ispitni katalog iz latinskoga jezika (osnovna razina)
TRANSCRIPT
�Ispitni katalog za državnu maturuu školskoj godini 2013./2014.
LATINSKI JEZIK
oSNoVNA RAZINA
LAT osnovna 2014.indd 1 1.10.2013 12:03:03
�
LAT osnovna 2014.indd 2 1.10.2013 12:03:03
�
SadržajUvod.....................................................................................................................51. Područja ispitivanja.................................................................................52. Obrazovni ishodi.......................................................................................53. Struktura ispita ..........................................................................................7 3.1.Uvodnidio–nevezanizadatci.................................................7 3.2.Proza–zadatcivezaniuzproznitekst...................................84. Tehnički opis ispita ...................................................................................9 4.1.Trajanjeispita.................................................................................9 4.2.Izgledispitainačinrješavanja.................................................9 4.3.Pribor................................................................................................95. Opis bodovanja .........................................................................................9 5.1.Vrjednovanjeprveispitnecjeline...........................................9 5.2.Vrjednovanjedrugeispitnecjeline.........................................96. Primjeri zadataka s detaljnim pojašnjenjem ............................10 6.1.Primjerzadatkavišestrukogaizbora...................................10 6.2.Primjerzadatkadopunjavanja...............................................10 6.3.Primjerzadatkakratkogaodgovora....................................117. Priprema za ispit .....................................................................................128. Dodatci .........................................................................................................12 8.1.Predmetnecjelinekojeseispituju.......................................12 8.2.Propisaniminimalnivokabularza školskugodinu2013./2014......................................................14 8.2.1.Popisostalihriječičijeznačenjetrebaznati..........24 8.3.Popisodabranihizrjekaiposlovica......................................25 8.4.Popisodabranihkratica...........................................................27
LAT osnovna 2014.indd 3 1.10.2013 12:03:03
�
LAT osnovna 2014.indd 4 1.10.2013 12:03:03
�
Uvod Latinskijezikjenadržavnojmaturiizbornipredmet,aučeniciklasičnihgimnazijamogu,premaosobnomizboru,kaoobvezniispitdržavnematureumjestoispitaizstranogjezikapolagatiispitizLatinskogiliGrčkogjezika.IspitnikatalogzadržavnumaturuizLatinskogajezikatemeljnijedokumentispitakojimsejasnoopisuještoćeseikakoispitivatinadržavnojmaturiizovogapredmetauškolskojgodini2013./2014.Ispitnikatalogsadržisvepotrebneinformacijeidetaljnapojašnjenjaooblikuisadržajuispita.Njimesejasnoodređuještoseodpristupnikaočekujenaispitu.IspitnikatalogusklađenjesodobrenimdvogodišnjimNastavnimplanomiprogramom1izLatinskogajezikauopćim,jezičnimiprirodoslovno-matematičkimgimnazijama.Ispitnikatalogsadržiovapoglavlja:1.Područjaispitivanja2.Obrazovniishodi3.Strukturaispita4.Tehničkiopisispita5.Opisbodovanja6.Primjerizadatakasdetaljnimpojašnjenjem7.Pripremazaispit.Uprvomeidrugomepoglavljučitateljmoženaćiodgovornapitanješto se ispituje.Uprvomesupoglavljunavedenapodručjaispitivanja,odnosnoključnevještineizovogapredmetakojeseispitujuovimispitom.Udrugomejepoglavlju,krozkonkretneopiseonogaštopristupniktrebaznati,razumjetiimoćiučiniti,pojašnjennačinnakojićesenavedenaznanjaivještineprovjeravati.
1GlasnikMinistarstvakultureiprosvjete,broj1,Školskenovine,Zagreb,1994.
Treće,četvrtoipetopoglavljeodgovarajunapitanjekako se ispituje,aunjimasupojašnjenistrukturaioblikispita,vrstezadatakatenačinprovedbeivrjednovanjapojedinihzadatakaiispitnihcjelina.Šestopoglavljesadržiprimjeresvihtipovazadataka.Sedmopoglavljeodgovaranapitanjekako se pripremitizaispit.Utomsupoglavljusavjetikojipristupnicimapomažuupripremiispita.Dodatcisupriloženisistomsvrhom.
1. Područja ispitivanja IspitomizLatinskogajezikanaosnovnojraziniprovjeravajuseovaključnaznanjaivještine:• razumijevanjeizvornogatekstapisanogalatinskim
jezikom•ovladanostgramatičkimstrukturamalatinskoga
jezika•poznavanjeosnovnogavokabulara• poznavanjecivilizacijskepozadinelatinskogajezika
(rimskekultureicivilizacijetenjezinihtekovina).
2. Obrazovni ishodi Uovomesupoglavljuzasvakopodručjeispitivanjaodređeniobrazovniishodi,odnosnokonkretniopisionogaštopristupnikmoraznati,razumjetiimoćiučinitikakobipostigaouspjehnaispitu.Razumijevanjeizvornogatekstapisanogalatinskimjezikompodrazumijevadapristupnikzna,odnosnomože:•prepoznati,identificirati,razlikovatiipovezati
gramatičkestruktureutekstu• razlikovatiodnoseunutarrečenice• prepoznatiporukuirazumjetisadržajteksta
LAT osnovna 2014.indd 5 1.10.2013 12:03:03
�• prevestitekstspomoćukomentara.Ovladanostgramatičkimoblicimaistrukturamapodrazumijevadapristupnikzna,odnosnomože:• prepoznatiirazlikovatiklasičniitradicionalniizgovor•primijenitipravilanaglašavanjariječi• prepoznatiiprimijenitiosnovemorfologijete
prevestiinavestitraženeoblike:–imenice(pravilneičešćeiznimke)–pridjeve(pravilnuinepravilnukomparaciju)–zamjenice(osobne,povratne,posvojne,povratno--posvojnu,pokazne,odnosne,upitneineodređene)–zamjeničkepridjeve–brojeve(glavneiredne)–glagole(oblikeprezentske,perfektneiparticipske
osnove,verbadeponentiaisemideponentia,verbaanomala–esse,possum,prosum,fero,eo,volo,nolo,malo)
–priloge(komparaciju)• prepoznatiiodreditistruktururečenice
–funkcijeriječiinjihoveodnose–razlikuustrukturiaktivneipasivnerečenice
• vladatisintaksomglagola–prepoznatiiprevestikonstrukcije–AcI,NcI,
perifrastičnukonjugacijuaktivnuipasivnuteablativapsolutni
–prepoznatiiprevestiglagolskaimena–gerund,gerundiv
–prevestikonjunktivunezavisnimrečenicama• vladatisintaksomzavisnerečenice
–prepoznatiupitne,namjerne,vremenske,uzročne,posljedične,pogodbene,dopusneiodnosnerečenice.
