• ในกรณทตองการซอเปนจ�านวนมาก เพอใช ในการสอน การฝกอบรม การสงเสรมการขาย หรอเปน ของขวญพเศษ เปนตน กรณาตดตอสอบถามราคาพเศษไดท ฝายขาย บรษท ซเอดยเคชน จ�ากด (มหาชน) เลขท 1858/87-90 ถนนเทพรตน แขวงบางนาใต เขตบางนา กรงเทพฯ 10260 โทรศพท 0-2826-8222 โทรสาร 0-2826-8356-9

• หากมค�าแนะน�าหรอตชม สามารถตดตอไดท comment@se–ed.com

อาชวอนามยและความปลอดภยโดย อนศกด ฉนไพศาล

ราคา 96 บาท

สงวนลขสทธตามกฎหมายโดย อนศกด ฉนไพศาล @ 2562หามคดลอก ลอกเลยน ดดแปลง ท�าซ�า จดพมพ หรอกระท�าอนใด โดยวธการใดๆ ในรปแบบใดๆไมวาสวนหนงสวนใดของหนงสอเลมน เพอเผยแพรในสอทกประเภท หรอเพอวตถประสงคใดๆนอกจากจะไดรบอนญาต

4 1 0 - 5 3 4 - 3 8 8 2 6 6 1 0 9 8 7 6 5 4 3 2

ขอมลทางบรรณานกรมของหอสมดแหงชาต

อนศกด ฉนไพศาล.

อาชวอนามยและความปลอดภย. -- กรงเทพฯ : ซเอดยเคชน, 2562. 388 หนา. 1. อาชวอนามย. 2. ความปลอดภย. I. ชอเรอง.

613.62

ISBN : 978-616-08-3457-0

จดพมพและจดจ�าหนายโดย

เลขท 1858/87-90 ถนนเทพรตน แขวงบางนาใตเขตบางนา กรงเทพฯ 10260 โทรศพท 0-2826-8000

พมพท บรษท ว.พรนท (1991) จ�ากดเลขท 23/71-72 หมท 1 ซอยเทยนทะเล 10 ถนนบางขนเทยน–ชายทะเล แขวงแสมด�า เขตบางขนเทยน กรงเทพฯ 10150 โทรศพท 0–2451–3010นายวชย กาญจนพฒนา ผพมพผ โฆษณา พ.ศ. 2562

20001– 1001 อาชวอนามยและความปลอดภย  2-0-2 (Occupational Health and Safety)

จดประสงครายวชา เพอให

1. เขาใจหลกการและกระบวนการจดการเกยวกบอาชวอนามยและความปลอดภย

ในการปฏบตงานอาชพ

2. สามารถด�าเนนการเบองตนในการควบคมและปองกนมลพษ โรคและอบตภย

ทเกดจากการท�างาน

3. สามารถปรบปรงสภาพการท�างานตามหลกการยศาสตร อาชวอนามยและ

ความปลอดภย

4. มจตส�านกและกจนสยทดในการปฏบตงานอาชพตามหลกอาชวอนามยและ

ความปลอดภย

สมรรถนะรายวชา

1. แสดงความรเกยวกบหลกการจดการ ควบคม ปองกนและแกไขปญหาดาน

อาชวอนามยและความปลอดภยในการปฏบตงานอาชพ

2. วางแผนการด�าเนนการเบองตนในการควบคม ปองกนมลพษ โรคและอบตภย

ทเกดจากการท�างาน

3. วางแผนปรบปรงสภาพการท�างานตามหลกการยศาสตร อาชวอนามยและ

ความปลอดภย

4. อานและปฏบตตามเครองหมายและสญลกษณความปลอดภย

5. เลอก ใชเครองปองกนอนตรายตามสถานการณ

6. ปฐมพยาบาลเบองตนตามหลกการและกระบวนการ

ค�าอธบายรายวชา

ศกษาเกยวกบหลกอาชวอนามยและความปลอดภยในการปฏบตงานอาชพ

ปญหามลพษ โรคและอบตภยทเกดจากการท�างานและการควบคมปองกน การปรบปรง

สภาพการท�างานตามหลกการยศาสตร การจดการอาชวอนามยและความปลอดภย

เบองตน เครองหมายและสญลกษณความปลอดภย เครองปองกนอนตราย

การปฐมพยาบาลเบองตน กฎหมายและหนวยงานทเกยวของกบงานอาชวอนามย

และความปลอดภย

คานา

หนงสอ อาชวอนามยและความปลอดภย รหสวชา 20001 – 1001 เลมน ผเขยนไดเรยบเรยงขนตรงตามหลกสตรประกาศนยบตรวชาชพ พทธศกราช 2562 กลมสมรรถนะวชาชพพนฐานประเภทวชาอตสาหกรรม ส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา กระทรวงศกษาธการ

