JAARVERSLAG 2016

L O C AT I E S I N H E E R E N V E E N , L E M M E R E N S T E E N W I J KT E L E F O O N (0513) 685 685

W W W.T J O N G E R S C H A N S .N L

LEMMER

STEENWIJK

HEERENVEEN

LOCATIESTJONGERSCHANS

Jaarverslag 2016

Inhoud

Verantwoording 2

Bestuur en toezicht 4

Verslag van de Raad van Bestuur/Raden van Commissarissen 5

Highlights bestuur en toezicht 9

Directieverslag 12

Profiel 13

Omgeving en belanghebbenden 15

Strategie, beleid en resultaten 18

De toekomst 30

Feiten & cijfers 33

Belangrijkste begrippen 36

Verantwoording

3

Tjongerschans is een ziekenhuis met een publieke taak en gefinancierd uit publieke middelen. Met dit jaarverslag leggen we verantwoording af over de besteding van middelen en de daarmee geboekte resultaten. Dit verslag beslaat het jaar 2016 dat loopt vanaf 1 januari tot en met 31 december. Het jaarverslag beschrijft de situatie voor Tjongerschans en de gelieerde ondernemingen, waarover Tjongerschans zeggenschap heeft. Dit betreft Tjongerclinics Holding, Tjongerclinics en Stichting Recreatievoorzieningen. Dit jaarverslag bestaat uit twee delen: Verslag stichting Stichting Zorgpartners Friesland was op 31 december 2016 100% aandeelhouder van Tjongerschans BV. In het onderdeel ‘Bestuur en toezicht’ beschrijven we de relevante governance-aspecten van de stichting. Directieverslag In het directieverslag rapporteren we op het niveau van de BV Tjongerschans. Zo bieden we informatie die aansluit bij de behoeften van relevante stakeholders van het ziekenhuis. Sinds 1 januari 2017 is de nieuwe Governancecode Zorg1 van kracht. Hoewel deze code nog niet van toepassing is op het verslagjaar 2016, is het verslag al wel in de geest van deze nieuwe code opgesteld. Daarnaast start de NVTZ vanaf 2017 met het programma ‘Goed toezicht’, een raamwerk voor toetsing van toezichtshouders dat in drie jaar zal moeten zijn ingevoerd. Eind 2016 is de inhoud van dit programma met het bestuur van de stichting en de Raden van Commissarissen van de BV’s besproken. In het voorjaar van 2017 staat het opnieuw op de agenda. Naast dit jaarverslag, deponeren wij de jaarrekening van onze instelling. Bovendien leveren wij via het digitaal aanleverportaal DigiMV diverse gegevens aan. Een groot deel van deze gegevens komt uiteindelijk beschikbaar via de website www.jaarverslagenzorg.nl en wordt gebruikt door diverse overheids- en niet overheidsorganisaties. De jaarrekening en de integrale versie van DigiMV maken geen onderdeel uit van dit jaarverslag, maar zijn, net zoals dit jaarverslag, wel in te zien via een link op onze speciale jaarverslagpagina op internet.

1 Een initiatief van Actiz, GGZ Nederland, NFU, NVZ en VGN vereningd in de branceorganisatie zorg (BOZ).

4

Bestuur en toezicht

5

Verslag van de Raad van Bestuur/Raden van Commissarissen

In het verslagjaar hebben MCL, Tjongerschans en Noorderbreedte hun posities verder versterkt. De herstructurering van het concern is eind 2016 afgerond. Daarmee staan de drie BV’s organisatorisch meer op eigen benen. Waar dat meerwaarde biedt voor patiënten en cliënten, blijven ze – als onderdelen van Zorgpartners Friesland – uiteraard op inhoud samenwerken. Stichting Zorgpartners Friesland en de organisaties MCL en Noorderbreedte zijn vanaf hun samengaan in de jaren ’90 van de vorige eeuw in hoge mate met elkaar verweven geraakt. Voor Tjongerschans geldt dit minder, aangezien het Heerenveense ziekenhuis pas vanaf 2012 onderdeel is geworden van het concern. Het sterk wijzigend zorglandschap anno nu vraagt om meer armslag voor de drie organisaties. Bovendien hebben de BV’s te maken met verschillende doelgroepen, wet- en regelgeving, bekostiging en contractafspraken met verzekeraars, gemeenten en anderen. Daarom is medio 2015 besloten om de zelfstandigheid van de BV’s onder de paraplu van Zorgpartners Friesland verder te vergroten. Die ‘ontvlechting’ van het concern is in 2016 in uitvoering gegaan. Ontwikkeling van het concern Met ingang van 15 november 2016 zijn de statuten gewijzigd en is ook de governancestructuur aangepast. De stichting Zorgpartners Friesland is geen bestuurder meer van MCL BV, Tjongerschans BV en Noorderbreedte BV. De Raad van Toezicht van Stichting Zorgpartners Friesland is opgeheven en de leden zijn benoemd als leden van het bestuur van de stichting. Elke BV heeft per die datum bovendien een eigen Raad van Commissarissen. De bestuurders van de stichting zijn tevens lid van deze drie Raden van Commissarissen. Ook de ondersteunende diensten zijn of worden ontvlochten en per BV georganiseerd. De cliëntenraden en ondernemingsraden hebben positief geadviseerd over de verandering van besturing. Ook externe partijen die van belang zijn voor onze organisaties – denk aan banken, het Waarborgfonds voor de Zorgsector en de zorgverzekeraars – zijn geïnformeerd, geraadpleegd en/of gevraagd om instemming. Samenstelling Raden van Commissarissen De Raden van Commissarissen van de drie BV’s bestonden op 31 december 2016 uit dezelfde zeven leden (zie kader). De commissarissen zijn benoemd voor een periode van vier jaar, met de mogelijkheid om deze termijn één keer te verlengen. (Her)benoeming gebeurt op basis van een profielschets die openbaar is. De Raden van Commissarissen evalueren periodiek het eigen functioneren. De leden zijn onafhankelijk en hebben op geen enkele wijze belang bij de stichting of de afzonderlijke BV’s Zorgpartners Friesland volgt het WNT beleid voor de beloning van de commissarissen. De Raden van Commissarissen zijn zo samengesteld dat een goede verdeling van deskundigheden en aandachtsgebieden over de leden is gewaarborgd. Zo beschikt ten minste één lid over financiële kennis (de heren Wintels en De Waard en mevrouw Van der Wijst). Daarnaast beschikt ten minste één lid over kennis van zorg (mevrouw Verkerk en de heren Sleijfer en Hut). Op 15 maart is de heer C.E.M. Hendriks afgetreden als lid van de Raad van Toezicht. Op 1 mei nam de heer P.A.E. van Erkelens afscheid als vice-voorzitter en secretaris van de Raad van Toezicht. Het Bestuur dankt hen voor de belangrijke bijdrage die zij de afgelopen jaren hebben geleverd aan de gezondheidszorg in Friesland in het algemeen en de ontwikkeling van Zorgpartners Friesland en de BV’s in het bijzonder.

6

SAMENSTELLING BESTUUR (STICHTING) EN RADEN VAN COMMISSARISSEN (BV’S) (31 DECEMBER 2016) Mr. M.J.G. Wintels (1963), voorzitter Profiel: publieke sector; fiscaal-juridische achtergrond. Per 1 december 2012 voor 4 jaar benoemd, eerst als lid van de Raad van Toezicht en per 1 april 2013 als voorzitter. Per 1 december 2016 herbenoemd voor 4 jaar. Hoofdfunctie: - CEO a.i. De Baak, instituut voor leiderschapsontwikkeling Nevenfuncties: - Voorzitter Raad van Toezicht Kenniscentrum Sport (voorheen NISB) - Voorzitter Hoofdbestuur Koninklijke Nederlandsche Wielren Unie (KNWU) Nieuwegein - Voorzitter Stichting KNWU Development Team, Ned. Opleidingsploeg voor aankomend wielerprofs - Member UCI (Union Cycliste Internationale) Ethics Commission - Voorzitter hockeyclub HC Tilburg Mevrouw drs. N.E. Kramers (1966), secretaris en vice-voorzitter Profiel: medezeggenschap, human resources en organisatieontwikkeling. Per 17 juni 2014 benoemd voor 4 jaar op voordracht van de Centrale Ondernemingsraad. Per 6 september 2016 benoemd tot secretaris en vice-voorzitter Voormalige hoofdfunctie: - Plaatsvervangend politiechef Nationale Politie, Eenheid Noord-Nederland Nevenfuncties: - Voorzitter Raad van Toezicht RSG Magister Alvinus - Lid Raad van Toezicht Dialysecentrum Groningen Prof. dr. D.T. Sleijfer (1943), lid Profiel: professionele organisatie; zorginhoudelijk. Benoemd voor 4 jaar per 1 juli 2009. Herbenoemd voor 4 jaar per 1 juli 2013. Voormalige hoofdfunctie: - Internist en hoogleraar klinisch onderwijs bij het Universitair Medisch Centrum Groningen Nevenfuncties: - Vertrouwenspersoon wetenschappelijke integriteit bij het Universitair Medisch Centrum Groningen - Voorzitter Raad van Toezicht Dialyse Centrum Groningen - Voorzitter bestuur Stichting Beoordeling Ethiek Biomedisch Onderzoek te Assen (tot 01-04-2016) Drs. P.K.H. Hut (1949), lid Profiel: zorginhoudelijk. Per 1 augustus 2010 benoemd voor 4 jaar als lid Raad van Toezicht van stichting De Tjongerschans. Per 1 januari 2012 benoemd als lid Raad van Toezicht Zorggroep Noorderbreedte (thans: Zorgpartners Friesland). Herbenoemd voor 4 jaar per 1 augustus 2014 Voormalige hoofdfunctie: - Oncologisch chirurg Martini Ziekenhuis Groningen Nevenfuncties: - Voorzitter Kon. Zeilvereniging "Neptunus" Delfzijl - Lid Plaatselijke Commissie KNRM Eemshaven Mevrouw prof. dr. M.A. Verkerk (1957), lid Profiel: cliëntenperspectief. Per 22 april 2014 benoemd voor 4 jaar op voordracht (centrale) cliëntenraden. Huidige hoofdfunctie: - Hoogleraar Zorgethiek UMCG/RUG Nevenfuncties: - Lid van de Gezondheidsraad - Voorzitter van de KNMG Palliatieve Sedatie Richtlijn - Lid Medisch Ethische Toetsingscommissie UMCG - Lid van de Commissie Late Zwangerschapsafbreking en Levensbeëindiging Pasgeborenen

7

De heer prof. dr. D.A. de Waard RA MA (1956), lid Profiel: financieel. Per 15 september 2015 benoemd voor 4 jaar. Huidige functies: - Hoogleraar Auditing, voorzitter Vakgroep Accountancy, directeur Executive Master of Accountancy Rijksuniversiteit Groningen, Faculteit Economie & Bedrijfskunde - Hoogleraar Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen University of Curaçao, dr. Moises da Costa Gomez, Faculteit der Sociale en Economische Wetenschappen - Voorzitter Raad van Toezicht Stichting COG Drenthe - Lid Raad van Toezicht, voorzitter Audit Commissie Stichting Accare - Lid Raad van Toezicht, lid Audit Commissie Vereniging van Effectenbezitters (VEB) - Lid van de Raad van Advies Stolwijk Kelderman - Directeur DAW 2.0 B.V. Mevrouw drs. J.H.P.M. van der Wijst (1968), lid Profiel: financieel. Per 15 maart 2016 benoemd voor 5 jaar (i.v.m. de continuïteit). Daarna herbenoembaar voor 3 jaar. Huidige hoofdfuncties: - CFO lid raad van bestuur Transdev Nederland - CFO lid raad van bestuur Veolia Transport Nederland Holding BV