Poznavanjeosnovnogavokabularapodrazumijevadapristupnikzna,odnosnomože:• prevesti(navestiznačenje)riječiizpropisanoga
vokabulara• prevesti(navestiznačenje)riječikojeproizlazeiz
propisanogavokabulara• prepoznati,razlikovatitenavestisinonimei
antonimeriječi• prepoznatietimologijuriječi• uočitilatinskikorijenusuvremenojriječi.Poznavanjerimskekultureicivilizacijepodrazumijevadapristupnikzna,odnosnomože:• navestiiopisaticivilizacijskeokolnostipovezanesa
sadržajemknjiževnogatekstaiokolnostiukojimajetekstnastaoteprepoznatiinavestipoznatesentencijeautora
• navestiiopisatinajvažnijelikoveizrimskemitologijetelegendeizrimskepovijesti
• prepoznati,navestiiopisatiobilježjarimskesvakodnevice(obitelj,odjeća,obrazovanje,običaji,zanimanja,stanovanje,kalendar,imenainjihovekratice,npr.Cn.zaGnaeus)
• prepoznati,navestiiopisatirimskonaslijeđe(tragoveantikenakonpadaCarstva,odabraneizrjekeiposloviceteostalekratice,npr.P.S.zapostscriptum)
• prepoznatiinavestiobilježjarimskepolitičkeikulturnepovijesti(npr.,obilježjaarhitektureiumjetnosti)
• navestitermineipojmovekojiproizlazeizcivilizacijskihsadržaja(npr.,atrij,Kalende,konzul...)tenjihovrječničkioblik.
LAT osnovna 2014.indd 6 1.10.2013 12:03:03
�3. Struktura ispita IspitizLatinskogajezikanaosnovnojrazinisastojiseoddvijucjelina.Utekstukojislijedidetaljnojeopisanastrukturasvakeispitnecjeline.
3.1. Uvodni dio – nevezani zadatci Prvidioispitačini20zadatakakojimeđusobnonisupovezani.Odtogaje10gramatičkihzadataka,5zadatakaizvokabularatepreostalih5izkultureicivilizacije.Svigramatičkizadatciproizlazeiznekerečenicenalatinskomejeziku.Zadatcimogubitizadaninalatinskomeilihrvatskomejezikusponuđenimodgovorimanaistimjezicima.Zadatcikojisuzadaninahrvatskomejezikupodrazumijevajuuporabuirazumijevanjeuobičajenelatinsketerminologije(npr.,singular)ikratica(npr.,konj. plpf. akt.;AcI).Strukturaprveispitnecjelineprikazanajeutablici1.
LAT osnovna 2014.indd 7 1.10.2013 12:03:04
�Tablica 1. Struktura prve ispitne cjeline
PODRUČJE ISPITIVANJA BROJ ZADATAKA VRSTA ZADATAKA BODOVI PO ZADATKU
UKUPNI BROJ
BODOVA
gramatika 105zadatakavišestrukogaizbora,5zadatakadopunjavanjailikratkogaodgovora
2 20
vokabular 5 5zadatakadopunjavanjailikratkogaodgovora 1 5
kulturaicivilizacija 5 5zadatakavišestrukogaizbora 1 5
3.2. Proza – zadatci vezani uz prozni tekst Drugidioispitačinilakšiizvorniproznitekstdužinedo10redaka,ovisnooprocijenjenojtežini.Uztajtekstvezanoje30zadataka.Odtogaje15zadatakaizrazumijevanjateksta,5zadatkaizgramatike,3zadatkaizvokabularai7zadatakaizkultureicivilizacije.Strukturadrugeispitnecjelineprikazanajeutablici2.
Tablica 2. Struktura druge ispitne cjeline
PODRUČJE ISPITIVANJA BROJ ZADATAKA VRSTA ZADATAKA BODOVI PO ZADATKU
UKUPNI BROJ
BODOVA
razumijevanjeteksta 154zadatkadopunjavanjailikratkogaodgovora,11zadatakavišestrukogaizbora
3 45
gramatika 5 5zadatakadopunjavanjailikratkogaodgovora 2 10
vokabular 3 3zadatkadopunjavanjailikratkogaodgovora 1 3
kulturaicivilizacija 74zadatkavišestrukogaizbora,3zadatkadopunjavanjailikratkogaodgovora
1 7
LAT osnovna 2014.indd 8 1.10.2013 12:03:04
�4. Tehnički opis ispita 4.1. Trajanje ispita IspitizLatinskogajezikanaosnovnojrazinijepisaniitrajeukupno100minuta bezprekida.Pristupniksamraspoređujezadanovrijemeinijevremenskiograničentijekomrješavanjapojedinihdijelovaispita.Zavrijemetrajanjaispitapristupniknesmijenapuštatiprostoriju.
4.2. Izgled ispita i način rješavanja Pristupnicidobivajusigurnosnuvrećicuukojojjeispitna knjižicailist za odgovore.Odpristupnikaseočekujedapozornopročitajuuputekojećeslijedititijekomrješavanjaispita.Dodatno,uzsvakuvrstuzadatakapriloženajeuputazarješavanje.Čitanjeovihuputajebitnojerjeunjimanaznačeninačinobilježavanjatočnihodgovora.Zadatkevišestrukogaizborapristupnicirješavajuobilježavanjemslovatočnogaodgovora.SlovatočnihodgovoraobilježavajuseznakomX.Akopristupnikobilježivišeodnavedenogabroja,zadatakćesebodovatis0(nula)bodovabezobziranatoštojemeđunjimaobilježenitočanodgovor.Zadatkedopunjavanjaizadatkekratkogaodgovorapristupnicirješavajuupisivanjemtočnogaodgovoranapredviđenomjestokojejenaznačenouuputi.Prostorsnaznačenimbrojembodovapopunjavaocjenjivač.
4.3. Pribor TijekompisanjaispitaizLatinskogajezikadopuštenojerabitikemijskuolovkuplaveilicrneboje.Pristupnicinesmijurabitirječnike,gramatičkesažetkeniostalapomagala.Nijedopuštenauporabatehničkihpomagala.Tijekomtrajanjaispitanijedopuštenonapuštanjeprostorijeukojojseprovodiispit.
5. Opis bodovanja Uspješnimrješavanjemispitapristupnikmožeostvaritiukupno95bodova.
5.1. Vrjednovanje prve ispitne cjeline Bodovi:Točanodgovorzagramatičkezadatkedonosidvaboda,azazadatkeizvokabulara,kultureicivilizacijejedanbod.Ukupni broj bodova: 30
5.2. Vrjednovanje druge ispitne cjelineBodovi:Točniodgovoriizrazumijevanjatekstadonosetriboda,izgramatikedva,aizvokabularaikultureicivilizacijejedanbod.Ukupni broj bodova: 65
LAT osnovna 2014.indd 9 1.10.2013 12:03:04
�06. Primjeri zadataka s detaljnim pojašnjenjem Uovomesupoglavljuprimjerizadataka.Uzsvakiprimjerzadatkaponuđenjeopistevrstezadatka,točanodgovor,obrazovniishodkojisetimkonkretnimzadatkomispitujetenačinbodovanja.6.1. Primjer zadatka višestrukoga izbora Zadatakvišestrukogaizborasastojiseodupute(ukojojjeopisannačinrješavanjazadatkaikojajezajedničkazasvezadatketogatipaunizu),osnove(pitanja)tečetiriju ponuđenih odgovoraodkojihjejedantočan.U sljedećem zadatku od više ponuđenih odgovora samo je jedan točan. Točan odgovor morate označiti znakom X na listu za odgovore.