โดยเนอหาภายในเลมประกอบดวยเรองความรเบองตนเกยวกบอาชวอนามยและความปลอดภย สญลกษณและเครองหมายความปลอดภย อปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล การปองกนและควบคมมลพษจากสภาพแวดลอมในการท�างาน หลกการเคลอนยายวสดและเกบรกษาวสด ความปลอดภยในสถานทท�างาน ความปลอดภยเกยวกบงานไฟฟา ความปลอดภยเกยวกบงานกอสราง การปองกนและระงบอคคภย การสงเสรมสขภาพอนามยพนกงาน การปองกนและเฝาระวงโรคจากการท�างาน การปฐมพยาบาล การวเคราะหและปรบปรงสภาพการท�างานตามหลกการยศาสตร การตรวจความปลอดภยและวเคราะหงานเพอความปลอดภย การสอบสวนและวเคราะหอบตเหตในการท�างาน กฎหมายทเกยวกบอาชวอนามยและความปลอดภยในการท�างาน พรอมทงมแบบฝกหดทายบทและแบบประเมนประสบการณการเรยนรเพอใหนกเรยนนกศกษาไดทบทวนความรและหาประสบการณ อกทงมรปประกอบเพอใหเกดความเขาใจยงขน

ผเขยนหวงวาหนงสอเลมนคงเปนประโยชนแกนกเรยน นกศกษา ครผสอนและผทสนใจ หากมขอเสนอแนะประการใด ผเขยนยนดนอมรบไวดวยความขอบคณยง

อนศกด ฉนไพศาล

(5)

สารบญ

บทท 1 ความรเบองตนเกยวกบอาชวอนามยและความปลอดภยในการท�างาน ............. 11.1 บทน�า 21.2 ความหมาย (Meaning) 31.3 หลกการอาชวอนามยและความปลอดภย (Principle of Occupational Health and Safety) 31.4 ค�าจ�ากดความ (Definitions) 41.5 ประโยชนของอาชวอนามยและความปลอดภย (Benefit of Occupational Health and Safety) 51.6 วตถประสงคของอาชวอนามยและความปลอดภย (Objective of Occupational Health and Safety) 61.7 นโยบายสขภาพและความปลอดภย (Policy of Health and Safety) 71.8 ความปลอดภยในการท�างาน (Safety at Workplace) 81.9 สาเหตของอบตเหตในงานอตสาหกรรม (Cause of Industrial Accident) 81.10 การปองกนอบตเหตในการท�างาน (Working Accident Protection) 101.11 การจดการอาชวอนามยและความปลอดภยในสถานทท�างาน (Managing Occupational Health and Safety in Workplace) 111.12 สรป 12ใบงาน 13แบบฝกหดทายบท 16

บทท 2 สญลกษณและเครองหมายความปลอดภย ......................................................192.1 บทน�า (Introduction) 202.2 วตถประสงคของเครองหมายปลอดภย (Objective of Safety Signs) 202.3 ความหมายและประเภทของเครองหมาย ปายสญลกษณ (Meanings and Type of Signal Sign) 212.4 สญลกษณส�าหรบวตถอนตราย (Symbols for Hazardous Materials) 332.5 สญลกษณสทปลอดภยในการท�างาน (Safety Color Signal in Working) 38

(7)

(8)

2.6 สทปลอดภยตามพระราชบญญตอาชวอนามยและความปลอดภย (Safety Color for Occupational Health and Safety Act) 382.7 มาตรฐานการท�าเครองหมายทอตามสถาบนมาตรฐานแหงชาตของสหรฐอเมรกา (Pipe Marking ANSI) 402.8 มาตรฐานสทอในโรงงานอตสาหกรรม (Industrail Pipe Color Standard) 422.9 สรป 43ใบงาน 44แบบฝกหดทายบท 47

บทท 3 อปกรณปองกนภยสวนบคคล ....................................................................513.1 บทน�า (Introduction) 523.2 ความตองการส�าหรบการปองกนภยสวนบคคล (Requirement for Personal Protection) 523.3 การประเมนอนตราย (Hazard Assessment) 533.4 การเลอกอปกรณปองกนภยสวนบคคล (Personal Protective Equipment Selection) 603.5 การบ�ารงรกษาและการเปลยนอปกรณปองกนภยสวนบคคล (Maintenance and Replacement of PPE) 613.6 การฝกอบรมพนกงานในการใชอปกรณปองกนภยสวนบคคล (Training Employees in the Proper Use of PPE) 613.7 การใชอปกรณปองกนภยสวนบคคล (Use of Personel Protective Equipment) 623.8 สรป 90ใบงาน 91แบบฝกหดทายบท 94

