jaarverslag 2009 - pensioenkappers.nl · 02 ontwikkelingen het jaar 2009 stond in het licht van de...

stichting bedrijfstakpensioenfonds voor het kappersbedrijf

Jaarverslag 2009

Samenvatting 01

Voorwoord 05

1 Hetfonds 061.1 Inleiding 071.2 Overhetfonds 071.3 Hetbestuur 081.4 Devisitatiecommissie 091.5 Hetverantwoordingsorgaan 091.6 Dedeelnemersraad 101.7 Uitbesteding 10

2 Ontwikkelingen 112.1 Ontwikkelingenfinanciëlepositie 122.2 Ontwikkelingenregelgevingen overheidsbeleid 132.3 GoedPensioenfondsbestuur 132.4 Communicatie 152.5 ToezichthouderAFMenDNB 16

3 Financieelbeleid 173.1 Inleiding 183.2 Premie 183.3 Toeslag 183.4 Pensioenvermogenenvoorzieningen 193.5 Actuariëleanalyse 203.6 Beleggingen 213.7 Risicoparagraaf 26

4 Pensioenregeling 284.1 Inleiding 294.2 Dekenmerkenvandepensioenregeling 294.3 Wijzigingenreglementen 29

5 Visitatiecommissie 315.1 Bevindingen 325.2 Reactiebestuur 335.3 Reactieverantwoordingsorgaan 33

6 Verantwoordingsorgaan 346.1 Oordeel2009 356.2 Reactiebestuur 36

7 Deelnemersraad 377.1 Verslag 387.2 Reactiebestuur 39

8 Jaarrekening 408.1 Balansper31december2009 418.2 Staatvanbatenenlastenover2009 428.3 Kasstroomoverzichtover2009 448.4 Algemenetoelichting 458.5 ToelichtingopdeBalans 518.6 Toelichtingopdestaatvanbatenenlasten 758.7 Overigegegevens 848.8 Actuariëleverklaring 858.9 Accountantsverklaring 86

Bijlagen 87

Inhoud

01

Samenvatting

StichtingBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijf

Postbus3183,3502GDUtrechtTelefoon:(030)2453922Internet:www.pensioenkappers.nlE-mail:[email protected]

BestuurG.terAvestK.BoekhorstE.H.W.BosmanA.A.M.SteijaertG.J.vanValkenburgR.F.M.vanderWeerd

Compliance officerMetingangvan2009heefthetbestuurbeslotenzelfhaarcompliancewerkzaamhedenuittevoeren.Devoorzitterfungeertalscomplianceofficer.

DeelnemersraadP.KalleR.vanUdenW.H.Wemmers

VerantwoordingsorgaanC.B.deGrootP.KalleR.vanUden

VisitatiecommissieR.BakkerE.E.vandeLustgraafR.Nagtegaal

UitvoeringsorganisatiePensioenbeheerSyntrusAchmeaPensioenbeheerN.V.

VermogensbeheerSyntrusAchmeaVermogensbeheerB.V.SyntrusAchmeaVastgoedB.V.

Adviserend actuarisJ.G.M.vanOphem,SyntrusAchmeaVermogensbeheerB.V.

Certificerend actuarisE.W.J.M.SchokkerAAG,TowersWatsonB.V.

Externe accountantH.C.vanderRijstRA,PricewaterhouseCoopersAccountantsN.V.

02

Ontwikkelingen

Hetjaar2009stondinhetlichtvandeeconomischecrisisalsgevolgvandekredietcrisis.AlsgevolgvanforseverliezenopdebeurzeneneenlagerenteverkeerdehetBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijfop1januari2009ineensituatievanreservetekortenonderdekking.Dedekkingsgraadvanhetfondsbedroegopdiedatum91%(vereistedekkingsgraad:125%).

Hetfondsheeftzoweleenkorte-alslangetermijnherstelplanopgesteldomdedekkingsgraadenreserveszosnelmogelijkweeroppeiltebrengen.Opbasisvaneenberekening(continuïteitsanalyse)verwachttehetbestuurdatdedekkingsgraadzichbinneneenperiodevanvijfjaarzalherstellentotbovenhetniveauvanhetminimaalvereisteigenvermogenenbinnen15jaartothetvereisteigenvermogen.DeNederlandscheBankheeftmethetherstelplaningestemd.InovereenstemmingmethethuidigetoeslagenbeleidzoalsvastgelegdindeABTNheefthetbestuurbeslotengeentoeslagenteverlenenzolangdedekkingsgraadzichonderdeFTKvereistedekkingsgraadbevindt.Anderemaatregelenwaren,opbasisvandecontinuïteitsanalyse,nietnodig.

Hetherstelvandefinanciëlepositievanhetfondsverliepin2009voorspoedigerdanopbasisvandeberekeningeninhetherstelplanwasingeschat.Medio2009kwamdedekkingsgraaduitboven105%.Perultimo2009bedroegdedekkingsgraadvanhetfonds110%Devereistedekkingsgraadwas129%.Doorhetbestuurisdejaarlijkseevaluatievanhetherstelplanuitgevoerd.Deevaluatieheeftnietgeleidtotbijstellingvandeuitgangspuntenvanhetherstelplan.

Inhoofdstuk2wordthiernaderopingegaan.

Financieelbeleid

Omaandedoelstellingvanhetfondstevoldoenmoetenervoldoendeactivawordengevormdomtoekomstigepensioenuitgaventekunnendekken.Hetbestuurhanteertdaarbijdevolgendebeleidsinstrumenten:• hetpremiebeleid;• hettoeslagen-ofindexatiebeleid;• hetbeleggingsbeleid;• depensioenregeling.

Depensioenregelingiseenuitkeringsovereenkomstdiewordt

gefinancierdmeteendoorsneepremie.Alsdefinanciëlemiddelenvanhetfondshettoelaten,streefthetbestuurernaaromjaarlijksdepensioenrechtenendepensioenaansprakenaantepassenaandestijgingvandeCBS-indexvoorderegelingslonen.

Hetbestuurheeft,geziendefinanciëlepositievanhetfonds,beslotenomper1oktober2009geentoeslagteverlenen.Hetbestuurbeoordeeltjaarlijksofdefinanciëlemiddelenvanhetfondstoereikendzijnomdeopgebouwdepensioenaansprakenendeingeganepensioenenteverhogen.Erbestaatgeenrechtoptoeslagverleningenerisdusgeenzekerheidofeninhoeverrehetfondsindetoekomsteentoeslagkanverlenen.Hetfondsreserveertnamelijkgeengeldenvoortoekomstigetoeslagen.

Inhoofdstuk3wordtnaderophetfinancieelbeleidingegaan.

Uitvoeringvandepensioenregeling

Indeuitvoeringvandepensioenregelinghebbenzichin2009geenrelevanteveranderingenvoorgedaan.

Inhoofdstuk4leestumeeroverdeuitvoeringvanderegeling.

Verslagvisitatiecommissie

HetbestuurheeftinhetkadervanPensionFundGovernance(PFG)eenvisitatiecommissiegeïnstalleerd.Dezevisitatiecommissieheefthetbestuursbeleidvandeafgelopendriejaaronderdeloepgenomenenhierovergerapporteerd.

Inhoofdstuk5leestuhiermeerover.

Verslagverantwoordingsorgaan

Hetbestuurlegtverantwoordingafaanhetverantwoordingsorgaanoverhetbeleidendewijzevanuitvoeringvandatbeleid.Inhetnajaarvan2008heefthetbestuurdeledenvanhetverantwoordingsorgaanbenoemd.Hetverantwoordingsorgaanvanhetfondsisvanoordeeldat:• hetbestuurvoldoendeinformatieaanhet

verantwoordingsorgaanheeftverstrektomzicheenoordeeltevormen;

03

• hethandelenvanhetbestuurin2009inovereenstemmingisgeweestmetdestatutenenreglementen;

• hetbestuurin2009eenconsistentbeleidheeftgevoerd,waarbijdebelangenvanallebetrokkenenafgewogenengeborgdzijn;

• hetbestuurgedegenenlogischebeleidskeuzesvoordetoekomstheeftgemaakt.


Verslagdeelnemersraad

Dedeelnemersraadisinhetverslagjaarviermaalbijeengekomen.Zijheefthierbijgebruikgemaaktvanhaarrechttotadviseringenvanhetrechtomvangedachtentewisselenmethetbestuuroverzakendienuenindetoekomstvanbelangzijnvoordeelnemers,ouddeelnemersengepensioneerden.Daarnaastheeftdedeelnemersraadin2009overeengrootaantalonderwerpengeadviseerd.


Kerncijfers

Bedragenx€1.000 2009 2008Pensioenvermogen 333.746 282.225

Technischevoorziening 302.838 310.377

Aanwezigedekkingsgraad 110% 91%

Deelnemers 22.303 19.725

Gewezendeelnemers 42.357 40.023

Pensioengerechtigden 1.206 1.079

Werkgevers 6.497 5.910

05

Voorwoord

HetbestuurvanhetBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijfgeeftinditjaar-verslaginzageindewerkzaamheden,hetbeleidendepensioenontwikkelingengedurendehetjaar2009.Hetbestuurverstrektduidelijkheidoverdefinanciëlepositieenresultatenvanhetfonds.Ditjaarverslagisopgesteldinovereenstemmingmetderichtlijnenvoordejaarverslaggeving.

Definanciëlecrisisdiedewereldsinds2008kentheeftgrotefinanciëlegevolgengehadvoordeNederlandsepensioenfondsen,waaronderookhetBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijf.Dedalingvanderenteheefttotdalingvandedekkingsgraadgeleidin2008.HetingediendeherstelplanisdoorDeNederlandscheBankgoedgekeurd.Inhetherstelplanstonddathetfondsverwachtdatdedekkingsgraadbinnenvijfjaarboven105%zalliggen.Dezedoestellingisbinnenéénjaarbereikt.In2009heeftdestijgingvanderenteaanhetherstelvandedekkingsgraadbijgedragen.DesondanksstonddedekkingsgraadvanhetBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijfeind2009op110%.Helaaswashetnietmogelijkomdegepensioneerden,deactievenendegewezendeelnemersover2009eentoeslagteverlenenomdatdedekkingsgraad,ondankshetherstel,nogsteedsonderdevereistedekkingsgraadlag.

Inhetjaar2009heefthetbestuuraandachtbesteedaandeskundigheid.Erdientimmerseenafdoendewaarborgtebestaanvoorhetopeenbehoorlijkewijzebesturenvanhetpensioenfonds.Hetbestuurachthetvanhetgrootstebelangomhaardeskundigheidvoldoendeteblijvenwaarborgen.Enkelebestuursledenhebbenopleidingengevolgd.Daarnaastheefthetbestuureenopleidingsdaggehoudenomopeentweetalbelangrijketerreinendedeskundigheidvandebestuursledenteverhogen:wet-enregelgevingendefinanciëleaspectenvanpensioenen.

Ophetgebiedvancommunicatieheefthetbestuurbeslotendedeelnemersendeaangeslotenwerkgeverstevragenhoezehethuidigecommunicatiebeleidvanhetfondsbeoordelen.Opbasisvandeuitkomstenzalhetbestuurin2010beoordelenofhetcommunicatiebeleidaangepastwordt.

Totslotbedankenwijiedereendieinhetverslagjaarheeftbijgedragenaanhetgoedfunctionerenvanhetfonds.

Metvriendelijkegroet,namenshetbestuur,

G.J.vanValkenburg G.terAvestVoorzitter Secretaris

06

1 Hetfonds

0707

1.1 Inleiding

StichtingBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijfheeftverschillendeorganen,zoalshetbestuur,dedeelnemersraadenhetverantwoordingsorgaan.Daarnaastiseenaantalexternepartijenintensiefbijhetfondsbetrokken.Indithoofdstukstelthetfondsdebestuursorganenenexternepartijenvoor.Allereerstvolgendedoelstellingeneenaantalalgemenegegevensvanhetfonds.

1.2 Overhetfonds

1.2.1 Naamenvestigingsplaats

StichtingBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijf(hierna:hetfonds)isopgerichtop1januari1970enstatutairgevestigdinUtrecht.HetfondsisingeschrevenbijdeKamervanKoophandelinUtrechtondernummer41178953.Delaatstestatutenwijzigingvondplaatsop12december2008.HetfondsisaangeslotenbijdeVerenigingvoorBedrijfstakpensioenfondsen(VB).

1.2.2 Doelstelling

Doelstellingvanhetfondsishetverlenenvanpensioenenaandeelnemers,gewezendeelnemersenhunnabestaandenmetinachtnemingvandestatutenenreglementen.Hetfondsprobeertditdoeltebereikendoorpremiesteinnenbijdeaangeslotenondernemingen.Degeldenwordenbelegdenbeheerdenhetfondsdoetdaaruituitkeringenbijouderdom,overlijdenenarbeidsongeschiktheid.

1.2.3 Samenwerkendeorganisaties

Devolgendeorganisatiesbenoemenledeninhetbestuuren/ofdedeelnemersraad:

1. KoninklijkeAlgemeneNederlandseKappersorganisatie(ANKO)Postbus212

1270AEHuizen telefoonnummer:(035)5259500

2. FNVMooi Nachtegaalstraat37 3581ACUtrecht telefoonnummer:(030)2314221

3. CNVBedrijvenbond Postbus2550 3500GMUtrecht telefoonnummer:(030)7511007 Per1januari2010isCNVBedrijvenbondgefuseerdmetCNV

HoutenBouw.DenieuwenaamvandeorganisatieisCNVVakmensen.

1.2.4 Externepartijen

Hetfondswerktsamenmetdevolgendeexternepartijen.

UitvoeringsorganisatiePensioenbeheerSyntrusAchmeaPensioenbeheerN.V.

VermogensbeheerSyntrusAchmeaVermogensbeheerB.V.SyntrusAchmeaVastgoedB.V.

Adviserend actuarisJ.G.M.vanOphem,SyntrusAchmeaVermogensbeheerB.V.

Certificerend actuarisE.W.J.M.SchokkerAAG,TowersWatsonB.V.

Externe accountantH.C.vanderRijstRA,PricewaterhouseCoopersAccountantsN.V.

1.3 Hetbestuur

1.3.1 Samenstelling

Hetparitairebestuurisop31december2009alsvolgtsamengesteld:

Ledenwerkgevers Benoemdtot Organisatie

G.terAvest 31december2010 ANKOK.Boekhorst 31december2011 ANKO

R.F.M.vanderWeerd 31december2012 ANKO

Ledenwerknemers Benoemdtot Organisatie

E.H.W.Bosman 31december2010 FNVMooi

A.A.M.Steijaert 31december2011 FNVMooi

G.J.vanValkenburg 31december2012 CNVBedrijvenbond

In2009wasG.terAvestvoorzittervanhetfonds.G.J.vanValkenburgwashetheleverslagjaarsecretaris.W.KruithofisdeplaatsvervangervanG.J.vanValkenburg.

Desamenstellingvanhetbestuurisin2009alsvolgtgewijzigd:• Per1januari2009isA.A.M.Steijaertalsbestuurslidbenoemd

doorFNVMooi.• Per1december2009isR.F.M.vanderWeerdalsbestuurslid

benoemddoorANKO.• Per1december2009heeftANKOdebenoemingvanR.Vosen

J.A.R.Debenalsplaatsvervangendbestuursledenteruggetrokken.

Compliance officerMetingangvan2009heefthetbestuurbeslotenzelfhaarcompliancewerkzaamhedenuittevoeren.Devoorzitterfungeertalscomplianceofficer.

1.3.2 Vergaderdata,studiedagenenoverigebijeenkomsten

Hetbestuurheeftin2009vijfkeervergaderd.Devergaderingenvondenplaatsop3maart,17april,24juni,9oktoberen4december.Op28septemberheefteenstudiedagvoorhetbestuurplaatsgevonden.Tijdensdezestudiedagheefthetbestuurzichverdieptindeonderwerpenwet-enregelgevingenfinanciële-enactuariëleaspectenvanpensioenen.

1.3.3 Bestuurlijkecommissies

Inverbandmettoenemendecomplexiteitendeveletakenvanhetbestuurheefthetfondseenaantalbestuurlijkecommissiesingesteld.Dezecommissiesdoenvoorbereidendwerkinkwestieswaaroverhetbestuureenbesluitneemt.Zijkunnenindevoorbereidingsfasedieperingaanopdeachtergrondenenconsequentiesvantenemenbeleidsbeslissingen.Tevenskanvoorverdereuitvoeringvanbesluiteneenspecifiekmandaataandecommissieswordenverleend.Deledenvandebestuurlijkecommissieskunnenzichlatenbijstaandoorexternedeskundigen.Decommissieszijnaltijdparitairsamengesteld.

In2009warendevolgendebestuurlijkecommissieswerkzaam:

VoorzittersoverlegHetvoorzittersoverlegvanhetfondsbestaatuitdewerkgevers-voorzittervanhetbestuur(G.terAvest)endewerkgeversvoorzitter(G.J.vanValkenburg).Hetvoorzittersoverlegvergadertminimaalvierkeerperjaarofzoveelvakeralsnodigis.Inhetvoorzitters-overlegbesprekendewerkgeversvoorzitterendewerknemers-voorzitterdeagendavandeeerstvolgendebestuursvergadering.DeafsprakenoverdekwaliteitvandedienstverleningvanSyntrusAchmeaPensioenbeheerN.V.zijnvastgelegdindienstverlenings-overeenkomsten(DVO´s).SyntrusAchmeaPensioenbeheerN.V.rapporteertoverdeDVO-afsprakentijdenshetvoorzittersoverleg.Hetvoorzittersoverlegheeftplaatsgevondenop11maart,5juni,16septemberen13november2009.

BeleggingsadviescommissieHetbestuurvanStichtingBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijflaatzichophetgebiedvanvermogensbeheerondersteunendoordeBeleggingsadviescommissie.

08

09

DeBeleggingsadviescommissiegeeftgevraagdenongevraagdadviezenaanhetbestuurtenbehoevevanhetdoorhetbestuurvasttestellenbeleggingsbeleidendeuitvoeringervan.DecommissiebestaatuitE.H.W.BosmanenG.terAvest.Decommissieheeftvergaderdop24februari,26mei,24septemberen17november2009.

Adviescommissie bezwaarschriften vrijstellingsbesluitenDeadviescommissieisbevoegdtothetadviserenvanhetbestuurbijhetnemenvaneenbeslissingovereendoorbelanghebbendeingediendbezwaarschrifttegeneenvrijstellingsbesluit.Decommissiebehoefdein2009nietbijeentekomen.

1.4 Devisitatiecommissie

1.4.1 Samenstellingenvergaderdata

Devisitatiecommissiebestaatuit3leden.Devisitatiecommissieisop31december2009alsvolgtsamengesteld:R.Bakker;E.E.vandeLustgraaf;R.Nagtegaal.Devisitatiecommissieheefthetfondsinzake2009endevoorafgaandejareninjanuari2010gevisiteerd.

1.5 Hetverantwoordingsorgaan


Hetverantwoordingsorgaanbestaatuitdrieleden:ééndeelnemer,ééngepensioneerdeenéénwerkgever.Deledenzijnbenoemddoordevolgendeorganisaties:• ANKO;• CNVBedrijvenBond;• FNVMooi.

Hetverantwoordingsorgaanisop31december2009alsvolgtsamengesteld:

Leden Benoemdtot Organisatie Afgevaardigdnamens

C.B.deGroot 31december2011 ANKO werkgevers

P.Kalle 31december2011 CNVBedrijvenBond/FNVMooi gepensioneerden

R.vanUden 31december2011 CNVBedrijvenBond/FNVMooi deelnemers

Hetverantwoordingsorgaanvergaderdein2009op20maarten22juni.

10

1.6 Dedeelnemersraad


Dedeelnemersraadbestaatuitdrieleden:tweedeelnemersenééngepensioneerde.Deledenzijnbenoemddoordevolgendeorganisaties:• CNVBedrijvenBond• FNVMooi

Dedeelnemersraadisop31december2009alsvolgtsamengesteld:

Leden Benoemdtot Organisatie Afgevaardigdnamens

P.Kalle 31december2011 CNVBedrijvenBond/FNVMooi gepensioneerden

R.vanUden 31december2011 CNVBedrijvenBond/FNVMooi deelnemers

W.H.Wemmers 31december2011 CNVBedrijvenBond/FNVMooi deelnemers

Dedeelnemersraadheeftin2009vierkeervergaderd.Devergaderingenvondenplaatsop20maart,22juni,24septemberen30november2009.

1.7 Uitbesteding

Hetbestuurheeftdeuitvoeringvanhetpensioenbeheerenhetvermogens-envastgoedbeheeruitbesteedaanSyntrusAchmea.Hetbestuurheeftditbedrijfgemandateerdvoordehieraanverbondenwerkzaamheden.

SyntrusAchmeabestaatuitdrierechtspersonen:• SyntrusAchmeaPensioenbeheerN.V.(voorheenInterpolisPensioenbeheerB.V.);• SyntrusAchmeaVermogensbeheerB.V.(voorheenInterpolisPensioenenVermogensbeheerB.V.);• SyntrusAchmeaVastgoedB.V.(voorheenAchmeaVastgoedB.V.).

HetfondsenSyntrusAchmeahebbenhunafsprakenoveruitbestedingvastgelegdineenuitvoeringsovereenkomst.Bijdezeovereenkomstzijnhetfondsendegenoemde‘bedrijfsonderdelen’vanSyntrusAchmeapartij.Nadereafsprakenoverdekwaliteitvandedienstverleningzijnvastgelegdinapartedienstverleningsovereenkomsten(DVO’s)voorpensioenbeheer,vermogensbeheerenvastgoedbeheer.Alleovereenkomstenbiedendemogelijkheidomdebestaandedienstverleningtussentijdsaantepassenofnieuwedienstentoetevoegen.Hetbestuurendeuitvoerderleggeneventuelenieuweafsprakenaltijdcontractueelvast.

SyntrusAchmeaPensioenbeheerN.V.heeftin2009elkkwartaalaanhetbestuurgerapporteerdoverdeDVO-afspraken.VanSyntrusAchmeaVermogensbeheerB.V.enSyntrusAchmeaVastgoedB.V.ontvinghetbestuureenjaarrapportageover2009.

11

2 Ontwikkelingen

12

2.1 Ontwikkelingenfinanciëlepositie

Bedrijfstakpensioenfonds voor het Kappersbedrijf in onderdekkingHetjaar2009stondinhetlichtvandeeconomischecrisisalsgevolgvandekredietcrisis.Aanhetbeginvan2009warenerforseverliezenopdebeurzen.Daarnaastwassprakevaneenlagerente.Alsgevolghiervanverkeerdenenkelehonderdenpensioenfondsenbegin2009inonderdekkingofreservetekort.Datwilzeggendateronvoldoendefinanciëlemiddelenwarenomaanalle(toekomstige)verplichtingentevoldoen.

DePensioenwetsteltregelsvoorhetgevaldedekkingsgraadvaneenpensioenfondsonvoldoendeis.Pensioenfondsenzijnverplichteenonderdekkingofreservetekortdirecttemeldenbijdetoezicht-houder,DeNederlandscheBank(DNB).Ditpensioenfondsheefteenonderdekkingalsdedekkingsgraadlagerisdan105%,eneenreservetekortalsdedekkingsgraadlagerisdandevereistedekkings-graad(ultimo2008:125%;ultimo2009:129%).

HetBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijfverkeerdeop1januari2009ineensituatievanreservetekortenonderdekking.Dedekkingsgraadvanhetfondsbedroegopdiedatum91%(vereistedekkingsgraad:125%).Hettekortisontstaanalsgevolgvaneensterkedalingvandemarktrenteendooreennegatiefrendementopbeleggingenalsgevolgvanlagereaandelenkoersen.Dedekkingsgraadvaneenpensioenfondsgeeftdeverhoudingweertussendebezittingenendeverplichtingenvaneenpensioenfonds.

HerstelplanHetfondsheeftzoweleenkorte-alslangetermijnherstelplanopgesteldomdedekkingsgraadenreserveszosnelmogelijkweeroppeiltebrengen.Opbasisvaneenberekening(continuïteits-analyse)verwachttehetbestuurdatdedekkingsgraadzichbinneneenperiodevanvijfjaarzalherstellentotbovenhetniveauvanhetminimaalvereisteigenvermogenenbinnen15jaartothetvereisteigenvermogen.Beideherstelplannenzijninéénplangeïntegreerdennapositiefadviesvandedeelnemersraadop31maart2009ingediendbijDNB.DNBheeftnaderetoelichtinggevraagd,envervolgensmethetherstelplaningestemd.HetherstelplanisopgesteldmetinachtnemingvandeuitgangspuntenzoalsDNBheeftvoorgeschreven.

Inovereenstemmingmethethuidigetoeslagenbeleidzoalsvast-gelegdindeABTNheefthetbestuurbeslotengeentoeslagenteverlenenzolangdedekkingsgraadzichonderdeFTKvereistedekkingsgraadbevindt.Anderemaatregelenwaren,opbasisvandecontinuïteitsanalyse,nietnodig.Welisdeoptieopengelatendat,mochthetherstelindetoekomstmindervoorspoedigverlopendanhetplanvoorziet,hetbestuurindiennoodzakelijkaanvullendemaatregelenzoukunnennemen.Hetherstelplanisnamelijkeenbenaderingvandewerkelijkheid.Dewerkelijkeontwikkelingvandedekkingsgraadkaninpositieveofnegatievezinafwijkenvanhetverwachteherstelpad.

Hetherstelvandefinanciëlepositievanhetfondsverliepin2009voorspoedigerdanopbasisvandeberekeningeninhetherstelplanwasingeschat.Medio2009kwamdedekkingsgraaduitbovenhet105%.Perultimo2009bedroegdedekkingsgraadvanhetfonds110%Devereistedekkingsgraadwas129%.

Doorhetbestuurisdejaarlijkseevaluatievanhetherstelplanuitgevoerd.Deevaluatieheeftnietgeleidtotbijstellingvandeuitgangspuntenvanhetherstelplan.Afkoop kleine pensioenenHetbestuurheeftin2009hetbesluitgenomendepensioenrechtenvangewezendeelnemersaftekopenindienhunjaarlijkspensioenniethogerisdan€250.Ditgeldtvoordegewezendeelnemersdievoor1januari2007hundeelnemerschaphebbenbeëindigd.Voordeelnemersdiena1januari2007hetfondshebbenverlatengeldtdewettelijkemaximaleafkoopgrens(2009:€417,74).Deuitvoeringvanditbesluitzalindetweedehelftvan2010plaats-vinden.

