istanbul Ünİversİte.si edebiyat fakültesi tÜrk dİlİ ve...

Cilt XIX

iSTANBUL ÜNİVERSİTE.Si

Edebiyat Fakültesi

1 Ekim 1971

TÜRK DİLİ VE EDEBiYATI Dergisi

YAYlN KURULU

A. Caferoğlu, M. Kaplan, M. Ergin

Edebiyat Fakültesi Basımevi İSTANBUL

1971

A Zİ M H A C E' N İ N H i K M E T L E R İ

KEMAL ERARSLAN ·

Ha ce Ahmed-i Y es evi ile başlayan hikmet tarzı, Y esevi dervişleri tarafından bir gelenek halinde asırlarca devam ettirildi. 1 Islamiyetİn göçebe Türkler arasında sür'atle yayılmasında ve tasavvuf cereyanının kuvvetli bir şekilde revac bulmasında bu tür dinı-tasavvufi şiirlerin

büyük bir rolü olduğu muhakkaktır. 2

Gerek Dfvun~z Hikmet nüshaları, gerekse bu tip manzumeleri ihtiva , eden şiir mecmuaları incelendiğinde, Yesevl'den başka Ubeydi, Kul Süleyman, Kul Şerifi, Garibi, Fakiri, Şuhıldi, Halis v.b. gibi daha birçok hikmet yazanlara da rastlanır. 3 Ayrıca Dfvun-z Hikmet riüshalarında bile bu şahısların şiirleri yer aldığı gibi Yesevl'ye ait olması mümkün olmıyan, fakat Yesevi'ye mal edilen bazı hikmetler de yer almaktadır. 4 Ancak bu hikmetler Yunus'un ilahileri ile karşılaştırıldığında, bunların ne kadar kuru ve derinlikten mahrum oldukları, daha ziyade şeriat abkaını ile tari~at erkanını öğretici bir husılsiyet taşıdıkları açıkça görülür.

Yes~vi tarzında hikmet s()yliyenlerden biri de Azfm H1ce'dir. Baş vurduğumuz çeşitli kaynaklarda Azim Hace'nin hayatı ve şahsiyeti hakkında maalesef hiçbir malılınata rastlamadık. Bununla beraber Azim Hace'nin Yesevf'den pek çok sonra yaşamış ve hikmet geleneğini devam ettirmiş bir Yesevi dervişi olduğunu söylemek mümkündür. Azim Hace'nin hikmet mecmualarında yirmisekiz hikmeti yer almaktadır. Bu~-

ı. Bu hususta fazla bilgi için bk. F. Köprü 1 ü, Türk Edebiyatında lik Mutasav· vzflar, İkinci baskı, Ankara 1966; A. Cafer o ğ 1 u, Türk Dili Tarihi /[, İstanbul 1964, s. 83-85.

2. Fazla bilgi için bk. F. K öprü 1 ü, aynı eser, s, 101-107. 3. Diğer hikmet yaza~lar için bk. A. Cafer o ğ 1 u, aynı eser, s. 84. 4. Divdn·ı Hikmet' in gerek .yazma nüshalarında gerekse çeşitli neşirlerinde bu husus

kolayca görüleceği gibi, yazma bir Divdn·ı Hikmet nüshasında bulunan K u 1 Ah m e d mahlaslı bir hikmette, N e s i m i'nin feci akibetinden bahsedilmesi bir çok hikmetler in Ye S e V i' ye mal edilişini açıkça gÖstermektedir.

194 Kemal Erarslan

lardan yirmiyedisi Diviin-z Hikmet'in 1312 tarihli Taşkend baskısında, biri de 1290 tarihli bir Diviin-z Hikmet yazmasında bulunmaktadır. 6

Azim Hace'nin hikmetlerinde de Y esev'i hikmetlerinde olduğu gibi daha ziyade şeriat ahkamı, tarikat erkanı, nefs öldürme, dünya terki, şeriatla tarikatİn te'lifi, mürşit-mürid münasebetleri, Hz. Muhammed'in şefaatına sığınma, Hac erka·nının tavsifi gibi dini ve tasavvufi konular işlenmiş tir. ·

Diviin-z Hikmet üzerinde yaptığ_ımız bir eclisyon kritik çalışması sırasında · Y es evi dervişlerine ait pekçok hikmet toplamış bulunuyoruz. Bunların sırasıyla neşrine Azım Hace'nin hikmetleriyle başlıyoruz.

5. Az i m Ha c e' nin ilk 27 lıikmeti Divüm·ı Hikmet' in 1312. tarihli Taşkent baskısının 156·252 sahifeleri arasında yer almaktadır. Bu baskının 2-15 sahifeleri arasında Yes e v'i'nin Fakr-name adlı risalesi, 16-154 sahifeleri arasında da hikmetleri bulunmaktadır. ( bk. Türkiyat Enstitüsü, no. 2501) Az i m Ha c e' nin 28. hikmeti ise, yine Türkiyat Enstitüsü'nde 24_97 nurnarada kayıtlı ve 1290 istlnsah tarihli bir Diva·

- n•ı Hikmet yazmasıolu 304·305 sahileleri arasında bulunmaktadır.

Azim Hace'nin Hikmetleri

I

r.-- )\<.)...-)I<Uı\f..,~

ı

Nefs-i şeytan galib kilip yolum tuttı İlgim alıp yolga salıng yii Muştafii Kündin künge rüsvalıgım · J;ıaddın ötti llgim alıp yolga salıng ya Muştafa

2

'Ömr ötkerdim nefsim üçün yilip yügrüp 1

I}anda körsem düny~Canda başıılı urup Yüz ming türlüg meşa~ls:atnı canga körüp llgim alıp yolga salıng ya Muştafa

3

Bl-cii yördüm ta'at sarı bil baglamay Tünler tamam lpyam turup ls:an yıglamay Ijıgmet ls:ılıp irenlerdin sır anglamay llgim alıp yolğa salıng ya Muştafii

4

Bilmey Is:aldım 'ömrüm yel dik öterini Vals:tım küni gaflet birle batarını Garlb canga nedametler yeterini llgim alıp yolga salıng ya Muştafa

5

Ötken 'ömrüm ls:ayta bilmek yols: imkanı Anıng üçün közdin 2 als:ar bağır ls:anı Ayta bersem J;ıasretimni yols:tur sanı llgim alıp yolga salıng ya Muştafa

1. Metinde yügürüp ( uJJh. )

2. Metinde közden ( ı.)_,j.,))

195

196 Kemal Erarslan

6

l!lldi meni ~ul men dirge yo~tur yüzüm Gaflet birlen zayic kiçti yaz u küzüm Tevbe lsıldım mundın artul$: yo~tur sözüm llgim alıp yol&:a salırıg ya Muştafa

7

Meded l$:ılıifg berey nefsim cezasını Tevbe birlen l.<ılay ta'at l_<azasını Cefa çikip tartay I~ullul~ mezesini 3

llgim alıp yolğa salıng ya Muştafa

8

I:Jal.<dın tevfi~ yeter bolsa sizdin meded I}:uvvet tapıp rüşen bolur can u cesed Tevfll$: refll.< bolur bolğay zir-i lal;ıid İlgim alıp yolğa salıng ya Muştafa

