16. TEMZ ODALAR VE HASTANELER16.1. TEMZ ODALAREndstriyel veya konfor amal klima sistemlerinde ortamdaki s-caklk, nem ve hava kalitesinin belirli snrlar iinde olmas istenir.Temiz oda klima sistemi denildiinde bu parametrelere ek olarakoda basnc, oda iindeki hava hz ve bu hzn yn ok nem ka-zanr.Temiz odalarn uygulama alanlarndan olan hastane, ila fabrikasgibi yerlerde ortamdaki taneciklerin bir ksmnn canl olmas vecanllarn bir ksmnn da enfeksiyona neden olabilecek mikroorga-nizmalardan olumas dolaysyla tanecik kontrol gerekirken, has-sas optik malzeme veya bilgisayar yongas reten bir fabrikada isecanl/cansz her trl tanecik kirlilik yaratarak, rnein optik alet-lerde grnt bozukluu, elektronik devrelerde tahribat yapt iinkontrol gerekir.Temiz odalarda kontrol altnda tutulmak istenen oda statik basnc,uygulamaya gre evresine gre daha yksek veya daha dk ba-snta olabilir. rnein bir ameliyathanede, bir ampul dolum maha-linde veya bir mikrochip imalatnda oda basnc evresine gre po-zitif deerde tutularak, kontrolsz havann ieri girmesi engellenir.Bunun tersi de mmkndr, rnein tberklozlu hastalarn bulun-duu veya hormon retilen bir odadaki basn evresine gre dahadk basnta tutularak, odadan darya mikrop veya hormon gibisakncal bir madde kamas nlenir.Kontrol altna almak istediimiz tanecikler odaya d havadan gel-dii gibi klima sisteminin iinden, odadaki insanlardan ve odannkendisinden yani odann iindeki yap elemanlarndan, eya ve te-hizattan ve en son olarak da odadaki rnden gelir. Mertebe olarak0,5 m dan byk taneciklerin adedi 1 m3 atmosfer havasnda 1milyardan fazla iken, normal konfor klimas uygulanan bir odada100 milyon civarnda olabilir. Temiz oda dediimiz zaman ama;tanecik adedini, en kt zellikteki bir temiz odada 3,5 milyon mer-tebesine, en hassas odalarda ise 35 adedin altna indirmektir.Bir ortamn temiz oda haline getirilmesi ok pahal bir ilemdir. Te-

miz odalarn snflandrlmasnda ana kriter, ortam havasnda bulu-nacak tanecik ap ve konsantrasyonudur. Havada bulunmasna izinverilebilecek tanecik ap ne kadar kk ve konsantrasyonu ne ka-dar az olursa, sistem de o kadar pahalya mal olacaktr. Bu adanbakldnda bir ameliyathane ile, bir hasta odasnn farkl snflan-drlmas gerektii ortadadr.Temiz odalarla ilgili eitli lkeler tarafndan karlan standartlarbulunmaktadr. Ancak hepsinin temeli 1963 ylnda A.B. Devletle-rinde karlan U.S. Federal Standart 209 dur. Daha sonra bu stan-dart gelitirilerek 1988 ylnda 209 D ve 1992 ylnda SI birim sis-teminde 209E karlmtr. Tablo 16.1de U.S.209Eye gre temizodalarn snflandrlmas (Klas) grlmektedir. Dier lkelerinstandartlar ile karlatrlmas ise Tablo 16.2de gsterilmitir.Temiz odalarn klaslarnn belirlenebilmesi iin yaplacak lmler-de odann kullanm durumunun da ok nemli olduu anlalm veyanl anlamalara ve karklklara neden olmamak iin Federalstandart 209E de 3 ayr hal tanmlanmtr. Srasyla bunlar her e-yin tamamlanm (klima sistemi, duvar, asma tavan yer demesivs.) ancak ieride ekipman ve personelin olmad durumda yaplanller (as build), buna ilaveten ekipmann da yerine konmas ileyaplan lmler (at rest) ve nihayet personel dahil retim yapld- halde yaplan lmlerdir (operational). Bu tanmlarn gereksini-minden de anlalabilecei gibi, alr halde Klas-100.000 llenbir oda, durgun veya bitmi halde Klas-10.000 olabilmektedir.la retimi yaplan temiz odalarda yukarda sz geen standartla-ra ek olarak, sistemin GMP (Good Manufacturing Practice) yaniyi retim Teknikleri denilen kurallara da uymas istenir. Trkiyeve Avrupa Birlii lkelerinde geerli olan ve 1997 ylnda yaynla-nan EU GGMP kurallarna gre, oda klaslar Tablo 16.3de grl-mektedir. GMP kurallar ayrca ortamdaki mikroorganizmalarnadedine de snr getirmitir.Hastaneler iinde temiz odalardaki genel kurallar geerlidir. eitlilkelerde sadece hastanelere zgn standartlar da gelitirilmitir.Bunlardan en yaygn olan DIN 1946/4 ve DIN 4799 dur. Buradaeitli maksatlarla kullanlan hastane odalarndaki minimum hava