Opslag voor langer levenDehuidigegrondslagvooroverlevingskansenisgebaseerdopdePrognosetafel2005-2050vanhetAG.DeAG-Prognosetafel2005-2050houdtrekeningmetdevoorzienbaretrendinoverlevingskansenvandegeheleNederlandsebevolking.Dealgemenesterftekansendievolgenuitdetafelwordenvoorhetfondsgecorrigeerdinverbandmetervaringssterfte.In2009heefthetCBSeenprognosevooroverlevingskansengepubliceerdwaaruitblijktdatdeontwikkelingvandelevensverwachtingnogsnellergaatdanenkelejarengeledenwerdvoorzien.NaarverwachtingzalhetAGin2010eennieuweprognosetafelpublicerendieisgebaseerdopdeactueleoverlevingsverwachtingen.Vooruitlopendopde

13

publicatievandenieuwetafelheefthetfondsbeslotendetechnischevoorzieningenper31december2009met4%teverhogen.

2.2 Ontwikkelingenregelgevingenoverheidsbeleid

Door lage dekkingsgraad geen waardeoverdrachtAlseenwerknemervanbaanverandert,maghijzijnpensioenoverdragennaarzijnnieuwepensioenfonds.Ditheetwaarde-overdracht.Isdedekkingsgraadvanhetfondslagerdan100%,danmaghetpensioenfondswaardeoverdrachtennietuitvoeren.HetmoetdezevolgensdePensioenwet’opschorten’.Veelfondsenhebbenin2009eenaantalmaandeneendekkingsgraadvanminderdan100%gehad;sommigefondsenhebbendaarnogsteedsmeetemaken.OokdeStichtingBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijfhadindeeerstehelftvan2009eendekkingsgraadlagerdan100%.

Inmeiwasdedekkingsgraadvanhetfondsweer100%.Omtevoorkomendatwaardeoverdrachtenwordengestartenvlakdaarnaweermoetenstoppenheefthetbestuurbeslotendatdedekkings-graadgedurende3maanden100%ofmeermoetzijnvoordatdeoverdrachtenweerwordenopgestart.Detoezichthouderishethiermeeeens.Ditbetekentdathetfondssinds1augustusweermeewerktaanwaardeoverdrachten.Ofeenverzoekomwaarde-overdrachtdaadwerkelijkafgehandeldkanwordenhangtookafvandesituatievanhetanderefonds.Datfondsmoetnamelijkookeendekkingsgraadvanboven100%hebben.

Trend: vergrijzing en ontgroening: overheid wil AOW leeftijd verhogenIn2009wassprakevaneeneconomischerecessieeneentoenemendewerkloosheid.Aandeanderekantontstaatdekomendejarendoorvergrijzingjuisteenverminderdarbeidsaanbodeneenverwachttekortaanbeschikbarearbeid.Daarnaastissprakevaneenstijgendelevensverwachtingvanmannenenvrouwen.RedenenvoorhetkabinetomdeAOW-leeftijdtewillenverhogennaar67jaar.WerkgeversenwerknemersvertegenwoordigdindeSociaalEconomischeRaad(SER)kregentoteindseptemberdegelegenheidtekomenmeteen(betaalbaar)alternatiefplanvoordeverhogingvandeAOW-leeftijd.Datisnietgelukt.SocialepartnerszijnhetnieteensgewordenoverdeAOW-leeftijdendegevolgen

vooraanvullendepensioenen.HetkabinetkwamvervolgensmeteenconcreetwetsvoorstelomdeAOW-leeftijdintweestappenteverhogennaar67jaar.Eindfebruari2010vielhetkabinet.HetonderwerpAOW-leeftijdwerdvervolgenscontroversieelverklaard.HierdoorwordthetonderwerpAOWpasnadeverkiezingeninjuni2010weeropgepakt.

Pensioenregister IndePensioenwetisbepaalddatdepensioenuitvoerderseenpensioenregisterinrichten.HetregistergaatalleNederlandsepensioenregelingenviainternettoegankelijkmaken.Iedereentussende15en65jaarmeteenburgerservicenummereneenDigiDkanstraksinloggeneneenoverzichtopvragenvanzijneigenpensioenregelingenenAOW-rechten.ZokaniedereNederlanderstraksduidelijkzienhoehoogzijntotaleoudedagsvoorzieningis,bijwelkepensioenuitvoerderhetpensioenisopgebouwdenwaarhijterechtkanvoormeerinformatie.Op7mei2008isdeStichtingPensioenregisteropgericht,eensamenwerkingsverbandvandepensioenkoepels,verzekeraarsenSocialeVerzekeringsbank.Destichtingbegeleidtdeontwikkelingvanhetpensioenregister.Depensioensectordraagtdekostenzelf.Hetisdebedoelingdathetregisterper1januari2011operationeelis.

FVP-regeling: geen nieuwe instroom per 1 januari 2011DeStichtingFinancieringVoortzettingPensioenverzekering(FVP)helptwerklozenvan40jaarenouderpensioenoptebouwen.FVPheeftindecember2008bekendgemaaktdatdeFVP-regelingeenjaarlangerblijftbestaan.Deregelinglooptnudoortot1januari2011.Werknemersdievóór2011indeWWterechtkomen,kunnennogeenFVP-bijdrageaanvragen.WerknemersdiedaarnaWW-gerechtigdwordennietmeer.Werknemersdiein2010werkloosworden,kunnengeconfronteerdwordenmeteenkortingophunFVP-bijdrage.HetFVP-bestuurbeslistdaarlaterover.

2.3 GoedPensioenfondsbestuur

In2005publiceerdedeStichtingvandeArbeid(STAR)de’PrincipesvoorGoedPensioenfondsbestuur’.Dezeprincipesbiedenkadersvoorzorgvuldigbestuur,interntoezicht,verantwoording,deskundigheid,openheidencommunicatie.Maarookandereregelsspeleneenrol:zoisdeCodeTabaksblatvanbelangvoorhetbeleggingsbeleid.Sinds2007zijndePrincipesvoorGoedPensioenfondsbestuurvandeSTARverankerdindePensioenwet.

14

Debedoelingvandeprincipesisdateenpensioenfondsbestuurweetwaarvoorhetverantwoordelijkisenhoehetdieverantwoordelijkheidmoetdragenenmoetafleggen.

Hetjaar2009stondvooralinhettekenvanrisicobeheer.Kernvraagdaarbijisofpensioenfondsenrisico’svoorafvoldoendeinbeeldhadden.Datgeldtzowelvoorhetbeleggingsbeleidalsvoordeverplichtingen.

Medezeggenschap: deelnemersraad en verantwoordingsorgaanHetbestuurheefteendeelnemersraadeneenverantwoordings-orgaaningesteld.Dedeelnemersraadbestaatuitvertegen-woordigersvandeelnemersengepensioneerdenenadviseerthetbestuuroveronderanderedewijzigingvandestatutenenreglementen,devaststellingvanhetjaarverslag,hettoeslagenbeleideneenherstelplan.Hetverantwoordingsorgaanbestaatuitvertegenwoordigersvandeelnemers,werkgeversengepensioneerdenengeefteenoordeeloverhethandelenvanhetbestuur,overhetdoorhetbestuurgevoerdbeleidenoverbeleidskeuzesvoordetoekomst.Per1januarizijndeledenvandedeelnemersraadenhetverantwoordingsorgaandoordebenoemendeorganisatiesvoorgedragen.In2009hebbendedeelnemersraadenhetverantwoordingsorgaandeeerstevergaderingengehouden.

Intern toezicht: visitatiecommissieHetinterntoezichtisvormgegevenviaeenvisitatiecommissie.Devisitatiecommissiebestaatuitdrieonafhankelijkepersonen.Devisitatiecommissieheeftalsopdrachtomeensperdriejaarhetfunctionerenvan(hetbestuurvan)hetpensioenfondskritischtebezien.Deledenzijnopgeenenkelewijzebetrokkenbijhetfunctionerenvanhetfonds.Deledenwordenbenoemddoorhetbestuur.Deledenvandevisitatiecommissiedienentebeschikkenovermeerjarigebestuurlijkeervaringendieneninstaattezijnhetfunctionerenvanhetbestuurtebeoordelen.

Devisitatiecommissiedienteenonafhankelijkoordeeltevellenoverhetfunctionerenvanhetbestuuralszodanig.Indiebeoordelingdienendevolgendezakentewordenbetrokken:• hetbeoordelenvanbeleids-enbestuursprocedures,

bestuursprocessenendechecksandbalancesbinnenhetpensioenfonds;

• hetbeoordelenvandewijzewaarophetpensioenfondswordtaangestuurd;

• hetbeoordelenvandewijzewaaropdoorhetbestuurwordtomgegaanmetderisico’sopdelangeretermijn.

Devisitatiecommissierapporteertnaafrondingvandevisitatieaanhetbestuur.Desamenvattingvanderapportageisopgenomeninhetjaarverslag.Detaken,bevoegdhedenenverantwoordelijkhedenvandevisitatiecommissiezijnvastgelegdindestatutenenverderuitgewerktineenreglement.Zelfevaluatie bestuurBesturenmoeteneenprocedurevaststellenvooreenperiodiekezelfevaluatie.Hetgaatomhetfunctionerenvanhetbestuuralsgeheelenvandeindividuelebestuursledenafzonderlijk.Doelvandezelfevaluatieisdekwaliteitvanhetbestuurinstandtehoudenen/ofteverbeteren.Deprocedureisvastgesteldindebestuurs-vergaderingvan4december2009.Dezelfevaluatiezalindeeerstehelftvan2010plaatsvinden.

Naleving van de gedragscodeSinds2001heefthetbestuureengedragscode.Doelvandezegedragscodeishetstellenvanregelsenrichtlijnenvoorbestuurs-leden.Dezeregelsmoetenbelangenconflictentussenhetfondsenbetrokkeneninprivévoorkomen.Daarnaastregelenzijhoebestuursledenmoetenomgaanmetvertrouwelijkeinformatievanhetpensioenfonds.Degedragscodebevordertdetransparantieenzorgtervoordatallebetrokkenen,ookvoorhuneigenbescherming,duidelijkwetenwatwelennietgeoorloofdis.Elkbestuurslidverklaartschriftelijkdegedragscodetezullennaleven.Decomplianceofficerbewaaktverderdenalevingvandegedrags-code.Vanaf2009laathetbestuurdecompliancewerkzaamhedendoorhaareigenvoorzitterverrichten.Hetbestuurisvanmeningdatcompliancebetertotuitdrukkingkomtineigenbeheeromdatditopenentransparantis.

DeskundigheidsbevorderingHetbestuurvanhetBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappers-bedrijfheefteendeskundigheidsplanwaarindekadersvanhettoetsenenbevorderenvandecollectieve-enindividueledeskundigheidvandebestuursledenzijnopgenomen.Inhetjaar2009heefthetbestuuraandachtbesteedaandeskundigheid.Erdientimmerseenafdoendewaarborgtebestaanvoorhetopeenbehoorlijkewijzebesturenvanhetpensioenfonds.Hetbestuurachthetvanhetgrootstebelangomhaardeskundigheidvoldoendeteblijvenwaarborgen.Enkelebestuursledenhebbenopleidingengevolgdomervoortezorgendatopalledeskundigheidsgebiedenhetdeskundigheidsniveau1wordtbereikt.Daarnaastheefthet

15

bestuureenopleidingsdaggehoudenomopeentweetalbelangrijketerreinendedeskundigheidvandebestuursledenteverhogen,tewetenophetgebiedvanwet-enregelgevingenfinanciële-enactuariëleaspectenvanpensioenen.

Principes voor beheerst beloningsbeleidOp6mei2009hebbenDNBenAFMde’Principesvoorbeheerstbeloningsbeleid’gepubliceerd(hierna:dePrincipes).IndekernishetdoelvandePrincipes:hettegengaanvan’perversebelonings-prikkels’.MetnalevingvandePrincipeszijnsoliditeit,integriteitenvoldoenaanverwachtingenbijbelanghebbendenvanhetpensioen-fondsgediend.PensioenfondsenmoetendePrincipesconcreettoepassenophunsituatieendaartoehunbeloningsbeleidkritischtegenhetlichthoudenenwaarnodigaanpassen.Hetgaatdaarbijnietalleenomdebeloningvanbestuurders,maarookomuitbestedewerkzaamhedenvanhetpensioenfonds.Hetbeheerstebelonings-beleidpastbinnenhetthemarisicobeheervaneenpensioenfonds.Deprincipeszijndoorhetbestuurbesproken.Hetfondsheeftaandeorganisatiesaanwiehetdeuitvoeringheeftuitbesteedverzochtteverklarendathetbeloningsbeleiddatwordtgevoerdvoldoetaandeprincipesvoorbeheerstbeloningsbeleid.Dezeverklaringisverstrekt.

2.4 Communicatie

ToeslagenlabelHetverhogenvanhetpensioenvanwegeloon-ofprijsstijgingheettoeslag.Hetbestuurbeslistjaarlijksofheteentoeslagverleent.Ditkanalleenalsdaarvoorvoldoendefinanciëlemiddelenbeschikbaarzijn.VooreenbegrijpelijkecommunicatieoverhettoeslagbeleidvanhetpensioenfondsvoerdedePensioenweteentoeslagenlabelin.

Ditlabelstaatopbijnaalle

communicatiemiddelen.Hiermeemakenpensioenfondsenenverzekeraarsduidelijkofdepensioenendekomendejarenkunnenstijgenmetdeprijsstijgingen,metanderewoordenofdekoopkrachtoppeilblijft.Naasthettoeslagenlabelmoethetfondseenvoorwaardelijkheidsverklaringgebruiken.Daarinwordthettoeslagbeleidverderuitgelegd.Hetgaatdanomdeambitiediehetfondsheeftvoordematewaarintoeslagenwordengegeven.Enookhoetoeslagenwordenbetaald.Verdergeefthetlabelaanwatdaarvandelaatstedriejaariswaargemaakt.DeAutoriteitFinanciëleMarkten(AFM)isdetoezichthouderdiezichconcentreertophetgedragstoezichtvanpensioenfondsen.

Indepraktijkgaathetmetnameomcommunicatie.Hettoeslagen-labelvaltonderhettoezichtvandeAFM.

Brief naast het toeslagenlabel in 2009Vanwegedebijzondereeconomischesituatiein2009beslootdeministervanSocialeZakenenWerkgelegenheiddathettoeslagen-labelin2009nietgebruikthoefdeteworden.Toepassingvanhettoeslagenlabelindehuidigeeconomischesituatiekonverwarringveroorzakenbijdebelanghebbenden,zowasdeargumentatie.Inplaatsdaarvanontwikkeldedepensioensector,inoverlegmetdetoezichthouderAFM,eenmodelbrief.Dezebriefinformeerdedeelnemersenpensioengerechtigdenoverdefinanciëlecrisis,desituatievandepensioenuitvoerderendegevolgenvoorhunpensioen.Metdezebriefheefthetfondsookoverdetoeslag-verwachtingover2009gecommuniceerdmetallebelang-hebbenden.Ditgebeurdeinseptember2009.

HetbestuurvanhetBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappers-bedrijfheeftechterbeslotenhettoeslagenlabelweltegebruikenopdeuitingenvanhetfondsvanaf1april2009.Hetlabelhelptdedeelnemersomeenbeeldtekrijgenoverdeverwachtekoopkrachtvanhetpensioendatzeviahetfondskrijgen.Hetbestuuriswelvanmeningdathetlabelmaaropéénaspectvanhetpensioenfocustenomeenvolledigbeeldtekunnenkrijgenerveelmeerinformatienodigis.

AFM vraagt fonds zelf aan te geven of communicatie goed isDetoezichthouderAutoriteitFinanciëleMarkten(AFM)stuurdeop8december2008eentweedeselfassessmentaanpensioenfondsenmethetverzoekinformatietegevenoverdewijzewaaropcommunicatieaandeelnemers,gewezendeelnemersen

gepensioneerdenplaatsvindt;AFMvroegaantegevenhoehetpensioenfondsomgingmetinformatieverstrekkingenhoede

16

zorgplichtwerdingevuld.Hetfondsheeftditselfassessmentinjanuari2009ingevuld.Inapril2009koppeldedeAFMderesultatenterugaanhetpensioenfonds.DeAFMwasvanmeningdathetfonds68%scoorde(gemiddeldescorevanallepensioen-fondsen:78%).AFMbrachtookeenalgemeenpersberichtnaarbuitennaaraanleidingvanhetselfassessment.InhetalgemeenzietAFMverbeteringindecommunicatievanpensioenfondsen.MaarAFMwileenbrederendieperonderzoekdoennaardecommunicatievanpensioenfondsen.AFMwildaarintoetsenofpensioenfondsendejuisteinformatieverschaffen.HetbestuurheeftdeterugkoppelingvanhetselfassessmentbesprokenenisvanmeningdatdedoorAFMgehanteerdemethodiekonvoldoenderuimtebiedtomdeantwoordentenuancerenoftoetelichtenengeengoedbeeldgeeftvanhetgeenhetfondsaancommunicatieheeftgedaan.

Ontwikkeling nieuw communicatiebeleidHetbestuurheeftin2009besloteneencommunicatienulmetingtelatendoenonderdeelnemersenwerkgeversaangeslotenbijhetpensioenfonds.Hetpensioenfondsonderzoekthiermeeofdehuidigecommunicatievoldoetaandewensenenbehoeftenvanaangeslotenwerkgeversendeelnemers.Enhoehetbeleiden/ofdemiddelenmixkanwordenverbeterd.Hetonderzoekisinheteerstekwartaalvan2010uitgevoerd.Hetbestuurheeftbeslotenin2010extraaandachttebestedenaancommunicatiemetdeelnemers,gepensioneerdenenwerkgevers.Ditbetekentdathetbestuuraandehandvanderesultatenvandenulmetinggaatkijkennaardemogelijkeaanpassingvanhetcommunicatiebeleidendegebruiktecommunicatiemiddelen.Hetbestuurishieroveringesprekgegaanmetdedeelnemersraadenhetverantwoordingsorgaan.

2.5 ToezichthouderAFMenDNB

Autoriteit Financiële Markten (AFM)AFMhoudttoezichtophetgedragvanpensioenfondsen.AFMcontroleertofpensioenfondsenzichaandewettenenregelshoudendiegaanoverdeinformatiediehetfondsvolgensdewetaandeelnemersmoetgevenenoverdezorgplichtdiehetfondsheeftvoordeelnemersdiemetbeleggingenindividueelpensioenopbouwen.HettweedeaspectisvoorhetBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijfnietvantoepassing.DeverplichtecommunicatietoetstAFMaandehandvanhethierbovenbeschrevenselfassessment.

De Nederlandsche Bank (DNB)DNBisverantwoordelijkvoorhetprudentieeltoezichtoppensioen-fondsenopgrondvandePensioenwetendeWetophetfinancieeltoezicht.Prudentieeltoezichtisgerichtophetbevorderenvandefinanciëledegelijkheidvanfinanciëleinstellingen.In2009heefthetBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijfeenherstelplanopgesteldeningediendbijDNB.DNBheeftopeenaantalpuntenextrainformatiegevraagdomhetplantekunnenbeoordelen.Hetbestuurheeftaandehandvanhetadviesvandeadviserendactuarisdevragenbeantwoord.Op1juli2009heeftDNBingestemdmethetherstelplan.Hetfondsheeftin2009conformdewettelijkebepalingenDNBgeïnformeerdoverreglementswijzigingenendeaanpassingvandeActuariëleenbedrijfstechnischenota(ABTN).HetfondsheeftDNBverzochtomintestemmenmetdebenoemingvantweenieuwebestuursleden.DNBheeft,natoetsingvandedeskundigheidenbetrouwbaarheidvandezebestuursleden,ingestemdmetdebenoemingen.

17

3 Financieelbeleid

18

3.1 Inleiding

Doelstellingvanhetfondsishetverlenenvanpensioenenaandeelnemers,gewezendeelnemersenhunnabestaandenmetinachtnemingvandestatutenenreglementen.Hetisdusbelangrijkdathetfondsvoldoendegeldinkasheeft,zodateraltijdgenoegmiddelenzijnomtoekomstigeuitkeringentekunnenbetalen.Hetbestuurgebruikthiervoordebeleidsinstrumentenpremiebeleid,toeslagenbeleid,beleggingsbeleidendepensioenregeling.

Indithoofdstukkomendeeerstedrieinstrumentenaandeorde.Nahetpremie-entoeslagenbeleidgeefthetbestuurinzichtindevoorzieningenenreserves.Nadeactuariëleanalysevolgteenuitlegoverhetbeleggingsbeleid.Depensioenregelingkomtaanbodinhoofdstuk4.

3.2 Premie

Depremievoorouderdoms-ennabestaandenpensioenbedroegin20096,2%vandepensioengrondslag.Hiervankandewerkgevermaximaal3,1%ophetloonvandewerknemerinhouden.BijdepensioengrondslaggaathetfondsuitvanhetloonindezinvandeWetfinancieringsocialeverzekeringen(Wfsv).Demaximumgrenswaaroverpremiewordtgehevenbedroegin2009€47.802.

Hetbestuurtoetstofdepremie-inkomstenvoldoendezijnomdepensioenregelinguittevoeren.Indiendepremieindetoekomstonvoldoendeblijkttezijn,zalhetbestuurinoverleggaanmetdesocialepartnersomofdepensioenregelingofdepremieruimteaantepassen.

3.3 Toeslag

In2009heefthetbestuurbeslotengeentoeslagenteverlenenoverditjaar.Doordefinanciëlecrisisisdedekkingsgraadonderdevereistedekkingsgraadgedaald.

Hetbestuurbeslistjaarlijksofeninhoeverrehetdeingeganepensioenenendeopgebouwdepensioenaansprakenverhoogtdoorhetverlenenvaneentoeslag.Ditisalleenmogelijkvoorzoverde

beschikbarefinanciëlemiddelenvanhetfondsditnaarhetoordeelvanhetbestuurtoelaten.DaarnaastmoethetbestuurrekeninghoudenmetdestrikteeisendiehetFinancieelToetsingskader(FTK),onderdeelvandePensioenwet,aandedekkingsgraadvanhetfondsstelt.Hetbesluitvanhetbestuurvindtmedeplaatsopbasisvaneenschriftelijkadviesvandeactuaris.Toeslagenzijnaltijdvoorwaardelijk.Hetbestuurhanteertdevolgendestaffelalsleidraadvoortoeslagverlening:• bijeendekkingsgraadonderdedoorhetFTKvereiste

dekkingsgraad:geentoeslag;• bijeendekkingsgraadbovendedoorhetFTKvereiste

dekkingsgraad:volledigetoeslag.Hettoeslagenbeleidvanhetfondsvoorzietnietinonvoorwaardelijkeinhaalindexatie.

Hetbestuurstreeftnaarjaarlijkseverleningvaneentoeslagdiemaximaalgelijkisaandestijgingvanhetindexcijferloon-ontwikkelingzoalshetCBSdithanteert.Dejaarlijksetoeslagwordtinbeginselverleendper1oktober.HetCBSgaatuitvanhetindex-cijfervanderegelingslonenvanvolwassenwerknemersinparticulierebedrijven,inclusiefbijzondereuitkeringen,overdeperiodevandecembertotdecembervoorafgaandaan1oktober.Per1oktober2008heefthetfondsdepensioenaansprakenendeingeganepensioenennietverhoogd.Indevoorgaandetweejarenheefthetfondsdepensioenaansprakenendeingeganepensioenenwelkunnenverhogenmetrespectievelijk1,7%per1oktober2007en0,8%per1oktober2006.

Hetfondsfinanciertdetoeslagenuitoverrendementen.Hetfondshoudtgeenbestemmingsreserveaanvoortoeslagenenberekentgeenpremievoordevormingvaneendergelijkereserve.

19

3.4 Pensioenvermogenenvoorzieningen

Samenvattingvandefinanciëlepositievanhetfondsenontwikkelingengedurendehetjaar.

Bedragenx€1.000 Pensioenvermogen Technischevoorzieningen Dekkingsgraad

Standper1januari2009 282.225 310.377 91%

Beleggingsresultaten 34.268 7.838

Premiebijdragen 22.328 20.035

Uitkeringen -2.947 -2.946

Wijzigingmarktrente -40.987

Wijzigingactuariëleuitgangspunten 12.149

Overige -2.128 -3.628

Standper31december2009 333.746 302.838 110%

Hetsaldovanbatenenlastenoverdeafgelopenjarenkanalsvolgtwordengeanalyseerd:

Bedragenx€1.000 2009 2008 2007 2006 2005

Premieresultaat -304 5.692 3.239 2.759 3.796Interestresultaat 67.417 -140.911 22.074 17.300 4.588Overigresultaat -8.053 -1.927 -4.499 -246 -847

59.060 -137.146 20.814 19.813 7.537

Devergelijkendecijferstotenmet2006zijnnietgecorrigeerdvoorheteffectvandeper1januari2007doorgevoerdestelselwijzigingFTK.

Dedekkingsgraadwordtbepaalddoordesomvandetechnischevoorzieningen,hetstichtingskapitaalendereservestedelendoordetechnischevoorzieningen.

Dedekkingsgraadultimojaar(opbasisvandejaarrekening)heeftzichdeafgelopenjarenalsvolgtontwikkeld:

2009 2008 2007 2006 2005

Dekkingsgraadultimo 110% 91% 156% 140% 131%Gemiddeldeinterest 4% 3,5% 5,0% 4,0% 3,7%

vanverplichtingen

20

Devermeldedekkingsgradenzijnvoor2005en2006vastgesteldopbasisvandeActuariëlePrincipesPensioenfondsen.Vanaf2007zijndedekkingsgradenvastgesteldopbasisvanhetFinanciëleToetsingskader.Hetfondsbevindtzichultimo2009ineensituatievanreserve-tekortaangeziendedekkingsgraadlagerisdandevereistedekkingsgraadvan129%.

3.5 Actuariëleanalyse

Deactuariëleanalysevanhetsaldovanbatenenlastenkanalsvolgtwordenweergegeven:

2009 2008

Bedragenx€1.000 EUR EUR

Premieresultaat

Premiebijdragengecorrigeerdvoorpremievrijstelling 22.328 16.781

Pensioenopbouw -20.035 -8.918

Onttrekkinguittechnischevoorziening

voorpensioenuitvoeringskosten -332 -115

Pensioenuitvoeringskosten -2.265 -2.056

-304 5.692

Interestresultaat

Beleggingsresultaten 34.268 -31.552

Rentetoevoegingtechnischevoorziening -7.838 -8.944

Wijzigingmarktrente 40.987 -100.415

67.417 -140.911

Overigresultaat

Resultaatopwaardeoverdrachten(saldooverdachtvanrechten) 166 21

Resultaatopkanssystemen(overigewijzigingen) 3.570 -970

Resultaatopuitkeringen -1 -34

Indexeringenoverigetoeslagen -4 13

Wijzigingoverigeactuariëleuitgangspunten -12.149 -

Overigebaten 132 182

Overigelasten 233 -1.139

-8.053 -1.927

Totaalsaldovanbatenenlasten 59.060 -137.146

21

Uitkomsten van de solvabiliteitstoetsDesolvabiliteitvanhetpensioenfondsisniettoereikend.Erissprakevaneenreservetekort.Ditjaarisergeensprakemeervaneendekkingstekort.VoordeberekeningvanhetvereisteeigenvermogenwordtgebruikgemaaktvanhetstandaardmodelDNB.