9

'Aciz 'A~Im rüsvahğın imdi anglap I:Jasret otın canga salıp yürek daglap Nefs ilgidin yalbarur men sizge yıglap llgim alıp- yolga salıng ya Muştafa

II

I:Jikmet

ı

.................... ··································

'Aciz munglug köngli sınul.< müşt-i per men !}:olum tutup yolga salıng ya Muştanı

~ Baray disem ilgimde yol.< zad-ı sefer Turay disem tal~atım yol_< ls:andur ciger

'Aciz l.<ulung al;ıvalıga eylep na~ar !}:olum tutup yolga salıng ya Muştafa

3. Metinde ~\;--


3

Meded lplıng dünya bozup dinni tüzey Kacbe ravza firalpda bagnın izey Y olga kir ip tag u tingiz çöl ni kizey IS:olum tutup yolga salıng ya Muştafa

4

Mul;ı.rim bolup I;Ia~ Mevlamdın tiley tilek 4 ;/'-ı ' ~ ;/'-ı ;..--_! ;/'-ı ;' .... ı.!)W ~ı 1 J ı.!)W )-..:.ll ~ ı.!)W ~ 1 J

Tilge alıp " ·G S"J ~j ~~ ~}olum tutup yolga salıng ya Muştafa

5

Bu !}al birle Ka'be yetsem cış~ım taşıp Yeti ~atla çerh ursam men caldım şaşıp İstilam-ı l}acer itey köyüp pişip · ~}olum tutup yolga salıng ya Muştafa

6

Şafii Merve Müzdelife Mina itey cArafatda vu).<üf itip razım aytay Bagnin köyüp candın toyup özdin kitey ~}olum tutup yolga salıng ya Muştafa

7

cumre-gahda şerafetlig iki tagdur Biri I}ubeys biri atı Cebel-i nür Anda çı~op Hü Hü diben yörgüm kilür ~}olum tutup yolğa salıng ya Muştafa

8

I;:Iac cumre andın barıp yetkürsem men Cümle erkan şartın beca kiltürsem men I;Iarem içre l}ayriin turup ah ursam men ~}olum tutup yolga salıng ya Muştafa

4. Hamd sana, şükr sana, ni'met sana ôittir. 5. Ey Allahım emrine 4mll.degim.

197

198

-'

Kemal Erarslao

9

Andın songra Medinege bargüm kilür Selam şalvat aytıp ravza kirgüm kilür BI-böd bolup özüm anda urgüm kilür I}olum tutup yolga salıng ya Muştafa

lO

Ol astanğa kögsüm l$:oyup yüz sürsem men Köz yaşımnı seylab itip su ursam men Sal$:allarım çarüb itip süpürsem men I} olum tutup yolğ a salıng ya Muştafa

ll

Turgüm mu kin tünler tamam tizim çöküp Teslim bolup boynum salıp bilim büküp Ümid tutup sarığ yüzga yaşım töküp ' I}olum tutup yolga salıng ya Muştafa

12

Miskin 'A~Im Qikmet aydı munglug bolup Ka'be ravza fira~ıda ~anga tolup Rengi solup gamge tolup tirig ölüp I}olum tutup yolga salıng ya Muştafa

m J::likmet

ı

Bilür bilmes 'a~lıngızge bina Js:oyup Irenlerg-e til tigizmeng dostlarım-a I}orJs:ar men kim yılplgay siz yoldın tayıp İrenlerge til tigizmeng dostlarım-a

2

Yüz iblaşdın art u!$: irür pfr rızası Bolur bolsa hidi:iyeti müdde'ası Pir rızası nefs egası rüQ gıgası İrenlerge tiltigizmeng· dostlarım-a


3

Bişr-i ljafl yalang ayağ ~arnı bastı Hü Hü tiyü çöller kizip harnı bastı Mundağ aytıp J:ı.ırş u heva 'arnı bastı İrenlerge til tigizmeng döstlarım-a

4

'Azlzlerni sınagünçe özni sıiıang Bar mu sizde l}.ırşu heva namüs u neng Öz l;ı.alını özi bilmes oldur giring İrenlerge til tigizmerig döstlarım-a

5

Nesimini J:ı.ikayetin bilmes mü siz Şeyh Manşürdın iştip 'ibret almas mu siz Furşat ls:oldın kitmey özge kilmes mü siz İrenlerge til tigizmeng döstlarım·a

6

Nalpşlikde kamil işin lphp bolmas Bels:alikler esrarların bilip bolmas Fena bolmay beJs::a mülkin alıp bolmas İrenlerge til tigizmeng döstlarım-a

7

Şer' ü tariıs: irenlerning revişleri Tecrld tefrld tefviz tesilm bolmışları Ledün 'ilmi irmiş fehm ü danişleri İrenlerge til tigizmeng döstlanm-a

8

Mürşid bolğ'an şol}.bet tutar mürld birlen Meşgül iter 'ilm-i l;ıikmet tevl}.Id birlen ?:ahir şol;ıpet batın içre sücüd birlen İrenlerge til tigizmerıg döstlarım-a ·

9 Miskin 'A?Im 'arif körıgli gülzar irmiş -Her gülide ming [bir] 6 defter esrar irmiş Na-mal}.remdin pinhan anı asrar irmiş İrenlerge til tigizmeng döstlarım-a

6. Mısrada bir bece eksik olduğu için ilave edildi.

199

200 Kemal Erarslan

IV

I;Iikmet

ı

Allah yadın carifler dik aytip bolmas · Hemdem bolmay kebr ü riya l$:oyganlarga Malpbbetni şarabıdın tatıp bolmas Hemdem bolmay can u dilni Js:oyğanlarğa

2

Bende men dip ğaflet içre yatsa bolmas ' Himmet Js:ılmay nefs tagıdın ötse bolmas Nefs-i şeytan közlerini oysa bolmas Hemdem bolmay nefs k öz ini oyğ anlarga

3

Cefa çikmey batın közin açsa bolmas Taliblerğa dür,r ü güher saçsa bolmas Dana bolup- yüz ming girih çiçse bolmas

~,: Hemdem bolmay sır macnasın tuygenlerge

4

Danalarm bilgenierin bilse bolmas Merdanlarnı lplganların l$:ılsa bolmas Tacallul$:nı dallpn özdin salsa bolmas Hemdem bolmay tecrid tonın keygenlerğa

5

TariJs:atke p"lrsiz Js:adem ~$:oysa bolmas Bu yollarm hatarı köp bilse bolmas Bu yollarda isen eman yörse bolmas Hemdem bolmay bilip l~adem l$:oyğanlarga

6

cAJs:il irseng naşil;ıatnı özünge Js:ıl İren aytken özgeni !$:oy özüngni bil Ey c A?lma ta-key yörgüng zar u z;elii Hemdem bolmay dünya mihrin Js:oyganlarga


