iv. javaxisvilis saxelobis tbilisis saxelmwifo universitetis socialur...

235
1 iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis socialur da politikur mecnierebaTa fakulteti eka darbaiZe saqarTvelos saerTaSoriso turistuli imiji ucxoeTis sagareo uwyebebis veb - gverdebis mixedviT politikis mecnierebebis doqtoris akademiuri xarisxis mosapoveblad disertacia naSromi Sesrulebulia iv. javaxiSvilis sax. Tbilisis saxelmwifo universitetSi samecniero xelmZRvaneli: aleqsandre kuxianiZe Tbilisi 2014 avtoris stili daculia

Upload: others

Post on 15-Feb-2021

1 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • 1

    iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis

    socialur da politikur mecnierebaTa fakulteti

    eka darbaiZe

    saqarTvelos saerTaSoriso turistuli imiji ucxoeTis sagareo

    uwyebebis veb - gverdebis mixedviT

    politikis mecnierebebis doqtoris akademiuri xarisxis

    mosapoveblad

    disertacia

    naSromi Sesrulebulia iv. javaxiSvilis sax.

    Tbilisis saxelmwifo universitetSi

    samecniero xelmZRvaneli:

    aleqsandre kuxianiZe

    Tbilisi 2014

    avtoris stili daculia

  • 2

    Sinaarsi

    S e s a v a l i........................................... ......................................................................................................................18

    Tavi I. saxelmwifos turistuli imiji: Teoriuli da meTodologiuri

    sakiTxebi

    1.1. saxelmwifo imijis arsi da mniSvneloba, turistuli

    imiji...........................................................................................................................................................................................19

    1.2. turizmis ganviTarebis Tanamedrove mdgomareobis Taviseburebebi da

    tendenciebi...........................................................................................................................................................................35

    Tavi II saqarTvelos turistuli imijis formirebis ZiriTadi komponentebi

    2.1. saqarTvelos turistuli imijis formirebis ZiriTadi

    faqtorebi...............................................................................................................................................................................43

    2.2. ucxoeTis sagareo uwyebebis veb-gverdebze saqarTvelos Sesaxeb

    gavrcelebul informaciaTa dinamika 2006-2014

    wlebSi........................................................................................................................................................................................48

    2.3. saqarTvelos turistuli imiji sait Trip Advisor–is internet

    sivrceSi..................................................................................................................................................................................80

    Tavi III. saqarTvelos turistuli imiji SedarebiT konteqstSi

    3.1. pozitiuri turistuli imiji, sxva qveynebis gamocdileba: safrangeTi da

    Sveicaria..............................................................................................................................................................................92

    3.2. saqarTvelos samxreT kavkasieli mezoblebis turistuli imiji: somxeTi

    da

    Aazerbaijani......................................................................................................................................................................121

    3.3. saqarTvelos turizmis saerTaSoriso konkurentunarianoba msoflio

    ekonomikuri forumis kvlevebSi.....................................................................................................................151

  • 3

    Tavi IV. saqarTvelos mTavrobis Zalisxmeva qveynis turistuli

    konkurentunarianobis gasaumjobeseblad

    4.1. saqarTvelos xelisuflebis Zalisxmeva turistuli seqtoris

    ganviTarebisaTvis.......................................................................................................................................................162

    4.2 sareklamo kampania, rogorc saqarTvelos saerTaSoriso turistuli

    imijis popularizaciis strategiis umniSvnelovanesi

    elementi.................................................................................................................................................................................179

    daskvna..................................................................................................................................................................................193

    rekomendaciebi.............................................................................................................................................................201

    gamoyenebuli literatura..............................................................................................................................207

    danarTebi..........................................................................................................................................................................216

  • 4

    S e s a v a l i

    pozitiuri turistuli imijis formireba mravali wamyvani

    saxelmwifos politikurი prioritetia. cnobilia, rom turistuli

    industria ekonomikis erT-erT umsxviles, maRalSemosavlian da uaRresad

    dinamiur sferos warmoadgens, romelic did gavlenas axdens qveynis

    ekonomikur ganviTarebaze. sainformacio teqnologiebis ganviTarebam qveynis

    turistuli imijis formirebis procesi ufro metad dinamiuri da

    mravalganzomilebiani gaxada, rac informaciis moZiebis, gacvlisa da

    gavrcelebis mravalferovani saSualebebis xelmisawvdomobaSi aisaxa.

    turistuli infrastruqturis, monacemTa gacvlis saSualebebis daxvewam da

    gamartivebam sxvadasxva kuTxeSi mcxovrebi adamianebisaTvis msoflio

    TiTqmis “usazRvrebo” gaxada. msoflioSi, romelSic mravlad aris

    sxvadasxva saxis bunebrivi Tu adamianis mier gamowveuli safrTxeebi,

    dRevandeli turisti bevrad ufro gaTviTcnobierebuli da informirebulia

    maT Sesaxeb da Sesabamisad, gamgzavrebis win arCevans misTvis usafrTxo da

    mimzidveli turistuli imijis mqone qveyanaze akeTebs.

    rac Seexeba saqarTvelos, turizmi ekonomikis aRorZinebis erT-erT

    ZiriTad mimarTulebadaa miCneuli. saqarTvelos saxelmwifoebrivi

    damoukideblobis aRdgenis Semdeg, qveyanaSi ganviTarebulma movlenebma

    mniSvnelovanwilad ganapiroba turizmis industriis metad mZime da

    savalalo mdgomareoba. pirvel postsabWoTa wlebSi ganviTarebulma

    movlenebma, saerTaSoriso arenaze saqarTvelos saxelmwifos negatiuri

    imijis Camoyalibeba ganapiroba. qveyanaSi arsebuli mZime socialuri foni,

    kriminalis maRali maCvenebeli, samoqalaqo omi, Sida politikuri

    arastabiluroba, eTnokonfliqtebi, aTiaTasobiT devnili da usaxlkarod

    darCenili adamiani, es yovelive bunebrivia negatiuri ganwyobis safuZvels

    qmnida, rac faqtobrivad gamoricxavda turizmis ganviTarebas.

    zemoaRniSnulma movlenebma saerTaSoriso sarbielze Selaxa saqarTvelos

    saerTaSoriso turistuli imiji, ris Sedegadac saqarTveloSi ucxoel

  • 5

    turistTa Camosvlebi sagrZnoblad Semcirda. Sesabamisad, turizmis dargis

    ganviTarebisaTvis qveyanaSi araxelsayreli garemo Seiqmna.

    turizmis sferoSi arsebuli urTulesi gamowvevebis miuxedavad,

    damoukideblobis pirvel wlebSi, Cvens qveyanaSi Seqmnili gardamavali

    periodis ekonomikisaTvis damaxasiaTebeli siZneleebis gamo, bunebrivia,

    swrafi tempiT ver moxerxda turistuli industriis reabilitacia.

    saqarTvelo mudmivad imyofeboda saerTaSoriso sazogadoebis yuradRebis

    centrSi afxazeTis, cxinvalis regionis, kodorisa da pankisis xeobaSi

    arsebuli problemebiT. sabWoTa kavSiris daSlis Semdeg, saqarTvelo

    Camoyalibebas iwyebs, rogorc damoukidebeli suverenuli saxelmwifo,

    Tumca es procesi sakmaod rTulad da mtkivneulad mimdinareobda. garda

    obieqturi mizezebisa, adgili hqonda ruseTis mier inspirirebul

    movlenebs, romlebic mimarTuli iyo saqarTvelos saxelmwifoebriobisa da

    teritoriuli mTlianobis winaaRmdeg, rac gamoixata afxazeTisa da e.w

    samxreT oseTis teritoriebze separatizmis xelSewyobiT. yovelive

    zemoaRniSnulma movlenebma mniSvnelovnad daaziana da Seaferxa

    saqarTvelos pozitiuri imijis Camoyalibeba. xelisuflebis cvlilebis

    miuxedavad, saqarTvelo uwindeburad turistebisTvis “saSiS qveyanad”

    rCeboda da amis Sesaxeb informaciis miReba nebismier ucxoels SeeZlo,

    sakuTari qveynis sagareo saqmeTa saministros saitidan. rac Seexeba

    aRniSnul saitebze ganTavsebul informaciebTan dakavSirebiT sagareo

    uwyebebis pozicias, isini acxadebdnen, rom es iyo maTi mimarTva sakuTari

    moqalaqeebis mimarT, romelic mas Semdeg gaCnda, rac saqarTveloSi

    ucxoelebze namdvili „nadiroba“ daiwyo.

    2005 wels safrangeTis sagareo saqmeTa saministros veb-gverdze daido

    yvelaze saSiSi da turistebisaTvis „akrZaluli qveynebis sia“, romelSic

    avRaneTTan, iranTan da ekvadorTan erTad saqarTveloc Sedioda, Tumca

    “saSiSi qveynebis” CamonaTvalidan saqarTvelo 2006 wels iqna amoRebuli.

    warmatebuli imijis formirebis aucilebloba saqarTvelos winaSe

    gansakuTrebiT maSin warmoiSva, rodesac dRis wesrigSi dadga evropul da

  • 6

    Crdilo-atlantikur struqturebSi integraciis sakiTxi. am organizaciebTan

    mWidro TanamSromlobis gansaxorcieleblad mocemuli qveynebi im

    moTxovnebs unda akmayofilebdnen, romlebsac es organizaciebi upirobod

    uyeneben maTi wevrobis msurvel qveynebs.

    2000-iani wlebidan, saqarTveloSi miRweuli stabilizaciis, kerZo

    sakuTrebis legalizaciis, saerTaSoriso kavSirebis SesamCnevi gaZlierebis

    da saqarTvelos ramdenime msxvil proeqtSi CarTvis Semdeg, saqarTvelos

    mimarT saerTaSoriso sazogadoebis interesi mniSvnelovnad gaizarda.

    2003 wels saqarTvelo kvlav moeqca saerTaSoriso sazogadoebis

    yuradRebis centrSi, xolo saakaSvilis xelisuflebam turizmi qveynis

    saxelmwifo politikis prioritetad gamoacxada. “vardebis revolucia”

    aRmoCnda is movlena, romlis Semdgomac dasavlur mediaSi faqtiurad

    iwyeba, saqarTvelos, rogorc demokratiis gzaze mdgomi saxelmwifos

    imijis formireba. faqtobrivad swored am movlenis Sedegad gaicno axali

    saxiT msofliom samxreT kavkasiSi mdebare patara, post-sabWoTa

    saxelmwifo. saqarTvelos xelisuflebis mier turizmis dargi ekonomikis

    ganviTarebis prioritetul mimarTulebad iqna aRiarebuli. sakiTxis

    mniSvnelobis maCvenebelia is faqtic, rom 2012 wels qveynis saTaveSi

    mosulma saqarTvelos axalma xelisuflebam SeinarCuna turizmi erT – erT

    prioritetad da cdilobs is ekonomikis erT-erT realur segmentad aqcios.

    aRniSnuli seqtoris ganviTarebas ama Tu im saxelmwifoSi didwilad

    ganapirobebs misi Sida stabiluroba, usafrTxo garemo da ekonomikuri

    ganviTarebis Sesabamisi done. turizmis industrias SeuZlia xeli Seuwyos

    saqarTvelos stabilurobasa da usafrTxoebas, samuSao adgilebis Seqmnis,

    Semosavlebis zrdis, ekonomikis diversifikaciis, garemos dacvisa da

    kulturaTa daaxloebis gziT.

    Sesabamisad, kvleva imisa, Tu ramdenad axdens zegavlenas ucxoeTis

    saxelmwifoTa mier gavrcelebuli informaciebi qveynis turistuli

    potencialis Sesaxeb, samecniero wreebs Soris erT-erT saintereso da

    xSirad ganxilvad sakiTxs warmoadgens.

  • 7

    turizmis problemebze saqarTveloSi arsebobs maia melaZis (melaZe,

    2008), mamuka gogelias (gogelia, 2008), marina margvelaSvilis

    (margvelaSvili, 2002), Sorena metrevelis (metreveli, 2012), marina

    metrevelis (metreveli, 2002) da sxvaTa naSromebi. Tumca winamdebare

    naSromi praqtikulad pirvelia, romelic saqarTvelos, turistuli imijis

    Seswavlasa da kvlevas isaxavs miznad.

    kvlevis mizania saqarTvelos, rogorc turistuli qveynis imijis Seswavla

    msoflios wamyvani saxelmwifoebis oficialuri uwyebebis veb-gverdebis

    mixedviT.

    sadisertacio naSromis amocanebs Semdegnairad ganvsazRvravT:

    ra aris qveynis turistuli imiji da ra maxasiaTeblebiT xdeba qveynis

    pozitiuri turistuli imijis formireba;

    rogor mimdinareobda ucxoeTis wamyvani saxelmwifoebis oficialuri

    veb-gverdebis mixedviT saqarTvelos, rogorc turistuli qveynis imijis

    formirebis procesi 2006 – 2013 ww. da ra tendenciebiT xasiaTdeba

    saerTaSoriso sazogadoebis TvalSi Cveni qveynis turistuli imiji dRes;

    saqarTvelos turistuli imijis dinamikis warmoCena, im pozitiuri

    Strixebis gansazRvra, rac xels uwyobs qveynis mimzidveli turistuli

    imijis formirebas da Seswavla faqtorebisa, romlebic uaryofiT gavlenas

    axdenen saqarTvelos, rogorc turizmisaTvis usafrTxo da mimzidveli

    qveynis imijze.

    naSromSi kvlevis kiTxvebi SeiZleba formulirdes Semdegnairad:

    ra maxasiaTeblebiT xdeba qveynis pozitiuri imijis formireba;

    ra faqtorebi axdens zegavlenas qveynis turistuli imijis

    cvlilebaze;

    ramdenad axdens zegavlenas saqarTvelos xelisuflebis mier

    warmoebuli sareklamo kampania qveyanaSi ucxoeli turistebis

    nakadebis zrdaze;