บทท 4 การปองกนและควบคมมลพษจากสภาพแวดลอมในการท�างาน .................974.1 ความหมาย (Meaning) 984.2 มลพษในงานอตสาหกรรม (Industrial Pollution) 984.3 ชนดของมลพษ (Type of Pollution) 994.4 การปองกนและควบคมมลพษทางอากาศ (Prevention and Control of Air Pollution) 1054.5 การปองกนและควบคมมลพษทางเสยง (Prevention and Control of Noise Pollution) 1064.6 การปองกนและควบคมมลพษทางน�า (Prevention and Control of Water Pollution) 1064.7 การปองกนและควบคมมลพษทางความรอน (Prevention and Control of Thermal Pollution) 107

(9)

4.8 การปองกนและควบคมมลพษทางแสง (Prevention and Control of Light Pollution) 1074.9 การปองกนและควบคมมลพษทางดน

(Prevention and Control of Soil Pollution) 1074.10 การปองกนและควบคมมลพษจากกมมนตภาพรงส (Prevention and Control of Radioactive Pollution) 1084.11 มลพษทเกดจากสภาพแวดลอมในการท�างาน (Pollution Caused by the Work Environment) 1084.12 สรป 115ใบงาน 116แบบฝกหดทายบท 118

บทท 5 หลกการเคลอนยายวสดและการเกบรกษา ..................................................... 1215.1 ความหมาย (Meaning) 1225.2 จดมงหมายของการเคลอนยายวสด (Purpose of Materials Moving) 1225.3 หลกการเคลอนยายวสด (Material Handling Principles) 1235.4 ชนดของอปกรณขนถายวสด (Type of Material Handling Equipment) 1275.5 อบตเหตในการเคลอนยายหรอขนถายวสด (Accident of Moving or Materials Handling) 1355.6 กฎความปลอดภยในการปองกนการเกดอบตเหตในการขนถายวสด (Safety Rules to Prevent Accidents in Materials Handling) 1365.7 การเคลอนยายหรอขนถายวสดไวไฟ (Moving or Material Handling of Flammable Substance) 1395.8 การเคลอนยายหรอขนถายวสดดวยแรงงานคน (Moving or Material Handling by Human) 1405.9 การจดเกบวสด (Material Storage) 143

5.10 สรป 147ใบงาน 148แบบฝกหดทายบท 150

บทท 6 ความปลอดภยในสถานทท�างาน ..................................................................... 1556.1 ความหมาย (Meaning) 1566.2 ความปลอดภยในบรเวณพนทท�างาน (Safety in Working Area) 1586.3 ความปลอดภยในการใชเครองมอ (Safety in Tools Using) 1616.4 ความปลอดภยในการใชเครองจกร (Safety in Machine Using) 1646.5 ความปลอดภยในการใชยานพาหนะ (Safety in Vehicle Using) 167

(10)

6.6 สรป 169ใบงาน 170แบบฝกหดทายบท 171

บทท 7 ความปลอดภยเกยวกบงานไฟฟา ..............................................................1737.1 บทน�า (Introduction) 1747.2 อนตรายทเกดจากกระแสไฟฟา (Electrical Hazard) 1747.3 การปองกนอนตรายจากกระแสไฟฟา (Hazard Protection from Electrical Current) 1787.4 การเลอกใชอปกรณไฟฟาอยางเหมาะสม (Proper Selection of Electric Equipment) 1787.5 การตรวจสอบและการบ�ารงรกษาอปกรณไฟฟา (Electric Equipment Inspection and Maintenance) 1797.6 ความปลอดภยเกยวกบงานไฟฟา (Safety in Electric Work) 1817.7 กฎหมายความปลอดภยเกยวกบงานไฟฟา (Law of Electrical Safety Work) 1817.8 สรป 182ใบงาน 183แบบฝกหดทายบท 184