Vergaderingen De Raad van Toezicht van Zorgpartners Friesland overlegde in 2016 acht keer. Ook vond een beleidsdag plaats. Verschillende onderwerpen zijn besproken, zoals de benoeming van de directeur-bestuurder, de positie en koers van drie BV’s en de nieuwe governancestructuur (rapport ‘Focus’), het ziekenhuisinformatiesysteem EPIC (MCL), de wijziging van statuten en reglementen, de kaderbrieven van de BV’s, uitvoering plan Expertisecentrum voor Specialistische Ouderenzorg van Tjongerschans en de bovenregionale samenwerking. Tijdens de vergaderingen van februari is de begroting 2016 van de stichting goedgekeurd. In mei zijn de jaarrekeningen 2015 goedgekeurd. De Raden van Commissarissen van MCL, Noorderbreedte en Tjongerschans (ingesteld per 15 november 2016) vergaderden op 20 december 2016. Op de agenda’s stonden onder andere de managementletters en exploitatiebegrotingen van elke BV. Daarnaast spraken de leden over samenwerking in de regio en werd de nieuwbouw van Nieuw Toutenburg onder voorwaarden goedgekeurd. Naast genoemde onderwerpen kwamen in elke vergadering de ontwikkelingen in MCL, Tjongerschans en Noorderbreedte en het contact met de medezeggenschap aan de orde. Ook mededelingen vanuit de diverse commissies van de Raad van Toezicht/Raden van Commissarissen (zie hierna) stonden op de agenda. Ten slotte is een delegatie van de Raad van Toezicht/Raad van Commissarissen een aantal keer aanwezig

geweest bij overleggen van directies met bijvoorbeeld de (C)OR, de CR en CCR, het medisch platform van het

MCL, de medische staf van Tjongerschans en de VAR van beide ziekenhuizen. Auditcommissie In de auditcommissie hebben de heer De Waard (lid per september 2015; voorzitter per mei 2016) en mevrouw Van der Wijst (lid per maart 2016) zitting. De heer Hendriks, voorzitter per juli 2015, is per maart afgetreden. De commissie houdt toezicht op het financieel beleid en de risicobeheersing van de instellingen. De commissie heeft in het verslagjaar acht keer vergaderd. Naast de jaarrekeningen en de accountantsverslagen is onder andere aandacht besteed aan de managementletters, investeringen en begrotingen. Remuneratie- en benoemingscommissie In de remuneratie- en benoemingscommissie zitten de heer Wintels (lid per februari 2012; voorzitter vanaf april 2013) en mevrouw Kramers (lid per september 2016). De heer Erkelens was tot mei 2016 lid en is daarna afgetreden. Deze commissie adviseert de Raad van Toezicht op het gebied van selectie, benoemingen en beloning van leden van de Raad van Toezicht/Raden van Commissarissen en het Bestuur van de stichting. In het

8

verslagjaar heeft de commissie één keer vergaderd. Daarnaast is regelmatig op ad hoc basis overlegd. Belangrijk onderwerp van gesprek waren de benoemingen van de directeur-bestuurders van de verschillende BV’s. Commissie Toezicht Kwaliteit van de Zorg De Commissie Toezicht Kwaliteit van Zorg (ingesteld in 2006) adviseert de Raad van Toezicht van Zorgpartners Friesland over het beleid op het gebied van kwaliteit en veiligheid van zorg en de wijze waarop de Raad van Bestuur daaraan sturing geeft. Ook opleiding en wetenschappelijk onderzoek behoren tot de aandachtsgebieden van de commissie. De commissie bestaat uit drie leden: de heer Sleijfer (lid per juli 2009; voorzitter), de heer Hut (lid per januari 2012) en mevrouw Verkerk (lid per mei 2014). Mevrouw Kramers (lid per oktober 2014) heeft in september haar lidmaatschap van deze commissie beëindigd. In 2016 is zes keer vergaderd. Op de agenda stonden onder andere managementrapportages kwaliteit en veiligheid, het kwaliteitskader verpleeghuiszorg, het centrum voor borstkanker, visie op (dementie)zorg en de gevolgen van de invoering van Medisch Specialistische Bedrijven op de kwaliteit en de veiligheid. Tot slot MCL, Tjongerschans en Noorderbreedte krijgen meer ruimte om eigen keuzes te maken. Keuzes die passen bij de specifieke ontwikkelingen binnen en buiten de eigen organisaties. Dat wil niet zeggen dat het vanaf nu ieder voor zich is. De BV’s blijven onderdeel van het concern en er blijven altijd terreinen waarop samenwerking mogelijk en zelfs wenselijk is. Mooie voorbeelden zijn de revalidatie en ouderenzorg en de apotheek van MCL die ook de medicatie voor Noorderbreedte levert. Bij de afweging welke samenwerking we zoeken, speelt steeds de vraag wat daarvan de meerwaarde is voor hen die aan onze zorg zijn toevertrouwd. We zien de toekomst, samen én zelfstandig, met vertrouwen tegemoet. Mr. M.J.G. Wintels Voorzitter Raad van Bestuur/Raden van Commissarissen

9

Highlights bestuur en toezicht

Zorgpartners Friesland bestaat uit drie onderdelen. MCL en Tjongerschans bieden ziekenhuiszorg. Noorderbreedte verleent verzorging, verpleging en thuiszorg aan inwoners van Friesland. Besturingsmodel Op 31 december 2016 was Zorgpartners Friesland een stichting die sinds 1 januari 2012 voor honderd procent aandeelhouder is van MCL BV, Noorderbreedte BV en Tjongerschans BV. De stichting heeft een eigen bestuur. De drie BV's hebben elk een eigen directie en Raad van Commissarissen. De BV's worden ondersteund door bedrijven en afdelingen op het gebied van onder andere facilitaire zaken, vastgoed, personeel, inkoop en financiën.

De formele vertegenwoordiging van het personeel is ook geregeld op het niveau van de drie BV’s (ondernemingsraden - OR) en op het niveau van de locaties, diensten en bedrijven (onderdeelcommissies - OC). Daarnaast blijft er vooralsnog een centraal overlegplatform ondernemingsraden bestaan die de relatie onderhoudt tussen de collectiviteit van de ondernemingsraden en de bestuurders van de BV’s als geheel. MCL en Tjongerschans hebben elk een eigen vertegenwoordiging van medisch specialisten (medisch platform (MCL) en medische staf (Tjongerschans). Ook beschikken beide ziekenhuizen over een verpleegkundige adviesraad (VAR). Noorderbreedte beschikt over een medische vakgroep en vakgroepen van behandelaren. Patiënten en cliënten zijn vertegenwoordigd door cliëntenraden. ORGANOGRAM

10

Raad van Bestuur Vanaf juli 2015 had de stichting een tijdelijke en parttime bestuurder in de persoon van de heer H.P.S. Baks (1955). Hij had de specifieke opdracht om de ontvlechting van het concern tot een goed einde te brengen. Op 1 november heeft de heer Baks zijn werkzaamheden beëindigd. Vanaf de governancewijziging van 15 november bestaat de Raad van Bestuur van Zorgpartners Friesland uit zeven leden. Dit zijn tevens de leden van de Raden van Commissarissen van de BV’s (voor een overzicht: zie hiervoor). De nieuwe Raad van Bestuur bestuurt de stichting, maar is geen bestuurder van de afzonderlijke BV’s. De Raad van Bestuur heeft in 2016 in oude en nieuwe samenstelling in totaal drie keer vergaderd. Vanaf 7 juli 2015 was de zogenoemde ‘groepsraad’ actief. Daarin overleggen de Raad van Bestuur van Zorgpartners Friesland en de directeur-bestuurders van de drie BV’s (zie kader) met elkaar (zie ook ZPF jaarverslag 2015). Bovendien vond besluitvorming door de Raad van Bestuur vanaf juli in deze groepsraad plaats. Overleggen van de groepsraad vonden in 2016 tweewekelijks plaats. Met de governancewijziging per 15 november 2016 is de groepsraad opgeheven en is een bestuurdersoverleg ingesteld. Dit is een overleg tussen de directeuren-bestuurders van de BV’s en vindt maandelijks plaats. Doel is het uitwisselen van informatie en het waar nodig en zinvol afstemmen van beleid. De afspraken zijn vastgelegd in het document ‘Afspraken bestuurders BV’s MCL, Tjongerschans en Noorderbreedte in ZPF-verband’. Ze zijn afgestemd met het Waarborgfonds voor de Zorgsector en de accountant. SAMENSTELLING DIRECTEUR-BESTUURDERS VAN DE DRIE BV’S (31 DECEMBER 2016) MCL De heer C.H. Donkervoort (1962), directeur-bestuurder MCL Nevenfuncties: - Lid bestuur Samenwerkende Topklinische opleidingsZiekenhuizen (STZ) - Docent SIOO-cursus Succesvol besturen van ziekenhuizen - Voorzitter bestuur Stichting Trombosedienst Friesland Noordwest - Voorzitter bestuur stichting Hermes - Voorzitter Raad van Commissarissen SenD BV - Lid van bestuur Huisartsenlaboratorium Tjongerschans De heer P.M. Vink (1967), directeur-bestuurder Tjongerschans Van 01-06-2015 tot 01-03-2016 interim directeur-bestuurder. Per 01-03-2016 directeur-bestuurder Nevenfuncties: - Voorzitter opleidingscommissie Gipsverbandmeester CZO (College Zorgopleidingen) namens de Nederlandse Vereniging van

Ziekenhuizen (NVZ)

- Bestuurslid/penningmeester Huisartsenlaboratorium

Noorderbreedte De heer AA. Bleijenberg (1950), directeur-bestuurder a.i. Noorderbreedte Van 01-09-2015 tot 01-09-2016 Mevrouw S.E. van Opijnen-Zwart (1965), directeur-bestuurder Noorderbreedte Per 01-08-2016 Nevenfuncties: - Lid klachtencommissie voor verzorging, verpleging en gehandicaptenzorg Friesland - Lid bestuur stichting Hermes - Lid Raad van Commissarissen SenD BV - Vice-voorzitter Raad van Toezicht Zuidwester - Lid Raad van Commissarissen Rabobank Amersfoort Eemland - Lid Raad van Commissarissen Winnock (Zorg) BV

11

Vergadering aandeelhouders In 2016 heeft elke BV een aantal vergaderingen van aandeelhouders georganiseerd (mei, juni en oktober). Daarbij was de voorzitter van de Raad van Bestuur van Zorgpartners Friesland (als enige aandeelhouder van de BV’s) aanwezig. Op de agenda’s stonden bijvoorbeeld de vaststelling van de jaarrekeningen en het besluit over de wijziging van de statuten. Statuten en reglementen Stichting Zorgpartners Friesland en de onderdelen Noorderbreedte BV, MCL BV en Tjongerschans BV hebben elk hun eigen statuten. In het kader van de verzelfstandiging van de BV’s zijn deze statuten per 15 november 2016 gewijzigd en zijn per BV reglementen voor de Raad van Commissarissen en voor het Bestuur opgesteld. De statuten en reglementen sluiten aan bij de nieuwe Zorgbrede Governancecode die per 1 januari 2017 van kracht is geworden. Ook beschikt de stichting over de volgende reglementen: - Reglement Auditcommissie

- Reglement Remuneratie- en Benoemingscommissie

- Reglement Commissie Toezicht Kwaliteit van de Zorg (inclusief toezichtskader)