Oordeel van de certificerend actuaris over de vermogenspositieDetechnischevoorzieningenzijn,overeenkomstigdebeschrevenberekeningregelsenuitgangspunten,alsgeheelbezien,toereikendvastgesteld.Heteigenvermogenvanhetpensioenfondsisopdebalansdatumlagerdanhetwettelijkvereisteigenvermogen,maarnietlagerdanhetwettelijkminimaalvereisteigenvermogen.Gemetennaardewettelijkemaatstafistenaanzienvandeverplichtingen,aangegaantotbalansdatum,sprakevaneenreserve-tekort.Metinachtnemingvanhetvoorafgaandeheeftdewaar-merkendactuariszichervanovertuigddatisvoldaanaandeartikelen126totenmet140vandePensioenwet,metuitzonderingvanartikel132.DevermogenspositievanStichtingBedrijfstak-pensioenfondsvoorhetKappersbedrijfisnaardemeningvandewaarmerkendactuarisnietvoldoende,vanwegehetreservetekort.

3.6 Beleggingen

3.6.1 Terugblikeconomieenfinanciëlemarkten

2009: Het jaar van herstelNadatdefinanciëlewereldin2008ophaargrondvestenschudde,werd2009hetjaarvanherstel.Ineersteinstantiewerddetrenduit2008doorgezet.Aanhoudendeproblemenindefinanciëlesectorendevrijevalwaarindewereldwijdeeconomischegroeiwasgeraakt,blevenhetbeeldopdefinanciëlemarktenbepalen.Zakelijkewaardenzoalsaandelen,beursgenoteerdonroerendgoedengrondstoffen,leverdenindeeerstemaandenvan2009wederomveleprocentenaanwaardein.Hethersteldatinzettenahet1ekwartaalwerdvoornamelijkgedrevendoorhetruimemonetairebeleid,noodkredietenaanbankenenondersteunendemaatregelendieoverhedennamen.Ookonconventionelemaatregelenzoalshetopkopenvaneffectenomhetfinanciëlesysteemaandegangtehoudenwerdennietgeschuwd.Uiteindelijkblekendemaatregelenvoldoendeomherstelindemarktentebewerkstelligenennamhetrisicoopeensysteemcrisisaf.

Alsgevolgvandeoverheidsstimulansen,garantstellingenvoorbanken,nationalisatiesencyclischeterugval,zijndeoverheids-tekortenforsgestegen.Indeeerstemaandenvanhetjaarleiddedevluchtnaarveiligestaatsobligatiesnogtoteenforsedalingvandekapitaalmarktrente.Maaralsgevolgvandebehoorlijkeverslechteringvandeoverheidsfinanciën,kandekredietwaardigheidvanhetbetreffendelandinhetgedingkomen.Ditbleektoeneind2009hetemiraatDubaiindeproblemenkwamengeredmoestwordendoorAbuDhabi.InEuropawerddekredietwaardigheidvanGriekenlandverlaagddoorkredietbeoordelinginstanties.Alsgevolgvandezeontwikkelingensteegdekapitaalmarktrenteeind2009.

3.6.2 Gevoerdbeleid

Nadewaardedalingin2008isdebeleggingsportefeuillegedurende2009stapsgewijsaangepastrichtingdebestaandenormverdeling.Redenwasdatdaardoorhetherstelvermogennietonnodigzouwordenbeperkt.Eind2009isbeslotenomdenormverdelinggeleidelijkaantepassenrichtingdegewenstelangetermijnstrategischeverdeling.Mededaardoorlietdevermogensbeheer-portefeuilleovergeheel2009eensterkewaardestijgingzien.Hetprudentebeheerendejuistekeuzesvandevermogensbeheerderwistennogeenextra1,55%aandewaardestijgingtoetevoegen.

22

PortefeuillewaardeDewaardevandeportefeuilleendeverdelingvanhetvermogenoverdeverschillendebeleggingscategorieënaanheteindevanhetjaartenopzichtevandesituatieaanhetbeginvanhetjaarwordtweergegeveninonderstaandetabel:

Bedrag Percentage2009

Normportefeuille Bedrag2008

PercentageBedragenx€1.000.000

Aandelen 81,9 24,9% 23,7% 49,4 17,7%

Vastrentendewaarden 201,1 61,1% 60,3% 184,0 66,0%

Alternatievebeleggingen 4,1 1,3% 1,0% 7,0 2,5%

Directvastgoed 22,1 6,7% 10,8% 26,3 9,4%

Indirectvastgoed 16,6 5,1% 3,2% 10,9 3,9%

Liquidemiddelen 3,1 0,9% 1,0% 1,4 0,5%

Totaal 328,9 100% 100% 279,0 100%

Rendementen Onderstaandetabelgeeftdeperformanceweeruitgesplitstnaardeverschillendecategorieënwaarinvoorhetpensioenfondswordtbelegd.

2009Portefeuille

2009Benchmark

Aandelen 28,5% 27,2%

Vastrentendewaarden 7,5% 6,5%

Alternatievebeleggingen 4,4% 1,76%

Directvastgoed -0,7% -0,2%

Indirectvastgoed 41,49% 36,2%

Liquidemiddelen -0,2% 0,7%

Totaal 12,1% 10,6%

Aansluiting met de jaarrekeningDevermogensverdelingindetabelonderportefeuillewaardezoalsbovenstaandweergegevenwijktafvandecijfersdieuverderopindejaarrekeningzultaantreffen.Deindelingvanvermogenscategorieënvolgensjaarverslagleggingsrecht(RJ610)isnamelijkandersdandeindelingdievermogensbeheergebruiktbinnendebeleggingsmandaten.Optotaalniveauishetgerapporteerdevermogengelijk.

23

Tactische Asset AllocatieDebeleggingsportefeuilleomvatteaanhetbeginvanhetjaareenbeperkteoverwegingopaandelentenkostevanvastrentendewaarden.Echter,doordeaanhoudendeproblemenindefinanciëlesectorendeaanhoudende‘deleveraging’druk(onderanderegedwongenverkopen),werdbeslotendeoverweginginaandelenterugtedraaieneneenneutralepositieintenemenmediojanuari.Nadatdeaandelenmarktenwarengestabiliseerd,werdbeslotenomwederomaandelenteoverwegentenopzichtevanvastrentendewaarden.Dezeoverweginginaandelenisgedurendehetderdeenvierdekwartaalopgebouwdentotheteindevanhetjaargehandhaafd.PersaldoheefthetTAAbeleideenpositievebijdragegeleverdaanhettotaalresultaat.

Vastrentende waarden Demarktvoorvastrentendewaardenkenmerktezichin2009dooreenongekendevolatiliteit.Totheteindevanheteerstekwartaalwerdenrisicovollebeleggingenverkocht.BeleggersvluchttenmassaalinstaatsobligatiesmeteenvoorkeurvoorDuitsestaats-obligaties.Doorbetereeconomischevooruitzichtenvanafmaartdraaideditenwerdenbeleggingeninstaatsobligatiesverruildvoorbedrijfsleningen.Dezeverschuivingheeftookindeportefeuilleplaatsgevonden,waardoorvanafheteerstekwartaaldebeleggings-portefeuilleheeftgeprofiteerdvanhetongekenderesultaatvandezebedrijfsleningen.Deportefeuillesloothetjaarafmeteenpositiefrendement,dathogerwasdanhetbenchmarkrendement.Allesectorendroegenhieraanbij,maardefinanciëlesectorhetmeeste.

AandelenDeaandelenmarktenzetteinheteerstekwartaaldenegatievetrendvan2008doorenleverdennogeens20%in.Begin2009bestondnoghetbeelddatdewereldeconomiezichineenrecessiebevond.Zowelconsumentenalsondernemingenwarenterughoudendinhunbestedingenenditresulteerdeineensterkedalingvanvooralindustriëleorders.Hierdoordaaldenookdewinstverwachtingenvanondernemingen.Daarnaasthieldendeproblemenindefinanciëlesectoraan.Naheteerstekwartaaltrokkendeaandelenmarktenechteraanwaardoorgeheel2009werdafgeslotenmeteenstevigewinst.

Kwalitatiefsterkebedrijvenmetgoedebalansenenhogemargeswistendebesterendemententehalenin2009.DoordatdebeleggingsportefeuillevooralopdezebedrijvenwasgerichtlietenzoweldeEuropesealsdeAmerikaanseaandelenportefeuilleeen

sterkeperformancezienvan28,5%.Doordebeleidskeuzesendeaandelenselectieheeftdevermogensbeheerdereenbeterresultaatgehaalddandebenchmarkwelkeeenresultaathaaldevan27,2%.Alternatieve categorieënDecategoriebestaatuiteenRaboVastgoedlening.Waardefluctuatiesheeftdezebeleggingnietgekend.Welheefthetpensioenfondsuitdezebeleggingenrenteontvangen.

Vastgoed2009wasvoorvastgoedeenmoeilijkjaar.Investeringsvolumesliepenterugenerwasvooralinhetbeginvan2009nauwelijksbewegingindemarkt.Indetweedehelftvan2009kendedemarkteenlichteopleving,maarvaneenechtherstelwasnoggeensprake.Tenopzichtevan2008zijndeaanvangsrendementenlichtopgelopen.Indezerendementsontwikkelingiswatbetreftsterkteeenverschilwaarneembaartusseneersteklasvastgoedenoverigvastgoed.

Vooralopdemarktvangebruikersvankantorenenbedrijfsruimteisdeleegstandtijdens2009opgelopenenishetverschiltusseneersteklasvastgoedenvastgoedopsecundairelocatiesgegroeid.Deverruimingvandemarktenhetefficiëntergebruikmakenvandebestaandegehuurderuimtehebbenernamelijktoegeleiddatdeopnamesinbeidesegmentenverderteruglopen.Kenmerkendin2009isdeverminderdebereidheidvanvastgoedgebruikers,doordeonzekerheidvanheteconomischherstel,omteverhuizenenhetdientengevolgegroteraantalhuurcontractverlengingentenopzichtevan2008.

Demarkthurenzijnoverhetalgemeeninallesectorengedaaldendeconcurrentietussenlocatiesisverdertoegenomen:opdegoedezogenaamdeA-locatieszijndemarkthurenmindergedaald,opdemindereB-enC-locatiesisdedalingvanmarkthurenveelgrotergeweest.Hierbijhebbenwinkelstotnutoehetminsttelijdengehadvanderecessie.DoordeblijvendevraagvanvooralfinancieelsterkefiliaalbedrijvenblevendehuurprijzenvoorwinkelsopA1-locatiesstabiel.ResultantevandeoplopendeverschillentussendeA-locatiesenB-enC-locatiesisdatvastgoedweergewaardeerdwordtopdespecifiekekenmerkenvanhetobject,delocatieenhuurder.

Desectorwegingenvandedirectevastgoedportefeuillebedroegen68,8%woningen(inclusiefdedeelnemingindeUtrechtseFondsenCV)en31,2%winkels.Ditisgebaseerdophetgemiddeldevande

24

wegingenvan1januari2009en31december2009.Tervergelijking:dewegingvandebenchmarkwas47,7%woningen,25,9%winkels,20,3%kantoren,2,6%bedrijfsruimtenen‘overig’3,4%.Daarmeewasdeportefeuilleoverwogennaardewoningsector.Doordatdeobjectenindewoningsectorvanhetfondseenietsbeterresultaathebbenlatenziendanbenchmark,hadditeenpositiefeffectophetrendement.Degoederesultatenvandewinkelobjectenindeportefeuilledroegendaarnogeensextraaanbij.Persaldorendeerdedeportefeuillebeterdandebenchmark.

Indirect vastgoedHetjaar2009stondvoorbeursgenoteerdindirectonroerendgoedookinhettekenvanherstel.Inhetbeginvan2009daaldendekoersen,waardoortalvanonroerendgoedondernemingengenoodzaaktwarenomdebalansteversterkenennieuweaandelenuittegeven.Ditwashetbeginvanhetherstel.Uiteindelijklietdeindirectonroerendgoedmarkteensterkpositiefrendementzien,deportefeuilleheefthiervanwetenteprofiterendooreenjuisteaandelenselectieenpresteerdebeterdandebenchmark.

3.6.3 Verantwoordbeleggen

UitgangspuntenSinds2008geefthetpensioenfondsinvullingaaneenverantwoordbeleggenbeleid.AlsuitgangspunthanteerthetfondsdeprincipesvandeGlobalCompactvandeVerenigdeNaties.Dezetienprincipeszijngerelateerdaandemensenrechten,arbeidsnormen,milieuenanticorruptieenvindenhunoorsprongininternationaalbreedgeaccepteerdeverdragenzoalsdeUniverseleVerklaringinzakedeRechtenvandeMensendeconventiesvandeInternationalLabourOrganisation.

Hetverantwoordbeleggenbeleidbestaatuitdevolgendeonder-delenenwordtuitgevoerddoorSyntrusAchmeaVermogensbeheer:• Uitsluitenvancontroversiëlewapens• Engagement,aangaanvandialoogmetondernemingen• Corporategovernanceenstemmenopaandeelhoudersvergaderingen

UitsluitingHetfondskiestervooromnietlangertebeleggeninonder-nemingendiekernwapens,chemischewapens,biologischewapens,antipersoonsmijnenofclusterbommenproduceren.In2009zijndeaandelenportefeuillesdiedoorSyntrusAchmeawordenbeheerdhiermeeinovereenstemminggebracht.

EngagementHetdoelvanengagementisomondernemingenwaarinhetfondsbelegt,aantesporentotbetergedragenomaandeelhouderswaardetecreëren.Aandehandvanthema’sgaathetfondsdedialoogaanmetondernemingen.In2009stondentweethema’scentraal.Heteerstethemabetrofdeimpactvanwateropdedranken-envoedselindustrie.HettweedethemaonderzoekbetrofGlobalCompactschendingenophetgebiedvanmensenrechtenenarbeidsnormen.Ondernemingendieslechtscorenopdezethema’swordenaangespoordomhungedragteverbeteren.InhethalfjaarverslagVerantwoordBeleggenstaandenamenvanondernemingenvermeldwaarmeeengagementtrajectenzijnopgezet.Ditverslagkuntuvindenopdewebsitevanhetfonds.

Corporate governanceCorporategovernanceenstemmenopaandeelhouders-vergaderingenvormteenonderdeelvanhetverantwoordbeleggenbeleid.Eenverslagvandecorporategovernanceactiviteitentreftuaaninditjaarverslag.

RapportageHetpensioenfondsrapporteertelkhalfjaarophaarwebsiteoverhetgevoerdeverantwoordbeleggenbeleid.Tevensheefthetfondseenaantaldocumentenopdewebsitegeplaatstzoalshetverantwoordbeleggenbeleid,uitsluitingsbeleidenstembeleid.

3.6.4 Corporategovernance

Stemmen op aandeelhoudersvergaderingenHetfondsiseenwereldwijdeaandelenbeleggerenheeftervoorgekozenhetstemmenopaandeelhoudersvergaderingenovertedragenaanSyntrusAchmeaVermogensbeheer.Opdezewijzeishetfondsinstaatwereldwijdtestemmenopaandeelhouders-vergaderingenvanbedrijvenwaarinwordtbelegd.SyntrusAchmeamaaktbijhetuitoefenenvanhetstemrechtgebruikvandestemanalysesenstemadviezenvanhetbureauRiskmetricsInstitutionalShareholdersServices(RiskmetricsISS).RiskmetricsISShoudtrekeningmetdeinternationalegeaccepteerdecorporategovernancecodeszoalsdievandeOECDenInternationalCorporateGovernanceNetwerk(ICGN).DaarnaasthoudtRiskmetricsISSvooriedereafzonderlijkemarktrekeningmetdelokalewet-enregelgevingencorporategovernancecodes.

25

Verantwoording stemactiviteitenHetpensioenfondsstemdein2009op479aandeelhouders-vergaderingen,waarbij5590agendapuntenderevuepasseerden.In2009werdinongeveer11%vanalleagendapuntentegenhetmanagementgestemd.Hetginghiervooralomdebenoemingvanbestuurdersvanondernemingen(nietonafhankelijkwaarditwelgeëistofgewenstis)enbeloningstructuren(excessief,onvoldoendetoegelichtofniettransparantgenoeg).Hetpensioenfondspubliceertophaarwebsitehoezijheeftgestemdperaandeel-houdersvergadering.Tevensplaatsthetpensioenfondselkkwartaaleenverslagopdewebsitemetvermeldingvanstemactiviteitenenactueleontwikkelingenophetgebiedvancorporategovernance.

Class actionsTegenKoninklijkeOlie/Shelllopenverschillendejuridischeprocedures.InAmerikaloopteenclassaction,echterhetfondsheeftervoorgekozenomuitdeclassactiontestappenenonderaanvoeringvanABPeeneigenproceduretestarten.Inmiddelsheeftdezeproceduregeleidtoteenschikkingsovereenkomst.Innovember2008vondeenhoorzittingplaatsvoorhetGerechtshofvanAmsterdam.Eindmei2009verklaardehetHofdeschikkings-overeenkomstalgemeenverbindend.Ditbetekentdathetpensioenfondsdezogenoemdeclaimformulierenkangaanindienenomvoorbetalinginaanmerkingtekomen.Deverwachtingisdatdeuitkeringenin2011zullenplaatsvinden.

3.6.5 Vooruitzichten

Deverwachtingvoordewereldwijdeeconomischegroeiin2010ispositief.Erwordtongeveer4%wereldwijdeeconomischegroeiverwachtvooralgedrevendoorvoorraadherstel.Dehoogstegroeicijferszullen,netalsin2009,indeopkomendemarktentevindenzijn.VooraldeverwachtingenvoorChinaenIndiazijnpositief.Chinalaatweerhogegroeicijfersnoterenmededoordegroteoverheidsstimulansen.De4%wereldwijdeeconomischegroeiislagerdanvoordecrisisvooraldoordeachterblijvendegroeiinWesterselanden.Indeopkomendemarktenlijktdaarnaastookeenherverdelingvangroeiplaatstevinden.Dezeverschuiftlangzaamvaneenexportgedrevennaareenmeerbinnenlandsevraaggedrevengroei.Tevenswordthetbelangvandezeeconomieënophetwereldtoneelsteedsgroter.ZowordenbijvoorbeeldnuinChinameerauto’sopjaarbasisverkochtdanindeVerenigdeStaten.

IndeWestersewereldwordteenbeperkteconomischherstelverwacht.Gemiddeldgenomenishetherstelnaeenfinanciëlecrisisgematigdondanksdatdeeersteoplevingvrijkrachtigis.Historischgezienisditeennormaalbeeld.Daarnaastzalhetherstelprocesvolatieleninstabielzijn.PersaldohebbendehuishoudensinvooraldeAngelsaksischelandennoghogeschuldenwelkeeensolideherstelvandebestedingenbelemmertdekomendejaren.Huishoudenswillennietmeerschuldaangaan.Daarnaastzijnbankennogzeerterughoudendmethetuitlenenvangeldaangezienernogafschrijvingenaanzittentekomen.DitisvooralbepalendvoorEuropawaarbedrijvensterkerleunenopdefinanciëlesectorvoorfinancieringinplaatsvandebedrijfsobligatiemarkt.Naarverwachtingzaldeinvloedvanbankenafnemenenzullenbedrijveneengroterberoepopdekapitaalmarktgaandoen.

Opkortetermijnzaldeinflatienaarverwachtinglaagblijven.Erismomenteelsprakevaneenenormeovercapaciteitendoordehogewerkloosheidislooninflatiegeenbedreiging.Desondanksverwachteenaantalanalisteneenforshogereinflatieopdemiddellangetermijn.

Voordemiddellangetermijnzalveelafhangenvanhetbeleidvancentralebankenenoverheden.Hierlijktdewegvandeminsteweerstandoverstimuleringtezijnmetmogelijkinflatoireeffectentotgevolg.DitrisicolijktwelgroterindeVerenigdeStatendaninEuropa.DeFederalReserve(Fed)zalerallesaandoenomeenschuld/deflatiespiraaltevoorkomenterwijldeEuropeseCentraleBank(ECB)veelmeergerichtisophetbestrijdenvaninflatie.Demaatregelenwelkecentralebankenhebbengenomenzijnongekend.Zoisdeliquiditeitscreatiedoorcentralebankenenormgeweest.Uiteindelijkzorgdendemaatregelenvoorstabilisatieopdefinanciëlemarkten.Openigmomentdienthierechtereeneindaangemaakttewordenomdeinflatieverwachtingenintoomtehouden.Ditishetcrucialethemain2010.

Zozijnerdiverseprogramma’s,zoalshetopkopenvaneffectenenhetverstrekkenvannoodleningen.Dezemaatregelenwordenallangzaammaarzekerteruggedraaidofstilgezet.Zolopeneenaantalliquiditeitsverschaffendeprogramma’saanbankenafendezewordennietverlengd.Daarnaasthebbencentralebankenaangekondigdvooreenbepaaldbedragaaneffectenoptekopen.Dezezijnvooreengrootgedeeltevoltooid.Uiteindelijkisdeverwachtingdatcentralebankeneerdertevoorzichtigzijndanteagressiefmetverkrappen.

26

Diverseoverhedenzullenforsmoetenbezuinigenendevraagisofditpolitiekhaalbaaris.Uiteindelijkzullendefinanciëlemarktendeoverhedendwingenordeopzakentestellen.Erzaleenhogerevergoedinggeëistwordenopdestaatsobligatiesen/ofhetvertrouwenindebetreffendevalutagaatverloren.Eind2009werddekredietwaardigheidvanGriekenlandverlaagd.HierdoorliepdeeffectieverenteopGrieksestaatsobligatiesforsop.DevraagishoedeEuropeseUniemetdergelijkeprobleemlandenomzalgaan.Officieelmogendeanderelidstateneenprobleemlandniettehulpschieten.Indepraktijkzalerechterallesaangedaanwordenomeenwerkbareoplossingtevinden.Persaldoisdeoplopendeoverheidsschuldonhoudbaarinsommigelanden.

Pensioenfondsenbeleggendoorgaansveelinstaatsobligaties.Eenbelangrijkdeelvandebeschikbaremiddelenzaldekomendejarennogsteedsrichtingdekernlanden(Nederland,Duitsland,Frankrijk)stromen.Dehuidigeontwikkelingophetgebiedvanstaatsobligatiesdoetvooraldenkenaandejarentachtigennegentig,vóórdeintroductievandeEuro.Beleggerszijnzichbewustgewordenvandeonderlingeeconomischeverschillenendestructureleproblemenvaneenaantallanden.Vooralsnogzittendegrootsterisico’sinOostEuropa,dezuidelijkeEuropeselanden,IerlandenhetVerenigdKoninkrijk.OokindeVerenigdeStatenenJapanbegintdesituatienijpenderteworden.Beleggerswillendezerisico’svertaaldzieninderenteopslag.

3.6.6 Z-scoreenperformancetoets

Op24april1998isde‘VrijstellingsregelingWetBedrijfspensioen-fondsen’officieelinwerkinggetreden.DezeregelingisuitgevaardigddoorhetMinisterievanSocialeZakenenWerk-gelegenheidenheeftalsbelangrijkstedoelondernemingenvrijstellingteverlenenvandeverplichtstellingvandeelnameaaneenbedrijfstakpensioenfondsindiendebeleggingsperformancevanhetfondsontoereikendis.Opbasisvanartikel5lid1aVrijstellings-regelingmoetvrijstellingwordenverleendalsuitdeperformance-toetsblijktdathetfeitelijkbehaaldebeleggingsrendementvanhetbedrijfspensioenfondsinnegatievezinafwijktvanhetrendementvandedoorhetfondsvastgesteldenormportefeuille.Volgensdevrijstellingsregelingzaldeperformancetoetswordentoegepastoverdeperiode2005totenmet2009.Indiendeuitkomstvandeperformancetoetslagervaltdan0,kaneendeelnemervanaf1januari2010eenverzoekindienentotvrijstellingvandeelname.Over2009iseenZ-scorebehaaldvan1,09.Deperformancetoets

overdeperiode2005totenmetdecember2009bedraagt-0,16.Gedurendehetjaarisersprakegeweestvaneenzwevendebenchmark(floatingbenchmark).Debenchmarkgewichtenzwevenalsgevolgvanbenchmarkrendementendieweerhetgevolgzijnvandemarktbeweging.

3.7 Risicoparagraaf

HetFinancieelToetsingskader(FTK)voorpensioenfondseniseenonderdeelvandePensioenwet.DeregelgevingvanhetFTKwerktdeeconomischerisico´svoorpensioenfondsenverbondenaanondermeeraandelen,valuta’senrenteuit.Hetvertaaltdezenaarvereistereservepositiesendekkingsgraden.Hiermeewordenpensioenfondsengedwongenteoverwegenwelktotaalrisiconiveauzekunnenofwillenaccepteren.Hetpensioenfondszet,binnendekadersvanhetgeformuleerderisicobeleid,inopmaximalisatievanhetrendementophetvermogen.BijdeanalysesenafwegingenwordthetpensioenfondsgeadviseerddoorSyntrusAchmea.

Actuariële risico’s DoortoepassingvandeprognosetafelsAG2005-2050metadequatecorrectiesvoorervaringssterfteeneenopslagvan4%gebaseerdopderecenteprognosesvanCBS,wordtgereserveerdvooreenindetoekomstverwachteverbeteringvandeoverlevings-kansen(langlevenrisico).Overigerelevanteactuariëlerisico’swaarrekeningmeewordtgehoudenzijnhetoverlijdensrisico(kortlevenrisico)enhetarbeidsongeschiktheidsrisico.

Renterisico Renterisicoishetrisicodateenrentebewegingdefinanciëlesituatievanhetpensioenfondsnegatiefbeïnvloedt.Ditrisicobestaatdoordatbeleggingenenverplichtingennietindezelfdemategevoeligzijnvoorrentebewegingen.Hetrenterisiconeemtafnaarmatedelooptijdvandebeleggingenmeerovereenkomtmetdelooptijdvandeverplichtingen

InflatierisicoInflatierisicoishetrisicodatinflatiedewaardevandebeleggingenaantastintermenvankoopkracht.Hetinflatierisicokanwordenverkleinddoormeerinflatiegevoeligebeleggingenindeportefeuilleoptenemen.Keerzijdedaarvanisdatzulkeinflatiegevoeligebeleggingendekanskunnenvergrotendathetfondsnietaanhaarnominalepensioenverplichtingenkanvoldoen.

27

Valutarisico Valutarisicoishetrisicodatwisselkoersschommelingendewaardevaneenbeleggingbeïnvloeden.Ditrisicoisvoorhetfondsbeperkt,aangezienhetgrootstegedeeltevandebeleggingsportefeuillebestaatuitineuro’sgenoteerdewaarden.

