olajd by< .sfhah' j¾I 2017 oS" o< foaYSh ksIamdÈ;hg úYd,;u odhl;ajh imhk wxYh fiajd wxYh jQ w;r th o< foaYSh ksIamdÈ;fhka 56] ls' tkï fiajd wxYfhka" lDIsld¾ñl wxYhg jvd 6'9] l odhl;ajhla olakg ,enqKq w;r" fuu wxYh Y%u n,ldfha ie,lsh hq;= fldgila ^26'1%&3 ksfhdackh lrkq ,eîh' ft;sydislj Y%S ,xldfõ lDIs wd¾Òlhg odhl ù we;s f;a iy rn¾ l¾udka;h" iuyr whym;a ld,.=Ksl rgdjka fya;=fldgf.k ie,lsh hq;= f,i wvq jk nj ksßËKh fõ'4
j¾I 2009 §" oYl ;=kl ikakoaO wr.,h fya;=fjka mej;s wd¾Òl" foaYmd,k iy iudc miqnEï j,ska ksoyia ùug Y%S ,xldjg yels úh' bka wk;=rej ;srir iduh" ixys¢hdj iy ;srir ixj¾Okh i|yd Y%S ,xldj fmr .uka lrhs' tfy;a" .egqïj, Wreuh ;ju;a ksÍËKh l, yelsh' m%dfoaYSh
1' UNFPA (2017), Y%S ,xldfõ jhia.; ck.ykh ‐ ke.S tk m%Yak" wjYH;d iy m%;sm;a;suh weÕùï'
2' Y%S ,xld uy nexl=j ^2018&" jd¾Isl jd¾;dj 2017" 3 ‐ 4 msgqj'
3' Y%S ,xld uy nexl=j ^2018&" jd¾Isl jd¾;dj 2017" ms' 28
4' Y%S ,xld uy nexl=j ‐ 2016 jd¾Isl jd¾;dj" ms' 5'
8iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
úIu;djhka ksid ukao.dó iy fõ.j;a mdßißl jHikhka u.ska ixlS¾K jQ Ôjk ;;a;ajhka wkqj wdka;sl lrKhg f.dÿre jQ .%dóh m%cdjka .xj;=rg iy kshÕhg uqyqk foñka mj;S'
2017 § 4'1%5 olajd my;a w.hla jQ oßø;d YS¾I o¾Ylh wkqj miq.sh oYl foll ld,h ;=< Y%S ,xldj lemS fmfkk miqnEula fmkakqï lr we;' flfia fj;;a" iuia: foaYSh È<sÿ m%cdjf.ka 82'2% la wiudkqmd;sl f,i j;= yd .%dóh m%foaYj, fjfik nj ksÍËKh fõ' ;jo" W;=re iy kef.kysr m<d;aj, oßø;djfha YS¾I o¾Ylh ms<sfj<ska 7'7% yd 7'3% f,i idfmaËj by< uÜgula fmkakqï lrkq ,efí' ;jo oßø;d lvbï o¾Ylh ^SPGI& u.ska fmkakqï flfrk mßÈ uq,;sõ" ;%sl=Kdu,h iy uvl,mqj hk Èia;%slalj, oßø;djfha ;Sj%;djh 0'5% l by< w.hla f.k we;' óg wu;rj rfÜ wd¾Òl j¾Okh N+f.da,Sh jYfhka ixflakaøKh ù we;s w;r l=reKE.," l¿;r" uykqjr iy niakdysr m<df;a msysgd we;s fld<U osia;s%lal j, ienE tal mqoa., úhou i|yd .sks ix.=Klh cd;sl idudkH w.hg6 jvd by< w.hla fmkakqï lrKq ,efí' th Ôjk uÜgïj, wjldYSh wiudk;djhka iy oßø;djfha ieÕjqKq wjldYhka wkqudk lr we;'
/lshdj" hymd,kh iy jev lsÍfï whs;sjdislï u; Y%u fj<|fmd< wNsfhda.
Y%S ,dxlSh Y%u n,ldfha m%udKh iy fiajd kshqla;slhska ixLHdj miq.sh j¾Ihka ;=< j¾Okh ù mej;sho" 2017 j¾Ifha§ idfmaË Y%u n,ld iyNd.s;aj wkqmd;h 54'1% iy ú/lshd wkqmd;h 4'2%7 l wju uÜgul mj;sk ,oS' úfYaIfhka" .%dóh wd¾Òlh ;=< iy jeú,s wxYh" bÈlsÍï iy wd.ka;=l i;aldrl fËa;%j, Y%u iyNd.s;aj wvquÜgul mj;S' j¾I 2015 § cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska isÿ l< wOHhkhla u.ska" f;dr;=re ikaksfõok ;dËKh" ixpdrl l¾udka;h" wd.ka;=l i;aldrh" bÈlsÍï iy ieye,a¨ bxðfkare hk l¾udka; wxYhka8 j¾Okh lsÍu Wfoid wfmaËs; ksmqK;d mr;rh úuid n,kq ,eîh' wxY wkqj /lshd ie<lSfï§" fiajd wxYh jvd;au lemS fmfkk /lshd W;amdolhd jk w;r" rfÜ Y%u n,ldfhka 45'5] la tu wxYfha /lshdj, ksr; ù we;' j¾I 2017 § l¾udka; wxYh iuia: /lshd m%udKfhka 28'4% orñka uq,a;ekg m;ajQ w;r" 26'1% jQ lDIsl¾udka;h fojk úYd,;u fiajd fhdaclhd njg m;aúh' miq.sh jir lSmh ;=< fuu m%jK;dj idfmaËj ia:djr uÜgul mej;=k w;r" fiajd wxYfha ú/lsjhdj jeäfjñka mj;sk w;r" lDIsld¾ñl wxYfha fiajd kshqla;sfhys yels,Sula olakg ,efí'9
j¾I 2017 oS t<soela jqk f.da,Sh ia;%S" mqreI mr;r jd¾;dj10
u.ska" Y%S ,xldj rgj,a 144 lska 109 jk ia:dkfhys ia:dk.;lr we;s w;r" tu jd¾;djg wkqj YS% ,xldfõ
ia;%S mqreI iudkd;au;d wkqmd;h 0'67 ls'11 Y%u n,ldh ;=< ldka;d iyNd.S;ajh" jegqma iudkd;au;djh" idudkH wdodhu iy l<ukdldr ;k;=re ksfhdackh lsÍu iïnkaOfhka tu jd¾;dfõ úfYaIs; lreKq wkdjrKh lrhs' i;Hh jYfhkau" by< idËr;djh iy wOHdmk uÜgula ;sìh§;a" 74'5% l msßñ iyNd.s;ajh iuÕ ii|k úg Y%u n,ldh ;=< ldka;d iyNd.s;aj wkqmd;h" 36'6% l my< w.hl mj;S'12
j¾I 2016 jk úg ;reK ^jhi wjqreÿ 20 ‐ 24& ú/lshdj 21'6% la jQ w;r" f.da,Sh idudkH w.h 13% g13 jvd ie,lsh hq;= by< uÜgul mj;S' ol=Kq ^30'3%&" inr.uq ^30'0%& iy W!j ^24'8%& m<d;aj, ;reK ú/lshdj úfYaIfhka by< w.hl mj;S' tmuKla fkdj" w'fmd'i' ̂ W$fm<& iy Bg by< uÜgug W.;a ;reKhska w;r ú/lshd wkqmd;h Wmßu jk w;r th 32'5% ls' —/lshd kshqla;sh" wOHdmkh fyda mqyqKqj fkd,enQ˜ ^NEET& ;reK wkqmd;h 26'1% la fõ' fuh jD;a;Sh mqyqKqj iy mj;sk wfkl=;a /lshd fiajdj, .=Kd;aulNdjh iy m%fõYfha ÿ¾j,;d" Y%u fj<|fmd< b,lal lr fkd.;a ;reK msßia ms<sfh, lsÍu we;=¿j" mdif,ka ‐ fiajhg yqjudre lsÍfï l%ufõoh ms<sn| yeÕùuls'
j¾I 2012 jk úg14" wdndO iys; mqoa.,hka 442"138 fofkl= muKla /lshd kshqla;slhska úh' wdndO iys; mqoa.,hka 10"953 wd¾Òl jYfhka l%shdYS,S kuq;a /lshd úhqla; mqoa.,hka neúka fuu ixLHdj idfmaË jYfhka my<h¦ wdndO iys; mqoa.,hka ñ,shk 1'1 lg jeä m%udKhla wd¾Òl jYfhka wl%Shj isá;s'15
iq¿ yd uOH mßudK jHjidh wxYh ^SME& rfÜ o< cd;sl ksIamdokfhka 52% la jk w;r" Y%S ,xldfõ fiajd kshqla;shg 45% l odhl;ajhla ,nd foa' wúksYaÑ; iy wkdrËs; fiajd fldkafoais iy ndysr lïmkhkag ,laùfï wjOdku flfrys wjOdkh fhduq fjñka mj;S' fuu jHjidhhka fndfyda ÿrg lïlre mÍËKh iy Tjqkag tu oekqu fukau cd;Hka;r lïlre m%ñ;sj,g iy iudc wdrËK fiajd i|yd fuu jHjidhhka fkdi<ld yeÍula olakg ,efí'16 uE;l§ isÿ l< yÈis wdmod ;lafiarelrKh ^2016& u.ska wkdjrKh jQ mßÈ" iq¿ yd uOH mßudK jHjidhhka úfYaIfhka u wdmod j,g ,laùfï m%jK;dj jeä nj;a iy Tjqkaf.a w.h odufha ndOd we;=¿j Tjqkg uOH iy È.=ld,Sk n,mEï we;sùug jeä m%jK;djhla we;s njla ksÍËKh úh'17 i;H jYfhkau" 2016 j¾Ifha mej;s .xj;=r iy kdh hEï fya;=fjka Èia;%slal 11 la mqrd iq¿ yd uOH mßudK jHjidhhka 504 lg ydks iy w,dNhka isÿjQ w;r" th re' ñ,shk 667 l ^2017 úfoaY úksuh wkqmd;slh wkqj weußldkq fvd,¾ ñ,shk 4'38 la muK& úYd, w.hla úh'
5' Y%S ,xld uy nexl=j ‐ 2016 jd¾Isl jd¾;dj" ms' 111'
6' cd;sl m%;sm;a;s yd wd¾Òl lghq;= ms<sn| wud;HdxYh ^2016&" oßø;d o¾Yl (http://www.statistics.gov.lk/page.asp?page=Poverty)
7' Y%S ,xld uy nexl=j ^2018&" jd¾Isl jd¾;dj 2017" ms' 134'
8' ILO ^2015& Y%S ,xldfõ l¾udka; wxY y;rl l=i,;d mr;rh
9' Y%S ,xld Y%u n,ld iólaIKh 2016'
10' f,dal wd¾Òl ixioh ^2017&" f.da,Sh ia;%S mqreI mr;r jd¾;dj 2017'
11' wd¾Òl iyNd.S;ajh yd wjia:djka" wOHdmkh" fi!LHh" iy foaYmd,k iyNd.S;ajh hk lafIa;%fha 0 ^wiudkd;au;djh& isg 1 ^iudkd;au;djh& mßudKh
12' Y%S ,xld uy nexl=j ^2018&" jd¾Isl jd¾;dj 2017" ms' 132'
13' Y%S ,xld Y%u n,ld iólaIKh 2016'
14' ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomd¾;fïka;=j" ix.Kkh 2012'
15' l¾udka; yd jdKsc lghq;= wud;HdxYh ^2017&" iq¿ uOH mßudK jHjidh ixj¾Okh i|yd cd;sl m%;sm;a;s rduqj'
16' ILO ^2014&" Y%S ,xld jd¾;dj( lïlre kS;sh" laIqø yd l=vd jHjidh jHdmdr mßirh yd j¾Okh
17' cd;sl m%;sm;a;s iy wd¾Òl lghq;= wud;HdxYh iy wdmod l<ukdlrK wud;HdxYh ^2016&" Y%S ,xld mYapd;a jHik wjYH;d we.hSu( .xj;=r iy kdhhEu ‐ 2016 uehs
9iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
Y%S ,xldfõ wúêu;a wd¾Òlh úYd,h' j¾I 2016 §" iuia; /lshd j,ska 60'2% lg wúêu;a wd¾Òlh odhl úh' wúêu;a wd¾Òlfhys lghq;= lrk nyq;rhla iajhx /lshdj, fhfokakka ^49'6%& jk w;r" lDIs l¾udka;h ;=< iuia:fhka 87'5% la wúêu;a wxYh ksfhdackh fõ'18 zwúêu; wd¾Òlfhka úêu;a wd¾Òlfhka ixl%uKh ùuZ iïnkaOh cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha ks¾foaYh 204 wkqj" fuys,d m%Odk wNsfhda.h jkqfha wúêu;a wxYh úêu;a lsÍu iy úêu;a wxYfha iqÿiq /lshd ks¾udKh lsÍu iy m%j¾Okh lsÍu fõ'19 wúêu;a wxYfha fiajlhkaf.a iudc wdrËK fhdackd l%u iy fiajlhskaf.a whs;sjdislï iqrËs;j fkdue;s neúka fuh úfYaIfhka ie,ls,a,g .; hq;= lreKls' ;jo" uE;§ isÿjQ mdßißl jHikhka ^j¾I 2016 iy 2017 § isÿjQ .xj;=r iy kdh hEï&" wúêu;a wxYfha nrm;, w,dN ydks isÿùug fya;= jQ w;r" m%Odk jYfhka Ôjfkdamdhka iy /lshd iqrËs;;dj ms<sn| È.=ld,Sk n,mEï we;súh' j¾I 2017 § kdhhEu fya;=fjka remsh,a ì,shk 70 la tkï wdikak jYfhka weußldkq fvd,¾ ñ,shk 470l w,dNydks isÿúh' fuu mdßirl ydksj,g ms<shï i|yd remsh,a ì,shk 118 la ^wdikak jYfhka we' fvd' ñ,shk 790&20 wjYH njg weia;fïka;= lrk ,§'
Y%S ,xld Y%u fj<|fmd< ck.yk ixhq;sh" foaY.=Ksl úm¾hdi fukau f.da,Sh uÜgfï ;dËKsl ÈhqKqj wkqj ËKsl ixl%ukh ùï j,g ,la fõ' fï ksid Y%u fj<|fmd< l,g fõ,djg iy È.=ld,Sk wkqj¾;khlg wkql+, úh hq;=h' Y%S ,xld Y%u fj<|fmd< j¾;udkfha fuu ixl%uk wNsfhda.hkag uqyqK foñka isáho" Tjqka iu.dój kj wkd.; /lshd wjia:djka i|yd wjldYhla ,nd fohs' flfia jqjo" fiajd kshqla;sh" l=i,;d iy wfkl=;a wod< m%;sm;a;s j, m%;sM, w;r iïnkaO;djh fndfyda fihska fkdokakd w;r" ta wkqj m%;sm;a;s iïmdolhska" fiajd fhdaclhska iy fiajlhska w;r ;jÿrg;a oekqu iy YlH;dj f.dvkexùu wjYH fõ'
Y%S ,xldj kS;suh iy m%;sm;a;suh m%;sixialrKhka isÿ lsÍug uQ,sl fya;=idolh ù we;af;a Y%u fj<|fmd< wjYH;dj iy foaYSh yd cd;Hka;r uÜgïj, md,k jHqyhka ys mßj¾;kh ùu;a h' fï jk úg Y%S ,xldj uQ,sl iïuq;Ska wgla we;=¿j cd;Hka;r lïlre iïuq;Ska 43 la iïu; lr f.k we;' mQ¾j iqksis fufyjr jevigyka ^DWCP 2013 ‐ 2017& ld,iSudj ;=, § iïuq;ska 3 la" fiajd kshqla;s m%;sm;a;sh ms<sn| iïuq;sh" 1964 ^wxl 122&( 2006 iuqÞSh lïlre iïuq;sh ^MLC" 2006&( iy kdúlhskaf.a wkkH;d ,shú,s iïuq;sh ^ixfYdaê;& 2003 ^wxl 185& iïu; lr we;' j¾I 2017 § hqfrdamd ix.uh ^EU& úiska" hqfrdamd ix.ufha fj<| jrKhka ms<sn| fmdÿ l%ufõo h ^GSP+ f,i ye¢kafjk&21 u.ska ie,lsh hq;= jrKSh fj<| iyk ,nd ÿkafkah' ;j o mQ¾K fj<| iyk ,nd .ekSu i|yd udkj ysñlï" lïlre fldkafoais" mdßißl ;srirNdjh iy hymd,kh ms<sn| wka;¾cd;sl iïuq;Ska 27 la iïu; lsÍu iy l%shd;aul lsÍu Y%S ,xldj úiska isÿ lsÍu w;HjYH jk w;r tys m%.;sh hqfrdamd ix.uh ^EU& úiska b;d iómj wëËKh lrkq ,efí'
Y%S ,xldj ;=< cd;sl ia:djr ff;%md¾Yúh iïm%odhhla mj;S' Y%u fj,|fmdf,a fõ.j;a fjkialï iy ËKsl f.da,ShlrKh jQ iudc‐wd¾Òl mßj¾;khka ;=, iudc ixjdoh jvd;a ;SrKd;aul N+ñldjla bgq lrhs' tjka ld¾hNdrhla ;=," ff;%md¾Yùh md¾Yjlrejkays yelshdjka j¾Okh lsÍuka" lïlre iy wd¾Òl m%;sm;a;sh fufyhùu i|yd m%uqL;u fõÈldj f,i cd;sl lïlre WmfoaYk iNdj (NLAC) jvd Yla;su;a lsÍu;A" ld¾hËu wdrjq,A úi£u ̂ fiajl iy fiajHh& i|yd oaúmd¾Yaùh l%ufõohka ia:dms; lsÍu;a w;HjYH ldrKd jk w;r fuys m%Odk lreKq f,i M,odhS lïlre mÍËKh" jegqma ilia lsÍu iy lïlre wr.,hka l<ukdlrKh lsÍu y÷kdf.k we;' lïlre yd jD;a;Sh iñ;s in|;d wud;HdxYh ^MoLTUR& lïlre .eg¨ ms<sn| j.lSu ork wud;HdxYh jk w;r" jD;a;Sh iqrËs;Ndjh iy fi!LHh iy ixl%uK md,kh jeks úfYaI úIh m:h ms<sn|j wfkl=;a wud;HdxY iy ksfhdað; wdh;k iuÕ iyfhda.fhka lghq;= lrhs' Y%S ,xld wdKavql%u jHjia:dj ̂ 1978& iy jD;a;Sh iñ;s wd{dmk; ^1935&" mqoa.,hskag jD;a;Sh iñ;sj,g iïnkaO ùu iy jD;a;Sh iñ;s msysgqùug whs;sh ,nd fohs' rdcH wxYfha w;s nyq;r ksrEmKhla iys;j jD;a;Sh iñ;s 2"100 lg wêl ixLHdjla Y%S ,xldj ;=, ia:dms;j mj;S' ,xld fiajd fhdaclhkaf.a ix.uh ^EFC& iy fiajl ixúOdk ish idudðl;ajh w;r fiajH‐fiajl ixjdoh we;=¿j ;u idudcsl idudcsldjkaf.a Odß;djh f.dvkexùfï iy lïlre m%ñ;Ska fj; jvd;a fyd¢ka wkq.; ùu m%j¾Okh lsÍu i|yd lghq;= lrhs' lïlre yd jD;a;Sh iñ;s in|;d wud;HdxYh ^MoLTUR& iuÕ tlaj" fiajH iy fiajl ix.ïj, ysñldß;ajh iy uq, msÍu cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha iïuq;Ska wkq.;lsÍug w;HdjYH fõ'
wfkl=;a ol=Kq wdishd;sl rgj,a iuÕ iei£fï § idfmaËj Wiia iudc wdrËK jevigyka .Kkdjla Y%S ,xldj i;= fõ' flfia fj;;a tu iudc wdrËK jevigykaj, wdjrK iSñ;h' t;=,ska ldka;djka" jfhdajDoaO mqoa.,hska" wdndê; mqoa.,hka iy wúêu;a wxYh ;=< fjfikakkayg m%udKj;a m%fõYhla fyda wdjrKhla fkd,efí'22 ;jo j¾;udkfha wdishd meis*sla l,dmh ;=< jD;a;Shuh ;=jd, iy urK i|yd mj;sk wju jkaÈ m%;s,dN m%Odkh lrk rg Y%S ,xldj fõ' th cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska ks¾foaY lrkq ,nk w.hg;a jvd 10% l wvq w.hla fõ'23 fuu wvqmdvq meyeÈ,sj fmfkkakg ;snqKo" úhou ord.; hq;af;a ljqrekao hkak ms<sn|j idlÉPd lsÍug ff;%md¾Yaúl ksfhdað;hka úiska ;ju;a tlÕ úh hq;=j we;'24
j¾I 2017 §" wdikak jYfhka Y%S ,dxlslhka 212,162 la muK úfoaY /lshd i|yd ixl%uKh jQ w;r" th fmr j¾Ifha w.h jQ 242,816 isg wvqùula olakg ,enqKs' flfiafj;;a" uqo,a fma%IK m%udKh fvd,¾ ñ,shk 7,164 la25 olajd hka;ñka wvq úh' ixl%uKsl Y%ñlhskaf.ka nyq;rh ueofmrÈ. rgj, isák neúka" uqo,a fma%IKhkaf.ka 54% la fuu l,dmfhka W;amdokh fõ'26 ixl%uKsl Y%ñlhska n|jd .ekSu" fiajfha fhoùu" kej; meñKSu iy kej; iudc.; lsÍu kshdukh lsÍu olajd Y%ñl ixl%uK ms<sn| cd;sl m%;sm;a;sfhys kshdukhka mj;S' flfia
18' Y%S ,xld Y%u n,ld iólaIKh 2016'
19' jeä úia;r i|yd: http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12100:0::NO::P12100_ILO_CODE:R204.
20' http://www.lk.undp.org/content/srilanka/en/home/library/environment_energy/SriLanka-Rapid-Post-Disaster-Needs-Assessment-2017.html.
21' jeä úia;r i|yd: http : // ec. europa . eu / trade / policy / countries - and - regions /countries/sri-lanka/.
