İslamda kayıp gerçek - farac el fuda

8/8/2019 slamda Kayp Gerek - Farac El Fuda

1/81

slamda

Kay

pGerek

(Raid, Emevi ve Abbasi Belgeleriyle)

Dr. Ferec A. Fuda


2/81

BLM 1

GR

Biroklar bu konular inkar edecektir. nk onlar holandklarn duymakistiyorlar. Normaldir; kii sevdiine ynelir. Allana ak olunur. Yabanc olanbenimsemek zordur. Hatta, onun gerek olduu grnse ve geree dayandbilinse bile. Okuyucu iin bundan kt olan, sylenenleri kendi asndandmanca yorumlamas veya kandrlmak istendiini dnmesidir. Daha da ktolan, gemite yaananlar zerinde dnmeyi veya akl kullanmayreddetmekte srardr.

Bu tarih tartmasnn yazar, kendisini uzman olarak grmyor. yle bir iddias

yok. Olaylarn meydannda bir svari de deil. Ama, kendisini iyi bir okuyucuolarak, belgelendirme ve tahlilde sabrl, dikkatli, eletiride mantkl, sorunlara biryanyla deil, her iki yzyle bakmaktan holanan biri olarak gryor. Aklnnuzanmad yere kalemini uzatmyor. Hayalini, gerei ineyecek biimdegeniletme hakkna sahip deil. Gerei, bir eyler ekleyerek, bir eyler kararakveya onu ihmal edecek biimde kullanmyor. Halbuki, hayli nl olan birokkalem ve fikir sahibi, tarih incelemeleri olan biroklar, byle davranmyor. Onlarkendilerinden bekleneni, resmi erevenin grlerini belirledii okuyucuyurahatlatacak biimde yazyorlar. Rahatlarn bunda gryorlar. Byle yapmaklatarihe, akla, hatta nakle (alntya) hrmet etmiyorlar.

Bu konu, eer, bazlar hilafet ars yapsalard, bunu szde ve siyasi reklam iindeil, cidden ve inanla yapmasalard, beni ekmezdi. Onlarn ars, benimgibileri, bilinmeyenleri bilmeye, inkar edilenleri renmeye, genel kabul grenleriinkara itiyor. Onlar iin yazmadm. Hatta imdiki kuak iin, grevi bilmek veretmek, dnmek, konumak olan kuak iin de yazmadm. Tm bunlardannce gelecek kuaklar iin yazyorum. Bizi tanynca kadrimizi bilecek olan,mnkirleri inkar ettiimiz iin bize bor hissedecek olan, tm eksikliklerimizeramen yapabildiimiz kadaryla toplumu ileriye ynlendirmeye altmzhatrlayacak olan, ynlendirebildiimiz kadaryla geleceklerini olumluetkileyebildiimizi grecek olanlar iin yazyorum.

Bu inceleme; tarih, siyaset ve fikir tartmasdr. Din, iman ve inan tartmasdeildir. Mslmanlar tartmaktadr; din olarak slamyeti deil. Bunlardan dance, yirminci yzylda yaanan, ama bir ksm 13. Yzyl veya daha fazla geriyegiden olaylara balanan okuyucunun tartlmasdr. Bu nedenle, belki 13 yzyl


3/81

ncesine balanan ve onu yaayanlara zor gelebilir. Daha dorusu, 13 yzylncesi yaananlar 20. Yzyl hayatna, olaylarna, yaam tarzna monte etmekisteyenlere zor gelebilir.

Tartma, sonuta, baz kastsz hatalara dm olabilir. Veya baz dorular

ortaya karmada yetersiz kalabilir. Ancak, tarih gereklerine ulaan birok kapalkapy ayor. oka ihmal ettiimiz bir uzvumuz olan akla deerini veriyor. okaunuttuumuz bir ara olan mant kullanyor. Tartma, sonuta olabildii kadarksa bir zettir. Olaylarn kendisine, delil ve belge olma zellikleri kadar nemvermiyor. k noktas u: Peygamberin dnemi balad. Bu dnem slama okbenziyor ve onunla ilikili. Ama ayn zamanda ondan ok uzaklayor ve onureddediyor.

Haliyle yaanan her durum ve dnem, dnrn ona yaklamas yasaklanacak,tahlilcinin gerekliini tartmas engellenecek kutsallkta deil. Kutsallnarkasna snp, yasaklarla tartma engellenemez. Keza bu yasak, kutsalc

bak slam iin bir gereke deildir. slam iktidar talep edenlerin gerekesidir.Kartlarna kar olanlarn kulland bir silahtr.

Tarihten ak, ondan retici gereke, dayanak yoktur. Tarih, gereklerden birsenet, yaanan olaylardan bir delildir. te burada bir hatrlatma yapmakistiyorum. Bavurduumuz tarihsel kaynaklar, batan inkar etmeleri mmkndeil. Dayandmz, bavurduumuz kaynaklar, onlarn benimsedikleri,kullandklar, karlarna grdkleri kaynaklarn aynsdr. tirazlar ykselmesindiye tartmal kaynaklar kullanmadk. slam tarihinden kalan eyleri, ellerindedayanak olarak varolanlar, kitaplarnda gelenekleen delilleri, mantklarasndan senet, asl veya belge olarak grdklerini kullandk.

KAYIP GEREK

Bu inceleme, btn anlarlyla anlalr olmay, btn aklyla ak olmayhedefledi. Dncem odur ki, tarttm konuda anlalrlk ve aklk istisnadr.Byle olmasnn birok sebebi var. Kafirlik sulamasndan korkmak, karlarndnmek, abartma, tm ihtimallerin hesabn yapma (ve yapmama). Tm

bunlar akln nnde birer engel. Msrllarn ho bir atasz var: Rzgarngeldii btn kaplar kapa Ama dn ki, gelen rzgar deil, kfr (kafirliksulamas) frtnasdr. En basiti sen dinden kukulusun olan ithamlarkulana rpyor. En iyisi Bunlar bir Mslman m sylyor eklindesorularla karlayorsun. Karlatn btn kalpler kilitli.

Haliyle, aydnlar resmi grlerin dna kmamaya zen gsteriyor. Akllarbizden nceki itihatlar (1) zerinde dinleniyor. Ta atmak, akl altrmaktan veincelemeden ehven grlyor. Sulama yneltmek, zihni, itihat iin altrmayayeleniyor.

Konu, sana, din tartmas gibi grnse de, aslnda dnya tartmasdr. Sanaiman ve inan olarak sunulan iktidar ve siyaset olaydr. Konu, basit insanlaretkileyen, kalbi temizlerin inand, dindarlarn iman ettii sloganlardr.nsanlarmz, bu sloganlar araclyla, kendini temiz gsteren slamc


4/81

siyasetilere balanyor ve onlarn yolunda yryorlar. O siyasetiler aklldrlar.Kendilerini dolambasz Emir (2) ilan ediyorlar. Onlar ahreti deil, iktidarhedefliyor. Cenneti deil ynetimi istiyorlar, dini deil dnyay. Kalplerindekihedef iin Allahn kelamn istedikleri gibi yorumluyorlar. Peygamberin szleriniamalar iin keyiflerine geldii gibi kullanyorlar. Her vadide adr ayorlar.

nlerine gelene kafirlii yaptryorlar, nlerine geleni ykyorlar. ktidaraulamak iin din kardelerinin kanna girmekten ekinmiyorlar. Hatta, gerekirse,yollarn, iman sahiplerinin cesetleri zerinde geirebilirler.

Sevgili okuyucu, belki anlamsndr ki, seninle, zihnine yakn olan konuyagiriyorum. Bu konu zerinde o kadar ok ve o kadar ak srar edildi ki artk sanayabanc deildir. Msrdaki son sendika ve siyasi seimlerinde ykselen ve halaykselmekte olan bayraklarn, sloganlarn ieriini biliyorsun: Ey slamdevlet, dn, slam tek zmdr, slamyet, slamyet. Bu bayraklardin midir, siyaset midir bilinmez. Ama, mantn, kaynakland dncedegrebilirsin: Din ve siyaset bir parann iki yzdr. Bu sz, eski Mslman

Kardelerin (3) sloganlarndan duygusal bir tabirdir. Yani, slam din ve devlettir.Kuran ve kltr vb.

Bu inkar edilebilir mi diye bana sormadan nce, sana, iki bak asn gstermemfrsatn ver. Her ikisi de itihad kabul ediyor. Dahas.

Birinci grn arkasnda biraz nce hatrlatlan arnn olduuna pheetmiyorum. Bu gr kendini yle ortaya koyuyor: Msr toplumu cahil veya dingereinden uzaktr. Sorunlar bu nedenle zmsz kalyor. Bu gr sahiplerigeni bir yelpazeyi oluturuyor. Toplumun cahillii ve din gereinden uzaklamaiddialar arasnda, eitli nansta grler sralanyor. Birincisi szn sahipleri

arlar, ikinciler ise lmllar olarak isimlendiriliyor. Ama hepsi zm noktasnda,balangta mttefiktir, anlayorlar: slam eriat hemen uygulanmaldrBu grlerin sahipleri, gr ayrlklarnn belirlenmesinin arkasnda toplumhakkndaki farkl bak alarnn olduunu sylyorlar. Halbuki gr ayrlklarnnnedenleri ok eitli. Uzunca tartmadan ortak noktalarna geiyorum. eriatnuygulanmas arsnda ayn anlaytalar. Bu uygulamann hemen olmasdurumunda, topluma hemen bar gelecei ve sorunlarn hemen zleceinoktasnda kesin ittifak ediyorlar.

Birinci gr asndan durum byle. kinci gre gelince. Onu sunmadan nce,yznde beliren ve ierii ikinci gr var m olan soruyu gryorum. Bu

sorunun arkasnda, phesiz, ikinci grn, birinci grn ulat sonularlaatt dncesi olduunu hissediyorum. Bylece, ikinci gr, imannusullerinin uygulanmas arsyla atm oluyor. unu bilesin, ikinci gr,imann zyle atmyor, aksi onunla uygunluk iinde. Onun dndan gelmiyor,elbisesinin (abasnn) iinden kyor. kircimden kaynaklanmyor. slamn btnbyk, insani, saygn olan ilkelerine, ruhuna sevgiden kaynaklanyor.

kinci gr, aadaki gibi sunabileceim bir grup faraziye dayanyor: Birincisi,Msr toplumu cahil bir toplum deildir. Aksine, o slam gereine yakntoplumlardan biridir, ayet en yakn deilse. mana ballklar biimsel vegrnte deil. Aksine, dinsel ilkelere tutunmakta srar ve asillik Msrllarnsfatn temsil edebilir.

Msrllarn, Semavi dinler ortaya kmadan nce, Firavuni dinlerin inanlarzerine tavrlar bunu onaylyor. slamyet Msra girmeden nce, Hristiyanla


5/81

ballklar bunu gsteriyor. Yine, Msrllarn slam hakkndaki dncesi,dierlerinden daha ak biimde gsterebildii kadar gsteriyor. Buna ahitoktur. Delilleri boldur. Msrllarn Camilere dolmasndan balayalm. Cami inaetmeye dknlk biliniyor. Msrllar, slam lkelerinden hacca gidenler arasndadaima en ok olma rekabeti iindeler. Dini bayramlar kutlamadaki hareketli

davranlar gz nnde. Ramazan aynn ve bayramnn nasl ulusal-dini birbayrama dnt hatrlanyor. Bu ballkta tartlacak en ufak bir noktabulunamaz. Ramazan boyunca sren kutlamalar, bitiinde derin dini duygularlaortaya koyduklar esef ortada. Msrn itihat ve iman sahasndaki katklaraikardr. te size Leys Bin Saad, ite size byk fkh (4) El-afai (5) . teEl-Ezher El-erif(6) . te, onun slam fikirde bir minare olan rol.

kincisi: slam eriatn uygulanmasnn kendisi bir hedef deildir. Asl hedefdeildir. Aksine, gaye iin bir aratr. Uygulanmasn aranlardan hibiri bunuinkar edemez. te, tartmann ekseni ve konunun z burada. Daha ncehatrlattmz gibi, slam eriatn uygulanmas davetiyle ykseltilen slogana gre

slam din ve devlettir. slam eriat, devlet olarak slam kavramyla, din olarakslam kavram arasnda bir halkadr. ki farkl kavram arasndaki iliki sz konusudeildir. Aksine, onlarn grne gre, kesin olarak, bir parann iki yz szkonusudur. ki kavram arasndaki ba byledir ve gerek slam budur.

Burada, tartma yeni bir sahaya tanyor. Ki, gerek saha budur. Bu siyasetsahasdr. Tartma siyaset sahasnda srnce, ak ve basit bir soru su yznekyor. Mademki slam devlet slogann ykseltiyorlar, militanlar siyasetmeydanna, siyasi partiler arasna dalyor ve slamn hkmettii dini devletidavet ediyorlar, neden bize --yani kamuoyunasiyasi iktidar programsunmuyorlar. ktidar nizamnn slubunu, eklini, sorunlarn sergileyen

siyasetini, iktisadn, eitimden salk sorununa kadar toplumsal sorunlar vezmlerini slam adan veren bir program. Varolan ekonomik-siyasi sistemi,slam eriatla eklektik biimde birbirine yamayan veya arlkla varolan dzeniahlaki llerle eletiren szler deil.

yi niyetle sylersek, bu onlarn karlatklar en kkl zayflk noktas deilmidir? Byle bir program reterek kartlarnn ret ve eletiri imkanlarna setekmek zerlerine vazife deil midir?

Byle yapsalard durum mantksal olarak elikisiz olurdu. Bylece din ve devletinbirlii slogann ykseltmeleri makul olurdu. Tezlerinin gl bir senedi olurdu.

Dini devletten ayrmay reddetmeleri tartlabilir bir gr olurdu. te buerevede, slam eriatn uygulanmas sorunu tmn bir paras olurdu. Vepara btnle elimezdi. Aksine, bu durumda, onunla uyuurdu. ddia edilen adilve yeterli toplumda, korkan gvenlik grnce, a yemek, evsiz ev, insan sayg,dnr hrriyet, Mslman olmayan eit ve tam vatandalk hakk bulunca,eriat hatdnn (7) uygulanmasn, durum mnasip deil hacetiyle ertelemetalebi olmazd. Kendimizi fitneden korumak iin gnah kabul ederiz diyenkabilirdi. mer gibi yapn, hrszlk suunun cezasn alk (ktlk) ylndaerteleyin diyen kmazd. Adil ve doru ahitler olmad iin eriat cezasuygulanmasn denemezdi. Ksaca, byle yeterli bir toplumda, byle bir toplumukuran iktidara serttir eletirisi ynelten olmazd.