Aandelen- en onroerend goed risicoDitisvoornamelijkhetkoersrisicovanbeleggingenindeverschillendeonroerendgoed-enaandelenmarkten.Doorditrisicotelopenwordtopdelangetermijnnaarverwachtingeenextrarendementgehaalddathetfondsgebruiktomaanhaardoel-stellingentevoldoen.Ditrisicowordtbeheerstdoordatindeuitvoeringwordtgezorgdvooreengoedeselectievanaandelenenspreidingoverregio’sensectoren.MethetrisicodatuiteindelijkoverblijftwordtrekeninggehoudenindeALM-studie.

Tegenpartij-/kredietrisicoHetrisicodatdetegenpartijniet(meer)aanzijnverplichtingenkanvoldoen,bijvoorbeelddoorliquiditeits-ofsolvabiliteitsproblemen.Omditrisicotebeheersenwordendetegenpartijennauwgezetgeselecteerd.Daarnaastwordentransactiesovermeerdereaanbiedersgespreidenwordtinsommigegevallenonderpandgeëist.

LiquiditeitsrisicoHetrisicodateenbeleggingniettijdigtegeneenredelijkeprijskanwordengeliquideerd.Ookditrisicowordtbeheerstdoordatdevermogensbeheerderdebeleggingsportefeuilleopzoeenmanieropzetdathetnaarverwachtingaandeliquiditeitsbehoeftevanhetfondskanvoldoen.Daaromisbijvoorbeeldeengrootdeelvandeportefeuillebelegdineffectendiewordenverhandeldopopenbare,gereguleerdemarkten.Ookzijneisengesteldaandeminimalemarktkapitalisatievaneffecten.

Concentratierisico’sConcentratierisico’skunnenoptredenbijeenconcentratievandeportefeuilleinregio’s,economischesectorenoftegenpartijen.Eenportefeuillevanleningenofaandelendiesterksectorgebondenis,kandoordezesectorconcentratieeenverhoogdrisicolopen.

Operationele risico’sHetfondsbeheerstoperationelerisico’szoveelmogelijkdooreisentestellenaanhaardienstverleners.Daarbijkanwordengedachtaanregelsvoorprocuratie,functiescheiding,‘chinesewalls’.

28

4 Pensioenregeling

29

4.1 Inleiding

Dithoofdstukgeefteenoverzichtvandebelangrijkstekenmerkenvandepensioenregelingvanhetfonds.Daarnaastkomendewijzigingeninstatutenenreglementendiein2009zijndoor-gevoerdaandeorde.

4.2 Dekenmerkenvandepensioenregeling

PensioensysteemHetpensioensysteemiseenmiddelloonregeling.

ToetredingsleeftijdEenwerknemerdieindienstisbijeenwerkgeverdieisaangeslotenbijhetpensioenfonds,neemtverplichtdeelaandepensioen-regeling.Dedeelnamegaatinopdeeerstedagvandemaandwaarindewerknemer21jaarwordt.

PensioenrichtleeftijdDepensioenrichtleeftijdis65jaar.

PensioengrondslagDepensioengrondslagishetgemaximeerdeloonindezinvanhoofdstuk3vandeWetfinancieringsocialeverzekeringen(2009:€47.802),metuitzonderingvan:a. uitkeringenenverstrekkingeningevolgedeWetopde

arbeidsongeschiktheidsverzekering,deWetwerkeninkomennaararbeidsvermogenofdeWerkloosheidswetenhieropdoordewerkgeververstrekteaanvullingen;

b. hetgenotvaneendoordewerkgeverterbeschikkinggesteldeauto;

c. hetloondatbetrekkingheeftopdeperiodevanafdeeerstedagvandemaandwaarinde65-jarigeleeftijdwordtbereikt.

Opbouwpercentage ouderdomspensioenElkjaarwordt0,85%vandepensioengrondslagopgebouwdaanouderdomspensioen.

PartnerpensioenHetpartnerpensioenbedraagt70%vanhettebehalenouderdomspensioen.

WezenpensioenHethalfwezenpensioenbedraagt20%vanhettebehalenpartner-pensioenenwordtuitgekeerdtot18jaaroftot27jaarvoorstuderendekinderen.Alsbeideouderszijnoverleden,wordthetwezenpensioenverdubbeld.

PremieDepremiebedraagt6,2%vandepensioengrondslag.

ToeslagenbeleidHetbestuurbeslistjaarlijksofeninhoeverredeingeganepensioenenendeopgebouwdepensioenaansprakenverhoogdwordendoorhetverlenenvaneentoeslag.Toeslagenzijnaltijdvoorwaardelijk.

PremievrijstellingAlseendeelnemereenWIA-ofWAO-uitkeringontvangt,voorziethetreglementineenpremievrijeopbouw.Voordevoortzettingvandepensioenopbouwisoverditinkomensgedeeltegeenbijdrageverschuldigd.

4.3 Wijzigingenreglementen

PensioenreglementHetpensioenreglementwerdper1januari2009opeenaantalpuntengewijzigd:• deafkoop-enuitruilfactorenzijnvoor2009vastgesteld;• dewettelijkeverplichteteksteninzakehettoeslagenbeleidzijn

opgenomen.

UitvoeringsreglementHetuitvoeringsreglementwerdper1januari2009opeenaantalpuntengewijzigd:• opverzoekvandeOmbudsmanPensioenenisdebepaling

dateenwerkgeverklachtenaandeombudsmankanrichten,verwijderd,deOmbudsmanbehandeltuitsluitendklachtenvandeelnemersengepensioneerden;

• erwordtexplicietbenoemddatergeenreservewordtgevormdvoortoekomstigetoeslagen.

29

30

Reglement van de deelnemersraadHetreglementvandedeelnemersraadwerdper1januari2009opeenaantalpuntengewijzigd:• dedeelnemersraadbestaatuitdrieleden;• dezittingindedeelnemersraadeindigtnietautomatischalshet

deelnemerschapvanhetbetreffendelidwordtbeëindigd.

Reglement van het verantwoordingsorgaanHetreglementvanhetverantwoordingsorgaanwerdper1januari2009opeenaantalpuntengewijzigd:• hetverantwoordingsorgaanbestaatuitdrieleden;• dezittinginhetverantwoordingsorgaaneindigtnietautomatisch

alshetdeelnemerschapvanhetbetreffendelidwordtbeëindigd.

31

5 Visitatiecommissie

32

Hierondervindtuhetverslagopgestelddoordevisitatiecommissie.

5.1 Bevindingen

Visitatieprocedure DevisitatievanhetpensioenfondsdoorStichtingHetVak-VCisverlopenvolgenseenvasteprocedure.Daarbijheeftnabenoemingvandevisitatiecommissiedoorhetbestuur,eersteendocumenten-onderzoekplaatsgevondenopbasisvan:a. denotulenvandevergaderingenvanhetbestuur,de

beleggingsadviescommissie,dedeelnemersraadenhetverantwoordingsorgaanoverdelaatstedriejaarvoorafgaandaandevisitatie;

b. deactuariëleenbedrijfstechnischenota(ABTN);c. hetjaarverslagvanhetpensioenfonds;d. hetaccountantsverslag;e. hetactuarieelrapport;f. hetroostervanaftreden;g. destatutenvanhetpensioenfonds;h. hetreglementvandebeleggingscommissie;i. hetreglementvandedeelnemersraad;j. hetreglementvanhetverantwoordingsorgaan;k. hetreglementvanhetinterntoezicht;l. hetpensioenreglement;m. hetuitvoeringsreglement;n. deklachten-engeschillenprocedure;o. degedragscode;p. hetdeskundigheidsplan;q. deprocedureperiodiekezelfevaluatiebestuur;r. deverklaringgovernance,danwelhettransparantiedocument;s. dedienstverleningsovereenkomst,waaronderbeleggings-

mandaten;t. hetbeleggingsbeleidsplan;u. derapportagesvandeuitvoeringsorganisatieenvande

vermogensbeheerder;v. deALM-studie,3september2007endecontinuïteitsanalyse,

najaar2008;w. hetcommunicatiebeleidsplan;x. hetcommunicatiejaarplan2009;y. correspondentievanenmetdetoezichthouders(AFMenDNB).

Inaanvullingophetdocumentenonderzoekheeftdevisitatie-commissieoplocatiebijhetpensioenfondsgesprekkengevoerdmet

hetbestuurvanhetpensioenfonds,eendelegatievandedeel-nemersraadeneendelegatievanhetverantwoordingsorgaan.Devisitatiecommissieheeftopbasisvanhetdocumentenonderzoekendegevoerdegesprekkeneenbespreekversievanhetvisitatie-rapportuitgebrachtdieisbesprokenmethetbestuurop26maart2010.Hiernaisdedefinitieveversievanhetrapportopgesteldwaarindeuitkomstenvandenabesprekingzijnmeegenomen.

Datumvisitatie:21en28januari2010

Algemeen oordeel Deindrukvandevisitatiecommissieisdathetbestuurindeafgelopenpaarjaareenbehoorlijkeinhaalslagheeftgemaaktbijdeuitvoeringvanhaarbestuurlijkewerkzaamheden.Hetbestuurvoeltzichweldegelijkverantwoordelijk.ZoisdeaansturingvanSyntrusAchmeaverbeterdenwordterwerkgemaaktvandeeisenophetgebiedvangovernanceencommunicatie.Devisitatiecommissievraagtzichdaarbijevenwelafofhetingezettetempoafdoendeisgeziendetoenemendedynamiekindepensioenwereld.Decommissiemeentdathetbestuurthansnogonvoldoende’incontrol’isvanwegehetnietvoldoenaanhetvereistedeskundigheidsniveauenhet(nog)ontbrekenvanvoldoendewaarborgenvooreenonafhankelijkepositietenopzichtevanhetoverlegvansocialepartners.Daarnaastontbreekteenvoldoendestrakkeensystematischerisicobeheersing.Totslotisernaarmeningvandevisitatiecommissiesprakevanonvoldoendeaansturingophetbeleggingsproceszodanigdatdewijzevanbeleggensteedsaansluitophetrisicoprofielvanhetpensioenfonds.

Belangrijkste bevindingen• Hetvaltdevisitatiecommissieopdathetbestuurtweejaar

achtereennietvoldoetaandecollectieveen(insommigegevallen)individueledeskundigheidseisen.

• Hiermeevoldoethetbestuurnietaaneenvandebelangrijksteeisendieaanhetbestuurvaneenpensioenfondsgesteldmoetworden.Opbasishiervanvermoedtdevisitatiecommissiedathetbesefvandenoodzaakomdedeskundigheidoppeiltehoudenbijhetbestuuronvoldoendeaanwezigis.

• Derisicobeheersingvindtplaatsopadhocbasis.Erisgeensprakevaneenintegraalsysteemofsystematischeintegralerapportageofanalyse.

• Metbetrekkingtotdeuitvoeringvanhetbeleggingsbeleid,medeopbasisvaneenregelmatiguittevoerenALM-studie,ontbreekteenstrakkeadviseringdoordebeleggingsadvies-

33

commissieaanhetbestuur.Duidelijkeadviseringwordtkennelijknietgezienalshetnatuurlijkesluitstukvanhaarberaad.

• IndeABTNzijnderisico’sdieverbandhoudenmetdeuit-bestedingsummieraangeduid.Hetvaltdevisitatiecommissieopdathiervoorgeennaderetoelichtingenofonderbouwingenzijngegeven.

• Eenevaluatieoverhetgevoerdecommunicatiebeleidheeftdevisitatiecommissienietindestukkenaangetroffen.

Belangrijkste aanbevelingen • Eenbelangrijkaandachtspuntopkortetermijnisdeversterking

vandeonafhankelijkheidvanhetbestuurtenopzichtevandesocialepartners.

• Maakhaastmethetopniveaubrengenvandeindividueleencollectievedeskundigheid.Schakelbijopleidingentoetsingexternedeskundigheidin.Betrekookdedeelnemersraadenhetverantwoordingsorgaanbijdeopleidingen.

• Gaovertoteensystematischevaststellingenbeheersingvanfinanciëleenniet-financiëlerisico’s.

• Devisitatiecommissieraadthetbestuurookdringendaanomhetprocesvanhetbeleggingsbeleidteverstrakkenenteprofessionaliseren.Dekwartaalrapportagesoverhetvermogens-beheerdienenookperkwartaalinhetbestuurbesprokentewordennaastbesprekingindebeleggingsadviescommissie.

• Voortsadviseertdecommissieomdeverantwoordingoverhettevoerenengevoerdebeleggingsbeleidopeenhogerplantebrengenenmeeruitgebreidverslagtedoenoverhaarwerkopdewebsiteeninhetjaarverslag.

• Vanbelangisdatde’boodschap’nietalleenwordtgecommuniceerd,maarookbegrepenwordtdoordedoel-groepen.Datisgeziendeweiniginteressantgevondenpensioenmateriebijmetnamedeactievedeelnemersgeenmakkelijkeklus.Echter,naarinzichtvandecommissieishetdaaromdestebelangrijkeromdeeffectiviteitvandepensioen-communicatieopkortetermijnnategaan.

Uitkomsten nabespreking visitatierapport met het bestuur Op26maart2010heeftdevisitatiecommissiedebespreekversievanhetvisitatierapportbesprokenmeteendelegatievanhetbestuur,teweten:• MevrouwK.Boekhorst;• MevrouwG.J.vanValkenburg,voorzitter;• DeheerR.F.M.vanderWeerd;• DeheerA.Steijaert.Hetbestuurherkentdebevindingenenaanbevelingenvande

visitatiecommissieenzaloptempoinzettenopeenverbeteringstraject.Eennulmetingmetbetrekkingtotdegewenstecommunicatie(effectiviteitmeting)heeftbegin2010plaatsgevonden.

DeMeern,30maart2010NamensdevisitatiecommissievandeStichtingBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijf,

R.C.L.BakkerR.G.NagtegaalE.E.vandeLustgraaf

5.2 Reactiebestuur

Hetbestuuronderschrijfthetbelangvaninterntoezichtenisvanmeningdatbelanghebbendeneenhelderbeeldmoetenhebbenvandeinhoudelijkediscussiesendebesluitvormingbinnenhetbestuur.Hetbestuurgeeftaandatderatiovandeopmerking‘Hetbestuurvoeltzichweldegelijkverantwoordelijk’haarontgaat.

Debelangrijkstebevindingenvandevisitatiecommissiezijnpuntsgewijsbesprokeninhetbestuur.Opdeonderwerpendeskundigheidsbevordering,risicobeheersingenhetinzettenvancommissieszijnactiesondernomen.Deonderwerpenbeleggings-beleidencommunicatieaandeelnemerswordendoorhetbestuurgeëvalueerdenwaarnodigaangepast.

Hetbestuurbedanktdevisitatiecommissievoorhaarrapportage.

5.3 Reactieverantwoordingsorgaan

Deledenvanhetverantwoordingsorgaanzijnvanmeningdathetrapportvandevisitatiecommissiescherpisaangezet.Deledenvanhetorgaanbegrijpendatindienzakenduidelijkneergezetwordendezebeteropgepaktworden.Hetorgaanonderstreeptdathetheelbelangrijkisdathetbestuurdeopmerkingenvandevisitatiecommissieserieusbestudeertenwaarnodighaarwerkwijzehieropaanpast.

Ookdeaanbevelingdatermeeraandachtmoetwordenbesteedaandedeskundigheidsbevorderingvandedeelnemersraadenhetverantwoordingsorgaanwordtonderschreven.

34

6 Verantwoordingsorgaan

6.1 Oordeel2009

6.1.1 Algemeen

Hetverantwoordingsorgaanvanhetpensioenfondsismetingangvan1januari2009ingesteld.OpbasisvandePrincipesvoorGoedPensioenfondsbestuur(PensionFundGovernance)vandeStichtingvandeArbeidheefthetbestuurdewerkwijzevanhetverantwoor-dingsorgaanineenreglementvastgelegd.Erzijnafsprakengemaaktoverwelkeinformatiehetverantwoordingsorgaanontvangt,defrequentievanhetoverlegmethetbestuurendetebehandelenonderwerpen.Hetbestuurlegtverantwoordingafaanhetverantwoordingsorgaanoverhetbeleidendewijzewaarophetisuitgevoerd.TevenslegthetbestuurverantwoordingafoverdenalevingvandePrincipesvoorGoedPensioenfondsbestuurzoalsvastgestelddoordeStichtingvandeArbeidop16december2005.Hetverantwoordingsorgaanheeftdebevoegdheideenoordeeltegevenoverhethandelenvanhetbestuur,overhetdoorhetbestuuruitgevoerdebeleid,alsmedeoverbeleidskeuzesvoordetoekomst.Hetverantwoordingsorgaanlegtzijnoordeeltenminsteéénmaalperjaarschriftelijkvast.Ditoordeelwordt,samenmetdereactievanhetbestuurdaarop,opgenomeninhetjaarverslagwaarhetoordeelbetrekkingopheeft.

Hetverantwoordingsorgaanheefteenadviesrechttenaanzienvan:• hetvaststellenenwijzigenvandevergoedingsregelingvoor

bestuursleden;• hetwijzigenvanhetbeleidtenaanzienvanhet

verantwoordingsorgaan;• devorm,inrichtingensamenstellingvanhetinternetoezicht;• hetvaststellenenwijzigenvaneeninterneklachten-en

geschillenprocedure;• hetvaststellenenwijzigenvanhetcommunicatie-en

voorlichtingsbeleid.

Hetverantwoordingsorgaanheeftinhetkadervanhaartaak-uitoefeningin2009kennisgenomenvanhetjaarverslagendejaarrekening2009,denotulenvandebestuursvergaderingen,dereglementenendeABTN2009.Hetverantwoordingsorgaanheeftgeengebruikgemaaktvanhaarrechtopoverlegmetdeexterneactuarisendeexterneaccountant.

6.1.2 Bevindingen

Hetverantwoordingsorgaanheeftdevolgendebevindingen:

Goed Pensioenfondsbestuur (Pension Fund Governance)HetverantwoordingsorgaanheefthetbeleidtenaanzienvanendeinvoeringvandePrincipesvoorGoedPensioenfondsbestuurbeoordeeldaandehandvanzowelhetjaarverslagalshettransparantiedocument.Hetverantwoordingsorgaanheefttenaanzienvandeprincipesgeenopmerkingen.

Wetgeving en reglementenHetverantwoordingsorgaanheeftgekekennaardegevolgenvandeinvoeringvandePensioenwet,hetFinancieelToetsingskader(FTK)enoverigewijzigingeninwet-enregelgeving.Hetverantwoor-dingsorgaanheefttenaanzienvandedoorvoeringvanwijzigingeninwet-enregelgevinginreglementenenhetbeleidvanhetfondsgeenopmerkingenofbevindingen.

ToeslagbeleidHetverantwoordingsorgaanheeftgekekennaarhetgevoerdetoeslagbeleid.Hetheeftgeconstateerddatereenweloverwogenkeuzeisgemaaktomnietteindexeren.

PremiebeleidHetverantwoordingsorgaanstaatachterhetgevoerdepremiebeleid.Zijisvanmeningdateengedemptepremieovereenlangereperiodeeengoedemanieris.Hetverantwoordingsorgaanisvanmeningdatgeziendeontwikkelingenopdemarkthetpremiebeleidwelscherpmoetwordengevolgd.

Beleggingsbeleid (inclusief Corporate Governance en Verantwoord Beleggen)Hetverantwoordingsorgaanheefthetbeleggingsbeleidbekekeneneenaantalpuntenhiervanbesprokenindevergaderingvan31mei2010.Hetverantwoordingsorgaanverzoekthetbestuurdedoordeactuarisgeconstateerdeaanbevelingenoptevolgen.

RisicobeleidHetverantwoordingsorgaanisvanmeningdatdeportefeuillevoldoendegediversifieerdis.

3535

36

Financiële positie van het pensioenfondsHetverantwoordingsorgaanisvanmeningdatdefinanciëlepositievanhetfondsaandehandvandegeleverdedocumentenover2009goedis.

CommunicatiebeleidHetverantwoordingsorgaanadviseerthetbestuurhetcommuni-catiebeleidaftestemmenopdedoelgroep.

6.1.3 Oordeel

Opgrondvanhetvoorgaandekomthetverantwoordingsorgaantothetvolgendeoordeel.HetverantwoordingsorgaanvandeStichtingBedrijfstakpensioen-fondsvoorhetKappersbedrijfisvanoordeeldat:• hetbestuurvoldoendeinformatieaanhet

verantwoordingsorgaanheeftverstrektomzicheenoordeeltevormen;

• hethandelenvanhetbestuurin2009inovereenstemmingisgeweestmetdestatutenenreglementen;

• hetbestuurin2009eenconsistentbeleidheeftgevoerd,waarbijdebelangenvanallebetrokkenenafgewogenengeborgdzijn;

• hetbestuurgedegenenlogischebeleidskeuzesvoordetoekomstheeftgemaakt.

DeMeern,31mei2010NamenshetverantwoordingsorgaanvandeStichtingBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijf,

C.B.deGrootP.KalleR.vanUden

6.2 Reactiebestuur

Hetbestuurheeftgoedenotagenomenvandebevindingenvanhetverantwoordingsorgaanenbedankthetverantwoordingsorgaanvoorhaaraandachtenadviezen.

37

7 Deelnemersraad

38

Dedeelnemersraadisinhetverslagjaarviermaalbijeengekomen.Zijheefthierbijgebruikgemaaktvanhaarrechttotadviseringenvanhetrechtomvangedachtentewisselenmethetbestuuroverzakendienuenindetoekomstvanbelangzijnvoordeelnemers,ouddeelnemersengepensioneerden.Dedeelnemersraadheeftin2009overeengrootaantalonderwerpengeadviseerd.Opeenaantalonderwerpenwordtnaderingegaan:• Jaarverslag2009;• Toeslagverlening;• Herstel(plan);• Communicatiebeleid;• Sterftetafels;• Wijzigingenpensioenreglement.

7.1 Verslag

7.1.1 Jaarverslag2009

Dedeelnemersraadheeftkennisgenomenvandeinhoudvanhetjaarverslagendejaarrekening2009.

7.1.2 Toeslagverlening

Dedeelnemersraadheefthetbestuurgeadviseerd:• per1oktober2009nietteindexeren;• teindexerenalsdedekkingsgraadvanhetfondsweerbovenhet

vereisteniveauligt.

7.1.3 Herstel(plan)

Deledenvandedeelnemersraadnemenkennisvanhetherstelplanengevenaandatzegeenop-ofaanmerkingenhebben.Deledenvandedeelnemersraadzijnverheugddathetfondszichnietlangerineensituatievanonderdekkingbevindt.

7.1.4 Communicatiebeleid

Deledenvandedeelnemersraadgevenaantevredentezijnmethetinitiatiefvanhetbestuuromeencommunicatienulmetingtelatendoenomlaterhetcommunicatiebeleidvanhetfondsdaaroptebaseren.

Tevensheeftdedeelnemersraadhetbestuurgeadviseerdomviaeennieuwsbrieftecommunicerenoverreglementswijzigingenper1januari2010.Dedeelnemersraadwilhetbestuureropwijzendatdeleesbaarheideenbelangrijkaandachtspuntis.

7.1.5 Sterftetafels

InzakedepublicatievannieuwesterftetafelsdoorhetActuarieelGenootschap(AG),heeftdedeelnemersraadhetbestuurgeadviseerdrekeningtehoudenmetonderstaande:• Indejaarrekening2009rekeninghoudenmetlangerleven;• Akkoordtegaanmethetgebruikvandevoorgesteldeopslagvan

4procent,metdeopmerkingdatalshetmoet,dezeextraopslagslechtsinstapjestoevoegenaandeverplichtingen;

• AkkoordtegaanmetgebruikvandenieuweAGprognosetafelophetmomentdatdezenogoptijdwordtgepubliceerdomindejaarrekeningeenopslagvoorlangerleventeverwerken;

• Dehoogtevandeervaringssterftein2010napublicatievandenieuweAGprognosetafelopnieuwlatenonderzoeken.

Hetbestuurheefthiermeeingestemd.

39

7.1.6 Overigeonderwerpen

Daarnaastheeftdedeelnemersraadadviesuitgebrachtoverdevolgendeonderwerpen:• ABTN;• Afdekkenvanrisico’sbinnenvermogensbeheer;• Wijzigingenpensioenreglement;• Rapportvisitatiecommissie;• Opslagexcassokosten;• FVP-regeling;• Jaarplanning2010;• Deskundigheidsbevordering;• Beleggingsrichtlijnen2010;• ABTN;• Begroting2010;• CEM-Benchmark;• Premie2010;• Incassobeleid;• Afrekeningadministratiekosten;• AfrekeningPensioenwet;• Financiëlepositievanhetfonds.

Dedeelnemersraadbedankthetbestuurvoordeconstructieveentransparantemaniervansamenwerking.

DeMeern,31mei2010

NamensdedeelnemersraadvanhetBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijf

P.KalleR.vanUdenW.H.Wemmers

7.2 Reactiebestuur

Tijdenshetgesprekmetdedeelnemersraad,naaraanleidingvanhetjaarverslag,wordtuitgebreidstilgestaanbijhetonderdeelcommunicatie.Dedeelnemersraadheeftopgemerktdatdebegrijpelijkheidvanteksteneenaandachtspuntis.Hetbestuurgeeftaandatzijtemakenheeftmetwettelijkeregelgeving,maargeefthierbijtevensaandatdithaarnietontslaatvanhaarverplichtingzoduidelijkmogelijktecommuniceren.Hetbestuurzaldeopmerkingenvandedeelnemersraadmeenemenindeontwikkelingvanhetcommunicatiebeleid.

Hetbestuurbedanktdedeelnemersraadvoorhaaraandachtenadviezen.

40

8 Jaarrekening

4141

IndithoofdstukpresenteerthetbestuurvandeStichtingBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijfdejaarrekening.Indeeersteparagrafenvindtudejaarrekening.Indeparagrafen8.8en8.9volgendeverklaringenvandecertificerendactuarisenaccountantvanhetfonds.

Deindithoofdstukvermeldebedragenzijninduizendeneuro’s,tenzijandersisaangegeven.