22' ILO ^2016&" iudc wdrlaIK uq,sl wruqKq ;=< Y%S ,xld iudc wdrlaIK fhdackd l%u úYaf,aIKh'
23' ILO ^2016&" Y%S ,xldj ;=< /lshd wl%ñl;d /ljrK m%;smdok ms<sn| .eUqre ;lafiare lsÍu'
24' Ibid.25' Y%S ,xld uy nexl=j ^2018&" jd¾Isl jd¾;dj 2017 ‐ ms' 166'
26' Y%S ,xld uy nexl=j ^2016&" Y%S ,xld iudc wd¾Òl o;a; 2016'
10iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
fj;;a" fuu cd;sl m%;sm;a;sh l%shd;aul lsÍu ms<sn| wvqmdvq" úfYaIfhkau n|jd .ekSfï wÈhf¾§ mj;S' Y%S ,xldj úfoaYSh ixl%uKsl Y%ñlhskaf.a ck.ykh iys; rgla jk neúka fuu cd;sl m%;sm;a;sh ls%hdjg kexùu w;sYhhskau jeo.;a fõ' ixl%uKsl ldka;djka iy msßñka i|yd widOdrK n|jd .ekSfï msßjeh iy .dia;= mej;Su jeks idOl" Kh mrdëk;ajh iy Y%u iQrdlEu" lïlre ixl%uKh" n,y;aldr Y%uh iy mqoa., fj<|du w;r fjkal, fkdyels iïnkaO;djla we;s lr .ekSu jeks wjia:djka we;s ùug fya;= ù we;' óg fmr j¾I ;=kla —ksßËK ,ehsia;=fõ fojk ia:rh ˜ u; ia:dk.; lr ;snQ Y%S ,xldj" j¾I 2017 § tlai;a ckmofha ;eke;a;ka fj<|du ms<sn| f;dr;=re ^TIP& jd¾;dfõ —ia:r 2 ,ehsia;=j˜ hgf;a ia:dk.; lrk ,§' ksÍËK ,ehsia;=fõ 2 jk ia:rhg we;=,a ùu" Y%S ,xldj úiska mqoa., fj<odug iy n,y;aldr Y%uhg tfrysj igka je§fï wjYH;djh f.kyer oelajQj;a" tu W;aidyhka ys ie,lsh hq;= f,i j¾Okhla iy ld,Sk wjYH;djhla biau;= fõ' iïuq;s iy ks¾foaY wkq.ukh lsÍu ms<sn| cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha úfYaI{hkaf.a lñgqj úiska n,y;aldr Y%uh u; cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha iïuq;s wxl 29 iuÕ Y%S ,xldfõ wkql+,;djh iudf,dapkh lr" je<elaùu" wdrËdj iy kvq mejÍï m%h;ak W;aikak lsÍu i|yd mshjr .ekSfï wjYH;djh ksÍËKh lr we;'
<ud Y%u n,ldh ;=, <uhska jeämqru isák l,dmh wdishdkq yd meis*sla l,dmh jk w;r" tu ixLHdj wdikak jYfhka ñ,shk 78 ls' flfia fj;;a" Y%S ,xldj" j¾I 2016 § <uhska 43"714 ^iuia:h <uhskaf.ka 1% la& jk <ud fufyldr;ajfha fhojQ njg jd¾;d jqj;a" l,dmfha wfkl=;a rgj,a w;ßka <ud fufyldr;ajh uq,skqmqgdoeófï tla n,dfmdfrd;a;=fõ m%§mhla ùug YS% ,xldjg yelsù we;' fuu <uhskaf.ka 39"007la wk;=reodhl <ud Y%ufha kshe,S isà'27 Y%u n,ldfha kshe,S isák <uhskag mdie,a j,g hEu fyda wksjd¾h wOHdmkh wjika lsÍug wjia:dj wju jk w;r" fndfydaÿrg fiajd ia:dkj, isÿjk wk;=rej,ska ;=jd, isÿùug iy" wmfhdackhg ,laùu i|yd jvd;a wjOdkula mj;sk neúka" <ud Y%uh uq,skqmqgd oeóu i|yd ;jÿrg;a m%h;ak oeÍu w;HjYH fõ'
tlai;a cd;Skaf.a ;srir ixj¾Ok l¾hh rduqj ^UNSDF& iy tlai;a cd;Skaf.a rdcH úYaf,aIK hdka;%Kh ^CCA&28 úiska oekqj;a l, mßÈ" o;a;j, .=Kd;aulnNdjh by, kexùu" oekqu l<ukdlrKh iy idËs u; mokï jQ m%;sm;a;s tlai;a cd;Skaf.a ;srir ixj¾Ok l¾hh rduqj i|yd w;HjYH nj fhdackd lr we;' WodyrKhla jYfhka" Y%u fj<|fmd< b,a,Sï" jD;a;Sh iqrËs;;dj iy fi!LHh ̂ OSH& iy ixl%uKsl fiajlhkaf.a n|jd .ekSfï msßjeh ms<sn| cd;sl uÜgfï o;a; fkdue;slu fyda iSudiys; nj" cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha ueÈy;aùï fukau cd;sl m%;sm;a;s iïmdokfha .=Kd;aulNdjho wjOdkug ,la lrkq ,nhs' Y%u fj<|fmd< b,a¨u iy iemhqu YS>% f,i fjkia jk mßirhla ;=," kùk o;a; tl;= lr úYaf,aIKh lsÍu iy oekqu yqjudre lr .ekSu i|yd ksfhdað;hskaf.a Odß;dj f.dvkÕd .ekSu" ;srir ixj¾Okfha m%.;sh ksÍËKh lsÍu fukau ;srir ixj¾Okh wNsu;d¾: idËd;a lr .ekSu i|yd;a wjYH fõ'
cd;sl iy f.da,Sh ixj¾Ok rduqj iu. iqksis fufyjr jevigyfkys ^DWCP& ys WÑ;nj
fuu iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP 2018 ‐ 2022& ys yrh" iqksis /lshd ms<sn| cd;sl m%;sm;a;sh iy ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾:hka29 iuÕ iómj ne£ mj;sk w;r" zlsisjl= w;a fkdyeÍuZ kï jk m%;sm;a;sh iuÕ .eíù we;' tlai;a cd;Skaf.a m%p,s; lsÍu" läkï lsÍu iy m%;sm;a;s iïmdokh i|yd iydh i|ydjQ ¥; fufyjfrys ^MAPS30& ksÍËK wkqj rg ;=< mj;akd wiudk;djhka úi£u" ldka;d iy ;reKhskaa iSñ; foaYmd,k iy wd¾Òl lghq;=j, ksr;ùu" .egqïj,ska n,mEug ,la jQ ck;djg iy ud;D uQ,sl ksjiak wdka;sl lrKh iy wiudk m%fõYh iys; iudc i|yd iqrËs; l%ufõo we;s lsÍu ms<sn| lghq;= lsÍug jeä W;aidyhla .; hq;=j we;'
tlai;a cd;Skaf.a ;srir ixj¾Ok l¾hh rduqj ^UNSDF 2018 ‐ 2022& iy tlai;a cd;Skaf.a rdcH úYaf,aIK hdka;%Kh ^CCA& 201631 úiska Wmdhud¾. y;rla ilid we;( 1& o;a;j, .=Kd;aulNdjh by, kexùu" oekqu l<ukdlrKh iy idËs u; mokï jQ m%;sm;a;s¦ 2& Yla;su;a kfjda;amdok .=Kfhka hq;a rdcH wdh;k iy os.=l,a mj;sk iduh¦ 3& udkj iqrËs;Ndjh iy iudc‐wd¾Òl fjkialïj,g Tfrd;a;=oSfï yelshdj¦ 4& foaY.=Ksl úm¾hdi iy wdmodjka uqyqKoSfï yelshdj iy mßir l<ukdlrKh Yla;su;a lsÍuhs' fuu Wmdh ud¾. j, jeo.;alu fya;=fjka" fuu Wmdh ud¾. iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP 2018‐2022& mqrd me;sreKq fmdÿ f;audjka f,i i,lKq ,efí'
fuu iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP 2018‐2022&" 2016 foieïn¾ udifha § cd;Hka;r lïlre ixúOdkfhys 16 jk wdishd yd meis*sla l,dmSh /iaùfï § iïu; lr .kakd ,o nd,s m%ldYkh( Bali Declaration) iuÕ o tlt,af,a ieif|a' nd,s m%ldYkh uÕska úfYaIfhka wiudk;djh" .egqï iy wdmod j,g Tfrd;a;= §u" idOdrK ixl%uKh iy iudc wdrËKh jeäÈhqKq lsÍu wduka;%Kh lrñka <ud Y%uh iy n,y;aldr Y%uh uq¨ukska u uq,skqmqgd oeóug fhdackd lr we;'32 2017 iema;eïn¾ udifha § Y%S ,xld rch úiska Èh;a lrk ,o zoelau 2025Z m%;sm;a;s m%ldYKhg wkqj" j¾I 2025 jk úg oekqu mokï lr.;a" ;rÕldÍ" mßmQ¾K iy wmkhk‐fjf<|fmd< idËd;a lr .ekSu i|yd uqyqK oSug isÿjk m%Odk wNsfhda. wjOdrKh lrhs' ldka;djkaf.a Y%u fj<|fmd< iyNd.S;aj wkqmd;slhka by< kexùu" ksmqK;d ixj¾Ok jevigyka jeäÈhqKq lsÍu" Y%S ,dxlsl Y%ñlhskaf.a wdrËs; iy idOdrK ixl%uKh iy;sl lsÍu" kej; meñfKk ixl%uKslhkayg Tjqkaf.a jeä ÈhqKq jQ oekqfuys m%;s,dN ,eîu i|yd kej; iudc.; ùu m%j¾Okh lsÍu fuu f,aLkh u.ska wjOdrKh lrhs' ;j o" wúêu;a wd¾Òlh úêu;a lsÍu iy fiajH‐fiajl
29' UNSDGS ms<sn| jeä úia;r i|yd( https : // sustainable development.un . org / ? menu =1300
30' 2017 § Y%S ,xld rch iy tlai;a cd;Ska $ tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkfha b,a,Sïj,g m%;spdr jYfhka Y%S ,xld rch fj; uQ,sl;ajh ,nd .ekSu" fõ.j;a lsÍu yd m%;sm;a;s wkq.%yh ,nd ÿkay' cd;sl fufyjrg jvd fyd| m%d.aOk fj<|fmd<j,a cd;sl m%;sm;a;sj,g wkql+, jk wdldrh ms<sn| ks¾foaYhka ixj¾Okh lsÍu fuu fufyhqfï wruqK úh'
31' tlai;a cd;Skaf.a lKavdhu ^2016&' fmdÿ rdcH úYaf,aIKh Y%S ,xldj 2016'
32' jeä úia;r i|yd lreKdlr mßYS,kh lrkak: http://www.ilo.org/jakarta/info/public/pr/WCMS_538754/lang--en/index.htmhttp://www.ilo.org/jakarta/info/public /pr/WCMS_538754/lang--en/index.htm
27' <ud l%shdldß;aj iólaIKh ^2016&" ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomd¾;fïka;=j" 2017'
28' tlai;a cd;Skaf.a lKavdhu" ^2016&' fmdÿ rdcH úYaf,aIKh Y%S ,xldj 2016'
11iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
in|;d Yla;su;a lsÍfï wjYH;dj o tu.ska wjOdrKh lrhs' w;sf¾lj" th by, ;reK ú/lshd wkqmd;h wjOdrKh lr" ;reKhska i|yd jD;a;Sh mqyqKqj" jHjidhl;aj mqyqKqj iy l=i,;d ixj¾Okh lsÍfï jevigyka jeäÈhqKq lsÍug werhqï lrhs' tneúka wd¾Òl ixj¾Okhla we;s lsÍu i|yd kj iudc wdrËK moaO;s y÷kajd§u iy odhl úY%du jegqma m%;s,dN fhdackd l%u y÷kajd§u úfYaIKh lr we;' wjidk jYfhka" wd¾Òlfha äðg,alrKh lsÍu i|yd f;dr;=re ;dËK l¾udka;fha wdfhdackh m%j¾Okh lsÍu" rdcH wxYfha fufyhqï iy fiajd m%;smdok kùlrKh lsÍu iy ;reK mrmqf¾ f;dr;=re ;dËK idËr;djh jeä ÈhqKq lsÍu o wfmaËd flf¾' fuu y÷kd.;a wNsfhda.hka iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP 2018‐2022& hgf;a we;s m%uqL;djka iy m%;sM, iu. uqiq fõ'
j¾I 2017‐2021 i|yd jQ udkj ysñlï iq/lSu iy m%j¾Okh i|yd jQ cd;sl l%shdldÍ ie,eiau u.ska ldka;djka" wNHka;r wj;ekajQjka" kej; meñfKk irKd.;hka" mQ¾j‐igkalrejka" ixl%uKsl Y%ñlhska iy wdndê; mqoa.,hka we;=¨ wjodkug ,la jQ m%cdjkaf.a udkj whs;sjdislï iq/lSfï l%shdud¾. l%shd;aul lsÍug rch ork W;aidyh biau;= lrhs' tu.ska" udkj ysñlï mokï lr.;a m%fõYhla ;=<ska" wd¾Òluh yelshdjka iy ;srir ixj¾Okh <Õd lr .ekSug rch wfmaËd lrhs' cd;Hka;r lïlre ixúOdkfhys iqksis fufyjr uq,msÍï j,g wkql+,j lïlre whs;sjdislï ms<sn| l%shdldÍ ie,eiau u.ska" jD;a;Sh iqrËs;;dj iy fi!LHh m%j¾Okh lsÍu" <ud Y%ufha Wmøj wdldrhka ;ykï lsÍu" l¾udka; wdrjq,a wvq lsÍu" cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha iïuq;shg wkql+,j m%;sm;a;s m%;sixialrK isÿ lsÍu" jD;a;Sh iñ;sj,g iïnkaO ùug wju jhia iSudjka ;=< úi÷ï ,nd §u" wúêu;a wxYfha iy .Dyia: Y%ñl whs;sjdislï wdrËd lsÍu b,lal lr we;'
mQ¾j iqksis fufyjr jeviyka ^DWCP& l%shd;aul lsÍu ;=,ska ,nd.;a mQ¾jdo¾Y
j¾I 2017 wf.daia;= udifha§ mQ¾j iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP 2013 ‐ 2017& ms<sn| wNHka;r iudf,dapkhla mj;ajk ,o w;r" tys§ w;am;a lr.;a jeo.;a ixkaêia:dkhka y÷kd.;a w;r" bÈßfha§ jeä wjOdkhla fhduq l, hq;= wxY iy m%.;shg ndOd we;s ndysr idOl y÷kd.kakd ,oS' mQ¾j iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP 2013 ‐ 2017& u.ska" ;reK /lshd" Y%u ixl%uKh" <ud Y%uh" .%dóh wd¾Òl ixj¾Okh" cd;Hka;r lïlre m%ñ;Ska wkqu; lsÍu iy fiajH iñ;s iïfï,kh iy fiajl ixúOdkhkays Odß;dj f.dvkeÕSu hk fËa;%hkays ie,lsh hq;= m%.;shla isÿ lr we;' tu ld,h ;=, w;am;a lr.;a m%Odk ixêia:dk lsysmhla kï( cd;sl iuqmldr m%;sm;a;sh" cd;sl jD;a;Sh iqrËs;;d iy fi!LHh m%;sm;a;sh" <ud Y%uh msgqoelSfï m%;sm;a;sh" <ud Y%ufha wjodkï iys; iajrEmhka i|yd Y+kH iyk m%;sm;a;sh iy ixl%uKsl Y%ñlhska kej; meñKsu iy taldnoaO lsÍu i|yd wkq m%;sm;a;s iy l%shdldÍ ie,eiau wkqu; lsÍu iy t<soelaùuhs' ;jo" ìï uÜgfï § cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska ;reK ;reKshka i|yd fiajd kshqla;hkaf.a yelshdjka j¾Okh lr we;s w;r" wd¾Òl ixj¾Okh ;=<ska ck;d iún,.ekaùfï
^LEED& jHdmD;sh" .%dóh wd¾Òl ixj¾Okh i|yd M,odhS" ;srir iy m%;srEmS wdo¾Ykhla f,i yqjd olajd ;sfí'
ta iuÕu" ia;%S mqreI iudcNdjh" Y%u fj<|fmd, md,kh" iudÔh ixjdoh iy iudc wdrËKh ixia:dmkh lsÍu jeks fufyjr wfkl=;a fËa;%hka taldnoaO lsÍfï m%h;akhla wjYH jk nj wNHka;r iudf,dapkfhka wkdjrKh úh' iúia;rd;aul iy m%;HË m%;sM, ,nd .ekSu i|yd" iïmq¾K iïm;a fhoùfï Wmdhud¾.h iy m%;sM, mokï lr.;a l<uKdlrKhla ;sìh hq;= nj iudf,dapkh u.ska ;jÿrg;a fy<s ù we;' fjkia jk iq¿ foaYmd,k jd;djrKhka iy yÈis mdßißl jHikhka j,g cd;Hka;r lïlre ixúOdkh jvd blaukska m%;spdr oelaúh hq;= nj" fuu fidhd.ekSï ;jÿrg;a wjOdrKh lrhs' wjidk jYfhka" ff;%md¾Yùh ksfhdað;hska w;r ysñldr;ajh ms<sn| jeä yeÕSula we;s lsÍu i|yd iy Odß;dj f.dv kexúu i|yd jeä W;aidyhla oeÍu o wjYH fõ'
cd;Hka;r lïlre ixúOdkfhys YS% ,xldj ;=< ixikaokd;aul jdis
cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska ish Wmdhud¾.sl wruqKq y;r jk uQ,sl m%;sm;a;s iy whs;sjdislï" /lshd m%j¾Okh" iudc wdrËKh iy iudÔh ixjdo iy ff;%md¾Yaúl;ajh hk wruqKq j,g wod< fËa;%hkays ;dËKsl iyfhda.S;d jHdmD;s l%shd;aul lrhs' cd;Hka;r m%ñ;s ks¾udKh lrk ixúOdkhla f,i jev f,dalh ;=< Tjqkaf.a kS;suh rduqj iy m%;sm;a;s jeäÈhqKq lsÍu i|yd idudðl rgj,a j,g ;dËKsl u.fmkaùu u.ska cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ixikaokd;aul jdishla w;alrf.k we;' ;jo" l,dmh iy bka Tíng úysÿKq mq¿,a cd,h iu. flá iy §¾> ld,Sk ;dËKsl wdOdr iemhSu i|yd cd;Hka;r lïlre ixúOdkh yg yelshdj we;' wdh;kh fj; mejÍ we;s ld¾h Ndrh uOHfha" m¾fhaIK iy idËs u; mokï jQ m%;sm;a;s iïmdokh u.ska" M,odhS iy w¾:j;a iudc ixjdohla iy ff;%md¾Yaúl;ajh Èß .ekaùu iy myiqlï iemhSu i|yd by< uÜgfï hdj;ald,Sk l%ufõohla cd;Hka;r lïlre ixúOdkh isÿ lrkq ,nhs'
j¾I 1948 § Y%S ,xldj cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha idudðl rdcHhla njg m;ajQ w;r" Y%S ,xldj iy ud,Èjhsk i|yd jQ cd;Hka;r lïlre ixúOdk ld¾hd,h j¾I 1984 § fld<U ia:dk .; lrk ,§' jir .Kkdjla mqrd cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska ff;%md¾Yaùh ksfhdað;hska iuÕ Yla;su;a iy M,odhS in|;djla f.dvkÕd f.k we;' 2017 fkdjeïn¾ udih jk úg ld¾hd,h úúO uQ,dY%j,ska uQ,H wdOdr ,nd .kS' ^tkï ´iafÜ%%,shdkq rch" fkda¾fõ rch" iaúÜi¾,ka; rch" tlai;a ckmo lïlre fomd¾;fïka;=j" tlai;a ckmo rdcH fomd¾;fïka;=j" hqfrdamd ix.uh" tlai;a cd;Skaf.a iduh f.dvkexùfï wruqo, iy idudðl rgj,a j, wruqo,a u.ska&' ff;%md¾Yaùh ksfhdað;hkag wu;rj" úúO kshdul lKavdhï iuÕ Wmdh ud¾.sl iyfhda.S;djhka f.dvkÕd we;s w;r" iuqmldr" fm!oa.,sl wxYfha wdh;k" f¾Çh wud;HdxY iy fjk;a cd;sl wêldÍka" wOHdmksl wdh;k" tlai;a cd;Skaf.a ixúOdk" ,dN i|yd fkdjk mokï" isú,a iudc ixúOdk jeks wdh;k ioyd úYd, mßudKfhka ;dËKsl iydh iemhSu isÿ lrhs'
12iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
cd;Hka;r lïlre ixúOdkh wruqKq idËd;a lr .ekSu i|yd mj;sk wjodkï
ia:djr wd¾Òl mßj¾;khka iy ixj¾Okhla ;sìh§;a" YS% ,xldj ;=, iudc‐wd¾Òl wiudk;d olakg ,efí' Y%S ,xldfõ iduh f.d~ kexùfï m%uqL ie,eiau 2016g33 iu.dój" iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& ;=,ska Y%S ,xldfõ m%uqL;djka" jevigyka iy jHdmD;s fukau iduh iy ixys¢hdj o wduka;%Kh lrkq we;'
;j ÿrg;a" foaY.=Ksl úm¾hdihkag iïnkaO mdßißl wjodkïj,g Y%S ,xldj m%;sfrdaë fkdfõ' j¾Idm;kh wl%uj;a rgdjlg isÿùu fya;=fjka .xj;=r iy kshÕh jeks w;Hka; ld,.=K ;;ajhka we;sj ;sfí' j¾I 2017 uehs udifha§ .xj;=r iy kdhhdï fya;=fjka inr.uqj" ol=K iy niakdysr m<d;a j, úYd, ydkshla isÿ ù we;' cd;sl m%;sm;a;s yd wd¾Òl lghq;= ms<sn| wud;HdxYfha jd¾;djlg wkqj34" m%lD;s iajNdjhg m;a lr .ekSfï weia;fïka;=.; úhou remsh,a ì,shk 70 ls' Ôú; wysñùug wu;rj" há;, myiqlï" lDIsl¾u" l¾udka;35" rdcH$iudc fiajd iy Ôjfkdamdh lghq;= wdÈh flfrys .xj;=r n,md we;' fuu wl%uj;a j¾Idm;kh kshÕhgo fya;= ù ;sfí' j¾I 2016 § jd¾Isl iuqÉÑ; j¾Idm;kh" j¾I 1981 isg 2010 w;r;=r jir 30 l ld,hg jvd 23% lska wvq úh' fuh lDIsld¾ñl ksIamdokfha .=Kd;aulNdjh iy m%udKd;aulNdjh flfrys m%n, f,i n,md we;'36 tneúka my; oelafjk m%uqL;dj 1 flfrys úfYaIs; ;shqKq wjOdkhla fhduq lrñka iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP 2018‐2022& ys f;audjla f,i foaY.=Ksl úm¾hdihkag tfrysj ;sridr Ndjh iy m%;Hia:;djh f.dvkeÕSu wruqKq lr we;'37
foaYSh m%uqL;djh 1( ;srir" wka;¾.%yKSh iy iqksis /lshd W;amdokh lsÍu
Y%S ,xld rch uE;l§ tys ixj¾Ok Wmdh ud¾. ie,eiau zoelau 202538 t<s oelaùh' t;=,ska j¾I 2020 jk úg /lshd ñ,shk 1 la ks¾udKh lsÍu rcfha m%Odk m%uqL;djhkaf.ka tlls' fuu b,lalh idËd;a lr .ekSu u.ska wd¾Òlfha wúêu;a wxYhka wfmaËs; m%udKhg iß,k mßÈ iïmdokh lsÍu" Y%u fj<|fmdf<ka b,a,d isák ksmqK;d iy;slh iys; ldka;djka" ;reKhska iy wdndO iys; mqoa.,hska we;=,;a Y%u n,ldhla ks¾udKh lsÍu" M,odhs;djh iy ;rÕldß;ajh" mdßißl m%;spdrh iy Ëqø" iq¿ yd uOH mßudK jHjidhl jHik‐m%;Hia:;djh jeä ÈhqKq lsÍu wfmaËs;h'
tmuKla fkdj" ;srir " iúia;rd;aul iy hym;a /lshdjla we;s lsÍu i|yd iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP 2018
‐ 2022& ys we;s Wmdh ud¾.hka m%Odk rdcH m%;sm;a;s rduqj
iy cd;sl udkj iïm;a iy /lshd m%;sm;a;sfhys ^NHREP& olajd we;s uQ,O¾u ms<sìUq lrhs' Y%S ,xldj fj<| jrKhka
ms<sn| fmdÿ iyk l%ufha boß l%ufõoh ^GSP+& wkqj wmkhk
iyk m%;s,dNsfhl= njg iqÿiqlï ,eîu iuÕ" rdcH m%d.aOkh"
Y%ñlhka iy fiajd fhdaclhkag udkj m%d.aOkh i|yd
wdfhdackh lsÍu i|yd wu;r Èß.ekaùula ,eî ;sfí' tneúka
fuu foaYSh m%uqL;dj ie,iqï lr we;af;a Y%u fj<|fmd,g
.e,fmk l=i,;djfhka hq;= iy fj<|fmd< b,lal lr.;a
wOHdmkhla ;=<ska by< YlH;djhlska hq;=" f.da,Sh jYfhka
;r.ldÍ" nyq‐mqyqKq iy M,odhS Y%u n,ldhla f.dvke.Su
j¾Okh lr .ekSu iy tkï wkd.; ld¾hhkays§ jev úldYkh
jk wdldrhg wkqj wjYH mshjr .ekSu i|ydhs'
;srir iy iqksis /lshd W;amdokh lsÍu" iqksis fufyjr
kHdh m;%fha iy ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: 8 ys yrh ;=<
mj;S' mYapd;a .egqï ;;a;ajhka jeks w;sYhskau wNsfhda.d;aul
;;ajhka hgf;a" jvd;a wdka;SlrKhg ,lajQ ;eke;a;ka
^ldka;djka" wdndO iys; jQjka" ;reKhska& i|yd .%dóh
wd¾Òlh ;=< /lshd ks¾udKh lsÍfï úfYaIs; ;dËKsl
ksmqK;djh Y%S ,xldj ;=< cd;Hka;r lïlre ixúOdkh
i;= fõ' iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP 2018 ‐ 2022&" cd;Hka;r lïlre ixúOdkfhys m%Odk yrh jk hym;a iy
;srir /lshd m%j¾Okh iuÕ iumd; fõ'
m%;sM,h 1'1( Y%S ,xld Y%u n,ldhg hym;a jeä /lshd wjia:djka ;sîu
;d¾lsl;ajh ( ú/lshdj" wvq jrm%ido iys; lKavdhïj,
^;reKhska" ldka;djka iy wdndO iys; mqoa.,hka& wvq
iyNd.s;aj wkqmd;h iy wjOdkug ,lajQ Ëqø" iq¿ yd
uOH mßudK jHjidhlhska ^MSMEs& iy wúêu;a wxYh
Y%S ,xld Y%u fj<|fmd< uqyqKfok wNsfhda.hka wjOdrKh
lrhs' j¾;udk ;;ajh ;j ;j;a W.% lrk nyq úo idOl
mj;s' Y%u n,ld yelshdj fiajd fhdaclhkaf.a b,a,Sï imqrd
fkdue;sj" úfYaIs; wxYj, Y%u ysÕhla we;s lsÍu u.ska foaYSh
iy úfoaYSh hk Y%u fj<|fmd,aj, Y%u b,a¨u iy iemhqu
w;r we;sjQ fkd.e,mSu wNsfhda.hls' rfÜ wkd.; j¾Okh
iy ixj¾Okh i|yd .=Kd;aul /lshd W;amdokh i|yd
wjYH ksmqK;d w;am;a lr .ekSfï jeo.;alu ms<sn| ukd
wjOdrKhla fhduqlr we;snj olakg ke;'
Y%u n,ldh ;=, ;reK ;reKshka" ldka;djka iy wdndO iys;
mqoa.,hskaf.a wju ksfhdackh iy iyNd.S;ajh b,a¨u wxYfhka
oefjk m%Yak ksrEmKh lrhs' iSñ; iïm;a iy Odß;dj
fya;=fjka" /lshd,dNSka iuÕ /lshd wfmaËlhska iïnkaO
lsÍug /lshd .e,mSï fiajdjka wiu;aù ;sfí' ldka;djka
i|yd kuHYS,S jev ie,eiaula yÿkajd fkdoSu" Tjqkaf.a wju
iyNd.s;ajh iy ksfhdack wkqmd;hkag fya;= idol fõ'
tmuKla fkdj" wdndê; mqoa.,hkaf.a úfYaI wjYH;d i|yd
bv myiqlï iemhSug fiajd fhdaclhka fndfyda úg iQodkï
ke;' tneúka" wdka;SlrKhg ,lajQ m%cdfõ úfYaIs; fldgiaj,
wjYH;djka imqrd,Su i|yd iqÿiq mßirhla fjkqfjka Wmfoia
,nd fok iy tjka mßirhla ks¾udKh lrk jevms,sfj,la
i|yd m%Odk wjOdkh fhduq flf¾'
33' tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkh ^2016&" Y%S ,xldfõ iduh Wfoid m%uqL;d ie,eiau' http://lk.one.un.org/our-work/peacebuilding/peacebuilding-priority-plan/.
34' cd;sl m%;sm;a;s iy wd¾Òl lghq;= wud;HdxYh iy wdmod l<ukdlrK wud;HdxYh ^2017&" ,xld yÈis mYapd;a wdmod wjYH;d we.hSu ‐ .xj;=r yd kdhhEu'
35' iq¿ yd uOH mßudK l¾udka;lrejka 1"200 lg wêl ixLHdjla úkdY ù we;s w;r m%;smdok mqkre;a:dmkh lsÍfï úhoï remsh,a ñ,shk 50 ls'
36' wdmod l<uKdlrK yd f,dal wdydr jevigyk ^2017&" Y%S ,xldj ‐ 2015$2017 j¾Ifha§ uq,sl yÈis ;lafiarej'
37' fuh ILO ys iuia; l%fudamdh iuÕ tlÕ jk w;r" fjkia jQ foaY.=Ksl jev lghq;= n,kak( yß; uq,msÍu ‐ wOHlaI ckrd,af.a jd¾;dj ^2017&" cd;Hka;r lïlre iuq¿j 106 jeks ieisjdrh" 2017 ‐ jd¾;dj 1'
38' oelau 2025 ( fmdfydi;a rgla" 2017
13iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
Ëqø%" iq¿ iy uOH jHjidhlhska ^MSME& iy wúêu;a wxYj, ksfhdackh iy iyNd.S;ajh wjOdkug ,laùu iuyr úg jvd;a nrm;, iy w¾nqoldÍ wjia:dj,§ meyeÈ,sj ksÍËKh fõ' lïlre m%ñ;Ska" mÍËK" kshdukh iy iïm;a wkql+,j l<ukdlrKfha mj;sk wvqmdvq fËa;%fha ;sridr;ajh" úkS;Ndjh iy m%n,;djh i|yd ndOlhla f,i i,lkq ,efí' cd;sl wd¾Òlhg Ëqø%" iq¿ iy uOH jHjidhlhska iy wúêu;a wxYfha odhl;ajh fukau Y%u fj,|fmdf,a" iy foaY.=Ksl úm¾hdihka ;=< isÿjk YS>% fjkialï ie,ls,a,g .ksñka" oekqj;a lsÍu" m%.;sh wëËKh iy jHdmdr wjOdkï ie,iqïlrKh i|yd yÈis iy ldf,daÑ; ueÈy;a ùula wjYH fõ'
ksuejqu 1'1'1 ( Y%S ,dxlsl Y%u n,ldh" úfYaIfhkau ;reKhska" ldka;djka iy wdndO iys; mqoa.,hskaf.a ksmqK;d $ yelshdjka ms<sf.k iy;sl lr we;
Y%u fj<|fmd< g we;=,aùfuka ^kej; we;=,aùfuka& miq wjdis iy.; lKavdhï ^;reK" kej; meñKs ixl%uKslhka" ldka;djka iy wdndê; ;eke;a;ka& uqyqK fok m%Odk .eg¨ folla y÷kdf.k we;' bka m<uqjekak ksmqK;d w;am;a lr .ekSug wod< jk w;r fojekak ksmqK;d ms<s.ekSug wod< fõ' j¾I 2017 § wdishdkq ixj¾Ok nexl=j ^ADB& iy cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska isÿ lrk lrk ,o wOHhkhlska"39 ;reKhka w;r l=i,;d fkd.e,mSu i|yd WodyrK f,i j¾;udk jD;a;Sh ud¾f.damfoaY moaO;s iy ;dËKsl yd jD;a;Sh iy wOHdmk mqyqKq moaO;s ^TVET& j, iSudjka nj fhdackd lrhs' —mdie,a yer.sh whg Wmfoia §u i|yd ksis jD;a;Sh ud¾f.damfoaYk l%uhla fkdue;' ;reKhska yd Y%u fj<|fmd< w;r f;dr;=re .,d tau m%udKj;a fkdfõ' /lshd wjia:d ms<sn|j f;dr;=re fkdue;slu Wmdê wfmaËdNdjh i|yd h:d¾;jd§ wNs,dIhka iy Ôú; b,lalhka ia:dms; lsÍu iSud lrkq ,efí'˜ hkqfjka tu wOHhkh i|yka lrhs'40 mdie,a yer.sh iy ;reK m%cdj —jákd /lshd ksmqK;djhka fyda mqyqKq wjYH fkdjk wkshï /lshdjkays˜ ksr; ùug fuh fya;= fõ'41 jD;a;Sh mqyqKq mdGud,djkag wkqj" j¾;udk Y%u fj<|fmd< b,a¨u imqrd,Sug iqÿiq mßÈ úIhud,d ie,iqï lr
ke;' tneúka" /lshd wfmaËlhskaf.a jD;a;Sh mqyqKq mdGud,d ms<s.ekSug fiajd fhdaclhska miqng fj;s'
/lshd .e,mSfï fiajd iy wfkl=;a fmdÿ /lshd fiajdjka u.ska úfYaIfhkau .%dóh m%foaYj, iSñ; iïm;a" Odß;dj iy oekqj;a lsÍï isÿ lsÍu u.ska fiajd,dNSka úiska b,a,d isák l=i,;djka u; wjYH fiajh ,nd §u i|yd igka lrkq ,nhs' rfgys wOHdmkh iy mqyqKq lsÍu i|yd jk by< wdfhdackhka ie,ls,a,g .ekSfï§" l=i,;djka iy wiu;=,s;;djhka ;j ÿrg;a W.% ùu Y%S ,xldfõ wjdikdjka;" wia:dk.; jQ wjia:djla f,i ye¢kafõ' flfiafj;;a" ;dËKsl m%.ukhka iy wka;¾ iïnkaO;djh jeäÈhqKq lsÍu;a iuÕ" /lshd .e,mSfï fiajd iy wfkl=;a fmdÿ /lshd fiajdjka" fiajd imhkakka iuÕ wkd.; /lshd wfmaËlhska iïnkaO lsÍu i|yd úl,am" kjHh ud¾. i<ld n,kq we;'
wdmiq meñKs ixl%uKsl Y%ñlhka iy jHjidhlhka fndfyda úg Y%u fj<|fmd<g úYd, jYfhka odhl úh yels ksmqK;d" w;aoelSï iy oË;djkaf.ka hqla; jQjka fõ' flfia fj;;a" Tjqkaf.a ksmqK;d iy yelshdjka iy;sl lr fkd;sîfuka" Tjqka fndfyda úg Y%S ,xldj ;=< fukau úfoaYhkays§o Y%u n,ldhg kej; we;=,a ùug iy fyda M,odhS" hym;a /lshdjla ,nd.ekSu i|yd igka l< hq;= fõ' fuu .eg¨j ms<sn| wmßñ; f,i wOHhk lsysmhl f,aLk.; lr we;s w;r"42 idËs u; mokï jQ m%;sm;a;s iïmdokh" ksmqK;d iy;sl lsÍu iy mqyqKq jevigyka hk wxYhkays ;jÿrg;a ueÈy;a ùu wjYH fõ'
fuu mr;rh y÷kd.;a rch iy ixj¾Ok yjq,alrejka úiska mQ¾j" /lshd iu.dó" bf.kqï iy w;aoelSï iy;sl l< yels jevigyka lsysmhla i|yd wdfhdackh lr ;sfí' fm!oa.,sl iy rdcH jD;a;Sh mqyqKq wdh;k u.ska ;reKhska h,s le|jd .ekSu;a wdOqksl;ajh¦ rcfha /lshd uOHia:dkhka fj; /lshd úrys; mqoa.,hska iïnkaO lr .ekSu¦ iy mdi,a úIhud,d i|yd jD;a;Sh mqyqKqj y÷kajd§ug lsysmfofkl= kï lsÍu hkdÈhhs' flfia fj;;a" fï iïnkaOfhka jeä W;aidyhla oeßh hq;=h'
Y%u n,ldhg hym;a jeä /lshd wjia:djka we;s lsÍu iy;sl lsÍu Wfoid iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& my; oelafjk mßÈ lghq;= lrkq we;' ueÈy;a ùï j,g my; lreKq we;=<;a fõ(
² rg ;=, wúêu;a wd¾Òlfha isák whf.a yelshdjka we;=¿j mQ¾j bf.kqï" jD;a;Sh ud¾f.damfoaYkh iy wfkl=;a /lshd fiajdjka y÷kd.ekSfï hdka;%Khla mj;S'
² oekg mj;sk /lshd .e,mqï moaO;s jvd;a kjHlrKh lsÍug iy" mj;sk ;dËKh iy f;dr;=re i|yd myiq m%fõYh fhdod.ksñka /lshd wfmaËlhska i|yd /lshd iïnkaO lr .ekSu i|yd mj;sk rdcH /lshd fiajd uOHia:dk jeäÈhqKq l< hq;=h'
39' wdishdkq ixj¾Ok nexl=j yd ILO ^2017&" Y%S ,xldj wOHdmkh ;=<ska Y% n,ldh l=i,;d j¾Okh ‐ /lshd ms<sn| ixckkd;aul wOHhkh' https://www.adb.org/sites/default/files/publication/382296/sri-lanka-employment-diagnostic.pdfhttps://www.adb.org/sites/default/files/publication/382296/sri-lanka-employment-diagnostic.pdf.