Sevgili okuyucu, belki, aada aktaracam sonu zerinde benimle mttefiksin.Bu sonu yle: Dini siyasetle uraanlarn, bu kadar byk iddialardabulunanlarn byle bir duruma dmemesi gerekirdi. Belki de, armay


6/81

brakarak, bu basit ve halledilebilir bir durumdur diye inanabilirsin. Ya da, belki,durum kastsz bir yanltr. Kastsz yanl su saylmaz eklinde dnyorsun.

Ama, iyimserliine katlmyorum; eriatn uygulanmasn davet edenlerin iyibildii ve gocunduu bir sebepten. Sebepten kastm itihat ksrldr. stersen

buna ksrln ictidad da diyebilirsin. elikiye dmek korkusudur. stersenbuna korkunun elikisi de. ok konuup bir ey dememedir. Kudretyoksunluudur. Keza yoksunluun kudretidir.

Sylediklerim, sz uyumu veya kelime oyunu deildir. Aksine, gerek budur.arclarmz, varolan sisteme eriat elbisesi giydirmekten te yeni ve farkl birey nermediler, neremezler. Kald ki, bu elbise de bundan 13. Yzylncesinden kalma ve itihat yaplmad iin yenilenmemi bir elbise. Haliyleamzda hibir sisteme giydirilmez, hibir soruna zm retemez. Bunun ispatiin onlarca basit rnek verilebilir.

te, sevgili okuyucu, medeni haklar kanununun bana gelen. On senede defagndeme gelen Medeni haklar kanunu. Birinci seferde kadn haklarnsavunanlara kar ktlar, onlar taciz ettiler. kincisinde, erkek haklarnsavunanlar dattlar. ncs, onlarn kzgnln imdiye kadar dindirebildi.nk herhangi bir ey zmyordu. Medeni haklar kanunu, herhangi bir siyasiprogramn ynlerinden en kolay yn almasna ramen sonu bu.

Uygulamann en kolay yn diyorum. nk, slam eriat asndan zerindeveya etrafnda fazla eliki yok. Sorunun ortaya konuluunda ve bu mecaldekanun karmada dayanlan kaynak tektir. Ayrca, bu sorun, sonuta, dini yzdier yzlerinden ok daha ak olan bir sorunudur. Yine de bu sorunda ne kendi

aralarnda, ne de toplumla anlaabildiler.

nk, slam aydnlar, yeni dnyada, eski asrlarda sz konusu olmayan kadnhaklaryla karlatlar. Eski asrlarda olmayan yeni olgular vard kadnlarasndan. rnein, kadnlarn almas gerek, yadsnamaz bir olgu oldu. Buolgu bir minnetin, sadakann sonucu deildi, tartmaya yer olmayan kazanlmbir hakt. Dahas, bu bir hak da deildi. Toplumsal deiimler onu gndemegetirdi. Gemite olmayan artlar kard. Ve kadnlarn almas modern hayatnyle yadsnmaz bir paras oldu ki, hibir slamc siyasi, yasak lafn aznaalmaya cesaret edemezdi. Keza, ne MALK, ne Ebu HANFE, ne AFA ne de EbuHANBEL dnemlerinde bu sorun yaanmamt. Onlar byle bir olguyla

karlamadklar iin bir ey dememilerdi. Haliyle eriat arclar neyapacaklarn, ne diyeceklerini ardlar.

Baz eyler var ki, drt nl fkh, bir ok eyi tartrken, bu sorunlarbilmiyorlard. rnein, srekli iskan (ev) bunalm, kiralk kat kanunu veyasahiplii sorunu gibi. Tm bu ve benzeri durumlar slamc aydnlar, hem kendiaralarnda, hem de kendileriyle halkn ounluu arasnda elikiye drd. Her halin her birinde -Medeni hukuk kanununun hali kastediliyor- slamclar,k yolunu Malikten Ebu Hanifeye, Ebu Hanifeden afaiye bavurmadanaradlar. Bu gezintileri boa kp, bir ey bulamaynca, Sehl Bin Muaviye gibidaha az nl fkhlara sndlar. Her halkarda, hicri ikinci yzyl ap birsantim teye geemediler. Eer yl itibariyle sylersek bir yl bile beriyegelemediler.


7/81

Peki, eer, durum iktisadi mecale varrsa ne olacak? ktisadi alanda neyapacaklar? slam devlet isteyenler, vazgetik yeni ve adil bir iktisadi sistemden,varolan yrtebilecekler mi? Bu sistem de bile retimi artrma sorunuylaurarlarsa arrlar. Kamu sektrnn 30-50 Milyar cineh (8) arasndakihacmi, Msrllarn kamu bankalarna yatrdklar paraya dayanyor. Bu para kamu

sektrne kredilendirilerek, beslenmesinde kullanlyor. Biliniyor ki bankalarayatrlan paralar faiz hak eder. Zaten halk da bu faiz iin yatryor. 2. Hicri asrnson itihatlar, kamu sektrn veya bankalar bilmiyordu. Para getiren paray,faizi haram dairesine koyuyordu. Riba (9) kabul ediyordu. Riba da slamdaharamd. slam devleti davet edenlerin son ulat, bu drt fkhnnitihatlarna dayanmaktr. Sanki syledikleri yukardan inmi gibi. imditekrarlayalm. Ne olacak durum? Ya faizi yasaklayacaksnz, o zaman iktisadi nasldndreceinizi aklayn. Ya faizsiz alamayan bu iktisadi deitireceksiniz, ozaman bu deiiklii aklayn. Ya da, hem slamc grnmekten vazgemeyip,hem de faize yeni bir isim, yeni bir klf bulup --kar pay gibieski davulualacaksnz.

Bir ey syleyemiyorlar. Doruca darboaza giriyorlar. ctihat yaparlarsa siyasiprogram olacak. Hangi hali seecekler? ki halden birincisi kopyaya uygundur.Tarihi kopya etmek gelitirmekten ehvendir, kolaydr. Toplumun tmnn imandairesinden kt hkmn vermek kolaydr. yle iktidara gelmeden szde faiziyasaklamak daha kolay. Toplumu ve kurumlarn cahillikle sulamak dahagarantili. Eletiriyi yaadmz zamana ykmak, yolda yrmekten kolaydr.Zaman ktlemek, bol laf kalabal arasnda ahlaki eletiriler yapmak, sorunlarazm gelitirmek iin itihat yapmaktan kolay. Arap airine rahmet olsun,Zamanmz ayplyoruz, ayp bizdedir diyor. Bizdeki ayb nasl zamanayktmz dile getiriyor.

Btn bunlar basit konular. Basit derken ayrntlar kastediyorum. Eer zor olanagelirsek, iktidarn genel durumu, rgtlenmesi, iktidar-toplum ilikileri,yneticilerin ynetici olmas slubu, yolu, hakimin (10) seimi, iktidar aralargibi temel sorunlar var. Bunlardan herhangi birinin, gzel szlerden, nutuklardanuzak olarak tartlmas, sana, dini devlet arsnn gereini gsterir. Sorduunsorularla, cevaplanmas iin ynelttiin sorularla bir engelli kouda olduunukefedersin. Her ey yasaklarla engelleniyor. Hallolmayan elikilerinhallolmalarn istemedikleri elikilerin yksek hacimde sunulduu bir yarmadazannedersin kendini. Bunlar aydnlatc itihatlarn kayboluunun sonulardr.Bazlar, yapmaktan uzak durduklar eyi tecrbe etmeye davet eder seni.Aralarnda eliki kmamas iin. Onlar her halkarda gvendeler. Eercevaplarn onlar aciz ederse, dini konularda konumaya, tartmaya yeterlideilsin fetvasn verirler. Devam eder, mantklarn rtrsen, kafirliklesularlar. Emperyalizmin ajan olduunu sylerler. Veya komnizmdenetkileniyorsun derler. Daha kzdrrsan, her ikisinin de dilinden konuuyorsunbuyururlar. Sorunun atmaya dnmemesi iin, iaret ettiim yasak konulardanbir ksmn sana sunmaya alacam.

Hakimden balayalm. En basit ynnden, kim hakim olabilir ynnden. Ak ki,aklna ilk gelen, onda bulunmas gereken artlardr. Bu artlarn kolay olduunudnyorsun. slam olmas, akli dengesinin yerinde olmas, reit olmas (yanam olmas) ve dier byle genel vasflar yeterli artlar. Ama, fkh kitaplarnnoka hatrlatt garip bir artla karlarsn: Hakimin Kureyi olmas gerekli.arrsn. Bazlar slam adna bu art ne sryorlar. Hani, slam herkesi birtaran dileri gibi eit gryordu. Hani Arab Acemden stn grmyordu. Hani


8/81

iman gl olan iyi grmek dnda bir fark gzetmiyordu. Bu art gerek olsada zihnine garip gelir.

in asl yle. Bu art, hepsi Kureyi olan Emevi ve Abbasi halifelerini meruklsn, yle gstersin diye konmu. Burada, belki yakn tarih kitaplarnda

okuduun bir olay aklna geliyordur. Kral Faruk zerine. Meslekleri devlet iinsiyaset yapmak olanlar, dneminin balangcnda, onu, Msrllara, kusursuz kralsuretinde sundular. Tespihi, sakal ve yar kapal gzleriyle resimlerde grnd.Baz agzl din adamlar, onu kral ve Mslmanlarn imam olarak armaktahzl davrandlar. Zeki olanlar soyunu ispat etmeye alarak, Muhammeteulatrdlar. Faruk, M. Ali Paann torunu olmasna ramen, basn, bu soyuPeygamber soyundan gelme olduu iddiasn, bunun kesinliini duyurmaktayart. mam olmasna kar kanlara engel olmak iin ve imamlk artlarndanbir artn gerekletii anlamnda.

Sevgili okuyucu, belki sende benim gibi bu arttan holanmadn. Bu art,

Mslmanlar, kan mavi olanlar, yani hakim olabilen Kureyiler ve kankrmzlar, yani ounluk olarak snflandryor. Bunun iin Peygamberin birhadisinin (11) sana dayatyorlar. mam (lk) Kureytendir. Yani halifeKureyilerden olmaldr. Ve ok yerinde olarak, bu hadisi peygamberinsylemedii, sonradan retildii, yle gsterildii aklna geliyor. Byle hadislerok. Abbasi halifeliinin isimlendirildii, hilafet srelerinin senesi ve gnylebelirlendii hadisle var. Tm bu hadislerden hibirinin dinle dini bir olguylaalakas yok. Hepsi iktidarla ilgili. Ne vicdan ne iman sz konusu ediyorlar.

Ama, bunlar dnrken, ayn zamanda, snnet (12) dmanlyla ithamedilmekten korkuyorsun. zellikle, Peygamber hadisleri zerindeki incelemelerini

z zerinde deil, grnt zerinde yapanlarn ithamlarndan. Dini dncetarznn klasik tartma metoduna bavuruyorlar. Onlar Allahn ve slamyetinsavunucusu, sen eytann ve kfrn savunucususun. Onlar kutsallk zrhnabrnerek kendilerini salama alyorlar ve gya sana kaacak kap brakmyorlar.

Halbuki olaylar sahasna, tarih sahasna varldnda kutsallk zrh ie yaramyor.te, hatrla Skeyfe (Sakyfe: sofa ve ardak anlamnda) beni SAADE toplantsn.Peygamberin vefatnn hemen ertesi. Medinede Ensarlar (13) toplant halinde.Saad Bin UBADAy halife semek iin tartyorlar. Olay duyan Ebu Bekir, merve Ebu Ebeyda El-Cerrah hzla geldiler ve Ebu Bekiri aday gsterdiler. ki kesimarasnda uzun tartmalar oldu ve tartma Ebu Bekire biat edilmesiyle

sonuland. Yani onu setiler. Bu tartma gzlendiinde, sz konusu hadisin higemediini grrsn. ayet bu hadis doru olsayd, kimse UBADAy adaygstermeye cret edemezdi. nk Saad bin UBADA Kureyi deildi. O dakendisini aday gsteremezdi. Kald ki, mer, Bekir ve Cerrah bu tartmayamuhta olmazlard. Bu hadisi hatrlatsalard yeterliydi, ellerinde tartmaykesecek kadar gl bir silah olurdu.

Ayrca, unu bilesin, UBADA; lene kadar Ebu Bekire biat etmedi, halife kabuletmedi. UBADA, slamda inkar edilemez grleri olan sahabe (14) idi. Kimsekp ona bu hadisi hatrlatmad ki, biat etsin. Ama, her kt grnn faydalbir yz vardr. Baka gr sahipleri, baka hadisler hatrlatmaya kalktlar.Kar hadisler ne srdler. Tartmalar, hadislerin anlam, ierii, Kuranlanereye kadar uyuup uyumadna vard. Hkmde soya baklmamas, hkmnen iyinin hakk olmas gerektiine inananlar, iviyi ivi sker mantyla karhadisler hatrlattlar. Hadislerin ierii yle: Mslmanlara, ba kara zme


9/81

benzeyen, siyah, Habeli bir klenin hkmetmesine engel yoktur. Yeter kinitelikleri uygun olsun. Bylece manta dengesini iade ettiler. Ayrca, Abbasihilafetine muhalefet eden birok slam gruba, grleri iin senet saladlar.Tm bunlarn neticesi olarak, slam devletin gidiine ilk engel kondu. Bu engelhakimin soyu hakknda fkh elikisi idi. Kureyi olmas zorunlu mudur, yoksa,

soyuna bakmakszn yeterlilik gerekli art mdr. Bu durumda, mantk iin veyasorunun zm iin gsterge yok. nk her iki taraftan da, kar hadisi inkariin kl hazrd.

Biz, bu konuda, uzun bir tartma gerekmeksizin zmn basit olduunudnrken, karmza yeni bir engel kyor. Bu olay geip hakimin hkmeyerletirilme slubuna varnca, bugne kadar stnde tartma sren yeri birengelle karlayoruz. Bu konuda atanlar, aralarnda, basit ve ak bir mantkzerinde anlaamyorlar. yle ki, Kuran bu konuda herhangi bir kuralkoymam. Peygamber de bu konuda uzaktan veya yakndan ilgili bir eysylememi. Byle olmasayd eliki ve blnme Skeyfe toplantsnda olmazd.

mam Ali, Ebu Bekirin halifeliini kabul etmezlik yapmazd. Alinin biat etmesizerine eitli rivayetler var. Zayf rivayetlere gre gnlerce biat etmedi. Dahaok rivayete gre de aylarca, Fatma lene kadar srd.