  • 8

    ramdenad dinamiuria ucxoeTis wamyvani saxelmwifoebis oficialuri

    uwyebebisa da aseve socialur qselebSi ucxoeli turistebis mier

    gavrcelebuli informaciebi saqarTvelos Sesaxeb.

    naSromis hipoTeza:

    hipoTeza SeiZleba Semdegnairad Camoyalibdes:

    qveynis pozitiuri imiji formirdeba sami komponentis zegavleniT,

    esenia: ucxour oficialur veb-saitebze mocemuli informaciebi

    saqarTveloSi arsebuli viTarebis Sesaxeb. saqarTveloSi namyofi

    ucxoeli vizitorebis mier TavianTi STabeWdilebebis gadmocema

    socialur qselebSi. saqarTvelos mier ganxorcielebuli sareklamo

    kampania qveyanaSi ucxoeli turistebis mosazidad;

    qveynis saerTaSoriso turistul imijze zegavlenas axdens

    saxelmwifos mier Catarebuli reformebi (gansakuTrebiT anti-

    kriminaluri da anti-korufciuli reformebi), igi aseve ukavSirdeba

    qveyanaSi usafrTxoebis donis zrdas, infrastruqturis ganviTarebas,

    ramac xeli Seuwyo saqarTvelos saxelmwifo imijis gaumjobesebas;

    oficialur veb-gverdebze ganTavsebuli informaciebi gamoirCeva

    inertulobiT da Znelad icvleba, xolo qveyanaSi Camosul turistTa

    STabeWdilebebi bevrad ufro dinamiuria. am gziT rogorc pozitiuri,

    ise negatiuri informacia ufro advilad vrceldeba qveynis farglebs

    gareT da aRwevs saqarTveloSi Camosvlis msurvelebamde. ruseTis

    mier saqarTvelos konfliqturi რegionebis okupacia turistuli

    qveynis imijisaTvis mudmiv safrTxes warmoadgens.

    kvlevis dizaini, meTodologia da struqtura

    qveynis imijis kompleqsuri bunebidan gamomdinare, samecniero wreebSi

    ganixileba qveynis turistuli imijis ramdenime Teoriuli modeli. maT

    Soris gavleniania eTner da riCis Sexeduleba (Echtner and Ritchi 1991),

    romlebic gamoyofen qveynis turistuli imijis formirebis sam ZiriTad

    komponents:

  • 9

    atributebi, mTliani kompleqti - Sedgeba adgilis individualuri

    atributebis aRqmisa da ufro meti saerTo STabeWdilebisagan. Teoria

    atributebis Sesaxeb - efuZneba im kvlevebs, romelic Catarebulia

    momxmareblis qcevasa da fsiqologiaSi imis dasadgenad, Tu rogor

    aRiqvaven individebi produqts, romelsac gaaCnia individualuri

    maxasiaTeblebi da saerTo aRqmebi. inidividualur atributebs

    miekuTvneba klimati, turistuli RirSesaniSnaobani, landSafti an

    adgilobrivi mosaxleobisaTvis damaxasiaTebeli keTilganwyoba.

    turistuli daniSnulebis adgilis SemTxvevaSi saerTo aRqmebi

    warmoadgenen mentalur suraTs, gamosaxulebas, romelic adamians

    konkretuli adgilis Sesaxeb gaaCnia;

    funqciuri-fsiqologiuri nakrebi Sedgeba im elementebisagan,

    romlebic Semowmebadi da naklebad materialuria, magram rTulad

    gazomvadi;

    saerTo-unikaluri nakrebi ki Sedgeba daniSnulebis adgilis

    imijisagan, romelic ranJirebulia saerTodan-unikaluramde da

    efuZneba turizmis sferoSi Catarebul kvlevebs erovnuli

    simboloebis Sesaxeb. am nakrebis safuZvelze SesaZlebelia

    daniSnulebis adgilis imijebis klasificireba da maTi dayvana

    „saerTo“ funqciuri da fsiqologiuri maxasiaTeblebidan bevrad

    ufro unikalur maxasiaTeblebamde (Echtner and Ritchi, 1991). saerTo

    maxasiaTeblebSi moiazreba adgilobrivi fasi, satransporto

    infrastruqtura, klimati, adgilobrivi xalxis keTilganwyobis done,

    usafrTxoeba, momsaxurebis xarisxi da reputacia. unikaluri nakrebis

    magaliTs CineTisaTvis warmoadgens (funqciuri maxasiaTeblebi) didi

    kedeli, braziliisaTvis rios karnavali da a.S.

    qveynis turistuli imijis formirebis procesisas, reinoldi

    (Reynolds,1965)efuZneba sainformacio nakadis mier miRebul garkveul

    STabeWdilebebs. qveynis, rogorc daniSnulebis adgilis imijis SemTxvevaSi

    am “sainformacio nakadis” miwodeba sxvadasxva wyaroebidan xorcieldeba,

  • 10

    masSi moiazreba, rogorc sareklamo literatura (samogzauro broSurebi,

    plakatebi), sxvaTa mosazrebebi (ojaxis wevrebis, megobrebis), aseve mas-media

    (gazeTebi, wignebi, televizia, filmebi). amasTan, turistuli daniSnulebis

    adgilze stumroba gavlenas axdens da cvlis pirvelad (arsebul

    informaciasa) gamocdilebas. qveynis, rogorc turistuli daniSnulebis

    imijis formireba ori komponentis meSveobiT xorcieldeba: erTis mxriv es

    aris – mimwodebeli mxare (mimzidvelobis faqtorebi), da meores mxriv ki –

    moTxovnis mxare (stimul faqtorebi). arsebobs aseve mesame damoukidebeli

    komponenti, romelsac SeuZlia gavlena iqonios miRebul informaciaze.

    dagegmili da miRebuli imiji ar aris yovelTvis erTi da igive, radganac

    man SesaZloa, garkveuli modifikacia ganicados. imijis maformirebeli

    faqtorebi piradi gamocdilebidan warmoiqmneba, Tumca maTi Camoyalibeba

    sainformacio wyaroebis an komerciuli informaciis gareSec Tavisuflad

    SesaZlebelia.

    aRniSnuli sakiTxis gasaanalizeblad naSromSi viyenebT imijis Sesaxeb

    ganis (Gunn 1972) “dimorful Teorias”. gani gamohyofs qveynis, rogorc

    turistuli daniSnulebis adgilis imijis formirebis or gzas, romelic

    dafuZnebulia turistisaTvis miwodebuli informaciis Sinaarsze:

    organuli imiji (Organic): warmodgena turistuli marSutebis da

    zogadad qveynis turistuli imijis Sesaxeb SesaZlebelia Seiqmnas,

    rogorc uSualod turistuli vizitebis Sedegad, aseve gare

    wyaroebidan miRebul informaciaze dayrdnobiT, rogoricaa

    gadacemebi, beWdviTi media, “msoflios piri” (World of mouth-sityvierad

    gadacemuli informacia igulisxmeba-mosmenili informacia) da aseve

    turistuli daniSnulebis adgilze adgilobrivi mcxovreblebis mier

    miwodebuli informacia; gani (Gunn, 1972) amtkicebs, rom turistuli

    marSutebis Sesaxeb warmodgenis Seqmna gangrZobadi procesia da misi

    formireba xdeba warmodgenis proeqciidan (oficialuri “wyaroebidan”

    Tu sxva saxis wyaroebidan, rogoricaa sainformacio media,

    CamomsvlelTa piradi gamocdileba da piradi kontaqtebi) am

  • 11

    warmodgenis miRebamde Camoyalibebuli samogzauro miznebis mqone

    turistebis mier, iseTi media saSualebebis, romelTac SeswevT Zala

    potenciur turistebs miawvdinon xma.

    induqciuri imiji (Induced): gani aseve aviTarebs mosazrebas, rom

    qveynis turistuli imiji viTardeba ara mxolod turistuli

    marSutebisa da uSualod vizitebis Sedegad, aramed igi aqve

    gamohyofs im Camrev faqtorebs, romlebic xels uwyoben qveynis

    turistuli imijis formirebas, rogoricaa qveyanaSi moqmedi

    turistuli Tu sxva saxis institutebi, reklamirebisa da

    sakomunikacio teqnikis gamoyenebiT.

    aRniSnuli naSromi ganis (Gunn 1972) Teorias emyareba, romlis

    gamoyenebiT Sevecade warmomedgina, rom qveynis turistuli imiji

    formirdeba iseTi umniSvnelovanesi komponentebisagan, rogoricaa:

    ucxour oficialur veb-saitebze gadmocemuli informaciebi

    saqarTveloSi arsebuli viTarebis Sesaxeb, saerTaSoriso organizaciebis

    angariSebi da aseve socialur qselebSi saqarTveloSi namyofi

    ucxoelebis mier gadmocemuli STabeWdilebebi. aRniSnuli komponentebi

    SesaZloa miviCnioT, rogorc organul imijad (orgnaic), romlis marTva

    qveynis xelisuflebis mier faqtobrivad SeuZlebeli da ukontroloa,

    xolo saqarTvelos xelisuflebis mier qveynis farglebs gareT,

    ucxoeTis sxvadasxva saxelmwifoebSi turistebis mosazidad

    ganxorcielebuli sareklamo kampaniebi da piar aqciebi SeiZleba

    miCneuli iqnas, rogorc induqciur imijad.

    sadisertacio naSromze muSaobisas gamoyenebuli iqna kvlevis ramdenime

    meTodi, kerZod, empiriul nawilze muSaobisa da misi damuSavebisas

    gamoyenebuli iqna kvlevis Tvisebrivi meTodi. kvleva ZiriTadad

    ganxorcielda Tvisebrivi kontent-analizis meTodze dayrdnobiT, meoradi

    monacemebis safuZvelze, romelic oficialuri dokumentebis da msgavsi

    teqsturi, Tu video da audio masalebis Sinaarsis gaanalizebis saSualebas

    iZleva. Tvisebrivi კontent analizi gamoyenebulia wyaroTa ramdenime

  • 12

    jgufSi, aRniSnuli meTodiT damuSavda Cvens mier SerCeuli ucxoeTis

    saxelmwifoebis sagareo uwyebebis oficialur veb-gverdebze ganTavsebuli

    masalebi, msoflio ekonomikuri forumis mier gamoqveynebuli yovelwliuri

    angariSebi saqarTvelos turistuli konkurentunarianobis Sesaxeb da aseve

    saqarTvelos Sesaxeb ucxour mediaSi ganTavsebuli masalebi.

    sadisertacio naSromSi aseve gamoyenebulia komparativistuli meTodi,

    romlis daxmarebiT saqarTvelos msgavsad, Seswavlili iqna: msoflio

    wamyvani saxelmwifoebis oficialur veb-gverdebze turistebis mier yvelaze

    monaxulebadi qveyana, kerZod, turistTa Semosvlebis kuTxiT msoflios

    top-aTeulSi mesame poziciaze myofi safrangeTi, aseve, daaxloebiT

    saqarTvelos sididis qveyana - Sveicaria. aRniSnuli qveynebis turistuli

    potencialis, maTi gamocdilebis Seswavla, Sedareba da gaziareba didad

    waadgeba saqarTvelos xelisuflebis warmomadgenlebs samomavlod

    turistuli politikis saxelmwifo strategiis SemuSavebis procesSi.

    komparativistuli meTodia naSromSi gamoyenebuli ucxoeTis wamyvani

    saxelmwifoebis sagareo uwyebebis veb-gverdebze samxreT kavkasiis mezobeli

    qveynebis turistuli imijis Seswavlisa da maTi saqarTvelos turistul

    imijTan Sedarebisas. somxeTsa da azerbaijans saqarTvelosTan SedarebiT

    gansxvavebuli sastarto pirobebi hqondaT, isini Cveni qveynis msgavsad

    aqtiurad zrunaven turizmis ganviTarebaze, Tumca amave dros turizmis

    sferoSi saqarTvelos konkurentebad gvevlinebian.

    sadisertacio naSromSi gamoyenebul damokidebul cvladebad

    SesaZloa miviCnioT qveynis saerTaSoriso turistuli imiji, romelic

    damokidebulia qveynis mTlian imijze da Sesabamisad SeuZlia dabla

    daswios qveynis saerTaSoriso turistuli imiji.

    aRniSnul naSromSi damoukidebeli cvladad SeiZleba miviCnioT

    qveyanaSi arsebuli usafrTxoebis mdgomareoba, aseve saqarTvelos

    xelisuflebis mier qveynis farglebs gareT ganxorcielebuli

    marketinguli kampaniebi, rogoricaa saerTaSoriso turistuli gamofenebi

    da bazrobebi, Tu sareklamo video-rgolebi, romlebic xels uwyoben

  • 13

    qveynis saerTaSoriso turistuli imijis cnobadobis amaRlebasa da mis

    zrdas. naSromSi damoukidebel cvlads miekuTvneba aseve is informaciebi,

    romlebic saqarTvelos farglebs gareT vrceldeba da romelic Tavis

    mxriv SesaZloa or nawilad davyoT, es gaxlavT:

    1. is oficialuri informaciebi, romelsac ucxoeTis saxelmwifoTa

    oficialuri veb-gverdebi saqarTvelos Sesaxeb avrceleben, aseve

    saerTaSoriso organizaciebis mier gamoqveynebuli Sefasebebi saqarTvelos

    turistuli konkurentunarianobis Sesaxeb;

    2. es aris araoficialuri saxis informaciebi, romlebic

    saerTaSoriso vizitorebis mier socialur qselebSi vrceldeba, sadac

    isini saqarTveloSi vizitis Semdeg miRebuli STabeWdilebebis Sesaxeb Riad

    saubroben da farTod ganixilaven sxvadasxva wreebSi. amgvarad,

    zemoaRniSnulidan gamomdinare, SesaZloa vamtkicoT, rom Cvens mier SerCeu-

    li cvladebi mTlianobaSi qveynis saerTaSoriso turistul imijis ZiriTad

    maformirebel faqtorebs warmoadgenen.

    naSromze muSaobisas, gamoyenebuli iqna wyaroTa ramdenime jgufi:

