isbn 978-9941-9469-2-9 -...

46

Upload: others

Post on 28-Oct-2019

23 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Tbilisi

2016

gamomcemlobakalmosani

kaxaber WiRlaZe

iberiuli dnm-samyaros kodi _

qarTuli anbani

wigni aiwyo da daibeWdagamomcemloba `kalmosanSi~ kontaqti:

el. fosta: [email protected]: 571 19 19 39; 2 665 965

redaqtori: Teona gogilaSvilikoreqtori: zaira WiRlaZe-miqacaZe

ISBN 978-9941-9469-2-9

3

mogzauri iberi

didi xania movdivar,gamoviare nilosi,

piramidebi zRapruli,labirinTebi minosis,

minotavri da kentavri,mewamuli zRva mborgali,

SubSemarTuli Tezevsi da ariadnes gorgali.

vixile cxeni troasi,aqavelT saqme mrumeni,

ori mdinaris walkoti,asureTi da Sumeri,

gadaTqerili tramali,qariSxali da sioni,

RviZldakortnili promeTe da TeTri kavkasioni,

elinebi da guTebi,barbarosebis TareSi,

gaumaZRari skviTebi,cecxli monRolis TvalebSi,

selCukebi da xeTebi,rkinismkveTeli xalibi,

amxedrebuli yivCaRi,TavCalmiani xalifi,

osmalebi da sparselni,xazarebi da hunebi,

vigeme tkboba Senebis,simware _ ganadgurebis!

didi Rame da ciskari,qoxi da mefis palati,

Cemi uZRebi Svilebis erTguleba da Ralati.

sadac wavedi,Tan mdevda wyevla adamis modgmisa,

sawuTro gamoviare vaebiTa da moTqmiTa.

zRude moSlia cixeebs,taZari dalewilia,

aRarc SoTa da Tamari,aRarc vaJa da ilia.

Sevdgebi mgzavri daRlili,mtvers davibertyav gznebisas,

mZimed avyvebi aRmarTebs,warvemarTebi zeviTa,

taxtze dajdeba msajuli,Jami dadgeba Serisxvis,

isev aRvsdgebi ferflidan ganaxlebuli feniqsi

raTa aRmegznos wyurvili

udiadesTan SerTvisa

da momefinos naTeli

jvarze gakruli RmerTisa!

5

winasaityvaoba evropaSi mogzaurobisas,kerZod, saberZneTSi,italiaSi, espaneTSi,safrangeTSi da britaneTSi yurdRebas ipyrobs iseTi dasaxelebebi da toponimebi,romlebic maTi enisaTvis araa damaxasiaTebeli da, Tu CaveZiebiT,istoriuli wyaroebidan gavigebT,rom isini, visac am teritoriebze kultura da civilizacia Seutania,yofilan iberiuli tomebi.cxadia, iseT adamians,romelic iberielad iwodeba(qarTvels) metis gagebis survili uCndeba da mec daviwye am kulturis siRrmiseuli Seswavla,mravali wlis kvleva-Ziebis Semdeg uamravi saintereso da sakvirveli faqti gamovlinda. iberiulma tomebma msoflios xalxebs aswavles ara marto agronomia, melioracia,cxovelebis moSinaureba, wera-kiTxva,musika,cekva, ritualebi, varskvlavTmricxveloba, geome-

tria, drois kalendruli aRricxva,aramed maT dagvitoves codna adamianis Seqmnaze,mis sulier arsze da samyaros struqturaze.mTeli informacia Cadebulia dnm-Si,es ge-netikuri mexsiereba moaTavses sakralur niSnebSi da maTi erTobliobiT Sedgenili anbani gadmogvces Cven.marTalia,es yvelaferi gasaocrad JRers,magram amis dasamt-kiceblad iseTi masalebi maqvs moZiebuli,romlebsac ver vugulvebelyofT da rom-lebic advili sapovnia internetSi,amitom am naSromSi teqstTan erTad movaTavse veb-misamarTebi(linkebi),maTi saSualebiT Tqven SegiZliaT piradad darwmundeT am faqtebis sinamdvileSi.arCeulia oficialuri wyaroebi,rogoricaa -vikipedia, mec-nierTa da arqeologTa naSromebi,sainformacio gamoSvebebi,guglis ruqebi da a.S. (aranairi saeWvo saitebi),ase rom, es gaxlavT erTgvari inovacia,internet-wigni,is saintereso iqneba,rogorc kiTxvis,ise internetis moyvarulTaTvis.masalebi maqsim-alurad maqvs SekumSuli,mosawyeni rom ar iyos mkiTxvelisTvis,arada isini uamravia da Zalian saintereso iqneboda SemecnebiT-dokumenturi filmebis seriis gadaReba maTi gamoyenebiT,aseve uZvelesi istoriis saxelmZRvanelos Sedgena.darwmunebuli var, Tqvenc igive daskvnas gamoitanT da uamrav saintereso informacias daamatebT, radgan es codna gabneulia msoflios TiTqmis yvela qveyanasa da enaSi,aseT SemTxvevaSi sasurve-lia, gagviziaroT Tqveni codna da erTiani ZalebiT aRvadginoT uZvelesi iberiuli kultura. kaxaber WiRlaZe

6

Sesavali

informacia iberTa Sesaxeb metad mwiria; https://en.wikipedia.org/wiki/Caucasian_Iberians https://en.wikipedia.org/wiki/Iberian_Peninsulahttps://ka.wikipedia.org/wiki/iberebi_(saqarTvelo)https://es.wikipedia.org/wiki/Hibernia

iberebi — aRmosavleT da samxreT saqarTvelos qarTveli tomebis saxelwodeba bizan-tiuri wyaroebis mixedviT. cxovrobdnen იბერიის teritoriaze. mTavari roli iTamaSes erTiani ქართველი xalxis CamoyalibebaSi.pirenes naxevarkunZuli (aseve iberiis) mdebareobs ევროპის ukidures samxreT-dasav-leTSi. gars akravsხმელთაშუა ზღვა, ატლანტის ოკეანე da ბისკაის ყურე; Crdilo-aR-mosavleTiT esazRvreba საფრანგეთი. amJamad naxevarkunZulze mdebareobs qvey-

nebi: პორტუგალია,ანდორა, გიბრალტარი da ესპანეთი.iberebi (ბერძნ. Ibēres, ლათ. Hiberi, Hiberes) — ესპანეთისuZvelesi mosaxleoba. Tavdapir-

velad cxovrobdnen samxreT da aRmosavleT espaneTis teritoriaze. Semdeg - (Zv. w. VII-III ss.) mTel პირენეს ნახევარკუნძულზე. warmoSobiT ჩრდილოეთ აფრიკულ tomebad miiCn-evian, ZvelTaganve arsebobda azri კავკასიის iberebTan maTi naTesaobis Sesaxeb (აპიანე ალექსანდრიელი, სტრაბონი), rac cnobili iyo ქართველი moRvaweebisTvis jer kidev Sua saukuneebSi (გიორგი მთაწმიდელი).(vikipedia)

7

El nombre puede deberse a una latinización del nombre ivernī, una de las tribus celtas que habitaba Irlanda en el tiempo de los romanos.(,, hibernia“ -saxeli miRebulia ,,iverni“-s laTinizaciidan,erT-erTi kelturi tomi,romelic saxlobda irlandiaSi romaelebis dros. ) es gaxlavT pirineisa da kavkasiis iberiis ruqebi,aseve naTlad Cans mesame-brita-neTis iberiac. rac aris mciredi im didi iberiuli civilizaciisa,romelic moicavda uzarmazar teritorias da miaRwia ganviTarebis umaRles mwvervals,Tumca momTabare da velurma tomebma fexqveS gaTeles maTi kultura da unikaluri Sedevrebi, magram mTlianad ganadgureba mainc ver moaxerxes,iberTa kvali dRemdea SemorCenili msofli-

os yvela kuTxeSi da ufro naTlad gamoCndeba Cveni samyaros ganTiadis, aisis periodSi.iberia gabrwyindeba!

8

iberiuli dnm-samyaros kodi _ qarTuli anbani

,,dasabamidan iyo sityva,da sityva iyo RmerTTan da RmerTi iyo sityva.“ (biblia) adami-ani,romelic dominirebs dedamiwaze,sxva populaciebisgan gansxvavdeba sulierebiT,romlis gamoxatulebacaa leqsi,simRera, locva...zogadad metyveleba,rac ar axasiaTebT am planetis danarCen arsebebs,pir-utyvebs.ubralod raRac bgerebis gamocema ar niSnavs metyvelebas,es aris Sesabamisi sityvebisagan Camoyalibebuli azri, romelic Seicavs garkveul informacias.sityva aris informaciis matarebeli energia,rogorc dnm,misi materializaciaa samyaros mamoZravebeli Zala,swored amis safuZvelze Camoyalibda Tanamedrove kacobrioba.man rTuli da grZeli gza gamoiara. World History (3000 BC - 2013 AD)https://www.youtube.com/watch?v=ewd4l2rD2_Uhttps://www.youtube.com/watch?v=pkV7XPh20ng

es aris msoflio civilizaciis istoria,ganxilva imisa,Tu sad da risTvis Seiqmna is,rogor cdilobda ,,iberiuli” rasa sxvebis gacivilurebas,gaadamianurebas da rarig ugunurad epyrobodnen mas mavanni.amis naTeli magaliTia miTi promeTeze (iafetosis Svili, igive amirani,ToTi), romelmac cecxli,anu codna-ganaTleba moutana xalxs da amisaTvis ara-RmerTma,aramed indoevropulma RvTaeba zevsma dasaja da kavkasionis qedze miajaWva,radgan semitTa, indoevropelTa da sxva araiberielTaTvis miuRebeli iyo sayovelTao ganaTleba.es simbolurad aRniSnavs indoevropelebis mier iberebis Seviwroebas da kavkasiaSi lokalizebas. https://en.wikipedia.org/wiki/Prometheus https://ka.wikipedia.org/wiki/promeTe isini cdilobdnen yvelaferi gaesaidumloebinaT da daemalaT, aqedan gamomdin-are Cndeboda Caketili kastebi, kerpTayvanismcemloba, undodaT TviTon emarTaT

9

msoflio,qmnidnen imperiebs da Tavs RmerTebad acxadebdnen.maT ver gaiges,ra iyo gan-RmrToba, RvTis nawilad yofna,risTvisac adamiani ibadeba, amitomac isjeboda kaco-brioba. TviT qriste-RmerTi moevlina qveyanas Cveni codvebis gamosasyidad,ganurCevlad yvelasaTvis sasufevlis karis gasaRebad da sulieri codnis gadmosacemad,magram semitebma (iudevelni) da indoevropelebma (romaelni) is dasajes da jvarze gaakres(axali aRTqma). isini sisxliTa da ZaladobiT cdilobdnen gavlenis mopovebas,arada, maT civi-lizaciis yvela atributi da codna uangarod miiRes iberielebisgan. https://en.wikipedia.org/wiki/Iberians msoflioSi aRmoCenili pirvelive werilobiTi wyaroebidan (Sumeruli Tixis dafebi,) vgebulobT,rom sangigebi(Sumeri) RmerTis nebiT Camosaxldnen oTxi qaris qveyanaSi,raTa yvela sxva xalxisaTvis gaeziarebinaT is codna,rac RmerTisgan hqon-daT naboZebi.sanggigi SuamdinareTSi mcxovrebi kavkasiuri warmoSobis iberiuli rasis xalxia,razec qvemoT vrclad visaubrebT.swored es iyo ibero-kavkasielTa(promeTes) misia. kavkasiidan gamosulma tomebma codna-ganaTleba gaitanes ara mxolod Suamdi-nareTSi, aramed mTels msoflioSi,magram ucxotomelebma es codna gamoiyenes Zalau-