Skeyfede Hakim seimle geldi. Ebu Bekir seilerek halife oldu. Eer bu uslupdoru olsayd, slamyetin benimsedii bu olsayd, Ebu Bekir kendisi hakimibelirlemezdi. Velayeti belirlemeyi Mslmanlara brakrd. Sahabelerin elinebrakrd. Halbuki yle yapmad. lmeden nce, kapal, yazl bir katta, meriMslmanlara tavsiye etti. Yaznn iinde ne olduunu kimseye gstermeden,elinin iinde yazl olan isme biat etmelerini istedi Mslmanlardan. Yine, merbir baka biimde inedi hakim seme slubunu. Velayeti, halifelik hakkn alt

kii iinde snrlad: Ali, Osman, Talha, Zubeyr, bn Auf ve SAAD. Keza, Alininbaz blgelerin biatlarn ilan etmesi yoluyla seimi bir baka uslup. Muaviyeninkl kuvvetiyle seimi! Veya Yezidin miras yoluyla halife olmalar ise ok bakausluplar.

Burada, alt deiik hakim seme yoluyla kar karyasn. Kat slamclar bunlarndna klmasn reddediyor. Ama, birinin dierine tercih etmekte de eliiyorlar.Dorusu udur diye bir karar klmyorlar. lerinde az-ok ak olanlar, busluplar arasnda kuralszlk dnda hibir ortaklk olmadn gryor. Evet,slamyette hakim semenin kural yok. Yaanan an artlar, dengeleri, siyasikoullar ve gler o ann kurallarn belirliyor.

Bir hogr dininde, dorudan veya dolayl seimler yoluyla hakim belirlemeyireddetmeyen bir dinde, o gnden bu gne, dini devlet unsurlarnn belirlenmesizerinde henz ittifak veya genel kabul yok. yle botan sylemiyorum. Aksine,gnmz dnyasnda, modern slam dzenlerin gereinden karyorum busonucu. te, Suudi Arabistanda, imam ve hal ehli saylan, Kraliyet ailesi efraderevesinde aday snrlamas. te Numeyri dnemi Sudannda, Ebu Bekirinmeri semesi slubuna dayanarak, hakimin kapal yazyla belirledii ve kiminVeli olacann tavsiye edildii biat biimi. te, randa fkha dayanan velayet.te referandum da, slam eriat zerine dayanan, zmni olarak hakimin seilmisaylmas anlamna gelen Pakistan.

Gelelim hakimin hkmetme sresine. Bu durumda da, geenlere eklenen yeni birengel karmza dikiliyor. Bu sre, getiimiz tm durum ve dnemlerde hayatboyunca devam ediyor. Hakim, ancak lnce hakimlikten iniyor. Ve hakimin


10/81

hkm kabiliyeti iin hibir gsterge yok. Biat, Allahn kitab, snnet ve resulunaballk zerine oluyor. Mantken, hakim bunlarla eliirse indirilir, indirilmesigerekir. Halbuki, ounluu, azledilmeksizin, hatta muhalefet edilmesi bile szkonusu olmadan biat artlaryla eliti. Eskide de, yenide de durum byle.

Bu konuda tarihin syledikleri kalpleri paralaycdr, hatta deliliktir.

Hakimin imann gerekleriyle elimesi, onlardan uzaklap dna dmesi szkonusu. Halkn ise, onun iradesine boyun emesi, zulmn kabul etmesi szkonusu. te slam hkmnn tarihi bu ikisinin birliinin tarihidir. Belki okuyucudikkat ediyordur. Son ibarelerde telafuzumu iddetli kldm. Amacm, dini devletdavetilerinin zihninde bir cevaba, mantkl bir cevaba yol amaktr. Onlar, urahakimin zulmne engeldir, halkn hakknn koruyucusudur diyeceklerdir.

Ama, onlara hatrlatalm ki, bu cevap bizi yeni bir engelin karsna koyuyor. O daudur: urann (15) asl ve kk etrafndaki eliki. urann iradesi, hakimi

zorunlu klyor mu? Hakim iin balayc mdr? Aznlk slamclarn bu soruyacevab evettir. ounluk byle dnmyor. ounlua gre, urann iradesibalayc deildir. Hakim uraya istiare etmeye, danmaya mecburdur, amaayn zamanda grlerini uygulamaya zorunlu deildir. Hatta, tm ura o gretrafnda birleseler ve hakim kendi grnde yalnz kalsa bile. imdi byleurann ne etkisi olabilir? Zaten tarih boyunca etkisine ciddi bir rnek yoktur.Dahas urann kendisinin varlna fazla ciddi rnek yoktur.

Tm bu elikilerin iinden kamayan baz iyi niyetli dini devlet arclar,modern toplumun nceden bilinmeyen artlaryla kar karya olduklarn idrakettiler. Demokrasinin, modern anlamyla, halkn kendi kendisini ynetmesinin

slamn zyle eliip elimeyeceini tarttlar. Bu akl selim sahipleri,demokrasiye inanan itihatlaryla, parlamenter ynetim sluplarnn, dorudan vedorudan olmayan seimlerin, seimlerle oluan eitli ynetim kurumlarnn,slam dininde adaletin zyle, kapsad hrriyet ruhuyla ve onu kapsayanhrriyet ruhuyla elimediini ortaya koydular. Byk din alimi Prof. HalitMuhammed Halit ve Celil bilim adam Muhammed Gazali bunlara rnektir. Lakin,onlarn ufuklarnn geniliinin yazdrdklar, imann z hakkndaki dnceleri,her eyi nne katp spren bir akmn reddiyle karlat. slamn radikal vereformu kanat liderleri, bu grleri eletirmeye ve yanl gstermeyekarlatlar, yalanladlar, reddettiler. Bu tavrda lmllar ve arlar arasnda farkyoktu. te sana Prof. mer Tilmisani ve Prof. mer Abdurrahmenn diliyle

yaynlanan ve hkm Allahndr davetiyle, halk ynetimini tmyle reddedengrler. Halbuki, olaya derinliine bakarsan Halit ve Gazali hocalarndediklerinde bir eliki gremezsin. Ama, onlar, eitli faraziyelerle, iddialarn,metotlarn asilletirmeye abalyorlar. rnein yle diyorlar. Mecliste veyabenzeri kurumlarda ounluk karar verip bir kanun yapabilir, ama bu Allahneriatyla eliebilir, onu reddedebilir. Bu durumda, terie (kanun koyma) hakknseilmi meclislere teslim edersek, Allahn, ilahi hakknda, sabit ve mukaddeshakkna el uzatm oluruz. Allahn varl paylalmazdr. O en byk ve tekkanun koyucudur. Demokrasi olursa, eriat metnini, kiisel grle, kiilerin(kullarn) gryle tatil etmi, ortadan kaldrm oluruz.

te byle sevgili okuyucu, byle diyerek halkn kendi kaderine sahip kmasndanvazgemesini, nasl seilecei bilinmeyen, ne kadar hkmedeceinin, yanlyaparsa nasl azledileceinin kural olmayan bir hakime teslim etmeyi neriyorlar.


11/81

Kitabn ileri ki blmlerinde o hakimleri beraberce tanyacaz. Bu nerileriyle bizinereye srklediklerini beraber greceiz.

te byle sevgili okuyucu, engeller bitmiyor, daha birisinden kurtulmadan yeniengel grnyor. Bu engellerin hepsi, ak, ilerici itihatlar ferahlatyor; onlara

yardm ediyor. nk, nlerinde, din gereine hcum etmeden ve asrn ruhuylaelimeden itihada ve gr retmek iin geni kaplar ayor.

Lakin, dier yanda, 13. Yzyl itihatlar zerine oturanlar byk bir korkuylakorkutuyor. Onlarda direnenleri ki deirmen ta arasna koyuyor. Saa dnselerasr reddetmeyle tlyorlar. Sola dnseler akl reddetmeye tlyorlar.Dursalar, olduklar yerde 13. Yzyl asrda kalyorlar. Asl sorunlardan ikincilolanlara kayorlar. Onlara kar kullandm mant saklyorlar, ondankayorlar. O mant daha nce vurgulamtm: eriat yalnz bana vcutbulamaz veya uygulanamaz. Bunun iin slam toplum veya daha dikkatli birdeyile dini slam devlet gerekir. Bu devlet ise, sistemin asl ve ayrntlarnn,

genelinin ve paralarnn sunulduu bir siyasi programa muhtatr. te onlar,byle bir program ekillendirmekten veya sunmaktan acizdirler. Onun iindir ki,varolan sisteme ilikin die dokunur bir deiiklik nerisi getirmeden, bir cezasistemi olan eriatla pekitirmek ve baz ahlaki gzel szlerle sslemekten biradm teye gidemiyorlar. te onlarn en zayf noktalar budur. Onun iindir ki,bun bu noktada onlar sktrdka, onlar deirmen talarndan kap, bizimbalarmza frlatyorlar. Ve dnp bizi slam eriatn uygulanmasna davetediyorlar. Bizi, dini slam devletine srkleyecei kesin olan bir yola davetediyorlar. Fikir minaresi olmakszn, aydnlatc itihat olmakszn samzsolumuzu kaybedeceimiz bir devlete. Byle bir devlette bize ne olaca, slamane olaca nemli deil. zerimizden marur bir ekilde yrsnler diye

cesetlerimizi uzatmaktan baka bize den bir vazife yok. Asra uygun itihatacizliinden asr reddediyorlar. Dahas, Msr ynetme acizliklerinden Msrykyorlar.

ncs: Sevgili okuyucu burada, daha nce hatrlattm bir sz, eriatnhemen uygulanmas davetilerinin grlerinin erevesini belirleyen bir szseninle yeniden tartmam uygundur. Dediklerine gre, eriatn hemenuygulanmasn, toplumun hemen onarlmas izleyecektir. Ve sorunlar hemenzlecektir.

Sana ispat edeceim ki, toplumun onarm veya sorunlarnn zm, iyi

Mslman hakimle balantl deildir. Keza, Mslmanlarn topyekn tutumuyla,imana ballklaryla veya inanca dair anlaylaryla da alakas yok. Aksine, sana,yeri geldiinde hatrlattm ve hatrlatacam baka durumlarla balantldr.Buna delilim mantktr; bunda dayanam tarihsel gereklerdir. Mantk gibi delil,tarih gibi dayanak yoktur. Elimdeki tarihsel dayanaklar, slamn, inan ve imanasndan en iyi olduu asrlardan karlmadr. Bununla kastim Raidin (16)halifeleri asrdr.

Sevgili okuyucu, Raidin dnemi sz konusu olduunda, 30 hicri yl karsndasn.(Kesin olarak 29 yl 5 ay). Bu, Raidi hilafetinin tm mrdr. Ebu Bekirinhilafetiyle balad. 2 yl 3 ay 8 gn. Sonra 10 yl 6 ay 10 gnle merin hilafetiyaand. Onu 11 yl 11 ay 19 gnle Osmann hilafeti izledi. Son olarak Alininhilafeti 4 yl 7 ay srd. [1]


12/81

Ebu Bekirin hilafeti, kesin olarak, ordusu ve Arap yarmadasndaki mrtetlerarasndaki savalarla harcand. Bunlar byk lde hatrlyorsundur. Alinin,drt yl aan hilafeti de, bir taraftan ordusu ve hkmn reddedenlerin ordusuarasnda, dier taraftan ordusu ve Hariciler (17) arasnda sren savalardaharcand. Hilafeti, Aye, Talha ve Zbeyrle Cemel savayla balad, Muaviyeyle

Sffn savayla bitti. Ayrca bu arada, ordusundan ayrlp, kendisine karkanlarla, yani Haricilerle yaanan birok sava sz konusu.

Yani, her iki dnemde de, savalara verilen nem ve ura, devlete ve kurallarnkoymaya verilen nemden ok daha bytr. Buna ek olarak, iki halifelikdneminin, toplam olarak 6 yl 10 ay gemeyen ksal sz konusu. Budurumda, nmzde tartmak iin baz alnabilecek dnem olarak, mer veOsman dneleri duruyor. slam devlet zerine bir eylerin bilinebilecei, slamdevlet denebilecek ve slamn slam olduu en iyi asrlar. Yirmi iki yl dolayndakimryle, her iki dnem, slam devlet iin rnek sunmak asndan yeterlisredir. mer ve Osman, Peygamberin kalbine ve dncesine en yakn

sahabelerden idiler. kisi de peygamberin ilan ettii zere cennetlikti. Onlardanbirincisinin, merin, slamn zafer kazanmasnda konumu aktr. Sadece tarihkitaplar bu konuma ahitlik etmiyor, dahas Kurann kendisi ahitlik ediyor,grlerini teyit eden baz ayetlerin inmesiyle. Ve ikincisi, Osmann konumuiman, hayr ve abadr. Peygamberin iki kzyla evli olmas herhalde stnlasndan yeterli ahittir. Her iki dnem itibariyle hakimlerin durumu byle. Yanislam adan iyilerin en iyisi, ikisi de.

Ynetilenlere gelince. Onlar, peygamberin bir hadisi nlerinde beliriyordu.Hafzalarnda canlanyordu. Getikleri tm mekanlarda peygamberin bir ansveya ona dair sz hayallerine geliyordu. Resuln stnde oturduunu farz

etmeden gzlerini minberin nnde kapatmyorlard. Halifenin arkasnda namaziin saf tuttuklarnda, peygamberin imam olarak durduunu hatrlamadanedemiyorlard. Kuran okuduklarnda her ayetin nerede ve nasl indiini, oradainmesinin sebebini biliyorlard. zetle, peygamberlik atmosferinde yayorlard.Sevgi ve yaknlkta sembolleri peygamberdi. te yneticilerin durumu da byleidi. Geriye, yeterli bir toplum iin slam eriattan baka art kalmad. Onun heriki dnemde de uygulandndan kimsenin phesi olamaz. Yani, slam devletuygulamas iin en uygun asr bu her iki dnemdi denebilir. nk andmzartlar nda lazm olan her ey vard. Hakim ve ynetilenler asndan.Bununla birlikte, koullar, ortam ayn olan bu dnemlerden merin dnemi bireydi, Osmann dnemi baka bir eydi.

mer, kendisi ve Mslmanlarla inancn aslna ve zne ykseldi. Mslmanlaronunla rahat ettiler. Devletin sorunlarn eliyle onard. Kendisinden sonraynetecek olanlar, zerinde kimsenin elimeyecei bir metot terk etti. AmaOsman, Mslmanlar zerinde elikiye srkledi. Sahabeleri, inan ve zmehlini ondan kurtulmak iin toplanmaya zorlad. Ya, akl sahiplerinin grylednlerek, ya da kl sahiplerinin gryle ldrlecek. Ve heybeti halkngznde sarsld. Bazlarnn, klcn elinden alp iki paraya blmesine kadarvard. Minberde talanmaya vard. Medine ehrinde yaayan bir Hristiyan nispetolarak, benzetilerek Ya Nasl diye arlacak kadar kld. Sakal Osman gibibyk olan ve Osmana benzeyen bu Hristiyan Nasl diye adlandrlmt. Ayrca,byk sahabelerin Osmana kar k da, onun Kuran ve snnetin dnaktn aka gsteriyordu. Durum, ldrlmesi iin ak davete dnt.Ayenin Nasl ldrn, Allahn laneti Nasla [2] dedii biliniyor. Tmbunlar, halifenin yannda halkn durumu ve halkn yannda halifenin durumu


13/81

hakknda phe iin sana mecal brakmyor.

mer ve Osmann ikisi de ldrlerek ldler. mer, Mecusi (yezidi-zerdet) birolann (gulam) eliyle ldrld. ldrlmesi Mslmanlarn benliinde ac biryutkunma brakt. mmetin byk kayb, hepsinde korku ve hzn alevlendirdi.