AccaLarentiaFaustuliest:A.materB.sororC.uxorD.puella
TOČAN ODGOVOR:COBRAZOVNI ISHOD: prepoznatiporukuirazumjetisadržajtekstaBODOVANJE:3boda–točanodgovor 0bodova–netočanodgovor,izostanakodgovorailiakojeobilježenovišeodgovora
6.2. Primjer zadatka dopunjavanja Uzadatkudopunjavanjapristupniktrebadovršitizadanurečenicuupisivanjempojmakojinedostajenapredviđenomjesto.Upridruženojuputinaznačenjenačinrješavanjazadatka.U sljedećem zadatku dopunite zadanu rečenicu upisivanjem sadržaja koji nedostaje.Odgovor upišite samo na predviđeno mjesto u ispitnoj knjižici.Ne popunjavajte prostor za bodovanje.Quisideraspectat,nonnegatdeumesse.Podcrtanariječurečenicipofunkcijije__________________.TOČAN ODGOVOR:direktniobjektOBRAZOVNI ISHOD: prepoznati,odreditistruktururečenice(funkcijeriječiinjihoveodnose;razlikuustrukturi aktivneipasivnerečenice)BODOVANJE:2boda–točanodgovor 0bodova–netočanodgovoriliizostanakodgovora
LAT osnovna 2014.indd 10 1.10.2013 12:03:04
��6.3. Primjer zadatka kratkoga odgovora Uzadatkukratkogaodgovorapristupniktrebaodgovoritiriječjuilijednostavnomrečenicom.Odgovortrebaupisatinapredviđenomjesto.Uuputijenaznačennačinrješavanjazadatka.U sljedećem zadatku odgovorite kratkim odgovorom (riječju ili s nekoliko riječi). Odgovor upišite samo na predviđeno mjesto u ispitnoj knjižici. Ne popunjavajte prostor za bodovanje.NapišitenalatinskomejezikupunimriječimakraticuS.P.Q.R._______________________________________TOČAN ODGOVOR:SenatuspopulusqueRomanusOBRAZOVNI ISHOD: prepoznati,navestiiopisatirimskonaslijeđe(npr.,tragoveantikenakonpadaCarstva, odabraneizrjekeiposloviceiostalekratice)BODOVANJE:1bod–točanodgovor 0bodova–netočanodgovoriliizostanakodgovora
LAT osnovna 2014.indd 11 1.10.2013 12:03:05
��7. Priprema za ispit Nastavniktrebapripremitipristupnikadauštokraćemvremenuiuzštomanjuuporaburječnikarazumijeiprevedezadanitekst,daprepoznajegramatičkeoblikeistruktururečenice,davladapropisanimvokabularomidarazumijecivilizacijskikontekst.Pristupniktrebatijekomškolovanjasvladatigramatičkeicivilizacijskesadržajeteusvojitivokabularučestalimponavljanjemriječi.Zausvajanjegramatičkihsadržajapreporučujeseizradbaparadigmi,uvježbavanjeoblikavišestrukimiredovitimponavljanjemterješavanjemrazličitihzadataka.Zastjecanjevještinarazumijevanja,analizeiprevođenjanepoznatihtekstovapreporučujeseredovitisamostalniradnatekstu.Topodrazumijevapronalaženjenepoznatihriječiurječniku,vođenjevlastitogarječnika,određivanjefunkcijesvakojpojedinojriječiurečenicitenakrajuprevođenjetekstanahrvatskijezik.Zausvajanjeirazumijevanjecivilizacijskihsadržajapreporučujesečitanjelektire(odlomciklasičnihtekstovauprijevodu),proučavanjepriručnikaizmitologijeipovijesti,gledanjedokumentarnihiigranihfilmovakojisebaveantičkomtematikom,posjećivanjezbirkiimuzejakojičuvajuantičkubaštinuteposjetiantičkimlokalitetimaunajbližojokolici.Akosepristupnikslužiinternetom,savjetujeseprovjeravaljanostipodataka.PristupnicisemogupriprematizadržavnumaturuizLatinskogajezikauporabomudžbenikaipriručnikaodobrenihodMinistarstva znanosti, obrazovanja i športa,atosu:•ORBISROMANUS1,udžbenikzapočetnoučenje
latinskogjezikauosnovnojškoliigimnaziji,DamirSalopek,ZlatkoŠešelj,DubravkoŠkiljan
•ELEMENTALATINA,udžbenik,Osnovelatinskogjezikaza1.i2.razredgimnazije,OtonGorski,VeljkoGortan,PavaoPauš
•LINGUAELATINAEELEMENTA,udžbeniklatinskogjezikazagimnazije,1.i2.godinaučenja,JadrankaBagarić
•LINGUAELATINAEELEMENTA,radnabilježnicauzudžbeniklatinskogjezika,1.i2.godinaučenja,JadrankaBagarić
•HEREDITASLINGUAELATINAE,čitanka,udžbeniklatinskogjezikaza1.i2.razredgimnazije,1.i2.godinaučenja,ZvonimirMilanović
•HEREDITASLINGUAELATINAE,radnabilježnicalatinskogjezikaza1.i2.razredgimnazije,1.i2.godinaučenja,ZvonimirMilanović.
Pristupnicisezadržavnumaturutakođermogupriprematinasvimdostupnimtekstovimanalatinskomejeziku.Izvornilatinskitekstovidostupnisunawww.thelatinlibrary.comiliwww.fh-augsburg.de/~harsch/augustana.html.
8. Dodatci 8.1. Predmetne cjeline koje se ispituju Uzsvakujepredmetnucjelinuuzagradidefiniranoštoćeseispitivatinadržavnojmaturi.