V

f;Iikmet

ı

Dırlg derd ki men l}.ac ite'lmedim baştap I}arılıg yetti ve küç kitti boldı ten bl-tab Köz oldı 'aciz ü vakt ötti imdi hal harab

• • u

Fira~-ı ravzatü'l-l}.azret itti dilni kebab

Turar tal~atım ta~ o ldı '}'olga yo~ esbab I}ulunga ·sen kerem it ya miftal}.e'l-ebvab

2

Bararg a bag'ladım imdi bilim ni ya Allah Kerem ~ıl Ka'be sarı aç yolumnı ya Allah Bu yolda çağ'ladım özge ölümni ya Allah Mal}.abbet otıda köydür dilimni ya Allfıh

Turarge tal~atım ta~ oldı yolga yol~ esbab I}ulunga sen kerem it ya miftal}.e'l-ebvab

3

İlahi dilni yarut dünyadın köôgülni üzey Garlblıg ile yörüp guşşadın bagırnı izey Seni rızalıgıılg" istep devan u çölni kezey Bu l~l.!llnı Ka'bega yetkür gamımnı anda yazay

Turarge ~al$atım ta~ oldı yolga yo~ esbab I}ulunga sen kerem it ya miftal}.e'l-ebviib

4

Bu yolnı şev!~ bile iih ile fiğ'an eyley Özümni yerge urup yüz közümni l$an eyley Vişiil ümidi bile köz yaşım revan eyley Tenironi Ka'be barıp ferş-i .iistan eyley

Turarga tii~atım ta~ ~ldı yolga yol.< esbiib I}ulunga sen kerem it yii miftal}.e'l-ebvab

201

T. Dili Edebiyat Dergisi

204 Kemal Erarslan

7

Salik işi asan bolmas nefsdin kiçmey ŞaH bolmas masivadın köngül üzmey Tünler tamam l$:ayim turup uyl$:u bozmay · I}ıyam l$:.ucüd J:;ıaşıl l$:ılsa l~a'id dirler

8

Yol başçısı bolgen bar mu yolnı körmey Candın kiçip derd-i taleb ·devrin sürmey Taze J:;ıayat l$:olga kirmes cışl~ öltürmey

'Işi$: öltürgen caşıl$:1arnı şehld dirler

9

Miskin 'A?Im taleb l$:ılsang J:;ıa~II$:atnı Şerl'atke muviifıl$: tut tari~atnı Her işiiigde l$:oymas bolsaılg şerlcatnı Uşol işni tarl~a-i bih-büd dirler

VII

I:Iikmet

ı

.Ezel val$:.tda Allah söygen ülüşlul$: -l$:ul Bu dünyada taleb derdin sorar döstlar

· Yüz miıig bela afet mil;ınet yolın tutsa I}ayta bilmes anga özin urar dostlar

2

Dünya kilip na~ar l$:ılsa perva l$:ılmas Ong u solga bal$:ıp hergiz yoldın l$:almas Çın l$:ul bolur gvacelikni közge ilmes -Dünya l$:.oyup din yohga kirer döstlar

3

Bir mürşid-i mükemmelga özin salur Ne huyursa iglaş ile anı l$:ılur Nefsi ölür rengi solur teslim bolur Boynın salıp gızmetinde turar döstlar


.4 Ol mürldge pirdin bolur dem dem bahşiş Kündin künge J;ıaşıl t(ılur taze reviş !}:anat Is:al;::ıp uçar tfals:dın bolsa kuşiş Cem'ü'l-cem'ni mals:amıga barar dostlar

5

Ol mals:amda tefviz tesilm kamil ls:ılur Nefsi anılig mutl' bolup özge kilür Tili dilge dili sırge tabi' bolur Cami' bolup l,ı:ulluls: dadın birer dostlar

6 Andın songra mung·lug bolur menlik itmes Halk-ı 'alem taksir dise özdin kitmes

\.J • • •

Derya derya sırlar körse ls:atre aytmas Mundag bolsa mürşidlikke barar dostlar

7 Mücahede mungı birle ls:anga tolur tfudayımdın Is:orls:up titrep Is:ulluls: Is:ılur İglaş ile şafllerge !:J.adim bolur I:Ials: rızasın istep şol)bet tutar dostlar

8

Mundag bolgan çın dervişdür yalganı yols: Yalgan derviş pir gıı;metin Is:ılganı yols: MiJ:ınet tartıp teslim fena bolganı yols: Ağzı birle yalgan urals: urar dostlar

9 Miskin 'A~im sorap istep rah u toznı Andağ irler izlerige sürer yüzni Zahir a'ma l:fals:dın sorar batın közni Naşlb bolsa ol köz birle körer dostlar

VIII

I:Iikmet

ı

Ey dostlarım tarlls:atnı yolı uluğ Pirsiz ls:adem ls:oygarı kişi sersan bolur Nals:ış şeygni tarlls:atı vlran dirler Nals:ış şeygni tarils:atı viran bolur

205

206 Kemal Erarslan

2

lg.Iaş ile dünya I~oyup dlnni söyüng Zühd ü verec birle nefsni közin oyung Ti'in kün tinmey dil başıge yüzni 1$-oyurig lnşiıla'llah batın nürı taban bolur

3

Salik eger dildin sırge cubür itse Cemcü'l·cemcni calarnetin ı;uhür itse Fenalikdin belfa _tapıp l}uzür itse Ger zacifdür andın songra merdan bolur

4

Macrifetni deryasındın gevher tapmış Yeti kökni dil dameni birle yapmış Merdaneler cilm-i l}ikmet tafzll tapmış Bu şıfatlar bolur bolsa rehdan bolur

-s Ol mal$-amda nisbet-i kül itmiş ?Uhür Biş namazdın alur irmiş feyz-i vufür Batınıdın behre almış nez'dlk ü dür Nezdlk ü dür nisbetige yeksan bolur

6

Andın songra barça işi edeb bolur 8 . :; • ,. ,. •

<.) ~ ~ '; 1 anda tilge kil ür . ~ . 9 ~ ~ ma~amında özni tanur

' . l:lilm ü l;ıaya galib kilip tersan bolur

7

Miskin cAı;lin bulut yanglıg yaşıng alpp Felek kibi uyatıngdın yerge ba~ıp Geda bolup Muştafağa 15-apul$. 1$-al$-ıp Ülüş bagşiş tapsang işing asan bolur

8. Rabbım beni terbiye etti. (hadis) 9. Bana kulluk ettin.


IX

J:Iikmet

1

I}ayu l$:ulga l}.al$:II$:atdın bolsa naşlb Şeri'atke tar11$:atke cüyan bolur Tün kün tinmey şıdl$:ı birlen taleb l$:ılıp Masivanı · bil'atındın 'üryan bol ur

2

Bir mürşid-i mükemmelga özin salsa Biitın 'ilmin ol mürşiddin sabal$: alsa Can u dilin l:Ial$: ~ikriga meşgül tnlsa ljalvet istep il közidin pinhan bolur

3

Canın l$:aynap meşgül bolsa 'ibadetke Nefs öldürüp 'adet lplsa l$:ana'atke Tiil$:at l$:ılsa meliimetke ihanetke Çın talibler l$:atarında bolgan bolur

4.