Ama, bunu tamamen aksi olarak, Osman ldrld zaman byle olmad.Osman, Evini kuatan ayaklanm Mslmanlarn bir btn olarak eliyleldrld. Dn ki, Osmann ldrlmesi Mslmanlarn kalplerine ifa verdi.Ona dmanlklar lmyle sona erdi. Lakin, tarih, gemite ve imdi benzeriolmayan garip rivayetler yazyor. Bunlar delile sahip, pheyle karlanpsaklanamaz. Tabari, Milletler ve Krallar [3] adl kitabnda zikrediyor: Osmanldrldkten sonra iki gece kald, ailesi onu defnedemedi. Sonra, drt kiiHekim ibn Hzam, Cabir bin Matam, Niyar bin Mkerrem ve Ebu Cehm bin Hazifecenazesini tad. zerinde namaz klnmas iin musallaya koyduklarnda,ensarlardan neferler gelerek, zerine cenaze namaz klnmasn yasakladlar. Buneferler Eslem bin Avs, bin Becre El-Saada, Ebu Heyye El-Mazhi-Bakiya (18) da

defnedilmesini de yasakladlar. Ebu Cehm, Allah ve melekler namazn kld,defnedin dedi. Neferler Hayr, Mslman mezarlna kesinliklegmemezsiniz dediler. Ve Ha El-Kevkebe gmdler (19) Emevi slalesiiktidara geldiinde bu Ha Bakiyaya dahil ettiler! Baka bir anlatmda u ibarevar. Umeyr bin Dabia geldi, Osmann cenazesi kapn nndeydi,zerine hcum etti, tekmeledi. Cesedin kaburgalarndan bazlarn krdnc bir yerde ise u szler gze arpyor. Ha Kevkebe gmdler.Bakiyaya dolan Mslmanlar cenazeyi talaynca, tayanlar, kendilerinikorumak iin Han duvarnn dibine sndlar. Mecburen oradagmdler. Byle defni Ha El-Kevkebde gereklemi oldu.

te, Mslmanlarn nc halifesi bu ve sonu byle. Mslmanlar onuldryor. Ailesi iki gece gmemiyor, ncsnde gmebiliyor. Mslmanlarcenazesini kaldrmaya reddediyor. Bazlar Mslman mezarlnda gmlmesinekesinlikle kar kyor. Cesedini talyorlar. Bir Mslman, cesedine saldryor,kaburgalarndan bazlarn kryor. Sonunda Yahudi mezarlna defnediliyor.

Bu ne fkedir bir hakime! O, kefenlenmi bir ceset, ruhsuz bir cenaze iken bile,ondan intikam alyor. slamda gemi tarihi gz nne alnmyor. Kimse onusavunamyor. Altm sekize varan mr dikkate alnmyor. Peygamberin onudorudan cennetlik olarak ilan ettii, peygamberin iki kzyla evli olduuunutuluyor. Hatta, basit bir ilke olarak cenaze namaz klnmyor, reddediliyor. Enfakirlerin ve isyanclarn bile gmld Mslman mezarlna gmlmyor.

Bu fke phesiz ok byk. Problem phesiz ok ciddi. Olay, Mslmanlarnhakimleri hakkndaki gr iin ibret verici aklkta. Elbette bu durum slamauzaktan ya da yakndan bir ey katmyor. Ve Osman slamn ke talarndanbiri deil. Madem ki o bir insandr, hatas ve dorusu olacaktr. Hakimdokunulmaz veya kutsal deildir. Dier Mslmanlardan onu yksek klan bir yanyoktur. Hakim, sevgili okuyucu, tm bunlar, benimle u sorular sorupcevaplamadan eline bir sonu vermez:

- Osman halife seildiinde Mslmanlarn tercihlerinden biri deil miydi?Sorularn cevab: Elbette evet.

- slam eriat Osman dneminde uygulanmyor muydu?Cevap: Evet.


14/81

- Bu geenlere dayanarak (yani hakim uygun Mslmanlar adil, uygulanan slameriat) reayann (20) bar durumu tertip edilebildi mi? Hkmn iyi durumu szkonusu muydu? Adalet uyguland m? Gven ve gvenlik saland m?Cevaplar: Hayr

Peki neden? Burada, belirsiz sorulara, kelime olarak zeti neden? Olan sorularabizimle cevap verebilecek, yorum sorununu zebilecek, birlikte seyrettiimiz birgrup sonuca ulam bulunuyoruz. te:

Birinci sonu: Hakimin uygunluuyla adalet gereklemiyor. Reayannuygunluu da yetmiyor. eriatn uygulanmasyla da zm gelmiyor. te burada,hkm nizam diyebileceimiz, iktidar biimi, sistem, dzen diyeadlandrabileceimiz eyin varl tartma konusu. Bundan kastm, hakiminhatalarn muhasebe eden kanun ve kurallardr. Snr, amasn yasaklayan,toplumun karlarnn dna karsa veya ona zarar verirse, indirilmesini salayankanun ve kurallar. Belki bu kurallar hakimde bulunabilir, onun vicdanndan

kaynaklanabilir. mer dneminde olduu gibi. Ama bu, nadiren olandr. Kuraldeildir ve temel olamaz. Osman dnemi ve sonras yeterli rneklerdir. Endorusu, bu kurallarn, yazl kanunsal ve rgtl olmasdr.

Mslman liderler, adalet kurallar dna kt iin Osmana kar durdu. Dahas,slam dininin znn dna kt iin. Ama o, siyasetinden bir ey deitirmedi.Gemi hkmlerde bu duruma dair bir zm aratrdlar. Kuran ve snnetebaktlar. Bir eye rastlamadlar. elikiler iddetlenince evini kuattlar ve ondanazlolmasn, hilafeti terk etmesini istediler. nk byle bir durumda baka birkural mevcut deildi. Osman onlar, mehur szyle cevaplad: Vallahi Allahnbana giydirdii elbiseyi karmam. Durum nihayete yaklatnda, halkn

eliyle ldrlmesi ihtimali tek yol olunca, ona, hayli mantkl bir dilekegnderdiler. Dorusu ve herkesin zerinde anlat bir dileke. k yazdlar venden birini semesini nerdiler. Ya, yarglanmay, muhasebe edilmeyi kabuleder, hata yapan her Mslmana yapld gibi hatalar cezalandrlr, herhangi birhatann cezasz kalmayacan idrak ettikten sonra halifelii devam eder; yaemirlii balar, ondan vazgeer, kendi iradesiyle halifelii brakr, ya da,askerler ve Medine ahalisi gelip kulluklarndan, ona biat etmekten vazgeer. Yanihalkn iradesiyle, grn aklamasyla hilafeti terk etmi olur.

Osmann cevab, bin Sehilin yazd son mektubunda olduu gibi yleydi [4]:Onlar, beni, nden birini semeye zorluyorlar. Ya, yaptm hatalarlayaraladm ve ya sevaplarmn zerlerinde iz brakmad insanlar eliyleyarglayacaklar. Ya, yerime yenisini koysunlar diye vazgememiistiyorlar. Ya da biatlarndan vazgesinler diye askerleri ve Medineahalisini zerime gnderecekler. Bu biat Allahu suphana bana ve onlarafarz kld. Ve onlara dedim: Kendi kendimi yarglyorum. Benden ncekihalifelerde birok hata ve sevap iledi. Ama onlardan kimse byleyapmad. Anladm ki, artlar ne srenler beni istiyorlar. Emirliibrakmaya gelince, Allah iin almay ve halifeliini brakmayisteyeceinize, beni kpek oban yapmanz daha iyidir. zerime askerve Medine halkn gndermeniz ve biat etmekten vazgeip, szmdinlemeleri grnze gelince, sizin vekiliniz deilim. nceden,zerinize zorla halife olmadm. Ama, onlar kendileri bana biat ettiler.Burada, Osman, halifenin hatalar iin bir bavuru mercii olmadn aklklabelirtiyor. Kendisinden nce halife olanlar (Ebu Bekir ve mer) rneklerindeolduu gibi. En azndan bir kural yoktur. Ve ikircimsiz ilan ediyor: Hkm sonuna


15/81

kadar elde tutmaya srarldr, vazgemesi sz konusu deildir. Yine, biatsahiplerine, ierii garip olan bir mantkla ar yneltiyor. Sizi biat etmeyezorladm m? Biat ebedidir, geri ekilmesine veya ondan vazgemeye mecalyoktur.

Tm bunlardan nizam iin kural ve kontrol arac olmad sonucu kendiliindenortaya kyor. Durum tmyle hakimin vicdanna, dengelere vb. baldr. Hakimmer gibi adil ve tutumlu olabilir. Osman gibi iktidara yapm ve adaletsiz deolabilir.

Osman, slam hkm nizamnn, kendi grne gre, aadaki kurallaradayandn ilan etmi oluyor:

Hilafet hayat boyudur, lene kadardr.

Hkm iin bavuru ve kontrol mercii yoktur. Hatalar muhasebe yoktur.

Reaya iin biattan vazgemek ve hakimi indirmek hakk olamaz. Biat ball,soyut olarak, batan ve bir defalktr. Biat ebedi itibar edilir. Sahiplerinin, onuekmesi, ondan vazgemesi sz konusu olamaz. Biat, edilenin inmesini talepedemez. Mslmanlarda hi kimse, bunun slamda hkm ilkesi olmasndnmedii veya kararlatrmad iin onu ldrdler.

Osman ld. Ama, bu durumda, alternatif bir kural var mdr sorusu halenkarlkszdr. slamda, ak, bilinen bir hkm nizam szkonusu mudur? Kuranve snnette, Mslmanlarn hakimlerine nasl biat edeceini belirleyen, snrlayankural var mdr? Biatn yenilenmesi iin sre ve art koyuyor mu? Reaynn

vastasyla hakimi azletme slubunu ortaya koyan bir ey var mdr? Biat ilanetmeden hakkn sabitletirdii gibi, biat ekmede de reayann hakknsabitletiren, netletiren bir kural var m? Ynetilenlere, hakimi yarglama,hatalarn cezalandrma hakkn veren, bu hak iin faaliyetlerin rgtleyen birsistem var m?

nanyorum ki soru karlkszd ve halen yledir. Aksine, sorunun kendisiRaiden halifeleri dneminden sonra ortadan kayboldu. Halen kayptr. okkonuup tersini yapanlar veya gzel szlerle abartma yapanlar, amzdakayboluuna bekilik yapyorlar. Keye skmamak iin, elikileri telafi etmekiin, kendilerini itihattan uzak tutmak iin. nk itihat onlar iin zordur. Belki

donmuluktan, belki acizlerinden, belki karlarn korumak iin.

kinci sonu: slam eriatn uygulanmas yalnz bana, slamn z deildir.Uyguland ve olan oldu. Uygulanmasndan ok daha tehlikeli, nemli ve karmakolan, slamn ruhuna uygun adil bir hkm kurallarn koymaktr. Grdk kieriat uyguland, hakim yeterliydi, reaya mmin idi, yine de olan oldu. Kaybolankayboldu. Zannediyorum hala kayp.

Sudanda yaananlar, ise, slamn yarglama, cezalandrma ynyle, yani eriatlabalama aklszlna (21) daha hayrl bir delildir. Hakim, yani Numeyri slameriat uygulamasn ilan ettiinde olan o aklszlkt. Alk tehdidi yaayan,

toplumun nemli blmnn Hristiyan olduu lkede, hududu hayata geirmeklebalad. Bunun sonucu olarak, bu tecrbeden sonra, slam eriat uygulamastaraftarlar, uygulanmasndan nceki unsurlarndan ok daha az oldu. lkeacnacak bir duruma dt. Grld ki balang aslla olur, ikincille deil. zle


16/81

olur, grntyle deil. Cezadan nce adaletle, ksastan nce gvenlikle,korkudan nce gvenle, kesmekten nce doyurmakla olur, olmaldr.

nc sonu: Osmann dneminden yaadmz dneme gelirsen, slambak asndan, ister sorunlarn zmne dair, isterse iktidarn sapmasna kar

durmak konusunda farkl olan bir ey gremezsin. te, eriatn uygulanmas vetoplumsal sorunlarn zm ilikisi. Bana ve kendine sor:

- Eer slam eriat uygulanrsa cretler nasl ykseler ve fiyatlar nasl der?

- Kendi bana eriatn uygulanmasyla, iinden klamayan, karmak iskansorunu nasl zlr?

- Soyut olarak eriat uygulamasyla d borlar sorunu nasl zlecek?

- slam eriat uygulanmas altnda, kamu sektr, yatrlan sermayeyle orantl

olarak retici, verimli bir sektr nasl dntrlecek?