516

SI ngiliz (m3) (ft3) (m3) (ft3) (m3) (ft3) (m3) (ft3) (m3) (ft3)

M 1 350 9,91 75,7 2,14 30,9 0,875 10,0 0,283 - -

M 1,5 1 1.240 35,0 265 7,50 106 3,00 35,3 1,00 - -

M 2 3.500 99,1 757 21,4 309 8,75 100 2,83 - -

M 2,5 10 12.400 350 2.650 75,0 1.060 30,0 353 10.0 - -

M 3 35.000 991 7.570 214 3.090 87,5 1.000 28.3 - -

M 3,5 100 - - 26.500 750 10.600 300 3.530 100 - -

M 4 - - 75.700 2.140 30.900 875 10.000 283 - -

M 4,5 1.000 - - - - - - 35.300 1.000 247 7,00

M 5 - - - - - - 100.000 2.830 618 17,5

M 5,5 10.000 - - - - - - 353.000 10.000 2.470 70,0

M 6 - - - - - - 1.000.000 28.300 6.180 175

M 6,5 100.000 - - - - - - 3.530.000 100.000 24.700 700

M 7 - - - - - - 10.000.000 283.000 61.800 1.750

Anlan apa eit veya byk maksimum tanecik adedi / m3 veya ft3

0,1 m

Klas

0,2 m 0,3 m 0,4 m 0,5 m

Tablo 16.1. U.S. 209EYE GRE TEMZ ODA KLASLARI

517

debileri, taze hava miktarlar, scaklklar gibi parametreler ile klimaekipmanlarnda olmas gereken zellikler ak bir dille anlatlmak-tadr.Temiz odalarla, bitiiklerinde bulunan dier temiz odalar veya dortamla olmas gereken basn farkllklar U.S 209B ve dier lkestandartlarnda belirtilmitir. Buna gre pratikte uygulanan basnfarklar Tablo 16.4de grlmektedir.Genel olarak temiz odalarda hava dalm a) pahal, ama ideal olarakkabul edilen laminer ve b) ucuz bir zm olan trblansl ak olmakzere ikiye ayrlr. Laminer akta ak izgileri birbirine paraleldir vehz yaklak olarak her yerde ayndr. Paralel ak izgileri nne birengel kt zaman, ona arparak engel etrafnda dnp tekrar para-lel hale gelirler. Trblansl ak, isminden de anlalabilecei gibidzensiz bir aktr, akm izgileri rastgele dalmtr. Yaplan bir deneyde, ayn kirlilik oranndaki laminer ve trblanslak nne konan mikroorganizma retme kaplarnda, laminer ak-ta kaba yapan mikroorganizmalar ile sfr kirlilik (kontaminasyon)llrken, trblansl akta % 64 ve 200 llmtr. Buradan