40' Ibid ms'42
41' Ibid ms'42
42' IOM & ILO ^2017& bÈlsÍï l¾udka;fha y÷kd.;a jD;a;Ska j,§ Y%S ,xldj" tlai;a wrdì tó¾ rdcH iy l=fõgh w;r ksmqK;d ;lafiare l%shd mámdá" iy;sl lsÍfï m%ñ;s yd iudk;djhka is;shï.; lsÍu' IOM iy ILO ^2017& Y%S ,xldfõ ixl%uKsl fiajlhkaf.a bÈlsÍï l¾udka;fha Y%u fj<|fmd< m%jK;d iy l=i,;d wdlD;s'
14iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
² ksmqK;d jeäÈhqKq lsÍu" we.hSu iy iy;sl lsÍu ,nd .ekSug we;s wjia:d ms<sn|j oekqj;a lsÍu i|yd oekqj;a lsÍfï jevigyka meje;afõ'
² Y%ñlhska i|yd mqyqKq" we.hqï iy iy;sl lsÍfï l%u WmfoaYkh i|yd iïnkaO ùu¦ j;auka mqyqKq" we.hqï iy iy;sl lsÍfï moaO;sh Yla;su;a lsÍu¦ Tjqkaf.a jeäÈhqKq lsÍï i|yd m%;sm;a;s ks¾foaY iemhSu i|yd fiajHhska iy jD;a;sh iñ;s kshe,S isá;s'
² jD;a;Sh ksmqK;d ixj¾Okh" iudkd;au;djh iy fiajd ia:dkh ;=< fjkia f,i fkdie<lSu jeks .eg¨ Y%u M,odhs;dj jeäÈhqKq lsÍfï udOHhla f,i jD;a;Sh mqyqKq jevigyka u.ska taldnoaO flf¾'
ksuejqu 1'1'2( ldka;djkag" ;reKhskag iy wdndê;hskag Y%u fj<|fmd<g we;=¿ùu i|yd mßirh ilia lr we;s w;r mj;sk ndOl wvq lr we;'
j¾I 2016 § ldka;d Y%u n,ldfha iyNd.s;ajh43 ms<sn|j cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska isÿ l< wOHhkh u.ska ia;%S mqreI iudcNdùh idrO¾u iy mËmd;S ùu fuu ÿ¾j, Y%u n,ld iyNd.s;ajh i|yd uQ, fya;= f,i y÷kd .kq ,eìh' yelshdj iy jD;a;Sh44 u; mokï jegqma mä md,l iNd úiska ilia lr ;snqKo" i;H jegqma45 f.ùfï§ ia;%S mqreI Ndjh u; úIu;djh ksÍËKh lrk nj fuu wOHhkh u.ska ;jÿrg;a ksrEmKh lrhs' ;jo" ldka;djkag ;u jD;a;sh m%.;sh i|yd iSñ; wjia:d fmkakqï lrk fcHIaG fyda l<ukdldÍ;aj NQñldjkays kshe,Sug bvlv wju ù we;'46 wfkl=;a rgj,a lSmhl fuka u" ldka;djkaf.a jD;a;sh" Tjqka orejka ,nk j¾Ihkays ;djld,slj fyda iaÒrju úrduhla w;ajk mßÈ" Y%S ,xldfõ ldka;d Y%u n,ldfha iyNd.s;aj m%jK;djh ˜tï ‐ jl%h˜ wkq.ukh lrhs' cd;Hka;r lïlre ixúOdkh47 iy f,dal nexl=j48 úiska isÿ l< wOHhkhka u.ska jevìu ;=< ia;%S mqreI iudcNdùh iu idOdrK;ajh ;yjqre lsÍu i|yd <ud iqrËK myiqlï iemhSu iy jvd;a kuHYS,S jev ie,eiaula mej;Sfï wjYH;djh ^Wod' w¾O ld,Sk" .Dy ld¾hd,& ;yjqre lrkq ,efí'
j¾I 1988 oS" rch wdndO iys; mqoa.,hska 3]l fiajd kshqla;shla r|jd ;nd.ksñka" rdcH wxYhg n|jd.ekSug Wmfoia ,nd foñka pl%f,aLhla ksl=;a l,o" ;jÿrg;a fuu pl%f,aLh l%shdjg kexùfuys mr;rhka mj;S' ndOl rys; fiajd mßirhla iemhSu i|yd fiajd fhdaclhka úiska ielish hq;= há;, myiqlï fr.=,disj,g wkql+,j ilia lr we;af;a fiajd fhdaclhska iSñ; ixLHdjla úiska muKls' wdndO iys; mqoa.,hka i|yd jevlrk ia:dk jvd;a mq¿,a lrk wdldrh ms<sn|j fiajd fhdaclhska iy n|jd .kafkda o fkdi,ld yer we;'
ta wkqj" Y%u fj<|fmd< ;=< ;reKhska" ldka;djka iy wdndO iys; mqoa.,hska jvd;a fyd¢ka taldnoaO lsÍu i|yd" l=i,;d" m%;s l=i,;d iy iy;sl lsÍu yereKq úg" idïm%odhslj jrm%ido fkd,;a lKavdhï yg ;u f;aÍu wkqj /lshdjl kshe,Su i|yd il%Shj lghq;= lsÍug mßirhla wjYHh'
iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& g my; ueÈy;aùï we;=,;a jkq we; (
² /lshd úrys; mqoa.,hka i|yd Èßu;a lsÍï iy jevìu ;=< iïnkaO fkdjk Y%u n,ldh y÷kd f.k kshuq .ekaùug mshjr .ekSu'
² ;SrK .kakd ;k;=re ;=< wjdis iy.; lKavdhïj, ksfhdackhla jeä lsÍug WmfoaYkh lsÍu'
² rdcH wxYh ;=< wdndO iys; ;eke;a;ka i|yd jk 3% fjka lsÍu l%shd;aul lsÍu i|yd Wmfoia §u iy l%shd;aul lsÍu i|yd rdcH mßmd,k wud;HdxYhg WmfoaYk fiajd ,nd §u'
² ukd l%shd;aul ùfuka hq;= há;, myiqlï fr.=,dis iy wdndO iys; mqoa.,hkaf.a ukd l%shd;aul ùu i|yd ndOd rys; mßirhla ks¾udKh lsÍu fjkqfjka fiajdodhlhskag Èß §ukd ,nd §u'
² wdndO iys; mqoa.,hska i|yd /lshd ia:dms; lsÍu i|yd ixfYdaê; l%shdldÍ ie,eiau ms<sn| Wmfoia §u'
ksuejqu 1'1'3( Ëqø%" iq¿ iy uOH mßudK jHjidhlhkaf.a m%;HiaÒ;sh" ;sridrNdjh iy ;rÕldß;ajh jeäÈhqKq lsÍu i|yd ksis jevms<sfj<g wkql+,j úi÷ï iemhSu
iudc iy wd¾Òl ixj¾Okh i|yd kj wjia:d we;s lsÍug iqÿiq ;;ajhl Y%S ,xldj isáho" m<d;a iy iudc lKavdhï w;r ;ju;a ie,lsh hq;= úIu;djhka mj;S' oßø;d f¾Ldjg iómj isák wh oßø;djh foig ;,a¨ lr oeñh yels wd¾Òl iy mdßißl lïmk j,g fnfyúka f.dÿre úh yels nj Tmamq ù we;'
.xj;=r" kdhhEï iy kshÕhkays mqkrdj¾;k isÿùï iys; foaY.=Ksl jHik fuu Odjk ldrlhkaf.ka tlla jk w;r" th úfYaIfhka h:d ;;a;ajhg m;aùu i|yd iSñ; yelshdjla we;s" wê wjodkï ;;ajhka hgf;a Ôj;a jk ÿmam;a m%cdjg n,mEï lrhs' tneúka" Y%S ,xldj jeks wdmod ckkh jk rgj,a j, /lshd wjia:d iy jHjidhhkag wNsfhda.hla jk ukao.dó iy fõ.j;a wdrïNl jHik j,ska je<lS isàug" m%;sfrdaOhg" wkqj¾;kh ùug iy h:d ;;a;ajhg m;alsÍfï lghq;= lsÍu i|yd ;SrKd;aul wjYH;djhla mj;S' Ëqø" iq¿ yd uOH mßudK jHjidhl iuia: wxYh n,mEug ,lajk w;r" thska jvd;a u wjodkug ,lajkafka Ëqø% jHjidh jk w;r" iq¿ iy uOH jHjidh ie<lsh hq;= w,dNhlg uqyqK mEjo" idfmaËj Tjqkaf.au iïm;a u; hefmñka kej; m%lD;s ;;ajhg m;aùfï ukd yelshdjla Tjqka i;=h' ta iu.u" yß; NdKav iy fiajd iemhqïlrejka f,i fukau mßir ys;ldó jHdmdßl l%shdj,Ska yryd foaY.=Ksl úm¾hdi wju lsÍfï m%h;akhkag iydh ùfï
43' ILO ^2016&" Y%S ,xldfõ ldka;d Y%u n,ldhg n,mdk idOl'
44' Ibid45' Y%S ,xld uy nexl=j 2014 jd¾Isl jd¾;dj'
46' ILO ^2016&" Y%S ,xldfõ ldka;d Y%u n,ldhg n,mdk idOl'
47' Ibid48' f,dal nexl= iuQyh ^2017& jev lsÍu i|yd( Y%S ,xld Y%u n,ldfha ldka;d úNjh
újD; lsÍu" https://opnknowledge.worldbank.org/handle/10986/28660
15iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
by< úNj;djhla Ëqø" iq¿ yd uOH mßudK jHjidhlhska i;=h' tneúka wjYH;d folla mj;S' jHjidhhkag jvd;a m%;Hhia: ùug iyfhda.h oelaúh hq;= w;ru" mßirh wdrËd lsÍu iy yß; j¾Okh i|yd Okd;aul odhl;ajhla iemhSug jHdmdrfha úNj;djh mej;sh hq;=h'
foaY.=Ksl wjOdku ,laùug wu;rj" Ëqø" iq¿ yd uOH mßudK jHjidhlhska mq¿,a whqßka" úfYaIfhka Ëqø% iy iq¿ mßudK wxY wksl=;a wh w;r by< uÜgfï wúêu;aNdjh" iSñ; l=i,;d moku" j;alï ysÕlu iy uQ,Huh m%fõYh we;=¿ wfkl=;a wNsfhda.j,g uqyqK fohs' fuh fndfyda úg Wm‐m%Yia; fiajd fldkafoais j,g fya;= fjñka" M,odhs;djh iy ;rÕldß;ajh wvq uÜgulg f.k ths' Ëqø" iq¿ yd uOH mßudK jHjidhlhskaf.a úNj;djh /lshd W;amdokh lsÍfï hdka;%SlrKhka iy hym;a .=Kd;aul /lshd imhkakka f,i iqÿiq iydh u.ska Wmßu l< hq;=h' iq¿ iy uOH mßudK jHjidhka ms<sn| iqksis fufyjr jevigyfkys ^DWCP& Wmdh ud¾.h 2017 Tlaf;dan¾ udifha§ rch úiska Èh;a lrk ,o iq¿ iy uOH mßudK jHjidh ixj¾Okh i|yd jQ cd;sl m%;sm;a;s rduqj iuÕ iumd; fõ' wmkhk u; mokï jQ iq¿ yd uOH mßudK jHjidhlhskag uQ,Huh wdOdr iy ;dËKh" jHjidhlhskaf.a yelshdjka j¾Okh lsÍu" wmkhklrejka iuÕ taldnoaO lsÍu iy msßisÿ ;dËKh fhdod .ekSu i|yd Èß §ukd fhdackd l%u y÷kajd §u jeks mshjr yryd Ëqø" iq¿ yd uOH mßudK jHjidhlhska fj; by< jákdlula ,nd §u flfrys fuu m%;sm;a;sh u.ska wjOdkh fhduq flf¾'
;srir jHjidh ixj¾Okh m%j¾Okh lsÍu Wfoid" iqksis fufyjr kHdh m;%fhys uQ,O¾u iy cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ys ;srir jHjidh m%j¾Okh ms<sn| fhdackdj iuÕ wkql=, fjñka ksfhdað;hska my; i|yka m%uqL;d ueÈy;aùï wxY u; tlÕ úh'
² Ëqø" iq¿ yd uOH mßudK jHjidhlhska M,odhs;djh iy ;r.ldÍ;ajh" l<ukdlrK l=i,;d jeäÈhqKq lsÍu" uQ,H fiajd fyda hym;a fiajd ;;ajhka i|yd ;dËKsl iydh iy M,odhs;d j¾Okh jeäÈhqKq lsÍu jeks Wiia ;;ajfha jHdmdßl ixj¾Ok fiajdjka uÕska Yla;su;a lsÍu
² jHdmdr wjodkï ie,iqïlrKh" foaY.=Ksl ine¢ rËK ksIamdok hkdÈh yryd Ëqø" iq¿ yd uOH mßudK jHjidhlhska ys foaY.=Ksl m%;sfrdaë;djh jeä lsÍu
² ;dËK ksmqK;d f.dvkexùu" iqÿiq ;dËKhka fj; msúiSu i|yd iydh ,nd §u hkdÈh ;=<ska mqk¾ckkSh n,Yla;sh fyda wmo%jH l<ukdlrKh jeks yß; wxYj,g jHjidhl;ajh iy wdrïNl;ajh ,nd §u
m%;sM,h 1'2 ( úYd, ck.ykhla i|yd ;dËKsl m%.ukhka iy wfkl=;a wfmaËs; fj<|fmd< b,a,Sï j,g m%;spdr oelaùu Wfoid cd;sl Wmdhud¾.hla l%shd;aul fjñka mej;Su
;d¾lsl;ajh( j¾;udkfha jev f,dalh osfkka osk m%Odk fjkiaùï l%shdj,shlg Ndckh fjñka mj;S' ;dËKfha bÈß .ufka isg" foaY.=Ksl úm¾hdi ;=, ksIamdok iy /lshd
fjkiajk iajNdjh olajd th fjkia lrk n,fõ. lsysmhla mj;S' Y%S ,xldj ;=, /lshd W;amdokh lsÍu iy Y%u n,ldfha ksmqK;d jeä ÈhqKq lsÍu i|yd" YS>%fhka fjkia jk ;dËKsl l%u iy äðg,alrKhg Y%S ,xldj m%udKj;a f,i m%;spdr oelaúh hq;=h' Y%S ,xldj f.da,Shj ;rÕldÍùug iy äðg,a n,h iys; wd¾Òlhla lrd rg fhduq lsÍu i|yd äðg,a iy wfkl=;a ke.S tk ;dËKhka Ndú;h Wkkaÿ lrk Wmdh ud¾. ilia lsÍu wjYHuh' wvq l< .kqfokq msßjeh yryd jHdma; jQ äðg,a mßir moaO;s úfYaIfhka iajhx /lshd,dNSka iy iq¿ yd uOHu mßudK jHjidhka iún, .ekaùu u.ska iuia; j¾Okh iy /lshd W;amdokh W;af;ackh lrkq we;'
ksujqu 1'2'1'( ff;%md¾Yùh iy wfkl=;a md¾Yjlrejka w;r ix.; ud¾f.damfoaYhla ilia lr l%shd;aul fufyhqï Wmdhud¾.hka j¾Okh lr we;
wkd.; Y%u n,ldfha wjYH;d i|yd wjYH kuHYS,S jevms<sfj< l%shd;aul lsÍu iy id¾j uÜgfï jev iajrEm m%jK;d fjkia lsÍu i|yd Y%S ,xldj lghq;= lrñka isà' jhia.; ck.ykh" äðàlrKh" mdßißl idOl iy f.da,Sh fj<| kHdh m;%h iïnkaOfhka jeäjk /lshd wjia:d iy wd¾Òl úúOdx.lrK wjYH;djh ms<sn| rg ;=< bÈß lghq;= oelsh yelsh'
cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ys ff;%md¾Yaúl ksfhdað;hka fukau fmdÿfõ iudcho oekqj;a ;SrK .ekSu iy idOdrK lïlre fj<|fmd, m%;sm;a;s iïmdokh lsÍu i|yd jev f,dalfha wkd.; m%jK;d ms<sn| iduQyslj úYd, jYfhka oekqj;a úh hq;=h' my; i|yka ueÈy;aùï wfmaËd flf¾ (
² Y%S ,xldfõ wkd.; jev f,dalh iïnkaOfhka ;dËKsl" wd¾Òl iy ck.yk m%jK;d ms<sn|j ksfhdað;hska iy uyck;dj oekqj;a lsÍu'
² jev f,dalh ;=< we;sjk ;dËKsl jeäÈhqKq lsÍï iy fjk;a wkd.; fj<| fmd< b,a,Sï j,g m%;spdr oelaùu i|yd ilia lrk ,o iumd; ud¾f.damfoaYhla ks¾udKh lsÍu'
² wkd.; Y%u n,ldh ilia lsÍu i|yd fufyhqï Wmdhud¾.hla ilia lr .ekSu'
² mj;sk Y%u fj<|fmd< b,a¨ug .e,fmk mßÈ mj;akd Y%u n,ldfha yelshdjka jeä ÈhqKq lsÍu'
² ;reK /lshd l%shdldÍ ie,eiau 2017‐2021 l%shd;aul lsÍu i|yd iydh ùu'
16iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
foaYSh m%uqL;djh 2( Y%u fj<|fmdf<a hym;a md,kh
fft;sydislj lïlrejkaf.a whs;sjdislï wdrËd lsÍu
iy /lshd ia:dkfha iudc idOdrK;ajh i|yd fldkafoais
ks¾udKh lsÍu i|yd m%;sm;a;s Y%S ,xldj wkq.ukh lr we;'
cd;sl uÜgfï ff;%md¾Yaúl;ajh" wju jegqm ieliSu iy
iduQysl flaj,a lsÍu we;=¿ iudc ixjdo Y%S ,xldj ;=< Y%u
fj<|fmd< md,k l%ufha È.=ld,Sk i,l=Kq fõ' jir .Kkdjla
mqrd kS;s yd fr.=,dis ieliSu iy lïlre mßmd,kh jeäÈhqKq
lsÍu i|yd cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska Y%S ,xldjg
;dËKsl iydh ,nd § we;' flfia fj;;a" Y%u mßmd,kh"
mÍËK" lïlrejkaf.a whs;Ska iy Ôú; iqrËs; lsÍu hk
fËa;%hka i|yd fndfyda ld¾hhka bgqlsÍug b;sßj ;sfí'
Y%u fj,|fmdf,a isÿjk YS>% fjkiaùï;a iu. wúêu;a
wd¾Òlfha /lshdjkays kshqla;ùu iy m%ñ;sfhka f;dr
wúêu;a wd¾Òlh ;=, relshd we;sùu hkdÈ lreKq w;r"
jev f,dalfha jefvk b,a¨u imqrd,Su i|yd lïlre kS;s
iudf,dapkh lsÍu wjYH fõ' tneúka whq;= f,i Y%u
fj<|fmdf,a j¾Okhla iy ixj¾Okhla wfmaËd fkdlrk
w;ru" lïlre wruqKq imqrd .ekSu iy;sl lsÍu i|yd Y%u
fj<|fmd< m%;sm;a;s ksrka;rfhka iudf,dapkh lsÍu wjYH
fõ' ;j ÿrg;a" fõ.fhka ixj¾Okh jk fj<|fmd< n,fõ.
/lshdfõ uQ,sl isoaOdka; iy whs;sjdislï iïnkaOfhka
mej;sh hq;= jeo.;alu m%Yak lr isáhs' cd;Hka;r lïlre
ixúOdkfhys wëËK wdh;k úiska isÿl< WmfoaYkhka
w;r;=r ksfhdað;hka úiska wjOdrKh lrkq ,enQ m%Odk .eg¨
w;rg fiajd ia:dkh ;=< ixúOdkh ùfï whs;sh" fiajd ia:dk
;=< fjkia f,i ie<lSu" n,y;aldr Y%uh iy <ud Y%ufha
krlu iajrEmhg tfrys m%udKj;a iqrËs;;dj fkdue;sùu"
jD;a;Sh iy fi!LHh iqrËs;;djh" fldka;%d;a fiajfha kshq;=
Y%ñlhska wdjrKh lsÍu i|yd kS;suh rduqjla fkdue;s ùu"
w¾:j;a ff;%md¾Yaùh ksfhdað; fukau oaúmd¾Yaùh iudc
ixjdo iy idËs u; mokï lr.;a jegqma ieliqï hdka;%Khka
we;=,;a úh'
jir .Kkdjla ;siafia Y%S ,xldj rdcH fiajfha lïlre
wr., iy fiajd wjysr;djhka iuÕ fmdr nod we;' rdcH
fiajfha Y%u l<ukdlrK iïnkaO;djkays we;s m%Odk wvqmdvq
w;r iudc ixjdo i|yd mßirhla fkdue;slu iy wdrjq,a
je<elaùu iy úi£u i|yd iqÿiq hdka;%Khla fkdue;s ùu
uQ,sl fõ' cd;Hka;r lïlre ixúOdkh wëËK uKav,j,
woyia oelaùïj, fmkakqï lr we;s mßÈ" cd;Hka;r lïlre
ixúOdkfha iïuq;s wxl 87 iy 98 g wkqj fmdÿ m%Yak iy
.eg¨ i|yd tlaj idlÉPd lr" wfkHdkHj jYfhka ms<s.;
yels l%u fidhd .ekSu i|yd fiajlhska iy l<ukdlrejkag
tlaj lghq;= lsÍug iqÿiq l%ufõohla fkdue;' rdcH wxYfha
fiajd kshqla;sfhys fndfyda wxY md,kh lrkqfha oYl .Kkdjla
;siafia ixfYdaOkhg ,la lr fkdue;s wdh;k ix.%yfhks'
m%;sM,h 2'1 ( iudc ixjdo iy ff;%md¾Yaúh;ajh i|yd wdh;k.; úêu;a l%ufõohka mej;Su
;d¾lsl;ajh( j¾I 1989 § msysgqjk ,o cd;sl lïlre WmfoaYk iNdj ^NLAC& hkq" iudc iy lïlre m%;sm;a;s iy cd;Hka;r uÜgfï lïlre m%ñ;Ska iïnkaOfhka wud;HxY ;Skaÿ m%ldrj" rch iy fiajl iy fiajH ixúOdk w;r isÿ flfrk cd;sl uÜgfï m%Odk ff;%md¾Yaúh iudc ixjdo hdka;%Kh fõ'
cd;sl lïlre WmfoaYk iNdj ̂ NLAC& jHjia:dms; wdh;khla fkdjk w;r" iqksis fufyjr i|yd jQ cd;sl m%;sm;a;shg wkql+,j lrk ,o iudf,dapkhla u.ska l,ska tys ÿ¾j,;djhka y÷kd.kakd ,oS' 2017 cQ,s udifha § ff;%md¾Yaúl WmfoaYk lñgqj úiska" —ff;%md¾Yaúl iudc ixjdoh mqk¾Ôjkh lsÍug iy iyfhda.s;dj m%j¾Okh lsÍu˜ Wfoid" jHjia:dkql+, wdh;khla f,i cd;sl lïlre WmfoaYk iNdj ^NLAC& msysgqùug wjYH m%;sixialrK bÈßhg f.k hdu i|yd m%ldYhla cd;sl lïlre WmfoaYk iNdfõ ksfhdað;hska úiska flgqïm;a flßKs' fuu.ska Y%S ,xldfõ iudÔh ixjdoh Yla;su;a mokula njg m;a lsÍu i|yd cd;sl lïlre WmfoaYk iNdj ^NLAC& .; hq;= mshjr ms<sn|jo ff;%md¾Yaúh ksfhdað;hska ;jÿrg;a meyeÈ,s lr ÿkafkah'
j¾I 1975 § Y%S ,xldj úiska 1970 wxl 131 orK wju jegqma m%;sIaGdmkh lsÍfï iïuq;sh wkqu; lrk ,§' flfia fj;;a" Y%S ,xldfõ jegqma m%;sIaGdmk l%shdj,sh úêu;a wxYfha /lshd kshqla;ùu flfrys jeä wjOdkhla fhduq lr we;s w;r" jegqma mieliSfï úêl%uhka iy iudc ixjdo ysÕlu iïnkaOfhka úYaf,aIKd;aulj we.hsh hq;=h' 2016 ud¾;= udifha§" Y%S ,xldj Y%ñlhska i|yd wju wdodhï uÜgula iy;sl lsÍug ie,iqï lr we;s jegqma ms<sn| kS;s folla iïu; lrk ,§' 2016 wxl 3 orK cd;sl wju jegqma mk; iy 2016 wxl 4 orK fiajl whjeh iyk §ukd mk; ^BRAWA&" uilg remsh,a 40"000 lg jvd wvq wdodhula ,nk ish¨u Y%ñlhska fj; remsh,a 2"500 l jegqma jeäùula ^fuh f,aLk.; lrk wjia:dj jk úg t' c' fvd,¾ 16& wod< jk njg ia:dms; lr we;' .Dy fiajlhska yer Èjhsfka ish¨u Y%ñlhska i|yd cd;sl udisl wju jegqm wod< l< hq;= nj ish¨u fiajd fhdaclhkag kshu lr we;s m%:u wjia:dj fuh fõ'
Y%S ,xldfõ jegqma m%;sIaGdmk l%shdj,sh m%Odk jYfhkau mämd,l iNd 44 iy 2016 wxl 3 orK cd;sl jegqma wkqmd; mk; yryd úfYaIs; l¾udka; flfrys jeä wjOdkh fhduq lrhs' 2017 wfma%,a ui" ,xld ydïmq;=kaf.a ix.uh úiska tys idudðl;ajh w;r jHjidh ;rÕldÍ;ajh iy ld¾h idOk l<ukdlrK moaO;s ms<sn|j fiajl whjeh iyk §ukdj mkf;ys ^BRAWA& n,mEu iïnkaOfhka meje;ajQ ióËKhl m%;sM, m%pdrh lsÍu i|yd mej;s ff;%md¾Yaùh WmfoaYkfha§" iudc ixjdo l%shdj,sh ;=<ska jegqma jeä lsÍu wjYH;djh md¾Yjlrejka nyq;rhlf.a tlÕ;dj úh' ;jo" cd;sl iy wxYuh jegqma m%;sIaGdmkh i|yd ;dËKsl m%fõYhla i|yd m%udKj;a f;dr;=re iy m¾fhaIK fkdue;s ùu m%Odk
17iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
ixfrdaOlhla f,i wjOdrKh lr we;' cd;Hka;r lïlre ixúOdkh iïuq;sfha 131 ^wju jegqm ks¾Kh lsÍu& u.ska Y%ñlhskaf.a iy Tjqkaf.a mjq,aj, wjYH;d iy wd¾Òl idOl ie,ls,a,g .ksñka jegqma ks¾Kh lsÍfï iunr m%fõYhla igyka flfrk cd;sl jegqma m%;sIaGdmk ud¾f.damfoaYhla ilia lsÍu i|yd cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ;dËKsl iydh ,nd fok f,i ish¨u ksfhdað;hska úiska b,a,d isák ,§'
iudc yjq,alrejkaf.a ueÈy;aùu u.ska jegqma m%;sm;a;sh uQ,slj jvd;a iDcqj n,mdk whf.a .eg¨ iy m%uqL;djka jeä ld¾hËu;djhlska i<ld n,kq we;' ;dËKsl úfYaI{;djh iys; iajdëk úfYaI{hska iy ldf,daÑ; o;a; iy f;dr;=re imhk ixLHd f,aLk ld¾hd, fuys§ m%Odk ld¾hNdrhla bgq lrhs' iudc ixjdoh msysgqùfï hdka;%Kh jeäÈhqKq lsÍu i|yd ksis mokula u; iudc md¾Yjlrejkag f;dr;=re ,nd foñka" l%uj;a f,i wju jegqmays n,mEu fufyhqï lsÍuo" idËs u; mokï jQ moaO;shl m%Odk wx.hla úh hq;=h'
Y%S ,xldj úiska jev i|yd jk /lshdfõ uQ,sl isoaOdka; iy whs;sjdislï ^FPRW& m%Odk cd;Hka;r lïlre iïuq;Ska wgla we;=<;a cd;Hka;r lïlre iïuq;s 43 la ^30 la l%shd;aul jk w;r" iïuq;s 10 la fy,d oel we;" 3 wj,x.= lrk ,o tajd fõ& wkqu;lr we;s w;r" fuu tlÕ;djhka cd;sl kS;s iïmdokfha oS iy Ndú;fha § wkq.;lr .ekSug tlÕ ù we;' uE;l§ iïu; lrk ,o .súiqïj,g iuqÞSh lïlre iïuq;sh" /lshd m%;sm;a;s iïuq;sh iy kdúlhskaf.a wkkH;d ,shú,s iïuq;sh we;=,;a fõ' cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha j¾I 2014 oS wkqu;lrk ,o n,y;aldr Y%uhg tfrysjQ .súiqfï uq,a flgqïm;" ^29 jk flgqïm;& 2018 j¾Ih wjidk ùug m%:u Y%S ,xldj ;=, wkqu; lrk njg rch m%isoaêfha m%ldY lr we;s w;r" iuyrla iïuq;Ska i|yd ^jD;a;Sh iqrËs;;dj iy fi!LHh" iy ixl%uKh& miq.sh iy l,ska iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& j,§ cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska ,nd ÿka ;dËKsl WmfoaYk fiajd wkqj fm,.eiS mj;S' iïuq;Ska iy ks¾foaYhkays fhojqï ms<sn| cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úoaj;a lñgqj ^Committee of Experts on the Application of Conventions and Recommendations - CEACR& úiska iuyr m%Odk cd;Hka;r lïlre ixúOdkh iïuq;Ska hgf;a l%shd;aul ùfï mr;rhla y÷kd f.k we;s w;r" úfYaIfhka iïuq;sh 87 ̂ iud.ufha ksoyi&" iïuq;sh 98 ^iduQysl flaj,a lsÍu&" iïuq;sh 111 ^fiajd kshqla;sh ;=< fjkia f,i ie<lSu&" iïuq;sh 182 ^<ud Y%ufha wk¾:ldß iajrEmh&" iïuq;sh 29 iy iïuq;sh 105 ^n,y;aldr Y%uh&" iïuq;sh 100 ^iudkd;au;djh& iy iïuq;sh 81 ^lïlre mÍËKh& hk iïuq;Skag wod<j fõ' uE;l§ hqfrdamd ix.ufha fj<| jrKhka ms<sn| fmdÿ l%ufõoh ^GSP+& Y%S ,xldjg kej; ,nd § we;s w;r" ta i|yd iómj ksÍËKh lrk ,o tla fldkafoaishla jkafka" cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha ish¨u m%Odk iïuq;Ska M,odhSj l%shd;aul lsÍuhs' m%Odk iïuq;Skays mQ¾K f,i l%shdjg kexùu wju ùu" hqfrdamd ix.ufha fjf<|fmd< ;=<g ukd m%fõY wjia:dj i|yd Y%S ,xldjg ndOdjla jkq we;' tneúka" fuu iïuq;Ska M,odhSj l%shd;aul lsÍu i|yd ish¨ md¾Yajlrejkaf.a yelshdjka j¾Okh lsÍu wjYH fõ'
ksuejqu 2'1'1( by< uÜgfï iudc ixjdohla ;=<ska cd;sl wju jegqm ilia lsÍu
cd;sl wju jegqma m%;sIaGdmkh lsÍug m%Odk ndOlhla f,i i|yd ukd oekqj;a lsÍï iy Wmdh ud¾.sl m%fõYhla i|yd m%udKj;a f;dr;=re iy úYaf,aIK fkdue;s ùu wjOdrKh lr we;' j¾I 2017 oS mej;s fm!oa.,sl wxYhg n,mdk jegqma ;SrKh lsÍu ms<sn| cd;sl jevuq¿fõ oS y÷kd.;a mßos iudc ixjdo yryd wju jegqma m%;sIaGdmkh lsÍfï l%shdj,sh i|yd wod< wdh;k Yla;su;a lsÍfï wjYH;djh flfrys fm!oa.,sl wxYh wjOdkh fhduq jQ w;r" jegqma ksYaph lsÍu i|yd ixLHdk o;a; iy úYaf,aIK Ndú;d lrk m%n, idËs mokï lr.;a m%fõYhla wjYHh nj wjOdrKh úh'49
m%ùKhka" úfYaI{hskaf.a iy wod, md¾Yajlrejka iyNd.s;ajh iys;j" mj;akd jegqma ieliqï hdka;%Khka iy kS;s rduqj ;lafiare lsÍu" wdxYsl jegqma uKav,j, oelaùu i|yd Yla;su;a wju jegqma m%;sIaGdmk l%ufõohla i|yd ud¾f.damfoaYhla ilia lsÍug ff;%md¾Yaùh lñgqjla ia:dms; lsÍu i|yd .e,fmk iydh iys;j" fuu l%shdud¾. wkq.ukh lsÍu i|yd cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska ksfhdað;hkag ;dËKsl iydh imhkq we;' my; ueÈy;aùï we;=,;a fõ(