8.1 Balansper31december2009

(navoorgesteldebestemmingsaldobatenenlasten)

Toelichting(1) 2009EUR

2008EUR

Activa

Beleggingenvoorrisicofonds 8.5.1 328.922 279.012

Vorderingenenoverlopendeactiva 8.5.2 4.490 2.368

Overigeactiva 8.5.3 847 1.304

334.259 282.684

Passiva

Stichtingskapitaalenreserves 8.5.4 30.908 -28.152

Voorzieningpensioenverplichtingenvoorrisicofonds 8.5.5 301.557 309.635

Overigevoorzieningen 8.5.5 1.281 742

Overigeschuldenenoverlopendepassiva 8.5.6 513 459

334.259 282.684

DekkingsgraadopbasisvanFTK(in%) 110% 91%

(1) De nummering verwijst naar de toelichting

42

8.2 Staatvanbatenenlastenover2009

Toelichting(1) 2009EUR

2008EUR

Baten

Premiebijdragenrisicofonds 8.6.1 22.328 16.781

Beleggingsresultatenrisicofonds 8.6.2 34.268 -31.552

Overigebaten 8.6.3 132 182

56.728 -14.589

Lasten

Pensioenuitkeringen 8.6.9 2.947 2.459

Pensioenuitvoeringskosten 8.6.10 2.265 2.056

Mutatievoorzieningpensioenverplichtingenvoor

rekeningpensioenfonds:

·Pensioenopbouw 8.6.4 20.035 8.918

·Indexeringenoverigetoeslagen 8.6.5 4 -13

·Rentetoevoeging 8.6.6 7.838 8.944 ·Onttrekkingpensioenuitkeringenen 8.6.7en -2.946 -2.425

pensioenuitvoeringskosten 8.6.8 332 115

·Wijzigingmarktrente 8.6.13 -40.987 100.415

·Wijziginguithoofdevanoverdracht vanrechten 8.6.16 -394 -267

·Wijzigingoverigeactuariëleuitgangs- punten 8.6.14 12.149 -

·Overigewijzigingenindevoorziening

pensioenverplichting 8.6.15 -3.570 970

Saldooverdrachtenvanrechten 8.6.16 228 246

Overigelasten 8.6.17 -233 1.139

-2.332 122.557

Saldovanbatenenlasten 59.060 -137.146

(1) De nummering verwijst naar de toelichting

43

Samenvatting van de actuariële analyse

2009EUR

2008EUR

Premieresultaat -304 5.692

Interestresultaat 67.417 -140.911

Overigresultaat -8.053 -1.927


Bestemming van het saldo van baten en lasten

2009EUR

2008EUR

Beleidsreserve 51.093 -151.620

Bestemmingsreservebeleggingen 8.237 14.481

BestemmingsreserveAOP-regeling -270 -7


44

8.3 Kasstroomoverzichtover2009

2009EUR

2008EUR

KasstroomuitpensioenactiviteitenOntvangenpremies 20.489 17.001

Ontvangenwaardeoverdrachten 1 124

Betaaldepensioenuitkeringen -2.931 -2.505

Betaaldewaardeoverdrachten -232 -369

Betaaldepensioenuitvoeringskosten -2.166 -2.493

Totaalkasstroomuitpensioenactiviteiten 15.161 11.758

Kasstroomuitbeleggingsactiviteiten

Verkopenenaflossingenvanbeleggingen 184.518 223.504

Ontvangendirectebeleggingsopbrengsten 9.613 14.379

Aankopenbeleggingen -209.046 -255.484

Betaaldekostenvanvermogensbeheer -703 -636

Totaalkasstroomuitbeleggingsactiviteiten -15.618 -18.237

Mutatieliquidemiddelen -457 -6.479

Standliquidemiddelenper1januari 1.304 7.783

-457 -6.479

Standliquidemiddelenper31december 847 1.304

45

8.4 Algemenetoelichting

8.4.1 Inleiding

Hetdoelvanhetfondsishetnuenindetoekomstverstrekkenvanuitkeringenaangepensioneerdenennabestaandenterzakevanouderdomenoverlijden;tevensverstrekthetfondsuitkeringenaanarbeidsongeschiktedeelnemers.Hetfondsgeeftinvullingaandeuitvoeringvandepensioenregelingvandeinbrancheverplichtgesteldeaangeslotenwerkgevers.

8.4.2 Overeenstemmingverklaring

DeJaarrekeningisopgesteldinovereenstemmingmetdewettelijkebepalingenzoalsdezezijnopgenomenindePensioenwetenTitel9Boek2BW,metinachtnemingvandeRichtlijnenvoordeJaarverslaggeving.Overeenkomstigdewijzigingvanartikel146vandePensioenwetper2juli2009isartikel390Titel9Boek2BWnietlangervantoepassing.Hiermeevervaltvoordepensioenfondsenvanaf1januari2009deverplichtingtothetopnemenvaneenherwaarderingsreserve.Hetbestuurheeftop18juni2010dejaarrekeningopgemaakt.

8.4.3 Grondslagenvoordewaardering

AlgemeenBeleggingenenpensioenverplichtingenwordengewaardeerdopactuelewaarde.Slechtsindiendeactuelewaardevaneenbeleggingnietbetrouwbaarkanwordenvastgesteld,vindtwaarderingplaatsopbasisvangeamortiseerdekostprijs.

Voordeoverigeactivaenpassivageldt,tenzijindespecifiekegrondslagenhieronderandersisaangegeven,datdezezijngewaardeerdtegennominalewaarde.Dezeboekwaardebenadertdeactuelewaardealsgevolgvanhetkortetermijnkaraktervandezevorderingenenschulden.

Degehanteerdegrondslagenvoorwaarderingenresultaatbepalingzijnongewijzigdtenopzichtevanhetvoorgaandejaar.

Schattingen en veronderstellingenDeopstellingvandejaarrekeninginovereenstemmingmetTitel9Boek2BWendePensioenwetvereistdathetbestuuroordelenvormtenschattingenenveronderstellingenmaaktdievaninvloedzijnopdetoepassingvangrondslagenendegerapporteerdewaardevanactivaenverplichtingen,envanbatenenlasten.Deschattingenenhiermeeverbondenveronderstellingenzijngebaseerdopervaringenuithetverledenenverschillendeanderefactorendiegegevendeomstandighedenalsredelijkwordenbeschouwd.Deuitkomstenhiervanvormendebasisvoorhetoordeeloverdeboekwaardevanactivaenverplichtingendienietopeenvoudigewijzeuitanderebronnenblijkt.Dedaadwerkelijkeuitkomstenkunnenafwijkenvandezeschattingen.

Deschattingenenonderliggendeveronderstellingenwordenvoortdurendbeoordeeld.Herzieningenvanschattingenwordenopgenomenindeperiodewaarindeschattingwordtherzien,indiendeherzieningalleenvoordieperiodegevolgenheeft,ofindeperiodevanherzieningentoekomstigeperioden,indiendeherzieninggevolgenheeftvoorzoweldeverslagperiodealstoekomstigeperioden.

Indienhetvoorhetgevenvanhetinartikel2:362lidBWvereisteinzichtnoodzakelijkgeachtwordt,isdeaardvandezeoordelenenschattingeninclusiefdebijbehorendeveronderstellingenopgenomennadertoegelichtindetoelichtingbijdejaarrekening.Opname van een actief of een verplichtingEenactiefwordtindebalansopgenomenwanneerhetwaarschijnlijkisdatdetoekomstigeeconomischevoordelennaarhetpensioenfondszullentoevloeienendewaardedaarvanbetrouwbaarkanwordenvastgesteld.Eenverplichtingwordtindebalansopgenomenwanneerhetwaarschijnlijkisdatdeafwikkelingdaarvangepaardzalgaanmeteenuitstroomvanmiddelenendeomvangvanhetbedragdaarvanbetrouwbaarkanwordenvastgesteld.

Batenwordenindestaatvanbatenenlastenopgenomenwanneereenvermeerderingvanheteconomischpotentieel,samenhangendmeteenvermeerderingvaneenactiefofeenverminderingvaneenverplichting,heeftplaatsgevonden,waarvandeomvangbetrouwbaarkanwordenvastgesteld.Lastenwordenverwerktwanneereenverminderingvanheteconomischpotentieel,samenhangendmeteenverminderingvaneenactiefofeenvermeerderingvaneenverplichting,heeftplaatsgevonden,waarvandeomvangbetrouwbaarkanwordenvastgesteld.

46

Indieneentransactieertoeleidtdatnagenoegalleofalletoekomstigeeconomischevoordelenenalleofnagenoegallerisico’smetbetrekkingtoteenactiefofeenverplichtingaaneenderdezijnovergedragen,wordthetactiefofdeverplichtingnietlangerindebalansopgenomen.Verderwordenactivaenverplichtingennietmeerindebalansopgenomenvanafhettijdstipwaaropnietmeerwordtvoldaanaandevoorwaardenvanwaarschijnlijkheidvandetoekomstigeeconomischevoordelenenbetrouwbaarheidvandebepalingvandewaarde.Ditbetekentdattransactieswordenverwerktophandelsdatumennietopafwikkelingsdatum.Alsgevolghiervankansprakezijnvaneenpost’nogaftewikkelentransacties’.Dezepostkanzoweleenactiefalseenpassiefzijn.

Saldering van een actief en een verplichtingEenfinancieelactiefeneenfinanciëleverplichtingwordengesaldeerdalsnettobedragindebalansopgenomenindiensprakeisvaneenwettelijkeofcontractuelebevoegdheidomhetactiefendeverplichtinggesaldeerdengelijktijdigaftewikkelenenbovendiendeintentiebestaatomdepostenopdezewijzeaftewikkelen.Demetdegesaldeerdopgenomenfinanciëleactivaenfinanciëleverplichtingensamenhangenderentebatenenrentelastenwordeneveneensgesaldeerdopgenomen.

Vreemde valutaActivaenverplichtingeninvreemdevalutawordenomgerekendnaareuro’stegendekoersperbalansdatum.Dezewaarderingisonderdeelvandewaarderingtegenreëlewaarde.Batenenlastenvoortvloeiendeuittransactiesinvreemdevaluta’swordenomgerekendtegendekoerspertransactiedatum.

31december2009EUR

gemiddeld2009EUR

31december2008EUR

gemiddeld2008EUR

31december2007EUR

AUD 1,595 1,775 1,994 1,829 1,665

CHF 1,483 1,496 1,480 1,567 1,655

DKK 7,441 7,444 7,443 7,450 7,457

GBP 0,888 0,902 0,967 0,851 0,734

HKD 11,125 10,923 10,773 - -

JPY 133,568 131,637 126,008 144,670 163,333

NOK 8,288 9,017 9,733 8,836 7,939

SEK 10,244 10,701 10,993 10,221 9,450

USD 1,435 1,409 1,390 1,426 1,462

Beleggingen voor risico fondsAlgemeenInovereenstemmingmetdePensioenwetwordenbeleggingengewaardeerdopactuelewaarde.Participatiesinbeleggingspoolsen-instellingen,diegespecialiseerdzijnineenbepaaldsoortbeleggingenwordengerubriceerdengewaardeerdvolgensdegrondslagenvoordieonderliggendebeleggingen(look-throughbenadering).

Vorderingenenschuldenuitbeleggingenwelkesamenhangenmeteenspecifiekebeleggingscategoriewordenonderbeleggingsdebiteurendanwel–crediteurenopgenomenindebetreffendebeleggingscategorie.

47

VastgoedbeleggingenBeleggingenindirectvastgoedwordengewaardeerdtegendeactuelewaarde.Deactuelewaardewordtgebaseerdoptaxatie-waarde.Detaxatieswordenverrichtdooronafhankelijkedeskundigen.Indiendaartoeaanleidingis,wordtbijdewaarderingrekeninggehoudenmetdefeitelijkeverhuursituatieen/ofrenovatieactiviteiten.Resultatendoorwijziginginreëlewaardewordenindestaatvanbatenenlastenverantwoord.

Beursgenoteerdevastgoedfondsenwordengewaardeerdtegendeactuelewaarde,zijndedebeurskoersperbalansdatum.Niet-beursgenoteerdebeleggingeninvastgoedfondsenwordengewaardeerdophetaandeelindeactuelewaardevandeonder-liggendebeleggingen.Indiendewaarderingsgrondslagenvanvastgoedfondsenafwijkenvandewaarderingsgrondslagenvanhetfonds,wordtdewaarderingzomogelijkaangepastaandewaarderingsgrondslagenvanhetpensioenfonds.Onroerendgoedinontwikkelingwordtgewaardeerdopbasisvankostprijsoflageremarktwaarde.Dekostprijszijndegedaneuitgaven,inclusiefbouwrente.Naopleveringworden(her-)ontwikkeldeobjectennaaractuelewaardegeherwaardeerd.

AandelenBeursgenoteerdeaandelenenparticipatiesinbeursgenoteerdebeleggingsinstellingenzijngewaardeerdopactuelewaarde.Deactuelewaardeisdebeursnoteringperbalansdatum.

Deactuelewaardevanniet-beursgenoteerdeparticipatiesisbepaaldopbasisvandelaatstbekendeintrinsiekewaarde.Ditishetaandeelinhetzichtbareeigenvermogen.

Privateequitybeleggingenwordengewaardeerdopmarktwaarde,zijndedeintrinsiekewaarde.Dezewaardewordtontleendaandemeestrecenterapportagesvandefundmanagersendefund-of-fund-managers,gecorrigeerdvoorkasstromenindeperiodetotbalansdatum.Daarnaastwordtbijdewaarderingrekeninggehoudenmeteventuelenegatievegevolgenvanmateriëlegebeurtenisseninhetverslagjaarnaontvangstvandezerapportages.Demanagersbepalendeintrinsiekewaardeopbasisvanlokalewet-enregel-geving.

VastrentendewaardenBeursgenoteerdevastrentendewaardenenparticipatiesinbeursgenoteerdebeleggingsinstellingenzijngewaardeerdop

marktwaarde.Demarktwaardeisdeperbalansdatumgeldendebeurskoers,ondertoevoegingvanopgelopenrente.

Leningenwordengewaardeerdtegenreëlewaarde.Dezewaardewordtbepaalddoordeteontvangenkasstromen(rente,aflossingenenverwachteboeterentebijvervroegdeaflossingen)contanttemakenopbasisvangeldendemarktrente,waarinopgenomeneenopslagvoordebiteurenrisicoenliquiditeitsrisico.

Deposito’senvorderingenopbankenwordengewaardeerdopnominalewaarde.

DerivatenDerivatenwordengewaardeerdopreëlewaarde,zijndedemarkt-waardevanhetcontract.Voorbeursgenoteerdecontractenisditdebeurskoersperbalansdatum.Voorniet-beursgenoteerdecontractenisdewaarderinggebaseerdopbeschikbaremarktinformatiealsinputvoorgehanteerdewaarderingsmodellen.

Creditpositiesinderivatenwordenseparaatverantwoordonderdeoverigeschulden.

OverigebeleggingenGeldmarktbeleggingenwordengewaardeerdtegenactuelewaarde,zijndedecontantewaardevandetoekomstigekasstromen(renteenaflossing).Positiesinrekeningcourantsaldiwordentegennominalewaardegewaardeerd.

Vorderingen en overlopende activaVoorzovernoodzakelijkiseenvoorzieningvooroninbaarheidinminderinggebracht.

Overige activaOndermeerwordenhieronderdeliquidemiddelenopgenomenvoorzoverditbanktegoedenbetreftwelkeonmiddellijkopeisbaarzijn.Zijwordenonderscheidenvantegoedeninverbandmetbeleggingstransacties.Liquidemiddelenuithoofdevanbeleggings-transactieswordengepresenteerdonderdebeleggingen.

Stichtingskapitaal en reservesAlgemeenStichtingskapitaalenreserveswordenbepaalddoorhetbedragdatresteertnadatalleactiefpostenenpostenvanhetvreemdvermogen,inclusiefdevoorzieningpensioenverplichtingenvoorrisicovanhetpensioenfondsenoverigetechnischevoorzieningen,volgensdevan

48

toepassingzijndewaarderingsgrondslagenindebalanszijnopgenomen.

IndetoelichtingwordtopgenomenhetkrachtensdePensioenwetminimaalvereisteeigenvermogenvolgensdeinhetBesluitFinancieelToetsingsKader(FTK)voorgeschrevenberekenings-methodiekalshettekort.

BeleidsreserveDebeleidsreserveisgelijkaandetotalereserveonderaftrekvandeBestemmingsreservebeleggingenendeBestemmingsreserveAOP-regeling.

BestemmingsreservebeleggingenDezegebondenreservewordtaangehoudenalsbuffervoorneerwaartsekoersfluctuatiesvanbeleggingen.DeomvangvandezereservewordtbepaaldaandehandvandestandaardtoetsvanDNB.ZiehiervoordeparagraafsolvabiliteitsrisicoinhethoofdstukRisicobeheerenderivaten(8.5.7Toelichtingopdebalans.)

BestemmingsreserveAOP-regelingAlsonderdeelvandealgehelevoorzieningpensioenverplichtingenwordteenvoorzieningvanAOPgevormdopgelijkesterfte-eninterestgrondslagenalsdevoorzieningvandebasisregeling.Voorrevalidatiehanterenwij(netalsbijpremievrijstelling)90%.HetresultaatopdeAOPregelingwordtjaarlijksgedoteerdofonttrokkenaandeAOPreserve.

Voorziening pensioenverplichtingen voor risico fondsVoorzieningpensioenverplichtingenDevoorzieningvoorpensioenverplichtingenwordtgewaardeerdopactuelewaarde(marktwaarde).Deactuelewaardewordtbepaaldopbasisvandecontantewaardevandebesteinschattingvantoekomstigekasstromendiesamenhangenmetdeopbalansdatumonvoorwaardelijkepensioenverplichtingen.Onvoorwaardelijkepensioenverplichtingenzijndeopgebouwdenominaleaansprakenendeonvoorwaardelijke(indexatie)toezeggingen.Decontantewaardewordtbepaaldmetgebruikmakingvanderentetermijn-structuur.

Bijdeberekeningvandevoorzieningpensioenverplichtingenisuitgegaanvanhetopdebalansdatumgeldendepensioenreglementenvandeoverdeverstrekendeelnemersjarenverworvenaanspraken.Jaarlijkswordtdoorhetbestuurbeslotenofdeopgebouwdepensioenaansprakenwordengeïndexeerd.Alleper

balansdatumbestaandeindexatiebesluiten(ookvoorindexatie-besluitennabalansdatumvoorzoversprakeisvanexantecondities)zijnindeberekeningbegrepen.Erwordtgeenrekeninggehoudenmettoekomstigesalarisontwikkelingen.Bijdeberekeningvandevoorzieningwordtrekeninggehoudenmetpremievrijepensioenopbouwinverbandmetinvaliditeitopbasisvandecontantewaardevanpremieswaarvoorvrijstellingisverleendwegensarbeidsongeschiktheid.Bijdebepalingvandeactuariëleuitgangspuntenwordtuitgegaanvanvoordetoezichthouderacceptabelegrondslagen,waarbijrekeningwordtgehoudenmetdevoorzienbaretrendinoverlevings-kansen.

Deberekeningenzijnuitgevoerdopbasisvandevolgendeactuariëlegrondslagenenveronderstellingenper31december2009:• Rekenrente:gebaseerdopderentetermijnstructuurzoals

maandelijksgepubliceerddoorDNB.Debijdedurationvandeverplichtingenvanhetfondsbehorenderenteuitderente-termijnstructuurbedraagt4,02%(2008:3,47%).

• Overlevingstafels:AGprognosetafels2005-2050meteencorrectieopdesterftekansenafhankelijkvanleeftijd,geslacht-endestatushoofd-ofmedeverzekerde.Desterftekansenwordengecorrigeerdaangeziendeberoepsbevolkingafwijktvandesterftevandegehelebevolking.Doorgebruiktemakenvandeprognosetafelwordtrekeninggehoudenmetdeontwikkelingvandeverwachtesterfteindetoekomst.Alsstartvoordeprognosewordtdekolom2007-2012genomen.

• Voordeberekeningvandetechnischevoorzieningenvoornognietingeganenabestaandenpensioenenwordteenpartner-frequentiegehanteerdvolgensdesterftetafelGBM/V1985-1990,metuitzonderingvandeleeftijden60totenmet65.Voordezeleeftijdenwordt100%gehanteerd.Vanafleeftijd65wordtdewerkelijkeburgerlijkestaatgehanteerd.

• Voorpartnerpensioenisaangenomendatdepartner3jaarjongerisdandeverzekerdemanen3jaarouderdandeverzekerdevrouw.

• Kostenopslagtergroottevan2,0%vandevoorzieningvoorpensioenverplichtingeninverbandtoekomstigeadministratie-enexcassokosten.

• Bijdebepalingvandepensioenopbouwvoorarbeids-ongeschiktedeelnemersisuitgegaanvaneenrevalidatiekansvan10%.

• Eriseenopslagvan4%(2008:0%)gehanteerdinverbandmeteenhogerelevensverwachting.

49

OverigetechnischevoorzieningenOnderhethoofdOverigetechnischevoorzieningenwordenvoorzieningenopgenomenvoormetdepensioenverplichtingensamenhangenderisico’svoorzovernietopgenomenindeberekeningvandepensioenvoorziening.Hierinzijnvoorditpensioenfondsbegrependeovergangsmaatregelvoordeelnemersdiezijngeborenindeperiode1948totenmet1955enonafgebrokendeelnemerszijnvanaf31december2006.Erwordtextraouderdomspensioenoverhetverledeningekocht.Deinkoopvindtplaatsopdepensioneringsdatum.

8.4.4 Grondslagenvoorderesultaatbepaling

AlgemeenBatenenlastenwordentoegerekendaanhetboekjaarwaaropdezebetrekkinghebben.Deindestaatvanbatenenlastenopgenomenpostenzijninbelangrijkemategerelateerdaandeindebalansgehanteerdewaarderingsgrondslagenvoorbeleggingenendevoorzieningenpensioenverplichtingen.Zowelgerealiseerdealsongerealiseerderesultatenwordenrechtstreeksverantwoordinhetresultaat.

Premiebijdragen risico fondsOnderpremiebijdragenvanwerkgeversenwerknemerswordtverstaandeaanderdeninrekeninggebrachtec.q.tebrengenbedragenvoordeinhetverslagjaarverzekerdepensioenenonderaftrekvankortingen,alsmedepremiesvandeStichtingVoortzettingPensioenverzekering(FVP).Premieszijntoegerekendaandeperiodewaaropzebetrekkinghebben. Beleggingsresultaten risico fonds(In)directebeleggingsresultatenzijntoegerekendaandeperiodewaaropzebetrekkinghebben.

IndirectebeleggingsopbrengstenOnderdeindirectebeleggingsopbrengstenwordenverstaandegerealiseerdeenongerealiseerdewaardeveranderingenenvaluta-resultaten.Indejaarrekeningwordtgeenonderscheidgemaakttussengerealiseerdeenongerealiseerdewaardeveranderingenvanbeleggingen.Allewaardeveranderingenvanbeleggingen,inclusiefvalutakoersverschillen,wordenalsindirectebeleggingsopbrengstenindestaatvanbatenenlastenopgenomen.

Aankoopkostenzijnverwerktindeactuelewaardevandebeleggingen.Verkoopkostenwordenverantwoordalsonderdeelvandegerealiseerdeherwaarderingen.

DirectebeleggingsopbrengstenOnderdedirectebeleggingsopbrengstenwordtinditverbandverstaanrentebatenen-lasten,dividenden,huuropbrengstenensoortgelijkeopbrengsten.Dividendwordtverantwoordophetmomentvanbetaalbaarstelling.

KostenvanvermogensbeheerOnderkostenvanvermogensbeheerwordenzoweldeexternealsdedaaraantoegerekendeinternekostenverstaan.Exploitatiekostenvanonroerendezakeninexploitatiezijnindekostenvanvermogensbeheeropgenomen.

VerrekeningvankostenDekostenuithoofdevanbeheervergoedingalsmedetransactie-kostengerelateerdaanbeleggingenzijninminderinggebrachtopdedirecteenindirectebeleggingsopbrengsten.

PensioenopbouwDepensioenopbouwisdecontantewaardevandepensioen-aansprakendietoegekendzijninhetboekjaar.

Rentetoevoeging voorziening pensioenverplichtingenDepensioenverplichtingenwordencontantgemaakttegendenominalemarktrenteopbasisvandedoorDNBgepubliceerderentetermijnstructuur.Deinteresttoevoegingwordttegenderekenrenteprimoberekendoverdebeginstandendemutatiesgedurendehetjaar.

Onttrekking uit voorziening pensioenverplichtingen voor pensioenuitkeringenVerwachtetoekomstigepensioenuitkeringenwordenvoorafactuarieelberekendenopgenomenindevoorzieningpensioen-verplichtingen.Deonderdithoofdopgenomenafnamevandevoorzieningbetrefthetbedragdatvrijkomttenbehoevevandefinancieringvandepensioenenindeverslagperiode.

50

Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor pensioenuitvoeringskostenJaarlijksvalteenpercentagevandeuitkeringenvrijuitdevoorzieningpensioenverplichtingentenbehoevevanpensioen-uitvoeringskosten(excassokosten).Daarnaastwordteenpercentagevandepensioenopbouwendeinkomendewaardeoverdrachtentoegevoegdaandetechnischevoorzieningtenbehoevevanpensioenuitvoeringskosten.PensioenuitkeringenDepensioenuitkeringenbetreffendeaandeelnemersuitgekeerdebedrageninclusiefafkopen.Depensioenuitkeringenzijnberekendopactuariëlegrondslagenentoegerekendaanhetverslagjaarwaaropzijbetrekkinghebben.

Wijziging marktrenteJaarlijkswordtper31decemberdemarktwaardevandetechnischevoorzieningenherrekenddoortoepassingvandeactuelerente-termijnstructuur.Heteffectvandeveranderingvanderente-termijnstructuurwordtverantwoordonderhethoofdwijzigingmarktrente.

Overige baten en lastenDeoverigebatenenlastenwordenopgenomenvoordeaanhetverslagjaartoeterekenenbedragen.

8.4.5 Grondslagenkasstroomoverzicht

Hetkasstroomoverzichtisconformdedirectemethodeopgesteld.Dekasstromenwordenderhalvebepaaldopbasisvandestaatvanbatenenlasten,gecorrigeerdvoordemutatievandedaarmeesamenhangendebalansposities.Erwordtonderscheidgemaakttussenkasstromenuitpensioenuitvoeringsactiviteitenenbeleggingsactiviteiten.

51

8.5 ToelichtingopdeBalans

8.5.1 Beleggingenvoorrisicofonds

Overzichttotalewaardeperbeleggingscategorie

Ultimo2009

vastgoed-beleggingen

EUR

aandelen

EUR

vastrentendewaarden

EUR

derivaten

EUR

overigebeleggingen

EUR

totaal

EUR

Belegdewaardenin

betreffende

beleggingscategorie 38.689 81.775 196.463 7 4.075 321.009

Beleggings-

debiteuren 157 121 4.646 - - 4.924

Liquidemiddelen 1.528 - - 458 1.149 3.135

Beleggings-

crediteuren -145 - - -1 - -146

Standper31december2009 40.229 81.896 201.109 464 5.224 328.922

Ultimo2008


EUR

aandelen

EUR

vastrentendewaarden

EUR

derivaten

EUR

overigebeleggingen

EUR

totaal

EUR

Belegdewaardenin

betreffende

beleggingscategorie 37.110 49.296 179.373 - 6.985 272.764

Beleggings-

debiteuren 98 148 4.644 - - 4.890

Liquidemiddelen 880 - - 332 152 1.364

Beleggings-

crediteuren -6 - - - - -6


52

Verloopoverzichtvanbelegdewaardenperbeleggingscategorie

Ultimo2009


EUR

aandelen

EUR

vastrentendewaarden

EUR

derivaten(1)

EUR

overigebeleggingen

EUR

totaal

EUR

Standper

1januari2009 37.110 49.296 179.373 -8 6.985 272.756

Aankopen/

verstrekkingen 5.433 25.168 100.835 45.101 32.499 209.036

Verkopen/

aflossingen -6.084 -8.152 -89.708 -45.123 -35.572 -184.639

Overigemutaties 161 -245 3 - 92 11

Gerealisseerde

herwaardering 249 1.086 940 8 62 2.345

Ongerealisseerde

herwaardering 1.820 14.622 5.020 -3 9 21.468

38.689 81.775 196.463 -25 4.075 320.977

Derivatenpassiva - - - 32 - 32


(1) De hieronder opgenomen waarden betreffen belegde gelden in derivaten welke onder de activa zijn opgenomen onder de ‘beleggingen voor risico pensioenfonds’,

met daarop in mindering gebracht de derivaten welke onder de passiva als onderdeel van de ‘overige schulden’ zijn opgenomen.