ameliyathanelerde hi olmazsa ameliyat masalarnn zerinde mu-hakkak laminer ak olmas gerektii saptanmtr. ekil 16.5 detrblansl (a) ile laminer (b) bir odada hava dalm ematik ola-rak gsterilmitir.Temiz odalarda kullanlan klima sistemlerinde istenen zelliklerinbanda havann odada salanmas arzu edilen klasa gre tanecik-lerden arnm olarak ieriye sevk edilmesidir. Bu ise havann eit-li kademelerde filtrelerden geirilmesi ile salanabilir. stenmeyenbaz gazlarn ve kokularn giderilmesinde kullanlan aktif karbonlufiltreler ile farkl bir prensibe gre alan elektrostatik filtreler d-nda, klima sisteminde kullanlan filtreleri Tablo 16.6 daki gibigruplandrmak mmkndr.stenilen klas hassaslatka sistemde kullanlacak filtre verimi deartar. rnein Klas-100.000 bir temiz oda iin santral iine srasy-la konacak EU3-EU7-EU9 filtre grubu yeterli olabilirken, Klas-10.000 bir temiz odada en son noktada, yani tavan difzrnn al-tnda yukarda sz geen santral filtrelerine ek olarak HEPA filtre-ler gerekir.Her bir temiz odaya gnderilecek hava debisinin saptanmasnda, ikinemli kriterin ayn anda salanmas gerekir. Bunlardan birincisioda yknn (makine, aydnlatma ve insanlardan gelen s ykleriile oda duvar, tavan, deme ve pencerelerinden olan s kazanlar)karlanmas iin gerekli artlandrlm minimum hava debisininodaya sevkidir. kincisi ise odada istenen klasn salanabilmesi iingerekli minimum hava deiim saysdr. Hava deiim says arttk-a, oda iinde l blgelerin bulunma ihtimali azald gibi, hava-

A 3.500 0 3.500 0

B (*) 3.500 0 350.000 2.000

C (*) 350.000 2.000 3.500.000 20.000

D (*) 3.500.000 20.000 Tanmlanmam Tanmlanmam

(***) (***)

Msaade Edilebilir Maksimum Tanecik Adedi / m3

0.5 m 5 m 0.5 m 5 m

Klas Durgun(**) alr

Tablo 16.3 EU GMP Guide (1997): STERL RNLERMAL N KLAS TANIMI

(*) B,C,D klaslarna erimek iin gerekli hava deiim saysodann bykl, tehizat ve personel saysna baldr.A,B,C klaslar iin hava sisteminde uygun HEPA filtrelerbulunmaldr.

(**) Durgun demek, temizlikten 15-20 dakika getiktensonraki insansz durumdur.

(***) Tanecik ve mikrobiyolojik gzlem iin uyar ve tedbirlimitleri saptanmal ve dzeltici tedbirler iletmetalimatlarnda bulunmaldr.

Uygulama Statik basn fark (209B) Pratikte

Genel evresi ile oda arasnda 10 25Pa12 Pa minimum basn fark

Temiz oda ile Minimum 12 Pa basn fark 10 -25 Pakirlenmemi blm aras

Kirlenmemi blm ile 12 Pa basn fark 10 25 Paaz kirlenmi blm aras

Az kirlenmi blm ile 2,5 Pa basn fark 2-10 Pasoyunma mahalleri aras

Tablo 16.4. ODALAR ARASI STATK BASINFARKLARI (209B)