Her işinde galiş ~ılsa niyyetini Din yolıge şarf eylese himmetini İstil$-iimet birle tutsa gayretini Irenlerdin ülüş nisbet algan bolur

5

MüstevH-i ber-~alb bolsa ı;ikri anı Bl-tekellüf · hıpsa dilde endlşeni Endişedin ral}.at tapsa cümle teni Fena-yı l$:alb vilayetin algan bolur

6

Yeter bolsa şerl}.-i şadrın mal$:iimına Batınıdın köçer bab§ u kebr ü kine

· Tört canasır J:ıicab bolmas dil yüzine Biitın anda .g.orşid yanglığ' taban bolur

207

208 . Kemal Erarslan

7

ljüb otıge köyüp yanıp pişer bolsa Dayire-i maQ.abbetke tüşer bolsa Fena fi'llah mals:amıga aşar bolsa Ma vü meni andın songra yeksan bolur

8 Andın songra bolur bolsa nefy-i vücüd Ol ma~amda Q.iişıl ~ılur keşf-i vürüd Sırnı közi açlıp 10 bolsa maQ.v-i şühüd

'Arif anda 'a~lı şaşıp J:ıayriin bolur

9 Andın songra işlerini bilip bolmas Aytay dise runşat yols:hır tilge kilmes Veli oldur şerl'atsız iş ~ıla'lmas I}ılur bolsa ?ahir batm no~şan bolur

10 Fani bolup be~a tapsa 'a~lı şaşmas Zemzem-şıfat içde f$:aynar taşke taşmas

Bendelikde özin tanur Q.addın aşmas Bu şıfatda bolur bolsa rehdan bolur

11 Şerl'atke isti~amet lplsa talib Pir emrini özge lazım bilse talib MaQ.abbetni meydanıda bolsa talib lnşa'a'Ilah müşkil işler asan bolur

12 Miskin 'A?Im biitın ni'met baldın tatlıg Kimge bahşiş bolgan bolsa bolsun ~utlug Bu ni'metni talf$:anlarnı bagrı otlug · Tata'Imayın ölür bolsang arınan bolur

X

tlikmet

1

I:Jals: Mevlamnı tecelli-i iradeti Kimge tüşse yolın tanıp rehdan bolur

10. Metinde açılıp ( ._..L ... T )

Azim H9.ce'nin Hikmetleri

ı ı ~ .~ ... ':: .uı 1 J.C ~ ,j nı til ge alıp

Çın dil birle dldarıga cüyan bolur

2

Pir-i kamil şol)betiga özni urar Köp işinde çil-ten heft-ten yari birer Uluğ uluğ caziz iren l)alıı;ı sorar Andın songra düşvar işler asan bolur

3

Şer1'at biş tarl)fat biş l)alfils:at biş Bilür bolsang ma'rifetdür türtinçi biş Bu işlerdin behre alıp uşol derv!ş Andın songra ger za'lfdür merdan bolur

4

Bu deryalar arasında gavvaş bolur Naş!biçe her biridin gevher alur

12 • J i . ,JY t:. ;y sırda J;ıaşıl lplur

Zerre bolsa yörş!d yanglıg taban bolur

5

Garls:ap bolgan bu törtevlen deryasıga Vari§ bolur enbiyalar mlra§ıga Fazıl bolup himmet baglar din p~sıga , Cem'iyyeti anda yüz ming çendan bolur

6

Ol malfarnda nisbet-i kül iter ~uhür Andın songra ·batınıdın kitmes bu nür Nisbetidin behre alur nezdlk ü dür. Saliklerge siyasetlik sultan bolur

7

Andag 'arif batınıdur gevher kanı La'l u mercan cevahirni yoJs:tur sanı Candın kiçmey a!mag andın yol.< imkanı Can asrayu aldım diseng yalgan bolur

11. Allo.h'a tevekkül ettim 12. Nur üstüne nur

209

210 Kemal Erarstan

8

Ey döstlarım bu dünyadur din bazarı Mü'min müsliin mugliş talib yarldarı Can heringler barça işdin din derkarı Din kemalın tapmay ölseng arınan bolur

9

Miskin 'A~Im Muştafanı bir iti sen Ümid üzme 'aşi dini ümmeti sen I:Ia~ Mevlamnı müstal}.a~-ı ral}.meti sen Ral}.met lplsa günehlerdin yeksan bolur

XI

I:Iikmet

ı

I:Ia~ Mevlamnı 'inayeti bolsa kimge Bir lal}.~ada yolın tanıp rehdan bolur Mürld bolup !J.ıı;met ~ılıp mürşidlerge Neçük rıza tap~um tiyü l}.ayran bolur

2

Barça, işin kamil tutup şeri'atke Başdın · kiçip ~adem. !fo yup tari~atke Can u dilin müşta~ itip ma'rifet~e I:Ia~I~atnı esrarıge cüyan bolur

3

Pir emrige lazım bilip ita'atnı Plşe eyler şabr u rıza ~ana'atnı Dayim ~ılıp öz nefsige siyasetni Çın talibler ~atarında bolğ'an bolur

4

Andın s6hgra ta'atıdın tapmas melal Batınıdın kiter \}ab§ u fasid yayal ?:ahir batın salik bolur şal}.ib-cemal Cemalıdın nür-ı batın taban bolur


5

Andın songra dildin sırge 'ubür iter Tört 'anaşır l)icabıdın tamam öter · Sır közige asrar anda ıuhür iter

Seyr-i 13 ~ 1 J~;:" nı bilgen bolur

6

Andın songra bolur bolgey canı agah Can-ı agah birle yitip fena fi'llah FenalıJ.<.dın tapar bolsa beJ.<.a bi'llah Cem'iyyeti anda yüz ming çendan bolur

7

Andın songra barça işi edeb bolur · 1-:İeybet basıp })ilm ü })aya galib kilür

'Ubüdiyyet ma~amıda özni tanur Tamam işi 'ilm ü })ilm ü il,ısan bolur

8

Andag 'arif bolur irmiş J.s:lmya-naıar Tofrat< alsa bir na~ arda eylemiş zer Ol 'arifni J.s:açan tanur her bl-baber ?:ahir f.<atre batın içre 'umman bolur

9

Miskin 'Aıim J.<.ul men dimek sendin uyat Tirig ölüp I,ıaşıl J.<.ılmas ·taze l,ıayat Bilür bolsang irenlerge boldur şıfat lren-şıfat bolmay ölseng arınan bolur

XII

l;likmet ·

ı Oldar-taleb 'aşıJ.<.lar bir dem gafil bolmaslar · Lal,ı~a gafil bolgannı 'arif 'aşı!~ dimesler

2 Iren orun tüzetip ilig ayag uzatıp Gaflet ral)atde yatıp bir dem aram almasıar

18. Alldh'a gönel

211 .

