REPUBLIKA NG PILIPINAS

PAMANTASAN NG ESTADO NG MINDANAO

FATIMA,GENERAL SANTOS CITY

Ipinasa nina: Ipinasa kay: Gng. Carmela G. Ong

Joan Nunez

Maikling Kwento sa Panahon ng Isinauling Kalayaan

( 1946-1970 )

Kaligirang Pangkasaysayan

Naging makasaysayan sa ating mga Pilipino ang ika-4 ng Hulyo,1946,sapagkat ditto isinauli ang kalayaan. Ibinaba sa tagdan ang bandilang Amerikano at magi sang iwinagayway ang bandilang Pilipino. Nawala ang tanikala, nawala ang gapos.Sa unang pagkakataon ay naging Malaya sa turing ang mga Pilipino.

Maraming mabigat na suliranin ang iniwan ng digmaan sa nagsasariling Pilipinas. Ang ekonomiya ng bansa ay humantong sa kababaan.

May mga salaping ipinamudmod sa mga gerilya bilang gantimpala ng kagitingan at pagkamakabayan,subalit walang pag – uukol ng pansing ginawa sa kabuhayang bansa.walang puhunang ibinigay sa mga pangunahing agwain tulad ng pagsasaka, pangingisda,pag-aalaga ng hayop, at pagtatatag ng pabrika o pagawaan. Sa madaling salita,walang naging balangkas na ekonomiya ng bansa bago ito pinalaya.

Ang Kalagayan ng Panitikan

Muling sumigla ang Panitikang Pilipino nang panahong ito. Kadalasang tumatalakay sa masasamang karanasan ng mga Pilipino sa ilalim ng Hapon ang karamihan ng mga akdang naisulat.

1. Tungkol sa kalupitan ng mga Hapones

2. Kahirapan ng pamumuhay sa ilalim ng pamamahala ng mga Hapones

3. Kabayanihan ng mga gerilya at iba pa.

Nabuksan muli ang mga palimbagan, pahayagan at mga magasin na ipinasara noon sa ng mga Hapon ilan dito ay ang :

1. Liwayway 2. Malaya3. Bulaklak 4. Tagumpay5. Ilang-ilang6. Sinag-tala7. Kayumanggi

Naging mapaghangad na makakuha ng gantimpala ang mga manunulat sa panahong ito sapagkat bago pa sumulat ng anumang akda ay inaalam muna kung aling pahayagan ang magbabayad dito ng malaking halaga.

Isa sa naging kapansin pansing pangyayari sa Panitikang Pilipino sa panahong ito ay ang pagsulpot ng ng mga kabataang mag-aaral sa larangan ng panulat. Naging kanilang batayan sa estilo ng pagsulat,at tinutularan ang mga manunulat na Amerikano na sina Ernest Hemingway, William Saroyan at John Steinbeck.

Ang Maikling Kwento

Sa panahon ng kalayaan, ang sangay ng Maikling Katha ay pinayaman ng ibat ibang katipunan,gayundin ng mga indibidwal na manunulat. Nagtataglay na ang mga maikling katha nang mabuti-buting tauhan, mga pangyayaring batay sa katotohanan at mga paksaing may kahulugan.Kabilang sa mga maikling katha na ito ang:

1. “Walang Panginoon” ni Deogracias A. Rosario

2. “Kasalan sa Nayon” ni Eleuterio P. Fojas

3. “Ang Pusa sa Aking Hapag” ni Jesus A. Arceo

4. “Impong Sela” ni Epifanio G. Matute (kathang kumatawan sa Pilipinas sa Asian/ Pacific Literature ng UNESCO)