flebis mosapoveblad da ara-sakeTildReod. semitebma da indoevropelebma moin-domes msoflio batonoba da Seaviwroves iberielebi igive iafetidebi,xolo qamitebi monebad gaixades.amitomac gamudmebiT isjeba kacobrioba da itanjeba. adamianma da-karga mexsiereba,mowyda fesvebs da daiviwya is dro,roca RmerTs erT enaze adidebda,da Tu adamianma daiviwya rodis,saidan da risTvis moevlina am qveyanas,maSin igi utopiaSi vardeba,ar gaaCnia mizani da amoZravebs mxolod cxoveluri instiqtebi,dReisaTvis aseT viTarebaSia Cveni civilizacia,dakarguli aqvs arsebobis azri da Tavis gadasarCenad Zalmomreobazea gadasuli,anadgurebs sakuTar planetas da CixSia.gamosavali mxolod mexsierebis aRdgena, Cveni raobis garkveva da swori gziT miznisken swrafvaa,amisaTvis ki fesvebi unda gamovikvlioT! marTalia,msoflio didi xania eZebs saTaves da mravalma faqtma kvlevebi kavka-siasTan miiyvana,magram mxolod pirveli- evrazielebis neSTebi,uZvelesi yurZnis wipwa,Tafli,oqrosa da sxva metalebis sabadoebi,samarxebi,nagebobebi da sxva arqe-ologiuri masalebi araa sakmarisi, es mxolod materialuri kulturis nimuSebia da miuTiTebs Tu sad da rodis gaCnda civilizaciis sawyisi,Cveni umTavresi amocanaa,gavigoT, risTvis?amisaTvis saWiroa im pirveli enis siRrmeebs CavwvdeT,romelzec metyveleb-

da edemis xalxi.sityva aris informaciaCadebuli energia, Cven is unda amovicnoT da gavSifroT,amgvarad masSi vipoviT yvela dafarul saidumlos da azrs Cveni arsebobisa.(ioane zosime-qebai da didebai qarTulisa enisai) ზეზვა და მზია CNN-ზე - YouTubehttps://www.youtube.com/watch?v=J4GCM52vdFs

uZvelesi wipwahttp://vinoge.com/mevenaxeoba/Rvinis-klubSi-vazis-uZveles-naSTebze-isaubres

msoflioSi uZvelesi qarTuli Taflihttps://www.youtube.com/watch?v=yTlLO-l16v4

radgan civilizaciis sawyisebs kavkasiasTan mivyavarT,logikuria edemuri enis Ziric aq moviZioT.https://en.wikipedia.org/wiki/Kartvelian_languageshttps://ka.wikipedia.org/wiki/kavkasiuri_enebihttp://www.for.ge/view.php?for_id=42407&cat=9

10

kavkasiur-iberiul, igive xeTur-qaldeur xalxTagan, mxolod qarTul enas gaaCnia TviTmyofadi anbani, amitom am enaSi da anbanSi unda veZioT WeSmariteba.ena-iberiul-kavkasiuri,anbani qarTuli. is,rom qarTuli anbani unakloa da RvTiuri niSnebiTaa Sed-genili, udaoa, amis damadasturebeli uamravi faqti gagvaCnia,aseve es anbani aris mTva-

ris, mzis da varskvlavuri kalendari, metic is genetikuri kodis, dnm-is formulaa!

11

kavkasiur enebSi TiTqmis yovel sityvaSi vxvdebiT zebunebriv daSifrul informacias,Tundac qarTulSi- samoTxe da jojoxeTi,jer kidev uxsovar droidan icodnen Cvenma winaprebma, rom adamiani iyo mesame da meoTxe ganzomilebaTa SemaerTebeli rgoli,magram codviT dacemis Semdeg igi miejaWva dedamiwas, rogorc jojo da mxolod gardacvalebis Semdeg SeuZlia mis suls moxvdes mesamedan meoTxe ganzomilebaSi,sam-oTx e(3-4)... aucilebelia,rom msoflios yuradReba miipyros am sakiTxma da rac SeiZleba,meti mecnieri dainteresdes pirveli enisa da damwerlobis warmoSobiT,pirvel rigSi kavkasiologebi da enaTmecnierebi. unda Catardes farTo kvlevebi,yvela adamians SeuZlia wvlilis Setana,uamrav enaSia gabneuli informacia,am yvelafers Sekreba da gamokvleva sWirdeba.iqneb gaigos kacobriobam WeSmariteba da dadges swor gzaze. qarTuli kodi “istoria iwyeba Sumeridan”,dawera kramerma da amaze aravin daobs, anu is,rom pirveli damwerloba,skolebi,afTiaqebi,ziquraTebi (piramidebi),saxelmwifoebrivi wyoba da a.S. am xalxis sakuTreba iyo es faqtia,magram saidan movida es xalxi, an sad wavida da ra bedi ewia? mecnierebis nawilma ganacxada,rom Sumeris civilizacia gamqralia, ena ki-mkvdari,aseTive daskvna gamoitanes iberiuli kulturis mimarTac,rac didi Secdomaa.SeiZleba saxelmwifo daingres,magram xalxisa da enis sruli ganadgureba TiTqmis SeuZlebelia,Tanac aseTi didi kulturis matarebeli da mravalricxovani erisa.Shumerians-video axla mokled mimovixiloT SumerTa istoria. sayovelTaod cnobilia maTi sam-flobelos areali,tigrossa da evfrats Soris,33 paralelidan sparseTis yuremde. mis CrdiloeTiT mdebareobda qveyana uri,Sumerisa da uris aRmosavleTiT mdebareobda Subur-xamazis qveyana,Sumeris dasavleTiT ki marTus (igive semitTa) miwa. ( Tixis fir-fita) (noa krameri)

https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A8%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98

https://en.wikipedia.org/wiki/Sumer

12

Sumerebi,igive “SavTavianni”(sang-gig) amayobdnen Tavisi warmomavlobiT,aseve saku-Tari qveyniT,romelic,maTi azriT, samyaros Suaguli iyo da saidanac unda gavrcele-

buliyo kultura. magaliTad: ”Sumeris enaSi moipoveboda termini nam-lu-ulu—“kacobrioba”, moraluri Sinaarsis Semcveli sityva,romelSic igulisxmeba yvela is Tviseba,riTac kacobrivi arseba,homo sapiens an homo moralis,gansxvavdeba pirutyvis-gan.Sumeri gadmogvcems, rom marTu --- dasavluri warmoSobis semituri xalxi moklebu-

li iyo kacobriobas:marTum ar uwyis, ra aris saxli,marTu umi xorciT ikvebeba,ar uwyis xorbali,marTu ar marxavs Tavis mkvdars,marTu udabnoSi daexeteba,igi veluria...magram sakuTari upiratesobis da rCeulobis Segneba ar gadaizrdeba CamorCenili ka-cisadmi siZulvilSi da ukadrisobaSi.Sumeri xels uwvdis marTus,misi gankaceba Sum-eris valia. Tumca uwinaresobas Sumerelebs akuTvneben, SuamdinareTis adgilobriv mkvidrT, romelTac ZvelTaganve dausaxlebiaT qveynis samxreTi nawili, magram maTze gacilebiT adre winareistoriul xanaSi (daax. me-5 aTaswl.), pirvel saxelmwifoTa warmoSobamde, ara samxreTSi,-radgan es nawili im xanad zRviT iyo dafaruli,risi xsovna Semoinaxa mi-Tosmac, aramed CrdiloeTSi,sadac mogvianebiT aqadelebi gamoCdnen, aRmoCenilia kvali sruliad ucnobi ,,ueno’’ xalxisa,romelTac arqeologebi am kulturuli kvalis aRmoCe-nis dRevandeli adgilis mixedviT arqmeven saxels- hasunas, halafis, samaras xalxi, ro-gorc maTi xelovneba mowmobs, sakmaod dawinaurebuli kulturis matarebeli yofila. maT keremikaze gamosaxuli qariSxlisebri moZraobani, erTi centris garSemo motriale svastikebi, Suqis gamomasxivebeli grZelfrTiani frinvelebi TevzebTan erTad,kenti ricxvebis simbolika,xarebi da jixvebi mnaTobebTan erTad da kidev sxva,aSkarad kosmo-goniur warmodgenaTa gamomxatveli niSnebi.” (zurab kiknaZe) zemoT xsenebuli miuTiTebs imaze,rom Sumeramde arsebobda mis CrdiloeTiT mcxovrebi kulturuli xalxi,romelic flobda madneulis mopoveba-damuSavebis teqnikas,keramika,varskvlavT-mricxvelobas,aTvlis sistemas,moSinaurebuli hyavdaT cxovelebi (xarebi),aqedan gamomdinare eweodnen miwaTmoqmedebas da a.S. ese igi Sumeramde arsebobda civilizaciis niSnebi mis CrdiloeTiT mTianeTSi,da Tu dablobi zRviT iyo dafaruli, (video) maSin es xalxi cxovrobda samxreT-kavkasiis kalTebze.amis dasturia mtkvar-araqsis arqeologiuri gaTxrebis dros aRmoCenili

13

artefaqtebi: Tixis WurWeli,liTonis nakeTobebi,etlebi,sayofacxovrebo nivTebi da sxva,romlebic daTariRebulia IV aTaswleuliT Cvens welTaRricxvamde.https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%A2%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0-%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90

https://www.academia.edu/3079911/Cultural_Interactions_of_Mesopotamia_and_the_South_Caucasus_in_the_Early_Bronze_AgeTrialeTis didi yorRanebihttps://www.youtube.com/watch?v=eRaVYF7Iho4#t=356.40661https://ka.wikipedia.org/wiki/mtkvar-araqsis_kulturahttp://www.heritagesites.ge/geo/archeology/archeology/70

aseve napovnia megaliTuri nagebobebi,damuSavebuli qvis monumentebi(video12000) cxovelebis figurebiT 9500w Cv-w aR-mde.https://en.wikipedia.org/wiki/G%C3%B6bekli_Tepe

Tu gaviTvaliswinebT,rom SumerTa imperia arsebobda IV aTaswleulidan II aTas-

wleulamde Zv.w-aRricxviT, maSin mtkvar-araqsis civilizacia bevrad uswrebs mas da misi winamorbedia,es faqtia da 2006 wlidan oqsfordisa da kembrijis uZvelesi isto-riis saxelmZRvaneloebSi aRwerilia,Tu rogor gavrcelda civilizacia da kultura samxreT kavkasiidan egviptisa da mcire aziis mimarTulebiT,mogvianebiT xmelTaSua zRvis auzSi da evropaSi.es davis sagans ar warmoadgens da genetikuradac damtkice-bulia. saintereso isaa,Tu romel eTnoss ekuTvnoda mtkvar-araqsis civilizacia.igi

14

moicavda dRevandeli: saqarTvelos, TurqeTis,somxeTis, azerbaijanis da iranis ter-itoriebs. darwmunebiT SeiZleba iTqvas, rom es iyo kavkasiuri rasa.metic, msoflios wamyvanma mecnierebma,dnm-is kvleviT daadgines,rom TeTrkanianTa rasas safuZvlad udevs kavkasiuri geni.istoriulad cnobilia da damtkicebuli,rom semituri da indo-evropuli tomebi am teritoriebze gamoCndnen mxolod meore aTaswleulSi Cvens welT aRricxvamde,xolo Turqebi aq SemoiWrnen aTasi wlis win. zemoT CamoTvlili qveynebi-dan mxolod saqarTvelos xalxi ar ekuTvnis arc semitebs,arc indoevropelebs da arc monRoloidur Turq-selCukebs.kavkasiis aborigenebs,qarTvelebs,mecnierebi moixsene-ben rogorc iafetidur rasad,rogorc Sumerebs.Georgian Historical Mapshttps://www.youtube.com/watch?v=4MMILZRq3UI