    Teoriul nawilze muSaobisas gamoviyeneT wyaroTa pirveli jgufi,

    romelSic Sedis iseTi cnobili dasavleli mecnierebis samecniero -

    kvleviTi Sromebi, monografiebi, statiebi da saxelmZRvaneloebi,

    rogorebic arian saimon enholti (Anholt, 2010), barbara jenes (Barbara Jenes,

    2013), baloglu (Baloglu, 1999), nagasima (Nagashima, 1970), papadopulesi da

    heslopi (Papadopoulos, Heslop, 2002), balabani (Balabanis), martin eroglu (1993),

    roTi da romeo (1992), kotleri (Kotler, Donald, 1993). am naSromebma didi

    daxmareba gamiwies imijis Teoriuli aspeqtebis gacnobisas, qveynis imijis

    formirebis procesis Seswavlisas, aseve sxvadasxva problemaTa Teoriul

    gaazrebasa da analizSi.

    wyaroTa meore jgufi moicavs dasavleTis wamyvani qveynebis sagareo

    saqmeTa saministroebis mier gakeTebuli oficialur gancxadebebs da

    rekomendaciebs turizmTan dakavSirebiT, es qveynebia:

  • 14

    avstraliis sagareo saqmeTa da vaWrobis departamenti (internet

    wyaro);

    amerikis SeerTebuli Statebis saxelmwifo departamenti (internet

    wyaro);

    germaniis federaciuli respublikis sagareo federaluri ofisi

    (internet wyaro);

    kanadis sagareo saqmeTa da vaWrobis saministro (internet wyaro);

    inglisis gaerTianebuli samefos sagareo da Tanamegobrobis ofisi

    (internet wyaro);

    irlandiis sagareo saqmeTa da vaWrobis departamenti (internet

    wyaro);

    safrangeTis sagareo saqmeTa saministro (internet wyaro);

    Sveicariis konfederaciis federaluri deparatamentebis oficialuri

    veb-gverdebi (internet wyaro).

    naSromze muSaobisas damuSavda SerCeuli ucxoeTis saxelmwifoebis

    sagareo uwyebebis oficialur veb-gverdebze ganTavsebuli masalebi.

    aRniSnuli qveynebis SerCeva moxda im faqtis gaTvaliswinebiT, rom Cven

    avirCieT dasavleTis wamyvani qveynebi, romlebic kvlevis procesis dawyebis

    periodSi flobdnen msgavsi saxis servis turistebisaTvis.

    turistuli kanonmdeblobisa da standartebis ukeT gacnobisa da maTi

    identifikaciisaTvis sadisertacio naSromis wyaroTa mesame jgufad

    gamoyenebuli iqna: qveynis ZiriTadi sakanonmdeblo baza, romelic dRes

    turizmis sferos aregulirebs. es gaxlavT 1997 wels miRebuli

    saqarTvelos kanoni „turizmisa da kurortebis Sesaxeb“, romelic

    aregulirebs turizmisa da sakurorto saqmianobis sferoSi arsebul

    urTierTobebs da aseve 1998 wels miRebuli saqarTvelos kanoni

    „kurortebisa da sakurorto adgilebis dacvis zonebis Sesaxeb.“ aRniSnuli

    kanoni gansazRvravs saqarTvelos kurortebisa da sakurorto adgilebSi

    sawarmoTa ganTavsebis, samewarmeo saqmianobis, bunebrivi samkurnalo

    resursebiT sargeblobisa da mosaxleobis gansaxlebis aucilebel

  • 15

    pirobebs. “turizmis qartia”, romelsac Cveni qveyana 1994 wlis 25 ianvris

    saqarTvelos parlamentis dadgenilebiT SeuerTda, romlis mixedviTac

    qveyanam sakuTar Tavze aiRo rigi valdebulebebi, romelic savaldebuloa

    Sesrulebuli iqnas qartiis monawile yvela qveynis mier.

    kvlevis procesSi saqarTvelos turistuli potencialis da turizmis

    politikis Seswavlis mizniT gamoyenebuli iqna saqarTvelos turizmis

    erovnuli administraciis mier Catarebuli samuSaoebis yovelwliuri

    angariSebi, statistikuri masalebi, aseve saerTaSoriso asparezze

    saqarTvelos turistuli potencialis cnobadobis amaRlebisa da misi

    imijis popularizaciis mizniT ucxour presaSi gamoqveynebuli statiebi da

    Catarebuli sxvadasxva saxis marketinguli kampaniebi.

    wyaroTa meoTxe jgufi moicavs internet sivreceSi saerTaSoriso

    mogzaurTaTvis erT-erTi yvelaze aqtualur da maRalreitingul sait Trip

    Advisor-is forumze 2006-2013 ww. ganTavsebul masalebs, romelsac sxva

    saerTaSoriso turistul forumebTan SedarebiT yvelaze meti, daaxloebiT

    100 milionze meti momxmarebeli hyavs. msoflios sxvadasxva qveynebidan

    saqarTveloSi namyofi turistebi sakuTar STabeWdilebebze socialur

    qselebSi Riad saubroben da ganixilaven saqarTveloSi miRebul

    STabeWdilebebs, romlebic Seicavs rogorc pozitiur, ise negatiur

    informacias Cveni qveynis Sesaxeb.

    naSromSi aseve gamoyenebuli iqna msoflios ekonomikuri forumis mier

    gamoqveynebuli oficialuri dokumentebi, yovelwliuri angariSebi da

    statistikuri masalebi saqarTvelos turistuli konkurentunarianobis

    indeqsis Sesaxeb, romelic mniSvnelovani instrumentia saxelmwifos

    xelisuflebis mier SemuSavebuli im politikis gasazomad, romelic

    mimzidvels xdis mogzaurobisa da turizmis seqtoris ganviTarebas

    qveyanaSi. saqarTvelos turizmis saerTaSoriso konkurentunarianobis

    detalurma Seswavlam saSualeba mogvca mkafiod dagvenaxa da ufro

    realurad aRgveqva saqarTvelos turistuli imijis kuTxiT arsebuli

    problemebi da gamowvevebi. Tu ras miaRwia am TvalsazrisiT saqarTvelom

  • 16

    aRniSnul seqtorSi da xelisuflebis mxridan romel sferos esaWiroeba

    ufro meti yuradReba da Zalisxmeva.

    wyaroTa meoTxe jgufi aseve moicavs 1995 - 2001 wlebSi dasavlur presaSi,

    rig gamocemebSi gamoqveynebul statiebs, rogoricaa (Le monde, le monde

    Diplomatique, Libération, The Times, Washigton Post). am gamocemebSi ganTavsebuli

    statiebis Seswavla damexmara damedgina, Tu rogori iyo saqarTvelos

    saerTaSoriso saxelmwifoebrivi imiji postsabWoTa periodSi,

    mniSvnelovnad abrkolebda turizmis industriis ganviTarebas Cvens

    qveyanaSi. aRniSnuli gamocemebis SerCeva moxda im principis safuZvelze,

    rom es publikaciebi rogorc frangul, aseve inglisurenovan gamocemebs

    warmoadgenen, romlebSic Zalian aqtiurad xdeboda msoflioSi mimdinare

    mniSvnelovani procesebis gaSuqeba. swored sadisertacio naSromze

    dawyebisas SesaZlebeli aRmoCnda am gazeTebis eleqtronul arqivebSi

    zemoaRniSnuli periodiT daTariRebuli statiebis moZieba.

    miuxedavad dasavluri gamocdilebisa, aRniSnuli kvleva faqtiurad

    pirvelia Cvens qveyanaSi, romelic saqarTvelos saerTaSiriso turistuli

    imijis Seswavlas isaxavs miznad. kvlevis Sedegebi SeiZleba gamoyenebuli

    iqnas qveyanaSi turistuli politikis Seswavlisa da misi efeqturobis

    daxasiaTebisas; igi aseve daxmarebas gauwevs turizmis sferos ganviTarebis

    politikis samomavlo programebis SemuSavebas da waadgeba turizmis

    politikis sakiTxebze momuSave mkvlevarebs.

    publikaciebi: sadisertacio kvlevis ZiriTadi debulebebi, winadadebebi da

    rekomendaciebi gamoqveynebulia samecniero statebisa da bruSuris saxiT,

    aseve ganxilulia 3 saerTaSoriso konferenciaze:

    1. darbaiZe, e. (2009). qveynis imiji Tanamedrove msoflioSi, politologiis

    instituti, Tbilisi

    2. darbaiZe, e. (2009). saqarTvelos imiji dasavleTis qveynebis sagareo

    uwyebebis veb-gverdebis mixedviT, politologiis instituti, politikis

    mecnierebaTa sakiTxebi N 2, Tbilisi

  • 17

    3. darbaiZe, e. (2010). qveynis imiji globalizaciis procesSi -

    saqarTvelos universitetis gamomcemloba, Tbilisi

    4. darbaiZe, e. (2012). politikuri stabiluroba da qveynis turistuli

    imiji, saerTaSoriso samecniero recenzirebadi Jurnali „inteleqtuali“ N

    XX, Tbilisi

    5. darbaiZe, e. (2012). Teoriuli imijologia, gamomcemloba “universali”,

    Tbilisi

    disertaciis moculoba da struqtura. naSromi warmodgenilia qarTul

    enaze, nabeWdi teqstis 240 gverdze.

    sadisertacio naSromi Sedgeba: Sesavlis, oTxi Tavis (10 paragrafis),

    daskvnis, gamoyenebuli literaturis siis da danarTebisagan (10 diagrama da

    1 cxrili). naSromi ilustrirebulia 18 cxriliT, 4 suraTiT, 1 grafikiT

    da 10 diagramiT, gamoyenebuli literaturis nusxa moicavs 122 dasaxelebas.

  • 18

    Tavi I.

    saxelmwifos turistuli imiji: Teoriuli da meTodologiuri sakiTxebi

    $ 1.1. saxelmwifo imijis arsi da mniSvneloba, turistuli imiji

    saxelmwifos saerTaSoriso imijis formirebas didi mniSvneloba

    eniWeba, vinaidan Tanamedrove pirobebSi pozitiuri damokidebulebis Seqmna

    saerTaSoriso sazogadoebisa da politikuri wreebis yuradRebis centrSi

    moqcevis winapirobaa. saxelmwifos pozitiuri imiji xels uwyobs mis

    damkvidrebas da garkveuli poziciebis dakavebas saerTaSoriso ekonomikur

    bazarze. es gansakuTrebiT iseTi saxelmwifosaTvis aris mniSvnelovani,

    rogoric saqarTveloa, romelmac arc Tu didi xnis win daiwyo

    damoukidebel, demokratiul saxelmwifod Camoyalibebis procesi.

    saxelmwifos pozitiuri imiji xels uwyobs vaWrobis, turizmis ganviTareba-

    sa da investiciebis Semodinebas qveyanaSi. 21-e saukunis saerTaSoriso

    ekonomikur da kulturul urTierTobebSi saxelmwofos imiji gadamwyvet

    faqtorad iqca, swored amitom aris, rom yvela saxelmwifos Zalisxmeva

    mimarTulia pozitiuri erovnuli imijis formirebisaken.

    saqarTvelos pozitiuri saerTaSoriso saxelmwifoebrivi imijis

    formirebis aqtualoba kidev ufro gaizarda, radgan Cveni qveynis mimarT

    damokidebuleba saerTaSoriso sazogadoebis mxridan radikalurad

    icvleboda da xSirad meryeobda qveynis SigniT mimdinare politikuri

    procesebis gaTvaliswinebiT. es kidev ufro sagrZnobi gaxda bolo wlebis

    ganmavlobaSi, rodesac saqarTveloSi mimdinare politikuri procesebi

    farTod Suqdeboda da Suqdeba msoflios wamyvani saxelmwifoebis media

    saSualebebis mier.

  • 19

    pozitiur saxelmwifoebriv imijs mravali upiratesoba gaaCnia: igi

    xels uwyobs meti turistis Semosvlas qveyanaSi, izidavs

    maRalkvalificiur personals, cnobil mkvlevarebsa da investorebs da rac

    mTavaria, sabolood axdens meti fulis Semodinebas qveyanaSi da iwvevs

    adgilobrivi mosaxleobis socialuri mdgomareobis gaumjobesebas. swored

    amitom, qveynis imijis marTva da xelSewyoba nebismieri xelisuflebis

    politikur prioritets unda warmoadgendes. saxelmwifos pozitiuri imiji

    xels uwyobs valutis stabilurobis gazrdas saerTaSoriso bazarze, kidev

    ufro amyarebs investorTa ndobas konkretuli qveynis mimarT da

    mniSvnelovnad amaRlebs saerTaSoriso reitingebSi misi ndobis maCvenebels.

    yovelive es adeqvaturad zrdis mocemuli qveynis politikur gavlenas

    saerTaSoriso sazogadoebaSi da exmareba ucxour kompaniebTan

    partnioruli urTierTobebis damyarebaSi. qveynis imijsa da mis reputacias

    SeuZliaT mniSvnelovani gavlena iqonion qveynis socialur, kulturul da

    politikur momavalze, samwuxarod, ar arsebobs standartuli, mza

    formula warmatebuli qveynis imijis mosapoveblad.

    inglisuri sityva Image–s mravali datvirTva gaaCnia, igi aRniSnavs

    saxes, rols, reputacias, niRabs, fasads, motivs, tipaJs, ampluas, dadgams

    da sxv. imijis obieqti SeiZleba iyos rogorc calkeuli adamiani,

    magaliTad qveynis lideri, aseve Tavad saxelmwifo. saxelmwifos imiji ga-

    nisazRvreba, rogorc yvela saxis aRwerilobiTi da informaciuli warmod-

    gena konkretuli qveynis Sesaxeb. adgilis imiji warmoadgens yvela saxis em-

    ociur da esTetikur maxasiaTebelTa jams: Sexedulebebi, ideebi, mogonebebi

    da STabeWdilebebi, romlebic adamians gaaCnia konkretuli adgilis mimarT.