GRAMATIČKI SADRŽAJI a) fonologija •izgovor(klasičniitradicionalni)•naglasak
b) morfologija nomina •imenice(pravilneisamočešćeiznimke)•pridjevi(samopravilnainepravilnakomparacija)
LAT osnovna 2014.indd 12 1.10.2013 12:03:05
��•zamjenice(osobne,povratna,posvojne,povratno-
-posvojna,pokazne,odnosne,upitne,neodređene)•zamjeničkipridjevi•brojevi(glavniiredni)
verba •obliciprezentskeosnove•obliciperfektneosnove•obliciparticipskeosnove•verbadeponentiaisemideponentia•verbaanomala(esse;possum;prosum;fero;eo;volo,
nolo,malo)
adverbia •prilozi(komparacija)
c) sintaksa
struktura rečenice •funkcijeriječiurečeniciinjihoviodnosi;aktivnai
pasivnarečenica
sintaksa glagola •konstrukcije(AcI,NcI,perifrastičnakonjugacija
aktivna,perifrastičnakonjugacijapasivna,ablativapsolutni)
•glagolskaimena(gerundiv,gerund)•uporabanačinaunezavisnimrečenicama(samou
prijevodu)
sintaksa rečenice •nezavisnaizavisne(upitne,namjerne,vremen-
ske,uzročne,posljedične,pogodbene,dopusne,odnosne)–samouprijevodu
VOKABULAR •poznavanjerječničkogaoblikariječi•poznavanjeznačenjariječi(sinonimiiantonimi)•poznavanjeetimologije
KULTURA I CIVILIZACIJA •rimskamitologijailegendeizrimskepovijesti•rimskapovijest(politička,kulturna)•rimskasvakodnevica(obitelj,odjeća,obrazovanje,
običaji,zanimanja,stanovanje,kalendar,imenainjihovekratice)
•rimskonaslijeđe(tragoviantikenakonpadaCarstva,izrjeke,poslovice,kratice)
LAT osnovna 2014.indd 13 1.10.2013 12:03:05
��8.2. Propisani minimalni vokabular za školsku godinu 2013./2014.Minimalnipropisanivokabularpomažepristupnikudausmjeripažnjunarječničkifondzakojisepodrazumijevadagajetijekomdvogodišnjegaškolovanjausvojio.Riječipropisaneovimpopisomnećesekomentirati.Sveriječiizvanovogapopisa,kojesepojaveutekstovimanaispitima,bitćekomentirane.
A
abdico,1.odrećisečegaaccipio,3.,-cepi,-ceptumprimitiaccuso,1.optužitiacer,acris,acreoštaracies,-ei,f.bojnired,bitkaadiuvo,1.,-iuvi,-iutumpomagatiadmiratio,-onis,f.divljenjeadoptio,-onis,f.posvojenjeadulescens,-ntis,m.mladićaedes,-is,f.kuća,hramaedificium,-ii,n.građevinaaedifico,1.graditiaër,aëris,m.zrakaes,aeris,n.mjed,bakaraestas,-atis,f.ljetoaetas,-atis,f.doba,razdobljeaeternus,3vječanager,agri,m.poljeaggredior,3.aggressussumnapastiago,3.,egi,actumraditiagricola,-ae,m.zemljoradnikalibidrugdjealienus,3tuđalo,3.,alui,altumhraniti,odgajatiamica,-ae,f.prijateljicaamicitia,-ae,f.prijateljstvo
amicus,-i,m.prijateljamo,1.voljetiamor,-oris,m.ljubavanima,-ae,f.dušaanimal,-alis,n.životinjaanimus,-i,m.duhannus,-i,m.godinaantiquus,3star,drevanaperio,4.,-rui,-rtumotvoriti,učinitipristupačnimaperteotvorenoappello,1.(+ak.)nazivati(nekoganečim)aqua,-ae,f.vodaara,-ae,f.žrtvenikarbitrium,-ii,n.sud,odlukaarbor,-oris,f.drvoargenteus,3srebrniarma,-orum,n.oružjears,artis,f.umjetnostater,atra,atrumcrnauctoritas,-atis,f.ugled,nagovaranjeaudacia,-ae,f.odvažnost,hrabrostaudax,-acissmion,odvažanaudio,4.čutiaugeo,2.,auxi,auctumuvećati,obogatitiaura,-ae,f.zrakaureus,3zlatanauris,-is,f.uhoaurora,-ae,f.zoraaurum,-i,n.zlatoautumnus,-i,m.jesenauxilium,-ii,n.pomoćavaritia,-ae,f.lakomost,pohlepa
B
barba,-ae,f.bradabarbarus,-i,m.barbarbeatus,3blažen
LAT osnovna 2014.indd 14 1.10.2013 12:03:05
��bellicosus,3ratoboranbello,1.ratovatibellum,-i,n.ratbenedobrobenignus,3dobroćudanbrevis,-ekratak
C
cado,3.,cecidi,casumpasticaedo,3.,cecidi,caesumsjeći,ubiticalceus,-i,m.cipela,čizmicacampus,-i,m.poljecandidus,3bijelcanis,-is,m.pascano,3.,cecini,cantatumpjevaticanto,1.pjevaticapillus,-i,m.kosa,vlascapio,3.,cepi,captumuzeti,osvojiticaput,-itis,n.glavacarmen,-inis,n.pjesmacarus,3dragcastra,-orum,n.tabor,utvrdacasuslučajnocasus,-us,m.pad,padež,slučajcausa,-ae,f.uzrok,razlog,predmetcedo,3.,cessi,cessumići,odlaziti;(+dat.)uzmicaticeleber,-bris,-breslavancelebro,1.slaviticeler,-eris,-erebrzcena,-ae,f.večeracertamen,-inis,n.natjecanje,borbacertus,3siguran,određen,pouzdanceteri,-ae,-adrugi,ostalicharta,-ae,f.papircibus,-i,m.hranacirculus,-i,m.krug,društvocivilis,-egrađanski
civis,-is,m.građanincivitas,-atis,f.grad,državaclamo,1.vikaticlarus,3slavan,jasanclassis,-is,f.mornarica,razredclaudo,3.,clausi,clausumzatvoriti,zakloniticlipeus,-i,m.štitclivus,-i,m.brežuljakcognosco,3.,-novi,-nitumspoznaticogo,3.,coëgi,coactumskupiti,prisiliticollum,-i,n.vratcolo,3.,colui,cultumštovati,obrađivaticoma,-ae,f.kosacommunis,-ezajedničkicompello,3.-puli,-pulsumnatjeraticoncordia,-ae,f.slogacondo,3.,-didi,-ditumosnovati,skrivaticoniugium,-ii,n.brakconiux,-ugis,f.suprugaconservo,1.sačuvati,spasiticonsilium,-ii,n.odluka,savjetconstruo,3.,-struxi,-structumsagraditi,napraviticonsuetudo,-inis,f.navika,običajconsul,-ulis,m.konzulcontio,-onis,f.skupštinaconvenio,4.,-veni,-ventumskupitisecopia,-ae,f.obiljecor,cordis,n.srcecornu,-us,n.rogcorpus,-oris,n.tijelocorrumpo,3.,-rupi,-ruptumuništavati,potkupiticotidianus,3svakidašnjicotidiesvakodnevnocrassutracredo,3.,-didi,-ditumvjerovaticremo,1.paliticreo,1.stvaraticresco,3.,crevi,cretumrasti