บทท 8 ความปลอดภยเกยวกบงานกอสราง .........................................................1898.1 บทน�า (Introduction) 1908.2 องคประกอบความปลอดภยในงานกอสราง (Safety Elements in Construction) 1908.3 อนตรายทเกดขนในงานกอสราง (Hazards in Construction) 1928.4 ความปลอดภยในการท�างานกอสรางวาดวยเขตกอสราง (Safety in the Construction Work on the Construction Zone) 1938.5 ความปลอดภยในการใชลฟตขนสงวสดชวคราว (Safety in the Use of Temporary Freight Elevator) 1958.6 ความปลอดภยในการท�างานกอสรางวาดวยนงราน (Safety in the Construction Work on Scaffold) 1968.7 ความปลอดภยในการท�างานกอสรางวาดวยปนจน (Safety in the Construction Work on the Crane) 1988.8 ความปลอดภยในการท�างานกอสรางวาดวยตอกเสาเขม (Safety in the Construction Work on the Pile) 1998.9 สรป 201

(11)

ใบงาน 202แบบฝกหดทายบท 203

บทท 9 การปองกนและระงบอคคภย .......................................................................... 2079.1 บทน�า (Introduction) 2089.2 หลกการพนฐานของไฟ (Basic Principles of Fire) 2089.3 การประเมนอนตรายจากไฟไหม (Fire Risk Assessment) 2119.4 การปองกนและระงบอคคภย (Fire Abatement and Protection) 2149.5 สรป 216ใบงาน 217แบบฝกหดทายบท 219

บทท 10 การสงเสรมสขภาพอนามยและการปองกนโรคจากการท�างาน .................... 22310.1 บทน�า (Introduction) 22410.2 พฒนาการของการสงเสรมสขภาพจากกรงออตตาวาสกรงเทพฯ (Health Promotion Development : From Ottawa to Bangkok) 22510.3 แนวความคดและหลกการของการสงเสรมสขภาพ (Concepts and Principles of Health Promotion) 22610.4 กลยทธพนฐานและพนทการปฏบตดานการสงเสรมสขภาพ (Basic Strategies and Practices Area to Promote Health) 22710.5 นโยบายในการสงเสรมสขภาพ (Health Promotion Policy) 22710.6 การสนบสนนหรอสงเสรมสขภาพพนกงานในสถานทท�างาน (Workplace Health Promotion) 22810.7 การปองกนโรคจากการท�างาน (Working Diseases Protection) 23010.8 มาตรฐานบงคบของกระทรวงแรงงาน (Standard Regulations of the Ministry of Labour) 23810.9 สรป 238ใบงาน 239แบบฝกหดทายบท 242

บทท 11 การปฐมพยาบาล ............................................................................................ 24511.1 บทน�า (Introduction) 24611.2 วตถประสงคของการปฐมพยาบาล (Purpose of First Aid) 24711.3 อนตรายทพบโดยทวๆ ไป (General Harzous) 24711.4 ปจจยส�าหรบการปฐมพยาบาลในสถานทท�างาน (Workplace First Aid Factor) 24911.5 ผชวยปฐมพยาบาล (First Aider) 249

(12)

11.6 ความรบผดชอบส�าหรบการการปฐมพยาบาล (Responsibility for First Aid) 25211.7 บนทกของผทไดรบบาดเจบและการปฐมพยาบาลโดยผชวยปฐมพยาบาล (Record of Who Was Injured and First Aid by Assistant Aid) 26711.8 สรป 268ใบงาน 269แบบฝกหดทายบท 272

บทท 12 การวเคราะหและปรบปรงการท�างานตามหลกการยศาสตร ..................... 27512.1 ความหมาย (Meaning) 27612.2 ภาพรวมของการยศาสตร (Overview) 27712.3 การยศาสตรในสถานทท�างาน (Ergonomic in the Workplace) 27812.4 การแกปญหาทเกดในสถานทท�างานโดยใชหลกการยศาสตร (Ergonomic Problem Solving in Workplace) 27912.5 การเพมประสทธภาพการยศาสตรในสถานทท�างาน

(Ergonomically Optimize in Workplace) 28512.6 การวเคราะหสถานทท�างานตามหลกการยศาสตร (Ergonomic Workplace Analysis) 29212.7 แบบฟอรมรายการตรวจสอบสรรวทยาในส�านกงาน (Office Ergonomic Checklist) 29312.8 แบบฟอรมการตรวจสอบความไมสะดวกสบายในการท�างาน (Working Discomfort Survey) 29612.9 การยศาสตรส�าหรบอตสาหกรรมการผลต (Ergonomic for Manufacturing) 29712.10 สรป 300ใบงาน 301แบบฝกหดทายบท 302

บทท 13 การตรวจความปลอดภยและการวเคราะหงานเพอความปลอดภย ......... 30513.1 ความหมาย (Meaning) 30613.2 แนวความคดดานการบรหารจดการ (Administrative Concept) 30713.3 วตถประสงคของการตรวจความปลอดภย (Objective of Safety Inspection) 30713.4 หลกการตรวจความปลอดภย (Principle of Safety Inspection) 30913.5 รายการตรวจความปลอดภย (Safety Inspection Checklist) 31213.6 การวเคราะหงานเพอความปลอดภย (Job Safety Analysis) 31513.7 การฝกการหยงรอนตราย (Kiken Yoshi Training หรอ Hazard Prediction Training) 322

