İŞİŞ

İş: İş: Bir kuvvet, cisme yol aldırabiliyorsa iş yapmış Bir kuvvet, cisme yol aldırabiliyorsa iş yapmış demektir.demektir.

İş, İş, skalerskaler bir büyüklüktür bir büyüklüktür Fizikte işin yapılabilmesi için Fizikte işin yapılabilmesi için 3 şartın 3 şartın

gerçekgerçekleşmesi gerekir:leşmesi gerekir:

Cisme, kuvvet uygulanmalıdır.Cisme, kuvvet uygulanmalıdır.

Kuvvet, cismi hareket ettirmelidir. (yol Kuvvet, cismi hareket ettirmelidir. (yol almalı)almalı)

Kuvvetle aldığı yol aynı doğrultuda olmalıdırKuvvetle aldığı yol aynı doğrultuda olmalıdır..

İŞİŞ

İş Sayılacak Durumlarİş Sayılacak Durumlar İş Sayılmayacak Durumlarİş Sayılmayacak Durumlar

Yatay bir zemindeki sandalyeyi Yatay bir zemindeki sandalyeyi hareket ettirmekhareket ettirmek

Çocuğun duvarı itmesiÇocuğun duvarı itmesi

Halteri yerden kaldırmak Halteri yerden kaldırmak (yerçekimine karşı iş)(yerçekimine karşı iş)

Büyük bir eşyayı ittiği halde Büyük bir eşyayı ittiği halde hareket ettirememekhareket ettirememek

Merdiven basamaklarını çıkmakMerdiven basamaklarını çıkmak Düz bir yolda sabit hızla giden Düz bir yolda sabit hızla giden araba (Faraba (Fnetnet = 0) = 0)

Bir paketi yerden alıp kaldırmakBir paketi yerden alıp kaldırmak Yatay bir düzlemde ağır bir yükü Yatay bir düzlemde ağır bir yükü taşıyarak yürümektaşıyarak yürümek

Uçağın havalanması/inmesiUçağın havalanması/inmesi Aynı yükseklikte sabit hızla giden Aynı yükseklikte sabit hızla giden uçakuçak

Yayın sıkıştırılmasıYayın sıkıştırılması

UYARI:UYARI:Hareket doğrultusunda dik olan kuvvetler Hareket doğrultusunda dik olan kuvvetler

iş yapmazlar. iş yapmazlar.

Hareket yönü

Hangi kuvvetler iş yapar?

F1

F2

F3

F4

İŞİN HESAPLANMASIİŞİN HESAPLANMASI

Yapılan işin hesaplanabilmesi için, Yapılan işin hesaplanabilmesi için, kuvvetin büyüklüğükuvvetin büyüklüğü ile ile cismin aldığı yolcismin aldığı yol çarpılır.çarpılır.

İş = Kuvvet x Yolİş = Kuvvet x Yol

Joule Joule :: İş birimidir. İş birimidir. J ile gösterilir.J ile gösterilir. 1Joule =1Joule = 1N’luk kuvvet 1N’luk kuvvet

uygulanarak cismin 1m yol alması uygulanarak cismin 1m yol alması sırasında yapılan iştir.sırasında yapılan iştir.

Birim TablosuBirim Tablosu

GÜÇGÜÇ Birim zamanda yapılan iş miktarına Birim zamanda yapılan iş miktarına GÜÇGÜÇ

denir. denir. Gücün sembolü “ P ” dir. (power)Gücün sembolü “ P ” dir. (power) Güç skaler bir büyüklüktür.Güç skaler bir büyüklüktür. Birimi watt’dır.Birimi watt’dır.

GÜÇ FORMULÜGÜÇ FORMULÜ

Yapılan işGÜÇ= Geçen süre

GÜÇ BİRİMLERİGÜÇ BİRİMLERİ

Güç birimleri:Güç birimleri:

j/sj/s ; ; N.m/sN.m/s ; ; kg.f.m/skg.f.m/s

1 kwatt=1000 watt1 kwatt=1000 watt Bir araç 1saniyede Bir araç 1saniyede

1j ‘ lük iş yapıyorsa 1j ‘ lük iş yapıyorsa , aracın gücü 1 , aracın gücü 1 watt’tır watt’tır

CihazCihaz Gücü(watt)Gücü(watt)

AmpulAmpul 40-5040-50

BuzdolabıBuzdolabı 200200

Elektrik Elektrik süpürgesisüpürgesi

700-1500700-1500

Saç kurutma Saç kurutma makinasımakinası

12001200

Elektrikli fırınElektrikli fırın 15001500

ÜtüÜtü 1000-18001000-1800

Çamaşır Çamaşır makinasımakinası

21502150

VERİMVERİM

Verim = Elde edilen (alınan) enerjiVerim = Elde edilen (alınan) enerji

Harcanan enerjiHarcanan enerji

İŞ ENERJİ, ENERJİ İŞTİR.İŞ ENERJİ, ENERJİ İŞTİR.