ISO Class 1 1

ISO Class 2 2 0

1 ISO Class 3 3 1 C 0,035

10 ISO Class 4 4 2 D 0,35

100 ISO Class 5 5 4.000 3 E, F 3,5

1.000 ISO Class 6 6 - 4 G, H 35

10.000 ISO Class 7 7 4.00.000 5 J 350

100.000 ISO Class 8 8 4.000.000 6 K 3.500

ISO Class 9 7 L

USA209 E1992

ISO14644-1

1997

JapanB 99201989

FranceX44101

1981

GermanyVDI 2083

1990

UKBS 5295

1989

AustraliaAS 1386

1989

Tablo 16.2. ETL STANDARTLARIN KARILATIRILMASI

M 1

M 2

M 3

M 4

M 5

M 6

M 7

518

nn saatte filtrelerden geme saysda arttndan, daha ksa srededaha temiz bir ortam elde etmek mmkn olabilmektedir. Gncelstandartlarda hava deiim says ile ilgili kesin rakamlar bulunma-makla birlikte, GMP kurallarnn bir nceki versiyonunda belirtildi-i gibi, durgun halde Klas D yani Klas-100.000 odada saatte mini-mum 20 deiim istenirken, tavan tamamen HEPA filtreler ile kap-l 3m yksekliinde Klas-10 bir odada hava deiimi saatte 540 ke-re olabilmektedir.Genel olarak hava deiimi; birinci kriter de dikkate alnarak, tasa-rmcnn tecrbesi, kullancnn istei, iin ekonomiklii ve odadabulunan kii says, makine cinsine bal olarak tayin edilmektedir.Temiz odalarda kullanlan yap malzemeleri rnein duvar kapla-malar, asma tavan, yer demesi nasl zenli olarak tozutmayan,derzi olmayan, anmayan, korozyona dayankl malzemelerden se-ilmeye allyorsa; klima sisteminde kullanlan btn malzeme-lere de zen gsterilmelidir. Kanallar muhakkak szdrmazlk testiyaplarak monte edilmeli, montaj esnasnda kirlenmemeleri iinzel itina gsterilmelidir. Klima sisteminde kullanlan klima sant-rallarnn da zel imalat olmas gerekir. Tablo 16.7de byle birsantraldan genellikle istenen zellikler grlmektedir.Temiz odalarn yapm esnasnda montajn ilk anndan balayarak

iletmeye alnmasna kadar bir belgeleme prosedr sz konusudur.retimin salkl yaplabilmesi iin gereken btn proseslerin veprosedrlerin tasarmland ekilde fonksiyon gsterdiini ispatla-yan bu tam ve detayl dokmantasyon ilemine validasyon denil-

ekil 16.5. AKI EKLNE GRE HAVA DAILIMI

n filtreler (kaba filtreler EU1-EU4)

Hassas filtreler (EU5-EU9)

Mutlak veya HEPA filtreler (EU10-EU13)

Ultra filtreler (EU14)

Tablo 16.6. FLTRE GRUPLARI

1) ift cidar konstrksiyon, kapal profillerden yaplm,

2) cidar, tavan ve yan yzler galvaniz, deme paslanmaz sac,

3) Oksitlenecek veya korozyona urayacak ve strerilizasyondanzarar grecek malzeme kullanlmam,

4) Santral iinde keskin ke, cvata, somun ba, aralk v.s.bulunmayan,

5) Kontrol ve temizlik iin fan, filtre, nemlendirici, soutmaserpantinleri iin aydnlatma ve kap bulunan,

6) Fan tamamen galvaniz sacdan mamul veya epoksi boyaltercihen seyrek kanatl veya serbest fan, dar karlabilir tip,

7) Serpantinler seyrek hatveli, bakr boru-alminyum kanat,

8) Damla tutucular kolay temizlenebilir ve karlabilir,

9) Drenaj tavalar sklebilir tip paslanmaz sacdan mamul, eimlive iinde su kalmayacak ekilde yaplm,

10) Damperler szdrmaz, alminyumdan mamul, contal,

11) Santral hava kaaklarna kar szdrmaz, EN 1886 ya greszdrmazlk test sertifikasna haiz ve B-Klass,

12) Filtre ereveleri szdrmaz, EN 1886 ya gre szdrmazlk testsertifikasna haiz ve F9- Klass olmaldr.