(13)

13.8 การปองกนอบตเหตจากการผดพลาดของมนษย (Accident Prevention from Human Error) 32713.9 สรป 328ใบงาน 329แบบฝกหดทายบท 331

บทท 14 การสอบสวนและการวเคราะหอบตเหตในการท�างาน ..................................... 33514.1 บทน�า (Introduction) 33614.2 ขนตอนการวเคราะหอบตเหต (Step of Accident Analysis) 33614.3 จดมงหมายของการวเคราะหอบตเหต (Purpose of Accident Analysis) 33614.4 ปฏบตการวเคราะหอบตเหต (Accident Analysis Operation) 33714.5 วตถประสงคของการวเคราะหอบตเหต (Objective of Accident Analysis) 33814.6 การสอบสวนอบตเหต การบนทกและการรายงาน (Accident Investigation, Recording and Reporting) 34314.7 จดมงหมายทแตกตางกนของการสอบสวนอบตเหต (Differential Purpose of Accident Investigation) 34314.8 ขนตอนทวไปในการสอบสวนอบตเหต (General Step of Accident Investigation) 34414.9 เหตการณใดหรออบตเหตใดทควรสอบสวน (Which Evident or Accident should be Investigation) 34414.10 เหตการณทเกดขนรวมทงใกลพลาด (Evident Happening including Near Miss) 34414.11 การสอบสวนและสาเหตของเหตการณทเกดขน (Investigation and Cause of Evident Happening) 34514.12 วธการหรอกระบวนการสอบสวน (Investigation Method or Procedure) 34614.13 รายงานการสอบสวน (Investigation Report) 35014.14 แบบฟอรมรายงานการสอบสวนอบตเหต (Accident Report Form) 35114.15 สรป 358ใบงาน 359แบบฝกหดทายบท 361

บทท 15 กฎหมายเกยวกบอาชวอนามยและความปลอดภย ........................................ 36515.1 บทน�า (Introduction) 36615.2 จดมงหมายของการใชกฎหมายอาชวอนามยและความปลอดภย (Objective of Occupational Health and Safety Law) 366

(14)

15.3 กฎหมายทเกยวของกบอาชวอนามย ความปลอดภยและสภาพแวดลอม ในการท�างาน (Occupation Health Safety and Environment Law) 36715.4 สรป 367ใบงาน 368แบบฝกหดทายบท 370

บรรณานกรม ............................................................................................................ 373

ความรเบองตนเกยวกบ

อาชวอนามยและความปลอดภย1

สาระสาคญ

อาชวอนามยและความปลอดภยมความสมพนธกบอตสาหกรรมทกสาขา หนวยงานทางราชการ โรงเรยน มหาวทยาลย ส�านกงาน สถานบนเทง ซงพนกงานหรอบคลากร เจาหนาท แพทย วศวกร คร อาจารย และพยาบาล ตองไดรบการฝกอบรมในเรองระบบอาชวอนามยและความปลอดภย ทงนเพอประโยชนและความปลอดภยในการท�างานและสงเสรมสขภาพใหบคลากรในทกหนวยงานมสขภาพทดและปลอดภย

จดประสงคทวไป

1. เพอใหมความรความเขาใจความหมายของอาชวอนามยและความปลอดภย

2. เพอใหมความรความเขาใจวตถประสงคและประโยชนของอาชวอนามยและความปลอดภย

3. เพอใหมความรความเขาใจนโยบายสขภาพและความปลอดภย

4. เพอใหมความรความเขาใจสาเหตและการปองกนอบตเหตในงานอตสาหกรรม

5. เพอใหมความรความเขาใจการจดการอาชวอนามยและความปลอดภยในสถานทท�างาน

จดประสงคเชงพฤตกรรม

1. บอกความหมายของอาชวอนามยและความปลอดภยได

2. อธบายวตถประสงคและประโยชนของอาชวอนามยและความปลอดภยได

3. บอกนโยบายสขภาพและความปลอดภยได

4. จ�าแนกสาเหตและการปองกนอบตเหตในงานอตสาหกรรมได

5. อธบายการจดการอาชวอนามยและความปลอดภยในสถานทท�างานได

เนอหาสาระ

ความหมายของอาชวอนามยและความปลอดภย วตถประสงคและประโยชนของอาชวอนามยและความปลอดภย นโยบายสขภาพและความปลอดภย สาเหตและการปองกนอบตเหตในงานอตสาหกรรม การจดการอาชวอนามยและความปลอดภยในสถานทท�างาน