LAT osnovna 2014.indd 15 1.10.2013 12:03:05
��crimen,-inis,n.zločin,zlodjelocubiculum,-i,n.spavaonicaculmen,-inis,n.vrhcultus,-us,m.obrazovanje,nošnjacupido,-inis,f.željacupio,3.,-ivi(-ii),-itumželjeticurzaštocura,-ae,f.brigacuro,1.liječiti,brinutisecurro,3.,cucurri,cursumtrčaticursus,-us,m.tijekcustos,-odis,m./f.stražar,čuvar
D
de(+abl.)o,od,sadea,-ae,f.božicadebeo,2.,-ui,-itummoratidecerno,3.,-crevi,-cretumodlučitidecet,2.,decuitdolikujedeclaro,1.razjasniti,proglasitidecretum,-i,n.odlukadefendo,3.,-fendi,-fensumbranitidelecto,1.razveselitideleo,2.,-evi,-etumrazoritidens,dentis,m.zubdepono,3.,-posui,-positumodlagatidesidero,1.željetideus,-i,m.bogdexter,-t(e)ra,-t(e)rumdesnidico,3.,dixi,dictumgovoriti,rećidictator,-oris,m.diktatordies,-ei,m./f.dan,rokdigitus,-i,m.prstdignitas,-atis,f.dostojanstvodignus,3dostojandiligens,-ntismarljivdisciplina,-ae,f.red
discipulus,-i,m.učenikdisco,3.,didiciučitidiudugodiversus,3različitdives,-itisbogatdivido,3.,-visi,-visumdijelitidividuus,3razdijeljendivitiae,-arum,f.bogatstvodivus,3božanskido,1.,dedi,datumdavati,datidoceo,2.,-ui,-tumpoučavatidolor,-oris,m.bol,žalost,nevoljadolus,-i,m.lukavstvodominus,-i,m.gospodardono,1.darivatidonum,-i,n.dardormio,4.spavatidubito,1.sumnjatidubium,-ii,n.sumnjaduco,3.,duxi,ductumvoditidulcis,-esladakdux,ducis,m.vojskovođa
E
educo,1.odgajatiegens,-entissiromašanepistula,-ae,f.pismoeques,-itis,m.konjanik,vitezequus,-i,m.konjerro,1.lutati,griješitierror,-oris,m.pogrješkaetiami,takođerexemplar,-aris,n.primjer,uzorexerceo,2.,-cui,citumvježbati,bavitise(+ak.)exercitatio,-onis,f.vježbaexercitus,-us,m.vojskaexigo,3.ēgi,actumprotjerati,zahtijevati
LAT osnovna 2014.indd 16 1.10.2013 12:03:05
��existimo,1.smatrati,mislitiexitium,-ii,n.propastexitus,-us,m.izlazak,smrt,svršetakexpello,3.,-puli,-pulsumotjeratiexterus,3vanjski
F
fabula,-ae,f.pričafacio,3.,feci,factumčiniti,raditifama,-ae,f.glasinafames,-is,f.gladfamilia,-ae,f.obiteljfamosus,3glasovit,slavanfatalis,-esudbonosanfatum,-i,n.sudbina,udesfelicitas,-atis,f.srećafelix,-cissretanfemina,-ae,f.ženafenestra,-ae,f.prozorfera,-ae,f.zvijerferegotovoferreus,3željezanferrum,-i,n.željezofestus,3svečanfidelis,-evjeranfides,-ei,f.vjera,obećanjefilia,-ae,f.kćifilius,-ii,m.sinfinio,4.završitifinis,-is,m.granica,kraj,konacfirmo,1.jačatifleo,2.,flevi,fletumplakatiflos,-oris,m.cvijetflumen,-inis,n.rijekafluo,3.,-xi,-xumtećifluvius,-ii,m.rijekafocus,-i,m.ognjište
foedus,-eris,n.savezforma,-ae,f.oblikfortis,-ehrabarfortuna,-ae,f.sudbina,srećaforum,-i,n.trgfossa,-ae,f.jarakfrater,-tris,m.bratfrequens,-entismnogobrojanfrequento,1.čestoposjećivatifrigidus,3hladanfrons,-ntis,f.čelofructus,-us,m.plodfugio,3.,fugi,(fugiturus)bježatifur,furis,m./f.kradljivac
G
gemino,1.podvostručitigenitor,-oris,m.otacgens,gentis,f.pleme,narodgenu,-us,n.koljenogenus,-eris,n.rod,vrstagero,3.,gessi,gestumvoditi;bellumgerereratovatigigno,3.,genui,genitumroditigladius,-ii,m.mačgloria,-ae,f.slavagravis,-etežakguberno,1.upravljati
H
habeo,2.,habui,habitumimati;smatratihabito,1.naseljavatiheros,-ois,m.herojhiems,hiemis,f.zimahistoria,-ae,f.povijesthodiedanashomo,-inis,m.čovjek
LAT osnovna 2014.indd 17 1.10.2013 12:03:05
��honestus,3častanhonor,-oris,m.časthonoro,1.počastitihora,-ae,f.sat,vrijeme,dobahorrendus,3užasanhortor,1.poticatihortus,-i,m.vrthostis,-is,m.neprijateljhumanus,3ljudski
I
iaceo,2.,-ui,ležatiiacio,3.,ieci,iactumbacitiiamvećianua,-ae,f.vrataibiondjeignis,-is,m.vatraimmodapačeimperator,-oris,m.car,zapovjednikimperium,-ii,n.vlast,carstvoimpero,1.zapovijedatiimpugno,1.napastiincendo,3.,-di,-sumupaliti,raspalitiincipio,3.,-cepi,-ceptumpočetiincito,1.poticatiincola,-ae,m.stanovnikincolo,3.,-colui,-cultumnaseljavatiinfans,-antis,m.dijeteinfans,-ntis,m.dijeteinferus,3donjiingenium,-ii,n.ćud,svojstvo,duhingens,-entisgoleminimicus,-i,m.neprijateljinitium,-ii,n.početakiniuria,-ae,f.nepravdainiussubezzapovijediiniustus,3nepravedan
inopia,-ae,f.oskudicainsidiae,-arum,f.zasjedainstituo,3.,-ui,-utumustanovitiinsula,-ae,f.otok;gradskačetvrtintereo,-ire,-ii,-itumpropastiintermitto,3.,-misi,-missumprekidatiinterrogo,1.upitatiinvado,3.,-vasi,-vasumnapastiinvenio,4.,-veni,-ventumnaćiira,-ae,f.bijesirascor,3.ljutitiseiratus,3.ljutitatakoiubeo,2.,iussi,iussumzapovijedatiiudex,-icis,m.sudaciudicium,-ii,n.sudiudico,1.suditiiugo,1.spojiti,ženitiiuro,1.zakletise,prisegnutiius,iuris,n.pravoiussupozapovijediiustitia,-ae,f.pravednostiustus,3pravedaniuvenis,-is,m.mladićiuventus,-utis,f.mladostiuvo,1.,iuvi,iutumpomagati
L