5. “Suyuan sa Tubigan” ni Macario Pineda

6. “Bahagyang Tag-araw sa Isang Tahanan” ni Serafin S. Gunigundo

7. “Liwanag sa Usok ng Punlo” ni Brigido C. Batungbakal

8. “Bahay na Bato” ni Antonio B.L. Rosales

9. “Sa Kamatayan Lamang” ni Teodoro A. Agoncillo

10. “Dahong Palay,Timbubuli at Bubuyog” ni Anacleta Villcorta Agoncillo

11. “Bakya’ ni Hernando R. Ocampo

12. “Maghilum Ma’y Balantukan” ni Mabini Rey Centeno

13. “ Lupang Tinubuan” ni Narciso G. Reyes

14. “Dugo at Utak” ni Cornelio S .Reyes

15. “Biyaya ng Tag-ulan’ ni A.I. Dizon

16. “Kahiwagaan” ni Pablo N. Bautista

17. “ Ang Daong ni Noe” ni Pedro S. Dandan

18. “Batingaw” ni Elpidio P. Kapulong

19. “Matalino ang Inaanak Ko” ni Fernando L. Samonte

20. “Ang Anluwage “ ni Hilario L. Coronel

21. “ Landas ng Bahaghari” ni Benjamin P. Pascual

22. “Estero” ni Pedro L. Ricarte

23. “ Lugmok na Ang Nayon” ni Edgardo M. Reyes

24. “Luntiang Bukid” ni Edgardo Bautista Reyes

25. “Tata Selo” ni Rogelio Sikat

26. “Ang Aso sa Lagarian” ni Dominador B. Mirasol

27. “Si Loleng Marya Kapra ,Mga Araw at Gabi ,at Ang Bukang Liwayway sa Kanyang Buhay” ni Wilfredo Pa. Virtusio

28. “Anay” ni Epifanio E. San Juan

29. “Kumpisal” ni Norma O. Mirasol

30. “Wala ng Lawin sa Bukid ni Tata Felipe” ni Benigno R. Juan

31. “Dapithapon ng Isang Bangkang Papel sa Buhay ni Ato” ni Jun Cruz Reyes

Mga Maikling Kathang nagwagi ng Gantimpalang Palanca

1950-1951

1st- “Kwento ni Mabute” ni Genoveva D. Edroza

2nd- “Mabangis na Kamay…..Maamong Kamay” ni Pedro S. Dandan

3rd- “Planeta, Buwan at Mga Bituin” ni Elpidio P. Kapulong

Inampalan: Cirio H. Panganiban, Alejandro G. Abadilla, Serafin S. Gunigundo

1951-1952

1st- “ Kahiwagaan “ ni Pablo N. Bautista

2nd- “Kamtayan sa Gulod” ni Manuel J. Ocampo

3rd- “Pagbabalik” ni Genoveva D. Edroza

Inampalan: Teodoro A. Agoncillo ,Hernando R. Ocampo,Jose Villa Panganiban

1952-1953

1st- “Kapangyarihan” ni Buenaventura S. Medina Jr.

2nd- “ Ang Anluwage” ni Hilario L. Coronel

3rd- “Malalim ang Gabi” ni Ponciano B Perlas

Inampalan: Rufino Alejandro, Genoveva D. Edroza, Jose Santos

1953-1954

1st- “Sa Kamatayan Lamang” ni Teodoro A. Agoncillo

2nd- “Ang Pusa sa Aking Durungawan” ni Buenaventura S. Medina jr.

3rd- “Matalino ang Inaanak Ko” ni Fernando L. Samonte

Inampalan: Mariano C. Pascual, Cornelio S. Reyes, Pablo R. Glorioso

1954-1955

1st- “ Ang Paglalayag…. Sa Puso ng Isang Bata” ni Genoveva Edroza Matute

2nd- “ Batingaw” ni Elpidio P. Kapulong

3rd- “ Lumamig na Bakal” ni Virgilio Blones

Inampalan: Inigo Ed. Regalado, Hilaria Labog, Gregoria N. Garcia

1955-1956

1st- “wala

2nd- “Lupa, Ulan at Supling” ni Martin del Rosario

3rd- “Mga Butil, Mga Busal” ni Pedro T. Salazar

Inampalan: Baltazar Villanueva, Nieves Baens del Rosario, Auria Jimenez Santiago

1956-1957

1st- “Sugat ng Digma” ni Pedro S Dandan

2nd- “Punongkahoy” ni Buenaventura S. Medina Jr.

3rd- “Pag-uugat….Pagsusupling” ni Eduardu Bautista Reyes

Inampalan: Genoveva Edroza Matute, Gloia Villaraza Guzman, Ligaya D. Perez

1957-1958

1st- “ Ang Mangingisda” ni Ponciano B. Peralta Pineda

2nd- “ Mahaba ang Daang Bakal” ni Simplicio Bisa

3rd- “Lakas” ni Pedro S. Dandan

Inampalan: Serafin S. Gunigundo, Carmen Herrera Acosta, Buenaventura S. Medina Jr.