- Klokkenluidersregeling

In 2017 zullen de reglementen worden omgezet naar regelingen per BV die volledig aansluiten bij de eisen van nieuwe Zorgbrede Governacecode. Ook wordt in 2017 de huidige klokkenluidersregeling aangepast aan de landelijke regeling die is toegespitst op de zorgorganisaties. Belangenverstrengeling Op de taken, verantwoordelijkheden en werkzaamheden van commissarissen en bestuurders zijn de Reglementen voor de Raad van Commissarissen en het Bestuur van toepassing die via de website openbaar zijn. Om belangenverstrengeling te voorkomen, zijn duidelijke regels opgenomen in deze reglementen per BV. Een vermoeden van belangenverstrengeling wordt gemeld en het Bestuur of de Raden van Commissarissen besluiten de tegenwoordigheid van het betrokken lid of er sprake is van een belangenverstrengeling. Deze situatie heeft zich in 2016 niet voorgedaan. Beloningsbeleid Per 1 januari 2013 is de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector in werking getreden. De WNT stelt verschillende bezoldigings- en ontslagvergoedingsmaxima vast. Ook verplicht de WNT tot openbaarmaking van afspraken en betalingen die boven de vastgestelde maxima uitgaan. Door een toets op de WNT-regelgeving zorgt ZPF ervoor binnen de regels van de wet te blijven. Daar waar deze overschreden dreigt te worden, wordt actie ondernomen. Het beleid voor de beloning van de bestuurders voldoet aan de WNT, inclusief overgangs- en vertrekregelingen. De hoogte en samenstelling van de bezoldigingen zijn opgenomen in de jaarrekeningen van ZPF en de BV’s. Gedragscode en enquêterecht Noorderbreedte, MCL en Tjongerschans beschikken over een gedragscode voor medewerkers. Het enquêterecht – het recht om onderzoek in te stellen naar de gang van zaken is statutair toegekend aan de cliëntenraden en medische staven van MCL en Tjongerschans. Planning & control Elke BV hanteert een planning- en controlcyclus voor het beheersen, bewaken en verbeteren van beleid, processen en activiteiten gericht op het creëren van maatschappelijke meerwaarde. Deze cyclus is verankerd in de managementsystemen die worden gehanteerd, bijvoorbeeld op het gebied van zorgkwaliteit, (informatie)veiligheid, arbo, financiën, vastgoed en milieu. Startpunt van een cyclus zijn kadernota’s en meerjarige beleidsplannen. Deze plannen worden bijvoorbeeld uitgewerkt in beleidsplannen, activiteitenplannen en werkplannen per centrum, locatie en afdeling. Financiële verantwoording van de plannen krijgt de vorm van (meerjaren)begrotingen, financiële ramingen en de jaarrekening. Evaluatie en bijstelling van de plannen vindt plaats aan de hand van periodieke rapportages, bijvoorbeeld op het gebied van kwaliteit, vastgoed en financiën.

12

Directieverslag

13

Profiel

Ziekenhuis Tjongerschans biedt zijn patiënten op gastvrije wijze moderne, effectieve en efficiënte tweedelijns basiszorg aan. Wij doen dit steeds vaker in samenwerking met onze partners in de regio. Tjongerschans is geaccrediteerd door het Nederlands Instituut voor Accreditatie van Ziekenhuizen (NIAZ).

Tjongerschans is een algemeen ziekenhuis in Heerenveen en verleent ziekenhuiszorg in een verzorgingsgebied van ruim 100.000 inwoners in de regio. Naast het ziekenhuis in Heerenveen is er een polikliniek in Lemmer en een locatie bij het Abe Lenstra Stadion (Sportstad Heerenveen) en in Steenwijk. Het aanbod van specialistische zorg richt zich niet alleen op patiënten uit Friesland, maar ook op patiënten daarbuiten. Daarbij excelleert het ziekenhuis op de speerpunten ‘zorg voor ouderen’, ‘geboortezorg’ en ‘sportgeneeskunde’. Het ziekenhuis beschikte eind 2016 over 238 bedden en telde 1.320 medewerkers. Tjongerschans heeft alle medische basisspecialismen in huis.

LOCATIES IN HEERENVEEN, LEMMER EN STEENWIJK Telefoon (0513) 685 685 www.tjongerschans.nl

Missie en waarden Onze missie luidt: ‘Tjongerschans wil partner zijn bij uw zorgvraag, waar gewenst over de grenzen van het ziekenhuis heen, met professionele, bevlogen medewerkers in een vertrouwde omgeving’. Daarbij vormen de kernwaarden: ‘mensgericht’, ‘bevlogen’ en ‘professioneel verantwoordelijk’ het vertrekpunt van alles wat wordt gedaan in het ziekenhuis. Organisatie De zorg in Tjongerschans is georganiseerd in centra. Elk centrum wordt geleid door een centrummanager en een vakgroepvertegenwoordiger. Het managementteam van het ziekenhuis bestaat uit de directeur-bestuurder, de sectormanagers snijdende vakken en beschouwende vakken, de managers van het Facilitair Bedrijf en HRM, de controller en de bestuurssecretaris. Het Bestuurlijk Overleg bestaat uit: de directeur-bestuurder, de sectormanagers snijdende vakken en beschouwende vakken, de controller, de voorzitter van de medische staf, de voorzitter van de Vereniging Medische Stafleden in Loondienst en de voorzitter en een bestuurslid van het medisch specialistisch bedrijf. Het overleg wordt ondersteund door de bestuurssecretaris. De organisatie heeft één directeur-bestuurder, waardoor er geen sprake is van een verdeling van deze functie over mannen en vrouwen.

Juridische vorm Ziekenhuis Tjongerschans is een BV en maakte in 2016, net zoals de BV's MCL en Noorderbreedte, deel uit van Zorgpartners Friesland. De stichting Zorgpartners Friesland is voor 100% aandeelhouder van de drie BV’s. Elke BV is zelfstandig en heeft een eigen Raad van Commissarissen. DEELNEMINGEN

Tjongerclinics Holding B.V. 100% Tjongerclinics B.V. 100% Apotheek de Tjonger Heerenveen C.V 50% Apotheek de Tjonger B.V. 50% Apotheek de Tjonger beheer B.V. 50% In Stichting recreatievoorzieningen Tjongerschans heeft Tjongerschans B.V. 100% zeggenschap, maar is geen deelneming of dochteronderneming.

14

ORGANOGRAM

15

Omgeving en belanghebbenden De ziekenhuiszorg – de cure – is altijd in beweging. Vanuit een solide uitgangspositie speelt Tjongerschans in op de kansen en bedreiging die zich in onze omgeving voordoen. Dat doen we in goede samenwerking met anderen. In eigen huis en daarbuiten. Wij staan in verbinding en voeren een actieve dialoog met onze interne en externe belanghebbenden.

Schets van onze omgeving Zelfregie Het begrip van gezondheid verschuift meer en meer van ‘een toestand van compleet welbevinden’ (WHO) naar ‘het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven’ (ZonMw). Deze begripsverschuiving illustreert een belangrijke ontwikkeling in ons land: patienten zullen zelf meer en meer de regie nemen als het gaat om hun eigen gezondheid. Een ontwikkeling waar we als ziekenhuis zo goed mogelijk op zullen moeten inspelen. Stelselwijziging De afgelopen jaren is de curesector geconfronteerd met een verandering van het stelsel van overheidsgestuurd, naar marktgedreven. Tjongerschans sluit elk jaar overeenkomsten met zorgverzekeraars over volume en prijs; uiteraard binnen door de overheid gestelde kaders van kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid. Macro gezien is de productiegroei beperkt. Ten opzichte van het in het verleden gehanteerde functiegericht bugetteringssysteem zijn ziekenhuizen vanaf 2015 bovendien verantwoordelijkheid voor honoraria, kapitaallasten en productiebewegingen. De financile mogelijkheden nemen af en de risico’s nemen toe. Om de zorg betaalbaar te houden, zet de overheid tegelijkertijd in op beperking van de (ziekenhuis)zorg tot het strikt noodzakelijke en stimuleert ze ‘zelfzorg’, eventueel met gebruikmaking van een netwerk van familie, buren en kennissen. Daardoor zal specialistische zorg vaker verschuiven naar de eerste lijn of zullen vormen van anderhalvelijnszorg ontstaan. Hierover hebben we ook in 2016 goede afspraken kunnen maken, bijvoorbeeld met huisartsen. Daarnaast blijven, mede gelet op de afgenomen vergoedingen en toegenomen keuzevrijheid, prijs en kwaliteit van zorg van groot belang. Tjongerschans volgt de Wet Normering bezoldiging Topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) voor de beloning van de bestuurders. De specialisten vallen ook onder de WNT, maar hebben geen maximum in het honorarium. Demografische ontwikkelingen Door een aantal zich doorzettende demografische trends (zie kader) zal de vraag naar zorg de komende vijftien jaar zowel kwantitatief als inhoudelijk sterk veranderen. Uitgangspunt van zorg wordt meer en meer dat het zelfstandig kunnen blijven wonen overeind blijft in een omgeving, waar mantelzorg beschikbaar is en waar de eerste lijn primair het medische aanspreekpunt vormt. Een goede verbinding tussen care en cure is hierbij een belangrijke randvoorwaarde. Ook daaraan hebben we in 2016 gewerkt. Een voorbeeld is de samenwerking met Zorggroep Alliade om te komen tot een expertisecentrum voor specialistische ouderenzorg. TREND IN DEMOGRAFIE

• De levensverwachting blijft stijgen • Het aandeel ouderen stijgt tot een kwart van de Nederlandse bevolking in 2030 • Delen van Friesland krijgen te maken met bevolkingskrimp en relatief sterkere vergrijzing. • Dementie als aandoening zal een steeds grotere omvang aannemen (en verdringt longkanker en hartaandoeningen van de

eerste plaats) • Het aantal mensen met een chronische ziekte stijgt.

16

Digitalisering en technologie De voortschrijdende digitalisering kent veel gedaanten: online zorg, apps, personalised health care en digitale innovaties. We staan nog maar aan het begin, maar nu al verandert dit soort ontwikkelingen de zorg drastisch. Daarbij spelen allerlei vragen, bijvoorbeeld hoe we persoonlijke informatie veilig kunnen bewaren en overdragen. Daarnaast raken technologie en informatica steeds meer verweven met dagelijks leven en zorg. Met de inzet van robots vinden diverse experimenten plaats. Digitale middelen worden ingezet om mensen te monitoren. Digitale informatievoorziening wordt ook steeds meer ingezet, evenals ontwikkelingen ten aanzien van digitaal leren en de ontwikkeling van (digitale) netwerken van kennis en kunde. Netwerken De manier waarop mensen zich organiseren verandert ook. Naast netwerken in de fysieke wereld zijn er steeds vaker online netwerken van patiënten en zorgverleners. Ook zorgverleners organiseren zich steeds vaker in netwerken, bijvoorbeeld in een wijk of buurt of op regionale schaal. De schaal en manier waarop we ons met elkaar verbinden, heeft ook invloed op de organisatie van de zorg. Voor ons betekent dat vooral dat onze zorg zich niet beperkt tot de muren van ons ziekenhuis, maar dat we op allerlei plekken – fysiek en virtueel – en in verbinding met anderen de zorg invulling zullen moeten geven. Het aantal strategieën en arrangementen neemt toe.