    swored individebi ayalibeben imijs, romelic efuZneba da emyareba maT pi-

    rad gamocdilebas. stabiluri da keTilsaimedo qveynis imiji xels uwyobs

    am saxelmwifoSi investiciebisa da turistebis mozidvas. imiji informaciis

    gadamuSavebis bunebriv produqtad gvevlineba, radgan moqalaqes Sexeba aqvs

    ara uSualod politikosTan an movlenasTan, aramed maT asaxvasa da

    gaSuqebasTan presasa da televiziaSi. swored aqedan gamomdinareobs

  • 20

    masobrivi informaciis saSualebebis mniSvneloba politikaSi, radganac

    informaciis mzardi roli avtomaturad zrdis sazogadoebis yvela

    sainformacio komponentis mniSvnelobas. am mxriv arc imijia gamonaklisi,

    radganac presisa da televiziis saSualebiT is erTis mxriv iqneba ufro

    daxvewili, xolo meores mxriv eyrdnoba obieqtur kanonzomierebasa da

    procesebs, riTac is gansxvavdeba xelovnebisagan da ixreba mecnierebisaken.

    adamiani cxovrobs ara mxolod realur, aramed simbolur samyaroSic da

    imiji am simboluri samyaros erT-erTi ganuyofeli nawilia. SesaZlebelia

    mTeli rigi situaciebis gamoyofa, rodesac adamianebi imijze reagireben da

    ara realobaze.

    sainteresoa imis Seswavla, Tu ra aspeqtebi gansazRvravs qveynis

    imijis formirebas, ra Taviseburebebi iCens Tavs am procesSi, ra

    kriteriumiT fasdeba dadebiTi imiji an aseTis ar arsebobis SemTxvevaSi ra

    dabrkolebebs SeiZleba waawydes qveyana.

    qveynis pozitiuri imijis Seqmna da damkvidreba iseve mniSvnelovani

    da aucilebelia, rogorc calke warmodgenili saqonlis, momsaxurebisa da

    kandidatisa. es maTi identificirebis saSualebas iZleva. am SemTxvevaSi

    qveyanas warmovidgenT, rogorc konkretul saqonels, masac aseve sWirdeba

    Sesabamisi saxiT SefuTva, brendingi da dawinaureba, raTa advilad aRqmadi

    da misaRebi iyos auditoriisaTvis. auditoriis saxiT am SemTxvevaSi

    warmogvidgeba danarCeni msoflio.

    saxelmwifos imiji gansazRvravs sxva qveynebTan urTierTobis dones.

    qveynebTan urTierTobebSi yovelTvis wina planzea sakuTari

    saxelmwifoebrivi interesebi. swored Tavisi interesebis gamo erTi qveyana

    cdilobs Selaxos meore qveynis imiji, raSic mas exmareba cru informaciis

    gavrceleba masmediis saSualebebiT. xSirad, qveynis imijis Selaxva xels

    uwyobs qveynis politikur-ekonomikuri sisuste, adekvaturi zomebis

    moumzadebloba da xSir SemTxvevaSi ignorireba.

    qveynis imijSi akumulirdeba sxvadasxva kulturul-istoriuli

    faqtorebi da igi ufro srul warmodgenas iZleva arsebul xelisuflebaze,

  • 21

    ekonomikaze, sagareo politikaze, jarze da am saxelmwifos funqcionirebis

    sxva sferoebze. rac ufro zust SesabamisobaSia sazogadoebis interesebTan

    politikuri, ekonomikuri, socialuri, ekologiuri, demografiuli da sxva

    situaciebi qveyanaSi, miT ufro dadebiTia am saxelmwifos imiji. aseTi

    imiji mowmobs saxelmwifos ekonomikur siZliereze, simdidreze da

    kulturis ganviTarebis xarisxze; is iTvleba misi avtoritetis maCveneblad

    da aseve saerTaSoriso asparezze mis warmatebul moRvaweobaze metyvelebs.

    amasTan, qveynis maRali dadebiTi imiji TamaSobs did sainformacio-

    aRmzrdelobiT rols misi moqalaqeebisa da pirvel rigSi mozardi

    TaobebisaTvis. is farTod gansazRvravs patriotizmis xarisxs qveyanaSi da

    pativiscemas misi moqalaqeebisadmi saerTaSoriso arenaze.

    qveynis imiji gamartivebulia realur suraTTan SedarebiT. is xazs

    usvavs imave an sxva saxelmwifos specifikurobas an unikalurobas. garda

    amisa, imiji SeiZleba ganvixiloT, rogorc mravalmxrivi informaciis

    dagroveba. imijis meSveobiT mniSvnelovani informaciis nawili daiyvaneba

    garkveuli simboloebis SezRudul raodenobaze. swored amitom, imiji

    savsebiT konkretulia da mudmivad ganicdis cvlilebebs mimdinare

    situaciebidan gamomdinare, sxvanairad rom vTqvaT, SesaZlebelia imijis

    formireba.

    qveynis imiji SeiZleba ganvixiloT, rogorc specialuri imijis tipi,

    romelic moicavs qveynis produqcias, brendebs, organizaciebs da bevr sxva

    rames, romelic Seqmnilia am qveynis Sesaxeb dagrovili gamocdilebisa da

    azris safuZvelze; es informaciebi ZiriTadad miiReba sxvadasxva saxis ar-

    xebis meSveobiT. arxebs SesaZloa warmoadgenden politikuri arxebi

    (qveynis saSinao da sagareo politika), telekomunikacia, garToba (filmebi).

    qveynis imiji moicavs bevr elements: erovnul simboloebs, ferebs, tansac-

    mels, tipiur nagebobebs, sagnebs, literaturul piesebs. igi aseve

    gulisxmobs qveynis politikuri sistemis gansakuTrebulobas, adaTebs, is-

    toriul memkvireobas da bevr sxva rames.

  • 22

    qveynis pirveladi imiji-esaa kompleqsuri warmodgena qveyanaze,

    rogorc mTlianobaze, romelic yalibdeba da fiqsirdeba sazogadoebis

    cnobierebaSi misi pirveladi gacnobis Sedegad. Politikur-ekonomikuri

    konkurenciis procesSi, sxva qveynebTan gaCaRebul sainformacio brZolaSi,

    qveynis imijis maT Soris misi ZiriTadi monaxazi inaxeba, magram emateba

    axali realobis anarekli. qveynis imijis Camoyalibebas SesaZloa vuwodoT

    meoradi imiji.

    imijis saerTo niSan-Tvisebebis Sejameba, romelic realurad

    praqtikaSi grovdeba da is ZiriTadi moTxovnebi, romelic gansazRvravs

    saxelmwifos imijs, SeiZleba warmodgenili iyos Semdegi saxiT:

    saxelmwifos imiji SesaZloa iyos sinTezuri, dagegmili, imisaTvis,

    rom warmoqmnas gansazRvruli STabeWdilebebi, simboloebis

    (heraldikuri niSnebi) mimarT;

    qveynis saxe unda iyos utyuari, sarwmuno, aravis ar sWirdeba iseTi

    imiji, Tu is xalxSi ndobas ar iwvevs, amitom konkretuli qveynis

    imiji unda gaigivdes, unda iyos cocxali da unda pasuxobdes saRi

    azris moTxovnebs;

    qveynis saxe unda iyos mkafio da konkretuli;

    qveynis saxe unda iyos SeZlebisdagvarad gamartivebuli. yvelaze

    metad efeqturia imiji, rodesac is ubralo da advilad aRsaqmeli da

    dasamaxsovrebelia;

    konkretulobis miuxedavad, qveynis saxe unda iyos ramdenadme

    ganusazRvreli, is unda gamyardes gauTvaliswinebeli ganviTarebuli

    movlenebis mimarT, mieCvios politikur cvlilebebs, SesabamisobaSi

    unda iyos sxvadasxva xalxis survilebsa da gamocdilebasTan.

    dRes ukve aRar aris sakmarisi mxolod gamokveTili, erovnuli

    maxasiaTeblebis qona, (mag. qarTuli stumarTmoyvareoba, Sveicaruli

    sizuste, germanuli punqtualuroba da a.S), saWiro gaxda sxva ufro

    mniSvnelovani parametrebis arsebobac (usafrTxoebis maRali done, kanonis

  • 23

    uzenaesoba, samoqalaqo sazogadoebis ganviTareba, qveynis inteleqtualuri

    potenciali da a.S).

    qveynis imijs aqvs ori ganmarteba, romlis gamoc dRemde cxare deba-

    tebi mimdinareobs mklevarTa Soris. pirveli midgoma saxelmwifo imijis

    Sesaxeb efuZneba egreT wodebul “qolga funqcias”, romlis mixedviTac,

    qveynis imijis e.w gamaerTianebeli funqcia gulisxmobs qveynis specifikuri

    produqtebis, brendebis, gansxvavebuli oranizaciebisa da maTi imijis

    radikalurad gansxvavebuli elementebis erTobas. meore midgomis Tanaxmad,

    qveyana Tavad aris e.w “rTuli produqti”, romelsac jer kidev axasiaTebs

    ufro meti sxvaoba, kompleqsuroba da maxasiaTeblebi. rac niSnavs imas, rom

    misi elementebi Seqmnilia qveynis specifikuri produqtebis, brendebisa da

    sxvadasxva organizaciebis meSveobiT (jenesi, 1999, gv.3). meore midgomis Ta-

    naxmad ki, saxelmwifo Tavad aris “rTuli produqti”, romelic Seqmnilia

    didi raodenobis elementebisagan. amgvarad, igi imiji miiCneva normaluri

    produqtis imijad, mravali sxvadasxva, rTuli da CaxlarTuli maxasiaTeb-

    lebiT. qveynis imijis uamravi definicia arsebobs, Tumca maT Soris

    viziareb barbara jenes (2005) mier formulirebul gansazRvrebas, romelic

    miiCnevs, rom qveynis imiji SesaZlebelia moviazroT imijis gansakuTrebul

    tipad, romelic formirdeba erisa da qveynis Sesaxeb arsebuli

    gamocdilebisa da mosazrebebis safuZvelze. aseve mniSvnelovania

    sxvadasxva arxebidan miRebuli informacia, aseTi saxis sainformacio

    wyaroebs miekuTvneba politika (saSinao da sagareo), telekomunikacia,

    gasarTobi nawarmoebebi (filmebi) da Worebi.

    qveynis imiji mocemuli qveynis Sesaxeb aRqmiTi da emociuri Sefasebaa,

    es aris erTianoba cvladebisa, romlebic iZlevian im zogad warmodgenas,

    romelic adamians qveynis mimarT gaaCnia. es SemecnebiTi Sefasebebi Semota-

    nilia damxmare faqtorebis saSualebiT, zegavleniTi faqtorebiT, aseve sim-

    boluri stimulebiT (qveynis atributebi) da socialuri stimulebiT

    (magaliTad megobrebisgan gagebuli). erovnuli imiji mravalmxrivi Semad-

    genlobaa iseTi konstruqtebis nakrebisa, rogoricaa musika, geografiuli

  • 24

    mdebareoba, xalxi da sxva mniSvnelovani cvladebi. SemecnebiTi Sefasebebi

    momdinareobs sxvadasxva saxis sainformacio wyaroebidan, rogoricaa simbo-

    luri stimuli (daniSnulebis adgilis ganviTarebis daxmarebiT) da soci-

    aluri stimuli (axloblebidan da megobridan gagebuli).

    suraTi N 1.

    qveynis imijis elementebi

    wyaro: Ndalahw, M.M.(2007). Country image and its effects in promoting a tourist destination

    SemecnebiTi aRqma moicavs arsebul rwmenasa da codnas obieqtis Sesa-

    xeb. emociuri imiji, meores mxriv, gulisxmobs individualur azrs sagnis

    Sesaxeb, Tumca zogierTi mkvlevari am SemTxvevaSi iyenebs termins „aRweri-

    lobiTs” da „SefasebiTs”. adgilis Sesaxeb imijis SemecnebiTi elementi ob-

    ieqturi atributebis codnas warmoadgens, maSin rodesac, emociuri elemen-

    Qqveynis imiji

    sityvierad

    miRebuli

    informacia

    aRqma da Semecneba sainformacio wyaroebi

    qveynis mTavari faqtorebi

    personaluri faqtorebi

    geografia

    ekonomika, politika

    კულტურა

    კლიმატი

    გეოპოლიტიკა

    g

    M(mdebareoba) qveynis sidide (mdebareoba)

  • 25

    ti gulisxmobs codnas misi emociuri Rirebulebis Sesaxeb. SemecnebiT da

    emociur imijebs Soris arsebul urTierTobebs swavlobdnen balogu, mak

    qliri da beloji, romlebmac daaskvnes, rom zogierTi am sferos mkvlevari

    iyenebs miRebuli gare stimulebis raodenobas, romelic gavlenas axdenen

    imijis SemecnebiT da ara emociur komponentze (vudsaidi, 2000). aqedan ga-

    momdinare, imijis SemecnebiTi komponenti ikavebs Camrevi rolis funqcias

    sainformacio wyarosa da emociur komponents Soris.

    rac Seexeba turistul xedvas, igi yalibdeba saTanado sainformacio

    wyaroebis meSveobiT da Semdgom arapirdapir gavlenas axdens potenciuri

    turistis mier aRqmul qveynis saerTo imijze. qveynis imiji ori saxisaa: Si-

    da imiji (sakuTari imiji) da gare imiji (sarke imiji). asevea produqtis im-

    ijis klasifikaciis SemTxvevaSic. qveynis Sida imiji niSnavs, Tu ras fiqro-

    ben moqalaqeebi sakuTari qveynis Sesaxeb, xolo gare imiji ki niSnavs, Tu

    ras fiqroben qveynis Sesaxeb ucxo qveynis moqalaqeebi.

    mkvlevrebi imijis 5 samomxmareblo segments gamoyofen:

    1. qveynis moqalaqeebi;

    2. adgilobrivi mewarmeebi;