Bunlar, eriatn hemen uygulanmasn davet edenlere sorulardan sadece bir karnektir. Toplumun sorunlarnn hemen zmnn, onun zerindedzenlenebileceini iddia edenler bunlar cevaplamaldr. Onlar, yani iddiaclar,aslnda, bunlar cevaplamaya altlar. Ve kendilerini, yrttn tartmannetrafnda dnd darboazn nnde buldular. Darboaz, eletirdiklerisistemden her ynyle farklarn gsteren btnlkl bir siyasi programkoymakt. Bu alandaki boluklar, onlar miladi takvime gre 12-13 yzyl, hicritakvime gre 2. Yzyl itihatlarndan nakil yapmaya yneltti. Ama, bu yneli,onlar, sorunlar zme yerine karmakark etmelerine srklyor. Kar (faiz)a

kar barmak kolaydr. Ama, faiz kavramna dar baklar, stelik bu sistemde,gnmz dnyasna uygulanrsa, pazarda byk aknla ve bunalma yol aar.Gelitirme yerine ykma, srm yerine depolamaya yol aar. Bu durumda,portresini slam bankalar tecrbesinde grdmz hileye bavurmakdurumunda kalrlar. Bu bankalarn sorunu ise herkes biliyor (22) !

Dehetle azn amadan ve bir ey syleme iin elini kaldrmadan nce, brak,hatrlataym ki sadece eriat buna srklemez. 2. Hicri yzyln itihatlarsrkler. Eer, bu itihatlar bilinen deiikliklerin olduu dnyamza uygulanrsa.Bilinen deiikliklerin sonucu olarak, o dnemde bilinmeyen faktrler ortaya kt.O dnemde henz slam paras yeni baslmt. imdi slam lkeleri dahil tm

dnyada parann deeri nerdeyse gnlk, saatlik belirleniyor. O zamanborlanma esas olarak bir ihtiya sorunuydu. imdi borlanmay artk ihtiyabelirlemiyor, yatrm belirliyor. Veya kimse kimseye sadece yardm olsun diyepara vermiyor. Biliniyor ki, parann satn alma deerinin dmesine yol aanenflasyon var. Bunlarla birlikte, burada snrlayamayacam ve itihadnkapsamad bir ok yeni faktr ve sorun sz konusu. Ya rabbim! Son itihadnyapld atmosfer baka atmosfer, asr baka asr. Sen bizi kurtar!

Bunlar sadece faizle ilgili. Peki cretler, fiyatlar, mlkiyet, konut sorunu vb. szkonusu olunca ne olacak? Bu manzara ve sorunlarla eriatn uygulanmasarasnda bir iliki var m? Elbette ki bir iliki ve irtibat yok. Ama, eer tartma,

toplumun sorunlarn dzenleyen btnlkl siyasi program zerine olursa irtibatvar ve kesindir. Ne toplumsal deiiklikler gereiyle atan, ne de inan olarakslam la elien bir program.


17/81

Drdnc sonu: Ka ve kar koymak arasna fark koymamz gerekir. Geriekilme ve ilerleme arasna, grntlerle z arasna, ahlaki eletirilerle, sorunlarasonu zm nerileri arasna fark koymamz gerekir. Byk kesip, sakaluzatmayla toplum deimez ve Mslmanlar ilerlemez. Genlerimizin Pakistanielbise giymesiyle, slam gelime imkan bulup asra kar koyamaz. Genlerin

kendi isimleriyle birbirini armay brakp, birinin dierini Gazal diyearmas, dierinin daha etkili bir selamla karlk verip onu anbese diyearmasyla Msr uygar slam yzn gsteremez. Di fras yerine SVAKkullanmak elle yemek yemeleri bizi ileriye tayamaz. Belki tm bunlar, ezileninsanmzda kendi kimliine sahip kma, onu koruma grnts verebilir, amaaslnda hibir sorunu zemeyecektir.

Hele ciddiyeti olmayan sorunlar ne karmalar, nemliymi gibi gstermeleriok daha bo tartmalara yol amaktadr. Heykel veya resimlere karkmalarna yol aan, glgeyi hapsetmek teorisi gibi. Tuvalete giri yolu zerinde,bunun sa ayakla m, yoksa sol ayakla m olaca zerine vakit kaybetmek gibi.

Beklenen mehdinin grnme vakti zerine elikiler yaratan tartma gibi. MesihDeccalin grnecei yer zerine tartma gibi. Tm bunlar kabuktur. Gariptir ki,genler ve baz savunucular, zihinlerini, dinin z ve gerei zerinealtrmaktan ok bunlarn zerine altryorlar. Halbuki dinin cevherigelimeyle elimiyor. Ve o gerek bu gibi kk eylerle ilgili deil.

Sevgili okuyucu, sana itiraf edeyim ki, gerekten ok hznleniyorum, mecazideil gerek anlamda yaralanyorum. Kafalar byle bo eylerle doldurulmu bazgenler gryorum, ciddiyet sahibi baz liderlerini gryorum, onlarlatartyorum, bu bo eyleri hararetle savunuyorlar. slam canlandrmay daveteden o liderleri, bunlar da ayorlar. Objektif bilimleri terk etmeyi (laikliktir diye)

almay brakmay davet ediyorlar. Bunu, ibadet iin bo zaman (yeterli zaman)bulmak, yaratmak adna yapyorlar. Zavall Msr!

Bu, slamn gerek yzm? Bu, onunla 21. Yzyl karlayabileceimiz ey mi?Bunlar m kendilerini toplumu ynetmeye uygun ynetici olarak grenler.Bunlarn mi dini devlet davetleri kabul edilecek. Bunlarn, kabuundan bakadinle hibir alakalar yok. Allahn kitabnda asl olmayan grntlerden bakainan bilmiyorlar. Cmleten ve ayrntlaryla yaadmz toplumdan farkl birtoplumda, asrmzdan farkl bir asrda yaayan peygamberin gidiini taklitetmekten baka senetleri yok. Keke ona benzeselerdi. O, rahmet davet ediyor.Mslmanlarn Mslman tarafndan ldrlmesini reddediyor. inde bile olsailmi aln arsnda bulunuyor. badet iin ii brakmay reddediyor. Dnya ve dinpaylar arasnda orant kuruyor. Ve gelecek kuaklar iin lmsz vecizesini ilanediyor: Onlar kendi dnyalarnn ilerini daha iyi bilirler.

Bu insanlar toplumdan nefret ettiler. Nefretlerine nefretle karlk vermektoplumun hakkdr. Topluma dil uzattlar, Onun karlk vermesi hakkdr. Onucahillikle suladlar. Ondan taassup ve kapal zihinli olduunu sylemek toplumunhakkdr. Ona saldrdlar. Kendilerine uygun grlenle karlk vermelerihaklardr. Toplumsal yasall inemelerine ayn muameleyle karlk vermektoplumun hakkdr. Kendilerini herkese nasihat edenlerin yerine koptular. Onlar,nceden ve sonra, onda olmayanlar varm gibi iddia ettiklerinde slamnkendisini alalttlar. Onun adna kalpleri inciten manzaralar ortaya koydular.Adyla onu kk dren eyler ilan ettiler. O hogr dini iken, taassuplalanetlettirdiler. Gelime dini iken donmulukla itham ettirdiler. Dnya ve bilime


18/81

akken kapallkla nitelendirttiler. Kendi kiilik bozukluklarn din olarakaksettirdiler.

Bu katr, nk kar koymaktan kolaydr. Bu geri ekilmedir, nkilerlemeden ehvendir. Bu grntdr, nk z idrak etmekten daha kolaydr.

Onlar grntye ait ak artrmalaryla eriat talebinde mbalaa yapyorlar.Talepleri yryleriyle uygundur. Fikirleri tavrlaryla. eriatn, nceden terkedenler zerine itihatsz ve tartmasz bir halde imdiki toplumuzdauygulanmas iddias yaplaryla uygundur. nk onlar, hibir zenginlii olmayangrnty temsil ediyor. eriinde bir ey olmayan bir ereve. Dinin zyleelimeyen toplumu dzenleme kanunlar, asrn yenilikleriyle atmayan birierik beklentisi onlar iin zor bir eydir. Onlardan, ncelikle, tahlil etmeden nceasr gerekliiyle grmeleri isteniyor. Yaam programlamadan, geleceiplanlamadan nce onunla ilgilenmeleri gerekiyor. Ama, tm bunlar yapamazlar.Sisteme ahlaki arlkl gzel eletiriler yneltmek ve kimlii grntde koruyanbiimsel tutumlardan, elbise ve ibadet ilerinden baka somut bir zm

yapamazlar. Haliyle, onlar, sonuta yaz bulutudurlar. Gideceklerinden pheetmiyorum. Kara bulutlarn dalmayacan zannetmiyorum.

Beincisi: Birinci gr sahipleri -bununla kastim, slam eriatn hemenuygulanmas savunuculardr- demokrasiye snrsz dmanlklarn saklyorlar.nceden deindiim gibi ona inanszlklarnn bir sonucudur bu. Dmanlklarnsaklamalar ise ya kastldr, kamuoyunda gelimi olan demokrasi bilincini akakarya almaya, iktidara gelmeden nce zararl gryorlar. Ya da diniduygularnn srkledii biroklarnn iyi niyetinden kaynaklanyor.

Bunlar, geni halk kitleleri arasnda tartlmadan, karar vermesi iin meclise bir

talep sundular. Meclis yelerini, eer reddederlerse, tereddt ederlerse, ekimserkalrlarsa din dna km olmak klcyla tehdit ederek, eriatn uygulanmastalebinin onaylanmasn istediler. Bazlar bunu da ayorlar. Meclisin stndenatlayarak dorudan Cumhurbakanna yneliyorlar. Hemen ve tam uygulanmasnyrrle koymasn ondan talep ediyorlar.

Acele edip, oldu bittiye getirmek istiyorlar. nk, mesele, akladm gibi,eriat meselesi deildir. Aksine, dini devlet, sivil (laik) devlet arasnda seimmeselesidir. Bu seim, nceden anlattm gibi, ak, uygulanan sivil devletalternatifiyle, dier alternatif, sahiplerinin zihinlerini gerek sorunlara yormad,grlerini kristalize etmedii ve aklamad dini devlet arasndadr. Elbette ki,

bir mecliste, byle bir durum iin, bir yada iki celsede karar almak zordur. Veyabir-iki haftada. Burada, bu meselenin savunulmas ve tartlmas iin baka biryol dnyorum. Bu yolun daha doru ve baarl olacan zannediyorum.Sadece benim grm asndan deil, aksine, bu gibi durumlar iin tabiat bylenemli olan sorunlar iin art olan asndan.

Grm sunmadan nce, dediklerime muhalif olanlarn, cmleten ve tafsilenitirazlarn duyuyorum. Yazar, szlerle oynuyor, kendine ve bakalarna razolduu haklar bize inkar ediyor, zannediyor ki, demokrasi onun gr venazarna dayanyor, slam eriat ilkelerinin, kanunlarn ba kayna olmasnakarar veren anayasaya bal deil, onu dikkate almyor diyorlar. Anayasaya bumaddeyi koyan, ona tmyle onay veren ve halkn iradesini temsil edenreferandumu tanmyor diyorlar. Bu iddialar, gerekten zerinde ok durmay vetartmay hakkediyor.Anayasadan balarsak, bu konunun yeni bir ey olduunu zannetmiyorum.


19/81

Msrda, kanun koymak iin ba kaynak eriattan geliyor ve kanunlarnounluu slam eriat ilkesinden szlerek gelmi. Bu notu derek balyorumve cevap veriyorum. Ksaca sylersek, Anayasa kutsal bir kitap deildir. Herhangibir vatandan onun maddeleriyle farkl dnmesi veya onlara muhalefet etmesihakk var. Keza, onlarn tadil edilmesi talebine hakk var. Anayasann kendisi,

tadil yolunu dzenliyor. Gerekli g ve destek salandnda herhangi birmaddesi ilga edilebilir, eksiltilebilinir veya eklenebilir. Ama, beni, Anayasann birmaddesine ters dmekle sulayan birinci gr sahipleri, onun metinlerininouna kar kyorlar. Partilerin eitlilii metni gibi. Onlar ok partiyireddediyorlar ve ksaca zetlersek grleri iki partiye dayanyor. Allahn partisi,eytann partisi. Dahas, ounluu bunu da ayorlar. Anayasada, hkmnizamyla ilgili her eye esas ve ayrntlaryla kar kyorlar.

Ne dnyorlar yleyse, ortaya attklar dayanaklarn kendilerini vurmas, nesrdkleri grlerin onlar yalanlamas hakknda? Gya anayasaya dayanyorlar,ama, o, onlar asndan makbul deildir.

Buna benzer ekilde, bir referandumu kabulleri eer halk onayna sayglarnndelili ise, neden Eyll devriminin onlarla elitiinden bu gne kadarki tmreferandumlarn yasalln reddediyorlar. Keyiflerine gelen tek referandumdnda. Kalplerinin zarn okayan, gll ryalara onunla utuklar tekreferandum. Onu bir silah olarak ele alyorlar ve dilleri onunla susturuyorlar.Bazen evhamlarn, bazen de ryalarn onunla savunuyorlar.

yleyse Anayasa senet, referandum dayanak deildir. Onun iindir ki onlaranlerinde kalan tek yolu neriyorum. Bakalarnn yapt gibi yapn. O da, halkasiyasi programnz sunmaktr. Partinizi veya partilerinizi tekil etmektir. Halkn

ounluunun desteini kazanmaktr. Belki o zaman bize kar gl birdayanakla durabilirler. Doru bir ile bizi sustururlar. Sustururlar kelimesinikastl olarak setim. nk, bunun pheye yer olmayan bir gerek olduunainanyorum. Yannda demokrasi olmayan kimseye demokrasi veremez, vermez.Onlar, halkn iradesini ancak hkme ulamak iin tanyor grnyorlar. Bu biriddia deil, Osman meselesinde olduu gibi tm tarih boyunca byle oldu.Hepsini sana gstereceim.

Sevgili okuyucu, burada beni protesto edebilirsin. Varolan kanunlar, onlara, diniinanlar zerine partiler kurmaya izin vermiyor diyebilirsin. Byle demeye hakknvar. Ben de bu yasaa karym, bunu herkes biliyor. Ancak, yle bir durum var.