² wdjrKh" ks¾Kdhl" wkqmd;" .e,mSï" wkql+,;djh fukau h:d¾:jd§ iy m%n, jegqma ieliSfï hdka;%K i|yd ixLHdkuh f;dr;=re m%jdy m%udKj;a f,i Ndú;d lsÍu jeks( idËs u; mokï m¾fhaIK iy úYaf,aIK lsÍu'
² wdxYsl jegqma uKav,j, ld¾hNdrh y÷kd.;a mßos cd;sl wju jegqma m%;sIaGdmk hdka;%Kh Yla;su;a lsÍu i|yd rch iy iudc yjq,alrejkaf.a iyNd.S;ajh we;sj ud¾f.damfoaYhla ilia lsÍu'
² jvd fyd| ie,iqï.; iy fufyhqï.; wju jegqm m%;sIaGdmk hdka;%Khla ilia lsÍu'
Y%ñlhskaf.a iy Tjqkaf.a mjq,aj, wjYH;d fukau wd¾Òl idOl folu ie,ls,a,g .ksñka" hdj;a ld,Sk iy wod< ixLHdk o¾Yl Ndú;d lsÍu" j¾I 1975 § Y%S ,xldj úiska
49' 2017 wfma%,a udifha§ EFC úiska mj;ajk ,o ff;%md¾Yúl jevuq¿jlska fidhd .ekSu'
18iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
th wkqu;lrk lrk ,o cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha wju jegqma m%;sfYdaOk iïuq;sh wxl 131 iuÕ tlÕ jk mQ¾K WmfoaYk l%shdj,shla Ndú; lsÍfï wjYH;djh y÷kdf.k we;'
ksuejqu 2'1'2( Y%u iy iudc m%;sm;a;sh ieliSfuys ,d jeä ÈhqKq l< cd;sl ff;%md¾Yaúl iudc ixjdoh
cd;sl lïlre WmfoaYk iNdj ^NLAC& tys j;auka wdlD;shg wkqj oeä wNsfhda.j,g uqyqK fohs' fï i|yd iqÿiq l%shdldÍ hdka;%Khla f,i oekqj;a ;SrK .ekSu i|yd jD;a;Shuh iydhl jHqyhla wjYH jk w;r" ia;%S mqreI iudkd;au;djh tl;=jla iys; m%n, iy wjHdc Y%ñl ksfhdackhla wjYHh' cd;sl lïlre WmfoaYk iNdj ^NLAC& jHjia:dms; wdh;khla f,i wdh;kSlrKh lsÍfï§ cd;sl lïlre ixúOdkh úiska ksfhdað;hskag ;dËKsl iydh imhkq we;' ff;%md¾Yaúl WmfoaYkh ms<sn| cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ys 144 jk iïuq;shg wkql+,j cd;sl lïlre WmfoaYk iNdj ^NLAC& m%;sixúOdkh l< hq;=h' jHjia:dkql+, wdh;khlg mejÍ we;s ld¾hNdrh i|yd whjeh m%;smdok ,nd .ekSu iïnkaOfhka wjYH f¾Çh wud;HdxY iuÕo ksfhdað;hska idlÉPd lrkq we;' Y%S ,xldfõ iudÔh ixjdohg M,odhs fõÈldjla njg m;a lsÍu Wfoid cd;sl lïlre WmfoaYk iNdj ^NLAC& mßj¾;kh lsÍu i|yd" fuu jevms<sfj< ;jÿrg;a bÈßhg f.k hdug ff;%md¾Yaúl idudðlhska tlÕ ù we;'
rdcH wxYfha fiajd kshqla;sfhys fndfyda wxY md,kh lrkq ,nkafka" hdj;a ld,Sk l< hq;= jk wdh;k ix.%yfhks' /lshd ia:dkfha iy cd;sl uÜgfï l<ukdlrKh iuÕ idlÉPd lsÍug rdcH wxYfha jD;a;sh iñ;s i|yd ,efnk bvlv iSudiys; fõ' fndfyda úg Tjqkaf.a ueÈy;aùï jevj¾ck l%shdj,sh iy foaYmd,k l%shdj,sh ;=<ska jk ksfhdackhka yryd isÿ lrhs' rdcH fiajd fldñIka iNdfõ úIh m:hg wh;a lreKq iïnkaOfhka we;sjk wdrjq,a fmdÿfõ tu wdh;khg fhduq lrkq ,efí' fuu l%shdj,sh wid¾:l jqjfyd;a mßmd,k wNshdpkd úksYaph iNdj ̂ Administrative Appeal Tribunal - AAT& iy wNshdpkdêlrKh iy wjidk jYfhka fYaIaGdêlrKh fj; wNshdpkd lsÍfï whs;shla fiajlhska i;=j we;'
fuu úúOdldr wdrËdjka iy iyk ie,iSug yels jqjo" fuu wdh;k iy l%shdj,Ska fndfyda wdrjq,a j,lajd .ekSu fyda .eg¨j úi£fï ld¾hh i|yd fkdjk nj w;aoelSïj,ska fmkakqï flfrk neúka" rdcH wxYfha jevj¾ck l%shdldÍ;ajh by< hdula olakg ,efí' rcfha b,a,Su u;" mQ¾j iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& hgf;a rdcH wxYfha wdrjq,a úi£fï hdka;%Khla ilia lsÍu i|yd ;dËK iydh ,nd fok ,o w;r" tlÕ;djh i|yd cd;sl ixiohg bÈßm;a lsÍug fmfrd;a;=j we;'
cd;sl lïlre WmfoaYk iNdj ^NLAC& le|ùu iy wëËKh lïlre wud;HdxYh úiska isÿ lrk w;r" j;auka cd;sl lïlre WmfoaYk iNdfjys ^NLAC& ixhq;sh fiajlhska ksfhdackh lrk jD;a;Sh iñ;s 14 lska iukaú; jk w;r" bka iuyrla rdcH wdh;kj, fiajl iñ;s lsysmhla o ksfhdackh lrhs' tkuqÿ cd;sl lïlre WmfoaYk iNdj tys iïmQ¾K wjOdkh fm!oa.,sl wxYh flfrys fhduq lr we;' rdcH
fiajfha iqúfYaIS ;;ajhka iy wjYH;djka ie,ls,a,g .ksñka" Y%S ,xldj úiska wkqu;lrk lr fkdue;s jqjo" cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha 151 jk iïuq;sh ‐ lïlre in|;d ^rdcH fiajh& úêúOdk wkqj rdcH wxYfha WmfoaYk i|yd iudk rduqjla ks¾udKh l< hq;= hehs ksfhdað;hska fhdackd lr we;'
cd;Hka;r lïlre ixúOdkh fm!oa.,sl iy rdcH wxYhkays iudÔh ixjdo hdka;%Khka Yla;su;a lsÍu i|yd" lïlre wud;HdxYh iy wfkl=;a wod< wdh;k iu. tlaj lghq;= lrkq we;' ueÈy;a ùï j,g my; lreKq we;=<;a fõ(
² wfkla rgj, iudk w;aoelSï ;=,ska cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha ks¾Kdhl $ ud¾f.damfoaY mokï lr.ksñka" iNdfõ idudðlhka iuÕ f;aud.; idlÉPdjka meje;aùug wjYH ;dËKsl m;%sld ilia lsÍu i|yd cd;sl ;dËKsl f,alï ld¾hd,hla iys; jHjia:dms; wdh;khla f,i cd;sl lïlre WmfoaYk iNdj ^NLAC& msysgqùu'
² ff;%md¾úl ud¾f.damfoaYKh hgf;a ̂ cd;Hka;r cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha lïlre m%ñ;s& 144 jk iïuq;shg wkql+,j cd;sl lïlre WmfoaYk iNdj ^NLAC& m%dfoaYSh uÜgñka Yla;su;a lsÍu'
² Y%u fj<|fmd< md,kh iïnkaO .eg¨ wkq.ukh lsÍfuys,d iudk hdka;%K ld¾hËuj l%shd;aul jk rgj,a j,ska W.;a mdvï $ hy Ndú;hka wkqj¾;kh lsÍu'
² fhdað; rdcH wxY wdrjq,a ksrjq,a lsÍfï hdka;%Kh l%shd;aul lsÍu i|yd wod< md¾Yjlrejka iuÕ ixjdoh iy wdh;k ix.%yh iudf,dapkh i|yd iydh oelaùu'
ksuejqu 2'1'3( jeäÈhqKq l< oaúmd¾Yùh jevìï iyfhda.s;ajh
ld,h;a iuÕ wkql%ñl rchka lïlre .eg¨ i|yd úi÷ï fiùfï§ ydïmq;=ka iy jD;a;Sh iñ;s iuÕ tlaj lghq;= lr we;;a" ydïmq;=ka iy jD;a;Sh iñ;sj, úúO wjYH;d fya;=fjka fuh id¾:l ù fkdue;' jHjidh uÜgñka iudc ixjdoh h<s m%dKj;a lsÍu i|yd we;s ueÈy;aùï ;SrKh lsÍu i|yd ksfhdað;hska úiska fmdÿ wjYH;d ms<sn| idlÉPd lsÍu i|yd oaú‐md¾Yaúl iudc ixjdo hdka;%Khla fhdackd lr ;sfí' fuh Y%u l<uKdlrK in|;d jeäÈhqKq lsÍu iy M,odhs;djh j¾Okh lsÍug fya;= jkq we;ehs wfmaËd flf¾'
iudÔh ixjdoh iy jevìï iyfhda.s;ajh ms<sn| l<ukdlrKh iy Y%ñlhska mqyqKq lsÍu i|yd iudÔh ixjdohla iy —jevìï iyfhda.s;aj tallhla lïlre wud;HdxYfha hgf;a mj;sk lïlre fomd¾;fïka;=fõ ia:dms; lr we;s w;r" tu.ska iudÔh ixjdohka" iduQysl flafj,a lsÍu iy jHjidh uÜgñka iduQysl .súiqï j,g t<öu Wfoid m%;sm;a;s iy Wmdh ud¾. l%shd;aul lsÍu i|yd myiqlï iemhSu isÿ flf¾' flfia fj;;a" fuu iudc ixjdoh ;=<ska jHjidh uÜgfï wdrjq,a j,lajd .ekSu iy úi£u i|yd ld,Sk iy M,odhS WmfoaYk fiajd iemhSfï yelshdj ,nd §u i|yd fuu tallh Yla;su;a l< hq;=h'
19iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
ueÈy;aùfï m%Odk fËa;%hka jkafka(
² ksYaÑ; wxY ;=< oaúmd¾Yaúl iudc ixjdo hdka;%Khka ixj¾Okh lsÍu iy kshqla; lsÍu
² ukd fufyhqï hdka;%Khla we;=¿ oaúmd¾Yaúl iudc ixjdo hdka;%Khka msysgqùu i|yd ud¾f.damfoaYK ,nd oSu'
² cd;Hka;r lïlre ixúOdkh uQ,O¾uj,g wkql+,j jevìï iyfhda.s;ajh ms<sn| m%;sm;a;s u; l%shdjka iïnkaO oekqj;a lsÍu iy n, .ekaùu i|yd jevigykla ie,iqï lsÍu iy l%shd;aul lsÍu
² iudc ixjdo iy iduQysl flafj,a lsÍfï jvd;a ld¾hËu WmfoaYk fiajd iemhSu i|yd iudc ixjdo iy jevìï iyfhda.S;d tallfha j.lsjhq;= ks,OdÍkaf.a Odß;dj Yla;su;a lsÍu'
m%;sM,h 2'2( ld¾hËu jevìï ksÍËKhla iys; jvd;a M,odhs Y%u mßmd,k l%uhla mej;Su
;d¾lsl;ajh( M,odhS Y%u mßmd,kh iy mÍËK oekg uqyqKmd isák m%Odk wNsfhda.hla jkafka wúêu;a wd¾Òlfha m%udKhhs' Y%u n,ldfhka ;=fkka folla wúêu;a /lshdjkays ksr; jk w;r" bka nyq;rhlau iajld¾hfhys fhfokakkah' fm!oa.,sl wxYfha úêu;a /lshdjkays ksr; jkafka fiajd kshqla;sl Y%u n,ldfhka mfyka tlla muKls' wúêu;a wxYfha fndfyda Y%ñlhska wvq wdodhï ,nk w;r iudc wdrËK cd,fhka msg; isá;s' Tjqka jD;a;Sh iqrËs;;dj iy fi!LHh wdrËKh hk folu ukd f,i wjfndaO lr f.k fkdue;s w;r" tys fh÷uo m%udKj;a fkdfõ'
ish¨u Y%ñlhska f.a uQ,sl wdrËdjka wjOdrKh lsÍug;a" nqla;s ú§u i|yd;a lïlre fj<| fr.=,dis wjYH fõ' fuuÕska Y%ñlhska ixlS¾K iemhqï odu ;=, úfYaIfhka fõ.fhka ixj¾Okh jk iy ;rÕldÍ f.da,Sh rduqjla ;=, iudk ;rÕldÍ;ajhlska ;rÕ lrk nj;a fiajl$fiajH /ljrK iy;sl lsÍu i|yd;a" fj<|fmd< m%;sm;a;s ksrka;rfhka iudf,dapkh lsÍu wjYH;dj wjOdrKh lrhs' tu.ska foaYSh j¾Okh iy ixj¾Ok wfmaËdjka wkjYH f,i iSud fkdflf¾'
lïlre kS;sh m%;sixialrKh ms<sn| idlÉPd hï ld,hla ;siafia m%.;shla ,nd we;s w;r" jD;a;Sh iñ;s iy fiajdodhlhka ;ksj" oaúmd¾Yaúl jYfhka iy ff;%md¾Yaùh WmfoaYKhkays ksr; fjñka fuh isÿ lr we;' iïuq;s.; jQ fËa;% lsysmhla we;s w;r" wfkla fËa;% ms<sn| jeäÿr úuiSï wjYH fõ'
fiajd ia:dk jeäÈhqKq lsÍfï uq,msÍï .Kkdjla yryd jevlsÍfï§ uQ,sl m%;sm;a;s iy whs;sjdislï yd wfkl=;a ;dËKsl iy md,k iïuq;sj,g wkql+,j lghq;= lsÍu Yla;su;a lsÍu iïnkaOfhka lïlre wud;HdxYh úiska ish lemùu m%o¾Ykh lr we;s w;r" iïuq;s iy ks¾foaYhkaf.a Ndú;h ms<sn| iïuq;sh ms<sn| cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úfYaI{ lñgqj ^CEACR& iy iuQykh ùfï ksoyi ms<Sn| ldrl
iNdj ^CFA& úiska" iud.ufhys ksoyi" iduQysl flaj,a lsÍu" fjk;a j,x.= lsÍug kshñ; iïuq;Ska w;r ud;D iqrËs;;dj" n,y;aldÍ Y%uh" lïlre mÍËKh" iudkd;au;djh iy fjkia f,i fkdie,lSu iïnkaOfhka kS;s iy Ndú;hka w;r mr;rhla mj;sk nj fmkajd § we;'
ksujqu 2'2'1( ld¾hËu wdrjq,a úi£u i|yd jeä ÈhqKq lrk ,o Y%u md,kh iy hdka;%Khka mej;Su
Yla;su;a lïlre mßmd,k l%uhla u.ska wkqn, fok fiajd fhdacl iy fiajl in|;d Yla;su;a lsÍu fi!LHh iïmkak ld¾ñl in|;dj, w;HjYH ,ËKhla fõ' úfYaIfhkau" .egqï ksrdlrKh lsÍu i|yd WmfoaYk$iudodkh fiajd lghq;= iïnkaOfhka ie,ls,su;a jk Y%u md,kfha ld¾h idOkh wLKavj mj;S' wúêu;a wxY Y%u n,ldfha úYd, fldgila l%shdldÍj wvq fiajd iemhSu fya;=fjka" fndfyda Y%ñlhkayg Tjqkaf.a uQ,sl whs;sjdislï wysñ lr we;s w;r" Tjqka wju fiajd kshqla;sl fldkafoais Nqla;s ú¢;s'
lïlre fomd¾;fïka;=fjys WmfoaYk fiajd iy ld¾hidOk Odß;dj úfYaIfhkau .egqï ksrdlrKh lsÍu iy je<elaùu iïnkaOj Yla;su;a lsÍu wjYH fõ' j¾;udkfha" È.a.eiqkq wdrjq,a úi£fï l%shdj,sh ld¾hËu iy M,odhS m%;s,dNhka i|yd iudf,dapkhla wjYH fõ' jvd fyd| wdrjq, úi£fï fiajdjka iemhSu i|yd lïlre fomd¾;fïka;=fõ isák iudodk ks,OdÍkaf.a Odß;dj Yla;su;a l< hq;=h' .egqï ksrdlrKh i|yd wkqfhdaclhka i|yd w;afmd;la ilia lsÍug cd;Hka;r lïlre ixúOdkh iydh olajk ,o w;r tu w;afmd; Ndú;h iy;sl lsÍu i|yd j;aufkys wdfhdackhla l< hq;=j ;sfí' óg wu;rj" lïlre wud;HdxYh úiska lïlre flduidßia ckrd,a ld¾hd,h yryd ˜úfYaI úu¾Yk tallhla˜ ia:dms; lr we;s w;r" tu.ska wkql+, fkdjk lreKq úu¾Ykh lsÍug yelshdj mej;sh hq;= iy tajd wkql+, fkdjk wjia:dj, m%;spdr oelaùfï§ jvd l%shdldÍ úh hq;=h' wkql+,;d Wmdh ud¾. iy ie,iqï u.ska wkql+,;d ms<sn| ld¾h idOl b,lalhka ilia l< hq;=h'
oekg Y%u n,ldfhka 30% muK jD;a;Sh iqrËs;;dj iy fi!LHh kS;s hgf;a wdjrKh lr we;' fi!LHh wdrËK iy wdfhdaPk bxðfkarejkaf.a iSñ; ld¾hidOl Odß;djh wduka;%Kh lsÍu" ke.S tk l¾udka; i|yd kj m%ñ;s ilia lsÍu" f;dr;=re /ia lsÍu iy fnod yeÍu Yla;su;a lsÍu" fi!LHh wdrËK m%;sm;a;sh l%shd;aul lsÍu i|yd
20iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
ff;%md¾Yaúl yjq,alrejkag iydh ùu" fiajd ia:dkj, oaúmd¾Yaúl jD;a;Sh iqrËs;;dj iy fi!LHh lñgq msysgqùu" fiajl" fiajH md¾Yj w;r jD;a;Sh iqrËs;;dj iy fi!LHh .eg¨ ms<sn|j iy cd;Hka;r lïlre ixúOdkh fuj,ï iy l%ufõohka Ndú;d lsÍu ms<sn|j oekqj;a lsÍï isÿ lsÍu i|yd kj jD;a;Sh iqrËs;;d" fi!LHh yd Y=NidOk mk; flgqïm;a lr we;' mkf;a iïu; ùu jir .Kkdjla ;siafia tl;ek m,a ù we;;a" ;ju;a ta i|yd wjYH;djh jvd;a w;HjYH ù fkdue;'
m%Odk ueÈy;aùï fËa;%hka jkqfha (
² cd;sl Y%u n,ld mÍËK m%;sm;a;shla ieliSu i|yd iydh ùu'
² cd;Hka;r lïlre ixúOdkh wëËK uKav,j, u.fmkaùu u.ska fufyhjkq ,nk wdrjq,a úi£u i|yd lïlre fomd¾;fïka;=fõ m%;spdrd;aulNdjh j¾Okh lsÍu ^jD;a;Sh iqrËs;;dj iy fi!LHh iïnkaOj" fjkia f,i ie<lSu iy <ud Y%ñlhka iïnkaO .eg¨ we;=¿j&'
² m%;spdrd;aulNdjh jeä ÈhqKq lsÍu iuÕ mj;akd wdrjq,a úi|d .ekSfï l%shdj,sfhys ^ia;%S mqreI me;slv we;=¿j& jHdmdr l%shdj,sh iudf,dapkh lsÍu'50
² oekg mj;akd úfYaI úu¾Yk tallh u.ska jev lsÍfï§ isÿjk whs;sjdislï lvùu ms<sn| úu¾Yk läkï lsÍu'
² jevfmdf<a oS isÿjk lïlre whs;sjdislï lvùu iïnkaOfhka läkï m%;spdr oelaùfï tallhla l%shd;aul lsÍu i|yd lghq;= lsÍu'
ksuejqu 2'2'2( cd;Hka;r lïlre ixúOdkh iïuq;s l%shd;aul lsÍu i|yd iudc yjq,alrejkaf.a Odß;dj j¾Okh lsÍu'
Y%S ,xldj ;=< iqksis fufyjr Wmdhúê ;yjqre lsÍu i|yd wkqu; lrk ,o iïuq;Skag wkqn, §u iy M,odhSj l%shd;aul lsÍu flakaøSh idOlhla fõ' flfia fj;;a" cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ys wkqu; lrk lsÍu fufyhqï iy we.hSu iy l%shd;aul lsÍfï l%ufõohka úiska ;j ÿrg;a jeäÈhqKq l< hq;= fËa;% y÷kdf.k we;' kj iïuq;Ska wkqu; lsÍfï úêúOdk m%ldrj" Y%S ,xldj úiska 2018 j¾Ih wjidkh jk úg n,y;aldr Y%u n,ldh ms<sn| cd;Hka;r lïlre ixúOdkh uq,a flgqïmf;ys 29 jk iïuq;sh j,x.= lsÍug wfmaËd flf¾' Bg wu;rj" fj<| jrKhka ms<sn| fmdÿ l%ufõo fha ^GSP+&fldkafoaisj,g wkqj" Y%S ,xldj iy hqfrdamd ix.uh w;r fj<|du Yla;su;a lsÍfï wruqKska rch úiska iïuq;s úYd, ixLHdjla wkqu;lrk lsÍug wfmaËd lrhs'
wkqu;lrk ,o iïuq;s l%shd;aul lsÍu ;j;a ie<lsh hq;a;ls' jD;a;Sh iqrËs;;dj iy fi!LHh" lïlre ixl%uK" lïlre mÍËKh iy n,y;aldÍ Y%uh iïnkaOfhka j;auka lïlre
kS;s j, wvqmdvq mj;sk w;r" wkqu;lrk lrk ,o iïuq;Ska iuÕ tu kS;s uq¨ukskau fkd.e,fma' tneúka kS;s m%;sixialrK i|yd jeä wjOdkhla fhduq l< hq;= w;r" wëËK uKav,h úiska bÈßm;a lrk ,o ks¾foaY i|yd läkï m%;spdr oelaùu iy tajdg wkq.; ùu i|yd ksfhdað; Odß;dj f.dv kexùu i|yd jeä iïm;a m%udKhla fjka l< hq;=h'
fuu y÷kd.;a iSudjkag wkqj" ie,iqï.; ueÈy;aùï my; oelafõ(
² cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha wëËl wdh;kj, woyia u.ska fufyhjk ,o wkqu;lrk ,o iïuq;Ska M,odhS fhojqula i|yd iïuq;s j,x.= lsÍu iy ;dËKsl iydh ;yjqre lsÍu
² wkqu;lrk iïuq;Ska wkqj" mj;akd kS;sÍ;s iy ilia lrk kj kS;s ms<sn| mr;r úYaf,aIKhla isÿ lsÍu
² wod< iïuq;Ska wkqu;lsÍu i|yd Wmfoia §u
m%;sM,h 2'3( úúOdldrfhka iy fjkiajk wdldrfha ld¾hhkag m%;spdr oelaùu i|yd kS;s iy m%;sm;a;s kùlrKh lsÍu
/lshd iqrËs;Ndjh iy /lshd kshqla;skaf.a iqN idOkh iy;sl lsÍu i|yd Y%S ,xldj i;=j Yla;su;a kS;suh rduqjla ;sfí' j;auka iy wkd.; lïlre fËa;%hg m%;spdr oelaùu i|yd lïlre kS;s m%;sixialrK jeo.;a jk w;r" tjeks m%;sixialrKj, iajNdjh iy m%udKh ms<sn|j újdohg Ndckh ù ;sfí' hym;a /lshdjla i|yd wdrËdjla iemhSfï j.lSï iunr lsÍfï§ lïlre kS;s m%;sixialrKh lsÍu wNsfhda.hls'
/lshdjl iudkd;au;djh m%j¾Okh i|yd kshduk rduqj Yla;su;a lsÍu" jev f,dalh ;=< ldka;djka iún, .ekaùu" lïlre jHia:dfõ úIh m:hg msáka oekg isák Y%ñl lKavdhïj,g wdjrKh mq¿,a lsÍu iy fiajd kshqla;sl iïnkaO;djfha kj iy úldYs; iajrEmhka Wfoid hym;a fiajd fldkafoais ;yjqre lsÍug lïlre kS;s m%;sixialrKh jeo.;a wjia:djla ,nd fohs'
cd;Hka;r lïlre ixúOdkh iïuq;s rduqj ;=< iy wëËK uKav,j, woyia ;=<ska ,nd ÿka u. fmkaùu" iy wka;¾cd;sl hy Ndú;hka iy iïu;hka u.ska" wkqu;lrk lrk ,o
50' jHdmdr l%shdj,s iudf,dapk wka;¾.; jkafka" .eg¨ y÷kd.ekSu yd ld¾hlaIu;dj jeä lsÍu i|yd ;dlaIKh" l%shdj,s iy ck;djf.a ;lafiarejls'
21iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
iïuq;sj,g wkql+,j cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska m%.;sh iudf,dapkh l< yels Yla;su;a lïlre kS;s iïmdokh lsÍu i|yd fm<fUkq we;'
ksujqu 2'3'1( ff;%md¾Yùh WmfoaYk u.ska ixfYdaê; lïlre kS;s
;djld,sl /lshd" w¾O ld,Sk /lshd" úúO /lshdj, kshqla; lsÍï iy wm%lg /lshd iïnkaO;d we;=,;a m%ñ;shlska f;dr /lshd iajrEmhka iuld,Sk Y%u fj<|fmd<j, iqúfYaIS ,ËKhla ù ;sfí' ksYaÑ; w¾:l:k iy fr.=,dis iy .egqï iy jHdl+,;ajh u. yerùu i|yd j.lSï fnod fjka lsÍu ;=kajk md¾Yaj .súiqï.; lsÍu i|yd w;HjYH fõ' ish¨u Y%ñlhska i|yd hym;a jevlghq;= i|yd iydh jk fuu mßirh ;=<" ish¨ Y%ñlhska Wfoid hym;a fiajhla i|yd iydh ùug fuu jev lsÍfï jev ms<sfj, iy tys weÕùï ms,sn| .eUqre wjfndaOhla wjYH fõ' tneúka ish¨u Y%ñlhskag iudk wdrËdjla iy;sl lsÍu w;HjYH jk w;r" fËa;%hka iy /lshd iajrEmhka w;r wju m%ñ;Ska iy fiajd fldkafoais ia:dms; lsÍu yryd úêu;a iy wúêu;a wd¾Òlh ;=< Y%ñlhka we;=¨ ish¨u Y%ñlhkag jeo.;a wdrËdjla iemhsh yelsh' ish .súiqï.; l%shdmámdàkag wu;rj ish¨u Y%ñlhskayg iud.uh ùfï ksoyi iy iduQysl flafj,a lsÍfï whs;sh Ndú;d l< yels nj ;yjqre lsÍu i|yd m%h;ak wjYH fõ'
jeäjk äðg,alrKh iuÕ jeä jYfhka wka;¾ iïnkaê; f.da,Sh ksIamdok iy fiajd l%ufõohka u.ska" Y%uh ixúOdkh lrk wdldrh iy ˜oejeka; wd¾Òlhka˜51 ;=< lïlre whs;sjdislï ,nd .ekSu iy ;yjqre lsÍu i|yd .eUqre n,mEula we;súh yelsh' Y%ñlhskaf.a wdrËdj" ;srir jHjidhka iy fyd¢ka l%shd;aul jk Y%u fj<|fmd< j,a wdrËd lr .ekSu Wfoid m%;sm;a;s iïmdolhskayg Y%u fj<|fmd, fr.=,dis u; Wmdhud¾.sl iy ukd f,i oekqj;a ;SrK .ekSu i|yd fõ' hï kshduk m%;sfYdaOkhla oekqï§ug ukd úYaf,aIKhla w;HjYH fõ' my; lreKq fuhg we;=<;a fõ(
² idïm%odhsl f,i fkdi,ld yefrk wdldrfha /lshdj,g úldYkh iy m%;spdr oelaùfï kshduk wNsfhda. y÷kd.ekSfï wkd.; l%shdldß;ajh ms<sn| mqfrdal:k wOHhkh lsÍu'
² cd;Hka;r w;aoelSï j,ska w;am;a lr .ekSu i|yd jev f,dalfha wkd.;h wdjrKh lsÍug iïNdjH jHjia:dms; wjYH;djhka úYaf,aIKh lsÍu'
² jev lrk iajrEmh úldYkh iy m%;spdr oelaùu i|yd lïlre kS;sh iy$fyda kshduk m%;sixialrK wdrïN lsÍu' ^/lshdfõ fldkafoais iy fiajd fldkafoaisj, kuHYS,S nj jeä ÈhqKq lsÍu" Y%ñlhskag m%udKj;a wdrËdjla ,nd§u w;r;=r ‐ kuHYS,S jev meh" rd;%S fiajh" w;sld, fiajh wdÈh&
ksujqu 2'3'2( j.lSï orkakka iy ysñlï orkakkaf.a yelshdjka Yla;su;a lsÍu
kùk ksIamdok Ys,am l%u iajhxl%ShlrKh iy jeä ÈhqKq lsÍu fya;=fjka ld¾ñlrKfhka oekqu mokï lr.;a wd¾Òlhla lrd .uka lrk neúka Y%u fj<|fmd< úúOdx.SlrKh jQ Y%u n,ldhla i|yd kuHYS,S iy kej; mqyqKq lsÍula wjYH fõ' fuu jd;djrKh ;=<" fuu l%shdldÍ ie,iqï iy tajdfha weÕùï ms,sn| .eUqre wjfndaOhla ,nd.ekSu i|yd j.lSï orkakka52 iy ysñlï orkakkaf.a53 Odß;dj f.dvkexùu ;SrKd;aul fõ' Y%ñlhskayg iqksis fufyjr" iud.ufha ksoyi iy iduqysl flaj,a lsÍfï whs;sjdislïj,g m%fõYh we;s njg iy;sl lsÍu i|yd Tjqkaf.a .súiqï ieliSu ms<sn| ie<lSulska f;drj Tjqkaf.a whs;sjdislï iy hq;=lï ms<sn| .eUqre wjfndaOhla ;sìh hq;=h' tu Y%ñlhska fj; tu whs;sjdislï iq/lSu i|yd j.lSï orkakkayg Tjqkaf.a j.lSu bgq lsÍug Odß;dj ;sìh hq;=h' m%Odk fËa;%hka jkafka(
² ixfYdaê; lïlre kS;s l%shd;aul lsÍu iy wëËKh lsÍu i|yd j.lSï orkakkaf.a Odß;dj ^mqyqKq w;afmd;a" mqyqKq iy fufyhqï l%shd;aul lsÍu&
² ixfYdaê; lïlre kS;s" kj jev ms<sfj, iy tajdfha weÕùï ms,sn| jvd fyd| wjfndaOhla i|yd j.lSï orkakkaf.a Odß;dj
² ´kEu n,d;aul lïlre kS;s m%;sixialrKh iy uyck;dj oekqj;a lsÍfï jevuq¿
foaYSh m%uqL;djh 3( ish¨ fokdg jev lsÍfï whs;sh
jir .Kkdjla ;siafia" ff;%md¾Yúh lghq;=j, m%;sM,hla jYfhka" úfYaIfhkau úêu;a wxYh ;=< jev lsÍfï§ we;sjk whs;sjdislï jeäÈhqKq lsÍug fya;= ù ;sfí' flfia fj;;a" iuyr wjodkï iys; ck.yk lKavdhï i|yd wdrËKhg wod< .eg¨ j,g úi÷ï ,nd Èh hq;=h' fuu lKavdhï ;=<g <ud Y%ñlhka o n,y;aldÍ Y%uh i|yd wjodkug ,lajk ixl%uKsl Y%ñlhska o ̂ úfYaIfhka wvq ksmqK;d iys;& wúêu;a wxYfha Y%ñlhka o iy iudc wdrËK cd,fhka msg; isák jhia.; ck;dj o we;=,;a fõ'
j¾I 2017 § rch úiska 2017‐2021 j¾I j,g wod, —udkj ysñlï wdrËd lsÍu iy m%j¾Okh lsÍu i|yd cd;sl l%shdldÍ ie,eiau˜ t<s olajk ,§' ixl%uKsl Y%ñlhka iy <uqka we;=¿ wjodkug ,la jQ lKavdhï i|yd ysñlï ,nd§fuys we;s jeo.;alu l%shdldÍ ie,eiaula wkqidrfhka f.kyer olajhs' <uqka i|yd" l%shdldÍ ie,eiau u.ska <uhskag wk;=reodhl jevj, fh§u je<elaùu úfYaIfhka wjOdrKh lrhs' ixl%uKsl Y%ñlhska i|yd" ixl%uKsl Y%ñlhska wdrËd lsÍu iy iQrdlEu j<lajd,Su i|yd ixl%uKsl m%;sm;a;sh l%shd;aul lsÍu" cd;sl Y%u ixl%uK m%;sm;a;sh hdj;ald,Sk lsÍu" n|jd .ekSfï l¾udka;h úêu;a lsÍu iy kshdukh