Tablo 16.7. HJYENK KLMA SANTRALIZELLKLER

519

mektedir. Validasyon da kullanlan btn malzeme ve ekipmanlarnzellikleri belgelendii gibi, bir ok parametre de Tablo 16.8de g-rld gibi llp, iveren ve ii yapan arasnda yaplan tutanak-larla saptanmaktadr.

Grld gibi temiz odalarn ve bunlarn klima sistemlerinin tasa-rm ve yapm ok zen ve tecrbe ister. Temiz oda klimasnn, buiin nemini kavrayan ii ve mhendisler kullanlarak yaplmasgerekmektedir. Hata yaplmas halinde microchip reten bir fabrika-da rn tamamen ie yaramaz duruma gelebilirken, bir ameliyatha-ne veya bir ila fabrikas olmas halinde bir veya birok insan haya-tna mal olabilmektedir.

16.2. AMELYATHANELERDE KLMA SSTEMNEUYGUN MMAR ZELLKLER

Ameliyathane odalar klima sisteminin en nemli grevi, oda ieri-sindeki partikl saysn en aza indirmek, ameliyat edilen hastannenfeksiyon kapmasn engellemek, hastann ve ameliyat ekibinintermik konforunu salamaktr. Hastane mimarisinde uzmanlammimar, hijyen konusunda ihtisas sahibi bir doktor, hastane ynetici-si ve mekanik tesisat proje mellifinin ortaklaa yapacaklar gr-melerden sonra karara varlacak prensipler dorultusunda mimariproje hazrlanmaldr. yi bir hastane iklimlendirme sistemi, uygunolmayan bir mimar projeye optimal olarak kesinlikle tatbik edile-mez. Asma tavan ykseklikleri, aft byklkleri ve yerleri, cihazyerleim mahalleri, hava kilitlerinin yerleri mutlaka uzman klimatesisat tasarmcsnn tavsiyesi ve onay ile tespit edilmelidir. Ameliyathanenin yeri seilirken, s kayp ve kazanlarn mini-mumda tutabilmek iin bunlar binann ekirdek blmnde ve arakatlarda yer alacak ekilde planlanmaldr ve ameliyathanelerin bu-lunduu steril blgede kesinlikle asansr ngrlmemelidir. Ameli-yathane taban alan genellikle yaplacak ameliyatlarn zelliklerinegre 25-45 m2 arasnda olabilir. Ciddi ameliyatlarn yaplaca ame-liyathanelerde hastay enfeksiyonlardan korumak iin etrafnda birhava perdesi yaratlr. Bunu salayan ise ameliyat masasnn hemenstne konan laminer ak nitesidir. Asma tavan ierisinde yer ala-cak laminer hava akml hava datm plenumlarnn (ekil 16.9)yerletirilebilmesi ve hava kanal balantlarnn kolayca yaplabil-mesi iin, hava kapasitelerine bal olarak, 50-80 cm arasnda birasma tavan aras ykseklie ihtiya bulunmaktadr. Dolaysylaameliyat odalarnda, tesisat projesini yapacak mhendislere dana-rak, tavan yksekliklerini 3,2-3,5 metre olarak tasarlamak gerekir.