O kanuni bir metindir ve dini inanlar farkl da olsa tm Msrllar kapsayan siyasipartiler olmas ynelimi var. Halbuki, yaanan kt atmosfer bu metni at.rnein, Mslman Kardeler partiye sahipler. Dini-siyasi propaganda brolarvar. Gazeteleri, dergileri, partiye ait ve partinin grnmeyen, ama onlarsavunan, grlerini sahiplenin basn var. Dahas, durum, Mslman Kardeler-WAFD ittifakndan sonra, temsilcilerinin meclisinde varlna ulat. (Bu ittifak kibaz zariflikleriyle, ii taifelerin benimsedii ve Snni taifelerin inkar ettii geicievlilie benziyor).

yleyse onlar mevcutlar, toplumsal yasallkla yasal varla kavutular. Varlklarninkar etmek kafalar kuma gmmektir. Onlara ve dier dini-siyasi akmlarapartilerini kurma serbestisinin azmsanmayacak faydalar var. Siyasi programkoymaya mecbur kalacaklar. Onlarla tartma gerek siyaset zemini zerindednecektir. Dnya tartmas olacaktr, din tartmas deil. O zaman, camiimamlar, ak siyasi alma alann girmek iin, konumalarndaki abartmalar


20/81

brakacaklardr. Siyasi partiler, onlarla ilgili bo konumay brakp muhalefetednecektir. Onlar bakalaryla elitiklerinden daha ok aralarnda elieceklerdir.Mazlum konumlarndan kaynaklanan avantajlar kaybedeceklerdir. Kendilerininolmayan bir sahada tartacaklardr. Konutuklar dil, brakn kurallarn,mfredatyla onlara zor gelecektir. Tm bu durumda Allahn rahmeti zerlerine

olsun. Ksaca, siyasi sahada yer almalar vatana byk bir ltuf olacaktr.

Byle bir gelime, sz konusu durum, Kptilere dayanan dini partilerininasna gtrr, vatan dinsel-mezhepsel blnmelerle darboazasrkler diyenlere dayanak olamaz. Tarihin dersleri byle bir tehlikeninolamayacan gsteriyor. Byle bir tesirin olmayaca ortadadr. Ahnuh FanusPartisi zihinlerden uzak deil. yeleri birler hanesini amad. Msr Kptilerininezici ounluunu ieren WAFD tecrbesi uzak deil. Olaylar gstermitir ki, MsrKptileri, daima laik gre sempati duymulardr; onun sloganlarnbenimsemilerdir. Bu durumun sebepleri hala duruyor. Bu konu uzatlabilir, amaayr bir tartma konusu. Sonu olarak, gstergeler, byle bir tehlikeden

korkmann sebeplerini azaltyor beslemiyor. ddia ettiklerini reddetmiyor,onaylyor.

te ikinci gr budur sevgili okuyucu. ok konutum biliyorum. Bunun nedeni,birinci gr sahiplerinin, grlerini sunarken sslemeleri, laf kalabalyapmalardr. Tartmada asl sorunu ortaya koymak zorundaydm. Biraz sonratarihsel dayanaklarla ortaya koyacam asl sorunu, iktidar ve nizam sorununu.Bunun z ve erevesini izen siyasi program sorununu.

Zannediyorum ki, sylediklerimi ve biraz sonra belgelerin syleyeceklerininokuduktan sonra bir seime gideceksin. Sakin dnmek seni karar vermeye

gtrecek. Dncem u: Tam okuduklarndan sonra, ikisinden birini semedeyalnzca tereddde ulasan bile Allahn rahmeti sana olsun. Tereddtaratrmann ilk admdr. Dilerim, onlarn kolay yolu setiini, onlar izlemeklebilmediin, onlarn da bilmedii tehlikeli durumlara srkleneceini benimlebirlikte idrar edersin.

Ayrca, onlara da ufak bir hatrlatmada bulunacam. ktidara ulamak iinsslemeleri brakp, bize kfretmeden nce dnsnler. Onlardan kamadannce toplumun sorunlarn karlasnlar. Cahillikle elememek iin, cahillikiddialarn azaltsnlar. Bilsinler ki, slam, asrla atma tasavvuruyla hakareteuratlmayacak kadar byktr. Vatan, birliini, taassup davetiyle ykmayacak

kadar nemlidir. Gelecei yaratc dnce, kalem kurar, SVAK deil. alma veakl kurar, bo vermilik ve dervilik deil. Mantk kurar kurun deil. Tmbunlardan nemlisi, onlara kayp olan gerei idrak etmeleri lazm. Bilsinler ki,onlar yalnz "Cemat-i Mslmin deil.

EKLER:

1- ctihad: Kuran ve hadislerde sz konusu olmayan sorunlarn zm iin, yineKuran ve hadisleri yorumlayarak zm bulma, veya geersiz olan slamhkmleri asrn ihtiyalarna gre deitirme, lavetme, yerine yeni hkmlerkoyma.

2- Emir: Ynetici, lider anlamnda bir kelimedir.


21/81

3- Mslman Kardeler: 1930larda, Msrdaki Seyyid Kutubun kurduu slamhareket. Nasrn devletletirme, milliletirme ve toprak reformuna kar ktlar.Enver Sedatla ekonomi politikasndan aktlar. Haliyle yumuama olduaralarnda. Ama eriat konusunda elikileri devam etti.

4- Fkh: eriat bilimi, fkh, eriat alimi.

5- El-afai: Snnilik iinde drt mezhepten birinin kurucusu olan mam. DierleriEbu Hanife, Ebu Hanbel ve Malik.

6- El-Ezher El-erif: slamyetin en nemli din bilimi okulu ve mezheplerden biri.

7- Had: Snr, engel anlamndadr. oulu huduttur. Ancak slam dilde cezadr,ceza snrdr. Bu snr rnein zina suu iin lm (talanarak), hrszlk suu iinel kesme vb. dir.

8- Cineh: Msr para birimi.

9- Riba: slam dilde faz karl bir kelime.

10- Hakim: Ynetici, iktidar sahibi. Hkm ise iktidardr. Arapada, yneticianlamnda Mevla, hakim vb. birka kelime var. Her kelime bir nansa iaretediyor. ktidar anlamnda ise hkm, sulta vb. var. Tercmede bunlarn farknkoyabilmek iin hakim ve hkm kelimelerini olduu gibi koruyacaz.

11- Hadis: Peygamberin szleri.

12- Snnet: Peygambere ait olan, ondan kaynaklanan, onun yapt her ey. Sz,eylem vb.

13- Ensar: Peygamber Mekkeden Medineye gidince ona yardm edenler, teyitedenler.

14- Sahabe: Peygamberi gren, onunla yaayan, yakn olan Mslmanlar.

15- ura: slam hakimlerinin, halifelerinin dini ve dnyevi sorunlar dantbariz, nde gelen din adamlar grubu. Bu grubun oluumunun seim vb. gibi birkural yoktur. Dini bilgide derecesi vb. de ounlukla oluumunda belirleyici

deildir. Zaten grubu belirleyen de halife, imam vb. oluyor. Tek kural budur.

16- Raidin halifeleri: Muhammedden sonra gelen drt halife. Bu dneme asrlRaidin deniyor.

17- Hariciler: Hakem olayndan sonra Aliden ayrlanlar. Ali, Muviye ile arasndahakemlii kabul edince, daha ok kk kabilelerden, evre blgelerden veyoksullardan oluan Ali yanllar, Aliyi uzlamaclkla niteleyip ondan ayrldlar.nc grup oldular. Bunlara hariciler dendi.

18- Bakiya: Mslman mezarl. Medinede

19- Ha El-Kevkeb: Yahudi mezarl


22/81

20- Reaya: slam dilde, ynetilenler, halk, kullar anlamna geliyor. Ancak buanlamlara gelen baka kelimeler de var. Her biri bir zellie iaret ediyor. Reayakelimesi, kitapta, daha ok hilafete biat edenler anlamna kullanlyor. Bu nedenlekelimeyi olduu gibi koruyacaz.

21- Yazar metinde eeklik kelimesini kullanyor. Arapa metinde cmlelerindizilii itibariyle bu kelime kfr anlam vermiyor. Ama Trkede kfr olarakalglanabilecei endiesiyle onun yerine aklszlk kelimesini kullandk.

22- slam siyasetin kapitalizme ynelik eletirisinde faiz meselesi sloganlam,ne km bir sorundur. Ahlaki ve ideolojik dzeyde, hitabnda faizi haram klanslam siyaset, bu gr sistemin ihtiyalaryla ve karlaryla uzlatrabilmekiin mehur kar pay hilesine bavurdu. Ancak kar pay irketleri kar payyerine hava pay alrken, slam kalkana brnen byk sermaye nemli bir goldu. Haliyle iddia edilen projeler kt ve slam irketlerle bankalar ksazamanda klasik kardelerinin yannda yerlerini ald. Bu soruna ilikin bir ok

deerli tahlil var.

KAYNAKLAR

[1]- Murvec El-Zebeh lilmesudi, Cilt 4, Sayfa 388-387, Dar El-marife, Beyrut-Lbnan

[2]- Abkariyet El-mam Ali, Sayfa 99Duha El-slam, Ahmet Emin, Cilt 3, Sayfa 303, Msr Aydnlanma Brosu Yayn.

[3]- Tarih El-Tabri, Cilt 3, Sayfa 439, Beyrut Basm-Yaym Kurumu Lbnan

[4]- Tarih El-Tabri, Cilt 3, Sayfa 437

RADN BELGELER: YENDEN OKUMA

Okuyucunun hznlenme ve armaya hakk var. O, birinci blmden Osmannkatli zerine sunduumuzu bizimle beraber seyrediyor. Hznn sebeplerianlalrdr; gerekten ackl bir durum. armann kaplar ise ok. Onlardan birkapy kapattm. Ve okuyucunun biraz dinlendiini dndm. Ama nne bakakaplar ayorum ve ykn arlatryorum.

Dnyorum; eer lanetleyeceksen, kimi lanetleyeceksin?Bakaldranlar knasan, Osman susuz gsterme hakkna sahipdeilsin. Osman knasan, bakaldranlar ho grme hakkna sahipdeilsin. Bakaldranlar knasan, onlarn duygularn belirleyenniyetlerini, amalarn paylamazlk edemezsin. Osman knasan,katledilirkenki duygularn paylamazlk edemezsin. Dini duygularladavranrsan, Osmana insaf etmeye daha yakn olursun; ona zrbulmaya girersin. Ama, bu yolda, byk sahabelerin szleri veyaptklaryla eliirsin. Bazlarnn, kl kuanp, zerine saldrmaya akdavetiyle atrsn.

te, Abdurrahman bin Auf, Aliye diyor ki: istersen klcn al (klcnalrsan) ben de klcm alrm, bana vaatleriyle ters dt Sonra, ldhastalk srasnda dostlarna yle diyor. Hereye koymadan nce acel


23/81

edin, ldrn [1]. te, Talha, bakaldranlar cesaretlendiriyor. Ali,Osman kurtarmak iin beyt l-Mali (hazine) amaktan baka arebulamyor. Dalmalarn salayana kadar isyanclara hazine mallarndandatyor. Osman, Alinin yaptn onaylyor. Aylar gemeden Osmanldrlyor. Talhann kendisi bakaldrma talebiyle Ayenin ordusunda

yer alyor. Mervan bin Hekimin frlatt bir okla yaralanyor. O Mervanki, Osman neren ve Osmann sa kolu. Bakaldranlarn ordusundabakaldr iin Talhann yolda. Bundan otuz yl sonra da mslmanlarnhalifesi.

Talha oku yiyince sonunun geldiini idrak edecektir. O lahzada kendikendisiyle hesaplayor ve Allaha yneliyor: Bu oku Allah banafrlattrd. Allahm Osman raz olana kadar ne lazmsa benden onun iinal [2] diyor. Bu vicdani uyann, hesaplamann ak delilidir. Hataygrmedir. Talha hesaplarken yanlmyordu. Dostlarnn bana geleneuygundu. Hepsi peygamberin sahabeleri idi. Birbirleriyle savayorlard.

Kendisi ilerinde en ar olanyd. Mahvetti ve mahvoldu. Ama, Ali,Zbeyr, bn Mesud, mer ibn As ve bakalarnn muhalefeti daha dengeliidi. Sertlik ve yumuaklk arasnda gidip geldiler. Yine de sonlarTalhann sonu gibi oldu. Bazlar onunla mahvolurken bazlar sonrayagecikti.

Olan oldu. Peygamberin en yakn olan mslmanlar, yine peygamberinen yakn olan mslmanlarn kllaryla katledildi. Sahabeler,sahabelerin kann dkt. Olaylarn bugne kadar zihinlerimizi yoranizleri kald. Fkhlar bu olaylar zerinde gnmze kadar eliti.Sonunda, brakn tartmay, birinin bu konu zerinde konumas bile

szkonusu deil. Mslman mslmanla savatran hangi yasallktr?Kble ehli birbiriyle savatran hangi sebeptir. Hangi dini sorun savansebebi? Yoksa durum, kar ve onun ifadesi olarak iktidar sava m?Yoksa orada atan din deil dnya myd?

Bazlarna, bu grntleri Ali dneminin balarna kadar gtrp ondanbalatmak holarna gidiyor. Ama, isterseniz Ebu Bekir dneminednelim. Reddiyetilerle savalara gelince biraz dnelim. Ebu Bekir vemrtedler (23) arasndaki savalarla, beyt l-mala (hazineye) zekatdemekten vazgeenlere kar savalar ayralm. Kendisen zekatdemeyenlere savalarn ayr tutalm. ki gurup arasna farkkoymamzn basit bir mant var. Birinci grubun irtidan kabul ediyoruz.Ancak, ikinci grubun redcilikle vasflandrmada duraklyoruz. Kelime-iahadet-i getiriyorlard. Mslmanlara farz olanlarn tmn inkarszyapyorlard. Zekat da dyorlard, ama ihtiyac olanlara. Halife veyahazineye deil. Bunda dayanaklar ayet-i kerime idi. (Mallarndan al) Buayet yalnzca Peygambere ynelikti. Bakasna szkonusu olamazd,nk bakalarna ynelmedi. Hatta, bu bakas peygamberin halifesiolsa bile.

Burada, merin Ebu Bekirle tartmasn hatrlayalm. O, Kelime-iahadet getirenlerin ldrlmesinde gerekesinin ne olduunu soruyor.Ebu Bekir ahadet getirdii iin hakk demektir szyle cevaplyor. Buhaktan, hazineye zekat demeyi kastediyor. Bu ictihadn tutarszlortada. mer dnyor ve peygamberin hadisini tartyor Ebu Bekirle:Mslman durum dnda ldrlemez: Zina yapan, imana irtad den


24/81

(islamdan geri dnen) veya haksz yere kii ldren iin kssas. mer,ahed edenlerin, iman inkarn grmeye alyordu. Namaza gidiyorlar,ramazan orucu tutuyorlar, yapabilecek gc olanlar hacca gidiyorlar,araya vasita koymadan muhta olana zekat veriyorlar. Bu durumda kapahite inkara almyor. Ve zannediyoruz ki, alsa, kabul kaps

phesiz ok dar olacaktr. Byle bir durumda bizim iin ok daha dardr.Dahas, tm inkarla mnkir oluyoruz. nk biz tamamyla Ebu Bekirinldrtt insanlarn yaptn yapyoruz. Zekatmz, tmyle onlarndedii gibi, ihtiyac olana dyoruz. Hazine bakanl veyacumhurbakan gibilerine demiyoruz. Ebu Bekir onlarla savat veldrd. Olabilir, bazlar da militanlarn ve katillerini zerimizesalabilir. Onlarn yannda sesimizin sonuna kadar bararak ehadetgetirmekte bize fayda vermez. Dinin esaslarna ballmz zerineyemin etmek de.