Verandering zorglandschap Door al deze ontwikkelingen verandert het Friese zorglandschap. In de omgeving van ons ziekenhuis zien we dat ook collega-ziekenhuizen en andere zorginstellingen zich herbezinnen op hun profiel en hun positie in de regio, al dan niet in samenwerking met elkaar. Bij de discussie over de spreiding van zorg spelen veel factoren een rol. Denk aan het vaststellen van minimale volumenormen als voorwaarden voor inkoop door zorgverzekeraars, wijzigingen in financiering en organisatie van zorg en, mede daardoor, verschuiving tussen eerstelijns, tweedelijns en derdelijns zorg. Met het initiatief ‘Friesland Voorop’ nam de Friesland Zorgverzekeraar het voortouw voor plannen tot herinrichting van het Friese zorglandschap. Doel is het inrichten van een zorginfrastructuur waarbij sprake is van interactie met de patiënt gericht op preventie en zelfmanagement, kwaliteits- en veiligheidseisen als uitgangspunt gelden, zorg vanuit het perspectief van en zo dicht mogelijk bij de patiënt wordt geleverd vanuit samenhangende zorgnetwerken en de zorg zo doelmatig mogelijk wordt geleverd. De discussie over het Friese zorglandschap is nog niet afgerond en zal ook in de toekomst doorgaan. In onze beleidsplan ‘Sterk in verbinding’, dat in 2015 verscheen en doorloopt tot 2020, beschrijven we hoe we anticiperen op geschetste ontwikkelingen. Meer daarover in het deel ‘Strategie, beleid en resultaten’. HET FRIESE ZORGLANDSCHAP IN 2020

De zorg in Friesland kan het beste worden ingebed in zorgnetwerken. Deze zijn verankerd in wijk en buurt en bieden via de huisarts desgewenst toegang tot gespecialiseerde zorg. De netwerken, waarin zorgverleners nauw samenwerken, strekken zich uit over drie niveaus: lokaal, regionaal en provinciaal. Zo is iedereen in Friesland verzekerd van passende zorg die goed op elkaar aansluit, van het simpelste gezondheidsadvies tot de meest complexe behandeling. Ook sluit het zorgnetwerk goed aan bij wat de gemeenten doen op het gebied van participatie, welzijn en maatschappelijke ondersteuning.

Uit: Toekomstvisie op de Friese gezondheidszorg in 2020, De Friesland Zorgverzekeraar, 2014.

Samenwerking MCL Belangrijke partner in dat zorglandschap is het MCL, dat ook deel uitmaakt van het concern. In 2016 is een goed fundament gelegd onder de zorginhoudelijke samenwerking tussen beide ziekenhuizen. Daarbij zal het MCL het centrum blijven voor (hoog)complexe en topklinische zorg. Tjongerschans zal zich toeleggen op hoogvolume zorg waarbij acute en complexe zorg door een uitstekende IC en SEH prima bij ons is geborgd. De eerste resultaten van de samenwerking zijn inmiddels zichtbaar. Zorg wordt verplaatst van Leeuwarden naar Heerenveen en andersom. Zo worden Heerenveense OK’s ingezet voor patiënten uit Leeuwarden, maar denk ook aan het verplaatsen van dagbehandeling othopedie van het MCL naar locatie Sportstad.

17

Dialoog met belanghebbenden Tjongerschans voert een actieve dialoog met een groot aantal belanghebbenden. Gezamenlijk nemen we de verantwoordelijkheid voor goede, toegankelijke en betaalbare zorg. Die belangrijkste belanghebbenden zijn: BELANGHEBBENDEN IN BEELD

Belanghebbenden (o.a.) Dialoog (o.a.)

Patiënten Op individueel niveau is er veelvuldig contact tussen specialisten, verpleegkundigen en medewerkers en patiënten en familie. Daarnaast vindt overleg plaats met patiëntenorganisaties. De cliëntenraad is gesprekspartner van de directie van het ziekenhuis. Daarnaast wordt de dialoog gevoerd via bijvoorbeeld social media, de website en voorlichtingsbijeenkomsten over diverse onderwerpen.

(Potentiële) medewerkers Er is op individueel niveau regulier overleg tussen management en medewerkers. Daarnaast is de ondernemingsraad gesprekspartner van de directie. Ook vindt de dialoog plaats via interne kanalen (o.a. bijeenkomsten), training en opleiding. Potentiële medewerkers worden bereikt via arbeidsmarktcommunicatie en het onderwijs.

Medisch specialisten Vrijgevestigde specialisten zijn verenigd in een medisch specialistisch bedrijf (MSB) en een tandheelkundig specialistisch bedrijf (TSB). Daarnaast is er een Vereniging Medische Stafleden in Loondienst (VMSL). Er is een Bestuurlijk Overleg gevormd waarin de voorzitters van de medische staf, het MSB en de VMSL met de directie overleggen over koers en beleid van het ziekenhuis.

Verpleegkundigen Binnen Tjongerschans is een Verpleegkundige Adviesraad (VAR) actief. De VAR adviseert vanuit de verpleegkundige beroepsinhoud aan de directie om de kwaliteit van de zorg te waarborgen en te verbeteren in Tjongerschans. Door deze adviserende rol geeft de VAR de verpleegkundige beroepsgroep een stem in het beleid van de organisatie. De VAR overlegt onder andere met de directeur-bestuurder, de ondernemingsraad en de cliëntenraad.

Huisartsen en verwijzers In het kader van verschuiving van zorg zijn er veelvuldig contacten met verwijzers in de eerstelijn. Tjongerschans onderhoudt met een accountmanager verwijzers en een Transmuraal Medisch Coördinator (tot 1 januari 2017) contacten met zorgpartners buiten het ziekenhuis. Daarnaast zijn er op allerlei momenten en niveaus contacten met verwijzers, bijvoorbeeld via werkgroepen op het gebied van integrale zorg, bijeenkomsten, nascholing, voorlichtingsmateriaal en de website. Noemenswaardig is verder de samenwerking met de Dokterswacht binnen de Spoedeisende Hulp in Heerenveen.

Leveranciers Open en continu overleg tussen inkoopverantwoordelijken en leveranciers.

Collega ziekenhuizen Er vindt structureel overleg plaats met het MCL onder de vlag van Zorgpartners Friesland. In 2016 is hiervoor een bestuurdersoverleg ingesteld. Dit is een overleg tussen de directeuren-bestuurders van Tjongerschans, MCL en Noorderbreedte – allen onderdeel van het concern - en vindt maandelijks plaats. Doel is het uitwisselen van informatie en het waar nodig en zinvol afstemmen van beleid. De afspraken zijn vastgelegd in het document ‘Afspraken bestuurders BV’s MCL, Tjongerschans en Noorderbreedte in ZPF-verband’. Ook vindt periodiek overleg met de andere Friese ziekenhuizen plaats.

Overige zorgpartijen Op allerlei manieren werkt Tjongerschans samen met collega zorgaanbieders zoals Meriant, OuderenPsychiatrieFriesland en GGZ Friesland. Noemenswaardig zijn verder nog de samenwerkingspartners op het gebied van sport, zoals sc Heerenveen, geboortezorg (Verloskundig SamenwerkingsVerband) en diverse partners op het terrein van ouderenzorg.

Onderwijsinstellingen Contacten met onderwijsinstellingen lopen vooral via de afdeling Opleidingen.

(Zorg)verzekeraars De Friesland Zorgverzekeraar heeft een dominante positie in Friesland. Er zijn op verschillende momenten contacten met de verzekeraar, bijvoorbeeld als voorbereiding op contractbesprekingen en in het overleg over de herinrichting van het Friese Zorglandschap.

IGZ De kwaliteit van zorg wordt jaarlijks beoordeeld door de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ). Er vindt dan een gesprek plaats tussen het ziekenhuis en de Inspectie. Het meest recente rapport is in te zien via het Kwaliteitsvenster van de NVZ.

Media Er zijn goede contacten met lokale, regionale en landelijke media. Er worden regelmatig persberichten verstuurd.

Inwoners van Friesland en regio Het ‘algemene publiek’ maakt op allerlei manieren kennis met het ziekenhuis. Bijvoorbeeld via nieuwsberichten in regionale media, via de website en via bijeenkomsten die het ziekenhuis organiseert.

18

Strategie, beleid en resultaten Verbinding. Dat is een belangrijk fundament onder de strategie die Tjongerschans heeft geformuleerd als antwoord op de hiervoor geschetste ontwikkelingen. In het Friese zorglandschap van vandaag en morgen zijn netwerken op en tussen lokaal, regionaal en provinciaal niveau van groter belang dan ooit. Alleen in samenhang met anderen kunnen we goede, bereikbare en betaalbare zorg blijven bieden. Strategie en beleid In 2015 verscheen het beleidsplan ‘Sterk in verbinding’ met daarin de strategie tot 2020. Ook in 2016 vormde de hierin geformuleerde strategie het fundament onder ons beleid. Belangrijke pijlers zijn sportgeneeskunde, moeder- en kindzorg en geriatrie, aangevuld met zogenoemde ‘centers of excellence’ als orthopedie, het slaapwaakcentrum en de maag-, darm- en leverziekten (MDL). Verder zal stevig worden ingezet op samenwerking in de keten, onder andere op het gebied van huisartsenzorg, geriatrie, geboortezorg en oncologische revalidatie. Doel: goede en efficiënte zorg voor iedereen die dat nodig heeft. Als aanvulling op deze beleidsvoornemens, bood de Kaderbrief 2016 de financiële kaders voor het opstellen van de plannen en begrotingen van de verschillende centra en afdelingen. In dit jaarverslag rapporteren we over de volgende resultaten van beleid:

Geboortezorg Zoals aangegeven is geboortezorg één van de speerpunten in de strategie van Tjongerschans. In het ziekenhuis is veel aandacht voor vrouw, moeder en kind. Binnen het Centrum voor Vrouw, Moeder en Kind wordt gewerkt volgens het principe van gezinsgerichte zorg (‘family care concept’) dat in 2016 is doorontwikkeld. Moeder, kind en vader of partner horen bij elkaar, dit bevordert een veilige hechting. En hier streeft men ook naar, als de baby en/of moeder intensieve zorg nodig heeft. Ziekenhuis Tjongerschans participeert in het Verloskundig Samenwerkingsverband Heerenveen. Daarin werken verloskundigen van de thuispraktijken rondom het ziekenhuis, de medewerkers in het ziekenhuis (klinisch verloskundigen, gespecialiseerde verpleegkundigen, gynaecologen, kinderartsen) en de kraamzorg samen om de beste zorg voor moeder, partner en hun kind te organiseren. PREVOS-PROJECT Steeds meer zorg verschuift van het ziekenhuis naar thuis. Een voorbeeld is het PreVOS-project waarbij een pasgeborene thuis sondevoeding krijgt van zijn of haar ouders. PreVos staat voor ‘prematuren vervroegd ontslag met sondevoeding thuis’. Ouders krijgen de mogelijkheid om in het ziekenhuis te leren hoe zij hun kindje sondevoeding kunnen geven. Volgens een vast stappenplan doorlopen zij een traject, waarbij zij steeds meer zorg van de kinderverpleegkundigen kunnen overnemen. Wanneer zij helemaal vertrouwd zijn met het geven van sondevoeding, mogen zij dat ook thuis in de praktijk brengen.