212 Kemal Erarslan

3 ?:ahir itip cüst ü cü biitın lplıp maJ;ıv-ı "Hü Müşekkikler güft ü gü I_<ılsa I_<ulal.< salmaslar

.:ı 'Aziz iren her küni tutup işni berkini Iki dünya mülkini berse Js:abül I.<ılmaslar

s 'AşıJs:larğa 'alamet ah u eşk ü nedamet 'Alem I.<ılsa illelarnet hiç ı:ia?arge ilmesler

6 Tirig yörüp ölgenler fena teslim bolgenler Bel.<a mülkin alğanlar gül dik açlıp 14 solmaslar

7 Sen hem 'A?Im ıakir bol ğafil yörrne !;azır bol I;Iazır zakir bolgenler ğaflet birle bolmaslar

XIII

I;Iikmet

ı J:laram şübhe ta'amnı çın talibler tatmaslar I;Ielal tayyib lol~manı ğaflet birle yutmaslar

2 Şerl'atnı bilmeyİn tarii_<atnı I_<ılmayın Mugliş mürld bolmayın mürşidlikke yetmesler

3 Tapğay mu dip can-ı pak tirig yörüp bolup gak Bolgey mü dip nefs helak tünler tamam yatmaslar

4 Hü dip kögsin tişerler mey dik I_<aynap taşarlar

I;Iüb otığa pişerler gam tama' dik kitmesler

5 I}ılğan zikr ü ta'atnı dilde tapken ral;atnı Dlnğa I_<ılğan miJ:ınetni dünya üçün satmaslar

6 'Ariflikke yetmes sen fazıl bolmay ey oğul 'Ilm-i J:ı.ikmet tevJ:ı.ldge kamil bolmay yetmesler

7 'Aciz 'A?Im atangnıng pendin alğıl ey oğlum Mev'i?e dip merdanlar yalğan sözni aytmaslar

XIV

I;Iikmet

ı

Serl'atke rast muvafıl.< bolmağunça Tarl)s:atke talib men dip yetmes bolur lglaş birle plrni tutup başdın ötüp Tari!.< kirgen bela tigse 1$-aytmas bolur

14. Metinde a~ılıp ( '":""':~T ) ·

15. Metinde 1.;--


2

Tünler tamam tacat bilen tayanmayın Feyz-i sei.ıer alğum mu dip tiprenmeyin Derd-i taleb rencin tartıp ingrenmeyin Talib men dip tang atl$-unça yatmas bolur

3

Nefsing ölmes cizzet I.ıurn:ıet terkin lplmay ljvarlıl$. zarlıl$. meşal~l~atnı ral}at bilmey NadanJarnıng melametin başge almay Dana bolup ser-macnage yetmes bolur

4

Körklik talib pir aldıda edeb 1$-ılur Heybet basıp l.ıiJm ü Q.aya ğaJib kilür Neçük rıza tapl$-um tiyü l~anga tolur MungJuğ bolup özlük menlik aytmas bolur

5

Pir emrini tutken talib nefsdin bize Tün kün tinmey ı;ikrin aytur bağrın ize I:Ial$. yadıdın özge işde tapmas meze 15 ·

Agah tiüur ğaflet tacının tatmas bolur

6 81-tekellüf dildin sırge iter cubür Meliil kitip Watıdın itse l}uzür Mu~ic bolup aytmas bolsa nefy-i ğurür Şafl bolup serdin fütür kitmes bolur

7

Andın songra culuv tutar hlmmetini Tal}va birlen tutar bolsa nisbetini Bir niçe yıl dinga 1$-ılğan mil}netini Fanl dünya cizzetige satmas bolur

8

Ey döstlarım boldur iren 1$-ılmışları Ş ldl$. u şafa şabr u rıza . revişleri Tecdd tdrfd tefviz teslim bolmışları TesJim bolmay salik işi bitmes bolur

213

214 Kemal Erarslan

9

'Aciz 'A~Im aydıng iren sözlerini Sen hem yüz-ge sürüp men dik izlerini Körüp men dik aydın artuls: yüz~erini Körmey bilmey l)ikmet revan aytmas bolur

xv I:Jikmet

ı

Bu dünyanı din bazan bilip döstlar Bazar ötmey satuls: süda Is:ılgum kilür Dünya fani 'uls:ba bal$:1 yals:1nbilip Din yaragın alıp 'uls:ba iltküm kilür

2 Din yarağın algen Is:ullar 'als:il turur Yanig almay gafil yörgen cahil turur Cahil Is:ullar din~ işi ge kahil turur Kahillerge naşi~atler aytküm kilür

3

Mil}net tartıp kamil bolup şer!'atde Başdın ötüp Js:adem ls:oyup taril$:atde Sırdın işik açliır bolsa 16 ma'rifetde Dana bolup ser-ma'nage yetküm kilür

4 17 1 .. ' ,. • .,.

\_,ı .i ı) 1 esrarığa özni salıp

.ıs

.Wl "~ ~ sırrı nedür anı bilip

. Ma'rifetni deryasıdın gevher alıp i5:ıymetini bilgenlerge satküm kilür

5 Tengrim 'uluv Is:ılsa kimni himmetini İstil$:amet birle tutar gıı;metini Candın leı;Iı; bilip I:Jals:nı taeatını -'A~Im men hem andağ ta'at lplgum kilür

16. Metinde açılur ( J) .... T} 17. \ip. Jl J~ \j .JA hadisine işaret eder.

ıs. ... ~L .uııc J " , ,


XVI

I:Iikmet

ı

I}ayu mü)min Kacbe ravza cazmın itse Mevlam anı günahını öter irmiş Her l.<ademde bir tml az u §evabını Ol bendeni namesiga biter irmiş

2

Yete'lmeyin birnar bolup yolda !.<alsa Gariblikde rencin tartıp rengi solsa Küni bitip l~aza yetip eger ölse Mal;ışergeçe ral}at birle yatar irmiş

3

Tengrim anga cata I.<ılmış bir ferişte

I}abrı üzre tutar irmiş yaz u I.<ışta Mal}şergeçe duca I.<ılıp 1 bu ferişte Yılda bir J;ıac anıng üçün iter irmiş

4

Mli.<at barıp tenge çalsa il;ıramını Telbiyeni aytıp yörse tüni küni 19 ~;J ~::\ ni digen üni

cArş u kürsl levi} ü !.<alem yeter irmiş

5

Kerrübller uşol vai.<tda na~ar salıp Şeyda bolup yörgenige ral}mı kilip Ol bendeni l}acetiga duca I.<ılıp

Andın songra merl}abalar aytar irmiş

6

Hü Hü tiyü Kacbe yetse valih bolup Közlerini piyalesi yaşl.<a tolup Y eti· l.<atla ta vaf i tse rengi solup Ulug kiçik günahları kiter irmiş

19. Eg Alldhım emrine dmadegim.

215

216 Kemal Erarslan

7

Şıd~ı bile zar ingrese ilahımga Ya rab tevbe ~ıldım dise günahımga Dagil bolsa ol ma~am-ı İbrahlmğa Magfiretning deryasıga batar irmiş