53

Ultimo2008


EUR

aandelen

EUR

vastrentendewaarden

EUR

derivaten

EUR

overigebeleggingen

EUR

totaal

EUR

Standper

1januari2008 43.269 67.563 171.572 - - 282.404

Aankopen/

verstrekkingen 19.056 28.642 129.528 42.834 35.424 255.484

Verkopen/

aflossingen -13.562 -15.428 -123.318 -42.270 -28.619 -223.197

Overigemutaties - - - - - -

Gerealisseerde

herwaardering -1.509 -2.885 -415 -499 142 -5.166

Ongerealisseerde

herwaardering -10.144 -28.596 2.006 -73 38 -36.769

37.110 49.296 179.373 -8 6.985 272.756

Derivatenpassiva - - - 8 - 8


Actuele waardeSchattingenenoordelenZoalsvermeldindetoelichtingzijndebeleggingenvanhetfondsnagenoegallemaalgewaardeerdtegenactuelewaardeperbalansdatumenishetoverhetalgemeenmogelijkengebruikelijkomdeactuelewaardebinneneenaanvaardbarebandbreedtevanschattingenvasttestellen.Voorsommigeanderefinanciëleinstrumenten,zoalsbeleggingsvorderingenen-schulden,geldtdatdeboekwaardedeactuelewaardebenadertalsgevolgvanhetkortetermijnkaraktervandevorderingenenschulden.Deboekwaardevanalleactivaendefinanciëleverplichtingenopbalansdatumbenadertdeactuelewaarde.

Voordemeerderheidvandefinanciëleinstrumentenvanhetfondskangebruikwordengemaaktvanmarktnoteringen.Echter,bepaaldefinanciëleinstrumentenzijngewaardeerddoormiddelvangebruikmakingvanwaarderingsmodellenen-technieken,inclusiefverwijzingnaardehuidigereëlewaardevanvergelijkbareinstrumenten.Opbasisvandeboekwaardekanhetvolgendeonderscheidwordengemaakt:

54

marktnoteringen(directenafgeleid)

EUR

waarderingsmodellen-entechnieken

EUR

totaal

EUR

Actiefper31december2009

Vastgoedbeleggingen 13.243 25.446 38.689

Aandelen 81.775 - 81.775

Vastrentendewaarden 195.907 556 196.463

Derivaten - 7 7

Overigebeleggingen 4.075 - 4.075

295.000 26.009 321.009

Actiefper31december2008


Aandelen 49.296 - 49.296

Vastrentendewaarden 176.208 3.165 179.373Derivaten -

Overigebeleggingen 6.985 - 6.985

243.423 29.341 272.764

Schattingenvandeactuelewaardezijneenmomentopname,gebaseerdopdemarktomstandighedenendebeschikbareinformatieoverhetfinanciëleinstrument.Dezeschattingenzijnvannaturesubjectiefenbevattenonzekerhedeneneensignificanteoordeelsvorming(bijvoorbeeldrentestand,volatiliteit,schattingvankasstromen,etc.)enkunnenderhalvenietmetprecisiewordenvastgesteld.Schattingvanreëlewaarde• Vastgoed Hetdeelvandewaardeaanvastgoedbeleggingendatisopgenomenopbasisvanwaarderingsmodellenen-techniekenbetreft

voornamelijkdirectvastgoed. Zoalsbijdegrondslagenstaatvermeldisdewaardegebaseerdopdetaxatiewaarde.Dezetaxatieswordenverrichtdoorverscheidene

externeerkendetaxateurs.Iedereexternetaxateurhanteertbinnen,dealgemenerichtlijnenzoalsbinnendebranchegelden,eigenuitgangspunten.Derichtlijnenbinnendebranchegevenaandatvoordewaardebepalinginditgevalmoetwordenuitgegaanvandeverkoopwaardevaneenobjectmetalsdoelstellingommethetobjecthuurinkomstentegenereren.Alsbasiswordthiervooreencontantewaardeberekeninggebruiktvandetoekomstigekasstromen.

• Aandelen Vandebelegdewaardeinaandelenstaatdewaardevanprivateequitybeleggingenopgenomenalsvastgesteldopbasisvan

‘waarderingsmodellenen-technieken’. Privateequitybeleggingenwordengewaardeerdopmarktwaarde,zijndedeintrinsiekewaarde.Dezewaardewordtontleendaande

meestrecenterapportagesvandefundmanagersendefund-of-fund-managers,gecorrigeerdvoorkasstromenindeperiodetot

55

balansdatum.Daarnaastwordtbijdewaarderingrekeninggehoudenmeteventuelenegatievegevolgenvanmateriëlegebeurtenisseninhetverslagjaarnaontvangstvandezerapportages.Demanagersbepalendeintrinsiekewaardeopbasisvanlokalewet-enregelgeving.

• Vastrentendewaarden Hetdeelvandevastrentendewaardenwaarvandereëlewaardeopbasisvanschattingwordtvastgesteldbetrefthoofdzakelijkde

leningenopschuldbekentenisenhypotheken.Deberekeningsgrondslagstaatreedsvermeldindealgemenetoelichtingopdegrondslagen

Onderstaandiseenoverzichtopgenomenvanderentevoetwelkehierbijwordtgehanteerd:

2009%

2008%

Vastrentendewaarden 3,56 3,47

• Derivaten Bijdeschattingvandeactuelewaardevanderivatenwordtuitgegaanvanverwachtetoekomstigekasstromen.Dezekasstromenworden

opbasisvandezerocouponswapcurvecontantgemaakt.• Overigebeleggingen Hetnietmarktgenoteerdedeelvandeoverigebeleggingenbetreftbeleggingenininfrastructuur.Hetfondsneemtalleenviatussenkomst

vanexternefondsbeheerdersdeelininfrastructurelebeleggingen.Voordewaarderingvandezebeleggingenwordtuitgegaanvandewaardebepalingwelkeisopgesteldtenbehoevevandezeexternefondsbeheerders.Dewaarderingvindtplaatsopbasisvanfairvalue.Dewijzewaaropdefairvaluewordtbepaaldisafhankelijkvandeexternefondsbeheerderenvandeaardvandebelegging.Devolgendevariabelenkunnenhierbijeenrolspelen:deaanschafwaardevoorwatbetreftrecenteinvesteringen;toekomstigekasstromen;waardevandeactiva;waarderingvanvergelijkbareobjecten.

Belegdewaardeninvastgoed

2009EUR

2008EUR

Directvastgoed 22.105 26.176

Indirectvastgoed 16.584 10.934

Standper31december 38.689 37.110

100%vanhetdirectvastgoedisgetaxeerddooronafhankelijke,beëdigdetaxateurs.

Dedirectevastgoedportefeuilleisvoor68%inNederlandbelegd.Inhoofdstuk8.5.7isdesegmentatievanvastgoednaarregioopgenomen.Objecteninhetboekjaarverkochtmaarmetleveringinhetvolgendeboekjaarzijnnietalsverkoopinhetboekjaarverantwoord.

56

Belegdewaardeninaandelen

2009EUR

2008EUR

Zelfstandigbeursgenoteerdeaandelen 39.639 22.084

Aandelenbeleggingsfondsen 42.136 27.212


Perbalansdatumzijnnetalsin2008geenaandelenuitgeleend.

Belegdewaardeninvastrentendewaarden

2009EUR

2008EUR

Obligaties 135.209 124.400

Creditfunds 53.602 48.417

Leningenopschuldbekentenissen 3.308 3.165

Hypotheken 464 458

Inflationlinkedbonds 3.880 2.933


Perbalansdatumzijnnetalsin2008geenaandelenuitgeleend.

Belegdewaardeninderivaten

2009EUR

2008EUR

Overigederivaten 7 -

Standper31december 7 -

57

Belegdewaardeninoverigebeleggingen

2009EUR

2008EUR

Beleggingsfondsen 4.075 6.985


Beleggingsdebiteuren

2009EUR

2008EUR

Nogaftewikkelentransacties 126 17

Tevorderenbedragenuithoofdevan:

•dividend 43 70

•dividend-encouponbelasting 78 126

•interest 4.646 4.645

•huur 31 26

Overige - 6


Beleggingscrediteuren

2009EUR

2008EUR

Nogaftewikkelentransacties -91 -

Tebetalenbedragenuithoofdevan:

•dividend-encouponbelasting -34 -

•huur -15 -

Overige -6 -6

Standper31december -146 -6

58

8.5.2 Vorderingenenoverlopendeactiva

Specificatievorderingenenoverlopendeactiva

2009EUR

2008EUR

Vorderingopwerkgevers 670 1.242

Nogtefacturerenpremie 3.808 1.084

Overlopendeactiva 12 42


Bijdewaarderingvanvorderingenwordtrekeninggehoudenmethetrisicovanoninbaarheiddoorhiervooreenvoorzieninginaftrektebrengenophetsaldovandeuitstaandevorderingen.Voorgelijksoortigepostenmetgelijksoortigerisico’swordtgezamenlijkeenschattinggemaaktvanverliezenenrisico’sopbalansdatum.Dezesystematiekomdevoorzieningvasttestellenwordtgerekendtotdestatischemethode.

Allevorderingenhebbeneenresterendelooptijdvankorterdanéénjaar.

DeoverlopendeactivabestaatvoornamelijkuithetsaldovanderekeningcourantverhoudingmetdeStichtingVervroegdUittredenKappersbedrijf.

Naderespecificatie‘Vorderingenopwerkgevers’

2009EUR

2008EUR

Werkgevers 2.218 3.063

Voorzieningdubieuzedebiteuren -1.548 -1.821

Standper31december 670 1.242

In2009iseenbedragvan€233onttrokkenaandevoorziening(2008:toevoeging€1.142).Erwerdeenbedragvan€40aanpremiesovervoorgaandejarenalsoninbaarafgeschreven(2008:€236).

59

8.5.3 Overigeactiva

2009EUR

2008EUR

Liquidemiddelen 847 1.304

Standper31december 847 1.304

Onderdeliquidemiddelenwordenopgenomendiekasmiddelenentegoedenopbankrekeningen,dieonmiddellijkdanwelopkortetermijnopeisbaarzijn.

Erzijngeenkredietfaciliteitenvantoepassing.

8.5.4 Stichtingskapitaalenreserves

Mutatieoverzichteigenvermogen

beleidsreserves

EUR

bestemmings-reserve

BeleggingenEUR

bestemmings-reserve

AOPregelingEUR

totaal

EUR

Standper31december2008 -109.869 79.146 2.571 -28.152

Uitbestemmingsaldo

vanbatenenlasten 51.093 8.237 -270 59.060

Standper31december2009 -58.776 87.383 2.301 30.908

Overeenkomstigdewijzigingvanartikel146vandePensioenwetper2juli2009isartikel390Titel9Boek2BWnietlangervantoepassing.Hiermeevervaltvoordepensioenfondsenvanaf1januari2009deverplichtingtothetopnemenvaneenherwaarderingsreserve.Hetfondshadperultimo2008geenafzonderlijkeherwaarderingsreserveomdatdebestemmingsreservehogerwasdanhetwettelijkminimumvandeherwaarderingsreserve.

60

Ultimo2008

beleidsreserves

EUR

bestemmings-reserve

BeleggingenEUR

bestemmings-reserve

AOPregelingEUR

totaal

EUR

Standper31december2007 41.751 64.665 2.578 108.994

Uitbestemmingsaldo

vanbatenenlasten -151.620 14.481 -7 -137.146

Standper31december2008 -109.869 79.146 2.571 -28.152

Solvabiliteit

31december2009 31december2008EUR % EUR %

Aanwezigvermogen 333.746 110 282.225 91

Af:technischevoorzieningopFTK-waardering 302.838 100 310.377 100

Eigenvermogen 30.908 10 -28.152 -9

Af:vereisteigenvermogen 87.383 29 79.146 25

Vrijvermogen -56.475 -19 -107.298 -34

Minimaalvereisteigenvermogen 16.258 5 16.336 5

Dekkingsgraad 110 91

Alsheteigenvermogenlagerisdanhetminimalevereisteeigenvermogenbevindthetfondszichineensituatievandekkingstekort.Indienheteigenvermogenlagerisdanhetvereisteeigenvermogen,maarweltenminstegelijkisaanhetminimalevereisteeigenvermogen,bevindthetfondszichineensituatievanreservetekort.Devermogenspositievanhetpensioenfondskanwordengekarakteriseerdalsreservetekort.VoordeberekeningvanhetvereisteigenvermogenwordtgebruikgemaaktvanhetstandaardmodelvanDNB.

61

HerstelplanHetherstelplanisopgesteldin2009en1juli2009goedgekeurddoortoezichthouderDNB.Hetherstelplanisinhetboekjaaronverkortvantoepassing.

Inhetkortetermijnherstelplanwordtuitgegaanvaneenstijgingvandedekkingsgraadper31december2013tothetniveauvanhetminimaalvereisteeigenvermogen(31december2008105%).Dedekkingsgraadper31december2009is110%enligtbovendeverwachtingvanhetherstelplan(ultimo200994,7%)alsgevolgvaneengunstigbeleggingsrendement.

Inhetlangetermijnherstelplanwordtuitgegaanvaneenstijgingvandedekkingsgraadper31december2023tothetniveauvanhetvereisteeigenvermogen(31december2008125%).

Hetherstelvanhetvermogenvanhetpensioenfondsisgebaseerdophetop30maart2009bijDNBingediendeherstelplan.Op1juli2009isditherstelplandoorDNBongewijzigdgoedgekeurd.

Debelangrijkstemaatregelenuithetherstelplanzijn:• Geentoeslagteverlenenzolangdedekkingsgraadzichmeerdan5%-puntonderdeFTKvereistedekkingsgraadbevindt.• Mochthetherstelachterblijvenwordtdaarnaeerstgekekennaardepremie.• Daarnawordenmaatregelengenomenalshetverlagenvandeopbouwenhetinvoerenvaneenfranchise.• Alslaatstewordthetkortenvandeopgebouwdepensioenrechteningezet.

8.5.5 Voorzieningvoorrisicofonds

Specificatievoorzieningpensioenverplichtingennaaraard

2009EUR

2008EUR

Basisregeling 295.828 300.675

Voorziening(A)AOP 47 46

Voorzieningpremievrijstelling/IBNR 5.683 8.914

VoorzieninginkoopOM 1.280 742


62

Mutatieoverzichtvoorzieningpensioenverplichtingen

2009EUR

2008EUR

Standper1januari 310.377 193.720

Pensioenopbouw 20.035 8.918

Indexeringenoverigetoeslagen 4 -13

Rentetoevoegingen 7.838 8.944

Onttrekkingvoorpensioenuitkeringen -2.946 -2.425

Onttrekkingvoorpensioenuitvoeringskosten 332 115

Wijzigingmarktrente -40.987 100.415

Wijzigingoverigeactuariëleuitgangspunten 12.149 -

Wijziginguithoofdevanoverdrachtvanrechten -394 -267

Overigewijzigingen -3.570 970


Vooreentoelichtingopdeverschillendepostenwordtverwezennaardetoelichtingopdeverschillendepostenuitdestaatvanbatenlasten.

Specificatievoorzieningpensioenverplichtingennaarcategorieëndeelnemers

2009EUR

2008EUR

Actievedeelnemers 126.985 130.561

Pensioengerechtigden 32.482 27.402

Gewezendeelnemers 131.815 137.544

Overigen 5.618 8.784

Nettopensioenverplichtingen 296.900 304.291

Toekomstigekostenuitvoeringpensioenregeling 5.938 6.086


Demethodevoordeberekeningvandepensioenverplichtingeniszodanigtoegepastdatergeensprakeisvaneenfinancieringsachterstand.Naarhunaardhebbendetechnischevoorzieningeninhetalgemeeneenlanglopendkarakter.

63

Korte beschrijving van de pensioenregelingDepensioenregelingkanwordengekenmerktalseenvoor-waardelijkgeïndexeerdemiddelloonregelingmeteenpensioen-leeftijdvan65jaar.Jaarlijkswordteenaanspraakopouderdomspensioenopgebouwdvan0,85%vandeindatjaargeldendepensioengrondslag.DepensioengrondslagisgelijkaanhetloonWfsvtotmaximaalhetmaximumloonWfsv.Tevensbestaaterrechtopnabestaanden-enwezenpensioen.Deelnameaanderegelingisverplichtvanafdeleeftijdvan21jaar.Jaarlijksbeslisthetbestuurvanhetfondsdematewaarindeopgebouwdeaansprakenwordengeïndexeerd.Overeenkomstigartikel10vandePensioen-wetkwalificeertdepensioenregelingalseenuitkerings-overeenkomst.

ToeslagverleningHetbestuurbeslistjaarlijksofeninhoeverredeingeganepensioenenendeopgebouwdepensioenaansprakenverhoogdwordendoormiddelvanhetverlenenvaneentoeslag.Eentoeslagwordtalleenverleendvoorzoverdebeschikbarefinanciëlemiddelenvanhetfondsditnaarhetoordeelvanhetbestuurtoelaten.Dezebeoordelingvindtmedeplaatsopbasisvaneenschriftelijkadviesvandeactuaris.

HetbestuurstreefternaarjaarlijkseentoeslagteverlenendiemaximaalgelijkisaandestijgingvanhetCBS-indexcijfer.Dejaarlijksetoeslagwordtinbeginselverleendper1oktober.OnderhetCBS-indexcijferwordtverstaan:hetindexcijfervanderegelingslonenvanvolwassenwerknemersinparticulierebedrijven,inclusiefbijzondereuitkeringen,overdeperiodevandecembertotdecembervoorafgaandaan1oktober.

Devoorwaardelijketoeslagenwordengefinancierduitover-rendementen.Depremiebevatdusgeenopslagvoortoeslagen.Voordevoorwaardelijketoeslagenisgeenbestemmingsreservegevormdenwordtgeenpremiebetaald.Hetbestuurhanteertalsleidraaddevolgendestaffel:• bijeendekkingsgraadonderdeFTKvereistedekkingsgraad:

geentoeslag;• bijeendekkingsgraadhogerdandeFTKvereistedekkingsgraad:

volledigetoeslag.

Per1oktober2009zijndepensioenennietverhoogd.Indevoorgaandedriejarenzijndepensioenaansprakenendeingeganepensioenenverhoogdmetrespectievelijk0%per1oktober2008,met1,7%per1oktober2007,enmet0,8%per1oktober2006.

64

8.5.6 Overigeschuldenenoverlopendepassiva

Specificatieoverigeschuldenenoverlopendepassiva

2009EUR

2008EUR

Schuldenaanwerkgevers 81 137

Uitkeringen 1 -

Derivaten 32 8

Belastingenenpremiessocialeverzekeringen 55 40

Waardeoverdrachten 88 9

Overigeschulden 256 265

Standper31december 513 459

Alleschuldenhebbeneenresterendelooptijdvankorterdanéénjaar.Deoverlopendepassivabestaanoverwegenduitnogtebetalenkostenaanuitvoerder,accountantenactuaris.

Naderespecificatie‘Derivaten’

2009EUR

2008EUR

Commodityderivaten 32 8

Standper31december 32 8

8.5.7 Risicobeheerenderivaten

SolvabiliteitsrisicoHetfondswordtbijhetbeheervandepensioenverplichtingenendefinancieringdaarvangeconfronteerdmetrisico’s.Debelangrijkstedoelstellingvanhetfondsishetnakomenvandepensioentoezeggingen.Voorhetrealiserenvandezedoelstellingwordtgestreefdnaareentoereikendesolvabiliteitopbasisvandemarktwaardevandepensioenverplichtingen.

Hetbelangrijksterisicovoorhetfondsbetrefthetsolvabiliteitsrisico,ofwelhetrisicodathetfondsnietbeschiktovervoldoendevermogenterdekkingvandepensioenverplichtingen.Desolvabiliteitwordtgemetenzowelopbasisvanalgemeengeldendenormenalsooknaardespecifiekenormenwelkedoordetoezichthouderwordenopgelegd.Indiendesolvabiliteitvanhetfondszichnegatiefontwikkelt,bestaathetrisicodathetfondsdepremievoordeondernemingendeelnemersmoetverhogenenhetrisicodatergeenruimtebeschikbaarisvooreeneventueleindexatievanopgebouwdepensioenrechten.Inhetuiterstegevalkanhetnoodzakelijkzijndathetfondsverworvenpensioen-aansprakenenpensioenrechtenmoetverminderen.

65

HettekortopFTK-grondslagenisalsvolgt:

31december2009 31december2008

EUR EUR EUR EUR

Voorzieningpensioen-verplichtingen(FTK-waardering) 302.838 310.377

Buffers:

S1Renterisico 66.781 61.905

S2Risicozakelijkewaarden 29.069 19.987

S3Valutarisico 12.666 9.229

S5Kredietrisico 2.234 3.679

S6Verzekeringstechnischrisico 14.976 15.368

Diversificatie-effect -38.343 -33.984

TotaalS(vereistebuffers) 87.383 76.184

Vereisteigenvermogen(artikel132Pensioenwet) 390.221 386.561

Aanwezigeigenvermogen(totaalactiva-schulden) 333.746 282.225

Tekort -56.475 -104.336

Hetpensioenfondsheefternietvoorgekozenrisico’saftedekkenmetderivatencontracten.

BijdeberekeningvandebufferspasthetpensioenfondshetstandaardmodelvanDNBtoe,waarbijuitgegaanwordtvanhetvereistvermogeninevenwichtssituatie,gebaseerdopdestrategischeassetmix.Bijdevergelijkendecijfers2008wordtinbovenstaandetabeldetoetswaardesolvabiliteitalsuitgangspuntgenomen;datisgebaseerdopdefeitelijkeassetmix.

Beleid en risicobeheerHetbestuurbeschiktovereenaantalbeleidsinstrumententenbehoevevanhetbeheersenvandezerisico’s.Dezebeleidsinstrumentenbetreffen:• beleggingsbeleid;• premiebeleid;• herverzekeringsbeleid;• toeslagbeleid.

66

Dekeuzeentoepassingvanbeleidsinstrumentenvindtplaatsnauitvoerigeanalysestenaanzienvanteverwachtenontwikkelingenvandeverplichtingenendefinanciëlemarkten.DaarbijwordtondermeergebruikgemaaktvanALM-studies.EenALM-studieiseenanalysevandestructuurvandepensioenverplichtingenenvanverschillendebeleggingsstrategieënendeontwikkelingdaarvanindiverseeconomischescenario’s.Deuitkomstenvandezeanalysesvindenhunweerslaginjaarlijksdoorhetbestuurvasttestellenbeleggingsrichtlijnenalsbasisvoorhetuittevoerenbeleggingsbeleid.Debeleggingsrichtlijnengevennormenenlimietenaanwaarbinnendeuitvoeringvanhetbeleggingsbeleidmoetplaatsvinden.Zezijngerichtophetbeheersenvandevolgendebelangrijkste(beleggings)risico’s.Bijdeuitvoeringvanhetbeleggingsbeleidwordtzeerbeperktgebruikgemaaktvanderivaten.MarktrisicoMarktrisicoomvatdemogelijkhedenvoorwinstofverliesdooreenveranderingvanmarktfactoren.Marktfactorenkunnenbijvoorbeeldmarktprijzenzijnvanaandelen,grondstoffen,vastgoedenprivateequity(prijsrisico),maarookvalutakoersen(valutarisico)ofrentes(renterisico).

Destrategievanhetfondsmetbetrekkingtothetbeleggingsrisicowordtbepaalddoordebeleggingsdoelstellingen.Hetmarktrisicowordtopdagelijksebasisbeheerstinovereenstemmingmetdeaanwezigebeleidskadersenrichtlijnen.Deoverallmarktpositieswordenperiodiekgerapporteerdaanhetbestuur.Dematewaarindebeleggingsportefeuillevanhetfondsgevoeligisvoorhetprijs-enrenterisicoisindevolgendealineaweergegeven,vervolgenswordenderisico’sdiehetfondslooptnadertoegelicht.

RenterisicoHetrenterisicoishetrisicodatdewaardenvandeportefeuillevastrentendewaarden,directevastgoedendepensioenverplichtingenwijzigenalsgevolgvanveranderingenindemarktrente.

Derentegevoeligheidkanwordengemetendoormiddelvandeduration.Dedurationgeeftaanhoeveelprocentbijbenaderingdemarktwaardevaneenbeleggingofverplichtingverandertbijeenparallelleverschuivingvanderentecurve.Eenhogedurationgeefteenhogegevoeligheidvoorveranderingeninderenteweer.

31december2009

EUR


EUR

Durationvandevastrentendewaarden 196.463 5 5

Durationvandevoorzieningpensioenverplichtingen 302.838 28 29

Opbalansdatumisdedurationvandebeleggingenaanzienlijkkorterdandedurationvandeverplichtingen.Erisderhalvesprakevaneenzogenaamde’duration-mismatch’.Ditbetekentdatbijeenrentestijgingdewaardevandebeleggingenmindersneldaaltdandewaardevandeverplichtingen,waardoordedekkingsgraadzalstijgen(bijtoepassingvandeactuelemarktrentestructuur).Bijeenrentedalingzaldewaardevandebeleggingenmindersnelstijgendandewaardevandeverplichtingen,waardoordedekkingsgraaddaalt.

Hetbeleidvanhetfondsisgerichtophetverkleinenvande’duration-mismatch’.Ditkanbijvoorbeeldgebeurendoorhetkopenvanmeerlanglopendeobligatiesinplaatsvanaandelen(aandelenhebbenperdefinitieeendurationvannul),binnendeportefeuillekortlopendeobligatiesvervangendoorlanglopendeobligatiesofdoormiddelvanrenteswapsofswaptions.Bijeenrenteswapwordteenvastelangerentegeruildtegeneenvariabelekorterente.Hetpensioenfondsontvangtinditgevaleenlangerente,vergelijkbaarmetdekasstroomvaneenlanglopendeobligatieenbetaaltdaarvooreenvariabelekorterente(bijvoorbeeldEuribor).Hierdoorwordtde’duration-mismatch’

67

verkleind,maarhetfondswordtwelafhankelijkvandeontwikkelingvandekorterentediehetpensioenfondsaandetegenpartijbetaald.Meteenswaptionkanhetpensioenfondstijdelijkhetrisicovaneenverdererentedalingafdekken.Hiervoorbetaalthetfondseenpremie.Bijhetafsluitenvaneenswapofeenswaptionkunnendusmismatchrisico’swordenafgedektenwordennieuwerisico’sgeïntroduceerddiegepaardgaanmetditsoortinstrumenten(zoalsliquiditeit,tegenpartijenjuridischrisico).