labor,-oris,m.posaolaevus,3lijevilapis,-idis,m.kamenlapsus,-us,m.pogrješka,posrtanjelatus,3široklaudo,1.hvalitilavo,1.pratilegatus,-i,m.poslaniklegio,-onis,f.legija
LAT osnovna 2014.indd 18 1.10.2013 12:03:05
��lego,3.,legi,lectumčitati,skupljati,bratilevis,-elaganlevo,1.dići;odmoriti,olakšatilex,legis,f.zakonlibenterradoliber,-bri,m.knjigaliber,-era,-erumslobodanliberi,-orum,m.djecalibertas,-atis,f.slobodalicet,2.,licuit,licitumestdopuštenojelingua,-ae,f.jeziklittera,-ae,f.slovolitus,-oris,n.obalaloco,1.smjestitilocus,-i,m.mjestolongus,3dugačak,dugloquor,3.,locutussumgovoritiludo,3.-si,-sumigratiseludus,-i,m.igralumen,-inis,n.svjetloluna,-ae,f.mjeseclupus,-i,m.vuklux,lucis,f.svjetlo
M
magisvišemagister,-stri,m.učiteljmagistratus,-us,m.magistrat,državničinovnikmagnitudo,-inis,f.veličinamaiores,-um,m.predcimaneujutromanus,-us,f.ruka,gomila,četamare,-is,n.moremarinus,3morskimaritus,-i,m.suprugmater,-tris,f.majkamatrimonium,-ii,n.brak
matrona,-ae,f.gospođa,udataženamaturo,1.požuritimedicus,-i,m.liječnikmedius,3srednjimemoria,-ae,f.pamćenjememoro,1.spominjati,podsjećatimens,mentis,f.duhmensis,-is,m.mjesecmereo,2.,-rui,-itumsteći,dobitimetuo,3.,-uibojatisemiles,-itis,m.vojnikminuo,3.,-ui,-utumumanjitimirabilis,-ečudanmiraculum,-i,n.čudomiror,1.čuditisemisceo,2.,miscui,mixtum(mistum)miješatimiser,-era,-erumjadanmiseria,-ae,f.jad,nesrećamitto,3.,misi,missumslatimobilitas,-atis,f.brzina,okretnostmodus,-i,m.način,mjeramoneo,2.,-ui,-itumopominjatimons,montis,m.planina,goramonstro,1.pokazivatimonstrum,-i,n.nemanmonumentum,-i,n.spomenikmorior,3.,mortuussumumrijetimors,mortis,f.smrtmortalis,-esmrtanmos,moris,m.običaj;upl.vladanje,ponašanjemotus,-us,m.pokret,micanjemoveo,2.,movi,motummicati,kretatimoxdoskoramulier,-eris,f.ženamundus,-i,m.svijetmurus,-i,m.zidmuto,1.mijenjati
LAT osnovna 2014.indd 19 1.10.2013 12:03:05
�0N
namnaimenarro,1.pripovijedatinascor,3.,natussumroditisenato,1.plivatinatura,-ae,f.prirodanauta,-ae,m.mornarnavalis,-emorskinavigo,1.plovitinavis,-is,f.lađanecessarius,3potrebanneco,1.ubitinego,1.nijekatinegotium,-ii,n.posao,napornepos,-otis,m.unuknescio,4.,-ivi(-ii),-itumneznatinex,necis,f.nasilnasmrt,ubojstvonimisprevišenitidus,3sjajannobilis,-eplemenitnoceo,2.,-ui,-itumškoditinomen,-inis,n.imenondumjošnenosco,3.,novi,notumupoznatinotus,3poznatnox,noctis,f.noćnumerus,-i,m.brojnumquamnikadanuncsadanuntio,1.javitinuntius,-ii,m.glasniknutrio,4.hranitinutrix,-icis,f.dojilja,dadilja
O
obscurus,3tajan,skrivenobtineo,2.,tinui,tentumzauzimati,upravljatioccido,3.,-idi,-isumubitioccupo,1.osvojitioculus,-i,m.okoodium,-ii,n.mržnjaofficium,-ii,n.dužnostolimnekoćomnis,-esvaki,savoportet,2.oportuittrebaoppidum,-i,n.utvrda,gradopus,-eris,n.djeloorator,-oris,m.govornikorbis,-is,m.krug;orbisterrarumsvijetordo,-inis,m.red,staležornamentum,-i,n.ukras,nakitorno,1.krasitios,oris,n.ustaos,ossis,n.kostotium,-ii,n.dokolica,slobodnovrijeme
P
paratus,3spremanparens,-ntis,m.roditeljpareo,2.,-uipokoravatiseparies,-etis,m.zidpario,3.,peperi,partumrađatiparo,1.sprematipars,partis,f.dio,stranapater,-tris,m.otacpatior,3.,passussumtrpjetipatria,-ae,f.domovinapauci,-ae,-amalo,nekolicinapauper,-erissiromašanpax,pacis,f.mir
LAT osnovna 2014.indd 20 1.10.2013 12:03:05
��pecunia,-ae,f.imovina,imutak,novacpello,3.pepuli,pulsumistjeratipericulum,-i,n.opasnostpermitto,3.-misi,-missumdopustitipertineo,2.,-tinuiticatisepes,pedis,m.nogapetitio,-onis,f.traženjepeto,3.,-ivi(ii),-itumtražitipius,3pobožanplebs,plebis,f.pukplenus,3punpoena,-ae,f.kaznapoëta,-ae,m.pjesnikpono,3.,posui,positumstaviti,podićipons,pontis,m.mostpontus,-i,m.morepopulus,-i,m.narodporta,-ae,f.vrataporto,1.nositipossideo,2.,-sedi,-sessumposjedovatiposteaposlijeposteri,-orum,m.potomciposterus,3sljedećipostremonapokonpostulo,1.zahtijevatipotentia,-ae,f.moćpotestas,-atis,f.moćpoto,1.piti(čestoimnogo)praetexta,-ae,f.preteksta,purpuromobrubljenatogapravus,3kriv,izopačenpretium,-ii,n.cijenaprinceps,-cipis,m.prvak,vladarproelium,-ii,n.bitka,bojprovincia,-ae,f.pokrajinaprudens,-ntisrazboritpublicus,3javanpudor,-oris,m.stidpuella,-ae,f.djevojkapuer,-eri,m.dječak
pugna,-ae,f.bitkapugno,1.boritisepulcher,-chra,-chrumlijeppunio,4.kažnjavatiputo,1.misliti
Q
quaero,3.,quaesivi,quaesitumtražitiquies,-etis,f.mir,počinakquiesco,3.,quievi,quietumpočinutiquoquei,također
R
rapidus,3brzrapio,3.,rapui,raptumotimatirarus,3rijedakrecens,-entismlad,novreddo,3.,-didi,-ditumvraćatiregina,-ae,f.kraljicaregio,-onis,f.kraj,područjeregno,1.kraljevatiregnum,-i,n.kraljevstvorego,3.,rexi,rectumupravljatirelinquo,3.,-liqui,-lictumostavitireliquiae,-arum,f.ostatakrepello,3.,repuli(reppuli),repulsumodbitirepeto,3.,petivi(petii),petitumvratitise,ponovoosvojiti,obnovitires,rei,f.stvar;respublicadržavarescindo,3.-scidi,-scissumsrušitirespondeo,2.,-spondi,-sponsumodgovaratirex,regis,m.kraljripa,-ae,f.obalarogo,1.pitatirursusnatrag,opetrus,ruris,n.selo;seoskoimanje