Dinimizde peygamberden baka merkez olmadn dnmeseydik, Ebu

Bekirin ictihadlarnn kendisinden sonra gelenleri balamadngrmeseydik, biat edilmesi iin kapal zarfta isim yazlmasnn ondansonra kullanlmadnn bilmeseydik, tm bunlar olmasayd, islamn hakolduuna imanmz olmasayd, Kurann hak, peygamberlerinpeygamberlerin peygamberlii hak ve dier insanl hak grmeseydik,bu konular tartmazdk. Uzatmazdk ve Ebu Bekirin kendi asndanhakl olduunu syler geerdik. Elbette, eer, durumu baka bir adan,siyaset asndan tartsaydk. nk, slam devleti, temelleri sabit, malibnyesi gl ve lkeleri fetheden bir devlet haline getirmek iin byleyapt. Dinsizleri islam yapmak, imansz yola getirmek iin deil. Yanibunlara kar sava din sava deil, hazine sava, siyaset sava,devlet karlar sava idi. Ebu Bekir siyaset iin ictihad yapt ve kendiasndan phesiz isabetli idi. Dinde ictihad etti ve grne gre ikiiyilik yapt. Bizim grmze gre ise bir iyilik: Siyasetin ve siyasikarlarn dinin kurallar ve aslyla attn gsterdi. Bu atmada,siyaset iin, gzn krpmadan dini kurallar, merin itirazna ramenbir tarafa itti. Grld gibi bizim tezimizi ispatlamaya yardm etti.Yani, Ebu Bekirin yapt iyilik tmyle bize aittir, onun ictihadlarndinin asli leri arasnda grenlere deil. Ebu Bekirin karar siyasi idi,dini deil. Dier bir anlamda, laik idi, din ve siyaseti ayryordu.Sonularda zorlamayla ictihadda zora ulamak istemiyoruz.Hatrlattklarmz ve anmakta olduklarmz, sahabelerin isimlerindekutsallk grenlerin, yaptklarnn tartlmasn haram sayanlarn, dinadna yrtlm olan siyasi gereklerin aa kmasn istemeyenlerinlanetlerinin zerimize yamas iin kafidir.

Yine de Resul ul-Kerimin bir hadisini hatrlatalm: Amar bin Yasar, birzalim grup tarafndan ldrlecektir. Bu hadis basit ve belgelidir. Onuniindir ki Amar ldrldnde herkes hatrlyor. Alinin ordusuhatrlayarak zlgt ekiyor. nk Amar Muaviye ldrd. Bylecehadise gre zalim oldu. Muaviyenin zalimliinin peygamber hadisiyleispatlanmas Ali ordusunca kutland.

Muaviyenin ordusu da hatrlyor ve sarslyor. Sorunlar kyor. Tedirginolan ordu, kurnaz Muaviyeni cevab gelene kadar sakinlemiyor. Nihayetdzenbaz siyasetinin cevab yetiiyor: onu, dinden kartanlar, hariciyapanlar ldrtt. Yani Aliciler. Ordu sakinleiyor ama, ben, aradan bu


25/81

kadar yl getikten sonra, hala durumu nemli gryorum. Bu kadaryldan sonra okuyunca sarslyorum. Ak ki, eer peygamberiyalanlamayacaksak, iki gruptan biri zalimdi. Eer, hadisin grntsnehak verirsek, Muaviyenin ordusu iin zalim hkmn veririz. Ve Muaviyezalim olur. Sahabelerden Amru bin Aas zalim. Mervan bin Hakem zalim.

Abdullah bin Amar zalim. Ve bakalar ve bakalar. Eer Muaviyeninyorumuna hak verirsek, baka bir takm islam bykleri zalim oluyor. Ki,ilerinde imam Alinin de olduu bu kiilerin isimlerini zulmle-zalimlikleeletirmeye dilim varmyor (24).

Ebu Bekirin ictihadlar karsnda kar ictihadla durduk. Amaaktaracamz olay iin ictihad aamayacaz. te baz islam bykleri:Vasl bin Ata. Muttezile imam ve fkh Amru bin Abid Mehur Hepinizav peindesiniz, Amru bin Abid hari szyle halife Mansuru aalayanEl-Zahid El-Vara. Bunlar akllarnn yularn zp serbest brakmadabizden iyi idiler. Dindar, fkh ve alimdiler. Cemel vakasnn sahipleri

olan iki grubu da reddettiler. Sffn taraflarn da dedilerki: Talha,Zubeyr ve Alinin ahitlikleri, bir ba bakla iin bile kabul olunamaz. [4]

Bu szleri ne inceliyoruz ne de tartyoruz. Peygamberin yoldalarneden byle blnp birbiriyle savayor, birbirine kafir diyor,yorumlamyoruz. Yani ictihad yapmyoruz. Sadece geerkenhatrlatyoruz. Asr asrla, atmosferi atmosferle, fikri fikirlekarlatryoruz.

Halbuki, halife mer, metinde ictihad olmaz veya metnin varldurumunda ictihad olmaz, eklinde bildiimiz ve bal olduumuz

anlayla eliiyor. slamda genel kabul gren anlay yle: Eer ki konuhakknda metin (Kuranda, snnete vb.) varsa ve aksa ictihad olmaz.yi ama, merin ictihadlar, ksaca sylersek, yorum veya metnin birksmn tadil deildi. Aksine, metinle elikiye uzand ve metni ortadankaldrmaya vard. Ve sahabelerden hibiri bu ictihadlara kar kmad.Denebilirki, islam tarihinin tmnde, hem devlet hem de din adamolarak mer einde kimse bilmiyoruz. O kendi nefsi zerinde gerektenkat idi. Bu nedenle reaya onun katln kabul etti. Onun hakl olduuna,dnyadan ok dine bal olduuna gveniyorlard. Ondan nce veyaondan sonra onun gibi hakim bilinmedi. Onun iindir ki, herkes, onuntarafndan yarglanmay iine sindirdi. Kazanlarn muhasebe etmesine,ihtiyalarndan fazla olan olmasna, keyfe yneldiklerinde veya sapmayaeilim gsterdiklerinde zerlerine bask yapmasna ses karmadlar. O,hata yapyor ve hatalarndan reniyordu. Adnn byklnn arkasnasnmyordu.

te, o, Amar bin Yaserin Kufe valiliine atyor. Uzun srmeden grndki, dine uygunluk, zorunlu olarak dnya ilerine uygunluk demekdeildir. ktidarn meydan, siyasetin svarisi var. Din adamnn svariolmas zorunlu deil. Bu durumda, onu hemen geri ekti. Emsal El-Mueyra bin aabe, Yezid bin Ebi Sufyan ve Muaviye bin Ebi Sufyanatad. Ebazrn vali olmasn reddetti. Hemde bunun iin zayf olduunuyzne syleyerek. Zayf olan valilik yapamaz. nan merdiveninde nekadar basamak ilerlemi olursa olsun gerekesiyle. Din ayr bir sahadr,devlet ayr bir sahadr. kisi bir araya geldiinde, ki nadiren byle olur, okamildir. Ama, ayrldklarnda, ki ounlukla ayrlrlar, her sahann adam


26/81

bakadr. Her meydann svarisi bakadr. Siyaset adam iktidarauygundur. Din adam ise inanc korumak iindir. Sadece mer ikisini birarada toplayabilmi.

Gariplie bakn, mer bugn islamda en ok terkedilenlerden. Brakn

ona yaklamay, onun anlmasndan rperiyorlar. Halbu ki, mer,kiiliiyle, din ve devletin birlii tezine gl bir dayanaktr. Yine deondan kayorlar. Sebepleri var. Hem de rktc. Bununla ictihadlarnkastediyoruz. mer konusunu hatrlatmamza sebep olan, onu tmdierlerinden ayran zelliidir. mer, daha nce andmz gibi, Kuranmetnin varlyla ictihad etti. Zamanmzdaki takafallar iin uygun olan,gzel dayanaklar bularak Kuranla eliti. Ki, kakafallarmz bunlarnnnde durup uzun uzun dnsnler diye. Onlar dnrken, bizayrntlarn hatrlatmaya geiyoruz. Belki, kalplerini geniletmeyeyardm eder. Dnsnler ki akl nakili geti. Ve dnce kafirliksulamalarn kesinlikle geti.

Onlara sunacamz sunmadan nce, biraz sorarak okayalm. Mslmanbir lkede, islam bir hakimin bilgisi dahilinde, Kuran metniyle elienfetva verildi ve onu fesheden, yani Kuran metnini devre d brakankurallar uyguland diye bir hatrlatma yaparsak grn ne? Dikkatederseniz, olay zelletirmiyoruz (kim olduunu sylemiyoruz) veayrntlandrmyoruz. stelik bu fetva, hayat gerei metni atnda veonunla artk mantk yrtlemiyorsa metinle elime olur, haramdeildir diye hatrlatma yaplarak verildi. Belki ardlar, belkidnyorlar, belki de bize kfrl bir cevap vermede kesinler. Onlarkendilerine hakim olmaya aryoruz. Yava olun ve ok dnn. Biz

halife mer bin Hatabdan bahsediyoruz. O ne iyi bir rnektir. Byk dinaliminin, son yllarda yazd kitaplarn en zarif ve en nemlisi olandabelirttii gibi. Alim, Dr. Abd El-Menaam El-Nemr, kitabi ise El-ctihad.zerinde konutuumuz Kuran metni ise kalpleri kazanma pay ile ilgili.te size Dr. El-Nemrin yazd [5]:

Kalpleri kazanma paya: Bu pay ki zerine, Kuran Kerimin zekatdatm ayetinde (Ayet-i Tevzia El-Zekat) metin var: Sadaka,fukaralarn, zavalllarn ve onlara hizmet edenlerin (alanlarn) vekalpleri kazanlmas gerekenlerindir" El-Tvbe/60. Resul (S.A.S.) onlara(zekat) veriyordu. Onlar kafirlerdi veya gerekten islama bal deillerdi.Sallantl idiler. Kalplerini kazanmak iin. nsan insana hkmetmeyisalar dncesiyle. Mslmanlarn onlarla atmas (er) kafidir,kalplerini ve gnllerini kazanmak, dahas hac etmelerini ve islamolmalarn salamak iin vermek (lazm) dr. Said bin El-Musib, Safyanbin Umeyyeden aktaryor ve diyorki: Resul l-Allah bana (zekat) verdimi, herkesten ok ben onu sevmezdim. Hala veriyor. Artk onu en okseven kii ben oldum. Ebu Bekir (Allah ondan raz olsun) in bana,Resulun bana gelen geldi. Ayine bin Hasan ve El-Akra bin Habisgeldiler ve Ebu Bekire sordular. Ya Resul Allahn halifesi, yanmzdaorak bir toprak paras var. Ebu Bekir tarlay onlara ikta etti (kesti,verdi). Onlarn kalpleri kazanlmas gerekenler olduu dayanayla.Onlara bu konuda yaz yazd, zerine ahitlik etti (imzalad). mer hazrdeildi. mzalamas iin mere gitti. mer buna iddetle kar kt.Yazy sildi. Islk alarak onlara kfretti. Ve onlara ekledi: "Resulallahsizi kazanmaya alyordu. nk o gnler islam zayft. Ama Allah


27/81

islam zenginletirdi, glendirdi. Gidin iinize bakn. Siz onugzetmezseniz, Allah da sizi gzetmez. Bylece kalpleri kazanmapayn, hemde henz halife olmamken kaldrd.

te ahit: mer. O Resul dneminde ve Ebu Bekir halifeliinin bir

ksmnda geleneklemi olan ve Kuranda bulunan bir hkm durdurdu.Onlara verme sebebinin artk geerli olmad ictihadna dayanarak.Yani, artk vermeye gerek yok. Karar ve kurallar, sebebine, varlna vedayand eksenin deimesine gre deiiyor. Bildiimiz gibi, mer(A.O.R olsun) eylemin snr, metnin snr ve grnts nnde donmuolarak durmuyor. Aksine sebebine ve artlarna dayanyor. Sylenmekisteneni anlayarak ictihadla karar veriyor. slamn artlar nda:slam kuvvetli olunca, bunlarn kalbini kazanmaya ihtiyac yok diyor.

Byk alimin szleri mantkl, ak ve anlalr. Haliyle, bu szlerinzerine mantkl, ak ve anlalr bir soru ina edilebilir: meri taklit

etmek bize cahiz mi? Eer artlar kalmadysa veya sebepleri deitiyse,Kuran metnini mer gibi rafa kaldrmak veya onun varlyla ictihadetmek bize der mi? mer bir insan olarak Allahn kelamn tatilediyorsa ve kimse onu kafir demiyorsa, bu olay nasl aklayacaksn?

Sorular zor. Cevaplar tehlikeli. Cevaplarn hatrlattklar daha da tehlikeli.slam iin deil, aksine kalpleri ve beyinleri kilitli olanlar iin. Kilidi bilen,ama anahtarn inkar eden akllar iin. Bunlardan korkanlar iin. Bizzihinlerindeki prangay gryoruz. Onunla kendilerini balamlar. Eer,merin yapt kabul edilebilir derlerse, sorun orda bitmeyecek.Tartma, din kurallarna, rettii ak olan eylere varacak. Bu

tartmalarda emsal tekil edecek. rnein, Kuran metninde pheyeyer brakmayacak kadar ak olan sabit hudut tartmasnda olduu gibi.