Normal apartman kat yksekliklerini kabul ederek yaplacak birmimari proje, klima sisteminin arzu edilen verimlilikte almasnengeller.Laminer akml ameliyathane tavan plenumuna normal olarak ikikanal balants yaplr. Ancak zorunluluk halinde asma tavan yk-sekliini azaltabilmek iin drt kanal balants da yaplabilmekte-dir. ekil 16.9da yan yana bulunan iki ameliyathaneden biri iin ngrlen klima sistemi grlmektedir. Her ameliyathanenin mstakilbir klima santral tarafndan beslenmesi istenen ideal artlarn sa-lanmas ynnden tercih edilir. Ancak ekonomik gerekelerle ben-zer karakterde iki ameliyathane iin bir santral kullanlmas yolunada gidilebilir. Mimari planlamada hastann ameliyathane odasnagirmeden nce bir hasta hazrlama odasna alnaca, ameliyattansonra da hasta uyanma odasna geirilecei rasyonel bir ak ynte-mi iinde dnlmelidir. Genel olarak ameliyathane odalarnda kullanlacak yap malzemele-rin toz ve mikrop tutmayacak, toz karmayacak yzeylere sahip ol-malar ve dezenfeksiyon ameliyesi srasnda kimyasal tahribata u-ramamalar gerekir. Yer demesi olarak antistatik, antibakteriyel anmaya kar yk-sek mukavemete sahip kondktif PVC veya epoksi kaplama esaslmalzeme tercih edilmelidir. Gerekmesi halinde ayrca topraklamada istenebilir. Duvarlar ve tavan modler tip olarak alminyum veya elik konst-rksiyon tayc sisteme monte edilecek panellerden yaplr. Duvarmalzemesi olarak toz karmas ve derz yerlerinde bakteri retme-sinden dolay seramik tercih edilmemelidir. Duvar panellerin y-zeyleri antibakteriyel, antistatik dezenfeksiyon svlarna mukavimboya kapl galvaniz sac olabilecei gibi paslanmaz elik de olabilir.Panellerin ii ses ve s kaybna kar kaya yn gibi yanmaz izolas-yon malzemesi ile kapldr. Ayrca paneller, kablo gibi tesisat mal-zemelerinin geebilecei boluklar ierebilecei gibi kanal ve tesi-sat boru geileri iin aft boluklar temin edecek ekilde dzenle-nebilirler. Tavan panelleri, filtre bakm ve dezenfeksiyon ilemleriiin alabilir modllerden oluabilir. Panellerin zerinde mikrop,bakteri gibi mikroorganizmalarn yaayamamas iin mikrop ld-rc zellie sahip kaplamalar da gelitirilmitir.Ameliyathane kaplar srmeli, ayak ve diz darbesi ile alabilen an-cak manuel olarak da alabilecek yapda olmaldr. Kaplar ameli-yathane i malzemesi ile ayn malzemeden olmaldr. Kaplar 2 sa-at yangna dayankl olmaldrlar. Kaplarn zerinde gzetleme ca-m konulabilir. Steril sahalara girite veya hijyen uzmannn tavsi-yesine gre dier baka yerlere giri - kta otomatik kumandal,srgl iki kapl hava kilit sistemi n grlmelidir.

16.3. HASTANELERDE KARANTNA VE YOUN BAKIMODALARI TESSATI

zolasyon odalar Bulac veya Koruyucu olarak snflandrla-bilir. Bulac (karantina odas), koruyucu (steril oda) olarak bilinir. Karantina odalar bulac hastalk tayan hastalarn kapatlmasiin kullanlr. Oda dna virs ve bakteri yaylmasn engellemekiin negatif basn uygulanr. Tberklozun tekrar ortaya kmasy-la, bu tip oda dizayn ok daha nem kazanmaktadr. Karantina oda-lar iin aadaki artlar geerlidir:Her 30 akut tedavi yata iin en az bir karantina odas olmaldr.

Montaj Uygunluu (IQ)

alma Uygunluu (OQ)

letme Uygunluu (PQ)

Tablo 16.8. Validasyon aamalar. llen parametreler:Hava debileri ve hava hareketleri, filtre szdrmazl,

mikroorganizmalar, scaklk, bal nem, tanecik adedi veodalar aras basn farklar

520

ekil 16.9. AMELYATHANE KLMA UYGULAMASI

Her karantina odasnda sadece 1 hasta yata olmaldr. Odaya girihastalara ait blmlerden ayr bir alandan olmal; ellerin ykanma-s, giyinme, temiz ve kirli malzemelerin depolanmasna msadeedecek ekilde dizayn edilmelidir. Giri blm kapal bir antreeklinde olabilir ama bu art deildir. Tek bir antre bir ok karanti-na odasna hizmet verebilir. Karantina odalar minimum 12 m2, Ant-re minimum 2 m2 olmaldr. Steril odalar enfeksiyonlara kar bakl az olan hastalarn (Ke-mik ilii transferi, organ nakli, yank ve kan kanseri (lsemi) hasta-lar) kapatlmas iin kullanlr. Bakteri ve virs giriini engellemekiin pozitif basn kullanlr.