8

Çah-ı Zemzem üzre tursa Zemzem bolup Köz yaşını seylab itip pür-gam bolup Rabbım ~abül ~ılur mu dip gamge tolup I}abül ~urbet tangı anga atar irmiş

9

Şafa Merve Müzdelife Mina itse 'Arafatda )}azır turup vu}s.üf itse Tilin dilge tahi' itip razın aytsa Icabet-i du'a anda tapar irmiş

10

Andın songra Ka'be sarı yeter bolsa Yeti katla takı tavaf iter bolsa tiac ~abülın. 'ı:ı:a.}s.dın ümid tutar bolsa Andın songra anı l}accı biter irmiş

ll

Cümle erkan menasikler ~ılur bolsa Şafa barıp saç u tırna~ alur bolsa Ubas keyip il;ıramını salur bolsa Gül dik açlıp 20 f::la}s. şükrini aytar irmiş

12

Andın songra Medlnege öter bolsa Selam şalvat aytıp ravza yeter bolsa Muştafadın ~abül ümid tutar bolsa İnşa'a'Jiah anı l~abül iter irmiş

13

Y etkl.i:m mü kin ol Medine nür kanı ge 'Ariım aytsam enbiyalar sultanıge Na'tın aytıp yetip bolmas payanıge Yete'lmegen l}asret birle kiter irmiş

20. Metinde açılıp (~;-l)

Azim Hilce'nin Hikmetleri

14 Ol asitan 'all irür mülk-i aşyan . Niçe yıllar nüzül-i val}.y anda bolgan Din yarugı andın çılpp 'alem tolgan Uşbu şıfat mal}şergeçe tartar irmiş

15 !).ız şüretlik bolup Ka'be mal}.şer kirmiş Etrafıge kaküllerin salıp turmış f::lac itkenler ol kakülga ~olın urmış Barın alıp cennet içre kirer irmiş

16 Mal}şer ili bu Q.aletni ba~ıp körer Bular kim dip bir biridin su'al sorar Bile'lıneyin bular kim dip Q.ayran turar Uşol vals:tda kökdin nida yeter irmiş

17 Nida boldur ~ız Ka'be bol Q.ac itkenler Ka'be üçün mal u candın pak ötkenler Canane dip can leı;ı;etin unutkenler 'All-himmet l}acller dip aytar irmiş

18 Evvel abır l}ac yolında yörgen Is:ıılnıng Heva teftin yer ısıgın körgen ~ulnıng Ka'be ravza barıp yüzin sürgen ~ulnıng Ij:acetini Tengrim ·reva iter irmiş

19 Miskin 'A~1m 'aciz a'ma bir müşt-i per Ravzangızga yete'lmeyin Is:andur ciger Ya Muştafa 'aciz ~ulga eyleng na:{:ar Na~ar tapken Is:ulnı şevls:ı artar irmiş

XVII

l:fikmet

ı "-·

Bendelikoi şartıdur 'acizlıg u sınuglu~ Sultan bolsang 'alemga hergiz Is:ılrİıa uluglu~ Dünya mihrin Is:oymayın l:fals: yadını ayınayın Nefsing közin oymayın boynıng bohnas sagluls:

217

T. Dili Edebiyat Dergisi

220 Kemal Erarslan

xx f;:Iikmet

ı

Her kimge tigse derd-i taleb bl-~arar iter c.Aşı~ imestür ol-ki bl-~ararı yo~ Ten şilaJ:ıını tileserig derdmend bol

~Bl mardur teni i<im anıng derd-i yarı yo~

2

Evvel ~ademde ehl-i taleb terk-i ser ~ılur cucb u riya vü kebr ü hevadın J:ıaı;er ~ılur Her kim yolu~sa yolıda andın güı;er ~ılur Ma~şadge yetmegünçe demi tik turarı yol~

3

Bu yolda yüz bela sanga yüzleuse ğ'ani yeme I}an bolmagen bagırnı bagır dilni dil dime Çiktim fira\<. rencini köp ay u yıl dime Vaşl istegenni renc-i talebdin bizarı yo~

4

'Işi;;: ehlining tirigligidür ibtila bilen Derd ü belage şabr ~ılurlar rıza bilen Can raJ:ıatını isteyü fa~r u fena bilen Tenning feragatın tilemes haydan yo~

5

c_Aşı~ hemişe tacn u melamet yarıdur Her !~ayda barsa guşşa vü ğ'amnı düçarıdur Yarı fira~ın astıda vaşl inti~arıdur Bu yük arasıdın tirig ölmey çı~arı yo~

6

Pinhan tutar fiğanınıng otluğ' şeraresin . ıahir ite'lmes ilge dil-i pare paresin lstep tapa'Imas caşı~-ı biçare çaresin Yare yeterge özlikiçe i~tidarı yo~


7

'Aciz 'A~Im plşe lplıp 'acz ü razını · Kördi anıng yolıda ne kim yo~ u barını

Teslim itip tamam anga igtiyarını BI-igtiyarlı~da anı igtiyarı yol$:

XXI

tlikmet

ı

Allah yadı baldın tatlıg ey dostlarım Gaflet ta'mın tatsa bolmas mezesi 23 yol$: Tevbe ta~va ta'at bilen 'ömr ötkering I:Ial$: Mevlamnı ma'şiyyetke rızası yol~

2

Dünya sizni 'işve birlen firib iter Magrür balınang 'işretige f$:oldın kiter 'U~ba ba~I taleb f$:ıllıfg bir kün yeter

_ Allah l}.a~lp bu sözlerni batası yol~

3 Köp salikni yoldın urgen nefs-i ~alim Nefsin 'urgen 'arif 'aşı~ közlig 'alim Bile'lmes men neçük bolur meni l}.alım Din yolını nefsdin f$:atıg belası yol.<

4 Nefs öltürmey men-men digen yalgan bolur Menlik birle l~adem f$:oygan yolda ~alur Nefs öldürgen taze l}.ayat l}.aşıl ~ılur

. Dil l}.ayatın tapken f$:ulnıng hevası yol.<

5

Faf$:r u. fena iren yolın göşlangızlar Kebr ü riya men-menlikni taşlangızlar Didar üçün cannı f$:aynap işlengizler Taleb derdin mundın özge devası yol$:

23. Metinde ..ri.;.-

221

222 Kemal Erarslan

6

Merdanlarnı şol;ıbetiga özni salıng Maldın ötüp candin ötüp duca: alııfg

Va~t ötnıeyin dem ganlmet ~adrın biling Ötkendin song ir şol}.betin ls:azası yo~

7

Fena be~a mülkin tamam kizgen şadı~ Masiv.adın arıg ümid üzgen şadı~ Bir Ijudaga lphp sırrın tüzgen şadı~ Ijalls:-ı ca:ıem ~ul men dise binası yol$:

8

Özni bilgen cabdiyyetni ma~amında Ral}.at algen barça şalat şiyamında Sır bozmegen sükütında ketarnında Çın cilrifdür yalgan reng ü riyası yol$:

9 Miskin 'A~Im didar tilep candın ötkin Tünler tamam ~ıyam turup ~anlar yutkin Na si b bolsa şehd-i şühüd tar ının tatkin Özge işde 'ömr ötkerme mezesi 24 yo~