1

2 อาชวอนามยและความปลอดภย

1.1 บทน�ำ (Introduction)ความรเบองตนเกยวกบอาชวอนามยและความปลอดภย (Fundamental of Occupa–

tional Health and Safety) อาชวอนามยและความปลอดภยมความสมพนธกบอตสาหกรรมทกสาขา ธรกจการคาและอตสาหกรรมสมยดงเดม บรษทเทคโนโลยสารสนเทศ หนวยบรการดานสขภาพ โรงเรยน มหาวทยาลย ส�านกงาน ตลอดทงสถานบนเทง ซงตองใหความรและฝกอบรมในเรองระบบอาชวอนามยและความปลอดภยแกพนกงาน เจาหนาท แพทย พยาบาล ชาง วศวกร คร อาจารยและผบรหารองคกร

อาชวอนามยและความปลอดภยมผลกระทบตอการท�างานทกดาน ในองคกรทมอนตรายต�าจะมผควบคมดแลดานอาชวอนามยและความปลอดภยจ�านวนนอย สวนในโรงงานทมการผลตและมอนตรายสงผควบคมดแลดานอาชวอนามยและความปลอดภยตองมความแตกตางในดานความช�านาญเฉพาะทางทไมเหมอนกน เชน วศวกร (ไฟฟา อเลกทรอนกส และกอสราง) ทนายความ แพทยและพยาบาล ผฝกอบรม ผวางแผนการท�างานและผควบคมงาน โดยม จดมงหมายเดยวกนในการท�าใหเกดมาตรฐานดานอาชวอนามยและความปลอดภยในองคกร

ปญหาและอปสรรคในการท�าใหเกดผลส�าเรจโดยมมาตรฐานทดในงานอาชวอนามยและความปลอดภยอาจเกดจากปญหาดานการเงน การผลตในโรงงานหรอเปาหมายการปฏบตงาน ความซบซอนในองคกรทงหมดลวนท�าใหเกดปญหาและอปสรรคได อยางไรกตาม แรงจงใจทมพลงอ�านาจสงสามารถขบเคลอนใหองคกรเกดมาตรฐานในดานอาชวอนามยและความปลอดภย แรงจงใจทสงเสรมเหลานนคอ ขวญก�าลงใจ กฎหมายและเศรษฐกจการเงน

ในประเทศองกฤษมการควบคมอยางเหมาะสมดานอาชวอนามยและความปลอดภยแกแรงงานในรปแบบความรบผดชอบรวมกนในองคกร ซงมการท�างานเพอสงเสรมใหเกดสงตอไปนคอ

1. พฒนาระบบการจดการอาชวอนามยและความปลอดภยเพอลดความเจบปวยและการบาดเจบจากการท�างาน

2. เพอแสดงใหเหนถงความส�าคญของอาชวอนามยและความปลอดภยในระดบคณะกรรมการบรหาร

3. รายงานสสาธารณะดานอาชวอนามยและความปลอดภยภายในองคกร และรายงานผลการเปรยบเทยบการด�าเนนงานกบเปาหมายการด�าเนนงาน

บทท 1 : ความรเบองตนเกยวกบอาชวอนามยและความปลอดภย 3

1.2 ควำมหมำย (Meaning) อาชวอนามยและความปลอดภย (Occupational Health and Safety) หมายถง

ขอบเขตทเครงครดในกฎระเบยบโดยเกยวของกบการปองกนเพอความปลอดภยตอสขภาพและสวสดภาพของประชาชนโดยผกพนกบการท�างานและการจางแรงงาน จดมงหมายประการแรกของอาชวอนามยและความปลอดภยเพอจดสภาพแวดลอมความปลอดภยในการท�างาน ผลประการทสองคอ ชวยในการปองกนเพอนรวมงาน สมาชก นายจาง ลกคา ผผลต และชมชนใกลเคยงทไดรบผลกระทบจากสภาพแวดลอมในสถานทท�างาน ซงมความเกยวของสมพนธ กบหลายสาขาวชา รวมถงอาชวเวชศาสตร และอาชวอนามย (หรออตสาหกรรม) สขภาพศาสตร สาธารณสข วศวกรรมความปลอดภย วศวกรรรมอตสาหกรรม เคมและฟสกสสขภาพ