Patiëntenportaal Sinds geruime tijd kunnen patiënten inloggen in het patiën MijnTjongerschans van ziekenhuis Tjongerschans. Patiënten kunnen hier informatie uit hun medisch dossier bekijken, afspraken plannen, kijken welke aankomende afspraken er staan gepland heeft en welke digipoli’s er voor de patiënt klaarstaan. Maar ook uitslagen van laboratoriumonderzoeken en verwijsbrieven staan in het patiëntenportaal. In 2016 is dit portaal doorontwikkeld en zijn er meerdere digipoli’s gelanceerd. Ook in 2017 worden er digipoli’s ontwikkeld en beschikbaar gesteld. Geriatrie Geriatrie is al langere tijd een speerpunt in de strategie van Tjongerschans. Er wordt goed samengewerkt met huisartsen, verpleeghuizen en thuiszorgorganisaties in de regio. Ook beschikt het ziekenhuis over een polikliniek geriatrie en een geriatrische verpleegafdeling. De vakgroep bestaat op dit moment uit vijf geriaters. Zij worden ondersteund door verpleegkundigen, fysiotherapeuten, diëtisten en andere disciplines. Om de deskundigheid over kwetsbare ouderen op verpleegafdelingen te vergroten zijn zogenoemde ‘aandachtsvelders ouderenzorg’ aangesteld en opgeleid. Daarnaast zijn in 2016 alle polimedewerkers en vrijwilligers op dit thema geschoold. Ook de continuïteit van zorg van deze groep patiënten heeft in 2016 aandacht gekregen. Werkgroepen hebben zich gebogen over de informatieoverdracht

19

bij ontslag door de medisch specialist en de mogelijkheden voor een ‘warme overdracht’ van ziekenhuis naar de thuissituatie (Transmurale Zorgbrug). Ook is in 2016 de samenwerking met het Antonius Ziekenhuis in Sneek na een verzoek daartoe vanuit Sneek opgezet. Expertisecentrum voor ouderen Om de zorg voor kwetsbare ouderen nog beter te kunnen vormgeven, zijn Tjongerschans, OuderenPsychiatrieFriesland en Meriant (partners binnen Zorggroep Alliade) in 2016 een samenwerking aangegaan. Doel is het realiseren van een nieuw expertisecentrum voor ouderenzorg op de locatie van het ziekenhuis. Dit centrum biedt in de toekomst klinische, poliklinische, ambulante en anderhalvelijnszorg aan. Vanaf 2016 verzorgt OuderenPsychiatrieFriesland ook de ziekenhuispsychiatrie in Tjongerschans. Specialisten kunnen hun (poli)klinische patiënten op deze manier snel intern doorverwijzen naar een psychiatrisch verpleegkundige en psychiater. Daarnaast wordt ook de samenwerking met andere zorgpartners uitgebreid. VEILIG VOEDSEL In januari won Tjongerschans twee awards van VeiligVoedsel.nl, namelijk die van ‘beste restaurant’ en ‘beste ziekenhuis’. Een bevestiging van de gastvrijheid en servicegerichtheid van onze hotelservice assistenten (HSA) van Tjongerschans.

ProActive Nursing Onder andere door de toename van het aantal ouderen en de afname van de ligduur, neemt de complexiteit van de ziekenhuiszorg toe. Met name het onderkennen van de klinische urgentie en de communicatie over patiënten tussen hulpverleners vraagt aandacht. Daarom zijn we in 2016 gestart met het invoeren van ProActive Nursing. ProActive Nursing wil zeggen dat een verpleegkundige goed onderbouwd moet kunnen anticiperen en meedenken binnen het zorgproces. Er worden trainingen verzorgd door de VUmc Academie gericht op het systematisch verwoorden, analyseren en oplossen van zorgproblemen. Doel is interne trainers op te leiden die de methode vervolgens via het train-de-trainer-principe verder brengen. In januari 2016 is het rapport ‘Toekomstbestendige beroepen in de verpleging en verzorging’ gepresenteerd. Daarin staat beschreven wat dit vraagt aan kennis en vaardigheden van verzorgenden en van mbo- en hbo-verpleegkundigen. Dit zal in 2017 binnen Tjongerschans leiden tot een ‘herijking’ van verpleegkundige niveaus per afdeling/centrum. Om het onderwijs en de praktijk goed op elkaar te laten aansluiten werkt Tjongerschans samen met het Friesland College aan een praktijkroute voor MBO-studenten. In de praktijkroute zijn studenten fulltime in de praktijk en leren op die plek en op dat moment. De praktijkroute speelt een belangrijke rol bij het opleiden van professionals van de toekomst. Kwaliteit en veiligheid Qmentum is het nieuwe accreditatieprogramma van het NIAZ, het Nederlands Instituut voor Accreditatie in de Zorg. In september 2016 heeft een audit volgens deze nieuwe norm plaatsgevonden. In vier dagen tijd zijn 100 medewerkers op 35 afdeling gesproken. Op basis van het auditrapport heeft de NIAZ-accreditatiecommissie op 28 oktober 2016 besloten om de instellingsbrede accreditatie van ziekenhuis Tjongerschans te continueren. Er wordt voldaan aan de gestelde voorwaarden: er is blijk gegeven van een op verbetering gerichte cultuur, het kwaliteitssyteem is in voldoende mate ontwikkeld en alle redelijke waarborgen zijn gerealiseerd voor de veiligheid van patiënt, medewerker, bezoeker en omgeving. Op 14 november was de officiële uitreiking van het certificaat door de directeur van het NIAZ. In 2016 heeft de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) geen onverwachte bezoeken gebracht. Het reguliere jaargesprek is op verzoek van de IGZ verplaatst naar 2017. Wel is er met de Inspectie gesproken over een calamiteit met een maagsonde en een aantal verbeterpunten op het gebied van legionellabeleid. Eind 2015 zijn 16 medewerkers (zes verpleegkundigen, twee medisch specialisten en acht beleidsmedewerkers) opgeleid tracers te kunnen uitvoeren. In 2016 is de groep uitgebreid met nog eens 8 medewerkers. Tijdens een tracer staat een patiënt (bijvoorbeeld de CVA-patiënt op de stroke-unit), apparaat, hulpmiddel of proces (bijvoorbeeld het inwerken van een nieuwe medewerker) centraal. De auditoren, betrokken zorgverleners en leidinggevenden zijn positief over deze nieuwe manier van auditen. De rapportages van deze tracers zijn teruggekoppeld aan de betrokken centrummanager en/of teamleider. Daarnaast zijn verbeterpunten meegenomen in het voorbereidingstraject voor de NIAZ-accreditatie. In 2016 zijn 15 tracers uitgevoerd.

20

Daarnaast is er één afdelingsaudit uitgevoerd. De rapportage naar aanleiding van een afdelingsaudit of een tracer wordt opgeleverd aan de betrokken centrummanager(s) of afdelingshoofd(en). Van de 16 uitgevoerde interne audits (tracers en afdelingsaudits) zijn er 13 besproken en de verbetermaatregelen zijn geregistreerd in iTask. De vakgroepen farmacie, dermatologie, KNO, longziekten, Anesthesie pijn en IC hebben in 2016 meegedaan aan het evaluatiesysteem voor het functioneren van specialisten (IFMS). Vanaf 2017 zal de begeleiding van de IFMS-gesprekken met enige regelmaat door een interne begeleider en een vaste externe begeleider gedaan worden (in plaats van door twee interne begeleiders). Alle vakgroepen zullen in de komende jaren een gesprek met de externe begeleider voeren. Binnen Tjongerschans worden diverse veiligheidsrondes gelopen. Dit kan als onderdeel van een interne audit of als losstaande reguliere veiligheidsronde op een afdeling. Tijdens de veiligheidsronde is onder andere aandacht voor infectiepreventie, status van medische apparatuur en schoonmaak. Ook in 2016 is een aantal veiligheidsrondes gelopen. Verbeteringen die nodig zijn, worden opgepakt. Om de veiligheidscultuur in het ziekenhuis verder te vergroten, zijn in 2016 op een aantal poliklinieken en verpleegafdelingen veiligheidsavonden georganiseerd. Het gesprek ging over onder andere de aanspreekcultuur, het melden van incidenten en samenwerking. Dit heeft geleid tot concrete actiepunten. In een patiëntveilige omgeving worden incidenten gemeld en op basis van de meldingen worden verbeteringen ingezet. In 2016 zijn in totaal 1893 incidenten gemeld, 1623 VIM-meldingen en 252 medicatiemeldingen. Er is sprake van een lichte stijging ten opzichte van 2014 (1776) en 2015 (1805). Hieruit blijkt dat de meldingsbereidheid nog steeds goed is en dat past bij een gezonde meldcultuur. Vanaf 2016 stimuleert de ziekenhuisbrede VIM-commissie het analyseren van meldingen. In totaal zijn in er in 2016 22 analyses uitgevoerd. In 2015 was dit aantal 12 en in 2014 26. Hieruit kan worden geconcludeerd dat het analyseren van meldingen continu aandacht vraagt. In 2017 organiseert de afdeling Kwaliteit daarom een aantal scholingsmomenten waar het analyseren van meldingen aan de orde komt. Er wordt meer gebruik gemaakt van de verbetermaatregelmodule om verbeterpunten naar aanleiding van één of meer meldingen te registeren. Er zijn inmiddels meer dan 40 verbeterpunten geregistreerd. In 2016 zijn intern 36 cases aangemeld als mogelijke calamiteit. Van alle meldingen is een beoordeling gedaan of er sprake is van een calamiteit volgens de definitie van de WKKGZ. Bij 8 meldingen was sprake van een calamiteit en is onderzoek gedaan volgens de calamiteitenprocedure. Daarnaast is 2 keer onderzoek gedaan op verzoek van de IGZ en Meriant. Bij deze onderzoeken bleek geen sprake van een calamiteit. De verbeterpunten vanuit de calamiteiten zijn opgenomen in de verbetermaatregelmodule. Een aantal keer is de communicatie tussen verschillende vakgroepen als oorzaak voor een calamiteit genoemd. Daarom zal elke vakgroep in 2017 met 2 andere vakgroepen een spiegelgesprek houdt. In een spiegelgesprek bespreken vakgroepvertegenwoordigers op basis van een vast format de samenwerking tussen de vakgroepen. In 2018 worden deze spiegelgesprekken geëvalueerd.

In 2016 zijn 413 klachten geregistreerd. Dit zijn er 20% meer dan het jaar daarvoor. De klachten zijn niet zwaarder of ernstiger. Kennelijk is de drempel om een klacht in te dienen verlaagd. Bovendien is er sprake van een landelijke trend. Van het totaal aantal meldingen zijn er 168 behandeld door de ombudsfunctionaris. De andere klachten zijn door de leidinggevende van de betreffende afdeling of polikliniek opgepakt. Het grootste deel van de klachten betreft klachten over communicatie, organisatie en behandeling. Twee klachten zijn aan de interne klachtencommissie doorgespeeld. Daarnaast zijn vijf claims gemeld bij Centramed, één meer dan in 2015. Naast klachten en claims, zijn 497 complimenten ingediend (cijfers vanaf maart 2016). ROOKVRIJ ZWANGER Op donderdag 11 februari organiseerde Tjongerschans het symposium: ‘rookvrij zwanger.’ Dit symposium was voor verloskundigen, gynaecologen en kraamverzorgenden. De deelnemers maakten samen een plan om betere zorg te verlenen aan vrouwen die zwanger zijn (of willen worden) en moeite hebben met het stoppen. Het symposium sluit aan bij de campagne ‘rookvrij opgroeien start in de buik’ van Martin van Rijn, staatssecretaris van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