Enerji, “iş yapabilme yeteneği” dir. Enerji, “iş yapabilme yeteneği” dir. İş = Enerji değişimiİş = Enerji değişimi olduğundan enerji olduğundan enerji

de iş birimi olan J ile ifade edilir.de iş birimi olan J ile ifade edilir.Enerji “Enerji “skalerskaler” bir büyüklüktür.” bir büyüklüktür.Enerji işe dönüşebilir. İş de enerjiye Enerji işe dönüşebilir. İş de enerjiye

dönüşebilir.dönüşebilir.

Örnekler:Örnekler:

1) Ellerin birbirine sürtülmesi 1) Ellerin birbirine sürtülmesi İş yapılırİş yapılır Isı enerjisine Isı enerjisine dönüşür.dönüşür.

2) Sıkışan yay 2) Sıkışan yay İş yapılır İş yapılırPotansiyel enerjiye dönüşür.Potansiyel enerjiye dönüşür.

3) Topa vurmak3) Topa vurmak İş yapılırİş yapılırKinetik enerjiye dönüşür. Kinetik enerjiye dönüşür.

ENERJİ ÇEŞİTLERİENERJİ ÇEŞİTLERİ

MEKANİK ENERJİ:MEKANİK ENERJİ: İki türü vardır: İki türü vardır:

- POTANSİYEL ENERJİ- POTANSİYEL ENERJİ

- KİNETİK ENERJİ- KİNETİK ENERJİ

POTANSİYEL ENERJİ:POTANSİYEL ENERJİ:

Cisimlerin Cisimlerin bulunduklari bulunduklari durumdurum veya veya konumlarındankonumlarından dolayı sahip oldukları dolayı sahip oldukları enerjiye “potansiyel enerjiye “potansiyel enerji” denir.enerji” denir.

Gerilmiş yay ( durum )Gerilmiş yay ( durum ) Kurulmuş saat Kurulmuş saat

(içindeki yay sıkışır) (içindeki yay sıkışır) ( durum)( durum)

Barajlarda birikmiş su Barajlarda birikmiş su ( durum)( durum)

Gerilmiş ok yayı Gerilmiş ok yayı ( durum )( durum )

Yerden belli bir Yerden belli bir yükseklikte bulunan yükseklikte bulunan cisimler (konum cisimler (konum

Potansiyel enerjiPotansiyel enerji

m

h

Enerji = İşP.E=W = F.XP.E=G.hP.E=m.g.h

m=cismin kütlesi (kg)g= yer çekim ivmesi (m/s2 veya N/kg)h = yükseklik 8 (m)alındığında P.E.’nin birimi J olur.

* Bir cismin bulunduğu konum, o cismin potansiyel enerjisini belirler.* Belli bir yüksekliğe kaldırılan cisimlerin ağırlıklarına karşı iş yapıldığından cisme kazandırılan potansiyel enerji yapılan işe eşitlenerek hesaplanır.

Kinetik enerjiKinetik enerji

KİNETİK ENERJİ:KİNETİK ENERJİ: Hareket halindeki cisimlerin Hareket halindeki cisimlerin hareketlerindenhareketlerinden dolayı sahip oldukları enerjiye denir. dolayı sahip oldukları enerjiye denir.

akarsuakarsu hareket halindeki arabahareket halindeki araba koşan çocukkoşan çocuk dağın tepesinen düşen kaya parçasıdağın tepesinen düşen kaya parçası

* * KütleKütle ve ve cismin hızıcismin hızı arttıkça , cismin Kinetik Enerjisi arttıkça , cismin Kinetik Enerjisi de artar.de artar.

K.E = ½ m.V2K.E = ½ m.V2 m = cismin kütlesi (kg) m = cismin kütlesi (kg) V= cismin hızı( V= cismin hızı(

m/s)alındığında K.E.’nin birimi m/s)alındığında K.E.’nin birimi JJ olarak bulunur olarak bulunur

Cisimlerin sahip oldukları potansiyel ve kinetik enerjiler Cisimlerin sahip oldukları potansiyel ve kinetik enerjiler birbirine dönüşebilir.birbirine dönüşebilir.

ENERJİNİN KORUNUMUENERJİNİN KORUNUMU

ENERJİ, her zaman korunur.ENERJİ, her zaman korunur. Enerji, yoktan var edilemez ve var Enerji, yoktan var edilemez ve var

olan enerji yok edilemez.olan enerji yok edilemez. Enerji dönüşümü sırasında, toplam Enerji dönüşümü sırasında, toplam

enerji sabittir.enerji sabittir. Toplam enerjinin sabit olması Toplam enerjinin sabit olması

demek, bir tür enerji azalırken demek, bir tür enerji azalırken baska bir tür enerjinin artması baska bir tür enerjinin artması demektir.demektir.

İYİ DERSLER…İYİ DERSLER…

YAPAN KAAN AYDOĞDUYAPAN KAAN AYDOĞDU