    3. turistebi;

    4. xelisuflebis warmomadgenlebi da partiebi;

    5. erovnuli da saerTaSoriso profesiuli da samoqalaqo organizaci-

    ebi;

    samomxmareblo segmentis gamoyeneba samizne jgufebad, moiTxovs da

    gulisxmobs TiToeul jgufisTvis konkretuli samuSao programis SemuSave-

    bas.

    saxelmwifos imiji sazogadoebis warmodgenebisa da aRqmis erTianobas

    warmoadgens, romelic maT konkretuli qveynis mimarT gaaCniaT. es aris war-

    modgena am qveynis istoriis, geografiis, xelovnebis, musikis Sesaxeb, war-

    modgena Tavad konkretuli qveynis moqalaqeebsa Tu maTTvis damaxasiaTebel

    Tvisebebze. media da sanaxaobrivi industriac aris erT - erTi mniSvnelova-

  • 26

    ni elementi qveynis imijis formirebis procesSi1. momxmareblis rwmena pro-

    duqtisa da qveynis Sesaxeb SeiZleba iyos aRwerilobiTi, informaciuli an

    induqciuri. es STabeWdilebani iqmneba sxvadasxva saSualebebis meSveobiT.

    aRwerilobiTi rwmena gamocdilebas efuZneba, maSin rodesac informaciuli

    rwmena iqmneba gare wyaroebidan Semosuli informaciebis meSveobiT (media,

    megobrebi). induqciuri rwmena warmoiSoba kavSirebiTi aRqmiT zogierT war-

    sul ambavsa da awmyoSi arsebul stimulebs Soris. am pirdapiri da arapir-

    dapiri gamocdilebebis gavlena qveynis imijis gansazRvris mniSvnelovani

    faqtorebia.

    xSiria SemTxvevebi, rodesac imiji erevaT xolme stereotipebTan. ste-

    reotipi ufro farTo imijia, romelic erTxel Camoyalibebis Semdeg

    Znelad icvleba. xSir SemTxvevaSi igi aris winaswar Seqmnili uaryofiTi

    warmodgena, romelmac SesaZloa gamoiwvios konfliqti xalxTa Soris da

    diskriminacia. misi gageba pozitiuri da negatiuri ganwyobiT xdeba, ufro

    metic, imijis procesi individualur xedvaze gacilebiT metia da igi ar

    warmoadgens mxolod xalxTa jgufebs.

    samecniero naSromebSi naklebad vawydebiT xolme qveynis imijis cnebas,

    Tumca ufro farTo yuradReba eTmoba Tavad imijis tipebis ganxilvas. sxvadas-

    xva avtorTa definiciebSi, aSkarad SeimCneva ramdenime cnebis erTmaneTSi arev-

    is tendencia. ZiriTadad Cven ganvasxvavebT imijis sam cnebas: produqtis imiji

    PI, qveynis imiji CI da mwarmoebeli qveynis imiji COO an COOI. imijis es sami tipi

    mWidrodaa erTmaneTTan dakavSirebuli da erTmaneTze pirdapir Tu arapirda-

    pir urTierTqmedeben. am cnebaTa arevis faqtebs vawydebiT sxvadasxva avtorTa

    naSromebSi, romlebic mwarmoebeli qveynis imijs, igive qveynis imijad moixseni-

    1 magaliTad sanaxaobrivi industria aSS-Si (holivudi) mniSvnelovnad exmareba amerikuli imijisformirebas da misi damsaxurebaa is faqti, rom dRes mas pozitiuri imiji gaaCnia msoflioSi. undaaRiniSnos, rom filmebisa da media Setyobinebebis umravlesobas exmareba da xels uwyobs kargad or-ganizebuli kampaniebi, romlebmac mniSvnelovnad gaaumjobeses amerikuli imiji. „amerikuli ocnebis”saqmianobis ganxorcielebisas imijmeikerebi izidaven simdidres, Zalauflebas da prestiJs. praqtika-Si zogierTi „gzavnili” im realobis gamoxatulebaa, romelic aSS-Si xdeba da romlis gaxmovanebacdRes mediis daxmarebiT xorcieldeba. yvela es gzavnili warmoadgens mniSvnelovan aspeqts qveynissaerTaSoriso asparezze warmosaCenad.

  • 27

    eben. magaliTad, balabanisi da muleri (2001) mwarmoebeli qveynis imijs gansaz-

    Rvravs, rogorc „marketingul koncefcias, romelic ipyrobs gansxvavebul mom-

    xmarebelTa qcevas da romelic mimarTulia sxvadasxva erebisadmi. am gansaz-

    Rvrebis sapirispirod, mimaCnia, rom mwarmoebeli qveynis imiji aris produqtis

    saerTo imijis Semadgeneli nawili, romelic efuZneba imas, Tu saidan Semodis

    Tavad produqti. amgvarad, mwarmoebeli qveynis imiji stereotipebis Sedegia,

    romelic emyareba zogierT produqts mxolod imitom, rom igi warmoiSoba moce-

    muli qveynidan. Sesabamisad, am konteqstSi mwarmoebeli qveynis imiji dakavSire-

    bulia produqtTan (servisTan), Tumca am mosazrebis sapirispirod, roTi da ro-

    meo (1992) qveynis imijs gansazRvraven, rogorc mwarmoebeli qveynis imijs. maTi

    SefasebiT, qveynis imiji aris produqtis momxarebelTa saerTo aRqma, romlis

    mixedviTac calkeuli qveyanis imiji emyareba am qveynis produqciisa da marke-

    tingis Zlier da sust mxareebs. qveynis imiji gaxlavT aRwerilobiTi, konkre-

    tuli da informaciuli aspeqtebis erToblioba da warmodgena konkretuli

    qveynis Sesaxeb.

    samwuxarod cotaa kvlevebi, romelTa mizani qveynis imijis gazomvaa.

    erT-erTi yvelaze koreqtuli da SedarebiT detaluri kvleva Catarebuli iqna

    martin iroglus (1993) mier, romelmac gansazRvra qveynis imiji, rogorc kon-

    kretuli, aRwerilobiTi da informaciuli maxasiaTeblebis kompleqsuri war-

    modgena konkretuli qveynis Sesaxeb. misi ganmartebiT, mwarmoebeli qveynis imi-

    ji sam ganzomilebiani konstruqciaa, romelic Sedgeba politikuri, ekonomiku-

    ri da aseve teqnologiuri ganzomilebisagan. am ganzomilebaTa gaTvaliswine-

    biT, igi naTlad asaxavs momxmareblis SemecnebiT aRqmebs qveynis Sesaxeb. war-

    sulma kvlevam aCvena, rom mwarmoebeli qveyana ar aris produqtis xarisxis Se-

    saxeb ubralod SemecnebiTi asaxva, aramed igi aseve dakavSirebulia emociebTan,

    identobasTan, Rirsebis grZnobasTan da avtografiul mogonebebTan.

  • 28

    mravali cnobili mkvlevari miiCnevs, rom qveynis imijis konstruqcia Se-

    icavs:

    - SemecnebiT komponents, romelic moicavs momxmareblis warmodgenas

    qveynis industriul, teqnologiur da aseve politikur mdgomareobaze;

    - emociuri komponenti, romelic momxareblisaTvis aRwers qveynis simbo-

    lur da emociur Rirebulebebs;

    - konanturi komponenti, romelic qveyanasTan mimarTebaSi ipyrobs momxma-

    reblis sasurvel interaqcias, qcevas.

    qveynis identobis prizma Sedgeba fizikuri (geografia, wyaroebi, demog-

    rafia), kulturuli (istoria, kultura, xelovneba), personaluri (saxeli,

    droSa, cnobili adamianebi), urTierTmoqmedi (mmarTvelobebTan, saerTaSoriso

    organizaciebTan), asaxviTi (ucxoel momxmarebelTa da sxvaTa mier kontroli-

    rebadi imiji) da saerTaSoriso (xarisxi, romliTac qveyana gamoxatavs ucxoel

    moqalaqeTa fsiqikas) elementebisagan. qveynis imiji pirdapir dakavSirebuli

    produqtTan, aramed uzrunvelyofs mxolod produqtis Sesaxeb arapirdapiri

    daskvnebis gakeTebis safuZvels. nagasimas (Nagashima 1970:3) ganmartebiT, mwarmo-

    ebeli qveynis imiji aris „suraTi, reputacia, stereotipi, romelsac saqmiani ad-

    amiani da momxarebeli aniWebs specifiuri qveynis produqcias. es imiji aris Seq-

    mnili iseTi saxis cvladebisagan, rogoricaa warmodgenili produqti, erovnu-

    li maxasiaTeblebi, ekonomika, politikuri baza, istoria da tradiciebi. zemoT

    moyvanili nawilobriv Seesabameba Cvens xedvas, iseve rogorc zemoT CamoTvli-

    li faqtorebi zegavlenas axdenen qveynis imijze da arapirdapir zemoqmedeben

    produqtis imijze. es procesi ki SeiZleba avxsnaT, rogorc imijis gadatana.

    adamians aqvs sakuTari damokidebuleba TiToeuli qveynis mimarT da rodesac

    igi mocemuli qveynis produqts afasebs, produqciis warmomavloba did zegav-

    lenas axdens produqtis Sefasebis Sedegze. swored es faqti metyvelebs imaze,

    rom qveynis imiji gavlenas axdens produqtis mwarmoebeli qveynis imijze, rome-

  • 29

    lic praqtikulad integrirebulia mis saerTo imijSi (germanelebi arian pun-

    qtualurebi, aqedad gamomdinare, mwarmoebeli qveyana warmoSobs STabeWdile-

    bas, rom maT mier warmoebuli produqcia gansakuTrebulad saguldagulod Seq-

    mnilia da amgvarad erTiandeba mocemuli produqtis saerTo imijTan). imijis

    gadatana, zemoT moyvanili magaliTisagan gansxvavebiT, sapirispiro mimarTule-

    biTac aris SesaZlebeli da amis magaliTad iaponia SeiZleba moviyvanoT. miux-

    edavad imisa, rom SesaZloa iaponels saerTod arc vicnobdeT, iaponuri pro-

    duqtis dadebiTma Sefasebam SeiZleba gavlena moaxdinos iaponeli xalxis

    Sesaxeb arsebul warmodgenaze.

    qveynis imiji, sxva imijebis msgavsad, ar aris erTganzomilebiani. mkvlev-

    rebma gamoikvles zogierTi, xSirad gamoyenebuli ganzomilebani, aseve yurad-

    Reba gaamaxviles qveynebisa da maTi mosaxleobis mimarT damokidebulebis ga-

    zomvaze. papadopulesma (2000) aRmoaCina Semdegi ganzomileba, rom industriu-

    li ganviTareba zegavlenas axdens industriul orientaciaze, baraka da malo-

    tas (1986) mier gakeTebuli daskvnebi efuZneba ungreli xalxis magaliTs, rom-

    elmac kvlevaSi Semdegi ganzomilebani gamoiyena: SemecnebiTi Sefaseba, emociu-

    ri Sefaseba, codna qveynis Sesaxeb (gamocdileba) da saxelmwifos kavSirebi.

    sxvadasxva saxelmwifoebSi mkveTad aris gamokveTili nacionaluri

    maxasiaTeblebi, magaliTad, rogoricaa qarTuli stumarTmoyvareoba da

    samzareulo, germanuli punqtualoba, Sveicaruli sizuste, Cinuri

    Sromismoyvareoba da sxv. saxelmwifoebriv imijze moqmedma uaryofiTma

    aspeqtebma SeiZleba xeli SeuSalos qveyanaSi dadebiTi procesebis

    mimdinareobas, mag: arastabiluri da naklebad usafrTxo qveynis imiji xels

    uSlis am qveynaSi investiciebisa da turistebis Semodinebas da Zalian

    didi Sroma da Zalisxmevaa saWiro, rom aseTma saxelmwifom SeZlos

    negatiuri imijis dadebiTad Secvla. saxelmwifoebriv imijze negatiurad

    moqmedebs uaryofiTi movlenebisadmi mTavrobis uniaToba da umoqmedoba.

    rodesac xelisuflebas aranairi reagireba ara aqvs qveyanaSi saxelmwifo

    biujetisa da Tanxebis aramiznobriv gamoyenebaze, maRali Tanamdebobis

  • 30

    pirebis mier ganxorcielebul ukanono qmedebebze, aseT SemTxvevaSi

    bunebrivia, rom sazogadoebis reaqcia uaryofiTia. aseT pirobebSi qveynis

    imiji msoflios TvalSi ganisazRvreba im negatiuri movlenebis fonze,

    romelic xels uSlis qveynis civilizebul svlas.

    dRevandel samyaroSi saxelmwifo imijis marTva, romlis mizania

    Zlieri da pozitiuri aRqmebis ganviTareba, mniSvnelovani instrumentia,

    romelic xelisuflebas sakuTari qveynis konkurentunarianobis

    SesanarCuneblad SeuZlia gamoiyenos. qveynis imijis formirebis erT-erT

    umniSvnelovanes arxs ki turizmi warmoadgens. globalur,

    urTierTdakavSirebul sazogadoebaSi, saxelmwifos pozitiuri erovnuli

    imiji miCneuli unda iqnas, rogorc Rirebuli aqtivi dainteresebul

    mxareebsa da farTo auditorias Soris urTierTobebSi. dRevandel

    msoflioSi sul ufro meti eri cdilobs xazi gausvavs sakuTar unikalur

    da sxvebisagan gamorCeul imijs, rac metoqe saxelmwifoebisagan maTi

    diferencirebis saSualebas iZleva.

    rogori Sefasebebi eZleodaT aTiode wlis win yofil sabWoTa

    kavSirSi Semaval qveynebs saerTaSoriso sainformacio saSualebebis mier?

    es qveynebi ZiriTadad warmodgenilni iyvnen, rogorc mesame samyaros

    qveynebi. aseTi saxelmwifoebis Sesaxeb sainformacio CamonaTvalSi

    ZiriTadad iyo cnobebi avariebis, mitingebis, gaficvebis, omisa da

    socialurad daucvelobis Sesaxeb, rac bunebrivia, rom am saxelmwifoebis

    uaryofiT imijs qmnida.

    propagandis Teoriidan cnobilia, rom stereotipuri warmodgenebis

    Secvla praqtikulad SeuZlebelia, rac ar unda finansebi moxmardes

    sainformacio kampanias. situaciis gamosasworeblad aucilebelia axali

    maxasiaTebelebis Seqmna da amoqmedeba. amerikis SeerTebuli Statebi

    kolosarul Tanxebs xarjavs Tavisi qveynis farglebs gareT

    propagandistuli centrebis Seqmnaze, romlebic principulad xasiaTdeba

    ara propagandis, aramed urTierTobebisa da kulturis centrebad. msgavsi

    centrebi xels uwyoben amerikuli filmis, amerikuli wignis gavrcelebas.