XXII

I;Iikmet

1

Ya }s:adira dergahınga yazgen ~ul men · Ral}.m eylegin sendin. özge penahım yo~ Zahir batın abad itmey bozgen ıs:uı men Ral}.m eylegin sendin özge penahım yo~

2

Gaflet birle tö~r ötkerdim ta'at ~ılmay Yamanlardın yıra~ ~açıp 'uzlet ~ılmay Nefs öltürüp riyazetke 'adet ls:ılmay Ral}.m eylegil sendin özge penahım yoJı.:

24. Metinde ( I:S"tv--·)

Azim Hace'iıin Hikmetleri

3 Sözler bolsam tilim kiter yalğan sözge Derviş men dip laf urar men fi'lim özge I}anlıg yaşım töker boldum sarıg yüzge Ral) m ey legil sendin öz ge penahım yo~

4 Zakirler dik tang a.tl$-unça tizim çöküp Yadıng birlen tura'lmadım bilim büküp Imdi kildim dergahınga yaşım töküp Ratım eylegil sendin özge penahım yo~

-_ 5

Naşil) sözi 1$-atığ köıfglüm iritınedi

Otlug ahım can u tenim yarutmadı Aygan gikrim könglüm kirin arıtınadı

Ratım eylegil senelin özge penahım yo~

6 Bu tıal birle öter boldı yetmiş yaşım

'Ömr öterin-bile'lmedim ğafil başım Ral]m itmeseng müşkil boldı mening işim Ra tım ey legil sendin öz ge penahım yo~

7 Gerçi . boldum yamanlardın yaman men 1$-ul Öz yamarıhg işlerimdin boldum melül Yabşılarnı l)urmetidin 1$-ılğıl 1$-abül _ Ratım eylegil sendin özge penahım yol$.

8 Ijal~ içinde '.alim derviş boldı atım Yalğan derviş ilge tigmes şeraletim 'Afv itmeseng ilni örter şeraretim Ral)m eylegil sendin özge penahım yol~

9 'Aciz 'A~Im gedayıngdur Allah Allah Kerem 1$-ılgıl gedayınga subl}an Allah Sen sen ratıman sen sen ratılın sen sen ilah Ral)m eylegil sendin özge penahım yol$.

223

:224 Kemal Erarslan

XXIII

l;Iikmet

ı

Va~t ötmesün bendelik ~ıl eya oğlum Ümid birle digey mü dip Tengri ,tculum 'Ilm ü edeb ta~va ta'at uluğ ni'met Bu ni'metni tatay diseng bolgıl Q.alim

2

ljvarlı~ tartıp ayag astın tofra,tc bolmay Şerl'atnı Iibasını tenge salmay Nefsing seni yolga kirmes tirig ölmey Isıg ~ılmas derviş men dip keyseng gillm

3 Batm 'ilmin mürşidlerdin saba~ almay Can u diling I:Ia~ ı;ikrige mayil bolmay Dildin serdin bf-tekellüf Q.uzür olmay Yalgan bolur tap~ım diseng ~alb-i selim

4 Salik işi başdın ayag edeb bolur Her işide I:Ia~ rıziisın man~ür lplur Yörse tursa :ijudayını bazır bilür Zahir biitın işlerige Allah 'alim

5

Tildin tamam bolmas su dik ~ılmay yörüş Temkin ~olga kirmes boimay tag olturuş

'Arifler dik ~ılay diseng sen hem yörüş l;Ja~,tca özni ,tcılma~ kirek tefvlz tesilm

6 Nisbet yükir{ tartadur men tagdın agır Şu yük astın tendür barab ~andur bagır Za'if ~ulga ~uvvet bergey rabbim ~adir Mundın artul$: söz itkeli kilmes tilim


7

Mis~in 'A~Im l)ikmet nedür 'a~hm yetmes Hicret tüni ötüp vuşlat tangı atmas Niçe yıldur ciin çiker men işim bitmes Bu otlarda köyer boldı can u dilim

XXIV

l:fikmet

ı

Eya döstlar şeydalıgım l)addın aştı I;!ayran bolup Jplur işim bile'lmes men Yürek bağ'nın cüş uruhan 'a~lım şaştı l:fayran bolup I.<ılur işim bile'lmes men

2

Niçe yıllar canım ~aynap nefsdin bizdim Garib bolup mürşid izlep ilni kizdim 25

Pirni taptım şol)betide bağ'nın izdim l:fayran bolup ~ılar işim bile'lmes men

3

Kündüzleri gıgmet ~ılıp kün at~unça Kiçeleri l)azır turdum tang at~unça Mi{ınet tarttım özüm ğ'amge örgetkünçe J:İayran bolup ~ılar işim bile'lmes men

4

lblas birle pir emrini mu{ıkem tuttum Tirig ölüp teslim bolup ~ullu~ ittim ~ıza tapma~ düşvar iken ~anlar yuttum l:fayri:in bolup ~ılar işim bile'lmes men

5

ljalvet istep yabanlarda yaşım töktüm Boynum salıp selim bolup bilim büktüm . ljacaletdin öz nefsironi özüm sögtüm l:fayran bolup ~ılar işim bile'Imes men

25. Metinde kizip ( ";-'!.:[)

225

226 Kemal Erarslan

6 Cüneyd şibH Manşür işin ayta'lmadım Bayezld dik öz nefsimni sata'lmadım Canlar çikip muradımga yete'lmedim l:layran bolup lplar işim bile'lmes men

7 Könglüm tiler vücüdımdın çı~ıp kitsem 'Adem kirip yetmiş menzil sefer itsem Nefs-i Şeytan fitnesidin 'uzlet tutsam l:layran bolup lplar işim bile'lmes men

8 Va dıriga bizler körgen irler kitti Dünya Js:oyup agıretke sefer itti Alar kitti bizge imdi nevbet yetti I:Iayran bolup ~ılar işim bile'lmes men

9 Imdi manga anlar birlen şol;ıbet ~ayda ~arıp çöktüm yigitlik dik Js:uvvet ~ayda

'Ömrüm küni batar bol dı furşat ~ayda· I:Iayran bolup lplar işim bile'lmes men

10 Miskin 'A~fm Q.ayranlı~da ~attı başım Nedametde a~uzmadım közdin 26 yaşım Tanglagı kün neçuk bolur meni işim I:Iayran bolup ~ılar işim bile'lınedim

11 Kündin künge şeydalıgım Q.addın aştı Yürek bagnın cüş uruhan l~aynap taştı Maşlal}.atım kitti Js:oldın 'aJs:Iım şaştı l:layrari bolup ~ılar işim bile'lmes men

12 Kündüzleri derdin tarttım ildin pinhan Kiçeleri işim boldı ah u efgan Bu Q.aletde köydüm yandım faş iı nihan l:layran bolup lplar işim bile'lmes men


13 cış~ şiddeti başl~a saldı dlvanelı~ Ehl ü ciyal banümandın blganelı~ f;fahm turur şür (u) cünün mestanelı~ I:Iayran bolup ~ılar işim bile'lmes men