21

De Hospital Standardized Mortality Ratio (HSMR) zet de werkelijke sterfte in een ziekenhuis af tegen de sterfte die op basis van de patiëntkenmerken werd verwacht. Het is daarmee een indicator voor potentieel vermijdbare sterfte. Ziekenhuizen zijn verplicht deze cijfers openbaar te maken. De definitieve HSMR over 2015 is 73, met een betrouwbaarheidsinterval van 63 - 83 en is significant lager dan het landelijke gemiddelde. De HSMR over 2016 laat eenzelfde beeld zien. Tot met september is de voorlopige HSMR 66. De Onverwacht Lange Opnameduur (OLO) tot en met september is 13,1% (voorlopig cijfer). Met een betrouwbaarheidsinterval van 12,1 - 14,0% is dit significant lager dan het landelijk gemiddelde van 15,3%. Dat alle inspanningen op het gebied van kwaliteit en patiëntveiligheid resultaat opleveren, bewijst de plaats van het ziekenhuis in de ranglijst van de AD Ziekenhuis Top 100: plek 4. Ook in 2015 werd plaats 4 behaald. Tjongerschans scoort goed op veel van de 38 elementen waarop ziekenhuizen beoordeeld worden, waaronder twee belangrijke punten van de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Dat zijn de zorg voor kwetsbare oudere patiënten en de controle op medicijngebruik. Zo is bij veel operaties een geriater betrokken en is de controle op een delirium bij ouderen op orde. In 2016 heeft het ziekenhuis twee kwaliteitscertificaten van Het Oogzorgnetwerk ontvangen voor de behandeling van cataract (staar) en macula-degeneratie (achteruitgang van het gezichtsvermogen). De afdeling Oogheelkunde ontving de certificaten omdat het hoog scoort op het gebied van kwaliteit en veiligheid. Voorafgaand aan de certificering hebben zorgprofessionals uit andere ziekenhuizen, die dagelijks zijn betrokken bij de zorg en behandeling van oogheelkundige patiënten, de afdeling bezocht. Daarnaast zijn ook andere keurmerken behaald of verlengd, zoals het vinkje voor goede en veilige prostaatkankerzorg van de ProstaatKankerStichting, het keurmerk van de Hart&Vaatgroep, het roze lintje van de Borstkanker-vereniging Nederland en het groene vinkje voor goede stomazorg van de Nederlandse Stomavereniging. Voor een volledige overzicht van alle keurmerken, verwijzen wij naar het overzicht aan het eind van dit verslag. Patiënttevredenheid Tjongerschans heeft in het voorjaar van 2016 voor de tweede keer meegedaan aan de meting van de Consumer Quality Index (CQI). Bij dit onderzoek krijgen patiënten een vragenlijst met het verzoek die in te vullen. De poliklinische vragenlijst is door 1.573 patiënten ingevuld en de vragenlijst ziekenhuisopname door 714 patiënten. De tevredenheid van patiënten wordt vaak uitgedrukt in de zogenoemde ‘Net Promotor Score’ (NPS). Daarmee wordt de waarschijnlijkheid uitgedrukt dat het ziekenhuis wordt aanbevolen aan vrienden of familie. De patiënten van de polikliniek geven een gemiddeld rapportcijfer van 8,37. 45,6% beveelt een behandeling op de polikliniek van Tjongerschans aan bij vrienden en familie (tegen 44,5% in 2015). In de benchmark met algemene en topklinische ziekenhuizen scoort Tjongerschans op alle onderdelen boven het gemiddelde. Op de onderdelen bejegening en behandeling door de arts, communicatie door de arts, bereikbaarheid en samenwerking scoort Tjongerschans zelfs het hoogst. Op de polikliniek zijn patiënten minder tevreden over de wachttijd op de poli, de mate van inspraak en het informatie geven over medicatie. De klinische patiënten geven een gemiddeld rapportcijfer van 8,51 voor de afdeling en 8,42 voor het hele ziekenhuis. 48,2% beveelt Tjongerschans bij vrienden of familie aan (tegen 46,7% in 2015). Op het onderdeel informatie bij ontslag na scoort Tjongerschans op alle onderdelen boven het gemiddelde van de benchmark. Ook op de onderdelen ‘ontvangst op de afdeling’ en ‘samenwerking’ scoort Tjongerschans hoger dan de andere ziekenhuizen. Klinische patiënten zijn minder tevreden over de inhoud van het ontslaggesprek, de mate van eigen inbreng, de communicatie rondom medicatie en de informatie bij ontslag. De resultaten zijn in augustus beschikbaar gekomen. De intern begeleiders (continue verbeteren) hebben de resultaten besproken met de centrummanagers en vakgroepvertegenwoordigers. Op basis daarvan zijn waar nodig verbetermaatregelen genomen. Zo zal op de verpleegafdeling cardiologie in 2017 een focusgroep worden georganiseerd om het opnamegesprek te evalueren. Daarnaast doet een aantal HBO-V stagiaires een afstudeeronderzoek over de informatie die aan patiënten wordt gegeven over hun eigen rol in de

22

patiëntveiligheid als onderdeel van het opnamegesprek. Tot slot is de informatie die bij ontslag wordt aangeboden op meerdere onderdelen aangepast. Vanaf 1 januari 2016 is Tjongerschans gestart met de implementatie van ZorgkaartNederland van de Patiëntenfederatie Nederland op zowel de poliklinieken als de verpleegafdelingen. Gemiddeld 95% van de bezoekers van ZorgkaartNederland beveelt Tjongerschans aan. Het gemiddelde cijfer over 2016 is: 8,7. Van de 232 waarderingen is er veertien keer een gemiddeld cijfer lager dan een 6 gegeven. Het betrof twee keer een waardering van de zorgaanbieder en twaalf keer een zorgverlener. Bij alle veertien waarderingen is het verzoek gedaan contact op te nemen met de ombudsfunctionaris. Hier is in drie van de dertien gevallen gehoor aan gegeven. Medische apparatuur, hulpmiddelen en verbruiksartikelen zijn niet meer weg te denken uit de moderne zorg. Maar hoe zorg je ervoor dat medewerkers er deskundig en veilig mee kunnen werken? In 2016 is de tweede versie van het convenant Veilige toepassing van Medische Technologie in de medisch specialistische zorg gepubliceerd. Binnen de Stuurgroep Medische Technologie zijn de wijzigingen ten opzichte van de eerste versie beoordeeld en de implicaties voor de organisatie vastgesteld. De wijzigingen zijn verwerkt in een actieplan en worden op regelmatige basis geëvalueerd door de Stuurgroep. De aanvraagprocedure van nieuw medisch beleid en medische apparatuur zal worden geoptimaliseerd, waarbij onderzocht zal worden of het proces eenduidiger en eenvoudiger kan. Ook zullen e-modules worden ontwikkeld in het Fries leerplein voor hoog-risico apparaten. In samenwerking met de aandachtsvelders medische technologie en de afdeling Opleidingen hebben twee bijeenkomsten plaatsgevonden in juli en november 2016 om criteria en inhoud te genereren voor het ontwikkelen van e-modules. Beste werkgever In 2016 is door Effectory een onderzoek verricht naar werktevredenheid en –beleving. De respons op het onderzoek ligt met 70,4% boven het gemiddelde van de branche (58,4%). 43,3% van de medewerkers zegt zich bevlogen en betrokken te voelen (tegen 38,2% voor de branche). De Beste Werkgevers Score van Tjongerschans ligt met een 7,3 boven het branchegemiddelde van 6,8. Op alle onderliggende indicatoren scoort Tjongerschans beter dan de vorige meting en de benchmark. Elk jaar presenteert Effectory, in samenwerking met Intermediair, een lijst met de 100 Beste Werkgevers in Nederland. Tjongerschans werd daarbij op basis van dit onderzoek genomineerd voor de titel ‘Beste Werkgever’ in de categorie non-profit: meer dan 1.000 medewerkers. Uiteindelijk behaalde Tjongerschans plaats 11. Bovendien was Tjongerschans een van de vier winnaars van de Vernet Health Ranking 2016. Dit is de jaarlijkse ranglijst van kennisnetwerk en onderzoeksbureau Vernet in Amsterdam van de verzuimprestaties onder zorginstellingen die het best scoren op inzetbaarheid van medewerkers. Met een rapportcijfer geeft Vernet weer hoe organisaties in de zorgsector presteren op het gebied van verzuim en inzetbaarheid. De berekening is gebaseerd op een aantal indicatoren, zoals het verzuimpercentage, de duur van het verzuim en de verzuimkosten per medewerker. CONTINU VERBETEREN Na het invoeren van het programma Productive Ward op de klinische afdelingen, heeft Tjongerschans ervoor gekozen om ‘Continu Verbeteren’ in de gehele organisatie toe te passen. Met dit programma worden verbeteringen systematisch ingevoerd, geborgd en verbeterd. Medewerkers leveren zelf een actieve bijdrage aan het continu verbeteren van de eigen werkprocessen. De processen worden in kaart gebracht en afdelingen gaan aan de slag met verbeterpunten.

23

Verschuiving van zorg In 2016 is samen met ketenpartners gewerkt aan het regioplan integrale zorg. In lijn met het Regioplan is ook in 2016 in verschillende werkgroepen met huisartsen gesproken over het verder vormgeven van vormen van integrale zorg (substitutie en anderhalvelijnszorg). De verhouding en samenwerking met huisartsen is goed. Dit gebeurt vanuit een gezamenlijke visie op kwaliteit van zorg met samenwerking en kennisdeling als belangrijke pijlers. Hierover vindt bovendien overleg plaats met de regionale afdeling van de huisartsenvereniging en met de afvaardiging vanuit de landelijke huisartsenvereniging die over integrale zorg gaat. Op het terrein van het voormalige Vegelinshof in Joure gaat Zorggroep Hof en Hiem een anderhalvelijnscentrum ontwikkelen. Daarnaast komen er appartementen voor wonen en (verpleeghuis)zorg, onder meer voor ouderen met dementie. Hiervoor werkt Hof en Hiem samen met een groot aantal zorgpartijen, waaronder Tjongerschans. Het wordt een centrum waar verschillende zorgpartners niet alleen een gebouw delen, maar waar zij ook met elkaar samenwerken. Zo zullen specialisten van het ziekenhuis samen met de huisartsen spreekuur houden in Joure. In het centrum zullen ziekenhuis en huisartsen ook beschikken over huisartsenbedden voor kortdurende opnames. Naast huisartsen, ziekenhuis en apotheek komen er in het centrum ook een fysiotherapeut, en cesartherapeut, een diëtist en de thuiszorg. Het anderhalvelijnscentrum biedt voor Tjongerschans mogelijkheden om sterker in verbinding te komen met de eerste lijn aan de randen van het adherentiegebied. Het biedt kansen om innovatieve zorgconcepten te ontwikkelen waarbij ‘de patiënt centraal’, ‘integrale zorg’ en ‘zorg dichtbij’ kernwoorden zijn. In 2016 kwam de financiering voor het nieuwe centrum rond. Als alles volgens planning verloopt kan het centrum in 2018 in gebruik worden genomen. Een andere ontwikkeling is het realiseren van een gedeeld anderhalvelijns dossier. In 2016 zijn gesprekken hierover gestart. Sportgeneeskunde Sportstad Heerenveen is één van de drie Centra voor Topsport en Onderwijs (CTO) in Nederland. Drijvende kracht achter deze centra is NOC/NSF. Ook voor Tjongerschans is sportgeneeskunde een speerpunt. In het Sportmedisch Expertisecentrum in Heerenveen komt alle kennis en ervaring op het gebied van sportgeneeskunde bij elkaar. In dit centrum werkt Tjongerschans samen met de eerstelijns sportgeneeskunde (Sportgeneeskunde Friesland). Sportartsen begeleiden topsporters, vooral schaatsers en voetballers, maar ook recreatieve sportbeoefenaars kunnen worden verwezen naar het centrum. UITBREIDING SAMENWERKING SC HEERENVEEN In 2016 is Tjongerschans lid geworden van het maatschappelijke platform ‘één Heerenveen’. Doel van het platform van sc Heerenveen is kwetsbare groepen in de regio te ondersteunen en kennis te delen op het gebied van zorg. sc Heerenveen en Tjongerschans werken al vele jaren samen in de medische ondersteuning van de spelers. Nu wordt de samenwerking tussen de organisaties uitgebreid op maatschappelijk gebied. Zo is er op de kinderafdeling een volledige ingerichte sc Heerenveen-kamer. Daarnaast is er in het ziekenhuis een multifunctionele Abe Lenstra ruimte ingericht waar alle wedstrijden van sc Heerenveen live worden uitgezonden voor patiënten. Focuskliniek orthopedie Onder het motto ‘mobiel zijn én blijven’ ontwikkelt Tjongerschans een focuskliniek voor orthopedie. Dit centrum voor mobiliteit, sport en preventie is vanaf 1 januari 2016 gehuisvest op de locatie Sportstad. In het centrum ligt de focus op diagnostiek en dagbehandeling op het gebied van orthopedie en sportgeneeskunde. Doel is hulp bieden aan patiënten met pijnlijke knieën, heupen en schouders. Eind 2016 zijn de eerste patiënten hier behandeld. In 2017 zal verder worden gewerkt aan het ontwikkelen van poliklinische en diagnostische faciliteiten en zal de samenwerking met orthopedie van het MCL worden geïntensiveerd. Slaapwaakcentrum Heerenveen In 2016 is gestart met de ontwikkeling van een multidisciplinair slaapwaakcentrum voor patiënten met ernstige slaapstoornissen. Hier werken KNO, neurologie, longgeneeskunde en kaakchirurgie samen aan een goede diagnose en behandeling. Het centrum, een samenwerking met slaapcentrum Sein in Zwolle en de Maatschap Friese Longartsen, zal in 2017 worden uitgebouwd.