15

axlandeli rostovis teritoriazec ki,aRmoCenilia uZvelesi qarTveli qali - ‘’Tamari“, Zv,w-is III aTaswleulis samarxSi /https://www.youtube.com/watch?v=3Wj007V4JpE

http://www.kvirispalitra.ge/public/22556-5000-tseli-chvens-tselthaghrickhvamde-qarthveltha-dnm-is-kvlevis-pasukhebi-eqskluzivi.html

https://www.familytreedna.com/groups/gogitidze/about/results

https://www.youtube.com/watch?v=AOvbE07-WFo

16

TviT Sumerebis gadmocemiT, pirveli ucxotomeli, romelic gamefda SuamdinareTSi,iyo semiti-aqadeli sargon pirveli(1920-1881w.Zvw-aR)e.i IIaTaswleuli Zv. w.aR-iT. aqedan gamomdinare meore aTaswleulamde Zv.w.aR-iT kavkasiaSi,mcire aziasa da SuamdinareTSi dominirebdnen egreTwodebuli iafetiduri anu iberiul-kavkasiuri tomebi,vin iyvnen isini? magaliTad Sumerebi Tavis Tavs uwodebdnen “sang-gig”ebs,anu SavTavianebs. rarig gasakviric ar unda iyos, IVs-is(Zv.w) istorikosis, herakle pontoelis cnobiT fazisis gayolebiT Tavdapirvelad cxovrobdnen henioxebi,igive “sanigebi” da Semdeg mileTele-bio.termini henioxi,anu (sanigi) niSnavs svans.arsebobs cnoba,rom dioskuria,igive(sevastopolisi),sanigebis miwa-wyalze imyofeboda da misi ZvelqarTuli saxeli “cxumi” svanurad ,,rcxilas“ niSnavs.SuamdinareTSi mcxovrebi sangigebisa da kavkasieli sanige-bis erTnairi saxelwodeba SemTxveviTi ar aris,Sumerulad “sang” niSnavs Savs,”gig”-Tavs.svanur-qarTulad “sang” aseve niSnavs Savs,”sangi”-“zangi” ewodeba Savkanianebs,xolo “gig” niSnavs Tavs (aseve gamoiyeneboda didis mniSvnelobiT),anu Sumeruladac da qarTu-ladac sang-gig niSnavs SavTavianebs da Tu, saxelic da enac saerTo aqvT e.i. svanebi(ig.sanigebi,suvanebi) da Sumerebi(sangigebi) erTi da igive xalxia.qarTveluri tomebis arsebobas mcire aziasa da SuamdinareTSi adasturebs,rogorc uZvelesi werilobiTi pirvelwyaroebi-Sumeruli,asuruli, bibliuri,-aseve uamravi istorikosi, enaTmecn-ieri, arqeologi da mkvlevari:herodote, pliniusi, rodoseli,fransua lenormani, raulinsoni, maspero, niko mari, mari brose, ivane javaxiSvili, simon janaSia, niko ber-ZeniSvili, korneli kekeliZe, g.CubinaSvili, p.zaqaraia, m.janaSvili, ar.Ciqobava, svimon menabde, e.xoStaria-brose,nodar asaTiani, rismag gordeziani, r.patariZe,da sxv. am modgmas zogi evropeli mecnieri uwodebs ligur-iberiul,anu euskaro-alaroiduls,xolo Cveni mecnierebi-iafetidurs,an iberiul-kavkasiurs.am tomebidan gamorCeulni iyvnen: iberebi(sasperebi,iverielni),sanigebi(sang-gig),mesxebi(asuruli wyaroebiT-muSkaia,bibliuri-meSex),Tubalebi(asur.-tabalae,bibl-tebal),subarebi,kolxebi(kilxa,kulxa,lazebi(azebi, pelazgebi), etruskebi,xaTebi,xalibebi,qafTuebi,misimielni,zanebi (sanebi,Wanebi), albanebi (alvani),absni(absu,abzu), ubixebi (ebixis qveyana, zRapruli mTianeTi.) ...(video,rukebi)

17

es tomebi aRavsebda kavkasias,mcire azias (xaTebi,kabadokia, anatolia, xarani...), Sua-mdinareTs (Sumeri,uri,xaldea,),Crd.afrikas-egvipte (oni,qefTuebi, koptebi,) eTiopia-abisinias (absuebi, abisiniis mTianeTi),samx-aRm.indoeTi..., mTel xmelTaSua zRvispireTs--troa,kreta-minosi-omalo,egeosis arqipelags (aTeni,ber-Zenni, iberTa-Zeni),adriatika (etruskebi, samduqani), sicilia (megaliTebi), korsika (simRerebi),karTageni (berberebi),pirineis, igive iberiis naxevarkunZuli (spania),evropis samxreT da CdiloeT pirineebi (baskos,gaskonia,muskia), didi britaneTis kavkasiuri tomebi-iberebi,piqtebi...(video,rukebi.) kavkasiuri tomebis arsebobis kvali am teritoriebze dResac naTlad Cans,mis mimdebare teritoriebze jer kidev cxovrobs ZirZveli xalxi da sakuTar enaze saubrobs,radgan isini arc Tu ise didi xnis win daatovebines ucxotomelebma,magaliTad: soWi, adleri,saingilo, sadaxlo,alaverdi,taSiri,lore, lazeTi,taok-larjeTi, da a.S.

18

samwuxarod aRaraa uZvelesi saxelmwifoebi: nairi,urartu,xeTa-xaTi, miTana, midia,uri, kabadokia,qaldea,Sumeri... yvela es qveyana iberiul-kavkasiuri modgmis xalxs ekuTvno-

da da axlac am teritoriebze xSirad gvxvdeba mTebis, tbebis,mdinareebis , dasaxlebebis uZvelesi dasaxelebani. mimovixiloT am teritoriebis toponimika,pirvel rigSi kavka-siis saxelwodeba,am sityvis axsna mxolod adgilobrivi eniT aris SesaZlebeli,kerZod qarTuliT.”kav”i niSnavs (morkaluls,kavi,mTis kavkavebi),xolo daboloeba “asi”-a modis adgilobrivi miTiuri titani “asi”-sgan,aseve ,,asi“ erqva promeTes dedas, “kavkav-asia” igive “mTagrexili-asi”.,,asis” saxelwodeba aqvs aseve mdinaresac xevsureTSi(asiswyali). aqedanve miiRo saxeli kavkasiurma tomma ,,lasebi” (lazebi) da regionma,,asia”(azia).

sulmnaTi ilia WavWavaZe, erisgan,,wminda ilia marTlad“ wodebuli,dainteresebuli iyo qarTveluri tomebis gansaxlebiT mcire aziis teritoriaze da mokvleuli aqvs uamravi informacia. magaliTad Tavis naSrom “qvaTa RaRadSi” gvatyobinebs:,,rom kapa-dokiaSi odesRac marTla qarTvelebi mkvidrebulan da es qveyana kuTvnebiaT.amas is garemoebac amtkicebs, rom dResac im adgilebs, mdinareebs da mTebs qarTuli saxele-

bi SerCeniaT.amisi utyuari magaliTebi mohyavs gansvenebuls Cubinovs,kibertis,vivien sen-martenis,tesies,haji xolmas.magaliTebr:TianeTi,Cxorumi,daba mdebare maxlobel amasiis qalaqisa,strabonis samSoblosi.Tavia,daba kiSeris qalaqis maxlobeli Crdil-

oeTiT.muJuri,am qalaqis samxreTiT.Tamarme kesariis qalaqis axlos;orgube,iqav kes-ariis axlo;sarmur saxli iqve;WiWakis mTa;erjiris mTa kilikiaSi;Tejiris mTa;acmuris mTa miliTenis qalaqis axlo;Wilobis mTa; Cxatali,orTayvis mTa,niRdis qalaqis axlo;farxali da deda-mTa,sarosmdinaris axlo;quTaia,gomiSi, Wala,tazis-kari (ta-Sis-kari), TavSani,enguri,kari-bazari,qiziyi qalaqia marmarilos zRvis pirze, oni Sa-vis zRvis pirze,naWilobevis mTa, Jomura (Jamura),qajT-kari, nebiani,qurdbeli,TavSavis mTa,ateni,gemrieli-wyali,TeZami. balxariis mTebi dResac “gurji boRazad”(saqarTvelos mindvrad) iwodebian Turme.TviT qsenofonte, Cubinovis sityviT,mogviTxrobs,rom tra-

19

pizoni berZnebis aSenebuli qalaqia kolxidelebis qveyanaSio... kapadokiaSi qarTvelni yofilan mkvidr-mosaxleni.wminda mamani-ioanne zedazneli da misni 12 mowafeni, romelnic movidnen saqarTveloSi qristianobis danergvisa da ganmt-kicebisaTvis, kapadokielni qarTvelebi iyvneno”. es da sxva mravali mtkicebuleba mohyavs ilias,Cveni tomebis arsebobisa mcire azi-aSi.misTvis,rogorc yvela gulanTebuli mamuliSvilisTvis,Zvirfasi iyo winaprebis yoveli nabiji da istoriis furceli,amitom agrovebda da ufrTxildeboda nebismier informacias qarTuli enisa da eris Sesaxeb,radgan icoda,rom ena-mamuli-sarwmunoeba ganuyofeli iyo.jgufi bani - esaa mTeli samyaro / jgufi bani - esaa mteli samyarohttps://www.youtube.com/watch?v=pdRNg4cfYMI&noredirect=1

gansaxilvelia vanis tbis lursmuli damwerlobis dafebic,mecnierebis TqmiT,es ena da kultura unda ekuTvnodeT qarTvelebis monaTesave tomebs,Tu ara da sxva vercerT,dReisaTvis cocxal ers ver daukavSirebTo. vanisa da urmiis tbis saxelebic qarTuli warmoSobisaa,vani-savane, davaneba,samkvidro, mosasvenebeli adgili.urmia-uremi ki niSnavs dedis wiaRs,,,uri“-Sesakrebels da ,,ama“-dedas Sumerulad da baskurad,amitomac aqvs urems samkuTxedis forma da gardacvli-

lebs krZalavdnen urmiT,es niSnavda dedis wiaRSi dabrunebas,anu isev iq saidanac iSva adamiani.embrionis formiT dasaflavebac warmoadgenda sawyisTan dabrunebis simbo-los. am teritoriebze iyo nairisa da urartus saxelmwifoebi. (,rukebi- video)

saerTo sityvebi: urartuli RvTaeba ”arale” da qarT. simRera hari-arale. ur.yira(miwa) da qarT.Tavda-yira...