52' j.lSï orkakka ;ukaf.a rdcldßj,g wkql+,j lghq;= lrk njg j.n,d .ekSu i|yd
53' cd;sl rdcHh fuys j.lSï orkakka f,i w¾: oelafõ ysñlï orkakka hkq mqrjeishka fyda m%;s,dNSka fõ
51' úYd, wd¾Òlhla ;=<" ;djld,sl" kïhlYS,S /lshdjka fmdÿ ;ekla jk w;r mQ¾K ld,Sk fiajlhska fjkqjg iajdëk fldka;%d;alrejka iy ksoyia fj,| fiajlhska n|jd .ekSu flfrys fhduq ù we;'
22iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
lsÍu" mQ¾j ‐ msg;aùï mqyqKq lsÍï isÿ lsÍu iy n,y;aldr Y%uh iy iQrd lEu je,elaùu i|yd úfoaYhka iuÕ iïnkaëlrKh lsÍug rch fmdfrdkaÿ fjhs' úfYaIfhkau ldka;d uQ,sl l=gqïNhka" wdndO iys; mqoa.,hska iy hqoaOfhka mSvdjg m;a jQ ldka;djkaf.a whs;sjdislï iqrËs; lsÍu i|yd jeo.;a wx.hla f,i iudc wdrËKh o wjOdrKh lr we;'
jevlsÍfï whs;sjdislï iy;sl lr .ekSu i|yd cd;Hka;r lïlre ixúOdkh iïuq;sh iy uq,a msgm; wkqu;lrk f,i" wka;¾cd;sl m%ñ;s ixúOdkhla f,i cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska Wmfoia ,nd § we;' l,ska wkqu;lrk l< iïuq;sfha ,ehsia;= j,g tl;= lsÍfuka" j¾I 2018 w. Nd.h jk úg n,y;aldr Y%uh u; jk cd;Hka;r lïlre ixúOdkh 29 jk iïuq;sh wkqu;lrk lrk njg j¾I 2017 wjika Nd.fha§ rch úiska wka;¾cd;slj iy m%isoaêfha fmdfrdkaÿ úh' wkqu;lrk lsÍu iy miq Ndú;h i|yd" rfgys ìï uÜgfï w;aoelSï fukau l,dmSh jYfhka fukau f.da,Sh jYfhkao mj;sk w;aoelSï ,nd §u i|yd cd;Hka;r lïlre ixúOdkh iydh jkq we;'
iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP 2018‐2022& hgf;a we;s Wmdh ud¾.hka" jev iy iudc wdrËdj ms<sn| uQ,sl uQ,O¾u iy whs;sjdislï ms<sn| cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ys f.da,Sh Wmdh ud¾.sl mrud¾:h iuÕ fukau" j¾I 2016 § nd,s m%ldYfha § ilia l< m%uqL;djka o iuÕ iu.dó fõ'
m%;sM, 3'1 ( <ud Y%uh iy tys wk¾:ldÍ iajrEmh ;=rka lsÍu
j¾;udkfha rfÜ 1% <ud Y%u jHdma;s wkqmd;h iqNjdoS foaYmd,k wêIaGdkh fya;=fjka <ud Y%uh Y%S ,xldfjka iïmQ¾Kfhkau ;=rka lsÍu iïnkaOfhka b;d iqnjd§ uÜgul mj;S' j¾I 2022 jk úg <ud Y%uh iy tys uq,skqmqgd oeóu i|yd wksjd¾h wOHdmk jhi jeä lsÍug iudkju /lshdjla i|yd wju jhi wjqreÿ 14 isg wjqreÿ 16 olajd jeä lsÍug lïlre wud;Hjrhd by<u uÜgñka fmdfrdkaÿ ù we;'54 2022 b,lalh u.ska 2025 ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾:h 8 ys b,lalh 8'7 m%;sia:dmkh lrhs' <ud Y%uh ;=rka lsÍu i|yd Yla;su;a l%shdldÍ ie,eiaula oekg l%shd;aul fjñka mj;sk kuq;a" th id¾:lj l%shdjg kexùu i|yd cd;sl uÜgfï yjq,aldß;ajhka ;=<ska ie,lsh hq;= m%h;akhla iy iïm;a wjYH jkq we;' ff;%md¾Yaúl ksfhdað;hka" f¾Çh wud;HdxY" m<d;a iy Èia;%sla uÜgfï n,OdÍka iy <ud Y%uh ms<sn| cd;sl fufyhqï lñgqfõ uÕfmkaùu hgf;a fm!oa.,sl wxYh iuÕ flakaø.;j iïnkaO fjñka" 2017 iema;eïn¾ udifha § zY%S ,xldfõ <ud fufyldr fiajh ;=rka lsÍu ms<sn| cd;sl m%;sm;a;shZ ckdêm;s;=ud úiska t<s olajk ,§' lïlre mÍËdj iy <ud wdrËl fiajd w;r iïnkaO;d Yla;su;a lsÍu wjYH jk w;r" ;jÿrg;a b;sßj mj;sk ieÕjqKq iy m%fõYh wmyiq <ud Y%uh fj; m%fõY ùu i|yd myiqlrKh lsÍu iy wdfhdackh lsÍu wjYH fõ'
Y%S ,xldj" ;srir ixj¾Okh wNsu;d¾: ^SDG& hgf;a" <ud wmpdr" iQrdlEu" mqoa., fj<|duiy <ud ysxikh iy
<uhskag tfrys ish¨ wdldrfha ysxikh iy jOysxid meñKùu ;=rka lsÍu" i|yd 16'2 b,lalhg wkql+,j <uhskag tfrys ysxikh wjika lsÍu i|yd f.da,Sh iyfhda.s;djh hgf;a —uq,amsrE˜ f.da,Sh rgj,a 13 fokdf.ka tla rgls' <uhskag tfrys ysxikhla fkdue; iy hym;a <ud wdrËK l%shdud¾. l%shd;aul lsÍu ;yjqre lsÍu i|yd cd;Hka;r lïlre ixúOdkh we;=¿ wdh;k .Kkdjl mq¿,a cd,hla l%shdldßj lghq;= lrhs' wkd.; Y%u n,ld ióËKhka u.ska <ud Y%uh ms<sn| o;a; tl;=l, hq;= w;r j¾I 2022 jk úg w;am;a lr .;hq;= Y=kH jHdma;sh uek.ekSug o oekg we;s mdol o;a; WmldÍjkq we;'
ksuejqu 3'1'1( <ud Y%uh ;=rka lsÍu i|yd m%;sm;a;s rduqjla iy kS;suh miqìula ks¾udKh lsÍu
;d¾lsl;ajh( <ud Y%uh ;=rka lsÍu i|yd" m%;sm;a;suh uÜgfï muKla fkdj" ìï uÜgfï mjd iuuqyq¾; lrk ,o ueÈy;aùï lsysmhla wjYH fõ' mQ¾j iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP 2013‐2017& hgf;a" cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ys zr;akmqr wdo¾YkhZ ixj¾Okh lsÍu iy l%shd;aul lsÍu ;=<ska ft;sydisl ch.%yKhla ysñ úh' ^by< <ud Y%u n<ldh iys;j uq,ska ÈiajQ" id¾:lj m%;spdr oelajQ Èia;%slalhls&' úêu;a jeú,s wxYh ;=< <ud Y%uh rys; l,dm i|yd WmfoaYkh lsÍu" rdcH ‐ fm!oa.,sl yjq,aldß;ajhka j¾Okh lsÍu" m%cd uÜgfï oekqj;a lsÍfï jevigyka meje;aùu iy lïlre mÍËK moaO;s Yla;su;a lsÍu u; wdo¾Ykh wjOdkh fhduq lrk ,§'
lghq;= lrk m%Odk fËa;%hka jkqfha (
² m%Odk mßmd,lhd jk Èia;%sla f,alïf.a kdhl;ajh hgf;a Èjhsfka b;sßj we;s wfkl=;a Èia;%slal 24 ;=< l%shd;aul lsÍu ‐ zr;akmqr wdo¾YkhZ m%;s.=Kkh lsÍu $ wkq.; lsÍu'
² <ud wdrËK jHdma;s ks,Odßka iuÕ iïnkaO ù" wúêu;a wxYfha <ud Y%uh wdjrKh lsÍu i|yd j;auka lïlre mÍËK moaO;sh mq¿,a lsÍu iy Yla;su;a lsÍu'
² fiajd kshqla;sh i|yd wju jhi wjqreÿ 14 isg 16 olajd jeä lsÍug mj;sk kS;s ixfYdaOkh lsÍu iy iu.dój wksjd¾h mdi,a hdfï jhi wjqreÿ 14 isg 16 olajd jeä lsÍug wOHdmk wud;HdxYh úiska m%;sm;a;s ieliSu'
54' 2017 fkdjeïn¾ udifha wd¾ckaákdj" nqjfkda wh¾ia" <ud Y%uh ;=rka lsÍu i|yd wLKavj w;am;a lr .ekSu ms<sn| IV f.da,Sh iïuka;%Kfha§ lrk ,o m%;s{dj n,kak' http://childlabour2017.org/en/resources/updates/pledges.
23iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
² wka;rdhldÍ <ud Y%uh ms<sn| mj;akd kshduk $ kS;s úêúOdk úu¾Ykh lsÍu iy wka;¾ wud;HdxY $ ksfhdað; iïnkaëlrKh iy iyfhda.S;djfhka ksjdrK lghq;= läkï lsÍu'
² ksrka;r wëËKh iuÕska <ud Y%uh wju lsÍu i|yd wka;¾ wud;HdxY $ ksfhdað; fufyhqï lñgqfõ j;auka jev ie,eiau l%shd;aul lsÍu'
² Èia;%sla uÜgñka orejkag fiajd imhk wod, ksfhdað; wdh;k $ wud;HdxY iuÕ iïnkaO jeäÈhqKq l< meñKs,s iy fhduq lsÍfï l%ufõohla mej;Su'
² Y%u n,ld ióËKh i|yd fudähq, we;=<;a lsÍu u.ska <ud Y%uh ms<sn| ks;sm;d o;a; /ia lsÍu i|yd Wmfoia §u'
m%;sM,h 3'2( ^wvq l=i,;d iys;& ixl%uKslhka jeäÈhqKq ùu i|yd iy wdka;SlrKhg ,lajQjka iQrdlEug ,laùfï wjOdku ^n,y;aldr Y%uh& wvq ùu i|yd Y%u fj<|fmd< m%;sM, Ndú;d lsÍu
fuu iqksis fufyjr jevigyk úiska Èh;a lrkúg" úfoaYSh /lshd wfmaËs;hska i|yd jk iuia: msg;aùï m%udKh my; jeà we;' ldka;d ixl%uKsl Y%ñlhska ^fndfyda ÿrg .Dy fiajd /lshd wxYhg& wiudkqmd;sl f,i mSvdjg m;a jQ kshduk l%shdud¾. fuu mßydkshg fya;= úh yelsh' flfia fj;;a" Y%u ixl%uK iy wdY%s; fma%IK ;ju;a o< foaYSh ksIamdÈ;hg ie,lsh hq;= odhl;ajhla imhk w;r" Tjqkaf.a mjq,a j, hemSu Tjqka u; r|d mj;shs' we;eï Y%S ,dxlsl fr.=,dis .Dy fiajh i|yd ixl%uKh jk ldka;djkaf.a msg;g .,d hdu je<elaùug wdfrdamKh lr we;s w;r" wfkla w;g fuu ldka;djkaf.ka fndfyda fofkla wúêu;a ixl%uKsl ud¾. fj; fhduqù we;ehs iel flf¾' n,y;aldr Y%uh iy mqoa., fj<odu ms,sn| wjia:d j,g wkq.; jk lïlre Y%u úNj;djh ieneúkau ;d;aúlh' lïlre ixl%uKh md,kh lsÍu;a" wLKav wNsfhda.hkag uqyqK §u;a" jevlrk jhfia iSñ; iqÿiqlï iys; ck;djf.a /lshd wfmaËdjka uq÷kam;a lsÍu;a ixl%uKh ùug n,dfmdfrd;a;=jkakka wLKavj wdhdpkh lrhs'
ksuejqu 3'2'1( Y%u ixl%uK" n,y;aldÍ Y%uh iy mqoa., fj<odu i|yd jQ kshduk rduqj Yla;su;a lsÍu
Y%S ,xldfõ ixl%uKsl m%;sm;a;sh iy kej; meñfKk ixl%uKsl Y%ñlhka kej; iudc.; lsÍu ms<sn|
wkq‐ m%;sm;a;sh fjk;a rgj,g wdo¾Yhla f,i ms<s.kq ,efí' flfia fj;;a" Y%u ixl%uKfhys w;sYhskau .;sl iajNdjh ie,ls,a,g f.k" oYlhlg wdikak ld,hlg fmr iïu; lrk ,o m%;sm;a;sh rg ;=<" l,dmfha iy .ukdka; rgj,a ;=< Y%u fj<|fmd< iemhqu iy b,a¨fï fjkialï jvd fyd¢ka ms<sìUq lsÍug yelsjk mßÈ ixfYdaOkh fjñka mj;S' ta yd iudkj" n|jd .ekSï l%shdj,sfha Wm ksfhdað;hskaf.a NQñldj kshdukh lsÍu i|yd jk cd,h mq¿,a lsÍug" úfoaY /lshd mk; iy Bg wod< kS;s ixfYdaOkh lsÍu wjYH fõ' iudk f,i" ixl%uKsl fiajlhkaf.a widOdrK n|jd .ekSï iy /lshd mßphkays wjOdkï iy.;Ndjh úfYaIs;j ie,ls,a,g .;a l<" n,y;aldÍ Y%uh iy mqoa., fj<odu ms<sn| kshduk rduqfjys mj;sk mr;r i|yd úfYaI mÍËdjla wjYH fõ' fuu fËa;%fha kS;s iy m%dfhda.sl hdj;ald,Sk lsÍu i|yd cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha n,y;aldr lïlre iïuq;sh" ^P29 ( 2014& m%Odk fhduq ,ËHh ,nd fohs'
lghq;= lrk m%Odk fËa;%hka jkqfha (
² úfoAYSh iy YS% ,xldj ;=, ixl%uKsl Y%ñlhska i|yd jk wLKav .eg¨ iy fjkiajk b,a¨u iy .;sl;djhka imqrd,Sug ke.S tk wNsfhda.hkag uqyqK §u i|yd" ixfYdaê; iy hdj;ald,Sk jQ lïlre ixl%uK m%;sm;a;sh ^200855& iïu; lsÍu iy l%shd;aul lsÍu'
² úfoaY /lshd mk; ixfYdaOkh lsÍu iy cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha ud¾f.damfoaYhg wkql+,j Wm ksfhdað;hskaf.a kshdukh fyda úhoï iy .dia;= we;=<;a lsÍu i|yd wkqnoaê; kS;sj,ska ´kEu tlla we;=,;a lsÍu' ^2018 § iïu; lsÍug kshñ;&
² n,y;aldr lïlre iïuq;sh ( P29) wkqu;lrk lsÍu i|yd mr;r úYaf,aIKh iy ixjdohg ,lalsÍu'
² rch" n|jd .ekSfï l%shdlrejka iy n|jd .ekSï ksfhdað; wdh;khka ;=<ska cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha idOdrK n|jd .ekSfï ud¾f.damfoaY iy m%;sm;a;s l%shd;aul lsÍu'
• ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: o¾Yl 10'7'1 wkql+,j" ixl%uKslhkaf.a jegqma wkqmd;hla f,i" n|jd.ekSfï msßjeh ms<sn| m¾fhaIK lsÍu'
ksujqu 3'2'2( ^wvq l=i,;d iys;& ixl%uKsl Y%ñlhka" wdmiq meñfKk ixl%uKslhka iy n,y;aldr Y%uh$mqoa., fj<odu u.ska mSvdjg m;a jQjka i|yd hym;a /lshd wjia:d i|yd iy hqla;sh i|yd m%fõYh iemhSu myiqlrKh lsÍu i|yd wdh;k Yla;su;a ùu'
ixl%uKsl Y%ñlhka úiska w;aolsk ,o wmfhdackhka w;r" wk¾:ldÍ l%shdjka f,i ie,flkafka mqoa., fj<|du iy n,y;aldr Y%uhhs' nyq md¾Yaúl oDIaGshla ;=,ska ñksia cdjdrï ms<sn| .eg¨j úi£ug wjYH jk w;r" je,elaùu" wdrËd lsÍu iy kvq mejÍu hk ff;%md¾Yaúl m%fõYhla Tiafia .eg¨j b,lal lr .; hq;= w;r" tu.ska wkd.;fha
55' úfoaY fiajd kshqla;s ld¾hdxYfha úêúOdk hgf;a Y%u ixl%uKhls'
24iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
§ ;srir je<elaùu i|yd ish¨ wxY .%yKh lr .kq ,efí' ixl%uKhg wod< wjodkï iy tajd wju lr.kafka flfiao hkak ms<sn|j; úkaÈ;hska y÷kd .ekSu" úu¾Ykh iy kS;suh mshjr .ekSu iïnkaO iSñ; Odß;djka; iy úkaÈ;hska i|yd iyk iy m%;sidOk fiajd ,nd .ekSfï yelshdj ms<sn| wjfndaOhla fkdue;s ùu hkdÈh ms<sn| oekqj;aNdjh wju ùfï mr;rhla mj;S' m%Odk b,lal.; lKavdhï folla isà( mqoa., fj<odfï úkaÈ;hska jk msßñka" ldka;djka iy <uhska fyda mqoa., fj<odfuys wjodkug ,laj isák wh;a" n,y;aldÍ Y%uh$mqoa., fj<odug tfrysj m%;sm;a;s iy m%dfhda.sl Ndú;hg n,mEï l< yels rcfha wdh;khkays ;ksmqoa., fyda iduQysl ksfhdað;hka" m%;sm;a;s iïmdolhska" jHdmdßlhskah' ixl%uKslhka ;u whs;sjdislï wdrËd lr idOdrK;ajh i|yd m%fõYh ,nd.ekSu i|yd" oekqj;aNdjh iy iún, .ekaùfï Wmdhud¾.hka fukau ÿla .ekú,s iy n,d;aul lsÍfï hdka;%Khka o wjYH fõ'
lghq;= lrk m%Odk fËa;%hka jkqfha (
² ixl%uKsl Y%ñlhska i|yd mQ¾j bf.kqï ms<s.ekSu ^Recognition of Prior Learning - RPL& i|yd hdka;%Kh iy ud¾f.damfoaY l%shd;aul lsÍu iy ukdj ilia lsÍu'
² kej; meñfKk ixl%uKslhska i|yd ukd /lshdjla fyda iajhx /lshd úl,amhka ;yjqre lsÍu i|yd Y%S ,xld úfoaY fiajd kshqla;s ld¾hdxYfha m%;s taldnoaO lsÍfï tallh iy rdcH /lshd fiajd u.ska ,nd fok fiajdjka jeä ÈhqKq lsÍu'
² ydïmq;=kaf.a ix.uh iuÕ iyfhda.S;djfhka m%Odk wxYj, Y%u ysÕh msrùu i|yd m%Yia; uÜgfï yelshdfjka hq;= kej; meñKs ixl%uKsl Y%ñlhskayg /lshd ia:dk.; lsÍfï fiajd iemhSu'
² mq¿,a kshdukhla Wfoid jk wdo¾Yhla ks¾udKh lsÍu i|yd rdcH wdh;k iy fiajd fhdaclhka iuÕ l=i,;d ms<s.ekSfï hdka;%Khka fufyhùu'
² msg;aùug iQodkï iy kej; meñKs ixl%uKslhkaf.a l=i,;d jvd;a fyd¢ka y÷kd.ekSu i|yd n,h mejreKq wdh;k ̂ ;D;shsl yd jD;a;Sh wOHdmk fldñIka iNdj iy Y%S ,xld úfoaY fiajd kshqla;s ld¾hdxYh& w;r iyfhda.S;djh jeäÈhqKq lsÍu iy ;D;shsl yd jD;a;Sh wOHdmk fldñIka iNdj iy Y%S ,xld úfoaY fiajd kshqla;s ld¾hdxYh w;r ta i|yd wjfndaO;d .súiqula we;s lr .ekSu'
² ;D;shsl yd jD;a;Sh wOHdmk fldñIka iNdj iy Y%S ,xld úfoaY fiajd kshqla;s ld¾hdxYh mqyqKq jevigyka úIh ud,djg jD;a;Sh iqrËs;;dj iy fi!LHh taldnoaO lsÍu'
² ixl%uKsl Y%ñlhska n|jd .ekSï iy /lshd m<mqreoao iudf,dapkh lsÍug iy Wmldrl fiajd iuÕ iïnkaO ùug cd;Hka;r jD;a;Sh iñ;s iïfï,kh ^ITUC& ys ixl%uKsl n|jd .ekSfï WmfoaYljrhd fufyhùu' WmfoaYljrhd" n|jd .ekSfï wdh;k f;dard .ekSu iy jvd oekqj;a ;SrK .ekSu i|yd úNj ixl%uKslhka i|yd ,efnk Wml%uhlao jkq we;'
² ixl%uKsl Y%ñlhska iy Tjqkaf.a mjq,a i|yd wjYH fiajd ,nd §u msKsi wod< fiajd iemhqïlrejkaf.a yelshdjka j¾Okh lsÍu'
² msßñka iy <uhska we;=¨ y÷kd.;a úkaÈ;hskag úfYaIs; /ljrK fiajdjka ,nd §u i|yd wdrËs; fiajd jeä ÈhqKq lsÍu'
² kS;súfrdaë l%shd mámdàka Tiafia cdjdrïlrejka i|yd kS;suh l%shdud¾. .ekSu" ysxikh y÷kd .ekSu" ffk;sl l%shd mámdá iy úu¾Yk l%shdj,sh ms<sn| ks,OdÍka mqyqKq lsÍu'
m%;sM,h 3'3( wúêu;a Y%ñlhska i|yd úfYaI wjOdkhla fhduq lrñka ish¨u Y%ñlhska i|yd iudc wdrËdj jeä ÈhqKq lsÍu
cd;sl uÜgñka wjYH mßÈ NdKav yd fiajd i|yd M,odhS m%fõYhla ,nd .; hq;= mßÈ jk" wju jYfhka w;HjYH fi!LHh myiqlï iy uQ,sl wdodhï iqrËs;Ndjh i|yd wjYH ish¨ wjYH;d ;sìh hq;= ldKavhla f,i iudc wdrËK ;,h cd;sl jYfhka w¾: olajd we;' iudc wdrËK fhdackd l%u .Kkdjla l%shd;aulj we;;a" ta i|yd m%fõYh iy m%úIagh imhkakka iy m%;s,dNSka hk fomd¾Yjh i|ydu wNsfhda.hls'
ksuejqu 3'3'1( iudc wdrËK wdjrK iy m%fõYh jeä lsÍu
wúêu;a wxYfha Y%ñlhska w;ßka úfYaIfhka jeäysáhka i|yd wdodhï iqrËs;Ndjh ms<sn| oekg mj;akd fhdackd l%u u.ska wm%udKj;a f,i fiajd imhkq ,efí' fiajdfha .=Kd;aulNdjh" wdjrKh iy uQ,H m%;s,dN m%udKd;aulNdjfhys wvqmdvq mj;S'57 fiajl w¾:idOl wruqo, ̂ EPF& iy fiajd kshqla;hkaf.a Ndrldr wruqo, ^ETF& hk úYd,;u odhl;ajfhka hq;= úY%du jegqma fkdjk úY%du m%;s,dN wdjrKh lsÍu iy tys ld¾hËu;dj by< kexùu wruqKq lr lghq;= lrk m%Odk fËa;%hka jkqfha(
56' fï jk úg f,dal nexl=j u.ska mq¿,a iudc wdrlaIK l%uhla" fi!LHh fiajd ixj¾Okh iy wOHdmk lafIa;%fha ixj¾Okh Wfoid iydh ,nd §u i|yd rcfha Kh iy ;dlaIKsl iydh ,nd§ ;sfí'
25iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
² j¾;udk fm!oa.,sl wxYfha fiajlhskaf.a 40% la jk fiajl w¾:idOl wruqof,ys wdjrKh w;sf¾l úêu;a wxYfha Y%ñlhskag fukau wúêu;a wxYfha Y%ñlhskago ysñjk mßÈ jeä lsÍu' j¾I 2017 jk úg Y%u n,ldh ñ,shk 8'2 la muK jk w;r" thg rdcH wxYfha ñ,shk 1'4 lg wêl m%udKhla we;=,;a jk w;r" b;sßfhka ñ,shk 2'6 la muKla fiajl w¾:idOl wruqof,ys wdjrKh ,nhs'
² wjYH ffk;sl l%shdud¾. iu. w¾:idOl wruqo,a úY%du fhdackd l%uhla njg m;alsÍug YlH;d wOHhkhla meje;aùu i|yd Wmfoia §u'57 .Dy fiajlhska" ixl%uKslhka iy iajhx fiajlhska yg fiajd kshqla;hkaf.a Ndrldr wruqo,g odhl;ajh ,nd §u i|yd l%shd;aul lrk hdka;%Khla mj;S' fuh" hï úY%dñl m%;s,dN u.ska wúêu;a wxYfha Y%ñlhska wdjrKh lsÍu jeä lsÍu i|yd iydh jkq we;'
,nd .kakd m%;sM,h 4( Wiia oekqu iy o;a; ckkh
;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: w;am;a lr .eksu i|yd" Y%S ,xldfõ idËs u; mokï jQ m%;sm;a;s iïmdokh" fufyhùu" wkd.; .uka ud¾. ms<sn| m%fËamKh iy ueÈy;aùu ie,iqï lsÍu i|yd o;a; iy oekqu W;amdokh w;HjYH fõ' tys jeo.;alu Y%S ,xldfõ tlai;a cd;Skaf.a ;srir ixj¾Ok l¾hh rduqj 2018‐2022 §o wjOdrKh lr we;' —jeäÈhqKq lrk ,o o;a;" oekqu l<ukdlrKh iy idËs u; mokï jQ m%;sm;a;shla i|yd˜ hk Odjk ldrl 1 hgf;a" —j¾I 2022 jk úg wiu;=,s;;djka iy mßmQ¾K iy m%;spdrd;aul ;SrK .ekSu iy;sl lsÍu i|yd Y%S ,xldfõ ck;dj jeäÈhqKq lrk ,o o;a;" oekqu l<ukdlrKfhys m%;s,dN w;am;a lr .ekSu˜ ;yjqre lsÍu i|yd tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkh iy Y%S ,xld rch taldnoaO jevms<sfj,la isÿ lsÍug lemù isà' oekqu mokï lr.;a wd¾Òlhla" äðg,alrKh jQ md,k l%shdj,Ska iy ck.ykh i|yd f;dr;=re fj; m%fõYh ,nd §u —oelau ‐ 2025˜ ixj¾Ok m%;sm;a;sho i|yka lrhs' tneúka iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP 2018‐2022& u.ska by< o;a; iy oekqu ckkh lsÍu m%uqL;djhla f,iska ilid we;' ´kEu wdldrhl ueÈy;aùula i|yd o;a; iy oekqu ,nd §u fld÷ kdráh f,i lghq;= lsÍu fya;=fjka" iqksis fufyjr jevigyk ys wfkl=;a m%uqL;djhka imqrd f.k wjika lsÍu i|yd fuu m%uqL;ajh iy ueÈy;aùu w;HjYH fõ'
jev f,dalhg wod, m¾fhaIK iy oekqu W;amdokh cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ys uQ,sl ksmqK;djhkaf.ka tlls' f.da,Sh" l,dmSh iy foaYSh uÜgfï w;S; mqreÿ u; mokïj" oekqfï mr;rh wju lsÍu iy idËs u; mokï jQ m%;sm;a;s iïmdokh iy ueÈy;aùï i|yd fõÈldjla ilia lsÍug wjYH oekqu ks¾udKh lsÍu Wfoid o;a; /ia lsÍu" tl;= lsÍu" úYaf,aIKh lsÍfï Odß;dj by< kexùfï § Y%S ,xldj fj; cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska ish ;dËKsl iydh ;jÿrg;a ,nd fokq we;'
,nd .kakd m%;sM,h 4'1( úYajdiodhl mßYS,l iy ys;ldó Y%u fj<|fmd< f;dr;=re ksrka;rj mj;ajd .ekSu iy m%;sm;a;s iïmdolhka" ksfhdað;hka iy fmdÿ ck;djg ta i|yd m%fõYh ,nd §u
Y%u fj<|fmd< o;a;j, .=Kd;aulNdjh iy wod<;ajh" l%shd;aul jk moaO;sh" iïm;a iy Odß;djh u; mokï fõ' cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha uE;§ isÿ l< wNHka;r ;lafiarejla u.ska wkdjrKh lrk mßÈ" l,dmfha wfkl=;a rgj,a iu. iei£fï§ Y%S ,xldfõ j¾;udk Y%u fj<|fmd< o;a; iy tys moaO;sh idfmaË jYfhka by< ;;a;ajfha mj;S' ta iu.u" wjYH;d ;lafiare lsÍu" Odß;dj f.dvkexùu iy Wmdhud¾.sl yjq,aldß;ajh f.dvkeÕSu yryd úi|d .; yels" j¾;udk moaO;sfha ysÕh ms<sìUq lrk" Y%u fj<|fmd< o;a;j, ksrjoH;djh" wod<;dj" ixLHd;h" m%fõYh iy ixikaokh ms<sn| wvqmdvq mj;S'
;j;a iqúfYaIS .eg¿jla jkafka idËs u; mokï m%;sm;a;s iïmdokh Wfoid l%udkql+,j iy {dkdkaú;j mj;sk o;a; Ndú;d lsÍu i|yd ff;%md¾Yaúl ksfhdað;hka i;= Odß;djhs' iqksis fufyjr jevigyk iy ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: rduqj hgf;a" cd;sl m%uqL;djka iy wkd.;fha jev lghq;= wjOdrKh lrk udkj ysñlï mokï lr.;a m%;sm;a;s iy ueÈy;aùï j¾Okh lsÍu iy l%shd;aul lsÍu i|yd ff;%md¾Yaúl ksfhdað;hka n,d;aul lr we;' ;jo" fuu m%;sm;a;s iy ueÈy;aùïj, ld¾hËu;dj iy wod<;ajh ksÍËKh lsÍu iy we.hSu i|yd ff;%md¾Yaúl ksfhdað;hka j.lsj hq;=h' tneúka" o;a; wjfndaO lr .ekSu iy úYaf,aIKh i|yd ksfhdað;hkaf.a Odß;dj ;SrKd;aulh' tjka m%Yakj,§ ff;%md¾Yaúl ksfhdað;hka iu. iómj iyfhda.Sj l%shd;aul jk" cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ys ueÈy;aùïj, ;sridr;ajh iy ysñldr;ajh flfrys tu.ska n,mEï we;s jkq we;'
,nd .kakd ksujqu 4'1'1( iïnkaêlrK hdka;%K lñgqj úiska ks;sm;d Y%u fj<|fmd< f;dr;=re W;amdokh iy wëËKh lrkq ,nhs
;d¾lsl;ajh( oekg mj;akd Y%u fjf<ofmd< o;a;hkays j¾.h" úIh m:h" m%fõYh iy .=Kd;aulNdjh w;r úYd, mr;rhla mj;S' iudc wd¾Òl o;a; rdYshla w;r" Y%u n,ld ióËK fidhd .ekSï ms<sn| o;a; /ia lsÍu iy oekqu yqjudre lr .ekSu" jd¾Isl iy ld¾;=uh jd¾;d m%ldYhg m;a lsÍug n,h mjrd we;s Y%S ,xldfõ m%Odk cd;sl wêldßh ckf,aLk yd ixLHd f,aLk fomd¾;fïka;=j fõ' ckf,aLk yd ixLHd f,aLk fomd¾;fïka;=j úiska <ud Y%uh iy tys
57' w¾:idOl wruqof,ys j;auka wjidk m%udKhka úY%dñlhskag m%udKj;a wdodhula W;amdokh lr .ekSug .ekSug m%udKj;a fkdjk f,i ie,flk w;r" th rfÜ jeäysáhkaf.a È.=ld,Sk meje;aug iïnkaO fõ'
26iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