  • 31

    Aamgvari saxis RonisZiebebi kargad funqcionireben, vinaidan isini

    propagandis saxeliT ar moqmedeben, aramed sakuTar kampanias wminda

    saganmanaTleblo miznebiT warmarTaven.

    iseve rogorc saukeTeso brends sWirdeba efeqturi marketingi, raTa

    darCes konkurentunariani yvelaze msxvil bazarze, swored aseTive

    mniSvnelovania brendingi qveynisaTvis. marketingul kvlevebSi qveynis imiji

    mWidrod aris xolme dakavSirebuli samomxmareblo produqtTan. Tanamedro-

    ve saxelmwifo iyenebs zustad iseTive brendings, marketingul teqnologi-

    ebs, piars, sakonsultacio saagentoebsa da media saSualebebs, romelTac

    msxvili kompaniebi moixmaren. ZiriTadi gansxvaveba produqtis brendingsa da

    qveynis brendings Soris isaa, rom es ukanaskneli moicavs mraval

    dainteresebul segments, maT Soris: erovnul/regionul/adgilobriv

    xelisuflebas, biznes organizaciebsa da xalxs. brend saxelmwifo aris

    garkveuli standartebis, Rirebulebebis, cxovrebis da saxelmwifos

    SesaZleblobebis simbolo. qveynis brendingi mecnieruli kvlevis SedarebiT

    ufro axali sferoa, romelmac mecnierebis, praqtikosebisa Tu

    politikosebis mxridan Zalian didi yuradReba daimsaxura. qveynis

    brendingis mizania, rom konkretulma qveyanam SeZlos saerTaSoriso doneze

    konkurencia gauwios msoflios sainvesticio, savaWro, turistul, sportul

    auditoriebs, aseve politikur urTierTobebs sxva saxelmwifoebTan. qveynis

    brendingSi mTavaria sakvanZo ideis SemuSaveba, romelic gaxdeba qveynis

    mTavari indikatori, romlis sakvanZo idea mudam unda JRerdes slogansa da

    mTavar mesijebSi. qveynis brendingi aris saxelmwifos struqturebis,

    biznesis, masmediis moqmedebis SeTanxmebuli sistematuri procesi qveynis

    imijis Seqmnisa da ganviTarebisaTvis. qveynis pozituri imijisaTvis

    aucileblia SemuSavdes ideebi, gamoiZebnos msoflios bazrisaTvis

    unikaluri SeTavazebebi, gaumjobesdes gare samyarosTan komunikacia da

    gaZlierdes qveynis dadebiTi identifikaciis parametrebi. Zalian bevri

    mkvlevari miiCnevs, rom saguldagulod SerCeuli logo, veb-gverdi Tu

    grafizmis erTi naWeri srulebiT ar aris sakmarisi, imisaTvis, rom

  • 32

    Seicvalos qveynis imiji sazogadoebis TvalSi. misi realizeba

    SesaZlebelia mxolod konkretuli qveynis mosaxleobisa da organizaciebis

    mier sakuTari Camoyalibebuli qcevisa da rwmenis saSualebiT.

    dRevandel msoflioSi ara marto organizaciebis, kompaniebisa da maT

    mier momxmareblisaTvis SeTavazebuli servisis internacionalizeba xdeba,

    aramed dRes ukve Tavad qveynebi cdiloben Seiqmnan sakuTari da sxva

    qveynebisagan ganmasxvavebeli imiji. aSS-i mTels msoflioSi cnobilia, ro-

    gorc „Tavisuflebis qveyana“, britaneTi ki rogorc „civi britaneTi“. mainc

    ratom SeiZleba sWirdebodes qveyanas sakuTari originaluri da cnobadi

    imiji? dRevandeli informaciis siWarbiT gadatvirTul msoflioSi,

    pozitiuri imiji aucilebeli pirobaa qveyanaSi pirdapiri investiciebisa da

    turistuli nakadebis SemodinebisaTvis da raRa Tqma unda saerTaSoriso

    asparezze politikuri gavlenis mosaxdenad. dRes individebi, firmebi, qala-

    qebi, regionebi, qveynebi da TiTqmis sazogadoebis yvela profesiuli segmen-

    ti aqtiurad iyenebs bazarze agresiuli gayidvebis teqnikas. swored amitom,

    yvela saxelmwifos qmediTunarianoba mimarTulia mxolod erTi miznis uz-

    runvelsayofad - darCes igi konkurentunariani qveyana globalur samyaro-

    Si. Sesabamisad, arabrendirebul qveyanas Zalzed naklebi Sansi rCeba saer-

    TaSoriso politikur sivrceSi politikuri da ekonomikuri navigaciisaTvis.

    dRes imiji da reputacia gaxda umTavresi nawili saxelmwifos politiku-

    ri strategiuli mimarTulebebis realizebisaTvis. brend produqtebis

    msgavsad, brend saxlmwifoebi damokidebulni arian momxmareblebis ndobasa

    da maTi dakmayofilebis xarisxze. swored analogiurad ganvixilavT pro-

    duqts, romelsac aRvwerT da miviCnevT mas, rogorc „megobruls“ e. i dasav-

    leTze orientirebuls da „sandos“ (mokavSire), an „agresiuls“ (eqspansion-

    ists) da (arasaimedos).

    21-e saukuneSi brendirebuli produqtis msgavsad, saxelmwifoebi damoki-

    debulni xdebian momxmareblis ndobsa da misi dakmayofilebis xarisxze.

    dRes evropuli politika ganicdis Zalian mZafr cvlilebebs. es aris poli-

    tikuri landSaftis sivrce, sadac iseTi klasikuri cnebebi, rogoric aris

  • 33

    suvereniteti, Zalauflebis politika da „erovnuli interesebi“ nel-nela

    kargaven TavianT gavlenas adamianebSi. ras gulisxmobs “Tanamedrove saxel-

    mwifo”? igi iyenebs zustad iseTive brendings, marketingul teqnologiebs,

    piars, sakonsultacio saagentoebsa da media saSualebebs, romelTac msxvi-

    li kompaniebi moixmaren. Tanamedrove saxelmwifo sakuTari Tavis, sakuTari

    ganmasxvavebeli imijis mqone saxelmwifod aRmoCenis procesSia, romelic

    icvlis bunebas politikuri TamaSis procesSi. gvsurs es Tu ara, aSS-s, Ci-

    neTis, poloneTis, italiis da a.S qveynebis xsenebisas Cveni warmodgena maSi-

    naTve asociacias iwvevs qveynebis imijTa mTel rig seriasTan. nebismier ad-

    amianSi aSS-s xseneba TavisuflebasTan da keTildReobasTan, safrangeTis -

    modasa da xelovnebasTan, inglisis - konservatizmTan, xolo germanis ki

    punqtulobasTan da saimedoebasTan asocirdeba. globaluri momxmareblis

    azrovnebaSi faqtiurad brendebisa da saxelmwifoebis erTmaneTTan Serwyma

    xdeba. mag. MCDonalds da Microsoft-i arian aSS-s, xolo Nokia ki fineTis yvela-

    ze TvalsaCino savizito baraTi. arc erT konservatiulad moazrovne adami-

    ans eWvic ki ar epareba imaSi, rom es aris realurad dadebiTi movlena,

    radganac axali e.w brend saxelmwifo TandaTan devnis da aZevebs nacional-

    izms. am dros xdeba saxelmwifos istoriuli, geografiuli da misi eTniku-

    ri motivebis gamoyeneba, raTa Seqmnas sakuTari, mkafio imiji. msoflios

    mravali wamyvani qveynis Zalisxmeva mimarTulia sakuTari pozitiuri

    turistuli imijis formirebisaken, rac sruliad bunebrivia, rom qveynis

    socialur-ekonomikur aRmavlobasTan asocirdeba. turizmi erT-erTi

    yvelaze swrafad mzardi seqtoria msoflioSi. pozitiuri turistuli imiji

    xels uwyobs ucxouri valutis Semodinebasa da Tavisufali samuSao

    adgilebis Seqmnas qveyanaSi, rac bunebrivia, rom adgilobrivi mosaxleobis

    socialur-ekonomikuri mdgomareobis mniSvnelovan gaumjobesebas iwvevs.

    qveynis turistuli imijis Seswavlisas mkvlevarebi xSirad gamoyofen

    eqvs cvlads: adgilobrivi mcxovreblebis stumarTmoyvareoba, turistuli

    infrastruqtura, garemo, ekonomika, usafrTxoeba da seqsualuroba

    (Pérez‐Nebra, 2010; 2007; Beerli and Marti, 2004). maT aRmoaCines meeqvse, relevanturi

  • 34

    cvladi “seqsualuroba”, radgan Zalian xSirad, masmediis saSualebebi

    (televizia da beWduri media) xSirad ganixilavs, rom zogierTi turistuli

    daniSnulebis adgili asocirdeba seqsualur TavgadasavlebTan. leizenis

    (Leisen 2001) mixedviT, pirs SeuZlia Seiqmnas imiji droTa ganmavlobaSi

    sxvadasxva sainformacio wyaroTa gadamuSavebis Sedegad. Caudheris

    (Chaudhary 2000) Tanaxmad, turistuli imijis formirebis dros sainformacio

    wyaroebi SesaZloa iyos gazeTebi, telearxebi, samogzauro saagentoebi/tur

    operatorebi, ucxoeTSi gaxsnili samogzauro ofisebi, megobrebi da

    axloblebi, wignebi/gidebi da sxv. imiji, romelic turists turistuli

    adgilis Sesaxeb gaaCnia, gavlenas axdens turistis gadawyvetilebaze.

    mikqerTni, baTleri, da beneti (McCartney, Butler, Bennett 2008) varaudoben, rom

    qveynis imiji SesaZloa Camoyalibdes, an faqtobrivi vizitis (organuli),

    anda garedan Semosuli (induqciuri) sainformacio wyaroebis meSveobiT,

    rogoricaa samauwyeblo da beWdviTi media an warmoTmuli sityva (World of

    mouth). isini miiCneven, rom qveynis turistuli imijis formireba droSi

    uwyveti procesia da imijebis proeqtirebiT warmoiqmneba (rogoricaa

    oficialuri, aseve sxva saxis wyaroebi, magaliTad piradi stumrobis

    gamocdileba, media informaciebi, piradi kontaqtebi) am warmodgenis

    miRebamde Camoyalibebuli samogzauro miznebis mqone turistebis mier,

    iseTi media saSualebebis, romelTac SeswevT Zala potenciur turistebs

    miawvdinon xma.

  • 35

    $ 1.2. turizmis ganviTarebis Tanamedrove mdgomareobis Taviseburebebi da

    tendenciebi

    turizmi warmoadgens integrirebul socialur-ekonomikur sistemas,

    romelic mzard gavlenas axdens mravali qveynis ekonomikasa da socialur

    keTildReobaze. turizmi amdidrebs msoflio kulturas, amtkicebs

    sxvadasxva xalxis kavSirebs, xels uwyobs qveynebis mSvidobian gaviTarebas

    da saerTaSoriso keTildReobas. cnebam „turizmi“ gaiara ganviTarebis

    grZeli gza, Seivso axali elementebiT, ris Sedegadac gavrcelda misi

    mravali ganmarteba. tradiciulad turizmi gaigivebulia mogzaurobasTan

    dasvenebisa da axali STabeWdilebis mizniT, e.i upiratesoba eniWeba

    turizmis rekreaciul mniSvnelobas. miuxedavad gaeros msoflio turizmis

    organizaciis UNWTO-os mravaljeradi mcdelobisa, dRemde ar arsebobs

    turizmis sayovelTaod aRiarebuli da universaluri gansazRvreba.

    saqarTvelos kanonis mixedviT, turizmis ganmarteba bevrad emTxveva

    turizmis saerTaSoriso konferenciebisa da gaeros mier Camoyalibebul

    terminTa saerTo parametrebs.

    mravali mecnierisa Tu analitikosis SefasebiT, turizms safuZvlad

    udevs Semdegi faqtorebi (kaCanovi, 2005):

    ekonomikurma zrdam da socialurma progresma gazarda ara mxolod

    saqmiani mogzaurobebis masStabebi, aramed SemecnebiTi mizniT

    mogzaurobaTa maCvenebelic;

    sxvadasxva saxis satransporto saSualebaTa srulyofam iafi da

    ufro xelmisawvdomi gaxada mogzauroba sazogadoebis yvela

    fenisaTvis;

    ekonomikurad ganviTarebul qveynebSi daqiravebul muSa-mosamsaxureTa

    raodenobis zrdam uzrunvelyo maTi materialur-kulturuli donis

  • 36

    zrda, aman ganapiroba maTi miswrafeba sulieri da SemecnebiTi

    faseulobebisaken;

    Sromis intensifikaciam da momuSaveTa xangrZlivma mivlinebebma

    SesaZlebeli gaxada safuZvliani dasvenebis uzrunvelyofa;

    saxelmwifoTaSorisi urTierTobebis ganviTarebam da qveynebs Soris

    kulturaTa gacvlam migviyvana pirovnebaTSorisi urTierTobebis

    gafarToebasTan, rogorc regionis SigniT, aseve regionebs Sorisac;

    momsaxurebis sferos ganviTarebam stimuli misca teqnologiur

    progress telekomunikaciebis sferoSi, gazarda sxvadasxva qveyanaSi

    mogzaurobis interesi;

    SezRudvebis Semsubuqeba valutis gatanasTan dakavSirebiT, agreTve

    savizo reJimebis gamartiveba rig qveynebSi mniSvnelovnad uwyobs

    xels turizmis ganviTarebas..