20

xeTebis,Zvelad xaTebis saxelmwifoc iafetiduri,ibero-kavkasiuri tomebiT iyo dasaxlebuli.mecnierebma daadgines,rom es xalxi enaTesaveba kolxur,adiRe-afxazur tomebebs. qarTul-xeTuri paralelebi: “niSan-TaS” xaTebis samefo ezoSi sakraluri Te-

Tri qva,gudis yvelis formis,romelzec amotvifruli iyo saxelmwifos mniSvnelovani movlenebi, svanurad”niSan-TaS” TeTr yvels niSnavs.anatoliis zegani xeTaSi (ax-landeli TurqeTi) da anatoriis akldamebi xevsureTSi,aseve md. “asi” (axl.TurqeTi) da md.”asi”xevsureTSi. “xeTa” daba das.saqarTveloSi(kolxeTSi). xeTuri RvTaeba “taru” da svaneTSi warmarTuli kulti”taru”. ”delifinis” xati mTiuleTSi da xeTuri RvTae-

ba “Telifinu”, qarTul-xaTuri erTnairi sufris wesebi da a.S..... vikipediaSi pirdapiraa CamoTvlili anatoliis mkvidri xalxi: anatolielebi,diaoxebi(igive taoxebi),xaTebi,eseni qarTveluri tomebia da mxolod maT Semdeg es teritoria daikaves uriebma, frigielebma da sxva araqarTvelurma tomeb-ma.https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Ancient_peoples_of_Anatolia

http://saunje.ge/index.php?id=1430

https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A4%E1%83%9D

21

SuamdinareTi suliT xorcamde qarTvelma, udidesma moRvawem,zurab qafianiZem mravali weli Sealia qarTul-Sumeruli saerTo Zirebis Ziebas.man pirvelma xmamaRla ganacxada, rom qar-Tuli anbani Seicavs Sumerul RvTaebriv niSnebs da afxazeTis mecnierebaTa akademiis vice-prezident,Teimuraz mibCuanTan erTad gamoaaSkaraves 200-ze meti Sumerul-svanuri sityva,es sityvebi,rogorc fonetikurad,aseve Sinaarsobrivad identuria da ekuTvnis mxolod erT svanur dialeqts-bals zemours da es jer kvlevis dasawyisia,radgan am kuTxiT gamosakvlevia svanuris sxva dialeqtebi,megrul-Wanuri,lazuri,adiRe-afxazuri,vainaxuri,daRestnuri,albanuri da sakuTriv qarTuli enebi.qafianiZisa da mibCuanis erToblivi namuSevari,,Sumerebis anbani-qarTuli asomTavruli” Seicavs uamrav masa-las qarTul-Sumerul paralelebze da saerTo sityvebs, magaliTad:Sumerulad svanurad qarTulad

mare mare kaciSu Si xeli

melam melam ali

guruS guruS mdabioadab dab yanaezen ezer kargiiere iere viRacadi di didedaqi gim miwa duf dafaxari xaribar barigali qali

da sxva...

aseve orasze meti qarTul-Sumeruli sityva gamoavlina profesorma mix-eil wereTelma,asi wlis win.es naSromi man gamoaqveyna qarTulad, inglisurad, germanulad,italiurad da gza gaukvala sxva mkvlevarebs.aseTive saxis naSromebi gamoaqveynes:mixeil TamaraSvilma romSi “eglis JorJien”,ivane javaxiSvilma 1913w wignSi”qarTveli eris istoria”, 1920wels saqarTvelos patriarqma kirion mesamem da a.S. poet koba arabulis SesaniSnav JurnalSi (“miTi da tradicia” wigni III), Tavmoyrilia uamravi unikaluri masala iberiuli modgmis Sesaxeb, magaliTad is,rom Sumeris,igive en-guris saxelmwifoSi uyvardaT “xorumis” cekva,ukravdnen qnarze-12 xmovan fandurze,rom kosmosuri xomaldi “voiajer”i yovel TxuTmet wuTSi gadascems Sumerulad ramdenime frazas-misalmebas da qarTul simReras ,,Cakrulo“ . https://www.youtube.com/watch?v=m7eWkcT7P-c chakrulo-cosmosshi.flv

Tu,rogor gavrcelda qarTul-Sumeruli RvTaeba “aTena” qimeTSi (egvipteSi)qar-Tusa da miTanis qveynebidan amenxotep IV-is dros,man dairqva saxeli enqiaTena,misma meuRlem nefertiti-aTena,Svilebs ki uwodes TuTa-anqi-aTena da anqi-sepa-aTena.aTena miiCneoda mzis,anu umaRlesi sikeTis momniWebel RvTaebad da mze-qalis saxiT(gaTeneba) gamoisaxeboda,misi dResaswauli-aTengenoba (gaTenebis-geni) dRem-

dea SemorCenili xevsureTSi.am teritoriaze arsebuli salocavebi-niSebi identuria Sumerulisa,egredwodebuli inanas qudi. saerToa saxelebi:,,ani“-(Sum)cis qalRmerTi da qarTuli anbanis pirveli aso, ,,mari-ami“- Sumerulad da svanurad ,,mare“niSnavs kacs,xolo,, ama“-Sumerulad da baskurad

22

dedas,anu ,,kacTa-deda“. aseve erTi Ziridanaa svanuri simRera da saxeli ,,lile“ da Sum-erTa RvTaeba ,,en-lili“.https://www.youtube.com/watch?v=tAtgawjkrqM svanuri lile

niSandoblivia qarTuli simRera ,,erexeli var da....“ da Sumeris umniSvnelovanesi qalaqi ,,erexi“,igive uruqi.erexeli var da https://www.youtube.com/watch?v=O-xY3O3TQks uZvelesi wyaroebidan cnobilia, rom egviptis ori udidesi RvTaeba ToTi da osiri-si ar aris adgilobrivi,isini kavkasiidan unda iynen Sesulni da egviptelebs aswavles wera-kiTxva, miwaTmoqmedeba,madneulis mopoveba da a.S.,anu aziares kulturasa da civi-lizacias.Cven gvxvdeba ToTis mwvervali kavkasionze (svaneTi),ToTis uReltexili da sofeli ToTi yazbegis raionSi.

Khvamli cave-castle xvamlis cixe-- qvabuli 4https://www.youtube.com/watch?v=24xiYc02RNE

arsebobs istoriuli masala,sadac aRwerilia egviptisa da xeTebis omi,rodesac fara-oni ramzesi ilaSqrebs qanaanze da xeTebi mas ukuaqceven,mkvlevarebi mogviTxroben,rom am dros xeTebis armias gaaCnia bevrad ukeTesi SeiaraReba da mkafiod Cans,Tu ramdenad maRla dgas xeTa Tavisi ganviTarebiT egvipteze.es ukanasknelni nelnela iTvisebdnen yvelafer saukeTesos Crdiloeli mezoblebisgan da TandaTan es kulturebi Seerwya erTmaneTs.am Temaze 40 weli muSaobda mecnieri cira inwkirveli da man unikaluri naSromi dagvitova ,,--„,aseve uamravi da saintereso masala aqvs moZiebuli da gaSifruli nazi xaniaSvils,magaliTad: http://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/17214/1/Saqartvelo_Shumerta_Uflis.pdf qarTul anbanze mniSvnelovani kvlevebi aqvT profesor ramaz patariZesa da aleqsan-

dre cincaZes. https://www.youtube.com/watch?v=MjNbFvgPhe0 kolxebisa da egviptelebis msgavsebaze saubrobs bevri mecnieri,magaliTad rusi eg-viptologi vladimir kovtuni,romelmac mravali saerTo aRmoaCina maT Soris,mag:

МЕСТНОСТИ Гумма - Гумма Багада - Багад Самхария - Самхара Набешь - Хэбеш Акапа - Акапа Гоандара - Гондара Колдахвари - Котлахари Челоу - Челов РЕКИ Табакур - Дабакур Хоби - Хоби Гума - Гума Атбара - Атбара Абаша - Абаша

23

ИМЕНА Засхан - Засхал Шабак - Шабаку Губаз - Губазе Шардын - Шардак Салида – Сабита...

am mecnieris mizani ar yofila egviptelebisa da kolxebis saerTo Zirebis Zieba,igi ikvlevda egreTwodebul ,,faraonis cilindrebs”(video)http://www.cyl.ru/p/ru/glava_kavkazskie_tainy.htmlhttp://www.cylinders.ru/index.html

da mxolod wign,,kavkasiuri iogis”aRmoCenis Semdeg gaigo maTi raoba,sadac aRwer-ilia cilindrebis damzadebisa da moxmarebis wesi.es faqti mecnierisTvis sensa-cia iyo,faraonebis saidumlos ,,kavkasiuri ioga” xsnida,mxolod amis Semdeg daiwyo kolxebsa da egviptelebs Soris kavSirebis Zieba.is darwmunda maT identurobaSi, magram ver gaerkva,egviptelebi gadmosaxldnen kolxeTSi Tu-piriqiT.sxvaTaSoris sityva,,ioga”modis qarTuli sityva,,uReli”-dan,baskurad,,iugel”,rac gaerTianebas niSnavs.misTvis da yvela dainteresebuli pirisaTvis gavimeoreb,rom codna da civili-

zacia gavrcelda kavkasiidan samxreTiT,mcire aziasa da SumerSi da mxolod amis Sem-deg- egvipteSi,mere evropaSi da a.S.

kavkasiuri warmomavlobis egvipteli faraonebi / Caucasian Pharaohs of Egypthttps://www.youtube.com/watch?v=VKorJjyL2WQ

cxadia, rom miwaTmoqmedeba, madneulis mopoveba-damuSaveba, ganaTlebis sistema,medicina da civilizaciis sxva atributebi CrdiloeTidan Sevida egvipteSi da eTiopiamde-abisiniamde miaRwia,sadac dRemde SemorCa iberiuli kvali: ,,abisiniis mTianeTi”, (ruqebi),toponimi ,,berberi’’ eTiopiaSi,jibutsa da marokoSi eTnosis aRmniS-vnelia.berberebi marokos mosaxleobis 40% warmoadgenen.mravali mecnieri ukavSirebs erTmaneTs berberebis, minosis,baskebisa da qarTvelTa enebs.am kulturaTa areals ganekuTvnebian,,koptebic“,isini egviptisa da eTiopiis qristian-orTodoqsul samyaros warmoadgenen.raTqmaunda,yvela zemoT CamoTvlili xalxi iberiul Zirebze aRmocen-da da erTi enis ganStoebaa.imas,rom am pirveli enis samSoblo kavkasiaa,adasturebs is faqti,rom yvela saerTo sityvas,romelic iberiulidan mTels msoflioSia gabneuli,xsnis mxolod kavkasiuri enebi,magaliTad: nilosis deltasTan arsebuli qalaqi,,oni“, qalaqi igive dasaxelebiT gvxvdeba saqarTveloSi(raWa) da xaTebis saxelm-

wifoSi, (mcire azia.Savi zRva). ,,oni“qarTuli anbanis me-16 aso-niSania da aRniSnavs,,mzis saxls”,raWis onzec iqaurebi getyvian mzis qalaqiao, igive ganmarteba hqonda egviptis onsac,amitomac aleqsandre makedonelma am qalaqs uwoda,,helio-polisi”,rac berZnu-lad ,,mzis-qalaqs” niSnavs.mzis meore saxeli,,ra” aseve qarTuli warmoSobisaa,es aris anbanis me-19 asoniSani,,rae”da mzis borjRals aRniSnavs.... ra-mze-si anu mzeTamze,ra-Wa anu mzis Wa..sxvaTaSoris Sumeruli mzis RvTaebis saxeli ,,uTu” dakavSirebulia qarTul,,uTo”sTan(sagani, romelSic moTavsebuli iyo gavarvarebuli nakverCxali,rac Sedarebuli iyo mzesTan)qarTulad ,,dauToeba” niSnavs materiis gamzeurebas,an masze cxeli uTos gadatarebas,rac xels uwyobs mis gasworebas da rac mTavaria baqteriebis ganadgurebas.aqve ganvixiloT sityva,,qur”,rac SumerSi,,mTas” niSnavda da urCxulsac, radgan mTa drodadro cecxls(lavas) afrqvevda,qarTulSic ,,qur” mTas niSnavda,saingiloSi-kaxSi,,qur-muxi” anu ,,mTa-muxnariT” mniSvnelovani salocavia.qar-Tuli sityva ,,qura” aRniSnavs danadgars,romelic mTis analogia,mis SuagulSi,rogorc mTisaSi, viTardeba didi temperatura, rac gamoiyeneba sxvadasxva liTonis gadasadno-

24

bad (video). ,,ziquraTi” iyo msoflioSi pirveli piramida-salocavi,romelic Sumerebma aages bunebrivi mTis msgavsad,es iyo xsovna kavkasiis mTebze arsebuli niSebisa- salo-

cavebisa.rac bunebrivad hqondaT kavkasiaSi,is xelovnurad gaakeTes SuamdinareTSi-- mTa-sicocxlisa.,,zi-qura“ niSnavs ,,ze-mTas“ da ,,Ti“ aris sicocxlis qalRmerTi(Sum).