Hetpensioenfondsheefternietvoorgekozenomhetrenterisico’saftedekkenmiddelsderivaten.

Desamenstellingvandevastrentendewaardennaarlooptijdisalsvolgt:


EUR % EUR %

Resterendelooptijd<1jaar 9.776 5 5.040 3

Resterendelooptijd<>5jaar 85.980 44 80.584 45

Resterendelooptijd>5jaar 100.707 51 93.749 52

196.463 100 179.373 100

PrijsrisicoPrijsrisicoishetrisicovanwaardewijzigingendoordeontwikkelingvanmarktprijzen,diewordtveroorzaaktdoorfactorengerelateerdaaneenindividuelebelegging,deuitgevendeinstellingofgeneriekefactoren.Omdatallebeleggingenwordengewaardeerdtegenactuelewaardewaarbijwaardewijzigingenonmiddellijkinhetsaldovanbatenenlastenwordenverwerkt,zijnallewijzigingeninmarktomstandighedendirectzichtbaarinhetbeleggingsresultaat.Hetprijsrisicowordtgemitigeerddoordiversificatie.Inaanvullinghieropkanhetprijsrisicogehedgedwordenmiddelshetgebruikvanafgeleidefinanciëleinstrumenten(derivaten),zoalsoptiesenfutures.

Desegmentatievanvastgoednaarsectorenisalsvolgt:


EUR % EUR %

Winkels 7.955 20 8.140 22

Woningen 14.150 37 15.105 41

Participatiesinvastgoedmaatschappijen 16.584 43 13.865 37

38.689 100 37.110 100

68

Desegmentatievanvastgoednaarregioisalsvolgt:


EUR % EUR %

Nederland 26.211 68 26.889 73

BuitenlandbinnenEU 12.042 31 9.664 26

BuitenlandbuitenEU 436 1 557 1

38.689 100 37.110 100

Desegmentatievandeaandelenportefeuillenaarsectorenisalsvolgt:


EUR % EUR %

Beleggingsinstelling 42.136 51 27.212 55

Financiëleinstellingen(waaronderbankenen

verzekeraars) 9.133 11 3.915 8

Nijverheidenindustrie 10.241 13 5.847 12

Handel 7.569 9 4.257 9

Overigedienstverlening 10.597 13 6.103 12

Diversen 2.099 3 1.962 4

81.775 100 49.296 100

Desegmentatievandeaandelenportefeuillenaarregioisalsvolgt:


EUR % EUR %

Nederland 4.336 5 1.079 2

BuitenlandbinnenEU 22.692 28 26.956 55

BuitenlandbuitenEU 54.747 67 21.261 43

81.775 100 49.296 100

69

ValutarisicoHettotaalbedragvandegehelebeleggingsportefeuilledatbuitendeeurowordtbelegdbedraagtultimo2009circa€53.376(2008:€46.143).Vanditbedragis0%(2008:0%)afgedektnaardeeuro.Hetstrategischebeleidvanhetfondsisomgeenvalutapositiesaftedekken.Hetvalutarisicowordtinonderstaandetabelweergegeven.

31december2009EUR

nettopositie

31december2008EUR

nettopositie

EUR 275.514 232.966

GBP 14.872 14.076

JPY 5.611 3.991

USD 22.866 14.746

CHF 3.262 3.524

SEK 888 1.315

NOK 204 321

DKK 5.680 7.160

AUD -161 285

HKD 159 193

Overige -5 427

328.890 279.004

KredietrisicoKredietrisicoishetrisicovanfinanciëleverliezenvoorhetfondsalsgevolgvanfaillissementofbetalingsonmachtvantegenpartijenwaarophetfonds(potentiële)vorderingenheeft.Hierbijkanondermeerwordengedachtaanpartijendieobligatieleningenuitgeven,bankenwaardeposito’swordengeplaatst,marktpartijenwaarmeeOverTheCounter(OTC)-derivatenpositieswordenaangegaanenaanbijvoorbeeldherverzekeraars.Overbeursgenoteerdederivatenwordtgeenkredietrisicogelopen.

Eenvoorbeleggingsactiviteitenspecifiekonderdeelvankredietrisicoishetsettlementrisico.Ditheeftbetrekkingophetrisicodatpartijenwaarmeehetfondstransactiesisaangegaannietmeerinstaatzijnhuntegenprestatieteverrichtenwaardoorhetfondsfinanciëleverliezenlijdt.

Beheersingvindtplaatsdoorhetstellenvanlimietenaantegenpartijenoptotaalniveau,datwilzeggenmetinachtnemingvanallepositiesdieeentegenpartijheeftjegenshetfonds;hetvragenvanextrazekerhedenzoalsonderpandendergelijkebijhypothecairegeldleningenenhetuitlenenvaneffecten;hethanterenvanprudenteverstrekkingnormenbijhypothecairegeldleningen.Terafdekkingvanhetsettlementrisicowordtdoorhetfondsenkelbelegdinmarktenwaareenvoldoendebetrouwbaarclearing-ensettlementsysteemfunctioneert.Voordatinnieuwemarktenwordtbelegd,wordteerstonderzoekgedaannaardewaarborgenopditgebied.Metbetrekkingtotniet-beursgenoteerdebeleggingen,metnameOTC-derivaten,wordtdoorhetfondsenkelgewerktmettegenpartijenwaarmeeISDA/CSA-overeenkomstenzijnafgeslotenzodatpositiesvanhetfondsadequaatwordenafgedektdooronderpand.

70

Indeonderstaandetabelwordtdeverdelingvandevastrentendewaardennaarsectorweergegeven:

2009

EUR

2008

EUR

Nederlandseoverheidsinstellingen 10.849 13.633

Buitenlandseoverheidsinstellingen 128.896 113.315

Financiëleinstellingen 31.356 30.699

Andereinstellingen 25.362 21.726

196.463 179.373

Deverdelingvanvastrentendewaardennaarregioisweergegeveninonderstaandetabel:

2009

EUR

2008

EUR

Maturemarkets 194.355 179.373

Emergingmarkets 2.108 -

196.463 179.373

BeleggingenwaarvandeuitgevendepartijisgevestigdinAzië(exclusiefJapan),LatijnsAmerikaofRuslandwordengerekendtotderegio‘EmergingMarkets’.

Beleggingenuitdebeleggingsportefeuillewaarvanvanuitgevendepartijeninoverigelandenzijngevestigd,wordengerekendtotbeleggingenin‘Maturemarkets’.Tenaanzienvandekredietwaardigheidvandedebiteurenvandevastrentendeportefeuillewordthetvolgendeoverzichtgegeven:


EUR % EUR %

AAA 110.992 56 105.914 59

AA 17.993 9 37.815 21

A 54.412 28 21.433 12

BBB 7.562 4 2.037 1

BB 288 - - -

Overig 5.216 3 12.174 7

196.463 100 179.373 100

71

Verzekeringtechnisch risico (actuariële risico’s)LanglevenrisicoLanglevenrisicoishetrisicodatdeelnemerslangerblijvenlevendangemiddeldverondersteldwordtbijdebepalingvandevoorzieningpensioenverplichtingen.Alsgevolghiervanvolstaatdeopbouwvanhetpensioenvermogennietvoordeuitkeringvandepensioen-verplichting.DoortoepassingvanAG-prognosetafel2005-2050metadequatecorrectiesvoorervaringssterfteishetlanglevenrisiconagenoeggeheelverdisconteerdindewaarderingvandepensioen-verplichtingen.

DeAG-prognosetafelisgehanteerdmetalsvertrekpunt2007-2012.Desterftekansenzijnverlaagdinverbandmetdeafwijkingvandeverzekerdensterftetenopzichtevandegehelebevolking.Daarbovengeldt,inafwachtingvandepublicatievaneennieuweAG-prognosetafel,eenopslagvan4%voorverbeterdetoekomstigeoverlevingskansen.

OverlijdensrisicoHetoverlijdensrisicobetekentdathetfondsingevalvanoverlijdenmogelijkeennabestaandenpensioenmoettoekennenwaarvoordoorhetfondsgeenvoorzieningenzijngetroffen.Ditrisicokanwordenuitgedruktinrisicokapitalen.

ArbeidsongeschiktheidsrisicoHetarbeidsongeschiktheidsrisicobetrefthetrisicodathetfondsvoorzieningenmoettreffenvoorpremievrijstellingbijinvaliditeitenhettoekennenvaneenarbeidsongeschiktheidspensioen(schade-reserve).Voorditrisicowordtjaarlijkseenrisicopremieinrekeninggebracht.Hetverschiltussenderisicopremieendewerkelijkekostenwordtverwerktviahetresultaat.Deactuariëleuitgangs-puntenvoorderisicopremiewordenperiodiekherzien.

Hetbeleidvanhetfondsisomhetoverlijden-enarbeids-ongeschiktheidsrisiconietteherverzekeren.

Indexatierisico (actuariële risico’s)Hetbestuurvanhetfondsheeftdeambitieomhetpensioenteindexeren.Dematewaarinditkanwordengerealiseerdisafhankelijkvandeontwikkelingeninlooninflatie,demografie,derente,enhetrendement.Hierbijwordtrekeninggehoudenmetdestrategischebeleggingsmix2010.Uitdrukkelijkwordtopgemerktdatdeindexatietoezeggingvoorwaardelijkis.

Hetbeleidendeambitieinzakeindexatieentoeslagverleningisweergegevenindetoelichtingvandepost‘Indexeringenoverigetoeslagen’.

LiquiditeitsrisicoLiquiditeitsrisicoishetrisicodatbeleggingenniettijdigen/ofniettegeneenaanvaardbareprijskunnenwordenomgezetinliquidemiddelen,waardoorhetfondsopkortetermijnnietaanzijnverplichtingenkanvoldoen.Waardeoverigerisicocomponentenvooraldelangeretermijnbetreffen(solvabiliteit),gaathethierbijomdekorteretermijn.Ditrisicowordtbeheerstdoorinhetstrategischeentactischebeleggingsbeleidvoldoenderuimteaantehoudenvoordeliquiditeitsposities.Erwordteveneensrekeninggehoudenmetdedirectebeleggingsopbrengstenenandereinkomstenzoalspremies.Inzakehetliquiditeitsrisicowordtvermelddathetfondsinhaarbeleggingsportefeuilleovervoldoendeobligatiesbeschiktdieonmiddellijkzonderwaardeverliestegeldekunnenwordengemaaktomeventueleonvoorzieneuitstroomvangeldmiddelentefinancieren.

ConcentratierisicoGrotepostenzijnaanteduidenalseenvormvanconcentratierisico.Omtebepalenwelkepostenhierondervallenmoetenperbeleggingscategoriealleinstrumentenmetdezelfdedebiteurwordengesommeerd.Alsgrotepostwordtaangemerktelkepostdiemeerdan2%vanhetbalanstotaalofwelkemeerdan5%vandebeleggingscategoriewaartoedebeleggingbehoort,uitmaakt.

72

Ditbetreftper31december2009devolgendeposten(percentagetenopzichtevanhettotaalvandebetreffendeassetcategoriein2009respectievelijk2008):


EUR % EUR %

Duitsland 37.058 19 36.671 20

Italie 29.238 15 23.584 13

Frankrijk 28.181 14 24.082 13

Nederland 8.301 4 10.983 6

Griekenland 5.881 3 10.337 6

108.659 55 105.657 58

Inhetalgemeengeldtdatconcentratierisicokanoptredenalseenadequatespreidingvanactivaenpassivaontbreekt.Concentratierisico’skunnenoptredenbijeenconcentratievandeportefeuilleinregio’s,economischesectorenoftegenpartijen.Eenportefeuillevanleningendiesterksectorgebondenis,kandoordezesectorconcentratieeenverhoogdrisicolopen.Indienaandelenindezelfdesectorwordenaangehoudenissprakevaneencumulatiefconcentratierisico.

Overige niet-financiële risico’s

OperationeelrisicoOperationeelrisicoishetrisicovaneenonjuisteafwikkelingvantransacties,foutenindeverwerkingvangegevens,hetverlorengaanvaninformatie,fraudeendergelijke.Dergelijkerisico’swordendoorhetfondsbeheerstdoorhetstellenvanhogekwaliteitseisenaandeorganisatiesdiebijdeuitvoeringbetrokkenzijnopgebiedenzoalsinterneorganisatie,procedures,processenencontroles,kwaliteitgeautomatiseerdesystemen,enzovoorts.Dezekwaliteitseisenwordenperiodiekgetoetstdoorhetbestuur.

SysteemrisicoSysteemrisicobetrefthetrisicodathetmondialefinanciëlesysteem(deinternationalemarkten)nietlangernaarbehorenfunctioneert,waardoorbeleggingenvanhetfondsnietlangerverhandelbaarzijnenzelfs,aldanniettijdelijk,hunwaardekunnenverliezen.Netalsvooranderemarktpartijen,isditrisicovoorhetfondsnietbeheersbaar.Specifiekefinanciëleinstrumenten(derivaten)Voordeuitvoeringvanhetbeleggingsbeleidwordttevensgebruikgemaaktvanfinanciëlederivaten.Alshoofdregelgeldt,datderivatenuitsluitendwordengebruiktvoorzoverditpassendisbinnenhetalgemenebeleggingsbeleid.Deportefeuillestructuurenhetrisicoprofiel,berekentinclusiefdeeconomischeeffectenvanderivaten,dienenzichbinnendedoorhetbestuurvastgesteldegrenzen(limieten)tebevinden.

Hetfondsgebruiktderivatenvoornamelijkomhetvalutarisicoenhetrenterisicoaftedekken.Eenvandebelangrijksterisico’sbijderivatenishetkredietrisico.Ditishetrisicodattegenpartijennietaanhunbetalingsverplichtingenkunnenvoldoen.Ditrisicowordtbeperktdooralleentransactiesaantegaanmettegoedernaamenfaambekendstaandepartijen.Bovendiengeldtdatzoveelmogelijkwordtgewerktmetonderpand.

73

Gebruikkanwordengemaaktvanondermeerdevolgendeinstrumenten:• Futures:ditzijnstandaardbeursgenoteerdeinstrumentenwaarmeesnelpositieskunnenwordengewijzigd.Futureswordengebruikt

voorhettactischebeleggingsbeleid.Tactischbeleggingsbeleidisslechtszeerbeperktmogelijkbinnendegrenzenvanhetstrategischebeleggingsbeleid.

• Putoptiesopaandelen:ditbetreftaldannietbeursgenoteerdeoptieswaarmeehetfondshetneerwaartsekoersrisicovandeaandelen-portefeuillekanbeperken.Voordezeoptieswordtbijdeverwervingeenpremiebetaalddieondermeerafhankelijkisvanhetactuelekoersniveauvandeonderliggendeindex,delooptijdvandeoptiesendeuitoefenprijsvandeopties.

• Valutatermijncontracten:ditzijnmetindividuelebankenafgeslotencontractenwaarbijdeverplichtingwordtaangegaantothetverkopenvaneenvalutaendeaankoopvaneenanderevaluta,tegeneenvoorafvastgesteldeprijsenopeenvoorafvastgesteldedatum.Doormiddelvanvalutatermijncontractenwordenvalutarisico’safgedekt.

• Renteswaps:ditbetreftmetindividuelebankenafgeslotencontractenwaarbijdeverplichtingwordtaangegaantothetuitwisselenvanrentebetalingenovereennominalehoofdsom.Doormiddelvanswapskanhetfondsderentegevoeligheidvandeportefeuillebeïnvloeden.

• Swaption:Eenoptieopeenswapwaarbijdeeigenaarvandeswaptionhetrechtheeft,maarnietdeverplichting,omeenswaptegenvoorafbepaaldevoorwaardenaftesluitenopofbinneneenbepaaldtijdstip.Doelishetbeherenvanhetrenterisico.

• CreditDefaultSwaps(CDS):ditbetreftmetindividuelebankenafgeslotencontractenwaarbijhetrisicoophetnietnakomenvanderente-enaflossingsverplichtingenopeenbedrijfsobligatiewordtgeruildtegeneenvasterisicovergoeding.Hetisookmogelijkdathetfondszo’nvergoedingontvangtomjuisthetrisicotewillenlopen.Metbehulpvandezeinstrumentenkandeblootstellingnaarbedrijvenindevastrentendewaardenportefeuillewordenbeheerd.

Onderstaandetabelgeeftinzichtindederivatenpositiesper31december2009:

contractomvangEUR

actuelewaardeactivaEUR


Overigederivaten 2.600 7 32

Ditbetreftcreditdefaultswapsterafdekkingvaneenkredietrisico.

Onderstaandetabelgeeftinzichtindederivatenpositiesper31december2008:

contractomvangEUR



Overigederivaten 500 - 8

Ditbetreftcreditdefaultswapsterafdekkingvaneenkredietrisico.

74

8.5.8 Nietindebalansopgenomenactivaenverplichtingen

LanglopendecontractueleverplichtingenHetfondsheefteenuitbestedingovereenkomstafgeslotenmetSyntrusAchmeaPensioenbeheerN.V.,SyntrusAchmeaVermogensbeheerB.V.enSyntrusAchmeaVastgoedB.V.vooreenperiodevannovember2005totenmet31december2011.Dejaarlijkstebetalenvergoedingbedraagt€2.591(2008:€2.331).Detotaleverplichtingvoorderesterendelooptijdbedraagt€5.182.

Investerings-enstortingsverplichtingenErbestaanperbalansdatumgeeninvesterings-enstortings-verplichtingen(zogenaamdevoorbeleggingen).

VoorwaardelijkeverplichtingenPerjaareindelopenergeenjuridischeprocedurestegenhetfondsenheefthetfondstevensgeenjuridischeproceduresaangespannentegenoverderden.

VerstrektezekerhedenengarantiesHetfondsheeftperbalansdatumgeenzekerhedenofgarantiesverstrekt.

75

8.6 Toelichtingopdestaatvanbatenenlasten

8.6.1 Premiebijdragenrisicofonds

2009EUR

2008EUR

Werkgeversgedeelte 11.143 8.369

Werknemersgedeelte 11.143 8.369

FVPbijdragen 42 43

22.328 16.781

Detotalebijdragevanwerkgeverenwerknemersbedraagt6,2%vandeloonsom.Dekostendekkende,gedempteenfeitelijkepremievolgensartikel130vandePensioenwetzijnalsvolgt:

2009EUR

2008EUR

Kostendekkendepremie 27.842 13.899

Feitelijkepremie 22.328 16.781

Gedemptepremie 21.857 15.926

Dekostendekkendepremieisgebaseerdopdemarktrente(nominalerentetermijnstructuurvan31december2008gepubliceerddoorDNB).Hetbestuurheeftdegedemptepremievastgesteldop4%rekenrente.Uithetoverzichtblijktdatdefeitelijkepremiehogerisdandegedemptepremie.Depremieisderhalvekostendekkend.

Deaanhetboekjaartoeterekenenfeitelijkepremieisalsbateverantwoord.Desamenstellingvandekostendekkendepremieisalsvolgt:

2009EUR

2008EUR

Kostenpensioenopbouw 20.035 8.918

Pensioenuitvoeringskosten 2.265 2.056

Mutatietechnischevoorzieningvoorexcassokosten 332 -

Solvabiliteitsopslag 5.210 2.925

27.842 13.899

76

Dekostenpensioenopbouwbetreffendekostenvandejaarinkoopvandepensioenaansprakeninclusiefdekostenvoorpremievrijstellingvoornieuwearbeidsongeschiktheidsgevallen.Detoeslagverleningisvoorwaardelijkendaaromgeenonderdeelvandekostenpensioen-opbouw.Depensioenuitvoeringskostenvolgenuitdestaatvanbatenenlasten.Desolvabiliteitsopslagwordtberekenddoorhetpercentagevereistvermogenper31december2008(26%)tevermenigvuldigenmetdekostenpensioenopbouw.

8.6.2 Beleggingsresultatenrisicofonds

2009

directebeleggings-

opbrengstenEUR

indirectebeleggings-

opbrengstenEUR

totaal

EUR


Aandelen 1.109 15.827 16.936

Vastrentendewaarden 8.284 5.959 14.243

Derivaten - 5 5

Overigebeleggingen -5 -48 -53

11.279 23.812 35.091

Kostenvermogensbeheer -703

11.279 23.812 34.388

Valutaresultaten - -120 -120

11.279 23.692 34.268

77

2008

directebeleggings-

opbrengstenEUR

indirectebeleggings-

opbrengstenEUR

totaal

EUR

Vastgoedbeleggingen 1.834 -11.416 -9.582

Aandelen 1.209 -31.559 -30.350

Vastrentendewaarden 7.641 1.591 9.232

Derivaten -1 -572 -573

Overigebeleggingen 21 258 279

10.704 -41.698 -30.994

Kostenvermogensbeheer -636

10.704 -41.698 -31.630

Valutaresultaten - 78 78

10.704 -41.620 -31.552

8.6.3 Overigebaten

2009EUR

2008EUR

Interest 132 182

132 182

8.6.4 Pensioenopbouw

Onderpensioenopbouwisopgenomendeactuarieelberekendewaardevandediensttijdopbouw.Ditisheteffectopdevoorzieningpensioenverplichtingenvandeinhetverslagjaaropgebouwdenominalerechtenouderdomspensioenennabestaandenpensioen.Verderishierinbegrepenheteffectvandeindividuelesalarisontwikkeling.

78

8.6.5 Indexeringenoverigetoeslagen

Indestaatvanbatenenlastenisdelastuithoofdevanindexeringenoverigetoeslagenwelkeaanhetverslagjaarmoetwordentoegerekendverantwoord.

Hetpensioenfondsstreefternaardeopgebouwdepensioenrechtenvandeactievedeelnemersjaarlijksaantepassenaandeloon-ontwikkelingvolgensdeCAO.Detoeslagverleningheefteenvoorwaardelijkkarakter.Ditbetekentdatgeenrechtoptoeslagenbestaatendathetnietzekerisofeninhoeverreindetoekomsttoeslagverleningkanplaatsvinden.Eeneventueleachterstandindetoeslagverleningkaninprincipewordeningehaald.

Hetpensioenfondsstreeftertevensnaardeingeganepensioenenendepremievrijepensioenrechten(gewezendeelnemers)jaarlijksaantepassenaandeontwikkelingvandeprijsindex.Ookdezetoeslagverleningheefteenvoorwaardelijkkarakter.Detoeslagverleningismaximaalgelijkaanhetrendement,ookalsdeprijsstijginghogeris.

Inonderstaandetabelisdegerealiseerdeindexatietenopzichtevandeambitieweergegeven:

Deelnemerscategorie

Indexatie1oktober2009

%


%


%

Actievedeelnemers Ambitie 3,5 2,2 1,7

Realisatie 0,0 0,0 1,7

Pensioengerechtigden Ambitie 3,5 2,2 1,7


Gewezendeelnemers Ambitie 3,5 2,2 1,7


Over2009isgeentoeslagverleendomdatdedekkingsgraad,ondankshetherstel,nogsteedsonderdevereistedekkingsgraadlag.

8.6.6 Rentetoevoegingvoorzieningpensioenverplichtingen

Depensioenverplichtingenzijnopgerentmet2,544%(2008:4,696%),zijnde€19.793(2008:€8.918).HetrentepercentageisafgeleidvandeeenjaarsrenteuitderentetermijnstructuurperbeginvanhetboekjaarzoalsgepubliceerddoorDNB.

8.6.7 Onttrekkinguitvoorzieningpensioenverplichtingenvoorpensioenuitkeringen

Verwachtetoekomstigepensioenuitkeringenwordenvoorafactuarieelberekendenopgenomenindevoorzieningpensioenverplichtingen.Deonderdithoofdopgenomenafnamevandevoorzieningbetrefthetbedragdatvrijkomttenbehoevevandefinancieringvandepensioenenvandeverslagperiode.

79

8.6.8 Onttrekkinguitvoorzieningpensioenverplichtingenvoorpensioenuitvoeringskosten

Toekomstigepensioenuitvoeringskosten(inhetbijzonderexcassokosten)wordenvoorafactuarieelberekendenopgenomenindevoorzieningpensioenverplichtingen.Deonderdithoofdopgenomenafnamevandevoorzieningbetrefthetbedragdatvrijkomttenbehoevevandefinancieringvandekostenvandeverslagperiode.

8.6.9 Pensioenuitkeringen

2009EUR

2008EUR

Ouderdomspensioen 1.687 1.480

Partnerpensioen 692 658

Wezenpensioen 14 12

Invaliditeitspensioen 3 3

Afkopen 551 308

Overig - -2

2.947 2.459

DepostAfkopenbetreftdeafkoopvanpensioenendielagerzijndan€418,-(2008:€406,-)perjaar(deafkoopgrens)overeenkomstigdePensioenwet(artikel66).

8.6.10Pensioenuitvoeringskosten

2009EUR

2008EUR

Bestuurskosten 26 22

Administratiekostenvergoeding 2.076 1.849

Controle-enadvieskosten(excl.accountantskosten) 44 73

Accountantskosten 34 33

Contributiesenbijdragen 40 38

Overig 45 41

2.265 2.056

80

Deaccountantskosten,zoalshierbovenopgenomenalsonderdeelvandepensioenuitvoeringskosten,kunnenalsvolgtwordengespecificeerd:

2009EUR

2008EUR

Controlevandejaarrekening 31 27

Anderecontroleopdrachten 3 6

34 33

8.6.11Aantalpersoneelsleden

Bijhetfondszijngeenwerknemersindienst.DepensioenuitvoeringisvollediguitbesteedaanSyntrusAchmeaPensioenbeheerN.V.

8.6.12Bezoldigingbestuurders

Detransactiesmetbestuurdershebbenbetrekkingopdevergoedingenvoordewerkzaamhedenverbandhoudendemetdebestuurs-encommissievergaderingen.Devergoedingenbestaanuitvacatiegeld,vergoedingvanreis-enverblijfkosten,overigekostenbestuurenoverigebestuurskosten2009:€24(2008:€22).

In2009iseenverantwoordingsorgaansamengesteld.Debeloningvoordeledenvanhetverantwoordingsorgaanbedroegover2009€2.Afgezienhiervanzijngeenbezoldigingentoegekend.

8.6.13Wijzigingmarktrente

Jaarlijkswordtper31decemberdemarktwaardevandetechnischevoorzieningenherrekenddoortoepassingvandeactuelerentetermijn-structuur.Heteffectvandeveranderingvanderentetermijnstructuurwordtverantwoordonderhethoofdwijzigingmarktrente.