krlu iajrEmh iïnkaO W;=re yd kef.kysr m<d;aj, ore oeßhka wdjrKh lr m%:u j;djg isÿ lrk ,o ^ikakoaO .egqfï fya;=fjka oYl .Kkdjla ;siafia isÿ lsÍug wiu;a úh&" <ud l%shdldß;aj ióËKh 2016 u.ska uE;§ ft;sydisl ikaêia:dkhlg <Õd ù we;' fuu Yla;su;a ch.%yK ;sìh§;a" úYajikSh iy j,x.= o;a; /ialsÍu" úYaf,aIKh iy jd¾;d lsÍu iïnkaOj ;jÿrg;a jeä ÈhqKq lsÍu i|yd wjldYhla mj;S' Wod( Y%u fj<|fmd< b,a,Sï" jD;a;Sh iqrËs;;dj iy fi!LHh iy j¾;udk Y%u fj<|fmd< m%jK;d iy wkd.; /lshd wjfndaO lr .ekSu i|yd w;HjYH wfkl=;a o;a;hka'
fiajd kshqla;sh iy fiajd úhqla;sh jeks úúO Y%u fjf<ofmd, o¾Ylj, j¾;udk w¾: ksrEmKhka" meyeÈ,sj" j,x.=Ndjh iy úYajikSh;ajhg we;s wvqmdvq" fjk;a rgj,a iuÕ Y%S ,dxlsl Y%u fj<|fmd, o;a; iei£fï§ wNsfhda.hls' Y%S ,xldfõ ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: idËd;a lr .ekSu i|yd Y%S ,xldfõ m%.;sh fufyhqï lsÍfï iy we.hSfï wmyiq;djhg fuh fya;= ù we;' ;jo" j¾I 2017 § tlai;a cd;Skaf.a MAPS fufyhqu ^Mainstreaming, Acceleration And Policy Support Mission) iy cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha ixckkd;aul fidhd ne,Su u.ska" Y%S ,xld rchg iy tys f¾Çh wud;HdxYj, j.lSï bgqlsÍug úfYaIfhka o;a; wjYH;d u; Wmdhud¾. .; lsÍu i|yd iSñ; Odß;djhla mj;sk nj" i|yka lr we;' tneúka" lïlre ixLHd{hkaf.a cd;Hka;r iuq¿fõ § ^ICLS& iïu; lrk ,o lïlre ixLHdf,aLk ms<sn| cd;Hka;r m%ñ;sj,g wkqj o;a; tl;= lsÍu" úYaf,aIKh iy fnod yeÍu ms<sn|j" o;a; tl;= lrkakka iy úYaf,aIlhska w;r" Odß;dj by, kexùfï § jvd;a ueÈy;aùï wjYH jk nj fmkajd fohs'
j¾;udkfha wod< Y%u fj<|fmd, o;a; fndfyduhla fndfyda wud;HdxY" fiajd fhdaclhska" nexl= iy m¾fhaIK wdh;k úiska /ialrkq ,efí' WodyrKhla jYfhka" Y%u ixl%uK m%jK;d ms<sn| o;a; tl;= lsÍu iy úYaf,aIKh Y%S ,xld úfoaY fiajd kshqla;s ld¾hdxYh úiska isÿ lrkq ,nk w;r" ksmqK;d ixj¾Okh iy jD;a;Sh mqyqKq wud;HdxYh úiska ksmqK;d mqyqKqj i|yd wod< o;a;hka tl;= lsÍu isÿ lrkq ,efí' ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomd¾;fïka;=j úiska /ia lrk ,o o;a;hkaf.ka fjkaj fuu o;a;hka /ia lsÍu isÿ lr we;' tneúka" m%ñ;s.;" kshdukh lrk ,o oekqï yqjudre hdka;%Khla uÕska .Kqfokq msßjeh wju lrkq muKla fkdj" m%;sm;a;s iïmdolhska" fiajd fhdaclhska iy fiajlhska w;r mj;akd f;dr;=re wiuñ;sho wduka;%Kh l< hq;=h'
/lshd W;amdokh" M,odhs Y%u fj<|fmd< md,kh iy iEu Y%ñlhl=f.au whs;sjdislï wdrËd lsÍu i|yd ueÈy;aùï iy m%;sm;a;s ie,iqï lsÍu" úYajikSh" j,x.= iy taldnoaO lïlre Y%u fj<|fmd< o;a;j, iq,N;djh iy m%fõYh uÕska jvd;a fyd¢kau oek .; yelsh' ff;%md¾Yùh ksfhdað;hka iy cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska jvd úYajdiodhl iy j,x.= o;a; tl;= lsÍu" cd;sl m%;sm;a;Ska iy ueÈy;aùï ilia lsÍu i|yd m%udKj;a jev o¾Yl M,odhSj fhdod .ekSu
iy iïnkaëlrK hdka;%Khla ia:dmkh lsÍu iy ta i|yd m%udKj;a o;a; tla/ia lsÍu i|yd talu;slj jEhï lrkq we;' ksYaÑ; ueÈy;aùï my; mßÈ fõ (
² o;a;" mr;r" ixLHd; yd m%fõY;djh ms<sn| mj;sk f;dr;=re fidhd .ekSu'
² m%;sm;a;sh ms<sn| oekqj;a lsÍu i|yd Y%u fj<|fmd, f;dr;=re moaO;s iïnkaO wjYH;d i|yd m%uqL;djh ,nd §u iy l%shdj,sh wëËKh i|yd iïnkaëlrK hdka;%K lñgqjla msysgqùu'
² Y%u fjf<ofmd, f;dr;=re iy ilia fkdl, o;a; j,ska iukaú; kùk hdj;ald,Sk mßYS,l myiq o;a; iuqodhka mj;ajd .ekSu'
² Y%u n,ld ixLHdf,aLk ms<sn| wdikak;u 19 jeks lïlre ixLHdf,aLk ms<sn| cd;Hka;r m%ñ; we;=,;a ixLHdf,aLk iïu; ys Ndú;h ms<sn| Odß;dj jeä lsÍu'
,nd .kakd ksujqu 4'1'2( idËs mokï lr.;a m%;sm;a;sh iy Ndú;h i|yd mj;akd lïlre fj<|m< o;a; Ndú;d lsÍug ksfhdað;hska Odß;djh ,nd f.k we;'
.=Kd;aul o;a; iqÿiq iy Wmdhud¾.sl jYfhka Ndú;d fkdl<fyd;a" wruqKg fj; t<ôh fkdyelsh' mj;sk o;a; f;areï .ekSu iy Ndú;d lsÍu iy ;SrK .ekSfï§ tajd ms<sìUq lsßu i|yd" jev f,dalh fjkia lrk ksfhdað;hka jk cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha ff;%md¾Yaúl ksfhdað;hkaf.a Odß;dj jeäÈhqKq lsÍu i|yd by< W;aidyhla wjYH fõ'
iqksis fufyjr kHdh m;%h ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾:hkays wka;¾.; wx.hla jk w;r" úfYaIfhka wNsu;d¾: 8 ys ms<sìUq flf¾' iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP 2018‐2022& iy ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: ys b,lal iy wNsu;d¾: lrd rfgys m%.;sh fuyhùu iy jd¾;d lsÍu iïnkaOfhka ff;%md¾Yaúl ksfhdað;hka iy cd;Hka;r lïlre ixúOdkh j.úh hq;=h' flfia fj;;a" j¾I 2017 § cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ixckkd;aul u.ska fy,s lrk mßÈ" ff;%md¾Yaúl ksfhdað;hka úiska fmdÿfõ fufyhqï iy we.hqï ms<sn| iSñ; Odß;djhla fmkakqï lrk w;r" ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: ikao¾Nh ;=< th Bg;a jvd jeäh' tneúka" jd¾;dlrKh iy fufyhqïlrKh ms<sn| ff;%md¾Yaúl ksfhdað;hka w;r tlÕ;dj" Odß;dj iy hdka;%K f.dv kexùu iïnkaOfhka jvd;a ueÈy;a ùu wjYH fõ'
f,dalh mqrd Y%u fj<|fmd< o;a; iy oekqu rch iy tys ksfhdað;dh;k úiska muKla fkdj jHdmdßl l=gqïN" m¾fhaIK wdh;k iy úYajúoHd, úiska ckkh lrkq ,nhs' Y%S ,xldfõ§" fuu m%Odk l%shdlrejka fndfyda úg fiñka l%shd;aul jk
27iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
w;r" tneúka o;a; iy oekqu oaú.=K fõ' oekg mj;sk iSñ; iïm;a m%fhdackhg .ekSu i|yd" yjq,aldß;aj f.d~keÕSu oekqu yqjudre lr .ekSfï fõÈldjla f,i lghq;= lrkq we;'
idËs u; mokï jQ m%;sm;a;s iïmdokh lsÍfï yelshdj jeäÈhqKq lsÍu" ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: 8 lrd .uka lsÍu iy ixj¾Okh i|yd iy cd;Hka;r yd cd;sl yjq,aldß;ajh jeäÈhqKq lsÍu i|yd ish idudðlhkag ;dËKsl iydh ,nd §u cd;Hka;r lïlre ixúOdkfh ys ld¾hNdrh fõ' ta i|yd jk ksYaÑ; ueÈy;aùï my; oelafõ'
² úúO l%ufõohka Wmfhda.S lr .ksñka úYajikSh o;a; tla/ia lsÍu iy úYaf,aIKhka i|yd ff;%md¾Yaúl ksfhdað;hkaf.a Odß;dj f.dvkexùu'
² ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: jd¾;d.; ikao¾Nh ;=< iqksis fufyjr ms<sn| wjfndaOh jeä ÈhqKq lsÍu'
² jeäÈhqKq lrk ,o o;a; tla/ia lsÍu" úYaf,aIKh iy oekqu yqjudre lsÍu i|yd rch" jdKsc uKav," m¾fhaIK wdh;k iy úYajúoHd, yryd yjq,aldß;ajh we;s lsÍu'
ie,iqï lsÍu" l%shd;aul lsÍu" fufyhùu" l<ukdlrKh" jd¾;d lsÍu iy we.hqï úêúOdk
fuu wxYh u.ska ksfhdað;hka iy cd;Hka;r lïlre f,alï ld¾hd,fha iqksis fufyjr jevigyfkys ^DWCP& wëËK ld¾hh l<ukdlrKh lsÍu i|yd .; hq;= l%shdud¾.h úia;r lrhs' ;jÿrg;a" tu.ska jHdmD;s iy jevigyka fufyhqï lsÍu" m%.;sh jd¾;d lsÍu iy we.hSu i|yd mj;sk hdka;%Kh úia;r lrkq we;'
w' cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ksfhdað; N+ñldj we;=¿ l%shd;aul lsÍu" ld¾h idOkh" fufyhqï" we.hqï úêúOdk
iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& l%shd;aul lsÍu iy ld¾h idOkh wëËKh lsÍu i|yd cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha fld<U ld¾hd,h úiska l%ufõo folla Ndú;d lrhs' bka tlla iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& uÜgfï ff;%md¾Yùh ld¾hidOl n,ldhla yryd jk w;r" fojekak jHdmD;s WmfoaYl lñgq yryd fõ'
mQ¾j foaYSh jevigyka j,§ isÿ l< mßÈu" iqksis fufyjr jevigyk ^DWCP& ld¾h idOl n,ldh úiska m%.;sh wëËKh lsÍu" jevigyka l%shd;aul lsÍfï§ we;sjk wNsfhda.hka úi£ug Wmfoia iy uÕ fmkaùu ,nd §u isÿ lrkq we;' iqksis fufyjr jevigyk ld¾h idOl n,ldfha iNdm;sjrhd jYfhka lïlre iy jD;a;Sh iñ;s in|;d
wud;HdxYfha f,alïjrhd lghq;= lrk w;r" Y%S ,xldj iy ud,Èjhsk i|yd jk cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ld¾hd,fha wOHËljrhd iu iNdm;s;ajh orhs' cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ld¾hd,h" f,alï ld¾hd,hl ld¾hNdrh bgq lrhs' ld¾h idOl n<ldfhys fiajH ksfhdað;hska" jD;a;Sh iñ;s iy Y%S ,xld rch ksfhdackh lrk idudðlfhl= f,i lïlre wud;HdxYh úiska idudðl;ajh orhs' fjk;a rdcH idudðlhka jk úfoaY /lshd wud;HdxYh" ksmqK;d ixj¾Ok yd jD;a;Sh mqyqKq wud;HdxYh jeks wfkl=;a idudðl f¾Çh wud;HdxY" wfkl=;a idudðlhska iuÕ cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska jHdmD;s l%shd;aul lrkq ,nhs' ,xld fiajd fhdaclhkaf.a ix.uh úiska fiajd fhdaclhka ksfhdackh lrkq ,nk w;r" iqksis fufyjr jevigyk (DWCP 2018-2022) i|yd w;aika lrk ,o fiajl ixúOdk úiska jD;a;Sh iñ;s ksfhdackh lrhs'
iqksis fufyjr jevigyfka ld¾h idOl n,ldh úiska cd;Hka;r lïlre ixúOdkh jevigyk iy whjeh ;=, m%ldYs; f,i" ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: iy cd;Hka;r lïlre ixúOdkh f.da,Sh m%;sM, iy o¾Ylhka we.hSu i|yd ixiohla f,io iqksis fufyjr jevigyk ys odhl;ajh ,nd §ug lghq;= lrkq we;' ld¾h idOk l<ukdlrKh i|yd" iqksis fufyjr jevigyk m%;sM, fufyhqï ie,eiau iy iqksis fufyjr jevigyk l%shd;aul lsÍfï fufyhqï ie,eiau jeks fuj,ï iuÕ jHdmD;sj, m%.;sh Wmfhda.S lrkq ,efí' ld¾h idOl n,ldh jirlg f;jrla /iafõ' iqksis fufyjr jevigyka ld¾h idOl n,ld /iaùfï §" ld¾hidOk wëËKh i|yd my; i|yka fuj,ï Ndú;d lrkq we;' jd¾Isl jev ie,iqï" hdj;ald,Sk iqksis fufyjr jevigyk fufyhqï iy we.hqï ie,eiau" wOHhk iy we.hqï fidhd .ekSï" rdcH m%;sm;a;s fjkialï ms<sn| hdj;ald,Sk iy wfkl=;a ixj¾Ok md¾Yajlrejkaf.ka wod, f;dr;=re hkdÈh'
w;sf¾l jYfhka" tjeks wjodkï iy wNsfhda. wju lsÍu i|yd m%.;sh" l%shd;aul lsÍfï wNsfhda.hka iy l%shdud¾. ms<sn|j oekqj;a lsÍu i|yd iqksis fufyjr jevigyka ld¾h idOl n,ldfha udisl iuiNdm;s;aj /iaùï meje;afõ'
ish¨u ;dËKsl iyfhda.S;d jHdmD;s iy mßmQrl .sKqï, iqksis fufyjr jevigyka ld¾h idOl n,ldhg jd¾;d l<o" jHdmD;shla wdrïNfha§ fjkaj msysá ff;%md¾Yaúl jHdmD;s WmfoaYl lñgqjla wdrïN flf¾' lñgqfõ uQ,dikh m%Odk m%;sLKav wud;HdxYfha f,alï Wiq,kq we;' md¾Yjldr wud;HdxYh lïlre wud;HdxYh fkdfõ kï" túg lïlre wud;HdxYfha ksfhdað;fhl= jHdmD;s WmfoaYl lñgq idudðlhl= fõ' ueÈy;aùïj, iajNdjhka ksrka;rfhka wëËKh lsÍu i|yd jHdmD;s WmfoaYl lñgqj iEu ld¾;=jl§u yuqjkq we;'
iqksis fufyjr jevigyfk ys m%;sM, ksÍËK ie,eiafï fukau ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: ys ish¨ o¾Ylhka i|yd
28iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
mdol f¾Ld msysgqjkq ,efí' o¾Yl i|yd f;dr;=re oaú;Shsl
m%Njhkaf.ka ,nd.; yels w;r" úfYaIfhka ;dËKsl
iyfhda.S;d jHdmD;s i|yd m%d:ñl o;a; tl;= lrkq ,efí'
o;a; mr;rhka iy f;dr;=re mej;sh yels wjia:dj,§"
cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska wjYH;djh u; m¾fhaIK
wOHhkhka iy ióËK isÿ lrkq we;s w;r" tmuKla fkdj"
ff;%md¾Yaùh hdka;%K iu. WmfoaYkhka isÿ flfrkq we;'
tlai;a cd;Skaf.a ;srir ixj¾Okh ms<sn| rduqj ^UNSDF& ;=<
we;=¿j" wëËK ld¾hhka i|yd o¾Yl fmdaIKh lsÍu i|yd
cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska f;dr;=re mr;rhka msrùu
i|yd wod, m¾fhaIK isÿ lrkq we;'
iqksis fufyjr jevigyk ilia lsÍu ;=< ksrjoH f,i
m%udKd;aul iy .=Kd;aul f;dr;=re iys;j h:d¾:jd§
b,lal iy m%;sM, y÷kd .ekSu i|yd iEu W;aidyhlau
ord we;' ta yd iudkj" ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: iy
iqksis fufyjr jevigyfka b,lalhka imqrd .ekSu i|yd
cd;Hka;r lïlre ixúOdkh odhl;ajh ksÍËK iy we.hqï
Wmdh ud¾. ksrEmKh lrk w;r" wjYH wjia:djkays§ iqksis
fufyjr jevigyka m%.;sh ksÍËKh lsÍu i|yd ;srir
ixj¾Ok wNsu;d¾: o¾Yl fhdodf.k ;sfí' óg wu;rj"
iqksis fufyjr jevigyfka yria lemqï m%;sm;a;s Odjk
ldrlhkays jeo.;alu ksÍËKh lsÍu iy we.hSfï l%ufõoh
ie,ls,a,g f.k ;sfí( ia;%S mqreI iudkd;au;djh iy fjkia
f,i fkdie,lSu" ff;%md¾Yaùh;ajh iy iudc ixjdoh" .egqï
ixfõ§;dj" mdßißl ;srirNdjh iy cd;Hka;r lïlre
m%ñ;Ska m%j¾Okh lsÍu wdÈhhs'
wd' wjOdkï
iqksis fufyjr jevigyfk ys ie,iqï l< ish¨u m%;sM, rcfha m%;sm;a;sh iy ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: iuÕ iumd;j we;' flfia fj;;a" iqksis fufyjr jevigyfka ys ÿ¾j, l%shdldß;ajh iuÕ ne÷Kq m%Odk wjodkï jkafka" j;auka iNd. wdKavqfõ wkfmaËs; foaYmd,k wia:djr;ajhhs' ;j o wjYH mQ¾j wjYH;d iy Wmldr i|yd rcfha lemùu fkdue;s ùuo ksfhdað;hskaf.a ÿ¾j, ueÈy;a ùu;a foaY.=Ksl$ld,.=Ksl ;;a;ajhka fya;=fjka l%shd;aul lsÍu m%udo ùu;a iy m%udKj;a iïm;a fkd;sîuhs'
iqksis fufyjr jevigyfk ys m%;sM, ,nd §u i|yd rg ;=< mj;sk foaYmd,k ia:djr;ajfha iDcq odhl;ajhla mj;S' j;auka iNd. wdKavqj 2019$2020 jk f;la l%shd;aul ùug kshñ;h' foaYmd,k ia:djr;ajh iu. ne÷Kq wjodkï l<ukdlrKh lsÍu fndfyda ÿrg wud;HdxY uÜgfï § isÿ lrkq we;' w;S;fha w;aoelSï u.ska foaYmd,k ;ka;%fhys fjkialï uOHfha iqksis fufyjr jevigyk l%shd;aul lsÍfï§" M,odhS tjeks hdka;%rKhka fmkakqï lr ;sfí' tmuKla fkdj" iqksis fufyjr jevigyk ys ish¨ fhdað;
ueÈy;aùï iy m%;sM,hka rg ixj¾Okh lsÍu i|yd uQ,sl jk .eg¨ iy wNsfhda. fõ' tneúka" foaYmd,k uqyqKqjrfha isÿjk fjkialï" fiajd kshqla;sh" Y%u fj<|fmd< md,kh iy fiajd kshqla;sfha§ wjOdkug f.dÿreúh yels whf.a whs;sjdislï iq/lSu jeks uQ,sl wjYH;djhka mßmd,kh i|yd jeo.;a fõ' l<ukdlrK wxYh hgf;a úia;r lr we;s mßÈ" f¾Çh lïlre wud;HdxYh iu. udisl /iaùï iy ish¨ ;dËKsl iyfhda.S;d jHdmD;s i|yd ff;%md¾úl jHdmD;s WmfoaYl lñgq úiska wúêu;a l%shd;aul lsÍu iïnkaO wjodkï wju lsÍug lghq;= lrkq we;'
iqksis fufyjr jevigyk l%shd;aul lsÍu i|yd ish¨ ksfhdað; iyfhda.h w;HjYH fõ' iqksis fufyjr jevigyfk ys m%;sM, iy l%shdmámdáh ilia lsÍu i|yd foaYSh m%uqL;djka y÷kd .ekSfuka" ff;%md¾Yaúl ksfhdað;hska iy bka Tíng w¾:dkaú; f,i iyNd.S ùu i|yd mq¿,a iy ixlS¾K l%shdj,shla isÿ lrk ,§' iqksis fufyjr jevigyk l%shd;aul lsÍu iy wëËKh lsÍu i|yd ksfhdað;hskaf.a whs;sh iy lemùu flfrys fuu l%shdj,sh fya;= úh' iqksis fufyjr jevigyfk ys ixj¾Okh w;r;=r" tla tla m%;sM,h hgf;a tu m%;sM, ,nd .ekSu i|yd ksfhdað;hskaf.a N+ñldj m%ldYhg m;a lrk f,i okajk ,§' ksfhdað;hskaf.a N+ñldj ms<sn| ieuf.a myiq mßYS,kh iy wëËKh i|yd foaYSh m%uqL;d kHdih ish¨ ksfhdað;hska w;r fnod yßk ,§' ;jÿrg;a" iqksis fufyjr jevigyfk ys w;aika lrk ,o lKavdhï iuÕ ff;%md¾Yaúl ld¾h idOl n,ldh iEu udi 4 lg jrla /iaùï mj;ajd" jevigyka fyda jHdmD;s l%shd;aul lrkakka uqyqK fok wNsfhda.hka ksrdlrKh iy Wmfoia ,nd §u i|yd ;j;a hdka;%Khla mj;S'
j¾;udkfha rfÜ mj;sk oeä kshÕh" .xj;=r iy kdhhEï fya;=fjka rfÜ úYd, Èia;%slal .Kklg isÿjk ksrka;r n,mEu" rfgys kj wjOdkuls' foaY.=Ksl úm¾hdi iy wfkl=;a iudÔh iy wd¾Òl wjodkï wju lr .ekSu wruqKq lr" iEu uÜgul§u md¾Yjlrejka oekqj;a lsÍu" jHdmdr wúksYaÑ; ie,iqïlrKh" c, l<ukdlrKh iy wmo%jH l<uKdlrKh i|yd kj jevigykla y÷kajd § we;'
Y%S ,xldj uOHu uÜgfï wdodhï iys; rgla f,i j¾.SlrKh lrkq ,nk w;r" j¾;udkfha m%odk iy wdh;ksl uQ,H lghq;= i|yd úúO fldkafoaisj,g uqyqK § ;sfí' ;jÿrg;a" rfÜ wd¾Òl ;;a;ajh fya;=fjka ixj¾Ok md¾Yajlrejka fhdojk wruqo,a wvq lsÍuo iïm;a fhoùu i|yd wNsfhda.hla fõ' flfia fj;;a" uE; w;S;fha §" cd;Hka;r lïlre ixúOdkh id¾:l f,i ueÈy;aùï isÿ lr we;s w;r" .%dóh /lshd wdo¾Y" <ud Y%uh ;=rka lsÍu" wfkl=;a wh w;r ixl%uKsl Y%ñlhkag Wmldr lsÍu i|yd lghq;= lsÍfï§ id¾:l ù ;sfí' ixj¾Okh lr we;s wdo¾Yhka m%j¾Okh lsÍu i|yd ixj¾Ok md¾Yajlrejka iuÕ ;jÿrg;a ixjdo meje;aùu iy wruqo,a ,nd .ekSug fhdackd" rch iuÕ ;dËKsl iyfhda.S;djg ueÈy;a ùfï wruqo,a iemhSu i|yd
29iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
rch iuÕ kj yjq,aldß;ajh iïm;a n,uq¨ .ekaùu i|yd
cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ;dËKsl iydh ,nd §u" iïm;a
fhoùu i|yd isÿ l< iuyrla wju lsÍfï mshjrhka fõ'
wruqo,a ie,eiau
Y%u fj<|fmd< iy iqnidOkh iïnkaO iïmQ¾K mrdihl
m%;sm;a;s iy jevigyka.; Wmfoia iy ud¾f.damfoaY
iemhSu uQ,sl jQj;a" cd;Hka;r lïlre ixúOdkh wruqo,a
imhk wdh;khla fkdfõ' md¾Yjlrejka iuÕ iqksis
fufyjr jevigyk l%shd;aul lsÍu i|yd wjYH iïm;a
jeäÈhqKq lsÍu i|yd hdka;%K lsysmhla wkq.ukh lrhs'
úfYaIfhkau rch i|yd m%;sm;a;shla fyda l%shdldÍ
ie,eiaula ilia lsÍu i|yd cd;Hka;r lïlre ixúOdkh
iyfhda.h ,nd § we;s iuyr ueÈy;aùï j,§" cd;sl whjeh
u.ska wod< f¾Çh wud;HdxY yryd m%;smdok fjka lrkq
,nk w;r" wjYH wjia:djkays§ ;dËKsl fhojqï yryd
cd;Hka;r lïlre ixúOdkh ish iyfhda.h ,nd fokq we;'
ksoiqkla jYfhka" m%uqL;ajh 3 fj; iDcqju iïnkaOj we;s
<ud Y%uh ms<sn| m%;sm;a;sh iy l%shdldÍ ie,iqï l%shd;aul
lsÍu i|yd jk wLKav W;aidyhka o we;=,;a" iqksis fufyjr
ksuejqï .Kkdjla i|yd iydh ùug rchg yels jkq we;ehs
wfmaËd flf¾' ta yd iudkj" iqksis fufyjr jevigyfka
cd;sl m%uqL;djka ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: iu. iómj
ne| we;s w;r" tneúka fuu wruqKq imqrd .ekSu i|yd
rch" ixj¾Ok yjq,alrejka iy tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkh
iuÕ cd;Hka;r lïlre ixúOdkh we;s lr.;a iïm;a
taldnoaO lsÍu i|yd m%d.aOkSlrKh lrkq ,efí' flfia
fj;;a" iudÔh md¾Yajlrejkaf.ka whjeh wfmaËd fkdl<
yels jqjo j;auka iqksis fufyjr jevigyk ixj¾Okh
lsÍu i|yd WmfoaYhka u; wfkHdkHj tlÕ jQ mßÈ" tys
m%uqL;djkag wkql+,j udkj iy fjk;a iïm;a iemhSug
iudc yjq,alrejka lemù isá;s'
iajlSh ks;H iïm;a ;=,ska iy wdOdr imhk m%cdjg msúiSu
;=<ska ndysr wruqo,a fhoùfï § Yla;su;a wdOdrl NQñldjla
bgqlsÍug cd;Hka;r lïlre ixúOdkh úiska lghq;= lrkq
we;' iqksis fufyjr jevigyk 2018 ‐ 2022 i|yd m%uqL;d
m%;sM, 1 iy 3 hgf;a jk ksujqï i|yd oekgu;a iïm;a
fhdojd ;sfí'
;jÿrg;a" wruqo,a n,uq¨ .ekaùu i|yd wruqo,a mr;r iy úNj iïm;a uQ,dY% y÷kd .ekSu i|yd" kjÈ,a,sfhys msysá iqksis fufyjr ;dËKsl iydh lKavdhu" nexfldlaj, msysá m%dfoaYSh ld¾hd,h iy ðkSjd ys msysá uQ,ia:dkh iu. cd;Hka;r lïlre ixúOdkh iómj lghq;= lrkq we;'
WmfoaYkh iy ikaksfõok Wmdh ud¾.
fuu iqksis fufyjr jevigyk ikaksfõokh iy m%j¾Okh lsÍfï l%shdldrlï ;=kla we;' tkï" m%;sm;a;suh fjkialï" oekqj;aNdjh by< kexùu iy iyfhda.s;djh j¾Okh iy iïm;a n,uq¨ .ekaùuhs' tu ksid" iqksis fufyjr kHdh m;%h iy iqksis fufyjr jevigyk ms<sn|j ksfhdað; idudðl;ajh" udOHfõ§ka" md¾,sfïka;= uka;%Sjreka" fm!oa.,sl wxYh" m¾fhaIK lKavdhï iy úoaj;=ka iy mq¿,a isú,a iudch iy ixj¾Ok md¾Yajlrejka fj; ld¾hËu WmfoaYkh iy ikaksfõokh b;d jeo.;a fõ' fï ld¾hh i|yd" wod< m¾fhaIK u.ska idËs u; mokï jQ m%n, m%pdrh isÿ lsÍu" hym;a mqreÿ iy id¾:l;ajhka ms<sn| m%p,s; lsÍu iqksis fufyjr m%;sm;a;s ms<sn| jvd mq¿,a wjfndaOhla we;s lsÍu i|yd fnfyúka M,odhS l%uhla jk w;r" iuia: j¾Okh iy ;srir ixj¾ê; mokï u; mokï jQ oekqj;a lsÍï wod< m¾fhaIK u.ska isÿ lsÍu m%Odk fõ'
ikaksfõokh iy m%j¾Okh i|yd Ndú;d l< hq;= Wmdh ud¾. jkqfha m%;sm;a;s ms<sn| flá igyka" W.;a mdvï iy hym;a Ndú;hka ms<sn| l;d" ff;%udisl úoahq;;a mqj;a ,sms" hdj;ald,Sk fjí wvú iy wfkl=;a foaYSh NdIdj,ska jvd;a mq¿,a fma%Ëlhska i|yd b,lal.; øjH i|yd fjk;a iudc udOH fuj,ï iy jeä wdjrKhla ,nd §uhs ‐ fuh cd;Hka;r lïlre ixúOdkh iy fuu iqksis fufyjr jevigyk ms<sn| fmdÿ oekqj;aNdjh iy me;slv jeäÈhqKq lsÍug o odhl fõ'
cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha fld<U ld¾hd,hg lem jQ ikaksfõok flakaøSh ia:dkhla mj;sk w;r" iy tlai;a cd;Skaf.a fkajdisl iïnkaëldrl ld¾hd,h hgf;a tlai;a cd;Skaf.a ikaksfõok lKavdhfï odhl;ajh ,nd .ekSu isÿ lrhs' fld<U ld¾hd,h" md¾,sfïka;=fõ ksfhdacH l:dkdhljrhd úiska j¾;udkfha iNdm;s;ajh fydnjk md¾,sfïka;= wkqldrl iNdjla yryd ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: l%shdj,sh m%j¾Okh lrk" tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkfha ;srir ixj¾Ok wNsu;d¾: lKavdhfuys idudðlhl=o fõ'
30iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
weu
qKqu 1 ( i
qksis f
ufy
jr j
evigy
fky
s ^D
WC
P& m
%;sM, k
Hdih
iqk
sis f
ufy
jr j
evigy
k (
DW
CP)
m%uqL;
djh 1( ;
srir" wk
a;¾.