cota xnis win ialbuzis ZirSi,baqsanis xeobaSi,miagnes mTaSi gamokveTil iseTive gvi-rabebis sistemas,rogoric xeofsis piramidaSia da irkveva,rom kavkasiisa ufro adrin-delia vidre egviptisa.(video).Сенсационная находка Баксанского ущелья.Тайна горы Хара Хора.https://www.youtube.com/watch?v=8pDDFaeViHkhttps://www.youtube.com/watch?v=yG6oEn86exA

meore msoflio omis dros faSistebs surdaT kavkasiaSi am xeobis da xvamlis mTis gamokvleva,maT amisaTvis ialbuzze gadmosves specrazmi,,edelvaisi”,am faqtSi mTa-

vari isaa,rom jer kidev ormocian wlebSi hitlerma da stalinma icodnen am adgile-

bis Sesaxeb da saerTod, didi qveynebis specsamsaxurebs uamravi dafaruli informa-cia gaaCniaT,isini cdiloben daamaxinjon faqtebi da istoria Tavis sasargeblod Secvalon,magram simarTles veravin damalavs. pirveli miwaTmoqmedi,mwyemsi,meTune,xelovani,meliTone, meTevze da monadire,(7 ZiriTadi profesia.)kavkasieli iberi iyo , amisTvis dedabunebam mas yvelaferi uxvad uboZa miwa,wyali,haeri da mze (goneba). edemSi daudo bina.,,qarTa” SemoRobil adgils niS-navs. mTebiT da zRvebiT bunebrivad daculi es miwawyali mecxoveleoba-miwaTmoqmedebi-

sTvis Zlier xelsayrelia,amitomac Tavdapirvelad es ori dargi Camoyalibda,ramac sabolood ori gansxvavebuli kultura Seqmna. subtropikul zonaSi moqceuli xalxi am bunebasaviT zomieri, niWieri,mravalmxrivi ta-lantiT dajildoebulia.maTi kiskasi (kavkasiuri) sxarti goneba maZiebelia,maT pirveleb-

ma daimorCiles veluri buneba.moaSinaures cxovelebi cxvari,cxeni,Rori,ZaRli,kata da a. S. Seqmnes kultura marcvleuli mcenareebisa,vazisa... evropaSi cxeniT isini Sevi-dnen pirvelad,maT Seiyvanes ,,verZi” da dRemde es saxeli qvia baskurad,,arZi”,es pirad saubarSi gamiziara ,,baskuri enis oqros institutis“xelmZRvanelma Savier kintanam.aseve sxva cxovelTa saxelebi: qarTulad ,,goWi”,moferebiT,,goWunia”da espanurad-,,goWinio,” qarT ,,SoSia”baskurad-,,SoSua”, qarT.-,,Rori” berZnulad-,,Roruni”, qarT.-,,kata” baskurad,,kata”, laTinurad-,,Rata”,,gata”,,qeT” , qarT:ZaRli, igive,,joRori”(megr.) da baskurad,,Cakuri”, aseve,,Cigaru” Zv.egvipturad da,,jukaru” korsikaze.cxenis saxelic mTels evropaSi iberiulidanaa gavrcelebuli:,,laCual” ,,aspa”, ,,quri”, ,,honi”, ... da a.S. aseve qarTulidanaa gavrcelebuli mTels msoflioSi Rvinis kul-

tura da misi saxeli,qarT.-,,Rvino” da espanurad,italiurad ,rusulad, laTinurad-,,vino”,inglisurad-,,vain” da amis materialuri mtkicebulebaa saqarTveloSi aRmoCe-nili msoflioSi uZvelesi yurZnis wipwa.

25

iberebi mravldebodnen da ufrodaufro met miwebs iTvisebdnen, maT kavkasiidan bri-taneTamde miaRwies da metic,sxvadasxva wyaroebiT cnobilia,rom iberieli piqtebi da baskebis winaprebi,kolumbamde didi xniT adre stumrobdnen amerikis kontinents.amito-maa rom maT mier darqmeuli toponimebi dResac gvxvdeba mTels msoflioSi. magaliTad: mTebis dasaxelebebi-kavkasiaSi ,,ialbusi”,sparseTSi-,,elbursi”,israelSi,,iebusi”, mTa ,,RiRilo” saqarTvelos ,,omaloSi” da ,,RiRilo” kunZul kretas(saberZ.) ,,omalo-

Si” da saerTod mTis zogadi saxeli qarTulidanaa nawarmoebi-mTa,,maunTin”,,,montana”, msoflio ruqaze saerTaSoriso standartiT mTis aRmniSvnelia ori aso -,,MT”, (qarT.,,mTa”).gamonaklisia slavurad mTis saxeli,,гора”,magram esec qarTulidan modis, (qarT) ,,gora”-,,goraki“ niSnavs momcro mTas... (guglis ruqebi) igive SeiZleba iTqvas mdinareebze- saberZneTSi,italiasa da espaneTSi ,,ibro”, ,,tibri” da ,,ebro” ukavSirdeba iberebs,aseve mdinaris zogadi saxeli laTinurSi,,rio” modis saqarTvelos mdinare ,,rioni”dan,romliTac berZenni(ig. iberTa-Zeni) Semovidnen kolx-

eTSi.espanurSi,,aRu(v)a”, laTinurad,,akva”wyals aRniSnavs,rac qarTuli,,Ru(v)ari”dan aris nawarmoebi,saerTaSoriso sityva ,,navigacia“ modis qarTuli,,navi“dan,rogorc ,,medicina“ aietis qaliSvili,, medeas“ saxelidan, asevea ferebis aRmniSvneli sityve-bi berZnulSi:prasino(mwvane-prasisferi), kitrino (yviTeli-mwife kitrisferi),rZis saxeli espanurSi,,leCe” momdinareobs svanuri,,l(e)j”dan,baskuri,,ander” da megruli,,anTer”erTi da igivea,aqedanaa berZnulSic,,anTropi” da yvela es sityva adami-ans aRniSnavs.berZnuli,,kardia“(guli) warmosdga ,,qarTu“-sgan laTinurad ,,kardu“,rac iyo mTis saxeli, romelzec noes kidobani gaCerda,SemdegSi ararati,im dros is war-moadgenda samyaros guls,amitom berZnebma misi saxeli ,,kardu“ gamoiyenes gulis aRm-niSvnelad ,,kardia“,aqedanaa samedicino terminebi: kardiologia,kardiograma.,,piqtebis“ tomidan modis xatvis aRmniSvneli sityvebi-,,pintar“, ,,feinT-fiqCer“,,piqtograma“,radgan am tomis mesveurebs tradiciad qondaT sxeulis moxatva,rac SemorCa indielTa tomebSi da a.S... agreTve geografiuli zonebisa da dasaxlebuli raionebis dasaxelebebi, mag:anatolia(Turq.) da anatoria xevsureTSi, saxelmwifo,,xeTa“ da ,,xeTa“- daba saqarT-

veloSi,,,oni“-saqrTveloSida oni TurqeTSi da egvipteSi,aTonis mTa(saberZ.) da aToni(saqarT-Si), ,,niqozia“ kviprosze da niqozi(saq-Si),,,omalo“ kretaze da ,,omalo“ (saq-Si),mTa ,,RiRilo“-kretis omaloSi da ,,RiRilo“ saqarTvelos omaloSi, ,,oris“ mTebi kre-taze da baskeTSi maT ori wveri aqvT, ,,guria“,,,li-guria“ da ,,guria“-saqarTvelo, italia, baskeTSi, ,,lentexi“ da ,,kalaora“espaneTSi da saqarTveloSi.aseve espaneTSi ,,lentexa“ ewodeba marcvleuls,rac warmoadgens qarTul osps.,, vani“ TurqeTSi da saqarTveloSi,vanis tba. adgilmdebareobebi indoeTSi qarTuli ZirebiT-:vani, oni, savarde, veluri, nazareTi,suraTi,kola,are, odiSa,koCi,oda-karai, koda-kara,TaSakara,velanikara, olarikara,Calakudi,karaikudi, mankoda,alamkodi,koCuveli,meJuveli,kuratiseri,kodaseri, mdinare-kodori, da a.S. (video,guglis rukebi)--indurad beripapa - qarTulad didipapa,beriama(ind)-didideda(qarT),nani(ind)-bebia (qarT) da a.S...

Tu aRmosavleTi ,,iberiad” iwodeboda, dasavleTs,,kolxeTi” erqva. Zveli berZnuli miTosi Riad acxadebs,rom kolxeTis mrisxane mbrZaneblis aietis debi(medeas mamidebi) maSindeli msoflio civilizaciis deda-dedoflebi iyvnen.qalifso (kalifso) - anu ,,qali fsoudan’’ moixsenieba,rogorc qalRmerTTa RmerTi,romelic flobda kunZul ogigias xmelTaSua zRvis dasavleTSi!(korsika)facia (fasifea) -- minosis meuRle da kretas dedofali, romlis Svilic iyo legenda-

ruli ariadna!

26

cira (circea) - kunZul eas (aias)(sicilia) oqrosferTmiani dedofali, romelic TiTq-

mis yvela evropeli xalxis miTiur dedad iTvleba! cira iTvleba italiis pirveli me-fis avsonis dedad, aseve dedad italiisa, romlis saxeliTac apeninis naxevarkunZuls dRes mTeli msoflio ,,italias’’ uwodebs.persi -- aietis Zma, tavrielebis mefea yirimSi! argonavtebis miTSi aRsaniSnavia,rom antikur saberZneTsa da kolxeTs Soris urT-

ierToba arsebobda bevrad adre, vidre iasoni da misi megobrebi,romelTa umravleso-

bac pelazgi iyo,aiets estumreboda.vinaidan kolxeTidan iasons medea mihyavs kretaze aietis dasTan pasifeasTan, romelic,minosis dedofalia e.i. kolxeTisa da minosis kul-

turebi am droisaTvis ukve mWidrodaa dakavSirebuli da naTesauri kavSirebic aqvT.http://life.mediamall.ge/?id=94617 Zveli quT-aia,kosmiuri verZi-ele da friqse,oqros sawmisi, arkadia,aTonis mTa (Tone, qarTveli beri)... siciliis,korsikisa da maltis kunZulebze aRmoCenili megaliTebi miesadageba ka-vkasiisas da warmoadgens erTian jaWvs, romlebsac mecnierebma uwodes mediterianuli megaliTuri nagebobebi da esec iberielebis droindelia,didi britaneTis istoriaSi pirdapir weria,rom ganTqmuli ,,stounhenji“ da sxva megaliTebi iberieli qurumebis naxelavia. isini flobdnen umaRles codnas.(dolmenebi, musika,video)...https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98

http://literatura.mcvane.ge/main/fesvebi/istoria/1692-bbbb-bbbbbb-v-bbbbbbbb-bbbbbbb-bbbbbbbbb-sami-iberia-kavkasia-pirenei-britaneti.html

Zveli quT-aia,kosmiuri verZi-ele da friqse,oqros sawmisi,arkadia,aTonis mTa (Tone, qarTveli beri)...

siciliis,korsikisa da maltis kunZulebze aRmoCenili

megaliTebi miesadageba kavkasiisas da warmoadgens erTian jaWvs,romlebsac mecnierebma uwodes mediterianuli megaliTuri

nagebobebi da esec iberielebis droindelia,didi britaneTis

istoriaSi pirdapir weria,rom ganTqmuli ,,stounhenji“ da sxva

megaliTebi iberieli qurumebis naxelavia. isini flobdnen umaRles

codnas.