14 cış~ım meni Q.a~lisldür irmes mecaz Anılig üçün derdim köptür tal~atım az y a~ın irür canım l~uşı ~ılsa. pervaz I:Iayran bolup lplar işim bile'lmes men

15. Dayim meni .fikr ü ı;ikrim nefy-i vücüd I:Ia~ yolıda şarf eylemal~ büd u ne-büd Garlb canım bolgay mu dip maQ.v-ı şüQ.üd l:layran bolup ~ılar işim bile'lmes men

16 Miskin cA~Im himmet birle baglap kemer Yolğ'a kirip yete'lmeyin ~andur ciger. Val~t-ı meded ya Q.azret-i bayrü)l-beşer I:Iayran bolup ~ılar işim bile'lmes men

XXV

I:Iikmet

1 Döstlar dünya ~oyaluii 27 böş aytalufi Allah Hü I}ullugını söyelüii böş aytaluii Allah Hü

2 Nefsni ~ınap ançünan bolup pöst u üstügvan Tün kün tinmez bir zaman böş aytaluii Allah Hü _

3 Tacat ~ılıp ölgü dik bizni ral}.mı kilgü dik Tengrim ~abül ~ılğ'u dik böş aytaluii Allah Hü

4 Şol}.bet tutaluii birge cannı ulap bir birge Dilni dilge sırnı sırge böş aytaluii Allah Hü 28

5 I:Iazır bilip :ijudanı taşlap reng ü riyanı Jj:öşlap şıd~ u şafanı böş aytaluii Allah Hü

27. Bu hikmeUe teklik 1. şahıs emir ekieri hep n ( .)) ile yazılmış 28. Mısrada bir hece fazla

227

228 Kemal Erarslan

6 Şol}.bet içre tüşelüii mey dik }s:aynap taşalun I:Iüb otığa pişelün boş aytaluii Allah Hü

7 l;:la}s:dın cegbe yeter· dip tendin melal ki ter dip Canla·r pervaz iter dip boş aytaluii Allah Hü

8 Dildin sırge ber 'ubür aytıp tapıp boş J;ıuzür Batın itip ğar}s:.-ı nür boş aytalun Allah Hü

9- Mura}s:abet yetkü dip mükaşefet ötkü dip Şehd-i ş_ühüd tatkü dip boş aytaluii Allah Hü

10 Tirig yörüp ölgeli teslim fena bolgeli Be}s:a mülkin algeli boş aytaluii Allah Hü

11 lstep CA~Im can-ı pak tirig turup olgil bak Bolmas burun ten helilk boş aytaluii Allah Hü

XXVI

I:likmet

ı

Azdım yazdım yazu~lardın ls:açıp kildim Sendin özge penahım yok l}.asbüna'llah Dergahınga imdi boyun sunup kildim Sendin özge penahım yo}s: l}.asbüna'llah

2 'İşyan birle ötti heme yaz u lpşım Kiçe kündüz dünya fikri boldı işim Nedametke imdi toldı iç ü taşım Sendin özge penahım yols: l}asbüna'llah

3 !}ayda kördüm dünya anda baş urdum men Yabşı men dip yamanlığım yaşurdum men I}ul men didim nefsim l}.addın aşurdum men Sendin özge penahım yols: J;ıasbüna'Ilah

4

Va dıriga közdin tizdin ~uvvet kitti Ne }s:ılarım bile'lıney men başım {s:attı Toymay {s:aldım 'ömrüm barı yel dik ötti Sendin özge penahım yo{s: l}.asbüna'llah

Azim Hace'oin Hikmetleri

5 Süd itmedim şerlcatnı bazarıdın Gül üzmedim tarlt.<atnı gülzarıdıiı Sır . tuymadım macrifetni esrarı dm Sendin özge penahım yol.< J;:ıasbüna'llah

6 Ya rabbena yaver bolgıl dünya l.<oyay Tecrld tefrld tamam I.<ılıp seni söyey Cemcü'l-cemcni mal.<amiga l.<adem I.<oyay Sendin özge penahım yo~ l}asbüna'llah

7 Ral;ıman igem yarlı~agay yazğan I.<ulnı Yolga salgıl miskin cAıJm azgan I.<ulnı Zahir batm abad itmey bozgan I.<ulnı Sendin özge penahım yol.< l;ıasbüna'llah

XXVII

I:Iikmet

ı

Ey döstlarım ta~va tacat kamillphp Ötmes burun tiriglikni sacatıda Mundın artu~ şermendelik bar mu bizge Tapmas bolsan 29 özni I:Ial.<nı tacatıda

2 . .

Ecel nevbel turur bir kün bizge kilür Kilür bolsa yal.<ın işler yıra~ bolur Heybetidin yürek bagır l,}anga tolur Melekü'l-mevt cannı alur l}aletide

3

Ölmes burun igri yoldın rastke l_$:aytıng J:Ial.< ı;ikrini can u dilde tinmey aytıng Allah calim riya l.<ılmay tacat itiııg

Barça işler maclüm turur l}a:iretide . 4

Tacat I.<ılıng riyazetke bükülgü dik Zikrin aytıng yürek bagır sökülgü dik Bagır. izip közdin l_$:anlar tökülgü dik Dldar tilep ölmal.< kirek J;:ıasretide

29. Metinde .:!JW Y.

229

·- 230 Kemal Erarslao

5 Ülüş berdi ?:iihir biitın nicmetidin Bizni lpldı I:Ja~ Muştafa ümmetidin cAceb irmes cA?:lm Teıfgrim ~udretidin -Bizni f.<abül iter özin f.<urbetide

XXVIII

l;likmet

ı

Şerl'atnı Q.ükmi birlen eya ta:Iib. MuQ.kem ~ılğıl din öyini tacınİrini Hiç kimerse ölmef.<unça kamil bolmas Pirdin sorupg tarif.<atnı tedbirini

2 IWatnı pir emriğa lazım bilgi! t~ametni gıı;metide dayim l.<ılgıl İglaş birlen şol}.betige özüng urgıl Bl-ighişlar tapmas şol}.bet te'§irini

3 Naşiblik ~ul şoQ.betini J.<adrın bilür l):ılça kuşiş ~ılur bolsa özi I.<ılur ............................. " ... Bl-naşlbni tartsang üzer zencirini

4

Na-~abilni iren yolğa sala'lmaslar İgri taşnı tayın igip ala'lmaslar Seni altun ~ılğan f.<ullar f.<ıla'lmaslar Taşnı altun f.<ılğan bilen iksirini

5 Miskin cA?:Im be-her Q.alet tacat I.<ılğıl SeQ.erlerde yıglamaf.<nı cadet ~ılgıl

Riyazetni şiddetiga taf.<at f.<ılğıl MiJ:ınet tar(t)ken körer agır 'nürını 30

30. Metinde tqrtken kelimesi ~\(;lı" yazıldıjtı gibi mısrada bir hece de eksik

istanbul Ünİversİte.si edebiyat fakültesi tÜrk dİlİ ve...

Documents