1958-1959

1st-“ Dayuhan” ni Buenaventura S. Medina Jr.,

2nd- Estero “ ni Pedro L. Ricarte

3rd- “Mapanglaw ang Mukha ng Buwan” ni Efren Reyes Abueg

Inampalan: Jose Anonuevo, Gonzalo K. Flores, Cenon Rivera

1959-1960

1st- “Luntiang Bukid” ni Eduardo Bautista Reyes

2nd- “Kinagisnang Balon” ni Andres Cristobal Cruz

3rd- “ Sa Di Maabot ng Kawalang Malay” ni Edgardo M. Reyes

Inampalan: Epifanio G. Matute, Anacleta Villacorta Agoncillo,Gloria Villaraza Guzman

1960-1961

1st- “Parusa” ni Genoveva Edroza Matute

2nd- “Binhi” ni Clodualdo del Mundo

3rd- “Mabangis na Lunsod” ni Efren Reyes Abueg

Inampalan: Andrea Amor Tablan, Guadalupe B. Estrada, Aniceto F. Silvestre

1961-1962

1st- “Banyaga” ni Liwayway A. Arceo

2nd- “Impeng Negro” ni Rogelio R. Sikat

3rd- “Sugat sa Dibdib ng Gabi” ni Buenaventura S. Medina Jr.

Inampalan: Clodualdo del Mundo, Alicia Lopez Lim, brigido G. Batungbakal

1962-1963

1st- “Himaymay” ni Buenaventura S. Medina Jr.

2nd- “Tata Selo” ni Rogelio R. Sikat

3rd- Sa bagong Paraiso” ni Efren Reyes Abueg

Inampalan: Ponciano B. Peralta Pineda, Remedios M. Cayari, Ligaya D. Perez

1963-1964

1st- “Mga aso sa Lagarian” ni Dominador B. Mirasol

2nd- “Si Ama “ni Edgardo M. Reyes

3rd- “Dugo sa Ulo ni Corbo” ni Efren Reyes Abueg

Inmapalan: Adolfo Santos, Consolacion Mantaring, Serafin S. Gunigundo

1964-1965

1st- “ Landas sa Bahaghari” ni Benjamin P. Pascual

2nd- “Kamtayan sa Dilim at Ulan” ni Eli Ang Barroso

3rd- “Mga Luha ni Lela” ni Bayani M. de Leon

Inampalan: Pablo R. Glorioso, Ligaya D. Perez, Agapito M. Joaquin

1965-1966

1st- “Bilanggo” niWilfredo Pa. Virtusio

2nd- “ Ang Anino ng Kanyang Ama “ ni Pedro S. Dandan

3rd- “Ang Dalaw” ni Jeremias Victor Lacanienta

Inampalan: Fausto J. Galauran, Ramon R. Marcelino, Mariano C. Pascual

1966-1967

1st- “ Ang Kamatayan ni Tiyo Samuel” ni Efren Reyes Abueg

2nd- “Talulot sa Pagas na Lupa” ni Domingo G. Landicho

3rd- “ Masaya ang Alitaptap sa Labi ng Kabibi” ni Epifanio E. San Juan Jr.

Inampalan: Hernando R. Ocampo, Ligaya D. Perez, Pedro S. Dandan

1967-1968

1st- “Anay” ni Epifanio E. San Juan Jr.

2nd- “Si Boy Nicolas” ni Pedro L. Ricarte

3rd- “Himagsik ni Emmanuel Lazaro” ni Domingo G. Landicho

Inmapalan: Genoveva Edroza Matute, Ponciano B. Peralta Pineda, Anacleta Villacorta Agoncillo

1968-1969

1st- “Huwag!Huwag Mong Kukuwentuhan ang Batang si Wei Fung”ni Ricardo Lee

2nd- “ Mariang Makiling” ni Eli Ang Barroso

3rd- “ Elias at Salome” ni Domingo G. Landicho

Inampalan: Ponciano B. Peralta Pineda, Agapito M. Joaquin, Pablo R. Glorioso

1969-1970

1st- “Servando Magdamag” ni Ricardo Lee

2nd- “ Mga Bangkay Sa Dalampasigan ng Mga Uwak” ni Dominador B. Mirasol

3rd- “Dugo sa Kanyang Pagsilang’ ni Domingo G. Landicho

Inampalan: Ponciano B. Peralta Pineda, Agapito M. Joaquin, Pedro L. Ricarte

1970-1971

Mga Tanging Gantimpala

“Ipis sa Guhong Templo” ni Edgar Maranan

“Maria , ang Iyong Anak” ni Wilfredo Pa. Virtusio

“Isan Araw sa Buhay ni Lazaro” Jose Rey Munsayac

Inampalan: Hernando R. Ocampo, Liwayway A. Arceo, Patricia Melendez Cruz

Sanggunian:

Panitikang Filipino