(dolmenebi, musika,video)...https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%

9B%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98

saqarTvelo kavkasia irlandia espaneTi

http://literatura.mcvane.ge/main/fesvebi/istoria/1692-bbbb-bbbbbb-v-bbbbbbbb-

bbbbbbb-bbbbbbbbb-sami-iberia-kavkasia-pirenei-britaneti.html

27

espaneTSi,valensiaSi aRmoCenili iqna Cv.w.aR.mde 2000 wlis droindeli kalis firfitebi,Zveliberiuli warwerebiT da jvarosani mxedriT,romlebic enaTmec-

nierebis gareSec advilad ikiTxeba kolxur-iberiuli eniT,bevr mecniers es damTxvevad miaCnia,rac absurdia.yvela lingvistisTvis cnobilia,rom ena yovel 1000 wleulSi le-

qsikuri maragis 15 %-s kargavs,anu 4000 wlis winandeli enis 60% unda dakarguliyo,da Tu axlandeli qarTuliT Zveli enis 40% mainc gavSifravT e.i. isini erTidaigive enebia, daskvna utyuaria,Cveni ena da warwerebis ena erTi da igivea,mag:warwera kalis firfit-aze, iberiulad-,,ea so ref?” da pasuxi: ,,aaquaef, vfxcs xfief!”,es iTargmneba ase ,,ea sad xar?”,pasuxi,,aq var,vefxvs vcem”,rac dRevandeli qarTuliT ase JRers ,,ea so req?” (megr) da ,,aq var,vefxvs vcem”.rogorc xedavT sityvebic da mniSvnelobac identuria.,,ea“aris ZvelqarTuli qalRmerTi.

is mosazreba,rom pirineis naxevarkunZulsa da saqarTvelos,,iberia“ romaelebma daarqves ugunureba da uvicobaa,romaelebamde aTaswleulebiT adre arsebobda es xalxi da qveynebi.romaelebma iberielebisgan,kerZod etruskebisgan iswavles civi-luri cxovreba. iberiuli kultura ZiriTadad SemorCenilia pirineisa da kavkasiis mTianeTSi da xmelTaSua zRvis kunZulebze,radgan es teritoriebi Znelad misawvdomi iyo veluri momTabare tomebisTvis da aq ar moxda xalxebisa da erebis aRreva,rogorc

28

winaaziaSi,SuamdinareTSi, xmelTaSuazRvis dablobSi,CrdiloeT afrikasa da kaspiis zRvis garSemo.kavkasiaSi,pirineebSi,kretasa da korsikaze aramarto enis msgavsebaa TvalSisacemi,aramed dasaxelebebis,adaT-wesebis,samuSao iaraRebis, cekvebis, sim-Rerebis, musikaluri instrumentebis, miTosis da a.S........ qarTuli,Sumeruli da baskuri enis gramatika identuria,am sakiTxs didi naSromi miuZRvna germanelma akademikosma.aTvlis sistemac qarTvelebs,baskebs-gaskonebs(frangebs) da Zvel iberebs erTnairi aqvT-ocobiTi,sxvebs ki aTobiTi.baskebi Tavis samSoblos ,,euskalerias“ eZaxian,rac mzisgan gamosuls,mzis Camomavals niSnavs,rogorc aieti iTvleboda mzis Svilad. (CanarTi)-azoti Cvens dnm-Si,kalciumi Cvens kbilebSi,rkina Cvens sisxlSi da naxSirba-di im varskvlavebis birTvSi warmoiqmna, romlebmac mogvianebiT kolafsi ganicades.Cven varskvlavuri mtvrisgan SevdgebiT.

29

bilbaos erT-erT gareubans ,,muskisi „ hqvia,es adgili cnobilia imiT,rom aq didi ra-odenobiT rkinas moipoveben,amis wyalobiT bilbao mravali wlis ganmavlobaSi iTvle-

boda industriul centrad evropis masStabiT, muskiss ki am adgils daarqmevdnen im iberiuli tomis gamo, romelmac rkinis sabado aRmoaCina,eseni iyvnen saqveynod cnobili ,,muskebi“-,,mosinikebi“,maT da,, xalibebma“ aswavles msoflios rkinis mopovebisa da da-muSavebis xerxi da amitomac evropaSi rkinasa da folads maTi tomebis saxelebi daer-qva: berZnulad rkina aris ,,xalibdikos“,folads ki germanelebi, polonelebi da sxvebi eZaxian,,mosinig“,-,,mosinger“da a. S.... ,, alboka“ aris baskuri nacionaluri sakravi,is zustad igivea rac qarTuli,,Wiboni“ , am instrumentze Sesrulebuli melodiebidanac bevria msgavsi orive eris folklorSi.

alboka Wibonihttps://www.youtube.com/watch?v=cMYj3XBlKyMhttps://www.youtube.com/watch?v=q0_562aJU84

cekva,, xanjluri“qarTulSi da ,,espadadansa“,igive xanjluri baskurSi.(video)xevsuruli cekva! georgian dance!!https://www.youtube.com/watch?v=sCizb5sQwe4

safrangeTSi baleti Camoyalibda baskuri cekvis elementebisgan da saqarTveloSic saxelmwifo ansambls moixseneben rogorc ,,baletisa da cekvis ansambli“.DANZAS VASCAS HDhttps://www.youtube.com/watch?v=iUrI6LCYxAo

Georgian National Ballet “Sukhishvili” - (Mixed Program)https://www.youtube.com/watch?v=BKcb31gRSaM

sportuli Sejibri ,,qvebis gadagoreba“ baskeTSi,igivea rac qvebis gadagorebis tradi-cia svanur dResaswaulebze.(video)LEVANTADORES - The Basque Strongman - A documentary filmhttps://www.youtube.com/watch?v=vck32S27RmM

aseve qarTul ritualebSi xaris waqceva da espanurSi korida erTi da igivea.es adamia-nis mier dedamiwis aTvisebas, mis damarcxebas aRniSnavs,Sumerebi Cvens planetas ,,xars“

30

uwodebdnen. (videoebi,kadrebi)kuruli, korida - kolxuri eTnografiuli variaciebihttps://www.youtube.com/watch?v=2xktF97eClw

uZvelesi qarTuli tradicia - xarebis Serkineba arTvinSi. reportaJi tao-klarjeTi-

dan.https://www.youtube.com/watch?v=lDHVNjK5nws

Corrida de Torroshttps://www.youtube.com/watch?v=miiFNeERPpU

San Fermínhttps://www.youtube.com/watch?v=2jUE7nHwn00

qarTlis ispaneTi (iberia) - or iberias Soris.https://www.youtube.com/watch?v=RR9pI64GYfMerTnairia agreTve samuSao iaraRebi da mosavlis aRebis teqnologia, ai ras mogviTxrobs cnobili akademikosi vavilovi Tavisi mogzaurobidan xmelTaSuazRvis qveynebSi,1926-1927 wlebSi: Вот какие выводы сделал Н. И. Вавилов от посещения им этого региона:

«Из всей Испании только в Астурии сохранилась культура настоящей полбы – особенной, пленчатой пшеницы, происхождение которой до сих пор остается неразрешенной загадкой. В то время, как мировой очаг мягких пшениц примыкает к Закавказью и Передней Азии, в пределах Баварии, Тироля и Астурии уже много столетий, а вероятно и тысячелетий, обособилась особая ветвь генетически ближе к мягким пшеницам, но совершенно оригинальная, трудно обмолачиваемая, свойственная горным районам». Но удивило знаменитого ученого не этот тип пшеницы, а способ, каким ее убирают:

«Мы попали и Астурию как раз во время уборки полб. К нашему изумлению, оказалось, что эта культура убирается не серпом, не косой, а при помощи деревянных палочек, которыми обламывают колосья и бросают затем в корзинку. Во всех наших многочисленных путешествиях по 60 странам нам ни разу не приходилось видеть такого способ уборки, и только впоследствии с подобным приемом мы встретились в горной Западной Грузии, в местечке Лечхуми, где недавно обнаружена замечательная эндемичная группа пшениц, в том числе особый вид, наиболее близкий генетически к настоящей полбе. Таким образом, удалось установить поразительную связь северной Испании с Грузией. При этом сам вид и агротехника настолько специфичны и неповторяемы, что вряд ли могут быть сомнения в глубоком значении этой связи»[i].Так же как и в Басконии, в энеолите население Астурии сооружало дольмены. Этническая принадлежность строителей этих мегалитов неизвестна.“

gaskonia(dar-taniani),Rvino-kulinaria,bretonebi,britaneTis istoria... identuria irlandiis,,air-lend“ da aRmosavleT saqarTvelos ,,airia“,anu h(a)ere-Tis dasaxelebebi,orive aRniSnavs haeris-qveyanas, asevea kavkasiis albanebisa da Sot-landiis albanebis saxeli da warmomavlobac-wigni,, От албанов Кавказа до альбанахов Шотландии”. amerikis kontinentzec mravladaa iberTa kvali,magaliTad: meqsikaSi(maias tomebi),peruSi da boliviaSi arsebuli megaliTebi kavkasielebis qandakebebiT da gamosaxulebebiT,qalaq,,tiauanako“-Si moxuci TeTrwveriani da TeTrkaniani RvTaeba-,,bera-koCi“,rac qarTuli dasaxelebaa da niSnavs,,beri-kaci“.adgilobrivebis gadmo-

31

cemis Tanaxmad am teritoriebze movidnen TeTrkaniani da wveriani,,RvTaebebi“(iqaur aborigenebs genetikurad wveri ar aqvT) da maT aswavles agronomia,astronomia,drois aRricxva,aaSenes megaliTebi da a.S. msgavsi piramidebi da ciklopuri nagebobebi TiTqmis yvela kontinentze gvxvdeba da saidumloebiT arian moculni,isini astronomiuli gaTv-

lebiTa da udidesi sizustiTaa agebuli,maTi grandiozuli masStabebi da umaRles do-neze damuSavebuli masala dResac akvirvebs mecnierebas,Tanamedrove maRali teqnol-

ogiebis daxmarebiTac gaZneldeba msgavsi proeqtebis ganxorcieleba,udaoa,rom Cveni winaprebi flobdnen ze-teqnologiebs.amis mtkicebulebebi uamravia internetSi,qvemoT SemogTavazebT erT-erTs,romelSic aqcenti gakeTebulia kavkasielebze.Historia prohibida de la humanidad https://www.youtube.com/watch?v=xW0pY5j2xvA

https://en.wikipedia.org/wiki/Megalithhttps://www.youtube.com/watch?v=V6zC4zNjbqIhttps://www.youtube.com/watch?v=d4LyYxZXxf4

https://www.google.ge/?client=opera&gws_rd=cr&ei=fu_VVvWvOOn_ywOU_JvwCQ#q=megalitoshttps://www.youtube.com/watch?v=L-N2tt3Lsfs iberiuli toponimebi aseve gvxvdeba braziliaSi-baia,amaz(Z)onia, samx. meqsikaSi

,,alvanis“mTa,kolumbiaSi-kavkasia,antioqia,mdinare ,,kavka“ da a.S....

32

anu civilizaciis yvela kera dafuZnebulia kavkasiuri warmoSobis TeTri rasis mier,SuamdinareTSi-sangigebi;mcire aziisa da aziaSi-arielebi;egvipteSi-qefTuebi, ToTi;saberZneTSi (iberTa Zeni)-pelazgebi, promeTe; evropaSi-iberebi; amerikaSi-kavkasieli bera- koCi, TeTrwvera moxuci da sxva...es iyo da aris iberTa misia da mova-leoba. gavixsenoT Sumerebi,isini oTxi qaris qveyanaSi Camoasaxla RmerTma da daavala marTus xalxisa da sxva velurebis gacivilureba,erT-erT Tixis dafaze aRwerilia,Tu rogor miaTxoves Rirseuli qalbatoni tyis kacs-enqidus,raTa gaeadamianurebina igi.ase grZeldeboda SemdegSic:xaTebi qmnidnen egviptelTa samefo dinastiebs,berZnebisa da minosisas pelazgebi da kolxebi (pasifea, medea),romaelebisa da italielebisas etruskebi da kolxebi (cira, circea),da a.S...iberebi mSvidobianad iTvisebdnen axal-axal miwebs da adgilobrivebSi SehqondaT codna-ganaTleba. uZvelesi saerTo qarTveluri leqsikuri fondis analizis safuZvelze keTdeba mniS-vnelovani istoriuli daskvnebi,florisa da faunis saerTo qarTuli saxelwodebani uflebas gvaZlevs ganvacxadoT, rom iberiuli modgmis adgilsamyofeli iyo kavkasia da ara marto! protoiberiuli tomebi(mecxovele, miwaTmoqmedi mevenaxe) aRavsebda msofli-

os indoeTidan,vidre evropis iberiamde da egvipte-eTiopiamde,absuebamde.es iyo edem-uri kulturis saerTo areali Tavisi erTi eniT.profesori niko mari aRniSnavda,rom iafetidur enebSi qarTuls iseTive mdgomareoba uWiravs,rogorc arabuls semiturSi. naTelia,rom iberiul-kavkasiuri,igive edemuri civilizacia, romelic moicav-da kavkasias,mcire azias,SuamdinareTs, samxreT aRmosavleT indoeTs,CrdiloeT afrikas,mTels xmelTaSua zRvispireTs,evropisa da amerikis nawils,iyo pirveli,romelmac Cauyara safuZveli miwaTmoqmedebas,varskvlavTmricxvelobas, geometrias,mesaqonleobas,metalurgias,sasargeblo wiaRiseulis mopovebas,xelovnebis dargebs...da rac mTavaria ganaTlebis sistemas,razec dgas dRevandeli kacobrioba . kosmoss rom kargad icnobdnen amas mowmobs mravali faqti: maT Seqmnes zodiaqal-

uri sistema,mTeli kosmosi dayves xomlebad, icodnen dedamiwis RerZis daxriloba da misi ciklis dro 25920 weli,romelic TavisTavad 12 zodiaqod iyofa TiTo-2160 w., es didi zodiaqaluri wre patara wliuri wris sapirispirod brunavs, Seadgines