จดมงหมายของอาชวอนามยคอ

1. สงเสรมและผดงไวซงระดบทสงสดในทางกายภาพ จตใจและความเปนอยทดของแรงงานในทกสาขาอาชพ

2. ปองกนปญหาทเกดกบสขภาพของแรงงานจากสภาพแวดลอมในการท�างาน

3. ปองกนการจางแรงงานจากการเสยงทเปนผลมาจากปจจยทกระทบตอสขภาพ

4. จดวางและผดงรกษาแรงงานในการดดแปลงสภาพแวดลอมในอาชพกบความ สามารถทางดานรางกายและจตใจ เพอสรปผลการดดแปลงการท�างานของคนแตละคนกบงาน

1.3 หลกกำรอำชวอนำมยและควำมปลอดภย (Principle of Occupational Health and Safety)

อาชวอนามยและความปลอดภยมการใหค�าจ�ากดความหลายๆ อยางโดยอาชวอนามยเปนเรองการบรการดานสขภาพ ซงมองคการอนามยโลกและองคการแรงงานระหวางประเทศไดสรปความหมายของอาชวอนามยไววาเปนกจกรรมทมงเนนเรองดงตอไปน

1. การปองกนและการสงเสรมสขภาพของคนงานโดยการปองกนและควบคมโรคจากการท�างาน และการเกดอบตเหตจากการท�างานโดยก�าจดปจจยทเปนอนตรายตอสขภาพและความปลอดภยในทท�างาน

2. พฒนาและสงเสรมการท�างานเพอสขภาพและความปลอดภย สภาพแวดลอมในการท�างานและองคกร

4 อาชวอนามยและความปลอดภย

3. เพมประสทธภาพทางดานรางกาย จตใจและความเปนอยทดของคนงาน รวมทงสนบสนนและผดงรกษาไวซงขดความสามารถในการท�างานของคนงาน

องคกรทประสบความส�าเรจในดานเศรษฐกจสวนใหญมกมการจดการอาชวอนามยและความปลอดภยไดเปนอยางด และแสดงใหเหนวาสถานทท�างานออกแบบตามหลกการ ทดของอาชวอนามยและความปลอดภย นอกจากนแลวหลกการยศาสตรกเปนการใชหลกการเคลอนไหวของรางกายมนษยเพอใหเหมาะสมกบการท�างานอยางถกวธและถกน�ามาใชเพอใหเกดความยงยนในการท�างาน

1.4 ค�ำจ�ำกดควำม (Definitions)ค�าจ�ากดความพนฐานทใช ในอาชวอนามยและความปลอดภยซงมหลายค�าดวยกนคอ

1. สขภาพ (Health) คอการปองกนรางกายและจตใจของประชาชนใหพนจาก ความเจบปวยอนเปนผลมาจากวสด กระบวนการ และกรรมวธทใช ในสถานทท�างาน

2. ความปลอดภย (Safety) คอการปองกนประชาชนจากการไดรบบาดเจบทาง กายภาพ ค�าสองค�าทใชรวมกนคอ สขภาพและความปลอดภย ซงบงบอกถงความเกยวพน ทางดานรางกายและจตใจทมความเปนอยทดของแตละบคคลในสถานทท�างาน

3. สวสดการ (Welfare) หมายรวมถงการจดเตรยมสงอ�านวยความสะดวกในการ รกษาสขภาพและความเปนอยทดของแตละบคคลในสถานทท�างาน สวสดการดานสงอ�านวยความสะดวกรวมถงสถานทชะลางท�าความสะอาด การจดเตรยมระบบสขาภบาล การจดเตรยมน�าส�าหรบดม แสงสวาง ความรอน ตส�าหรบเกบเสอผา ทนงส�าหรบการจดกจกรรมหรอการพกผอน หองอาหารและหองพกผอน เปนตน

4. การปองกนสงแวดลอม (Environmental Protection) เปนการจดเตรยมเพอใหครอบคลมกจกรรมเหลานนในสถานทท�างานซงเปนผลมาจากสงแวดลอม (อยในรปของพช สตว น�า อากาศ และดน) อาจเปนอนตรายตอสขภาพและความปลอดภยของพนกงาน กจกรรมดงกลาวรวมถงการก�าจดของเสย การก�าจดมลภาวะทางอากาศ

บทท 1 : ความรเบองตนเกยวกบอาชวอนามยและความปลอดภย 5

5. อบตเหต (Accident) หมายถงเหตการณทไมไดวางแผน ไมไดตงใจ หรอขาดการพจารณาสงผลใหเกดการบาดเจบ ทพพลภาพหรอเสยชวต และยงสงผลใหเกดความเสยหายแกทรพยสน โรงงาน วสด สงแวดลอม หรอสญเสยโอกาสทางธรกจ