%yK
Sh i
y i
qksis
/l
shd W;
amdo
kh l
sÍu
wod,
cd;
sl i
xj¾Ok
m%uqL;
djh i
y $
fy
da tl
ai;
a cd;
Skaf.
a ;srir i
xj¾Ok
h m
s<sn|
rdu
qfjy
s ^U
NSD
F& m
%;sM,h
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾:
wN
su;
d¾:h 1
( o
ßø;
dj t
ys i
eu w
dldr
hl
skau i
eu ;
eksk
au w
jik
a lsÍu
wN
su;
d¾:h 5
(
ia;
%S mqreI
iudk
d;au;
djh w
;am;
a lr.
ekSu i
y l
dka;
djk
a yd .
eyeK
q <uhsk
a n,.
ekaùu
wN
su;
d¾:h 8
(
ieu
g o
rd.
; y
els" wk
a;¾.
%yK
Sh i
y ;
srir w
d¾Òl
j¾Ok
hl
a" iïmQ¾K
yd M,odh
S /l
shdj
la y
d ieu
g f
.!r
jdk
aú;
jD;
a;shl
a ,eî
u m
%j¾Ok
h l
sÍu
wN
su;
d¾:h 10
( r
gj,a w
e;=<;
iy
rgj,a w
;r w
e;s w
iudk
;dj
wvq l
sÍu
tl
ai;
a cd;
Skaf.
a ;srir i
xj¾Ok
h m
s<sn| r
duqj ^
UN
SDF&
Odj
k l
drl
1 (
jeä
ÈhqK
q lrk
,o o
;a;
" oek
qu l
<uk
dlrK
h i
y i
dËs u
; m
ok
ï j
Q m%;
sm;
a;shl
a i|y
dOdj
k l
drl
2 (
Yl
a;su;
a" k
jH
rdc
H wdh
;k
iy
wLK
av i
duhl
a Wfoid ueÈ
y;
a ùu
Odj
k l
drl
3 (
udk
j i
qrË
s;N
djh i
y i
udc
‐wd¾
Òl
m%;
HiaÒ;
shOdj
k l
drl
4 (
foaY
.=K
sl ú
m¾hdi
iy
wdm
odj
ka i
|y
d m
%;Hi
aÒ;
sh j
eä È
hqK
q lsÍu i
y m
ßir l
<uk
dlrK
h Y
la;
su;
a lsÍu
iqk
sis f
ufy
jr j
evigy
k m
%;sM,h 1'1
( Y
%S ,xl
d Y
%u n
,l
dhg h
ym;
a jeä
/l
shd wjia:dj
ka ;
sîu
md¾
Yjl
rej
ka
wOHd
mk
wud;
HdxY
h¦ k
smqK
;d ixj
¾Ok
yd fh!j
k l
ghq;
= wud;
HdxY
h¦ ck
udO
H w
ud;
HdxY
h¦
;dË
Ksl
wdh
;k
¦ ,xl
d fiajd fhdac
lhsk
af.
a ix.
uh ^
EFC& iy
wk
qnoaO j
Hdmdr
idu
dðl
ixú
Odk
^B
MO
S &¦ fm!o
a.,sl
wxY
h ñ
ksian, y
d /
lsrË
d fomd¾
;fïk
a;=j ^
DO
ME&
¦ cd;
sl m
%;sm;
a;s i
y
wd¾
Ól
lghq;
= wud;
HdxY
h¦ cd;
sl Y
%u w
OHh
k w
dh;
kh¦ Y
%S ,xl
d ixj
¾Ok
mßmd,
k w
dh;
kh
l÷rg h
á;
, m
yiql
ï w
ud;
HdxY
h¦
jeú
,s l
¾udk
a; y
d l
¾udk
a; w
ud;
HdxY
h¦
jD;
a;Sh i
ñ;
s¦ w.
%dud;
H l
d¾hd,
h¦
iudc
iqnidO
k w
ud;
HdxY
h¦
ldk
a;d
yd
<ud
lghq;
= wud;
HdxY
h¦
lïl
re
fomd¾
;fïk
a;=j¦ iq¿
yd uOH
mßudK
jHj
idh
wud;
HdxY
h¦ cd;
sl j
hjidh
ixj
¾Ok
wêl
dßh¦
ksmqK
;d ixj
¾Ok
wud;
HdxY
h¦ c
d;sl
m%;
sm;
a;s i
y w
d¾Ól
lghq;
= wud;
HdxY
h¦ ú
foaY
/l
shd
wud;
HdxY
h¦ Y
%S ,xl
d úfoaY
fiajd k
shql
a;s l
d¾hdx
Yh¦ jD;
a;Sh ;
dËK
sl w
êl
dßh¦ mqy
qKq w
dh;
k
^NA
ITA
/ TV
EC&¦
mQ¾j m
qyqK
q wdh
;k
úY
ajúoHd
,¦ jdK
sc u
Kav, $
iud.
ï
tal
dnoaO i
ïm;
a rdu
qj ^t' c' fv
d,¾&
wei
a;fï
ka;
= .;
lr w
e;
n, .
ekaúh h
q;=h
fvd,
¾ ñ
,shk
4
fvd,
¾ ñ
,shk
6'1
31iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾: o
¾Y
lh 8
'5'2
ia;
%S mqreI
Ndj
h"
jhi i
y w
dndê
; i
ys;
;ek
e;a;
ka ù
u w
kqj ú
/l
shd
wk
qmd;
hmdo
l
f¾Ldj
(^j
¾;
udk
;;
ajh&(
ldk
a;d 7'
0%
^Y%'n
'i'
2016
&msßñ
2'9%
^Y
%'n'i
' 2
016&
jhia l
dKavh
15‐2
4
21'6
%
25‐2
9
9'2%
30‐3
9
2'4%
40+
0'8%
^Y
%'n'i
'
2016
&wdn
dê;
mqoa.
,hsk
a ( w
od<
fk
dfõ
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾: o
¾Y
lh 8
'6'1(
wOHd
mk
h" /
lshdj
fy
da mqy
qKqjl
fk
dfhfok
;reK
^jhi w
jq' 15
‐ 2
4&
wk
qmd;
h
mdo
l
f¾Ldj
(21
'6%( ^Y
%'n'i
' 2
016&
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾: o
¾Y
lh 1
0'2'
1( i
a;%S m
qreI
Ndj
h"
jhi i
y w
dndê
; i
ys;
;ek
e;a;
ka ù
u w
kqj w
dodh
ï
f¾Ldf
jk
a 50%
g m
y< u
Ügfï Ô
j;
a jk
ck
wk
qmd;
hmdo
l
f¾Ldj
( fk
dmj;
Sb,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾: o
¾Y
lh 10'
4'1( o
< f
oaY
Sh k
sIamdÈ
;fha Y
%u N
d.h
mdo
l
f¾Ldj
( 27
'1% ^ck
f,aLk
y
d ixL
Hdf,aLk
fomd¾
;fïk
a;=fõ ^c'i
'fo'&
jd¾
Isl
cd;
sl .
sKqï
wei
a;fïk
a;= ‐ 2
015&
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾: o
¾Y
lh 1
3'3'
1( m
%d:ñl
" oaú;
Sl y
d ;
D;Sl
úIhud,
d i|y
d tal
dnoaO ,
sys,a l
sÍu" wk
q.;
l
sÍu" n,mEu
wju l
sÍu i
y m
Q¾j w
k;
=re
weÕ
ùï l
rk
,o r
gj,a i
xLHd
jmdo
l
f¾Ldj
( fk
dmj;
Sb,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾: o
¾Y
l
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾: o
¾Y
lh 5
'5'2
l<uk
dldr
;k
;=re
orK
ldk
a;dj
kaf.
a wk
qmd;
hmdo
l
f¾Ldj
(28
'4% ^Y
%'n'i
' ^L
FS&"
c'i
'fo' ^D
CS&
201
6&
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾: o
¾Y
lh 8
'5'1
jD;
a;sh"
jhi i
y w
dndê
; i
ys;
;ek
e;a;
ka ù
u w
kqj l
dka;
djk
af.
a iy
msßñk
af.
a idu
dkH
meh
l b
mhSu
mdo
l
f¾Ldj
(fk
dmj;
Sb,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
32iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
iqk
sis f
ufy
jr j
evigy
k m
%;sM,h 1'2
(
úY
d, c
k.
yk
hl
a i|y
d ;
dËK
sl m
%.uk
hk
a iy
wfk
l=;
a wfmaË
s; f
j<|fmd<
b,a,Sï j
,g m
%;spdr
oel
aùu W
foid cd;
sl W
mdh
ud¾
.hl
a l%shd;
aul
fjñk
a mej
;Su
md¾
Yjl
rej
ka
ksmqK
;d ixj
¾Ok
wud;
HdxY
h¦ <ud y
d l
dka;
d l
ghq;
= wud;
HdxY
h¦ ck
udO
H wud;
HdxY
h¦ l
ïl
re
wud;
HdxY
h¦
lïl
re
fomd¾
;fïk
a;=j¦
Y%S ,
xld
úfoaY
fiajd
kshql
a;s l
d¾hdx
Yh¦
úfoaY
/l
shd
wud;
HdxY
h¦ ,
xld fiajd fhdac
lhsk
af.
a ix.
uh ̂
EFC&¦ j
D;a;
Sh i
ñ;
s ̂TU
&¦ c
d;Hk
a;r u
Q,H
ixi
a:dj
^IF
C&
rdc
H mßmd,
k w
ud;
HdxY
h¦ wdn
dê;
hsk
a iuÕ
jev
lrk
lK
avdh
ï¦ ñk
sian, y
d /
lsrË
d fomd¾
;fïk
a;=j¦ iudc
iqnidO
k w
ud;
HdxY
h¦ iudc
fiajd fomd¾
;fïk
a;=j¦ uy
dk.
r y
d niak
dysr
ixj
¾Ok
wud;
HdxY
h¦
m<d;
a md,
k wdh
;k
¦ uOHu
bxð
fk
are
WmfoaY
k l
d¾hdx
Yh ^ C
ECB&
¦ bÈl
sÍï l
¾udk
a; ixj
¾Ok
wêl
dßh ^C
IDA&¦ w.
%dud;
H l
d¾hd,
h¦
cd;
sl wmk
hk
lrej
kaf.
a uK
av,h¦
,xl
d fiajd
fhdac
lhsk
af.
a ix.
uh ^
EFC&
iu.
wk
qnoaê;
l,dm
Sh j
dKsc u
Kav,¦
Y%S
,xl
d l
¾udk
a; y
d jdK
sc u
Kav,h ^
FCC
ISL&
¦ l
¾udk
a; y
d jdK
sc l
ghq;
= wud;
HdxY
h¦
m%d:
ñl
l
¾udk
a; wud;
HdxY
h¦
Èia;
%sla f,al
ïjrek
a¦ cd;
sl m%;
sm;
a;s y
d wd¾
Òl
l
ghq;
= wud;
HdxY
h¦
iudc
iún, .
ekaùu" iqN
idO
kh y
d Wvrg W
reu
h m
s<sn| w
ud;
HdxY
h¦ m<d;
a uÜgfï w
dh;
k¦
wdf
hdac
k uK
av,h¦
wdm
od
l<uk
dlrK
wud;
HdxY
h¦
mßir wud;
HdxY
h¦
f,dal
nex
l=j iy
wdi
shdk
q ixj
¾Ok
nex
l=j¦
úÿ,sn, y
d mqk
¾ck
kSh n
,Y
la;
s wud;
HdxY
h¦
cd;
sl ;
reK
iN
dj¦
rch ‐
wOHd
mk
$ W
iia w
OHd
mk
$ k
smqK
;d ixj
¾Ok
$ l
dka;
d l
ghq;
=
tal
dnoaO i
ïm;
a rdu
qj ^t' c' fv
d,¾&
wei
a;fï
ka;
= .;
lr w
e;
n, .
ekaúh h
q;=h
fvd,
¾
30"
000
fvd,
¾
351
"620
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾: o
¾Y
l
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾: o
¾Y
lh 4
'4'1(
l=i,;
d j¾.
h
wk
qj" f;
dr;
=re
yd ik
aksfõok
;dË
K l
=i,;
djh ^
ICT&
iy
s; ;
reK
iy
jeä
ysáhk
af.
a wk
qmd;
hmdo
l
f¾Ldj
(iuia:h 2
7'6
;reK
^15
‐ 2
4&
58'
8%
jeä
ysá ^25
‐ 6
9&
20'4
%
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾: o
¾Y
lh 7
'1'2'
msßisÿ b
kaOk
iy
;dË
Kh u
; u
Q,sl
úY
ajdi
h i
ys;
ck
.y
kfha w
kqmd;
hmdo
l
f¾Ldj
(19
'31%
^f,dal
nex
l=j 2
013&
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾: o
¾Y
lh 13'
3'2(
wk
qj¾;
kh l
sÍu" wju l
sÍu y
d ;
dËK
yqjudr
ej i
y i
xj¾Ok
l%shdj
ka
l%shd;
aul
lsÍu i
|y
d wdh
;k
sl" moaO;
suh i
y m
qoa.
, O
dß;
dj f
.dv
kex
ùu Y
la;
su;
a lsÍu i
|y
d ik
aksfõok
fha k
she,
S we;
s rgj,a i
xLHd
j
mdo
l
f¾Ldj
( fk
dmj;
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
jev
igy
ka i
y w
hjeh
o¾Y
lh 1'2
( ny
q md¾
Yaùh m
%;sm;
a;s y
d jev
igy
ka i
xj¾Ok
h l
sÍu i
y l
%shd;
aul
lsÍu ;
=<sk
a ;
reK
;reK
shk
ag i
qksis /
lshd ,nd §u W
foid b,l
al .
; l
%shdu
d¾.
ixL
Hdj
mdo
l
f¾Ldj
( fk
dmj;
Sb,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
fjk
;a o
¾Y
lh 1'1'
1ia;
%S mqreI
Ndj
h w
kqj Y
%u n
,l
dfha i
yN
d.s;
aj w
kqmd;
hmdo
l
f¾Ldj
(msßñ 7
5'1%
^Y
%'n'i
' 2
016&
l
dka;
d 35
'9%
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
33iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
jev
igy
ka i
y w
hjeh
o¾Y
lh 10'
5'( iudc
" wd¾
Òl
iy
mdß
ißl
.eg
¨ m
s<sn| i
dlÉPd l
sÍu i
|y
d n,mEï
lsÍug
lïl
re
ixú
Odk
úisk
a bÈßm;
a lrk
,o m
%;sm;
a;s f
hdac
kd ixL
Hdj
mdo
l
f¾Ldj
(fk
dmj;
Sb,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
jev
igy
ka i
y w
hjeh
o¾Y
lh 10'
5'3(
iudÔ
h" wd¾
Òl
fy
da mdß
ißl
.eg
¨ m
s<sn| i
dlÉPd l
sÍu i
|y
d n,mEï
lsÍug
lïl
re
ixú
Odk
ny
qmd¾
Yaúl
rdu
q fy
da wdh
;k
i|y
d m%;
sm;
a;s f
hdac
kd bÈßm;
a lsÍu
mdo
l
f¾Ldj
(fk
dmj;
S b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
iqk
sis f
ufy
jr j
evigy
k (
DW
CP)
m%uqL;
djh 2
( Y
%u f
j<|fmdf
<a h
ym;
a md,
kh
wod,
cd;
sl i
xj¾Ok
m%uqL;
djh i
y $
fy
da tl
ai;
a cd;
Skaf.
a ;srir i
xj¾Ok
h m
s<sn|
rdu
qfjy
s ^U
NSD
F& m
%;sM,h
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾:
wN
su;
d¾:h 8
( i
eug o
rd.
; y
els" wk
a;¾.
%yK
Sh i
y ;
srir w
d¾Òl
j¾Ok
hl
a" iïmQ¾K
yd M,odh
S /l
shdj
la y
d ieu
g f
.!r
jdk
aú;
jD;
a;shl
a ,eî
u m
%j¾Ok
h l
sÍu
wN
su;
d¾:h 10
( r
gj,a w
e;=<;
iy
rgj,a w
;r w
e;s w
iudk
;dj
wvq l
sÍu
wN
su;
d¾:h 16
( hql
a;s.
rel
" idu
ldó
iy
wk
a;¾.
%yK
Sh j
Q iudc
m%j¾Ok
h l
sÍu
tl
ai;
a cd;
Skaf.
a ;srir i
xj¾Ok
h m
s<sn| r
duqj ^
UN
SDF&
Odj
k l
drl
1 (
jeä
ÈhqK
q lrk
,o o
;a;
" oek
qu l
<uk
dlrK
h i
y i
dËs u
; m
ok
ï j
Q m%;
sm;
a;shl
a i|y
dOdj
k l
drl
2 (
Yl
a;su;
a" k
jH
rdc
H wdh
;k
iy
wLK
av i
duhl
a Wfoid ueÈ
y;
a ùu
Odj
k l
drl
3 (
udk
j i
qrË
s;N
djh i
y i
udc
‐wd¾
Òl
m%;
HiaÒ;
shOdj
k l
drl
4 (
foaY
.=K
sl ú
m¾hdi
iy
wdm
odj
ka i
|y
d m
%;Hi
aÒ;
sh j
eä È
hqK
q lsÍu i
y m
ßir l
<uk
dlrK
h Y
la;
su;
a lsÍu
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾: o
¾Y
lh 8
'2'1'
/l
shd k
shql
a; m
qoa.
,fhl
=g j
d¾Isl
o< f
oaY
Sh k
sIamdÈ
;fha j
d¾Isl
j¾Ok
wk
qmd;
hmdo
l
f¾Ldj
(4'
67%
^f,dal
nex
l=j 2
016
‐ 20
17&
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
;srir ixj
¾Ok
wN
su;
d¾: o¾Y
lh 9'
we'1'
;dË
Kh wk
qj"
cx.
u ÿrl
;k
cd,
hl
ska wdj
rK
h jk
ck
.y
kfha
wk
qmd;
hmdo
l
f¾Ldj
(12
3'7%
^Y
%S ,xl
d úÿ,s
ixf
oaY
kshdu
k f
ldñ
Ik
a iN
dj 2
016
foieï
n¾&
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾: o
¾Y
lh 1
4'w'1'
id.
r ;
dËK
h f
Ëa;
%fha m
¾fhaIK
i|y
d fjk
a l< i
uia: m
¾fhaIK
whjeh
wk
qmd;
hmdo
l
f¾Ldj
(fk
dmj;
Sb,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
jev
igy
ka i
y w
hjeh
o¾Y
lh 1'3
( k
smqK
;d fk
d.e,
mSï w
vq l
sÍu i
y Y
%u f
j<|m, m
%fõY
h j
eä È
hqK
q lsÍu i
|y
d l
%shd;
aul
l< k
smqK
;d ixj
¾Ok
l%u" Wmdh
ud¾
.hk
a iy
jev
igy
ka i
xLHd
jmdo
l
f¾Ldj
(fk
dmj;
Sb,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
jev
igy
ka i
y w
hjeh
o¾Y
lh 10'
3( m
%;sm;
a;sj,g n
,mEï
lsÍu i
|y
d fiajdf
hdac
l i
xúOdk
h ú
isk
a rch i
y w
fk
l=;
a l
%shdl
dÍk
a iu.
iïnk
aO ù
lrk
,o u
q,msÍï $
ne£
ï i
xLHd
jmdo
l
f¾Ldj
(fk
dmj;
Sb,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
34iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
fjk
;a o
¾Y
l
iudc
md¾
Yajl
rej
kaf.
a WmfoaY
l;
ajh y
ry
d ia;
%S mqreI
m%;
spdr
d;aul
m%;
sm;
a;Sk
a wk
q.uk
h l
sÍu i
|y
d ia;
%S mqreI
m%;
spdr
d;aul
m%;
sm;
a;s i
lia l
sÍu $
wk
q.uk
h l
sÍu ^1'5
g f
hdu
q.;
j &
mdo
l
f¾Ldj
(wod<
fk
dfõ
b,l
alh(
wod<
fk
dfõ
wiudk
;dj
" fiajd ia:dk
wk
ql+,;
djh ^7'
3 g f
hdu
q.;
j& i|y
d jk
M,odh
S iudc
ixj
do h
dka;
%Khl
a ms<sn| i
dËs
mdo
l
f¾Ldj
(wod<
fk
dfõ
b,l
alh(
wod<
fk
dfõ
iqk
sis f
ufy
jr j
evigy
k m
%;sM,h 2
'1(iudc
ixj
do i
y f
f;
%md¾
Ysl
;ajh i
|y
d wdh
;k
.;
úêu;
a l%ufõohk
a mej
;Su
md¾
Yjl
rej
ka
rch¦
fiajd
fhdac
lhk
a¦ Y
%ñl
hsk
a mämd,
l iN
d¦ l
ïl
re
wud;
HdxY
h¦
wêl
rK
wud;
HdxY
h;
k
S;s f
lgqïm;
a fomd¾
;fïk
a;=j¦
rdc
H mßmd,
k w
ud;
HdxY
h¦
rdc
H wxY
fl
dñiu¦
cd;
sl j
egqma
fl
dñiu¦ l
<uk
dlrK
fiajd fomd¾
;fïk
a;=j¦ jeg
qma y
d fiajl
ixL
Hd f
ldñ
Ik
a iN
dj¦ rdc
H fiajd
fl
dñIk
a iN
dj
tal
dnoaO i
ïm;
a rdu
qj ^t' c' fv
d,¾&
wei
a;fï
ka;
= .;
lr w
e;
n, .
ekaúh h
q;=h
fvd,
¾
25"
000
fvd,
¾
475
"000
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾: o
¾Y
l
;srir
ixj
¾Ok
wN
su;
d¾:
o¾Y
lh
8'
3'1'
ia;
%S mqreI
N
djh
wk
qj
lDI
sld¾
ñl
fk
djk
wúêu;
a /
lshd j, k
shql
a; w
kqmd;
hmdo
l
f¾Ldj
(50
'1% ^Y
%'n'i
' 2
016
& ia;
%S mqreI
N
djh
wk
qj
‐ wod<
fk
dfõ
b,l
alh(
wod<
fk
dfõ
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾: o
¾Y
lh 10'
4'1( j
egqma i
y i
udc
wdr
ËK
ia:dk
udr
eùï w
e;=<;
aj" o< f
oaY
Sh k
sIamdÈ
;fha
Y%u o
dhl
;ajh
mdo
l
f¾Ldj
(54
% ^ t
'cd'ix' 2
012&
b,l
alh(
wod<
fk
dfõ
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾: o
¾Y
lh 1
6'7'
2( i
a;%S m
qreI
Ndj
h"
jhi"
wdn
dê;
Ndj
h i
y c
k.
yk
ldK
av w
kqj"
;SrK
.
ekSu w
ka;
¾.
%yK
Sh i
y m
%;spdr
d;aul
nj ú
Yajdi
lrk
ck
.y
kfha w
kqmd;
hmdo
l
f¾Ldj
(wod<
fk
dfõ
b,l
alh(
wod<
fk
dfõ
jev
igy
ka i
y w
hjeh
o¾Y
lh 1'5
( l
ïl
re in|;
d" Y
%u f
j<|fmd<
wdh
;k
iy
fiajd ;
;ajhk
a jeä
ÈhqK
q lsÍu i
|y
d m%;
sm;
a;s" jev
igy
ka f
yda fjk
;a l
%shdu
d¾.
il
ia l
r f
yda iïu;
lr w
e;s i
dudð
l r
gj,a i
xLHd
jmdo
l
f¾Ldj
(wod<
fk
dfõ
b,l
alh(
wod<
fk
dfõ
jev
igy
ka i
y w
hjeh
o¾Y
lh 7
'3( f.
da,Sh i
emhqï o
duhk
a we;
=¨j" wiudk
;dj
hk
a úi£u i
|y
d iy
fiajd ia:dk
j,
wk
ql+,;
djh j
eäÈhqK
q l
sÍu W
foid
jk
ff;
%md¾
Yaùh i
udc
l;
sldj
" idu
qysl
fl
afj,a l
sÍu i
y l
d¾ñl
in|;
d j¾Ok
h l
rk
,o f
yda Y
la;
su;
a lrk
,o i
dudð
l r
gj,a i
xLHd
j
mdo
l
f¾Ldj
(wod<
fk
dfõ
b,l
alh(
wod<
fk
dfõ
35iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
iqk
sis f
ufy
jr j
evigy
k m
%;sM,h 2
'2 (
ld¾
hË
u j
evìï k
sÍË
Khl
a iy
s; j
vd;
a M,odh
s Y%u m
ßmd,
k l
%uhl
a mej
;Su
md¾
Yjl
rej
ka
rch ú
isk
a wfk
l=;
a md¾
Yajl
rej
kaf.
a WmfoaY
l;
ajh i
ys;
jtal
dnoaO i
ïm;
a rdu
qj ^t' c' fv
d,¾&
wei
a;fï
ka;
= .;
lr w
e;
n, .
ekaúh h
q;=h
fvd,
¾
20"0
00
fvd,
¾
350"
575
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾: o
¾Y
l
;srir ixj
¾Ok
wN
su;
d¾: o¾Y
lh 8'
8'2'
ia;
%S mqreI
N
djh iy
ixl
%uK
sl ;
;a;
ajh wk
qj"
cd;
Hka;
r l
ïl
re
ixú
Odk
h ^
CD
;HK
A;R
LÏL
RE IX
ÚO
DK
H&
wk
qj¾;
s; u
Q,dY
% iy
cd;
sl k
S;s u
; m
ok
ïj" l
ïl
re
whs;
sjdi
slï m
s<sn|
cd;
sl w
kql
+,;
d uÜgu ^idu
Qysl
;ajfha i
y f
lafj,a l
sÍfï k
soy
i&
mdo
l
f¾Ldj
( wod<
fk
dfõ
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
jev
igy
ka i
y w
hjeh
o¾Y
lh 1'5
( l
ïl
re in|;
d" Y
%u f
j<|fmd<
wdh
;k
iy
fiajd ;
;ajhk
a jeä
ÈhqK
q lsÍu i
|y
d m%;
sm;
a;s" jev
igy
ka f
yda fjk
;a l
%shdu
d¾.
il
ia l
r f
yda iïu;
lr w
e;s i
dudð
l r
gj,a i
xLHd
jmdo
l
f¾Ldj
( wod<
fk
dfõ
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
fjk
;a o
¾Y
l
M,odh
s lïl
re
mßmd,
k .