33

uzustesi kalendari,iTvlidnen qarTul-Sumeruli welTaRricxviT adams aqeT-5604 w.qristemde(xvamlis mTis gamoqvabulis kedelze gamosaxulia TanavarskvlavedTa iseTi ganlageba,rogoric iyo 5604wels Cv.w.aR.mde),rac yvelaze Zvelia,sxva xalxis welTaRricxvebi,magaliTad babilonuri 104 wliT CamorCeba qarTuls,radgan igi iTv-

lis 5500wels Cv.w.aR-mde,aRricxavdnen qoronikonsac-532 wlian cikls. aseve icodnen ganzomilebebi,mag:saflavs uwodes ,,sam-are“, radgan adamia-nis cxedari sam ganzomilebian sivrceSi rCeba (sami are), suli ki gadadis meoTxe ganzomilebaSi,amitomac sulis sasufevels daarqves ,,sam-oTxe“,kavSiri 3-4 ganzomile-

bebs Soris.sityva,,sa-myaro“ aRniSnavs myari sxeulebis garemos,e.i. maT icodnen ara-myaric,anu materialuri da aramaterialuri.(or-gano) mxolod gonebaCamorCenili Tu ifiqrebs, rom yvela zemoT moyvanili mtkicebuleba aris ubralo damTxveva,magram Cveni kvlevis mizani araa amis mtkiceba,mTavari isaa,rom kavkasiur-iberiulma modgmam icoda adamianis ZiriTadi daniSnuleba,rom igi iyo dama-kavSirebeli rgoli materialur da aramaterialur,anu mesame da meoTxe ganzomilebebs Soris,aseve icoda samyarosa da molekuluri struqtura,adamianis agebuleba da rac yvelaze mniSvnelovania dnm-is kodi. Tanamedrove mecnierebisaTvis cnobilia mikro da makro samyaroebis msgavseba,varskvlaveTis struqtura iseTivea,rogorc molekuluri,magaliTad:centrSi varskvlavi,irgvliv planetebi da atomis centrSic birTvi,mis garSemo eleqtronebi.

atomi

34

( mzis sistema )varskvlavTa sistemebis erToblioba qmnis galaqtikas,atomTa erToblioba ki moleku-

las.

35

dnm-is molekula

Cveni galaqtika spiraluria,rogorc Cveni dnm da masSi daaxloebiT orasi milioni varskvlavia,dnm-Si ki orasi milioni nukleoditi. Tanamedrove kacobriobam es codna miiRo maRali teqnologiebis saSualebiT,magram saidan icoda es yvelaferi Cvenma winaparma?udaoa, rom maT es moyvebaT edemidan da ad-amisgan pirdapir gadaecemebodaT STamomavlobiT,radgan adami iyo samyaros Seqmnis saTavesTan da es arsebobda mis mexsierebaSi,is pirveli enac,anbanTan erTad gonebiT gadadioda Taobidan-TaobaSi da ase moaRwia kavkasiel qurumebTan, Tanac maT hqondaT kontaqti ze-samyarosTan. axla dawvrilebiT ganvixiloT dnm-is struqtura da qarTuli anbani. dezoqsiribonukleinis mJava (dnm) — მაკრომოლეკულა (sami ZiriTadidan erT-erTi, danarCeni ori — რნმ da ცილები), romelic uzrunvelyofs ცოცხალი ორგანიზმების ganvi-Tarebisa da funqcionirebis გენეტიკური პროგრამის შენახვას, Taobidan Taobaze gadace-masa da realizebas. dnm Seicavs ინფორმაციას რნმ-isa da ცილების sxvadasxva tipis struq-turebis Sesaxeb. igi cocxali organizmis genetikuri masalis — ქრომოსომების ZiriTadi Semadgeneli nawilia

. https://en.wikipedia.org/wiki/DNA

https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%A5%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%9F%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90

qimiuri TvalsazrisiT, dnm — es aris grZeli პოლიმერული molekula, romelic Sedgeba gameorebadi blokebis —ნუკლეოტიდებისგან. TiToeuli nukleotidi Sedge-ba აზოტოვანი ფუძისგან, Saqrisa (დეზოქსირიბოზისა) da ფოსფატის ჯგუფისგან. jaWvSi nuk-leotidebs Soris bma warmoiqmneba dezoqsiribozasa da fosfatis jgufis xarjze. dnm-Si gvxvdeba azotovani fuZeebis oTxi saxe erT-erTi jaWvis azotovani fuZeebi meo-re jaWvis azotovan fuZeebTan dakavSirebulia წყალბადური ბმებით, კომპლემენტარობის პრინციპის mixedviT: adenini ukavSirdeba mxolod Timins, guanini — mxolod citozins. nukleotidebis Tanmimdevroba iZleva sxvadasxva tipis rnm-is Sesaxeb informaciis „ko-direbis“ saSualebas.

36

TiToeuli jaWvis ConCxi Sedgeba erTmaneTis monacvle ფოსფატებისა da შაქრებისგან.

dnm-is erTi jaWvis SigniT mezobeli nukleotidebi dakavSirebulia ფოსფოდიეთერული ბმებით, romlebic iqmneba erTi nukleotidis დეზოქსირიბოზის moleku-

lis 3’-ჰიდროქსილური (3’—ОН) ჯგუფისა da meore nukleotidis 5’-fosfatis jgufis (5’—РО3) erTmaneTSi urTierTqmedebis Sedegad. dnm-is jaWvis asimetriul boloebs ewode-baT 3’ (sami primi) da 5’ (xuTi primi). dnm-is erT monakveTSi zustad jdeba qarTuli anbani,xerxemalSi 32 Tanx-

movani da maTSoris arsebul azotovan fuZeebSiki 4 xmovani- a-ni, e-ni,i-ni,o-ni,(ადენინი, გუანინი, თიმინი da ციტოზინი). ( rogorc adamianis 32 kbili da ena.)

dnm

37

qarTuli anbani dnm-Si

38

rogorc mogexsenebaT anbanis yovel asos gaaCnia rigis nomeri( 1-37) da ricxvi-Ti mniSvneloba (1-10000), anidan inamde 1-eulebi,inidan raemde 10-eulebi,raedan Cinamde 100-eulebi da Cinidan hoemde 1000-eulebi. msgavsad amisa dnm-Si gvaqvs- nukleotidi,monofosfaturi nukleotidi,difosfaturi nukleotidi da trifosfatu-ri nukleotidi.a – 1; b – 2; g – 3; d – 4; e – 5; v – 6; z – 7; ჱ – 8; T – 9; i – 10; k – 20; l – 30; m – 40; n – 50; ჲ – 60; o – 70; p – 80; J – 90; r – 100; s – 200; t – 300; u – 400; f – 500; q – 600; R – 700; y – 800; S – 900; C – 1000; c – 2000; Z – 3000; w – 4000; W – 5000; x – 6000; ჴ – 7000; j – 8000; h – 9000; ჵ –10000.

https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%98 raTqmaunda Cndeba kiTxva sad aris Cveni mexuTe xmovani u-ni? qarTul asomTavrulSi u-nma daikava v-ies adgili da es gamosaxes o-nSi Casmuli v-ies saxiT,eseigi uni anacv-lebs ons.exla vnaxoT ra xdeba genetikaSi,,,dnm-Si daSifruli genetikuri informacia unda iqnas wakiTxuli da saboloo jamSi unda aisaxos sxvadasxva ბიოპოლიმერის sinTezSi, romelTaganac agebulia ujrede-

bi. dnm-is jaWvSi fuZeebis Tanmimdevroba pirdapir sazRvravs fuZeebis Tanmimdevro-

bas რნმ-Si, romelzec igi gadaiwereba ტრანსკრიპციის dros. ი-რნმ-is SemTxvevaSi es Tan-

mimdevroba sazRvravs cilebis ამინომჟავებს. i-rnm-is nukleotidur Tanmimdevrobasa da aminomJavebis Tanmimdevrobas Soris urTierTkavSiri isazRvreba ტრანსლაციის wesebiT, romlebsac ewodeba გენეტიკური კოდი. genetikuri kodi Sedgeba samasoiani „sityvebis-gan“, romlebsac ewodebaT კოდონები da romlebic Sedgebian sami nukleotidisgan (anu ACT, CAG, TTT da a.S.). transkripciis dros რნმ-პოლიმერაზის mier genis nukleotidebi kopirdeba sinTezirebad rnm-ze. i-rnm-is SemTxvevaSi am asls Sifravs რიბოსომა, ro-melic i-rnm-is wyobas „kiTxulobs“ da informaciul rnm-s awyvilebs სატრანსპორტო რნმ-ებთან, romlebic aminomJavebTanaa dakavSirebuli. gamomdinare iqidan, rom samasoian kombinaciebSi gamoiyeneba oTxi fuZe, sul arsebobs 64 kodoni (4³ kombinacia).“ (vikipedia)

rogorc mogexsenebaT anbanis yovel asos gaaCnia rigis nomeri( 1-

37) da ricxviTi mniSvneloba (1-10000), anidan inamde 1-eulebi,inidan

raemde 10-eulebi,raedan Cinamde 100-eulebi da Cinidan hoemde 1000-

eulebi. msgavsad amisa dnm-Si gvaqvs- nukleotidi,monofosfaturi

nukleotidi,difosfaturi nukleotidi da trifosfaturi

nukleotidi.

a – 1; b – 2; g – 3; d – 4; e – 5; v – 6; z – 7; ჱ – 8; T – 9; i – 10; k – 20; l –30; m – 40; n – 50; ჲ – 60; o – 70; p – 80; J – 90; r – 100; s – 200; t – 300; u– 400; f – 500; q – 600; R – 700; y – 800; S – 900; C – 1000; c – 2000; Z –3000; w – 4000; W – 5000; x – 6000; ჴ – 7000; j – 8000; h – 9000; ჵ –10000.

,

https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%99%E1%83%

9A%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%

98

raTqmaunda Cndeba kiTxva sad aris Cveni mexuTe xmovani u-ni?

qarTul asomTavrulSi u-nma daikava v-ies adgili da es gamosaxes

o-nSi Casmuli v-ies saxiT,eseigi uni anacvlebs ons.exla vnaxoT ra

xdeba genetikaSi,

rogorc mogexsenebaT anbanis yovel asos gaaCnia rigis nomeri( 1-

37) da ricxviTi mniSvneloba (1-10000), anidan inamde 1-eulebi,inidan

raemde 10-eulebi,raedan Cinamde 100-eulebi da Cinidan hoemde 1000-

eulebi. msgavsad amisa dnm-Si gvaqvs- nukleotidi,monofosfaturi

nukleotidi,difosfaturi nukleotidi da trifosfaturi

nukleotidi.

a – 1; b – 2; g – 3; d – 4; e – 5; v – 6; z – 7; ჱ – 8; T – 9; i – 10; k – 20; l –30; m – 40; n – 50; ჲ – 60; o – 70; p – 80; J – 90; r – 100; s – 200; t – 300; u– 400; f – 500; q – 600; R – 700; y – 800; S – 900; C – 1000; c – 2000; Z –3000; w – 4000; W – 5000; x – 6000; ჴ – 7000; j – 8000; h – 9000; ჵ –10000.