16.3.1. Karantina odas hava akSalk kurulular iin genel havalandrma oranlar bir saatteki ha-va deiim miktar ile belirtilir. ASHRAE ve AIA, konfor ve kokukontrol asndan hastane odalarnda ve karantina blmlerindeminimum 6 hava deiimi nermektedir. Bu veya bir baka hava de-iim saysnn solunum yoluyla bulaan hastalklarn yaylmasnetkin bir biimde azaltp azaltmad deerlendirilememitir. Sonderece yksek hava deiim says ile yrtlen baz deneylerdemikrobakteriyel olmayan organizma konsantrasyonlarnda belirginbir azalma grlmtr. Salk merkezlerinin olas en iyi hava de-iimine sahip olacak ekilde dizayn edilmesi tavsiye edilir.Gerekte oda iindeki tm hava ngrlen deiim says kadar de-itirilmeyecektir. Bunun sebebi odadaki hava ak biimidir. Etkinbir havalandrma iin, oda havas emi ve beslemesi, hava ak oda-y sprecek ekilde ayarlanmaldr. Bylece, oda iinde durgunblgeler olumas; emi ve besleme arasnda ksa devre olumasengellenir (Baknz ekil 16.10, 16.11 ve 16.12). Arzu edilmeyen hava akmlarnn olumamas iin havann emi

yapmayan tip difzrlerle beslenmesi salanmaldr. (Delikli y-zeyler veya laminer ak datclar birer alternatiftir.)

Emi menfezleri zemine yakn yerletirilmeli ve emi hzlar yk-sek tutulmaldr.

Havann emilebileceinden ok daha uzaa atlabileceiniunutmamaldr.

Hastaya ynlenebilecek direkt hava akmlarndan kanlmaldr. Efektif havalandrma miktar, besleme havas ak biiminin oda-

nn tm blgelerindeki havay ne derece iyi kartrabildiiyle il-gidir.

Havann ak biiminin etkinliiyle ilgili bir karm faktrkullanlr.

Bu faktr mkemmel karm iin 1, yetersiz karm iin 10dur. Hesaplanan HDK, karm faktryle arplarak gerek HDK de-

eri kullanr. Karm faktr en hassas olarak deneysel lm yaplarak belir-

lenir. Bu ller karantina odasnn ve sistemlerinin devreye alnmas

srasnda yaplmal ve gz nnde bulundurulmaldr. Hava nce salk personelinin alaca alandan, daha sonra en-

feksiyon kaynandan geecek ekilde emilmeli ve egzoz edil-melidir.

Genel hava ak biimi salk personelinin hasta ile egzost men-fezi arasnda kalmayaca bir biimde dizayn edilmelidir.

Binadaki hava ak ynleri daha temiz blgeden kirli blgeleredoru olmal, yani- Bekleme salonlarndan bakm odalarna- Koridorlardan hasta odalarna doru

Ameliyat veya cerrahi mdahale odalar gibi pozitif basn altn-da bulundurulan blgelerde ksrmeye veya solunum yollarntahri edecek, dolaysyla aksrmaya sebebiyet verecek uy-gulamalardan kanlmaldr.

Negatif basn, besleme havasndan % 10 veya 90 m3/h fazla havaegzoz edilerek elde edilebilir.

Oda iindeki negatif basn havalandrma sisteminin alma ek-lindeki ufak deiimlerle veya kaplarn alp kapanmasyladeiiklie urayabilir.