8.6.14Wijzigingoverigeactuariëleuitgangspunten

Deactuariëlegrondslagenen/ofmethodenwordenperiodiekbeoordeeldenmogelijkherzientenbehoevevandeberekeningvandeactuelewaardevandepensioenverplichtingen.Hierbijwordtgebruikgemaaktvaninterneenexterneactuariëledeskundigheid.Ditbetreftondermeerdevergelijkingvanveronderstellingentenaanziensterfte,langleven,arbeidsongeschiktheidmetwerkelijkewaarnemingenvoorzoweldegehelebevolkingalsspecifiekvoordepopulatievanhetfonds.

DehuidigegrondslagvooroverlevingskansenisgebaseerdopdePrognosetafel2005-2050vanhetAG.DeAG-Prognosetafel2005-2050houdtrekeningmetdevoorzienbaretrendinoverlevingskansenvandegeheleNederlandsebevolking.Dealgemenesterftekansendievolgenuitdetafelwordenvoorhetfondsgecorrigeerdinverbandmetervaringssterfte.In2009heefthetCBSeenprognosevoorover-

81

levingskansengepubliceerdwaaruitblijktdatdeontwikkelingvandelevensverwachtingnogsnellergaatdanenkelejarengeledenwerdvoorzien.NaarverwachtingzalhetAGin2010eennieuweprognosetafelpublicerendieisgebaseerdopdeactueleoverlevings-verwachtingen.Vooruitlopendopdepublicatievandenieuwetafelheefthetfondsbeslotendetechnischevoorzieningenper31december2009met4%teverhogen.

Daarnaastisdemethodevanwaarderingnietuitgekeerdepensioenenaangepastomdatdoordeinstellingvanhetpensioenregisterwordtverwachtdatmeervandergelijkepensioenenwordenopgevraagd.

Dezewijzigingenhebbenhetvolgendeeffectopdevoorziening:

2009EUR

Voorzieningper31december2009opoudegrondslagen 290.689

InschattingeffectovergangnieuweprognosetafelAG 11.648

Effectovergangnieuwevoorzieningnietuitgekeerdepensioenen 501

Voorzieningper31december2009opnieuwegrondslagen

302.838

Devaststellingvandetoereikendheidvandevoorzieningvoorpensioenverplichtingeniseeninherentonzekerproces,waarbijgebruikwordtgemaaktvanschattingenenoordelendoorhetbestuurvanhetfonds.Heteffectvandezeschattingswijzigingenisverantwoordinhetresultaatvanhetverslagjaar.

Verderisdemethodevoordewaarderingvannietuitgekeerdepensioenenditjaarveranderd.Hetgaathieromgewezendeelnemersdieouderzijndan65jaarenaanwiegeenpensioenwordtuitgekeerd,bijvoorbeeldalsgevolgvanhetontbrekenvangegevens.Dewaarderingvoordevoorzieningvandezegroepdeelnemersisverzwaard,metnamedoordatkanwordenverwachtdatdoordeinstellingvanhetPensioenregisterindetoekomstmeervandergelijkpensioenenopgevraagdzullenworden.

82

8.6.15Overigewijzigingenindevoorzieningvoorpensioenverplichtingen

2009EUR

2008EUR

Resultaatopkanssystemen

Sterfte -469 -361

Arbeidsongeschiktheid -2.713 834

Mutaties -118 6

Totaalresultaatopkanssystemen -3.300 479

Overigeresultaten

Overig -270 491

Totaaloverigeresultaten -270 491

Totaaloverigewijzigingenindevoorziening -3.570 970

8.6.16Saldooverdrachtvanrechten

2009EUR

2008EUR

Saldooverdrachtenvanrechten

Inkomendewaardeoverdrachten -4 -123

Uitgaandewaardeoverdrachten 232 369

Subtotaal 228 246

Wijziginguithoofdevanoverdrachtvanrechten

Toevoegingaandevoorzieningpensioenverplichtingen 18 113

Onttrekkingaandevoorzieningpensioenverplichtingen -412 -380

Totaaloverigeresultaten -394 -267

Saldooverdrachtvanrechten -166 -21

83

Eeninkomendewaardeoverdrachtbetreftdeontvangstvanhetpensioenfondsofdepensioenverzekeraarvandevorigewerkgevervandecontantewaardevanpremievrijepensioenaansprakenvandeelnemers,dietotdeontslagdatumzijnopgebouwd.Eenuitgaandewaardeoverdrachtbetreftdeoverdrachtaanhetpensioenfondsofdepensioenverzekeraarvandenieuwewerkgevervandecontantewaardevanpremievrijepensioenaansprakenvandeelnemers,dietotdeontslagdatumzijnopgebouwd.Deontvangenkoopsommenwordenaangewendvoordeinkoopvanextrapensioenaanspraken.

Alsgevolgvanonderdekkingbijpensioenfondsenwasdeonderlingeafrekeningvanwaardeoverdrachtentotstilstandgekomen.Ditisweerhervatzodradefinanciëlepositievaneenpensioenfondsdittoeliet.

8.6.17Overigelasten

2009EUR

2008EUR

Dotatievoorzieningdubieuzedebiteuren -233 1.142

Anderelasten - -3

-233 1.139

8.6.18Belastingen

Deactiviteitenvanhetfondszijnvrijgesteldvanbelastingheffinginhetkadervandevennootschapsbelasting.

8.6.19Vaststellingvandejaarrekeningdoorhetbestuur

HetbestuurvanStichtingBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijfheeftdejaarrekening2009vastgesteld.

DeMeern,24juni2010

G.J.vanValkenburg G.terAvestVoorzitter Secretaris

84

8.7 Overigegegevens

8.7.1 Statutaireregelingomtrentdebestemmingvanhetsaldovanbatenenlasten

Tenaanzienvandebestemmingvanhetsaldovanbatenenlastenisgeenbepalingopgenomenindestatutenvanhetfonds.DebestemmingisnaderuitgewerktindeABTN.Hetvoorstelresultaatbestemming2009isopgenomenindeparagraafvandestaatvanbatenenlastenindejaarrekening.

8.7.2 Gebeurtenissennabalansdatum

Erhebbengeengebeurtenissennabalansdatumplaatsgevonden.

85

8.8 Actuariëleverklaring

Opdracht DoorStichtingBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijfteUtrechtisaanTowersWatsonB.V.deopdrachtverleendtothetafgevenvaneenactuariëleverklaringalsbedoeldindePensioenwetoverhetboekjaar2009.

Gegevens Degegevenswaaropmijnonderzoekisgebaseerd,zijnverstrektdoorentotstandgekomenonderdeverantwoordelijkheidvanhetbestuurvanhetpensioenfonds.

Voordetoetsingvandefondsmiddelenenvoordebeoordelingvandevermogenspositiehebikmijgebaseerdopdefinanciëlegegevensdietengrondslagliggenaandejaarrekening.

Inovereenstemmingmetderichtlijn“Samenwerkingtussenaccountantenactuaristerzakevandecontrolevanverantwoordingenvanverzekeringsinstellingen”heeftdeaccountantvanhetpensioenfondsmijgeïnformeerdoverzijnbevindingentenaanzienvandebetrouwbaarheidendevolledigheidvandeadministratievebasisgegevensendeoverigeuitgangspuntendievoormijnoordeelsvormingvanbelangzijn.

Werkzaamheden Teruitvoeringvandeopdrachthebikonderzochtofisvoldaanaandeartikelen126totenmet140vandePensioenwet.Alsonderdeelvandewerkzaamhedenvoordeopdracht:• hebikondermeeronderzochtofdetechnischevoorzieningen,

hetminimaalvereisteigenvermogenenhetvereisteigenvermogentoereikendzijnvastgesteld,en

• hebikmijeenoordeelgevormdoverdevermogenspositievanhetpensioenfonds.

Dedoorhetpensioenfondsverstrekteadministratievebasisgegevensendebevindingenvandeaccountanttenaanzienhiervanzijnzodanigdatikdiegegevensalsuitgangspuntvoormijnbeoordelingswerkzaamhedenhebaanvaard.Mijnonderzoekhebikzodaniguitgevoerd,dateenredelijkematevanzekerheidwordtverkregendatderesultatengeenonjuisthedenvanmaterieelbelangbevatten.Ikhebmijeenoordeelgevormdoverdewaarschijnlijkheidwaarmeehetpensioenfondsdetotbalansdatumaangeganeverplichtingenkannakomen,medein

aanmerkingnemendhetfinancieelbeleidvanhetpensioenfonds.DebeschrevenwerkzaamhedenendeuitvoeringdaarvanzijninovereenstemmingmetdebinnenhetActuarieelGenootschapgeldendenormenengebruiken,envormennaarmijnmeningeendeugdelijkegrondslagvoormijnoordeel.Oordeel Detechnischevoorzieningenzijn,overeenkomstigdebeschrevenberekeningregelsenuitgangspunten,alsgeheelbezien,toereikendvastgesteld.Heteigenvermogenvanhetpensioenfondsisopdebalansdatumlagerdanhetwettelijkvereisteigenvermogen,maarnietlagerdanhetwettelijkminimaalvereisteigenvermogen.Gemetennaardewettelijkemaatstafistenaanzienvandeverplichtingen,aangegaantotbalansdatum,sprakevaneenreservetekort.Metinachtnemingvanhetvoorafgaandehebikmijervanovertuigddatisvoldaanaandeartikelen126totenmet140vandePensioenwet,metuitzonderingvanartikel132enartikel135.DevermogenspositievanStichtingBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijfisnaarmijnmeningnietvoldoende,vanwegehetreservetekort.

Purmerend,24juni2010

E.W.J.M.SchokkerAAGverbondenaanTowersWatsonB.V.

86

8.9 Accountantsverklaring

Aan:hetbestuurvanStichtingBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijf.

Accountantsverklaring

VerklaringbetreffendedejaarrekeningWijhebbendeinditrapportopgenomenjaarrekening2009vanStichtingBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijfteUtrechtbestaandeuitdebalansper31december2009endestaatvanbatenenlastenover2009metdetoelichtinggecontroleerd.

VerantwoordelijkheidvanhetbestuurHetbestuurvandestichtingisverantwoordelijkvoorhetopmakenvandejaarrekeningdiehetvermogenenhetresultaatgetrouwdientweertegeven,alsmedevoorhetopstellenvanhetbestuursverslag,beideinovereenstemmingmetTitel9Boek2BWenmetinacht-nemingvanhetbepaaldeinartikel146Pensioenwet.Dezeverantwoordelijkheidomvatondermeer:hetontwerpen,invoereneninstandhoudenvaneeninternbeheersingssysteemrelevantvoorhetopmakenvanengetrouwweergevenindejaarrekeningvanvermogenenresultaat,zodanigdatdezegeenafwijkingenvanmaterieelbelangalsgevolgvanfraudeoffoutenbevat,hetkiezenentoepassenvanaanvaardbaregrondslagenvoorfinanciëleverslag-gevingenhetmakenvanschattingendieonderdegegevenomstandighedenredelijkzijn.

VerantwoordelijkheidvandeaccountantOnzeverantwoordelijkheidishetgevenvaneenoordeeloverdejaarrekeningopbasisvanonzecontrole.WijhebbenonzecontroleverrichtinovereenstemmingmetNederlandsrecht.Dienovereenkomstigzijnwijverplichttevoldoenaandevooronsgeldendegedragsnormenenzijnwijgehoudenonzecontrolezodanigteplannenenuittevoerendateenredelijkematevanzekerheidwordtverkregendatdejaarrekeninggeenafwijkingenvanmaterieelbelangbevat.

Eencontroleomvathetuitvoerenvanwerkzaamhedenterverkrijgingvancontrole-informatieoverdebedragenendetoelichtingenindejaarrekening.Dekeuzevandeuittevoerenwerkzaamhedenisafhankelijkvandeprofessioneleoordeels-vormingvandeaccountant,waaronderbegrepenzijnbeoordelingvanderisico’svanafwijkingenvanmaterieelbelangalsgevolgvan

fraudeoffouten.Indiebeoordelingneemtdeaccountantinaanmerkinghetvoorhetopmakenvanengetrouwweergevenindejaarrekeningvanvermogenenresultaatrelevanteinternebeheersingssysteem,teneindeeenverantwoordekeuzetekunnenmakenvandecontrolewerkzaamhedendieonderdegegevenomstandighedenadequaatzijnmaardieniettotdoelhebbeneenoordeeltegevenoverdeeffectiviteitvanhetinternebeheersings-systeemvandestichting.Tevensomvateencontroleondermeereenevaluatievandeaanvaardbaarheidvandetoegepastegrondslagenvoorfinanciëleverslaggevingenvanderedelijkheidvanschattingendiehetbestuurvandestichtingheeftgemaakt,alsmedeeenevaluatievanhetalgehelebeeldvandejaarrekening.Wijzijnvanmeningdatdedooronsverkregencontrole-informatievoldoendeengeschiktisalsbasisvooronsoordeel.

OordeelNaaronsoordeelgeeftdejaarrekeningeengetrouwbeeldvandegrootteendesamenstellingvanhetvermogenvanStichtingBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijfper31december2009envanhetresultaatover2009inovereenstemmingmetTitel9Boek2BWmetinachtnemingvanhetbepaaldeinartikel146Pensioenwet.

Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instantiesOpgrondvandewettelijkeverplichtingingevolgeartikel2:393lid5onderfBWmeldenwijdathetjaarverslag,voorzoverwijdatkunnenbeoordelen,verenigbaarismetdejaarrekeningzoalsvereistinartikel2:391lid4BW.

Amsterdam,24juni2010

PricewaterhouseCoopersAccountantsN.V.

Origineelgetekenddoor:drs.H.C.vanderRijstRA

87

Bijlagen

88

Bijlage1Samenstellingbestuurlijkecommissies

VoorzittersoverlegSamenstellingop31december2009:• G.terAvest• G.J.vanValkenburg

BeleggingsadviescommissieSamenstellingop31december2009:• G.terAvest• E.H.W.Bosman

89

Bijlage2Meerjarenoverzicht

2009 2008 2007 2006 2005

Aantallen

Gefactureerdewerkgevers 6.520 7.061 6.816 6.024 6.117

Werkgeversultimo 6.497 5.910 5.761 5.621 5.723

Gefactureerdedeelnemers 24.872 21.974 20.137 19.579 19.670

Deelnemersultimo 22.303 19.725 18.276 16.442 16.965

Gewezendeelnemers 42.357 40.023 36.067 34.658 32.946

Gepensioneerden

Ouderdomspensioen 779 671 599 549 492

Partnerpensioen 402 387 363 336 349

Wezenpensioen 25 21 29 24 31

Premiepercentage

Ouderdoms-enpartnerpensioen 6,2% 6,2% 5,6% 5,6% 5,6%

Arbeidsongeschiktheidspensioen - - - - 0,5%

Opbouwpercentageperdienstjaar

Ouderdomspensioen 0,85% 0,85% 0,68% 0,68% 0,68%

Toeslagoppensioenenpensioenaanspraken

Actieven 0,0% 0,0% 1,7% 0,8% 1,5%

Gewezendeelnemers 0,0% 0,0% 1,7% 0,8% 1,5%

Gepensioneerden 0,0% 0,0% 1,7% 0,8% 1,5%

90

Financiële gegevens

Bedragenx€1.000 2009 2008 2007 2006 2005

Feitelijkepremie 22.328 16.781 14.065 12.717 13.877

Kostendekkendepremie 27.842 13.899 11.972 11.054 9.966

Gedemptepremie 21.857 15.926 12.658 11.054 -

Uitkeringen 2.947 2.459 2.230 1.928 1.812

Pensioenuitvoeringskosten 2.265 2.056 1.717 1.560 1.223

Belegdvermogen 328.890 279.004 292.324 289.365 255.257

Beleggingsopbrengsten 34.268 -31.552 -118 12.904 24.269

Gemiddeldrendementopbeleggingen 12,1% -10,1% -0,0% 4,9% 10,4%

Benchmark 10,6% -6,5% 2,0% 5,1% 10,3%

Z-score 1,09 -2,69 -1,45 -0,21 0,05

Reserves 30.908 -28.152 108.994 83.351 63.538

Technischevoorziening 302.838 310.377 193.720 209.209 207.704

Aanwezigedekkingsgraad 110% 91% 156% 140% 131%

Vereistedekkingsgraad 129% 125% 133% 127% 125%

Resultaat 59.060 -137.146 20.814 19.813 7.537

Toelichting meerjarenoverzicht

VermogenssituatieensolvabiliteitBijdecijfersover2005en2006wordtvoorhetbegrip‘dekkingsgraad’uitgegaanvandeActuariëlePrincipesPensioenfondsen.Sinds2007hanterenallepensioenfondsenhetindePensioenwetopgenomenFinanciëleToetsingskaderPensioenfondsenvoordebepalingvandehoogtevandedekkingsgraad.

91

Bijlage3Volumeveranderingen

PensioenuitkeringenDehoogtevanhetjaarlijksouderdomspensioenwasgemiddeld€2.086(2008:€2.305),vanhetnabestaandenpensioen€1.658(2008:€1.677),vanhetwezenpensioen€457(2008:€556).Hierbijdientbedachttewordendateenenanderafhankelijkisvandeindebedrijfstakdoorgebrachtediensttijdenhetgenotensalaris.

Afkoop van het pensioenBijkleinepensioenenbestaatbijingangvanhetpensioendemogelijkheidtotafkoopvanhetpensioen.Deafkoopgrensisin2009verhoogdvan€406,44naar€417,94perjaar.In2009werdin262gevallenhetouderdomspensioenafgekocht(2008:180).

Individuele waardeoverdrachtHetbedrijfstakpensioenfondswerktmeeaanindividuelewaarde-overdrachtbijwisselingvandienstverband.Hetdoelhiervanisdebestrijdingvanpensioenbreukalsookhetvoorkomenvanversnipperingvanpensioenaanspraken.In2009wasersprakevan3(2008:12)inkomendeen58(2008:121)uitgaandewaardeoverdrachten.

Pensioenopbouw tijdens werkloosheidDeelnemersdiewerklooszijngewordenkomenonderbepaaldevoorwaardeninaanmerkingvoorvoortzettingvandeopbouwvanhunpensioenaanspraken.Werklozenvan40jaarenouderkomenvooreenbijdragevandeStichtingFinancieringVoortzettingPensioenverzekeringinaanmerking.In2009zijnvoor43(2008:61)werklozedeelnemersbetalingenvandeStichtingFVPontvangentenbehoevevanvoortzettingvandeopbouwvanhunpensioenaanspraken.

Pensioenopbouw tijdens arbeidsongeschiktheidVoordeelnemersdiearbeidsongeschiktzijngeworden,wordtdepensioenopbouwvanafdeeersteWAO-c.q.WIA-dagzonderverderepremiebetalingvoortgezet.Dezepensioenopbouwwordtafhankelijkvanhetpercentagevanarbeidsongeschiktheidvolledigofgedeeltelijkvoortgezet.Hierbijwordtuitgegaanvandelaatstbekendepensioengrondslag.Dezeregelinghadin2009op482deelnemersbetrekking(2008:419).

92

Mutatieoverzicht

DeelnemersGewezen

deelnemers

Arbeids-ongeschiktedeelnemers

Gepensio-neerden Totaal

Standper1januari2009 19.290 40.023 435 1.079 60.827

Hertoetreding 950 -950 - - -

Uittreding -2.686 2.686 - - -

Arbeidsongeschiktheid -13 -4 17 - -

Revalidering 1 5 -6 - -

Pensionering -31 -120 -12 127 -36

Toetreding 4.563 1.182 - 115 5.860

Overlijden -7 -78 -2 -32 -119

Waardeoverdracht -9 -69 - - -78

Afkoopemigratie/kleinpensioen -14 -258 - -82 -354

Beëindigingtijdelijkeuitkering - - - -2 -2

Overigeoorzaken -173 -60 - 1 -232

Standper31december2009 21.871 42.357 432 1.206 65.866

Toelichting bij het overzicht

Deelnemers:deultimostandbetreftdewerknemersdieop31decembervanwegeeendienstverbandindebedrijfstakofvanwegevrijwilligevoortzettingdeelnemerzijn.

Arbeidsongeschiktedeelnemers:hetaantalbetreftdeelnemersdiealleenpensioenopbouwenvanwegederegelingvanpremievrijeopbouwwegensarbeidsongeschiktheid.Hetkandangaanomvolledigearbeidsongeschiktheidofomgedeeltelijkearbeidsongeschiktheidengeendienstverbandindebranche.

Gepensioneerden:hetaantalbetreftdeperiodiekepensioenuitkeringen.Deelnemersdie65worden,wordenafgeboektmetdemutatiepensioneringbij‘Deelnemers’,‘Gewezendeelnemers’of‘Arbeidsongeschiktedeelnemers’.Vervolgenswordendezedeelnemersmetdezelfdemutatieopgeboektbij’Gepensioneerden’.Demutatietoetredingenbij’Gepensioneerden’betreftdusnietdeelnemersdiepensioneren,maaralleendeingangvanhetnabestaanden-enwezenpensioen.

Afkoop:wanneereendeelnemerofgewezendeelnemer65wordtenzijnpensioendirectwordtafgekocht,wordtdezeafkoopvermeldindekolom‘Deelnemers’of‘Gewezendeelnemers’.Eenafkoopvanhetnabestaanden-enwezenpensioenstaatvermeldindekolom’Gepensioneerden’.

Waardeoverdrachten:bijdewaardeoverdrachtenstaaninditmutatieoverzichtalleendeuitgaandewaardeoverdrachtenvermeld.Deelnemersmeteeninkomendewaardeoverdrachthebbengeeninvloedophetaantal.Demutatieoverigeoorzakenbestaatvoornamelijkuiteencorrectievaninhetverledentenonrechteopgenomendeelnemers.

93

Bijlage4Begrippenlijst

ABTN (Actuariële en bedrijfstechnische nota)PensioenfondsendienentewerkenvolgenseenABTN.Hierinzijndefinanciëleopzetvaneenpensioenfondsendegrondslagenwaaropdezeberust,gemotiveerdomschreven.

ALM (Asset Liability Management)Eenmethodeommodelmatigdesamenstellingvandestrategischebeleggingsportefeuilletebepalen,rekeninghoudendmetdepensioenverplichtingen.

BenchmarkVergelijkingsmaatstaf.Representatieveherbeleggingsindexwaartegendeprestatiesvaneenbeleggingsportefeuillewordenafgezet.

Corporate GovernanceGoedondernemerschap;onderandereintegerentransparanthandelendoorhetbestuur,alsmedegoedtoezichthierop.Ookhetafleggenvanverantwoordingoverhetuitgevoerdebeleidenhettoezichthieropvalteronder.

DekkingsgraadDewaardevanhetpensioenvermogenuitgedruktalspercentagevandewaardevandepensioenverplichtingen.Dedekkingsgraadwordtalsgraadmeterbeschouwdvoordematevanzekerheiddatdetoegezegdepensioenenookdaadwerkelijkkunnenwordenuit-betaald.

DepositoTegoedbijeenbankinstelling,waarovereerstnaverloopvaneenovereengekomentijdsduur(maximaal2jaar)kanwordenbeschikt.

DerivaatFinancieelcontractwaarvandewaardeisafgeleidvaneenandere(onderliggende)waarde,zoalseenaandeel,obligatieofgrondstof.Bijvoorbeeld:futures,swaps.

DurationGewogengemiddeldelooptijdvaneenlening.Maatstafomdeprijsgevoeligheidvandeleningtebepalenvoorrenteveranderingen.

FranchiseVrijgesteldbedrag.Overditdeelvanhetpensioengevendloonwordengeenaansprakenopgebouwd.

FTK (Financieel Toetsingskader)StelselvanDeNederlandscheBankvoorindetoekomsttehanterenwaarderingsmethoden.

HerstelplanEenherstelplaniseenplanvanaanpakwaarinpensioenfondsenlatenzienwelkemaatregelenzijnemenomdefinanciëlepositieteverbeteren.Ookmoetenpensioenfondsenaangevenwelkemaat-regelenzijnemenalshetherstelnietluktbinnendetermijndiedaarvoorstaat.Voordeminimaalvereistedekkingsgraadvan105%isdietermijndriejaar.Dezetermijnisin2009verlengdnaarvijfjaarvanwegedeuitzonderlijkesituatieopdefinanciëlemarkten.Voorhetbereikenvandeminimaalgewenstedekkingsgraadvancirca130%isdetermijnmaximaalvijftienjaar.

High YieldHoogrenderendeobligaties,uitgegevendoorondernemingenmeteenlagekredietwaardigheid.

OutperformanceErwordteenbeterresultaatbehaalddandebenchmark.

RekenrenteFictiefrendementspercentagedathetbelegdevermogenindetoekomstwordtgeachtoptebrengen.

RentedekkingFinancieringsvormwaarindebetaaldepremiesgelijkzijnaandecontantewaardevandeaanspraakdieindatjaarbegint.

SolvabiliteitHetvermogendatoplangeretermijnaanwezigmoetzijnomdeverplichtingentekunnennakomen.

STAR (Stichting van de Arbeid)EenlandelijkoverlegorgaanvandecentraleorganisatiesvanzowelwerkgeversalswerknemersinNederland.

94

SterftegrondslagBerekeningsmethodegebaseerdopeenstatischoverzichtvansterftekansenperleeftijdvaneenbepaaldegroeppersonen.

SwapRuilvanhetrendementopeenvastgesteldereferentiewaardetegeneenvariabelerentegedurendeeenvastgesteldelooptijd.

SwaptionEenswapwaarbijdeeigenaarvandeswaptionhetrechtheeft,maarnietdeverplichting,omeenswaptegenvoorafbepaaldevoorwaardenaftesluitenopofbinneneenbepaaldtijdstip.

UnderperformanceErwordteenslechterresultaatbehaalddandebenchmark.

Vastrentende waarden Beleggingssoortwaaroverinbeginseleenvasterentevergoedingeneenvastelooptijdgeldt,zoalsobligaties,onderhandseleningenenhypotheken.

VPV (Voorziening Pensioen Verplichtingen)Depassivavanhetpensioenfonds,gelijkaandewaardevandepensioenverplichtingen.

VrijstellingVrijstellingvandeverplichtedeelnemingaandepensioenregelingvanhetbedrijfstakpensioenfonds.

Waardeoverdracht Hetnaareenanderepensioenregelingoverdragenvandewaardevaneentotzekermomentopgebouwdepensioenaanspraak,inhetgevaldedeelnemerverandertvanwerkgeverofverzekeraar.Z-scoreMatewaarinhetwerkelijkerendementvaneenpensioenfondsafwijktvanhetrendementvandedoorhetbestuurvastgesteldenormportefeuille.

Vormgeving:AchmeaStudio

StichtingBedrijfstakpensioenfondsvoorhetKappersbedrijfPostbus3183,3502GDUtrechtTelefoon(030)[email protected]

DeuitvoeringvanderegelingenvanditfondsisuitbesteedaanSyntrusAchmea.73

866

0720

10

jaarverslag 2009 - pensioenkappers.nl · 02 ontwikkelingen het jaar 2009 stond in het licht van de...

Documents