,

https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%99%E1%83%

9A%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%

98

raTqmaunda Cndeba kiTxva sad aris Cveni mexuTe xmovani u-ni?

qarTul asomTavrulSi u-nma daikava v-ies adgili da es gamosaxes

o-nSi Casmuli v-ies saxiT,eseigi uni anacvlebs ons.exla vnaxoT ra

xdeba genetikaSi,

rogorc mogexsenebaT anbanis yovel asos gaaCnia rigis nomeri( 1-

37) da ricxviTi mniSvneloba (1-10000), anidan inamde 1-eulebi,inidan

raemde 10-eulebi,raedan Cinamde 100-eulebi da Cinidan hoemde 1000-

eulebi. msgavsad amisa dnm-Si gvaqvs- nukleotidi,monofosfaturi

nukleotidi,difosfaturi nukleotidi da trifosfaturi

nukleotidi.

a – 1; b – 2; g – 3; d – 4; e – 5; v – 6; z – 7; ჱ – 8; T – 9; i – 10; k – 20; l –30; m – 40; n – 50; ჲ – 60; o – 70; p – 80; J – 90; r – 100; s – 200; t – 300; u– 400; f – 500; q – 600; R – 700; y – 800; S – 900; C – 1000; c – 2000; Z –3000; w – 4000; W – 5000; x – 6000; ჴ – 7000; j – 8000; h – 9000; ჵ –10000.

,

https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%99%E1%83%

9A%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%

98

raTqmaunda Cndeba kiTxva sad aris Cveni mexuTe xmovani u-ni?

qarTul asomTavrulSi u-nma daikava v-ies adgili da es gamosaxes

o-nSi Casmuli v-ies saxiT,eseigi uni anacvlebs ons.exla vnaxoT ra

xdeba genetikaSi,

39

eseigi dnm-is transkripciis (gamravlebis,)dros,misi erTi bolodan kopirdeba erTi spirali,anu rnm-i( ribonukleinis mJava), romelic ayalibebs meore spirals da iqmneba axali dnm-i.zustad rnm-Si Cndeba uracili da qreba Timini, u-racili(uni) ika-vebs Timinis (onis)adgils. igive moxda dedamiwaze, rodesac u-fali qriste moevlina kacobriobas da Secvala Zveli warmarTuli religia,rac aucilebeli iyo axali kacobriobis Camo-yalibebisTvis da evoluciisaTvis. es icodnen iberielma qurumebma da meaTe qoroni-konis dasasruls, Zveli welTaRricxviT 5604-(532x10)=284 wels gamoaaSkaraves anbani, romelSic Sekrebili iyo sakraluri niSnebi,astraluri sammagi kalendari da dnm-is struqtura.es iyo winaswarmetyveleba qristes mosvlaze, daaxloebiT 300 wliT adre da axali eris dawyebaze,rac gagrZeldeboda Tevzebis zodiaqos mTeli periodis,2160 wlis ganmavlobaSi da dasruldeboda merwyulis droSi,axali adamianis amobadeba,rac dReisaTvis vlindeba indigo bavSvebis simravleSi. (albaT yoveli aTi qoronikonis,5320 w. Semdeg ,kacobriobas Wirdeba sisxlis ganaxleba.) maT mier genetikis zedmiwevniT codnas,aseve adasturebs Svidi Taobis ganmavlobaSi sisxlis aRrevis akZalvis adaT-wesi,winaaRmdeg SemTxvevaSi viTardeba anomaliebi. agreTve aRsaniSnavia qarTuli si-tyva ,,Sejvareba“,(sxvadasxva genis Serwyma, gamravlebis da axali individis Seqmnis mizniT),romelic momdinareobs ori dnm-is Serwymisas warmoSobili jvris formidan:

rekombinaciis dros maTi spiralebi iSleba da erTmaneTs ejvarebian, cvlian informa-cias da isev ubrundebian sawyis mdgomareobas.

Sejvareba.

40

aseve icodnen qromosomis agebulebac da sisxlis Semadgenlobac, is rom,Tu sisxl-

Si rkinis birTvakis magivrad spilenZi Cajdeba misi wiTeli feri Seicvleba molurjo-cisferiT,aseTi sisxli iZleva sicocxlis gaxangrZlivebis saSualebas,magaliTad cisfersisxliani kalamarebi da moluskebi Zalian didxans cocxloben,amitom iberebi iRebdnen iseT produqtebs,romlebic Seicavda spilenZs,am mxriv gamorCeulia Rvino,igi didi odenobiT spilenZis Semcvelia da qarTvelTa ganuyofeli nawilia uxsovari droidan dRemde,mas sakraluri mniSvneloba aqvs iverielTa cxovrebaSi,saerosa Tu sa-sulieroSi. iberTa gamorCeuli damokidebulebis gamo,Zvelma iranelebma am liTons uwodes ispir-lenj,anu ispirTa-iberTa madani. berZnebis gakvirvebas iwvevda is,rom iberebi svamdnen sufTa,wyalgaurevel Rvinos, Tanac bevrs.berZnul miTologiaSi dionises(Rvinis RvTaebis) deda iberielia.qurumTaTvis cnobili iyo monoatomuri oqrosa da sxva metalebis raobac;saqarTvelos mTianeTSi akeTebdnen trepanacias da mkurnalobdnen bunebrivi saSualebebiT umaRles doneze,es imas niSnavs,rom maTTvis cnobili iyi samkurnalo nivTierebaTa struqtura da qimiuri Semadgenloba. (qarTulma karabadinma miaRwia vaxtang VI –mde,man is gadawera da ruseTSi gadaxvewis Semdeg wignis bedi ucnobia.) rogorc xedavT Cveni winaprebi zedmiwevniT kargad erkveodnen am sakiTxSi,genialurma SoTa rusTavelma dnm-is codna gamoavlina mis ukvdav poemaSi ,,vefxistyaosani“,romlis prologic Sedgeba 32 strofisagan da epilogi 5-sgan(anbanis 32 Tanxmovani da 5 xmovani), saTaurebis raodenoba Seadgens 64-s,plius epilogi,aseve 64-ia yoveli strofis marc-valTa raodenoba(64 kodoni dnm-Si),mxolod erTia 20 marcvliani,rac gamoxatavs ami-nomJavebis raodenobas, romlebiTac sazrdoobs adamiani,isini ki Sedgebian kodonebi-sgan. rusTveli flobda qurumTa codnas.misi Sedevri ar aris mxolod siyvarulis balada,masSi Cadebulia sakraluri codna,amas TviTonve gvimxels:,, Sairoba pirveladve sibrZnisaa erTi dargi, saRmrTo, saRmrTod gasagoni, msmenelTaTvis didi margi, kvla aqaca eamebis, vinca ismens kaci vargi; grZeli sityva mokled iTqmis, Sairia amad kargi.”

41

daskvna

aq Sekrebilia uamravi masala,romelic adasturebs iberiuli tomebisa da maTi kulturis gavrcelebas mTels msoflioSi, dRevandeli civilizacia dgas iberi-

ul saZirkvelze da ganagrZobs ganviTarebas,amis katalizatoria kavkasia,aqedanaa gavrcelebuli TeTrkanian da civilur adamianTa rasa,amitom mTeli msoflio val-

Sia kavkasiasTan,aucilebelia am teritoriis gafrTxileba da gamokvleva,amisaTvis saWiroa es regioni gamocxaddes msoflios neitralur zonad. viciT,sad da rodis Caeyara safuZveli Cvens civilizacias,magram aucilebelia,gavigoT, risTvis,amitom ka-vkasiaSi unda Catardes gamokvlevebi yvela mimarTulebiT,gansakuTrebuli informacia SegviZlia miviRoT anbanisa da enis saSualebiT,saWiroa gairkves adamianis arsebobis mizani,daisaxos ganviTarebis axali gzebi,kacobriobam unda aRidginos Tavisi WeSma-riti funqcia da harmoniulad Seerwyas mTels samyaros,anu RmerTs,rameTu kacobrioba RmerTis gareSe da RmerTi kacobriobis gareSe araferia!

42

enav qarTulo!

vazis lerwiviT Cagrexilo da CaxlarTulo,dedas puriviT ZarRviano enav,qarTulo!rusTvelis leqsis CuqurTmebiT uxvad Semkulo!mtrisTvis samsalav da mrisxane muStad Sekrulo.

xan quxili xar kldidan momskdar civ CanCqerebis,xan unazesi ciagi xar cisartyelebis,xan atireba Camongreul xaraCoebis,cxeli sisxli xar_amofeTqva yayaCoebis,

xan JRriali xar gabzaruli dedozarisa,xan akvneseba da RuRuni iavnanisa,dedis mandili,mamis qudi,namusiani,goleuli xar,mijnuriviT alersiani,

winaparT miwis surneliviT damaTrobeli,qarTuli sulis zeoba xar,sagalobeli,andamativiT mimzidveli Zala Zlieri,lurji casaviT usamano da mSvenieri,

zari da zaTqi Tergisa da darialisa,wminda cremli xar RvTismSobeli mariamisa,uspetakesi mwvervali xar,sxivmoelvare,xan mexTatexa da Savi zRvis sunTqva mRelvare,

daviTis qnaris wkriali xar,miwyiv RvTiuri,Sen mTawmindelis bageTagan amomziurdi,Semodgoma xar,madliani,baraqiani,oqrocurvili TavTuxebis yanis Sriali,

uflis ena xar,RvTaebrivi madliT cxebuli,mkvdreTiT aTasgzis aRmdgari da ganaxlebuli, xan sinarnare,xanac rkena goliaTebis,margaliti xar daunjebul foliantebis,

fereidani am enaze axlac ki mReris,angelozi xar yinwvisisa,laJvardisferi!fesvebs gikocni da saTuTad geamborebi,unatifesi gracia xar niamorebis.

ramdeni ena daimarxa,eri moisra,Sen kvlavac cocxlob,qva ar goravs Seni droisa.isev gixsenebs siria da antioqia,tao,beTlemi,aToni da kabadokia!

43

ramdenjer sxeuls udaRavda cecxli mTangveli,ver daadumes,ver modrikes mainc qarTveli,saqarTveloSi Tumc sxvadasxva hangze mRerian,qarTuli enis yvela kilo mSvenieria!

saucxooa Taiguli Seni erisa:TuS_fSav_xevsuris,svanis,lazis da imerisa,zRaprul xidiviT amTlianeb imer_amiers,usasrulo xar,viT kaxuri mravalJamier!

Seni anbanis swors da badals veravin hpovebs,is aris mTeli am samyaros ani da hoe,albaT samzeos gaaocebs,SeZravs sruliad

is saidumlo,rac,rom masSi damarxulia,

Rrma da uZiro,damteveli mzis da mTvarisa,masSi Zevs swored gasaRebi gamocanisa.iare gzebiT,maradisiT,rogorc givlia,mTeli qveyana fiandazad gadaSlilia,

o,arasodes mogklebodes mze da naTeli

da Tu dagWirdes,SenTvis aRsdges yvela qarTveli!!!

44

gamoyenebuli masala:

,,qvaTa RaRadi“-ilia WavWavaZe,tomiII,1941w.,,qarTuli asomTavruli“-zurab qafianiZe,,miTi da tradicia”-koba arabuli,wigniIII.,,Suamdinaruli miTologia“-zurab kiknaZe,,istoria iwyeba Sumeridan“-s.noa krameri,,vefxistyaosani“- SoTa rusTaveli

,,sulo ze Seinavarde“--leqsebi,zaira miqacaZe-WiRlaZe

interneti-vikipedia

kontaqti:https://www.facebook.com/kakhaber.chighladzetel:[email protected] WiRlaZe