LAT osnovna 2014.indd 21 1.10.2013 12:03:05
��S
sacer,-cra,-crumsvetsacro,1.posvetitisaeculum,-i,n.stoljećesaepečestosaevio,4.bjesnitisagitta,-ae,f.strijelasaluber,-bris,-brezdravsalus,-utis,f.spassanctus,3svetsanguis,-inis,m.krvsapiens,-ntismudarsatisdovoljnoscientia,-ae,f.znanostscio,4.,-ivi(-ii),-itumznatiscribo,3.,scripsi,scriptumpisatiscriptor,-oris,m.pisacsedeo,2.,sedi,sessumsjeditisemperuvijeksenatus,-us,m.senatsenectus,-utis,f.starostsententia,-ae,f.mišljenjesentio,4.,sensi,sensumosjećatiseparo,1.rastavitisepulcrum,-i,n.grobsequor,3.,secutussumslijeditiservio,4.robovatiservo,1.čuvatiservus,-i,m.robsictakosignifico,1.datiznak,nagovijestitisignum,-i,n.znaksilentium,-ii,n.tišinasilva,-ae,f.šumasino,3.,sivi,situmdopustitisocius,-ii,m.savezniksollemnis,-esvečan
somnus,-i,m.sansono,1.,-ui,-itumzvečati,siktatisoror,-oris,f.sestrasors,sortis,f.sreća,ždrijebspectaculum,-i,n.prizorspero,1.očekivati,nadatisespes,-ei,f.nadastatimodmahstatua,-ae,f.kipstella,-ae,f.zvijezdastilus,-i,m.pisaljkastimulo,1.potaknutisto,1.,steti,statumstajati,statisubitoiznenadasumo,3.,sumpsi,sumptumuzetisuperus,3gornjisustineo,2.,tinui,tentumzaustaviti,podupirati
T
taceo,2.,-ui,-itumšutjetitectum,-i,n.krovtelum,-i,n.strjelicatemplum,-i,n.hramtempto,1.pokušati,iskušatitempus,-oris,n.vrijemeteneo,2.,tenui,tentumdržati,imatiterra,-ae,f.zemljatestamentum,-i,n.oporukatestis,-is,m.svjedoktimeo,2.,-ui,bojatisetimidus,3plašljivtimor,-oris,m.strahtitulus,-i,m.natpis,naslovtoga,-ae,f.togatrado,3.,-didi,-ditumpripovijedati,predatitraho,3.,traxi,tractumvućitranquillus,3miran
LAT osnovna 2014.indd 22 1.10.2013 12:03:05
��tribunus,-i,m.tribuntristis,-etužantumtadatumulus,-i,m.brežuljaktunctadatunica,-ae,f.tunika
U
unda,-ae,f.val,vodauniversus,3savurbs,urbis,f.gradutor,3.,usussum(+abl.)koristitise,služitiseuxor,-oris,f.žena,supruga
V
valeo,2.,valui,bitizdravvarius,3različitvelo,1.pokritivelox,ocishitarvenio,4.,veni,ventumdolaziti,doćiver,veris,n.proljećeverbum,-i,n.riječveritas,-atis,f.istinaverto,3.,-ti,-sumokretativerus,3istinit,pravvesper,-eri,m.večervestimentum,-i,n.odjećavestio,4.odijevatiseveteranus,-i,m.starivojnikveto,1.,-ui,-itumzabranitivetustas,-atis,f.starinavexo,1.opustošitivia,-ae,f.cesta,put,ulicavicinus,3susjedni,blizakvictor,-oris,m.pobjednikvictoria,-ae,f.pobjeda
vicus,-i,m.selovideo,2.,vidi,visumvidjetivigeo,2,-uijačativilla,-ae,f.kućavinco,3.,vici,victumpobijeditivir,viri,m.muškarac,mužvirgo,-inis,f.djevojkavirilis,-emuževanvirtus,-utis,f.vrlinavita,-ae,f.životvivo,3.,vixi,victurusživjetivivus,3živvixjedvavocabulum,-i,n.riječvoco,1.zvativolo,1.letjetivoluntas,-atis,f.volja,htijenjevox,vocis,f.glas,izrazvulnus,-eris,n.rana
LAT osnovna 2014.indd 23 1.10.2013 12:03:05
��8.2.1. Popis ostalih riječi čije značenje treba znati
Imenice (češće iznimke) • bos, iter, senex, vis Iuppiter, domus
Pridjevi •facilis, difficilis, similis, dissimilis, humilis, gracilis •bonus, malus, parvus, magnus, multus • novus, vetus •iuvenis, senex •extremus, proximus
Zamjenice •ego, tu, nos, vos •meus, tuus, noster, vester •sui •suus •hic, iste, ille, ipse, is, idem •qui •quis •aliqui •aliquis •nemo, nihil
Zamjenički pridjevi •unus, solus, totus, ullus, uter, neuter, alter, nullus,
uterque, alius
Korelativni pridjevi i prilozi •qualis, talis •quantus, tantus •quot, tot •ubi•unde, undique
Brojevi •od unus do centum, mille •od primus do decimus
Prijedlozi s akuzativom •ad, adversus, ante, apud, circa, contra, extra, inter, intra,
ob, per, post, prope, supra, trans
Prijedlozi s ablativom •a/ab, cum, de, e/ex, sine, pro
Prijedlozi s akuzativom i ablativom •in, sub, super
Glagoli •audeo, fido, gaudeo, soleo •sum i složenice (absum, adsum, desum, possum,
prosum) •fero i složenice (affero, aufero, confero, praefero, refero) •volo, nolo, malo •eo i složenice (abeo, adeo, exeo, intereo, pereo) •fio •coepi, memini, odi, inquam
LAT osnovna 2014.indd 24 1.10.2013 12:03:06
��Upitne čestice • -ne, num, utrum-an, nonne
Veznici •et, -que, ac , atque, nec, neque •aut, vel, sive •sed, autem, tamen •ergo, igitur, itaque
8.3. Popis odabranih izrjeka i poslovica
Ovajprilogsadržioneizrjekaiposlovicezakojeseodpristupnikaočekujedaihznaikojemogubitipitanenadržavnojmaturi.Podrazumijevasedapristupnikrazumijenjihovupozadinutedaprepoznajeokolnostiukojimajeizrjekailiposlovicaprimjenjivadanas.
1. Alimine.2. Apriori.3. Abinitio.4. Abovousqueadmala.5. Abovo.6. Adacta.7. Adbestias.8. Adhoc.9. AdKalendasGraecas.
10. Adlitteram.11. Admetalla.12. Adpersonam.13. Adrem.14. Addendaetcorrigenda.15. Age,quodagis.16. Aleaiactaest.17. Almamater.18. Aquilanoncapitmuscas.19. Artimusices.