Eer byle birey sylerlerse ok houmuza gider. Onlarla gemitecrbemize gre beklemediimizin olabileceini varsayalm. Bylednrsek, iyimserlikten ne zararmz olur? Hsn zannmzla ne hasarederiz? Onlardan prangay ekip koparrsak ne iyi olur.

imdi de onlar, merin ictihadlarnda karlatmz bir baka rneehavale edelim. mer bu ictihadda, sabit snrlardan birini kaldrd (tatiletti). O, hrszlk snr (had) idi. Eer hrsz muhtasa had geerli deil

dedi. Sonra da bu snrn uygulanmasn, ktlk ylnda (alk ylnda) tmtopluma ynelik olarak durdurdu. Bu ictihad sunmadan nce, bazfkhlarn iddialarna cevap verelim. merin ictihadlar onlar rahatszediyor. Onun iin merin byle ictihadlar yok diye fetva verdiler. Bunlargerekle eliiyor dediler. Byle diyenler zannediyorum ki kendilerindenbaka kimse okumuyor, kimse tarihi bilmiyor. Onlardan baka mslmanyok. Baz tarih kitaplarnn yasaklanmasyla gerek kaybolacakzannediyorlar. Veya, amaca giden yolda, yalan dahil her ara mbahtrzannediyorlar.

Buna bir rnek, Prof. El-Hamza Dabsn, Fasl bakanla rportajndahatrlattdr. Bu tartma-rportaj Nur gazetesinde yaynland.Gazetenin yayn ynetmeni Prof. Hamza, bakan sktrmak niyetiyle,Fasta eriat hududunun uygulanmasndan vazgeme sebebini sorunca,bakan cevap verdi: Haddin tatili (kaldrlmas) ictihaddir. Bunun iin


28/81

gemi rnekler var. merin alk ylnda hrszla haddi tatil etmesindetemsil olunan (ictihadlar) var. Prof. Hamza hemen karlk verdi.(Sylemesi uygun deil ama, aka yalan syledi): mer hrszlkhaddini uygulamad, nk alnann tutar yeterlilikten (ceza iin gerekliasgari tutar seviyesi) azd. Gerekte ise, merin haddi tatil ettii olay,

mam Malikin El-Mevta isimli kitabnda belgelendii gibi, DEVEninalnmasyla ilgiliydi. Ve asgari seviyenin ok ok stnde idi. Arapinsan, byle durumlarda aknln dile getirmek iin alarsan deveal der.

Dier rnek, baz fkhlarn snneti zerine tereddtleridir. Kendiniislamc olarak nitelendiren biroklarnn kitaplarndaki makalelerdededikleridir: Onlara gre, mer haddi tatil etmedi, aksine artlarnkoydu. Snrn varln, en asgari hayat ve geim artlarna grebelirledi. Buna cevabmz kolaydr. Yalnlarnn akl grnyor.nk, mer ictihad ettiinde, nnde varolan iki eyden fazla deildi.

Birincisi, herhangi bir art belirtmeksizin, hrszlkta eli keserek cezangren Kurann ak metni, ikincisi, islamclarn doru kabul ettiihadis kitaplarnn bize aktard szl ve eylemli snnetler. Bu kitaplarnhepsine bavurduk. alnann asgari seviyesinin deerinin ne olmasgerektii konusunda eliki dnda hibir elikiye rastlamadk.Dzelterek bilgilerine sunalm. Zihinlerinde karan hatrlatalm.Fkhlarn and bu artlar, (yani asgari geim art vb.) merdensonra bir veya iki yzyl sonra konuyor. Onlarn ictihadlar, artlarhakkndaki tartmalar, hayat artlarnn deimesiyle karlatklarzaman ne zm bulduklarn temsil ediyor. Sabit olan eriat metninekar tavrlarn, gereki tavrlarn gsteriyor. Ve tm bunlar merdenok sonra geldi. mer, ictihadlarnda El-afai'in veya Ebi Hanife'ineserlerine dayanmyordu. Tersi doru oland. Onlarn ictihadlarna kapaan mer'in ictihadlaryd. O, temeli belirleyendi ve onlar art artrdlar.merin bu ictihadlar iin, Dr. Nemirin kitabna koyduklarn beraberokuyalm [6]: Hrszla had koymadan saknma. (Ceza vermektenvazgeme) bu ictihad, had koymada yenidir. mer hrszln hrszlarzerinde ispatlanmasndan sonra ictihad etti. Seferde ve savata deil,hazr (normal) durumda.

Yeniden Malikin El-Mevta da aktardklarna dnelim. Olay izleyelim.Hatab bin Ebi Baltann esirleri, Meineli bir adamn devesini aldlar.Keserek yzdler ve yediler. Sular sabitleti. mer ellerinin kesilmesiniemretti. Sonra kesilmesini durdurdu. Dnd. Onlarn hrszlkyapmalarna yolaan sebebi renmek istedi. Belki atlar. Sebebinirendi. Esirlerin sahibi olan Hatab artt. Hatab geldi. Ve mer onadedi ki: Siz onlar hem kullanyor hem de a brakyorsunuz, Vallahisana yle bir ceza vereceim ki arl seni actsn. Ve devenin iki katfiatn demeye mecbur etti. Hrszlarn ellerinin kesilmesini affetti.

mer bununla da kalmyor. Metnin nnde donmu olmay brakmanntesine gidiyor. Gryoruz ki, hrsz almaya iten ihtiya varsa cezauygulanmaz. te Hataba syledii son cmle Eer siz onlar kullanp abrakmasaydnz ve bunun sonucu olarak Allahn haram kldnyemeselerdi, ellerini kestirirdim.


29/81

Bylece, mer, bahsettiimiz muhtalara had uygulanmasndansaknmaya esas koydu, temel belirledi. Bu, ayetin uygulanmasnda yenibir grtr. te, burada Ayeti hatrlayalm: Hrsz kadn ve erkek(lerin) ellerini kesin. Suu iledikleri ksm. Allahn bir cezas olarak. El-Maide/38. Metinde hibir sebep veya art yok. mer ise kesmenin

sebeplerine, artlarna bakt, dnd ve metni zelletirmeye veyagrntsn terketmeye vard. Bu gr, merhum Dr. Muhammed YusufMusann dedii gibi, onu, alk ylnda da hrszlk haddini topyekundurdurmaya gtrd. Hazifede yapt gibi, sava seferinde iki huddurdurmaya gtrd. Hazifede yapt gibi, sava seferinde iki haddurdurmaya gtrd. Askerlerin ou imi ve sarhotu. ki ienlerehaddi durdurdu ve yle dedi: Emirinize (halifenize) kar kyorsunuzve dmanlarmza yaklayorsunuz. Bizi yensinler diye mi? Sonra,kimseyi krbalamasnlar diye cellatlara emir yaynlad. mektenvazgemelerini salayn. Had uygulamayn. Bize kzmalar, onlar,eytann oynamasna ve dmann yanna gemelerine srkleyebilir.

Bu durumda, haddi ortadan kaldrmyor. artlarndan dolay erteliyor.artlar ortadan kalkana kadar. Tm bunlar yeni kararlar iinictihadlardr. Daha nce szkonusu deillerdi. Resul ve Ebu Bekirgnlerinde yaplanlara aykr ynleri ak.

te grdklerimiz yle. mer ictihad etti ve Kuran metnine aykrolarak kalpleri kazanma pay lavetti. Muhta olanlara hrszlk haddiniuygulamay durdurdu. Sonra alk ylnda tatil etti (askya ald). Savataierek arho onlara krba cezasn kaldrd. Bunlara ek olaraksyleyelimki, snnetle eliti. Fetihilerin payna den toprandatmn ve ganimetin paylamn durdurdu. Dahas, kssasta eitlikkuralna aykr olarak, bir kiiye karlk grubu ldrtt. Btn bunlarsadece aktararak seyrediyoruz; sz konusu olaylarda koullarla ilgilibilinenlerin nda. Yorum yapmyoruz. Ancak, bu arada, iki nemligerei kefediyoruz: Birincisi, tahlil ve yorumda akln kullandmetinlerin grntsne taklp kalmad. Bir hakim olarak siyasette,toplumu ynetmede gereki idi. kincisi, adeletin metnin amac olduuidrakiyle, islamn cevherini ve ruhunu uygulad. Metinle elimesi adeletiindir. Gerek islam terazisinde, bu, metne ballk iin adeletin iiniboaltmaktan daha dorudur. Bu uygulamada soylu bir ruhtur.Grdmz ve duyduklarmzn talam ruhuyla en iddetli ekildeeliiyor. Onlarn donmu (domatik) metod ve tarzyla tmyleeliiyor. Metnin z deil grnts nnde duranlarla kkten atyor.

Diyebiliriz ki, mer zamannda yaasalard, onu, dinin zorunluretisiyle, eriatn zerinde phe edilmeyecek ve karanlk ynolmayan kurallaryla atmayla sularlard. Had Allahnhududlarndandr ve uygulanmas gereine phe yok derlerdi. Onunkarsnda, tekrar etmekten bkmadklar ayetlerle sesleriniykseltirlerdi. Allahn indirdikleriyle hkmetmeyenler, onlar kafirlerdir.Bu ayetlerin ini sebepleri zerine veya metnin amac nndedurmakszn.

Yoruma devam edelim. Belki meri rnek almann mmkn olduunuidrak ederler. ctihadlaryla at kap, grdmz ve kabul ettiimiz,onlarn ise grd ve inkar ettii ok ey iin geniliyor. Bu, onlara,snrl ve ak bir soruyu sormaya ynelme iznini veriyor bize: Sabit bir


30/81

snnetle, szl ve eylemli olsun, elimek caiz midir? Had uygulamayaskya almak veya kaldrmak caiz midir? Kuran metniyle elimek caizmidir? cevap verebileceklerini varsayalm. Birincisi, herey iin ve herzaman caizdir hkm vermek olamaz. Bu grte biz de onlarla hemfikiriz. kincisi, caizdir hkmn her zaman reddetmek olamaz. Bunda da

onlarla anlayoruz. Buna gerekemiz merin ictihadlardr. ncs,baz hallerde, zorunlu durumlarda, mantki ve ak sebeplerle, metninruhu ve nedenleriyle uygunluk iinde caiz olabilir. te bu cevapta, alan,uzun bir tartmaya yolaacak geniliktedir. Gr sunacaksn, karlkgelecek. Dayanak gstereceksin, kar dayanak karacaklar. ctihadictihada yolaacak. Ama her halkarda tartmadan bireyler kacaktr.Elbette tartma, kafirlik kfrn yzlere frlatmakszn srerse.Kendilerinin mslman, bakalarnn batl olduunu iddia etmeksizin,bizim kafir, zalim ve dinden ktmz sylemeksizin, hayallerinde olanagre, sadece kendileri islam, bizim hayatmzda cahilliktir, yani moderncahilliktir demesizin, bizim grdmz batl, onlarn grdkleri haktr,

fkhta ve tarihte grdkleri ilimdir, bizimki cehalettir, onlarn kiimamdr, bizimki kt bir taassubdur demeksizin.

Dnelim mere. Yaptklarnn bazlarna iltifat etmeden zerindengeebiliriz, ama, grmze gre, baladmz konunun yorumlanmasiin anahtar olan tehlikeli ve byk kararnn zerinde durmadan hayathikayesini geemeyiz. Konu, Osman dneminde yaanan byk fitne(kargaa)dr. Daha nce aktardk. Osmann lmyle bitti. Alinindnemi boyunca devam etti ve Alinin de lmyle bitti. te kitabonunla balattmz konunun yorum anahtar merin karardr.

mer, byk sahabeleri Medinede kalmaya mecbur kld. zni olmadanyolculua kmalarna yasak koydu. Onlara bu karar, kendileriyle birlikteolmay sevdii, onlara danmayla yolunu bulduu eklinde aklad.Gerekte ise sorun iktidar sorunu idi. Halkn onlara sempatiduymasndan korkuyordu. Halkn ilgisinin onlarn glenmelerine yolaacandan korkuyordu. Birok airetin blnmlnncanlanmasndan korkuyordu. Onlara snrl say ve miktarda erzak verdi.Ama onlardan nce bu snr ve yasaklar kendine uygulad. Haliyle, tmyaptklarn kabul ettikleri gibi, bu yasaklar da kabul ettiler. daredebelirleyici karar daima onun oluyordu. Onlar, bundan iddetle skldlar.Sonuna kadar holanmadlar. nsann bakalarna serbest braklannkendisine yasaklanmasndan nefret etmesi anlalr birey. Ama,merden sklmalar, merin kendi nefsine kar tavryla, ailesine,slalesine kar tavryla eliiyordu. nk ayn snrlar kendisi dahiltm yaknlarna koymutu. Bylece sknt, rzaya, sessiz direnie, sabrlabeklemeye imkan veriyordu. Nefretten, direniten, sklmaktanbahsederken hayalimizden uydurmuyoruz. Gerekleri inemiyoruz.

Buna delilimiz, Osmann halifeliinin banda ilk yaptdr. lk karar,sahabelerin Medine dna akmalarna, istedikleri yeri gitmelerine izinvermektir. Buna ek olarak, onlara verilenleri artrd. Yapt Osmanntabiatyla uyumuyor. Osmann verdikleri basit veya snrl eylerdeildi. Zbeyre alt yz bin, Talhaya yz bin dinar verdi. Anlalyorkikalplerini kazanmak istiyordu. ctihadlarnn onlarn ictihadlarylaelitiini biliyordu. nk onlardan kabul yeri bulmayacak tavrlarsergiliyordu. Uzaklara gitmeleri karnayd. Verilenleri kabul etmeleri,


31/81

onlarn, bakaldrmalarna veya hatta kzmalarna engel oluyordu.Haliyle, kendilerine verilenin aynsnn oluna verildiini veya eitliblgelerde eyey topran Beni Umeyyaya verildiini duyduklarndabirey diyemediler. Bylece ilk bata herhangi bir eye nem vermediler.kp blgelere daldlar. Akla hayale gelmeyen eyleri kabul ettiler.

Dnyay snrsz kabul edince, phesiz, inan az ya da ok azalr. Ama,birincisini nasl kabul ettiler ve ikincisini nasl azalttlar, gel benimle veizle. zle benimle, isimleri nurlu olan, daha dakik bir syleyile nur saanbyk sahabelerden beinin servetlerini. Bunlarn hepsinin dorudancennetlik olduunu hatrlataym [7]. Onlar, merin hilafeti onlarlasnrlad alt kiidendirler. Onlardan birisi halife seilmi. te onlar,Osman bin Affan, Zubeyr bin Avam, Saad bin Ebi Vakkas, Talha binAbidallah (Ubeydullah), Abdulrahman bin Avf. Bu alnt gvenilir vebelgeli bir kitaptan. bn Saadn Byk Tabakalar kitabndan.

bn Saad belgeleyerek ne diyor izleyelim: ldrld gn, halife

Osman bin Affann kiisel hazinesinde 30 bin-bin (25) dirhem ve 500dirhem ve 150 bin

İslamda kayıp gerçek - farac el fuda

Documents