=Kd;
aul
Ndj
h
i|y
d jeä
ÈhqK
q l< i
xúOdk
jHqy
h i
y u
dkj i
ïm;
a ^jev
igy
ka i
y
whjeh
o¾Y
lh 7
'2'2
&mdo
l
f¾Ldj
(k
e;b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
iqk
sis f
ufy
jr j
evigy
k m
%;sM,h 2
'3 (
úúOdl
drfhk
a iy
fjk
iajk
wdl
drfha l
d¾hhk
ag m
%;spdr
oel
aùu i
|y
d k
S;s i
y m
%;sm;
a;s k
ùl
rK
h l
sÍu
md¾
Yjl
rej
ka
rch¦
fm!o
a.,sl
wxY
fha ffk
;sl
wdh
;k
¦ f,dal
nex
l=j wdi
shdk
q ixj
¾Ok
nex
l=j¦
lïl
re
fomd¾
;fïk
a;=j¦ ,xl
d fiajd fhdac
lhsk
af.
a ix.
uh ^
EFC&
$ wk
qnoaê;
jHd
mdr
idu
dðl
ixú
Odk
^B
MO
S&¦ j
D;a;
Sh i
ñ;
s ^TU
&¦ u
dOHh
ka¦ wêl
rK
wud;
HdxY
h¦ m
%dfoaY
Sh j
dKsc u
Kav,
tal
dnoaO i
ïm;
a rdu
qj ^t' c' fv
d,¾&
wei
a;fï
ka;
= .;
lr w
e;
n, .
ekaúh h
q;=h
fvd,
¾
25"0
00
f
vd,
¾
225"
000
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾: o
¾Y
l
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾: o
¾Y
lh 8
'8'2
' ia;
%S mqreI
Ndj
h i
y i
xl%uK
sl ;
;ajh w
kqj" cd;
Hka;
r l
ïl
re ixú
Odk
h
wk
qj¾;
s; u
Q,dY
% iy
cd;
sl k
S;s u
; m
ok
ïj" l
ïl
re
whs;
sjdi
slï m
s<sn| c
d;sl
wk
ql+,;
d uÜgu ^idu
Qysl
;ajfha i
y
fl
afj,a l
sÍfï k
soy
i&
mdo
l
f¾Ldj
( wod<
fk
dfõ
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
36iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
fjk
;a o
¾Y
l
ff;
%md¾
Yaúl
WmfoaY
kh u
.sk
a ixf
Ydaê
; l
ïl
re
kS;
s ixL
Hdj
mdo
l
f¾Ldj
( wod<
fk
dfõ
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
m%;
spdr
oel
aùfï h
dka;
%K m
s<sn| o
ekqj;
aj i
sák
fiajdo
dhl
hsk
a ixL
Hdj
mdo
l
f¾Ldj
( wod<
fk
dfõ
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
iqk
sis f
ufy
jr j
evigy
k (
DW
CP)
m%uqL;
djh 3
( i
sh¨ f
ok
dg j
ev l
sÍfï w
hs;
sh
wod,
cd;
sl i
xj¾Ok
m%uqL;
djh i
y $
fy
da tl
ai;
a cd;
Skaf.
a ;srir i
xj¾Ok
h m
s<sn|
rdu
qfjy
s ^U
NSD
F& m
%;sM,h
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾:
wN
su;
d¾:h 1 (
oßø;
dj t
ys i
Eu w
dldr
hl
skau i
eu ;
eksk
au w
jik
a lsÍu
wN
su;
d¾:h 8
(
ieu
g o
rd.
; y
els" wk
a;¾.
%yK
Sh i
y ;
srir w
d¾Òl
j¾Ok
hl
a" iïmQ¾K
yd M,odh
S /l
shdj
la y
d ieu
g f
.!r
jdk
aú;
jD;
a;shl
a ,eî
u m
%j¾Ok
h l
sÍu
wN
su;
d¾:h 10
( r
gj,a w
e;=<;
iy
rgj,a w
;r w
e;s w
iudk
;dj
wvq l
sÍu
tl
ai;
a cd;
Skaf.
a ;srir i
xj¾Ok
h m
s<sn| r
duqj ^
UN
SDF&
Odj
k l
drl
1 (
jeä
ÈhqK
q lrk
,o o
;a;
" oek
qu l
<uk
dlrK
h i
y i
dËs u
; m
ok
ï j
Q m%;
sm;
a;shl
a i|y
dOdj
k l
drl
2 (
Yl
a;su;
a" k
jH
rdc
H wdh
;k
iy
wLK
av i
duhl
a Wfoid ueÈ
y;
a ùu
Odj
k l
drl
3 (
udk
j i
qrË
s;N
djh i
y i
udc
‐wd¾
Òl
m%;
HiaÒ;
shOdj
k l
drl
4 (
foaY
.=K
sl ú
m¾hdi
iy
wdm
odj
ka i
|y
d m
%;Hi
aÒ;
sh j
eä È
hqK
q lsÍu i
y m
ßir l
<uk
dlrK
h Y
la;
su;
a lsÍu
iqk
sis f
ufy
jr j
evigy
k m
%;sM,h 3
'1( <
ud Y
%uh i
y t
ys w
k¾:l
dÍ i
ajrEm
h ;
=rk
a lsÍu
md¾
Yjl
rej
ka
lïl
re
wud;
HdxY
h¦
Èia;
%sla f
,al
ïjrek
a¦ Èia;
%sla f
,al
ï l
d¾hd,
j, i
sh¨u f
¾Çh w
ud;
HdxY
¦ l
ïl
re
fomd¾
;fïk
a;=j¦
Èia;
%sla <ud
ixj
¾Ok
l
ñgq ^ D
CD
C&¦ cd;
sl <ud
wdr
Ël
wêl
dßh
^NC
PA&¦
mßjdi
y
d <udr
Ël
fomd¾
;fïk
a;=j¦
wOHd
mk
wud;
HdxY
h
ixl
%uK
sl
ixj
¾Ok
k
s,OdÍ
ka ^
MD
OS&
¦ ,xl
d fiajd
fhdac
lhsk
af.
a ix.
uh ^
EFC&¦
jD;
a;Sh i
ñ;
s ^TU
&¦ i
udc
fiajd
fomd¾
;fïk
a;=j fmd,
sia fomd¾
;fïk
a;=j¦
ldk
a;d
yd
<ud
lghq;
= wud;
HdxY
h¦
ck
f,aLk
y
d ixL
Hdf,aLk
fomd¾
;fïk
a;=j
tal
dnoaO i
ïm;
a rdu
qj ^t' c' fv
d,¾&
wei
a;fï
ka;
= .;
lr w
e;
n, .
ekaúh h
q;=h
t' c' fvd,
¾ 0
'00
wei
a;fïk
a;= .
; l
<
hq;
=h
jev
igy
ka i
y w
hjeh
o¾Y
lh 7
'2( cd;
sl l
ïl
re
kS;
s iy
idu
Qysl
.súiqï i
uÕ
fiajd ia:dk
hk
a wk
ql+,ùu i
y;
sl
lsÍu i
|y
d ;
u k
S;s"
fr.
=,di
s" m%;
sm;
a;s f
yda
Wmdh
ud¾
. i
xj¾Ok
h f
yda
ixf
YdaO
kh l
< f
yda
Tjqk
af.
a wdh
;k
iy
moaO;
sj, O
dß;
djh Y
la;
su;
a lr w
e;s i
dudð
l r
gj,a i
xLHd
j
mdo
l
f¾Ldj
( wod<
fk
dfõ
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
37iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
fjk
;a o
¾Y
l
wk
;=reo
dhl
iajrEm
j, <
ud Y
%ñl
fiajfha f
hojQ
<uhsk
a wk
qmd;
hmdo
l
f¾Ldj
(39
"007
^u'n
e'jd'
2016
c'i
'fo'&
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
iïu;
lr w
e;s
kj w
ju j
hia k
S;sh
mdo
l
f¾Ldj
(wjqreÿ
14
b,l
alh(
wjqreÿ
16
2022
jk
úg <
ud Y
%ñl
hsk
a Y=k
H l
sßu
mdo
l
f¾Ldj
(43
"714
^u'n
e'jd'
2016
c'i
'fo'&
b,l
alh(
;=rk
a lsÍu
iqk
sis f
ufy
jr j
evigy
k m
%;sM,h 3
'2( ^w
vq l
=i,;
d iy
s;&
ixl
%uK
slhk
a jeä
ÈhqK
q ùu i
|y
d iy
wdk
a;Sl
rK
hg ,
lajQjk
a iQrdl
Eug ,
laùfï w
jOdk
u ^
n,y
;al
dr Y
%uh&
wvq
ùu i
|y
d Y
%u f
j<|fmd<
m%;
sM, N
dú;
d l
sÍu
md¾
Yjl
rej
ka
lïl
re
wud;
HdxY
h"
Y%ñl
hsk
a fi
ajd
fhdac
lhk
a¦ jD;
a;Sh iñ;
s¦ Y
%S ,xl
d úfo
aY fi
ajd
kshql
a;s
ld¾
hdx
Yh¦ w
êl
rK
wud;
HdxY
h¦ ú
foaY /
lshd wud;
HdxY
h¦ k
S;sm;
s fomd¾
;fï
ka;
=j¦ k
S;s l
%shd;
aul
l
rk
wdh
;k
¦ TA
F; c
d;sl
iqrË
s; i
xl%uK
jev
igy
ka m
d¾Y
jl
rej
ka¦ Y
%S ,xl
d úfo
aY f
iajd k
shql
a;s
ld¾
hdx
Yh¦
n|jd
.ek
Sfï w
dh;
k $
ix.
ï i
y n
|jd
.ek
Sfï u
eÈy
;al
rej
ka¦
fh!j
k l
ghq;
= y
d k
smqK
;d ixj
¾Ok
wud;
HdxY
h¦ ;
D;shsl
yd jd;
a;Sh w
OHd
mk
fl
dñIk
a iN
dj ^
TVEC
&¦ j
D;a;
Sh
mqyqK
q wêl
dßh ^
VTA&¦ c
d;sl
wdO
qksl
;aj y
d l
d¾ñl
mqyqK
q lsÍfï
wêl
dßh ^
NA
ITA&¦ ú
foaY /
lshd
wud;
HdxY
h¦
Y%ñl
hsk
a¦ ñk
sian, fo
md¾
;fï
ka;
=j ^P
ESC&¦ m%df
oaYSh jdK
sc uK
av,h¦
ixl
%uK
sl
ixj
¾Ok
ks,OdÍ
ka ^
MD
OS&
¦ wfk
l=;
a isú,a i
udc
ixú
Odk
l%shdl
dßk
a¦ cd;
sl u
dkj y
sñl
ï f
ldñ
iu
tal
dnoaO i
ïm;
a rdu
qj ^t' c' fv
d,¾&
wei
a;fï
ka;
= .;
lr w
e;
n, .
ekaúh h
q;=h
fvd,
¾ ñ
,shk
2'
1
wei
a;fïk
a;= .
; l
<
hq;
=h
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾: o
¾Y
l
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾: o
¾Y
lh 8
'7'1'
ia;
%S mqreI
Ndj
h i
y j
hi w
kqj" <ud
Y%ñl
hsk
a f,i l
ghq;
= lrk
jhi
wjqreÿ
5‐17
w;
r o
rej
ka i
xLHd
j i
y w
kqmd;
hmdo
l
f¾Ldj
(43
"714
^u'n
e'jd' ^
CA
S&
2016
c'i
'fo'&
msßñ <
uqk
a( 32
"402
.
eyeK
q <uqk
a( 11"3
11
5‐11( 3"
002
12‐14(
5"2
6415
‐17(
35"
447
^u'n
e'jd'
2016
c'i
'fo'&
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
jev
igy
ka i
y w
hjeh
o¾Y
lh 8'
3 ( úfY
aIfhk
au m
s<s.
; f
kdy
els w
dldr
fha j
eä w
jodk
ug ,
la j
Q ;;
ajhk
a ;=< j
ev
lrk
;ek
e;a;
ka w
e;=¿
j j
ev l
rk
ck
;dj
f.
a M,odh
s l%shdl
dÍ;
ajh w
drË
d l
sÍu i
|y
d" w
fk
l=;
a yjq,al
rej
ka i
uÕ
ff;
%md¾
Yaúl
ksfhdað
; i
yfhda.
S;dj
hk
a j¾Ok
h l
r w
e;s i
dudð
l r
dcHh
ka i
xLHd
j
mdo
l
f¾Ldj
( wod<
fk
dfõ
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
38iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
fjk
;a o
¾Y
l
ixl
%uK
sl Y
%ñl
hk
a úisk
a isÿ l
rk
meñ
Ks,s i
xLHd
j w
kqmd;
slj w
vq l
sÍu
mdo
l
f¾Ldj
( wod<
fk
dfõ
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
jeg
qma w
kqmd;
h f
,i i
xl%uK
sl m
sßjeh
wvq l
sÍu ^;
srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾: 10'
7'1&
mdo
l
f¾Ldj
( wod<
fk
dfõ
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾: o
¾Y
l
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾: o
¾Y
lh
8'8'
1 ia;
%S mqreI
Ndj
h i
y i
xl%uK
sl ;
;a;
ajh w
kqj u
drdk
a;sl
iy
udr
dka;
sl
fk
djk
jD;
a;Shuh ;
=jd,
isÿ ù
fï i
xLHd
; w
kqmd;
hmdo
l
f¾Ldj
( wod<
fk
dfõ
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
;srir ixj
¾Ok
wN
su;
d¾: o¾Y
lh 10
'7'1'
.
uk
dka;
hl
a jk
rgl
Wmhk
jd¾
Isl
wdo
dhfï wk
qmd;
hl
a f,i"
fiajd,
dNshd n|jd .
ekSfï m
sßjeh
mdo
l
f¾Ldj
( wod<
fk
dfõ
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾: o
¾Y
lh
10'w
e'1'
fma%IK
h l
< j
ák
dlfuy
s wk
qmd;
hl
a f,i" fma%IK
msßjeh
mdo
l f¾
Ldj
( wod<
fk
dfõ
fvd,
¾ 2
00 i
|y
d fma%IK
msßjeh
^20
15& tl
ai;
a wrdì
tó¾ ‐
Y%S ,
xldj
" 3'
4% ^f,dal
nex
l=j&¦
iaúiag¾,k
a;h ‐ Y
%S ,xl
dj"
45'0
% ^f,dal
nex
l=j&
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
jev
igy
ka i
y w
hjeh
o¾Y
lh
9'1( i
xl%uK
sl Y
%ñl
hk
af.
a iy
úfoaY
hk
ays i
sák
fjk
;a w
hf.
a wdr
Ëdj
jeä
ÈhqK
q l
sÍu i
y Y
%u f
j,|m, l
%shdl
dÍ;
ajh i
|y
d" .
e,fmk
ixl
%uK
sl m
%;sm;
a;s" k
S;s o
aúmd¾
Yaúl
fy
da ny
q md¾
Yaúl
.súiqï
iïmdo
kh l
r f
yda iïu;
lr w
e;s i
dudð
l r
gj,a i
xLHd
j
mdo
l
f¾Ldj
(idl
ÉPd l
< h
q;=h
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
39iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾: o
¾Y
l
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾: o
¾Y
lh
1'3'1'
ia;
%S mqreI
Ndj
h" y
÷k
d.;
a orej
ka" /
lshd úry
s; ;
eke;
a;k
a" jeä
ysáhk
a" wdn
dO i
ys;
mqoa.
,hk
a" .
¾N
kS l
dka;
djk
a" w¨;
Wmk
a orej
ka" fiajfhy
s fh§fï§ ;
=jd,
jQ ú
kaÈ;
hsk
a" iy
ÿ.
Ska i
y w
jOdk
ug ,
la j
Qjk
a wk
qj" iudc
wdr
ËK
;
,hk
a $ m
oaO;
sj,sk
a wdj
rK
h j
k c
k.
yk
fha w
kqmd;
h
mdo
l
f¾Ldj
(msßñ 3
3'5%
ldk
a;d 34
'9%
<uhs 3
3'6%
ú/
lshd
jhia.
; m
qoa.
,hsk
a 44'
7%msßñ 4
1'9%
ldk
a;d 46
'4%
w¨;
Wmk
a 34'
8%^2
012$
2013
.
D'wd'ú'i
' ^H
IES&
" c'i
'fo'&
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾: o
¾Y
lh
1'w'2
' w;
HdjY
H fiajd
i|y
d fhdo
k i
uia: r
dcH
úhoï w
kqmd;
h ^
wOHd
mk
h"
fi!L
Hh i
y i
udc
wdr
ËK
h&
mdo
l
f¾Ldj
(idl
ÉPd l
< h
q;=h
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾: o
¾Y
lh 8'
3'1'
ia;
%S mqreI
Ndj
h w
kqj l
DIsl
d¾ñl
fk
djk
wúêu;
a /l
shd j, k
shql
a;sfha
wk
qmd;
hmdo
l
f¾Ldj
(idl
ÉPd l
< h
q;=h
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
jev
igy
ka i
y w
hjeh
o¾Y
lh 3
'1( w
djrK
h m
q¿,a l
sÍu f
yda m%;
s,dN
m%udK
j;
a f,i j
eäÈhqK
q lsÍu i
|y
d k
j f
yda
jeä
ÈhqK
q l< c
d;sl
iudc
wdr
ËK
Wmdh
ud¾
." m%;
sm;
a;s f
yda k
S;suh r
duq i
ïu;
lr.
;a r
gj,a i
xLHd
jmdo
l
f¾Ldj
(idl
ÉPd l
< h
q;=h
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
iqk
sis f
ufy
jr j
evigy
k m
%;sM,h 3
'3 (
wúêu;
a Y%ñl
hsk
a i|y
d úfY
aI w
jOdk
hl
a fhdu
q lrñk
a ish¨u Y
%ñl
hsk
a i|y
d iudc
wdr
Ëdj
jeä
ÈhqK
q lsÍu
md¾
Yjl
rej
ka
lïl
re
wud;
HdxY
h i
y l
ïl
re
fomd¾
;fïk
a;=j¦ uqo,a w
ud;
HdxY
h¦ fiajl
w¾:idO
l w
ruqo,"
uy
nex
l=j;
jD;
a;Sh i
ñ;
s¦ ,
xld
fiajd
fhdac
lhsk
af.
a ix.
uh¦
f,dal
nex
l=j¦
l%u i
ïmdo
k
wud;
HdxY
h¦ fiajd
kshql
a;hk
af.
a Ndr
ldr
wruqo,a u
Kav,h¦ iuDo
aê f
omd¾
;fïk
a;=j¦ iudc
iqN
idO
k f
omd¾
;fïk
a;=j¦ .
Dyfiajl
hsk
af.
a iñ;
sh¦ fl
hd ,xl
d
tal
dnoaO i
ïm;
a rdu
qj ^t' c' fv
d,¾&
wei
a;fï
ka;
= .;
lr w
e;
n, .
ekaúh h
q;=h
t' c' fvd,
¾ 0
'00
wei
a;fïk
a;= .
; l
<
h
q;=h
40iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
iqk
sis f
ufy
jr j
evigy
k (
DW
CP)
y
ria l
emqï m
%uqL;
djh 4
( Wiia o
ekqu i
y o
;a;
ck
kh
iqk
sis f
ufy
jr j
evigy
k ,
nd .
kak
d m%;
sM, 4
'1( ú
Yajdi
odh
l m
ßY
S,l
iy
ys;
ldó
Y%u fj<|fmd<
f;
dr;
=re
ksrk
a;rj m
j;
ajd .
ekSu i
y m
%;sm;
a;s iïmdo
lhk
a" k
sfhdað
;hk
a iy
fmdÿ
ck
;dj
g t
a i|y
d m%fõY
h ,
nd §u
wod,
cd;
sl i
xj¾Ok
m%uqL;
djh i
y $
fy
da tl
ai;
a cd;
Skaf.
a ;srir i
xj¾Ok
h m
s<sn|
rdu
qfjy
s ^U
NSD
F& m
%;sM,h
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾:
wN
su;
d¾:h 8
( i
eug o
rd.
; y
els" wk
a;¾.
%yK
Sh i
y ;
srir w
d¾Òl
j¾Ok
hl
a" iïmQ¾K
yd M,odh
S /l
shdj
la y
d ieu
g f
.!r
jdk
aú;
jD;
a;shl
a ,eî
u m
%j¾Ok
h l
sÍu
wN
su;
d¾:h 17
( ;
srir i
xj¾Ok
h i
|y
d jQ f
.da,
Sh i
yfhda.
S;dj
l%shd;
aul
lsÍfï i
y k
j Ô
jhl
a §fï u
d¾.
Yl
a;su;
a lsÍu
tl
ai;
a cd;
Skaf.
a ;srir i
xj¾Ok
h m
s<sn| r
duqj ^
UN
SDF&
Odj
k l
drl
1 (
jeä
ÈhqK
q lrk
,o o
;a;
" oek
qu l
<uk
dlrK
h i
y i
dËs u
; m
ok
ï j
Q m%;
sm;
a;shl
a i|y
dOdj
k l
drl
2 (
Yl
a;su;
a" k
jH
rdc
H wdh
;k
iy
wLK
av i
duhl
a Wfoid ueÈ
y;
a ùu
Odj
k l
drl
3 (
udk
j i
qrË
s;N
djh i
y i
udc
‐wd¾
Òl
m%;
HiaÒ;
shOdj
k l
drl
4 (
foaY
.=K
sl ú
m¾hdi
iy
wdm
odj
ka i
|y
d m
%;Hi
aÒ;
sh j
eä È
hqK
q lsÍu i
y m
ßir l
<uk
dlrK
h Y
la;
su;
a lsÍu
md¾
Yjl
rej
ka
ck
f,aLk
yd ixL
Hdf,aLk
fomd¾
;fïk
a;=j¦ cd;
sl i
e,iqï y
d wd¾
Òl
lghq;
= wud;
HdxY
h¦ ;
srir
ixj
¾Ok
h y
d jk
Ôú w
ud;
HdxY
h¦
tl
ai;
a cd;
Skaf.
a ;srir i
xj¾Ok
h m
s<sn| r
duqj ^
UN
SDF&
Odj
k l
drl
uÕ
fmk
ajhs¦ jdK
sc u
Kav,;
m¾fhaIK
wdh
;k
^Wod( m
%;sm;
a;s w
OHd
hk
wdh
;k
h"
oßø;
d úY
af,aIK
uOHi
a:dk
h&¦ ú
YajúoHd
, w
dOdr
imhk
wdh
;k
¦ jD;
a;Sh i
ñ;
s¦ ,xl
d fiajd
fhdac
lhsk
af.
a ix.
uh
tal
dnoaO i
ïm;
a rdu
qj ^t' c' fv
d,¾&
wei
a;fï
ka;
= .;
lr w
e;
n, .
ekaúh h
q;=h
t' c' fvd,
¾ 2
0"00
0
t
' c' fvd,
¾ 3
50"0
00
fiajl
w¾:idO
l w
ruqof,a ^
EPF&
,shdm
ÈxÑ
ùfï j
d¾Isl
j j
eäùfï m
%;sY
;h
mdo
l
f¾Ldj
(fiajl
w¾:idO
l
wruqo,
iuÕ
idl
ÉPd l
< h
q;=h
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
fiajl
Ndr
ldr
wruqof,a ^
ETF&
,shdm
ÈxÑ
ùfï j
d¾Isl
j j
eäùfï m
%;sY
;h
fiajl
w¾:idO
l
wruqo,
iuÕ
idl
ÉPd l
< h
q;=h
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
fjk
;a o
¾Y
l
wdj
rK
h m
q¿,a l
sÍu f
yda m%;
s,dN
m%udK
j;
a f,i j
eäÈhqK
q lsÍu i
|y
d k
j f
yda jeä
ÈhqK
q l< c
d;sl
iudc
wdr
ËK
Wmdh
ud¾
." m%;
sm;
a;s f
yda k
S;suh r
duq i
ïu;
lr .
ekSu
mdo
l
f¾Ldj
(idl
ÉPd l
< h
q;=h
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
41iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
;srir i
xj¾Ok
wN
su;
d¾: o
¾Y
l
1'3'
1
ia;
%S mqreI
Ndj
h"
y÷k
d.;
a orej
ka"
/l
shd
úry
s; ;
eke;
a;k
a" jeä
ysáhk
a" wdn
dO i
ys;
mqoa.
,hk
a" .
¾N
kS
ldk
a;dj
ka" w¨;
Wmk
a orej
ka" fiajfhy
s fh§fï§ ;
=jd,
jQ ú
kaÈ;
hsk
a" iy
ÿ.
Ska i
y w
jOdk
ug ,
la j
Qjk
a wk
qj"
iudc
wdr
ËK
;,hk
a $ m
oaO;
sj,sk
a wdj
rK
h j
k c
k.
yk
fha w
kqmd;
h¦
5'5'
2
l<uk
dlrK
;k
;=re
fy
dnjk
ldk
a;dj
kaf.
a wk
qmd;
h¦
8'2'
1
/l
shd k
shql
a; m
qoa.
,hl
= i|y
d i;
H o< f
oaY
Sh k
sIamdÈ
;fha j
d¾Isl
j¾Ok
wk
qmd;
h¦
8'3'
1
ia;
%S mqreI
Ndj
h w
kqj l
DIsl
d¾ñl
fk
djk
wúêu;
a /l
shd j, k
shql
a;sfha w
kqmd;
h¦
8'5'
1
jD;
a;sh" jhi i
y w
dndê
; i
ys;
;ek
e;a;
ka ù
u w
kqj l
dka;
djk
af.
a iy
msßñk
af.
a idu
dkH
meh
l b
mhSu ^wod<
fk
dfõ&¦
8'5'
2
ia;
%S mqreI
Ndj
h" jhi i
y w
dndê
; i
ys;
;ek
e;a;
ka ù
u w
kqj ú
/l
shd wk
qmd;
h;
8'6'
1
wOHd
mk
h" /
lshdj
fy
da mqy
qKqjl
fk
dfhfok
^jhi w
jqreÿ
15
‐ 24
w;
r& ;
reK
wk
qmd;
h¦
8'7'
1
ia;
%S mqreI
Ndj
h i
y j
hi w
kqj" <ud Y
%ñl
hsk
a f,i l
ghq;
= lrk
jhi w
jqreÿ
5 ‐ 17
w;
r o
rej
ka i
xLHd
j i
y w
kqmd;
h¦
8'8'
1
ia;
%S mqreI
Ndj
h i
y i
xl%uK
sl ;
;a;
ajh w
kqj u
drdk
a;sl
iy
udr
dka;
sl f
kdj
k j
D;a;
Shuh ;
=jd,
isÿ ù
fï
ixL
Hd;
wk
qmd;
h ^wod<
fk
dfõ&¦
8'8'
2 i
a;%S m
qreI
Ndj
h i
y i
xl%uK
sl ;
;a;
ajh w
kqj" cd;
Hka;
r l
ïl
re
ixú
Odk
fha w
kqj¾;
s; u
Q,dY
% iy
cd;
sl k
S;s
u;
mok
ïj" l
ïl
re
whs;
sjdi
slï m
s<sn| c
d;sl
wk
ql+,;
d uÜgu ^idu
Qysl
;ajfha i
y f
lafj,a l
sÍfï k
soy
i&¦
8'wd'1' o
< f
oaY
Sh k
sYamdÈ
;fha i
y c
d;sl
whjef
hy
s wk
qmd;
slhl
a f,i" iudc
wdr
ËK
h i
y /
lshd jev
igy
ka i
|y
d rch ú
isk
a fhdo
jk
iuia: j
ák
dlu¦
10'4
'1
jeg
qma i
y i
udc
wdr
ËK
ia:dk
udr
eùï w
e;=<;
aj" o< f
oaY
Sh k
sIamdÈ
;fha Y
%u
odh
l;
ajh¦
mdo
l
f¾Ldj
(43
"714
^u'n
e'jd' ^
CA
S&
2016
c'i
'fo'&
msßñ <
uqk
a( 32
"402
.
eyeK
q <uqk
a( 11"3
11
5‐11( 3"
002
12‐14(
5"2
6415
‐17(
35"
447
^u'n
e'jd'
2016
c'i
'fo'&
b,l
alh(
idl
ÉPd l
< h
q;=h
42iqksis fufyjr jevigyk
Y%S ,xldj 2018 ‐ 2022
Èkh isÿùu
2017 cQ,s 31 ‐ wf.daia;= 11 iqksis fufyjr jevigyk ie,iqï lsÍu i|yd cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha ld¾h uKav,h tluq;= ùu
2017 cQ,s 31 ‐ wf.daia;= 11 iqksis fufyjr jevigyk 2013 ‐ 2017 iudf,dapkh
2017 wf.daia;= 11 iqksis fufyjr jevigyk 2013 ‐ 2017 iudf,dapkfhys fidhd.ekSï bÈßm;a lsÍu
2017 iema;eïn¾ 12 rch iuÕ tal, WmfoaYkh
2017 iema;eïn¾ 14 jD;a;Sh iñ;s iuÕ tal, WmfoaYkh
2017 iema;eïn¾ 15 fiajHhska iuÕ tal, WmfoaYkh
2017 iema;eïn¾ 6 ‐ 15 Èia;%sla WmfoaYk.ïmyyïnkaf;dgr;akmqrfudKrd.,uvl,mqjls,sfkdÉÑ
2017 iema;eïn¾ 18 tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkh iy ixj¾Ok md¾Yjlrejka iuÕ tal, WmfoaYkh
2017 iema;eïn¾ 22 ‐ 23 ff;%md¾Yúl ;yjqre lsÍu iy iu:lrKh" ó.uqj
2017 Tlaf;dan¾ 16 ‐ 17 jev lKavdhï úiska iu:lrK jevuq¿fjys tlÕ;ajhg meñKs m%;sM, kHdih iudf,dapkh lsÍu
2017 fkdjeïn¾ 13 m%;sM, kHdifhys fojk jr j,x.= lsÍu ‐ jD;a;Sh iñ;s iu.
2017 fkdjeïn¾ 21 m%;sM, kHdifhys fojk jr j,x.= lsÍu ‐ rch iuÕ
2017 fkdjeïn¾ 24 m%;sM, kHdifhys wjika jr j,x.= lsÍu ‐ ff;%md¾Yaúl ksfhdað;hska iuÕ
2017 foieïn¾ 18 ‐ 25 ol=Kq wdishdj i|yd iqksis fufyjr ;dËKsl iydh lKavdhfï úfYaI{hskaf.ka ,efnk wdodk wkqj cd;Hka;r lïlre ixúOdkh Y%S ,xld ld¾hd,h úiska iqksis fufyjr flgqïm;a lsÍu" kj È,a,sh
2017 foieïn¾ 19 iqksis fufyjr flgqïm; ksfhdað;hska w;r fnod yeÍu
foieïn¾ 16 ‐ fmnrjdß 26 cd;Hka;r lïlre ixúOdkh m%Odk ld¾hd,h iy l,dm ld¾hd,hkays ;;a;aj ;lafiare lsÍfï iudf,dapkh
2018 ud¾;= 29 iqksis fufyjr flgqïm; ms<sn| jD;a;Sh iñ;s iuÕ WmfoaYkh ‐ f;jk jgh
2018 wfma%,a 2 iqksis fufyjr flgqïm; ms<sn| jD;a;Sh iñ;s iuÕ WmfoaYkh ‐isõjk jgh
2018 wfma%,a 11 ‐ 20 iqksis fufyjr ld¾h idOl lñgqfõ iu iNdm;sjreka iu. iqksis fufyjr flgqïm; wjika ilia lsÍu
weuqKqu 2 ( iqksis fufyjr jevigyk iïmdok l%shdj,sh
ff;%md¾Yúl ;yjqre lsÍu iy iu:lrKh" 2017 iema;eïn¾ 22 ‐ 23" ó.uqj" YS% ,xldj'
cd;Hka;r lïlre ixúOdkh - YS% ,xld iy ud,Èjhska ldhœd,h
202 - 204" fn!oaOdf,dal udj;"
fld<U 7
Tel : +94 11 259 2525 Fax : +94 11 250 0865Email: [email protected]