24

Risico’s In een tijdsgewricht waarin veel aan verandering onderhevig is, moet Tjongerschans haar doelen zien te realiseren. Naast deze veranderingen nemen kwaliteitseisen toe, is de druk op productiviteit, efficiency en omzet hoog en is de algemene economische situatie weliswaar gering beter maar doordat het herstel broos is, is macrobeleid nog steeds gericht op kostenbeheersing. De druk op het aantoonbaar leveren van kwaliteit neemt toe en profileringsdiscussies in de regio voeren de boventoon in onze netwerken. Vanuit deze veranderingen heeft Tjongerschans een aantal belangrijke risico’s gedefinieerd. Risico’s in kaart gebracht Als systeem van integraal risicomanagement (IRM) hanteert Tjongerschans de module iRisk In deze module worden risico’s en beheersmaatregelen samengebracht. Tevens worden deze door een voortgangsbewakingssysteem periodiek op voortgang bewaakt en wordt gerapporteerd over de status. In 2016 zijn alle 54 risico’s uitgewerkt met behulp van de bow-tie methode in iRisk. De domeinhouders zijn volgens planning 2 keer bijeengekomen voor het bespreken van de risico’s en de voortgang. De risico’s zijn:

Domein Risico Risicoscore Doel risicoscore

Beheersing (o.a.)

Financiële zekerheid

Fraude Laag risico Laag risico - Meerjarenbegroting gebaseerd op risicoprofielen die periodiek worden bijgesteld.

- PRI’s uitvoeren. - Goede relatie zorgverzekeraar en

verwijzers. - De auditcommissie van de Raad van

Commissarissen besteedt jaarlijks samen met management en de accountant aandacht aan de belangrijkste financiële risico's.

Niet in continuiteit opereren binnen financiele kaders

Matig risico Laag risico

Niet voldoen aan afspraken met de zorgverzekeraar

Matig risico Laag risico

Niet voldoen aan bancaire voorwaarden

Laag risico Laag risico

Onvoldoende liquiditeit Matig risico Matig risico

Onvoldoende omzet Matig risico Laag risico

Onvoldoende solvabiliteit (<25%) Matig risico Laag risico

Gebouw en techniek

Brand Laag risico Laag risico - (Brand)oefeningen - Hygiëneprotocollen - Noodvoorzieningen Disfunctie installatie Matig risico Laag risico

Legionella Laag risico Laag risico

Onrechtmatige toegang Matig risico Laag risico

Uitval nutsvoorziening Laag risico Laag risico

Governance

Discontinuïteit samenwerking samenwerkingspartners

Matig risico Laag risico - Goede informatievoorziening bestuurder en RvC.

- Toezicht op niveau BV. - Planning&control; heldere

besluitvorming. - Regelmatig overleg met

stakeholders. - Statuten en reglementen

Kwaliteitsvermindering zorg door verplaatsingen zorg

Hoog risico Matig risico

Niet gewenste verandering van strategische doelstellingen

Matig risico Leeg

Niet voldoen aan wet- en regelgeving Laag risico Laag risico

Onvoldoende kwalitatief leiderschap Hoog risico Matig risico

Suboptimale besluitvorming Matig risico Leeg

Verstoorde verhoudingen binnen besturingsstructuur als gevolg van integrale tarieven

Matig risico Laag risico

ICT

Fysieke schade aan de MER en SER ruimtes

Matig risico Matig risico - Adequate hardware - Upgrade automatiseringssysteem

H!X

Uitval netwerk en telefonie Matig risico Matig risico

Uitval van storage en servercomponenten

Matig risico Matig risico

25

Domein Risico Risicoscore Doel risicoscore

Beheersing (o.a.)

Uitval ZIS/EPD (korter dan 4 uur) Laag risico Laag risico

Imago en reputatie

Imagoschade door externe berichtgeving

Matig risico Laag risico - Communicatiebeleid gericht op juiste framing organisatie.

- Crisiscommunicatieplan. - Omgevingsanalyse. - Goede relatie met stakeholders en

media.

Imagoschade door interne oorzaken Matig risico Laag risico

Informatieveiligheid

Gegevensclassificatie is niet op orde Hoog risico Laag risico - Tjongerschans voldoet aan de norm NEN 7510. Ook is er een Information Security Management System (ISMS). Dit systeem maakt het mogelijk overzicht te houden over de stand van de informatiebeveiliging, melding van incidenten en ingezette acties.

- Functionaris gegevensbescherming -

Onrechtmatige toegang tot data: extern datalek

Matig risico Matig risico

Onrechtmatige toegang tot data: intern datalek

Matig risico Laag risico

Medewerkers

Ongezonde cultuur Matig risico Matig risico - Meting en opvolging ziekteverzuim. Gericht op duurzame inzetbaarheid.

- Loopbaanontwikkeling. - Strategisch opleidingsplan. - Medewerkersonderzoek. - Goed werkgeverschap.

Onvoldoende consistentie in uitvoering visie en beleid

Laag risico Laag risico

Onvoldoende deskundigheid Matig risico Laag risico

Onwenselijk verloop (kwalitatief en kwantitatief)

Matig risico Matig risico

Verzuim (>3,5%) Hoog risico Matig risico

Medische technologie

Geen of onvolledige scholing medische technologie

Hoog risico Laag risico - Uitvoering Convenant Medische Technologie

Niet alle benodigde PRI's uitgevoerd Matig risico Laag risico

Niet tijdig preventief onderhoud medische technologie

Laag risico Laag risico

Onjuist gebruik medische technologie Matig risico Laag risico

Onjuist preventief en correctief onderhoud medische technologie

Laag risico Laag risico

Onjuiste aanschaf nieuwe medische technologie

Laag risico Laag risico

Onjuiste afvoer medische technologie Laag risico Laag risico

Onjuiste implementatie medische software

Laag risico Laag risico

Patiëntveiligheid

Adverse events Leeg Leeg - Diverse audits – zoals NIAZ – borgen de kwaliteit van zorg en dienstverlening aan de hand van (landelijke) normen.

- Meting van patiënttevredenheid (CQi).

- Registratie en opvolging klachten en incidenten.

- Lopen van veiligheidsrondes en tracers.

- Uitvoering IFMS. - Oprichting commissie

dossiervoering. - Kwaliteitsrapportages worden

besproken en acties worden ingezet en gemonitord.

- De kwaliteitsrisico’s worden besproken in de Commissie Toezicht Kwaliteit van de Zorg van de Raad van Commissarissen. Dit gebeurt

Delier Hoog risico Matig risico

Infecties/ uitbraak Matig risico Matig risico

Medicatiefouten Matig risico Laag risico

Niet adequate eiwitintake bij ondervoeding

Matig risico Laag risico

Onvoldoende dossiervoering door medisch specialisten

Hoog risico Matig risico

Onvoldoende overdracht en informatievoorziening

Leeg Leeg

Onvoldoende patient centraal Leeg Leeg

Onvoldoende zorg voor kwetsbare ouderen

Hoog risico Matig risico

Opnamestop Matig risico Matig risico

Vallen Hoog risico Matig risico

Voeding Leeg Leeg

26

Domein Risico Risicoscore Doel risicoscore

Beheersing (o.a.)

met een beoordelingskader met concrete ijkpunten.

In het najaar is ook een start gemaakt met de decentrale invoering van het IRM. De afdeling kwaliteit heeft alle centrummanagers en afdelingshoofden uitleg en training gegeven over het IRM. Iedere leidinggevende benoemt in overleg met de afdeling kwaliteit de 3 grootste risico’s van het eigen centrum of afdeling en werkt deze voor de eigen afdeling uit. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de centraal benoemde risico’s, maar er kan in voorkomende gevallen ook een extra risico benoemd worden. Deze risico’s moeten in het eerste half jaar van 2017 worden uitgewerkt. Top 3 van belangrijkste risico’s Op basis van de bespreking van risico’s zijn de drie grootste risico’s voor het ziekenhuis benoemd: 1. Risico’s voor kwetsbare ouderen (waaronder ondervoeding, delier en vallen) 2. Onvoldoende dossiervoering door medisch specialisten 3. Kwaliteitsvermindering door verplaatsing van zorg Beheersing van risico’s Het beheersen van de onderkende risico’s is in het afgelopen jaar gebeurd door middel van de structuren in huis. Zo vormen de organisatiestructuur, de besluitvormings- en overlegstructuur en de planning& controlcyclus, waarin onder meer wordt gewerkt met beleidsplanning, meerjarenramingen, jaarplancyclus, begroting- en perioderapportagecyclus, steeds meer voorzien van meer dan alleen financieel georiënteerde informatie, een belangrijke basis. Deze beheersstructuren zullen ook de komende jaren effectief moeten blijken. In 2016 is verder gewerkt aan het systeem van IRM. De top 3 van belangrijkste risico’s (zie hiervoor) wordt als volgt beheerst: 1. De beheersing van risico’s voor kwetsbare ouderen wordt via de commissie ouderen opgepakt. Hierbij

wordt onder andere ook ingezet op de transmurale zorgbrug (zie elders in dit verslag). 2. Voor de dossiervoering is een werkgroep dossiervoering actief. Deze rapporteert aan het stafbestuur en

richt zich nu eerst op het samenstellen van een eenduidige ontslagbrief. 3. Voor het verminderen van het risico kwaliteitsvermindering van zorg door verplaatsing van zorg wordt

gewerkt met een nieuw format. Dit format is een uitgebreide risico inventarisatie waar een PRI (prospectieve risico inventarisatie) en PER (patiënt effect rapportage) onderdeel van uitmaken. Dit format wordt nu getest en aangevuld en gewijzigd waar nodig. Voor alle verplaatsingen van zorg (naar buiten het ziekenhuis of verplaatsing binnen het ziekenhuis) zullen we dit format gaan volgen. Pas na goedkeuring kan de verplaatsing doorgaan. Dit format is gedeeld met het MCL die een afspraak plant met alle noordelijke ziekenhuizen over de verplaatsingen in de zorg.