    „saqarTvelos kanoni turizmisa da kurortebis Sesaxeb“ turizms

    ganmartavs, rogorc adamianis Tavisufal, nebayoflobiT, droebiT

    gadaadgilebas Tavisi sacxovrebeli adgilidan dasvenebis, gajansaRebis,

    istoriis da kulturis Zeglebis daTvalierebis an sxva mizniT

    (saqarTvelos kanoni turizmisa da kurortebis Sesaxeb, 1997).

    Sveicarieli mkvlevari k. kaspari gvTavazobs turizmi ganisazRvros

    ori qvesistemiT:

    a) qvesistema „turizmis subieqti“ - momsaxurebis momxmarebeli - adamiani,

    misi mravalferovani turistuli moTxovnilebebiTa da qcevis

    motivebiT;

    b) qvesistema „turizmis obieqti“, romelic sami elementisagan Sedgeba:

    turistuli centrebi, turistuli sawarmoebi da organizaciebi

    (saxelmwifo da arasaxelmwifo), romlebic aregulireben turizmis

    ganviTarebas.

    turisti – Sromis, turistuli produqtis, an turistuli momsaxurebis

    momxmarebeli; gansazRvruli adgilis, dasaxlebuli punqtis an qveynis

    droebiTi stumari, ganurCevlad misi moqalaqeobisa, erovnebisa,

  • 37

    sarwmunoebisa da sqesisa, romelic imyofeba ucxo teritoriaze aranakleb

    24 saaTisa da araumetes 6 Tvis ganmavlobaSi imyofeba mkurnalobis,

    Semecnebis an saqmiani mizniT, romelsac ara aqvs ufleba teritoriaze

    anazRaurebis mizniT dasaqmebisa (metreveli 2012, gv 19).

    saqarTvelos kanoniT „turizmisa da kurortebis Sesaxeb“ turisti

    fizikuri piria, romelic nebayoflobiT mogzaurobs, dasvenebis,

    gajansaRebis, saqmiani an sxva mizniT, aranakleb 24 saaTis da ara umetes

    erTi wlis vadiT da romlis mogzaurobac ar anazRaurdeba droebiTi

    yofnis adgilis safinanso wyaroebidan (saqarTvelos kanoni turizmisa da

    kurortebis Sesaxeb, 1997). vfiqrobT, rom saqarTvelos kanoniT cneba

    „turisti“ eTanxmeba mto-s mier SemuSavebul gansazRvrebas.

    termin „turistis“ arsi sistematurad ganixileboda mravalricxovan

    samecniero konferenciebsa da Sekrebebze. gaerTianebuli erebis turizmisa

    da saerTaSoriso mogzaurobebis 1963 wlis romis konferenciam, romelmac

    SeimuSava turistis cnebis Tanamedrove gansazRvreba, romelsac eyrdnoba

    turizmis saerTaSoriso organizaciebi da msoflios qveynebis umetesoba.

    romis konferenciam Tavis rekomendaciebSi mxari dauWira cnebas

    „vizitori“, rac niSnavs nebismieri adamianis gadaadgilebas qveyanaSi,

    romelic ar warmoadgens mis mudmiv sacxovrebel adgils, nebismieri, magram

    ara samuSao mizniT, romelic anazRaurebas ar miiRebs droebiTi yofnis

    adgilis safinanso wyaroebidan.

    „saerTaSoriso mogzauri“-ganisazRvreba, rogorc nebismieri adamiani,

    romelic gadaadgildeba Tavisi sacxovrebeli qveynis farglebs gareT

    mogzaurobis mizniT da iyenebs satransporto saSualebebs (Tumca

    SesaZlebelia gadaadgildebodes fexiTac).

    „saerTaSoriso vizitori”gulisxmobs nebismier adamians, romelic

    mogzaurobs misi sacxovrebeli qveynis gareT ara umetes 12 Tvis

    ganmavlobaSi da misi vizitis mizans ar warmoadgens am (aRniSnul) qveyanaSi

    anazRaurebadi saqmianobis ganxorcieleba.

    saerTaSoriso vizitorebs miekuTvnebian:

  • 38

    turistebi (RamisTeviT vizitorebi): vizitorebi, romlebic erTi RamiT

    mainc rCebian am qveyanaSi kerZo an saerTo sacxovrebelSi;

    erTi dRis vizitori - vizitori, romelic Rames ar aTevs am qveynis

    kerZo an saerTo sacxovrebelSi.

    vizitis miznis klasifikacia CamomsvlelTa, gamvlelTa da adgilobrivi

    turizmisaTvis:

    1. gajansaReba, ardadegebi, Tavisufali drois gatareba

    2. megobrebisa da naTesavebis monaxuleba

    3. profesiuli da saqmiani miznebi

    4. mkurnaloba

    5. religiuri/piligrimoba

    6. sxva

    „turizmis saqmianobebi“-ganimarteba, rogorc adamianis saqmianoba,

    romelic gulisxmobs dasvenebis, samuSaos an raime sxva mizniT misi Cveuli

    (sacxovrebeli) adgilisagan gansxvavebul garemoSi gamgzavrebas,

    gadabmulad araumetes erTi wlis vadiT da misi vizitis mizans ar

    warmoadgens am qveyanaSi anazRaurebadi saqmianobis ganxorcieleba. termini

    „pirovnebis saqmianoba” aq gamoiyeneba pirdapiri mniSvnelobiT da ara

    rogorc adamianis sawarmoo ekonomikuri saqmianoba. imdenad, ramdenadac es

    saqmianoba Zlier mravalferovania, turizmis gavlena SeiZleba mravalmxriv

    iyos Seswavlili. magaliTad misi gavlena dasaqmebaze, garemoze, ekonomikur

    saqmianobaze da a.S. turizmis moTxovna ar aris mxolod vizitorTa

    mixmareba, is aseve unda Seicavdes im erTeulebs, romelTa gareSec

    turizmis ganviTareba SeuZlebeli iqneboda:

    ZiriTadi infrastruqturis arseboba (transporti, TavSesafari da a.S);

    saxelmwifos mier Sesrulebuli roli, romelic gamoixateba

    sxadasxva doneze turizmis xelSewyobis mizniT gatarebul

    maregulirebel RonisZiebebSi.

    turizms dReisaTvis mTels msoflioSi gansakuTrebuli mniSvneloba

    eniWeba, vinaidan es ara mxolod pirdapiri gagebiT iZleva mniSvnelovan

  • 39

    Semosavals qveynisaTvis, aramed, imavdroulad, damatebiT kidev araerT

    dadebiT Sedegs ganapirobebs, maT Soris infrastruqturul ganviTarebas,

    turizmis uzrunvelyofasTan dakavSirebuli biznesis sxvadasxva sferoebis

    ganviTarebas da Sesabamisad mosaxleobis dasaqmebis zrdas, qveynisaTvis

    damaxasiaTebeli da misi warmoCenisaTvis sasargeblo adgilobrivi

    kulturul-istoriuli tradiciebisa da saxalxo rewvis SenarCunebasa da

    ganviTarebas, araformaluri da formaluri kavSirebis Camoyalibebas sxva

    qveynebis warmomadgenlebTan, rac Tavis mxriv qveyanaSi investiciebis

    mozidvas aZlierebs, qveynis imijis gaumjobesebas saerTaSoriso arenaze da

    megobruli, keTilganwyobili mxardamWerebis ricxvis progresul matebas

    da a.S (kobalaZe, 2012).

    garda amisa, turizmi aseve did rols asrulebs sxvadasxva

    aRmsareblobisa da kulturebis adamianebis urTierTobaTa gaRrmavebaSi.

    turizmi mimarTulia msoflios xalxTa urTierTgagebisa da mSvidobis

    dasamyareblad. turizmi erT - erTi yvelaze didi da swrafad mzardi

    industriaa msoflios masStabiT. 2012 wels, turizmis wilma msoflio

    mTlian Sida produqtSi 9% Seadgina, rac 6 trilion dolars aRemateba.

    mosalodnelia, rom turizmis industriis zrda gagrZeldeba saSualod

    4%-iani wliuri zrdis tempiT da uaxloes momavalSi mTliani Sida

    produqtis 10%-s, anu daaxloebiT 9 miliard dolars gautoldeba (UNWTO

    Tourism Highlights, 2013). aRniSnul seqtorSi 260 milionze meti adamiani

    muSaobs, rac msoflio masStabiT dasaqmebis 8.7%-s Seadgens (World Travel

    Tourism Council, 2013) mosalodnelia, rom 2022 wlisTvis aRniSnul seqtorSi

    Seqmnili samuSao adgilebis raodenoba 328 milionamde gaizrdeba da is

    mTliani samuSao adgilebis 10%-s Seadgens.

    me-2 cxrilSi mocemulia msoflio turizmis organizaciis mier

    gamoqveynebuli monacemebi saerTaSoriso turistebis mier msoflios aTi

    yvelaze monaxulebadi qveyanis Sesaxeb. cxrilidan Cans, rom aTeulSi

    Semavali qveynebis umravlesoba evropuli saxelmwifoebia. 2000-iani wlebis

    bolos msoflio finansurma krizisma turizmze sagrZnoblad (uaryofiTad)

  • 40

    imoqmeda. dacema daiwyo 2008 wlis ivnisSi da amave wels saerTaSoriso

    turistuli Casvlebis ricxvma 2%-iT iklo. negatiuri tendencia kidev ufro

    intensiuri gaxda 2009 wels, radgan bevr qveyanaSi ifeTqaHH1N1 virusma,

    rasac saerTaSoriso vizitiorTa raodenobis 4%-iani kleba mohyva da

    aRniSnulma zaralma daaxloebiT 880 milioni Seadgina, Sesabamisad,

    miRebuli Semosavlebi 6%-iT Semcirda.

    qveynebis, anu msoflios yvelaze popularuli turistuli centrebis,

    rigiTobis dadgena SesaZlebelia turistTa DSemosvlebis raodenobiT da

    maTgan miRebuli SemosavlebiT. orive monacemebis mixedviT, msoflioSi

    liderobs safrangeTi, aSS da espaneTi. amave dros aSS-s ukavia pirveli

    adgili Semosavlebis, magram me-2 adgili Semosvlebis raodenobis mixedviT,

    safrangeTi ki kvlavac lideria turistTa Semosvlebis mixedviT, Tumca

    mesame pozicias ikavebs Semosavlebis mxriv. cxrilidan garkveviT Cans, rom

    2013 wels vizitorebis raodenoba 3.5%-iT Semcirda CineTSi, igive SeiZleba

    iTqvas did britaneTzec, sadac saerTaSoriso vizitorebis ricxvi 0.1%-iT

    Semcirda gasul welTan SedarebiT (ix. cxrili 2).

    cxrili 2

    saerTaSoriso mogzaurebis mier yvelaze monaxulebadi qveynebis aTeuli

    qveyana regionaluri

    bazari

    2013

    mil

    2012 2012 wlis

    cvlileba

    2013-Tan

    SedarebiT

    2011 wlis

    cvlileba

    2012 Tan

    SedarebiT

    1 safrangeTi evropa - 83.0 - 1.8

    2 aSS Crd. aSS 69,8 66.7 4.7 6.3

    3 espaneTi evropa 60.7 57.5 5.6 2.3

    4 CineTi azia 55.7 57.7 3.5 0.3

    5 italia evropa 47.7 46.4 2.9 0.5

    6 TurqeTi evropa 37.8 35.7 5.9 3.0

    7 germania evropa 31.5 30.4 3.7 7.3

    8 didi britaneTi evropa 31.2 29.3 29.3 0.1

  • 41

    9 ruseTi evropa 28.4 25.7 10.2 13.5

    19 tailandi azia 26.5 22.4 18.8 16.2

    wyaro UNWTO Tourim Highlighlt 2012-13 Editon

    wina wlebTan SedarebiT, 2012-13 wlebSi mowinave turistuli centrebis

    rigiToba TiTqmis ucvleli iyo. erTaderTi cvlileba Semosavlebis

    mixedviT iyo is, rom 2011 wels me-6 poziciaze myofi germaniis adgili (38.8)

    tailandma daikava da amjerad germaniam me-5 poziciaze gadainacvla. garda

    amisa, 2009 wlidan Semosavlebis mxriv CineTi me-4 poziciaze gadadis da

    igiDdRemde inarCunebs am mdgomareobas da kvlavac agrZelebs 13-%-ian

    wliur zrdas, romelic lider qveynad rCeba aziasa da wynari okeanis

    regionSi (metreveli, 2011).

    cxrili 3.

    Semosavlebi saerTaSoriso turizmidan

    qveyana regionaluri

    bazari

    2013 w.