20. Audacesfortunaiuvat.21. Audiaturetalterapars.22. AuroraMusisamica.23. Ave,Caesar(imperator),morituritesalutant.24. Bisdat,quicitodat.25. Bonafide.26. Carpediem.27. Casusbelli.28. CeterumcenseoCarthaginemessedelendam.29. Circulusvitiosus.30. Condiciosinequanon.31. Contrabonosmores.32. Corampublico.33. Corpusdelicti.34. Cuibono?35. Cumgranosalis.36. Defacto.37. Degustibusnondisputandumest.38. Deiure.39. Deusexmachina.40. DignumlaudevirumMusavetatmori.41. Divideetimpera.42. Dulceetdecorumestpropatriamori.43. Duobuslitigantibus,tertiusgaudet.44. Eoipso.45. Errarehumanumest.46. Etiamtu,mifili!47. Exabrupto.48. Exaequoetbono.49. Exlege.50. Exofficio.51. Exegimonumentumaereperennius.52. Exempligratia.53. Expressisverbis.54. Famavolat,scriptamanent.55. Festinalente.56. Fiatiustitia,pereatmundus.57. Graeciacaptaferumvictoremcepitetartes
intulitagrestiLatio.
LAT osnovna 2014.indd 25 1.10.2013 12:03:06
��58. Hannibaladportas.59. Hicetnunc.60. HicRhodus,hicsalta.61. Hocloco.62. Hocsensu.63. Hodiemihi,crastibi.64. Homonovus.65. Honoresmutantmores.66. Honoriscausa.67. Horribilevisu.68. Inabsentia.69. Incontinuo.70. Indubioproreo.71. Inflagranti.72. Inmargine.73. Inmediasres.74. Inmemoriam.75. Inpraesentia.76. Insilvamlignaferre.77. Inspe.78. InciditinScyllam,quivultvitareCharybdim.79. Iniuriamquifacturusest,iamfecit.80. Internos.81. Interpartes.82. Intervivos.83. Ipsedixit.84. Ipsofacto.85. Ipsoiure.86. Laboromniavincit.87. Laconicabrevitas.88. Lapsuscalami.89. Lapsuslinguae.90. Laudatortemporisacti.91. Legeartis.92. Licentiapoëtica.93. Lupusinfabula.94. Malafide.95. Manupropria.
96. Manusmanumlavat.97. Margaritasanteporcos.98. Melinore,felincorde.99. Menssanaincorporesano.
100. Modusvivendi.101. Mortiscausa.102. Mutatismutandis.103. Naturalianonsuntturpia.104. Nequidnimis.105. NecHerculescontraduos.106. Nihilagentidieslongusest.107. Nihilobstat.108. Noliturbare(tangere)circulosmeos.109. Nominasuntodiosa.110. Nonbeneprototolibertasvenditurauro.111. Nonomnismoriar.112. Nonplusultra.113. Nonquis,sedquid.114. Nonsequitur.115. Nosceteipsum.116. Nulladiessinelinea.117. Nullaregulasineexceptione.118. Otempora,omores!119. Oblitiprivatorumpublicacurate.120. Omnevivumexovo.121. Omniapreclararara.122. Pactasuntservanda.123. Panemetcircenses.124. Parcetempori.125. Parsprototo.126. Peracclamationem.127. Perasperaadastra.128.Periculuminmora.129.Persona(non)grata.130.Piscemnataredoces.131.Plenotitulo.132.Pollicepresso.133.Polliceverso.
LAT osnovna 2014.indd 26 1.10.2013 12:03:06
��134.Postfestum.135.PostnubilaPhoebus.136.Primusinterpares.137.Principiisobsta.138.Prodomosua.139.Proetcontra.140.Proforma.141.Quidproquo.142.Quitacet,consentirevidetur.143.Quidquididest,timeoDanaosetdonaferentes.144.QuodlicetIovi,nonlicetbovi.145.Quodnocet,saepedocet.146.Quorum(praesentiasufficit).147.Quotlinguascalles,tothominesvales.148.Quousquetandem?149.Relatarefero.150.Remtene,verbasequentur.151.Repetitioestmaterstudiorum.152.Resnullius.153.Res,nonverba.154.Ridendodicereverum.155.Sapientisat.156.Saxaloquuntur.157.Serovenientibusossa.158.Siduofaciuntidem,nonestidem.159.Sitacuisses,philosophusmansisses.160.Sineiraetstudio.161.Sittibiterralevis.162.Sitveniaverbo.163.Status(Instatu)quoante.164.Strictosensu.165.Suasponte.166.Subiudice.167.Subpoena.168.Subrosa.169.Suigeneris.170.Suiiuris.171.Suumcuique.
172. Tabularasa.173. Tacite.174. Tertiumnondatur.175. Testisunus,testisnullus.176. UbituGaius,egoGaia.177. Urbietorbi.178. Utdesintvires,tamenestlaudandavoluntas.179. Vademecum.180. Varietasdelectat.181. Veniadocendi/legendi.182. Viceversa.183. Vismaior.184. Volens,nolens.185. Votumseparatum.186. Vulpespilummutat,nonmores.
8.4. Popis odabranih kratica OvajpopissadržisamoonekraticekojemogubitipitanenaispituizLatinskogajezikanadržavnojmaturi.
A. OSOBNA IMENA1.A.–Aulus2.App.–Appius3.C.–Gaius4.Cn.–Gnaeus5.D.–Decimus6.L.–Lucius7.M.–Marcus8.P.–Publius9.Q.–Quintus
10.S.iliSex.–Sextus11.T.–Titus12.Ti.iliTib.–Tiberius
LAT osnovna 2014.indd 27 1.10.2013 12:03:06
��B. OSTALE KRATICE
1.a.a.–adacta2.add.–addenda3.A.D.–annoDomini4.a.m.–antemeridiem5.aed.–aedilis6.anon.–anonymus7.app.–appendix8.c.ilicap.–caput9.cca.–circa
10.corr.–corrigenda11.cos.–consul12.dr.sc.–doctorscientiae13.ed.–editor14.e.g.–exempligratia15.etc.–etcetera16.exl.iliexlib.–exlibris17.f.–filius18.ib.iliibid.–ibidem19.id.–idem20.Id.–Idus21.i.e.–idest22.imp.–imperator23.K.iliKal.–Kalendae24.l.ililib.–liber25.l.c.ililoc.cit.–lococitato26.l.s.–locussigilli27.leg.–legatus28.m.p.–manupropria29.mr.sc.–magisterscientiae30.n.–nota
31.N.B.–notabene32.Non.–Nonae33.nonseq.–nonsequitur34.op.c.iliop.cit.–opuscitatum35.p.–pagina36.p.m.–postmeridiem37.pont.max.–pontifexmaximus38.pr.–praetor39.praef.–praefectus40.proc.–proconsul41.p.t.–plenotitulo42.s.–senatus43.sc.–scilicet44.S.P.Q.R.–senatuspopulusqueRomanus45.tit.–titulus46.tr.pl.–tribunusplebis47.v.–vide48.vol.–volumen49.vs.–versus50.v.v.–viceversa
LAT osnovna 2014.indd 28 1.10.2013 12:03:06
��
LAT osnovna 2014.indd 29 1.10.2013 12:03:06
�0
Nacionalni centar za vanjsko vrednovanje obrazovanja
LAT osnovna 2014.indd 30 1.10.2013 12:03:06