6. ใกลพลาดพลง (Near Miss) ความพลาดพลงในอบตการณทกๆ ครงทเกดขน ซงสงผลใหเกดอบตเหต ตามประมาณการในความพลาดพลงทกสบครงในสถานทท�างาน กอใหเกดอบตเหตเลกๆ นอยๆ ขน

7. การเกดอนตราย (Dangerous Occurrence) สงนคอใกลพลาดพลงซงอาจ น�าไปสการบาดเจบสาหสหรอเสยชวต การเกดอนตราย เชน นงรานพง เครนพง อปกรณทใชในการบรรทกสงของทกชนดเกดเสยหายระหวางขนสง และไฟฟาลดวงจรท�าใหเกดเพลงไหม

8. อนตรายและความเสยง (Dangerous and Risk) อนตรายคอ ศกยภาพของ สสารวสด คน กจกรรมหรอกระบวนการทเปนสาเหตใหเกดอนตราย และอนตรายมหลายรปแบบดวยกน เชน อนตรายจากสารเคม อนตรายจากไฟฟา อนตรายจากการตกทสง และอนตรายจากควนพษ เปนตน ความเสยงคอ ความเปนไปไดทสสารวสด คน กจกรรม หรอกระบวนการทเปนสาเหตใหเกดอนตราย ความเสยงสามารถลดไดและอนตรายกสามารถลดไดดวยการควบคมจดการอยางด

สงส�าคญในการชใหชดระหวางอนตรายและความเสยงเพราะค�าสองค�านใชอยางสบสน เชน การท�างานกอสรางบอยครงมความเสยงสงและอนตรายสง

1.5 ประโยชนของอำชวอนำมยและควำมปลอดภย (Benefit of Occupational Health and Safety)

ประโยชนของอาชวอนามยและความปลอดภยมดงน

1. คณภาพชวตของพนกงานในองคกรดขน เพราะผลจากการน�าหลกการจดอาชวอนามยและความปลอดภยในการท�างานมาปฏบตในองคกร

2. การเจบปวยลดนอยลง เพราะพนกงานไดรบประโยชนจากการจดสภาพแวดลอมในการท�างานใหดขน

6 อาชวอนามยและความปลอดภย

3. เพมแรงจงใจใหพนกงาน โดยมคาตอบแทนทสงขน และสรางบรรยากาศในการท�างานทด

4. เพมคณภาพของผลตและการบรการ ซงท�าใหลกคามความพงพอใจในสนคา

5. เพมภาพลกษณใหกบบรษท ท�าใหเปนทยอมรบในสายตาประชาชนและลกคา

6. เศรษฐกจโดยรวมของประเทศดขนจากการผลตหรอการบรการ ซงสงผลตอความเชอมนของนกลงทนจากตางประเทศ

1.6 วตถประสงคของอำชวอนำมยและควำมปลอดภย (Objective of Occupational Health and Safety)

วตถประสงคของอาชวอนามยและความปลอดภยมดงน

1. เพอสงเสรมและรกษาสขภาพ ความปลอดภยและสวสดการของพนกงานในสถานทท�างาน โดยการรณรงคใหความรเรองความปลอดภยในการท�างาน และประชาสมพนธสวสดการตางๆ ทพนกงานควรไดรบจากกฎหมายแรงงาน

2. เพอปองกนประชาชนในสถานทท�างานทตองเผชญกบอนตรายจากเครองจกร อปกรณ สงอ�านวยความสะดวก ตลอดจนการเคลอนยายวสดอปกรณ

3. เพอกระตนเตอนใหพนกงานในสถานทท�างานปฏบตงานดวยความปลอดภย โดยจดการใหความรแกประชาชนในสถานทท�างานดวยการท�างานทปลอดภยและใชอปกรณปองกนภยสวนบคคล

4. เพอก�าจดและควบคมอนตรายทอาจเกดแกพนกงานในสถานทท�างาน โดยท�าการวเคราะหจดหรอสถานททอาจเปนอนตรายตอพนกงานในสถานทท�างาน

5. เพอประคบประคองความรวมมอและการใหค�าปรกษาระหวางนายจางและลกจาง ซงตองท�าการเสรมสรางความเขาใจในดานความรวมมอในการท�างานดวยความปลอดภยระหวางนายจางและลกจาง

6. เพอพฒนาและสงเสรมทศนคตดานสขภาพและความปลอดภยใหทวถงภายในองคกร โดยสรางคานยมในเรองการท�างานดวยความปลอดภย และท�าใหเกดทศนคตทดตอการปฏบตงานดวยความปลอดภย