    (mlrd

    dolari)

    2012w. 2012/2013

    cvlileba

    (%)

    2011/2012

    cvlileba

    (%)

    1 aSS Crd. aSS 139.6 126.2 10.6 9.2

    2 espaneTi evropa 60.4 56.3 7.4 6.3

    3 safrangeTi evropa 56.1 53.6 4.8 2.2

    4 CineTi azia 51.7 50.0 3.3 3.2

    5 italia evropa 43.9 41.2 6.6 4.2

    6 tailandi azia 42.1 33.8 24.4 24.4

    7 germania evropa 41.2 38.1 8.1 1.9

    8 didi

    britaneTi

    evropa 40.6 36.2 12.1 3.3

    9 avstralia okeaneTi 30.9 31.7 2.8 4.5

    10 TurqeTi evropa 27.9 25.3 6.8 2.4

    wyaro UNWTO, Tourism Highlights/ 2013 Edition

  • 42

    2011 weli turizmis industriisaTvis erT-erTi yvelaze rTuli

    periodi iyo. msoflio mogzaurobisa da turizmis sabWos (World Travel and

    Tourism Council) kvlevebis Tanaxmad, miuxedavad ekonomikuri Tu politikuri

    arastabilurobisa da bunebrivi kataklizmebisa, turizmis wili mTlian

    Sida produqtSi 3%-iT gaizarda da 2 trilioni dolari Seadgina

    (metreveli, 2011), Sedegad Seiqmna 1.2 milioni axali samuSao adgili,

    amasTan, vizitorebis eqsporti 3%-iT, 1.2 trilion dolaramde gaizarda.

    analogiuri zrdis tempi dafiqsirda investiciebis kuTxiT da 0.7 trilioni

    dolari Seadgina. arastabiluri makroekonomikuri garemos miuxedavad,

    kvlevebi aCvenebs, rom msoflio turizmis wili mTlian Sida produqtSi

    zrdas momavalSic ganagrZobs, moimatebs agreTve samuSao adgilebis

    raodenobac. kvlevebis Tanaxmad, aRniSnuli zrda ara mxolod did

    ganviTarebad qveynebSi (brazilia, ruseTi, indoeTi, CineTi) dafiqsirdeba,

    aramed mTels Crdilo afrikasa da laTinur amerikaSi. saerTaSoriso

    vaWrobis zrda, gansakuTrebiT ganviTarebadi qveynebis bazrebze, biznes

    mogzaurobaze moTxovnis zrdas gamoiwvevs. amave kvlevebze dayrdnobiT,

    turizmis pirdapiri kontribuciis zrda mTlian Sida produqtSi 2012 wels

    stabilurad 3% iqneba. garda amisa, wlis ganmavlobaSi seqtori daaxloebiT

    2 milion axal samuSao adgils Seqmnis, vizitorebis eqsporti 2%-iT, xolo

    investiciebi 3.5%-iT gaizrdeba.

    saqarTvelos xelisufleba aqtiurad cdilobs xeli Seuwyos

    turizmis seqtoris ganviTarebas. statistikuri monacemebis mixedviT, 2013

    wels Cveni qveynis turizmis seqtoris mdgomareoba mzardia da

    saqarTveloSi saerTaSoriso Semosvlebis raodenoba 22%-iT gaizarda da

    xuT milions gadaaWarba. msoflio turizmis organizacias turizmis

    seqtorSi zrdis tempi SeumCneveli ar darCenia da organizaciis angariSis

    (UNWTO World Tourism Barometer, 2013) Tanaxmad, saqarTveloSi saerTaSoriso

    Semosvlebis zrda evropis yvelaze maRal procentian matebad Seafasa.

  • 43

    saqarTvelos turistuli imijis formirebis ZiriTadi

    komponentebi

    $ 2.1. saqarTvelos turistuli imijis formirebis ZiriTadi

    faqtorebi

    pozitiuri turistuli imijis formireba mravali wamyvani

    saxelmwifos politikurი prioritetia. cnobilia, rom turistuli

    industria ekonomikis erT-erT umsxviles, maRalSemosavlian da uaRresad

    dinamiur sferos warmoadgens, romelic did gavlenas axdens qveynis

    ekonomikur ganviTarebaze. rac Seexeba saqarTvelos, turizmi ekonomikis

    aRorZinebis erT-erT ZiriTad mimarTulebadaa miCneuli. aRniSnuli

    seqtoris ganviTarebas ama Tu im saxelmwifoSi didwilad ganapirobebs misi

    Sida stabiluroba, usafrTxo garemo da ekonomikuri ganviTarebis

    Sesabamisi done. turizmis industrias SeuZlia xeli Seuwyos saqarTvelos

    stabilurobasa da usafrTxoebas, samuSao adgilebis Seqmnis, Semosavlebis

    zrdis, ekonomikis diversifikaciis, garemos dacvisa da kulturaTa

    daaxloebis gziT.

    turistuli imijis formireba da misi cvlileba mniSvnelovnadaa

    damokidebulia saxelmwifo imijis cvlilebaze. usafrTxo da mimzidveli

    saxelmwifo imiji izidavs met turists qveyanaSi. dRevandel msoflioSi,

    romelSic mravlad aris sxvadasxva saxis bunebrivi Tu adamianis mier

    gamowveuli safrTxeebi, dRevandeli turisti bevrad ufro

    gaTviTcnobierebuli da informirebulia maT Sesaxeb da Sesabamisad,

    gamgzavrebis win arCevans misTvis usafrTxo da mimzidveli imijis mqone

    qveyanaze akeTebs.

    SeiZleba iTqvas, rom saqarTvelos turistuli imiji formirdeba sami

    ZiriTadi komponentisagan:

  • 44

    - ucxour oficialur veb-saitebze mocemuli informaciebi

    saqarTveloSi arsebuli viTarebis Sesaxeb;

    - saqarTveloSi namyofi ucxoelebis mier TavianTi STabeWdilebebis

    gadmocema socialur qselebSi;

    - saqarTvelos saxelmwifos mier ganxorcielebuli sareklamo kampania

    qveyanaSi ucxoeli turistebis mosazidad.

    ucxour oficialur veb-saitebze ZiriTadad mocemulia

    gamafrTxilebeli xasiaTis informaciebi qveyanaSi arsebuli viTarebis

    Sesaxeb usafrTxoebis kuTxiT, CamoTvlilia is faqtorebi, romlebmac

    saqarTveloSi Camosul ucxoel vizitorebs SesaZloa problemebi Seuqmnas.

    cxadia, rac ufro naklebia aseTi saxis informaciebi, miT ufro mimzidveli

    da pozitiuria qveyana turistebisaTvis mogzaurobis TvalsazrisiT.

    saqarTveloSi namyofi turistebi qveynis turistuli imijis

    formirebis erT-erTi mniSvnelovani wyaroa. qveyanaSi turistebis nakadis

    zrdasTan erTad aRniSnuli komponentis mniSvneloba qveynis turistuli

    imijis formirebis sakiTxSi sul ufro da ufro izrdeba.

    saqarTveloSi namyofi turistebi TavianT STabeWdilebebze saubroben

    nacnob-megobrebTan da rac mTavaria, socialur qselebSi Riad ganixilaven

    konkretul qveyanaSi miRebul STabeWdilebebs, maTi STabeWdilebebi Seicavs

    rogorc pozitiur, ise negatiur informacias qveynis Sesaxeb. faqtobrivad,

    esaa praqtikuli Semowmeba im informaciisa, rasac oficialuri uwyebebi

    avrceleben qveynis Sesaxeb, isini aRniSnul informacias avseben,

    adastureben an uaryofen TavianTi monaTxrobiT.

    aRsaniSnavia, rom Tu oficialur veb-gverdebze ganTavsebuli

    informaciebi Znelad icvleba, qveyanaSi Camosul turistTa STabeWdilebebi

    bevrad ufro dinamiuria. am gziT rogorc pozitiuri, ise negatiuri

    informacia ufro advilad vrceldeba qveynis farglebs gareT da aRwevs

    saqarTveloSi Camosvlis msurvelebamde.

    naSromze muSaobisas Seviswavle 1995 - 2001 wlebSi dasavlur presaSi

    rigi gamocemebSi gamoqveynebuli (Le monde, Le Temps, The Times, The Washigton

  • 45

    Post, le Monde Diplomatique), 50 statia, romelTa analizis safuZvelze

    warmoCnda, rom am periodis saqarTvelos imiji mravali negatiuri StrixiT

    xasiaTdeboda. mainc rogori iyo saqarTvelos saxelmwifoebrivi imiji,

    rogori gaxldaT is saerTaSoriso informaciuli nakadi, romelSic Cveni

    qveynis cxovreba aisaxeboda? saqarTvelo warmodgenili iyo, rogorc

    ganviTarebis gzaze myofi, postsabWoTa saxelmwifo, saidanac ZiriTadad

    negatiuri Sinaarsis mqone sainformacio signalebi modioda: dakarguli

    teritoriebi, samxedro gadatrialeba, samoqalaqo omi, eTnikuri

    konfliqtebi, omi afxazeTsa da cxinvalis regionSi, politikuri

    arastabiluroba, gayinuli ekonomika, socialurad SeWirvebuli

    mosaxleobis raodenobis zrda, migraciis didi intensivoba, evropis

    qveynebSi aralegalurad mcxovrebi qarTvelebi, romlebic xSirad

    kriminalTan asocirdebodnen sakuTari qveynis cud „imijmeikerebadac“

    gvevlinebodnen. yovelive zemoaRniSnuli saqarTvelos sakmaod uaryofiT

    imijs uqmnida msoflios TvalSi. am movlenebma mniSvnelovnad daaziana da

    Seaferxa saqarTvelos pozitiuri turistuli imijis formireba. am

    periodiT daTariRebuli moZiebuli masalebisa da statiebis saTaurebidan

    cxadi xdeba, Tu ra informaciuli foni gasdevda qveyanaSi ganviTarebul

    movlenebs da rogori Sefaseba eZleoda maT ucxoeli Jurnalistebis,

    eqspertebisa da sxvadasxva sferos warmomadgenlebis mier. “TbilisSi

    mokluli iqna opoziciis lideri”, “saberZneTis saelCos ataSe TbilisSi

    Cacxriles,” (Nougayrede 1998, p.3), ”saqarTvelo erovnuli umciresobebis

    pirispir”, (Cheterian, 1998, p.5), swored msgavsi Sinaarsis statiebi ibeWdeboda

    saqarTvelos Sesaxeb im droindel dasavlur presaSi.

    saqarTvelo mudmivad imyofeboda saerTaSoriso sazogadoebis

    yuradRebis centrSi afxazeTis, cxinvalis regionis, kodorisa da pankisis

    xeobaSi arsebuli problemebiT. sabWoTa kavSiris daSlis Semdeg,

    saqarTvelo Camoyalibebas iwyebs, rogorc damoukidebeli suverenuli

    saxelmwifo, Tumca es procesi sakmaod rTulad da mtkivneulad

    mimdinareobda. garda obieqturi mizezebisa, adgili hqonda ruseTis mier

  • 46

    inspirirebul movlenebs, romlebic mimarTuli iyo saqarTvelos

    saxelmwifoebriobisa da teritoriuli mTlianobis winaaRmdeg, rac

    gamoixata afxazeTisa da e.w samxreT oseTis teritoriebze separatizmis

    xelSewyobiT. yovelive zemoaRniSnulma movlenebma mniSvnelovnad daaziana

    da Seaferxa saqarTvelos pozitiuri imijis Camoyalibeba.

    1990-iani wlebidan dawyebuli, ucxoeTis wamyvani saxelmwifoebis

    sagareo saqmeTa saministroebis saitebze ganTavsebuli informaciebi

    saqarTveloSi arsebuli usafrTxoebis mdgomareobis Sesaxeb wlebis

    ganmavlobaSi Sinaarsobrivad TiTqmis identuri iyo: „qveyana, sadac

    Tavisufali gadaadgileba, seirnoba, samkaulebis gakeTeba saSiSia“ da

    sakuTar moqalaqeebs urCevdnen, yoveli SemTxvevisaTvis, vizitisagan Tavi

    SeekavebiaT. isini aseT rCevas ucxoelebis mimarT Cadenili kriminaluri

    SemTxvevebiT xsnidnen.

    amgvari rekomendaciebi oficialur veb-gverdebze wlebis ganmavlobaSi

    ucvlelad iyo warmoadgenili da im periodSi qveynis xelisuflebaSi myof

    pirebs bevri arafris gakeTeba ar ucdiaT viTarebis Sesacvlelad,

    miuxedavad imisa, rom gadaidga pirveli nabijebi turizmis

    gansaviTareblad.

    2003 wels xelisuflebis Secvlis Semdegad, saqarTvelo uwindeburad

    turistebisTvis “saSiS qveyanad” rCeboda da amis Sesaxeb informaciis

    miReba nebismier ucxoels SeeZlo, sakuTari qveynis sagareo saqmeTa

    saministros saitidan. rac Seexeba aRniSnul saitebze ganTavsebul

    informaciebTan dakavSirebiT sagareo uwyebebis pozicias, isini

    acxadebdnen, rom es iyo maTi mimarTva sakuTari moqalaqeebis mimarT,

    romelic mas Semdeg gaCnda, rac saqarTveloSi ucxoelebze namdvili

    „nadiroba“ daiwyo.

    2005 wels safrangeTis sagareo saqmeTa saministros veb-gverdze daido

    yvelaze saSiSi da turistebisaTvis „akrZaluli qveynebis sia“, romelSic

    avRaneTTan, iranTan da ekvadorTan erTad saqarTveloc Sedioda, Tumca

    “saSiSi qveynebis” CamonaTvalidan saqarTvelo 2006 wels iqna amoRebuli.

  • 47

    warmatebuli imijis formirebis aucilebloba saqarTvelos winaSe

    gansakuTrebiT maSin warmoiSva, rodesac dRis wesrigSi dadga evropul da

    Crdilo-atlantikur struqturebSi integraciis sakiTxi. am organizaciebTan

    mWidro TanamSromlobis gansaxorcieleblad mocemuli qveynebi im

    moTxovnebs unda akmayofilebdnen, romlebsac es organizaciebi upirobod

    uyeneben maTi wevrobis msurvel qveynebs.

    2000-iani wlebidan, saqarTveloSi miRweuli stabilizaciis, kerZo

    sakuTrebis legalizaciis, saerTaSoriso kavSirebis SesamCnevi gaZlierebis

    da saqarTvelos ramdenime msxvil proeqtSi CarTvis Semdeg, saqarTvelos

    mimarT saerTaSoriso sazogadoebis interesi mniSvnelovnad gaizarda.

    2003 wels saqarTvelo kvlav moeqca saerTaSoriso sazogadoebis

    yuradRebis centrSi, xolo saakaSvilis xelisuflebam turizmi qveynis

    saxelmwifo politikis prioritetad gamoac