Negatif basncn deeri ok kktr ve ok zor llebilir.

521

ekil 16.10. TM EGZOZU ATMOSFERE ATAN KARANTNE ODASI HAVA AKI BM

522

Ak kap veya kap alt aral gibi boluklarda oluan hava akhzyla, deiken basn arasnda direkt ve ngrlebilir bir ba-lant vardr.

Bu balant nemlidir nk dk hava hzlar, dk basndeiimlerine nazaran ok daha hassas llebilir.

Dinamik ortamlarda 0,1 mmSSndan dk basn deiimlerinilmek ok zordur. Ama 0,1 m/s gibi ok dk hzlar hassasiyet-le ve kolaylkla llebilir.

Anlalaca gibi karantina odalarnda basn farkllklar yerinehava ak hzlarnn llmesi tercih edilir.

karantina odalarndaki negatif basn, gnlk olarak aadakiekilde izlenmelidir:

- Duman tp kullanarak hava ak ynnn gzlenmesi- Oda ii ve oday evreleyen alan arasndaki basn farknn l-

lmesiBir karantina odas VAV beslemeli ve egzozlu klima havalandrmasistemi ve bunun basn kontrol ekil 16.13de grlmektedir.

16.3.2. HEPA Filtre Kullanm Hepa filtre dier havalandrma sistemlerini destekleyen bir hava

temizleme metodu olarak kullanlabilir. A Tipi Hepa filtreler 0,3mikron ve daha byk boyuttaki partiklleri % 99,97 oranndatutabilmektedir.

Hepa filtrelenmi havann resirklasyonu oda iindeki havann bir

ekil 16.11. DUVARDAN EGZOZLU KARANTNA ODASI HAVA AKII

ekil 16.12. RESRKLE EDLM HAVALI KARANTNA ODASI HAVA AKI BM

kanalla emilerek hepa filtreden geirilmesi ve tekrar odaya veril-mesi (Baknz ekil 16.12) ekilinde olabilir. Bu teknik aadakidurumlarda kullanlabilir:a. Eer genel bir havalandrma sistemi yoksa.b. Eer havalandrma sistemi yeterli hava deiimini salayamyorsa.c. Eer mevcut havalandrmaya veya basn dzenlemesine dokun-

madan hava temizleme miktar artrlmak isteniyorsa. D ortama atlan havann hepa filtreden geirilmesi

- Hava, korumal odadan direkt olarak darya atlyorsa okgerekli deildir.

Ek bir emniyet olarak kullanlabilir. Atlan havann tekrar sisteme emilmesi riski var ise kullanm

dnlmelidir. Montaj, Bakm ve gzlemleme

- Filtre montaj filtreler aras ve filtre ereve aras kaaklar en-

gelleyecek ekilde olmal.- lk montajda, filtre temizlii veya deiiminden sonra kantitatif

DOP testi uygulanmaldr. Bu 6 ayda bir tekrarlanmaldr.- Filtrelerin durumunu gzlemlemek ve deitirilecekleri zaman

belirlemek iin sisteme manometre veya dier basn alglaycbir cihaz yerletirilmelidir.

- Filtrelere giden kanallara mikroplu hava yazl etiket yaptrl-maldr.

- Bir kez kullanlp atlabilir n filtrelerin taklmas HEPA filtre m-rn % 25 artrabilir. % 90 geniletilmi yzeyli kullan-at n filtretaklmas durumunda ise HEPA filtre mr % 90 arttrlabilir.

- Hepa filtre yeri ve montaj bakm yaplan alana veya havalandr-ma sistemine mikrop bulatrmayacak ekilde seilmeli ve yapl-maldr. Bakm, solunum maskesi takan yetkili personel tarafn-dan yaplmal.

523

ekil 16.13. ZOLASYON ODASI VAV BESLEME VE EGZOZLU KLMA SSTEM BASIN KONTROLU