Bereidheid risico’s te nemen en af te dekken Voor een belangrijk deel wordt door de aard van de activiteiten, de plaats van Tjongerschans in de maatschappij en de sector waarin Tjongerschans acteert, risico gelopen. Tjongerschans is bereid risico’s te nemen, mits deze bekend zijn, uitgewerkt zijn en voor zover als mogelijk beheerst worden. Een mooi voorbeeld is de verplaatsing van een deel van de zorg van Tjongerschans naar MCL. Het verplaatsen levert risico’s op. Door een prospectieve risico inventarisatie te maken zijn de risico’s voor deze patiëntengroep bekend, zijn maatregelen genomen, waarna pas tot uitvoering is overgegaan. Tjongerschans maakt geen gebruik van financiële instrumenten om (financiële) risico’s af te dekken.

27

Samenwerking, kennisdeling en zorginnovatie Tjongerschans maakt werk van samenwerking, innovatie en kennisdeling. Een voorbeeld is de samenwerking met hoorspecialist Beter Horen bij de behandeling van tinnitus (‘oorsuizen’) op basis van Akoestische CR® Neuromodulatie. De behandeling wordt gestart in samenwerking met de KNO-afdeling van Tjongerschans. In februari vond in dit kader de week van het oorsuizen plaats. Daarnaast noemen we het samengaan van de Trombosedienst Tjongerschans en Certe Trombosedienst Groningen. Door de fusie is het beter mogelijk de kwaliteit van de antistolzorg te waarborgen, de ketenzorg te verbeteren en deze zorg in de regio te behouden. Een vorm van kennisdeling is de nascholing van fysiotherapeuten in een nieuwe techniek bij de reconstructie van voorste kruisbanden. De orthopeden zijn erg tevreden over deze nieuwe techniek. Omdat deze operaties minder succesvol zijn zonder een goede voor- en nazorg door de fysiotherapeuten, organiseerde Tjongerschans op 6 juni een geaccrediteerde nascholing voor deze professionals. LEERLINGEN ONTWIKKELEN GAME Leerlingen van het RSG Simon Vestdijk uit Harlingen hebben in het voorjaar een game ontwikkeld voor jonge diabetespatiënten. Het idee achter de game was om zowel kinderen met diabetes als hun ouders te informeren over de ziekte. Eind april werden de drie beste ideeën uit de groepen HAVO/VWO en de drie beste ideeën uit de groepen VWO geselecteerd. Het idee is dat de groep met het beste idee hun game verder gaat ontwikkelen.

In 2016 is verder een regionaal multidisciplinair overleg (MDO) over hematologie ingesteld. Dit is een Frieslandbreed overleg van álle Friese deskundigen op het gebied van de hemato-oncologische zorg en het UMCG. Vanaf september wordt in Friesland bij patiënten waarbij bloed- of lymfklierkanker is geconstateerd het behandelvoorstel niet meer alleen binnen de muren van het eigen ziekenhuis besproken maar ook in dit MDO. Voor de Friese patiënten betekent dit dat ze een behandeladvies krijgen op basis van gezamenlijke kennis en ervaring en inbreng van een academisch ziekenhuis. Het MDO vindt tweewekelijks plaats en per keer worden zo’n 20 patiënten besproken. Aan het MDO nemen alle Friese hematologen en hematologen van het UMCG deel. Op het gebied van zorginnovatie noemen we de nieuwe behandeling bij goedaardige prostaatvergroting. Tjongerschans heeft met de komst van de Green Light Laser zijn behandelingen voor (de oudere) patiënten met een goedaardige prostaatvergroting verder uitgebreid. Deze behandeling biedt veel voordelen ten opzichte van de traditionele manier van behandelen. Zo is er minder risico op complicaties, hoeft de inname van bloedverdunners niet altijd te worden gestopt en is de opnameduur korter. Daarnaast verkleint het de kans op blijvende incontinentie en impotentie, ontstaan er minder bloedingen en verloopt het herstel voorspoedig. Ook startten vier Friese ziekenhuizen, waaronder Tjongerschans, met een nieuw project gericht op thuiscoaching van COPD-patiënten die vaker worden opgenomen met een exacerbatie (longaanval). Het traject geeft een jaar lang extra ondersteuning in de thuissituatie. Deze intensieve begeleiding zorgt voor minder heropnames en een verbeterde kwaliteit van leven. De coaches helpen de patiënt om op tijd klachten te herkennen die kunnen leiden tot een longaanval. In oktober organiseerden de ziekenhuizen van Drachten, Heerenveen en Sneek het symposium ‘Leven met borstkanker’. Diverse deskundigen gaven informatie over onder andere behandeling bij borstkanker, revalidatie, jong en borstkanker, kanker en werk en mannen met borstkanker. Naast de deskundigen waren ook een aantal ervaringsdeskundigen aanwezig. Daarnaast zijn in 2016 ook (voorlichtings)bijeenkomsten en bijeenkomsten van patiëntenverenigingen georganiseerd. Een overzicht hiervan staat op de website. OPEN DAG IS SUCCES De open dag van Tjongerschans in maart trok 5.500 bezoekers. Onder het motto: ‘kijk, ervaar en beleef Tjongerschans!’ was er een verscheidenheid aan informatiekramen, proefjes en andere activiteiten. Vooral de gipskamer was erg populair onder kinderen, zij konden hier hun arm laten gipsen. In totaal zijn er ruim duizend kinderpolsjes gegipst. Een andere publiekstrekker was de OK.

28

Midden in de samenleving Tjongerschans is een onderneming in het hart van de lokale samenleving en heeft daarbij maatschappelijk ondernemen hoog in het vaandel staan. Het maatschappelijk ondernemen uit zich onder meer in de zorgvuldigheid die Tjongerschans betracht en het beleid gericht op adequaat gescheiden afvalstromen, beleid gericht op mobiliteit, ontwikkelmogelijkheden en veiligheid en gezondheid van personeel, investeren in ‘groene oplossingen’ waar mogelijk en het toepassen van de relevante beloningscodes voor bestuurders en toezichthouders binnen Tjongerschans. Diversiteitsbeleid in de bovenste bestuurslaag is met een eenhoofdig bestuur voor Tjongerschans niet toe te passen, omdat daarin geen onderverdeling kan worden gemaakt tussen mannen en vrouwen. Voor Tjongerschans is het ook relevant dat belangrijke stakeholders, voornamelijk de zorgverzekeraars, financiers en andere samenwerkingspartners, maatschappelijk ondernemen hoog in het vaandel hebben. De relatie met de stakeholders is van groot belang voor Tjongerschans. Bij het opstellen van het beleidsplan ‘Sterk in Verbinding’ is aan stakeholders gevraagd om input voor de totstandkoming van het beleidsplan. Nadat het beleidsplan is vastgesteld heeft Tjongerschans haar belangrijkste stakeholders meegenomen in de uitkomsten. De belangrijke pijlers van het beleidsplan zijn: - Kwaliteit en veiligheid voor onze patiënten vormt de basis van ons handelen; - Maatschappelijk verantwoord ondernemen; - Nadrukkelijker profilering van Tjongerschans in een grotere regio, waarbij recht wordt gedaan aan de

effecten van het huidige overheidsbeleid en lokaal met zorgverzekeraars afgestemd beleid; - Het maken van keuzes over te leveren zorg. Hierbij is een brede basis voor de in de regio uit te voeren

diagnostiek en het realiseren van centers of excellence het uitgangspunt; - Nadrukkelijk samenwerken met huisartsen, apothekers en andere zorgaanbieders in de regio.

Tjongerschans ontwikkelt zich als netwerkorganisatie. Ook in 2016 heeft Tjongerschans zich actief opgesteld om samen met eerstelijns zorgverleners, De Friesland Zorgverzekeraar en de andere zorgaanbieders in onze regio te komen tot een herinrichting van het zorglandschap. Op basis van deze herinrichting moet de zorg ook de komende jaren van een kwalitatief hoog niveau, betaalbaar en toegankelijk zijn/blijven. In het najaar van 2015 heeft Tjongerschans de uitkomsten van het intern verrichte onderzoek naar correct declareren (op basis van de landelijk hiertoe vastgestelde ‘Handreiking rechtmatigheidscontroles MSZ’) afgerond en aan zorgverzekeraars gerapporteerd. Ten opzichte van de eerdere rapportage (onderzoek over 2012/2013) zijn significante verbeteringen gerealiseerd in de registratie. Verder is 80% van de geconstateerde correcties verwerkt op ‘microniveau’ waardoor feitelijk juiste omzet is gefactureerd. Omdat het compliant zijn aan steeds maar weer wijzigende declaratieregels voor Tjongerschans een belangrijk thema is, is ook in 2016 verder gewerkt aan het doorvoeren van verbeteringen. Deze verbeteringen betreffen zowel systeeminrichting, organisatie, kennis en ervaring als implementatie van nieuwe regels. Financieel In het beleidsplan ‘Sterk in Verbinding’ is ten aanzien van financieel beleid het volgende geformuleerd: ‘Ziekenhuis Tjongerschans is een financieel gezonde instelling. Hiertoe dient de exploitatie jaarlijks met een overschot van minimaal het branchegemiddelde te worden afgesloten en dienen nieuwe activiteiten op rentabiliteit te worden beoordeeld. Hierdoor verbetert de financiële positie, waarbij het eigen vermogen zich ultimo 2020 heeft ontwikkeld naar tenminste 25% van het balanstotaal.’ Op basis van de stand van het eigen vermogen ultimo 2016 en de doorrekeningen die zijn gemaakt voor de jaren 2017-2021 is dit een reële doelstelling. Het exploitatieoverschot over 2016 bedraagt geconsolideerd bijna € 3,2 miljoen (2015: € 2,1 miljoen). Dit is een mooie verbetering ten opzichte van 2015. Tjongerschans heeft met dit resultaat naar verwachting beter gepresteerd dan het gemiddelde van de branche en met dit resultaat is de solvabiliteit van Tjongerschans inmiddels ruim boven 20%. De verbetering van het exploitatiesaldo ten opzichte van het exploitatiesaldo 2015 wordt voornamelijk veroorzaakt doordat een aantal kostenreducties met succes is doorgevoerd. Het betreft

29

hier voornamelijk advieskosten, tariefreducties bij de inkoop van geneesmiddelen, afschrijvingen en beperkte lasten uit hoofde van risico’s voor materiële controles. Ten opzichte van de begroting 2016 (begroot exploitatie overschot: bijna € 1,7 miljoen) is het exploitatiesaldo beter. Rekening houdende met een aantal belangrijke normalisaties is het exploitatiesaldo 2016 echter op het niveau van de begroting 2016. In de jaren 2017 en 2018 bestaat de verwachting dat een kostenreductieprogramma van ongeveer € 2,4 miljoen Tjongerschans in staat stelt ook de komende jaren financiële resultaten op het niveau van het branchegemiddelde te realiseren. Het exploitatiesaldo over 2016 zal in het geheel worden toegevoegd aan het eigen vermogen van Tjongerschans. Het eigen vermogen bedraagt volgens de geconsolideerde balans ultimo 2016 ruim € 25,8 miljoen (ultimo 2015: ruim € 22,4 miljoen). Hiermee is de solvabiliteit, volgens definitie van het WfZ ultimo 2016 21,8%. Dit is een toename van 2,6%-punt ten opzichte van 2015, hetgeen veroorzaakt wordt door toename van het eigen vermogen bij een beperkte omzettoename. De solvabiliteit waarbij het eigen vermogen wordt uitgedrukt in een percentage van het balanstotaal bedraagt ultimo 2016 ruim 24,5%. Dit is een verbetering van ruim 4,8%-punt ten opzichte van 2015. De verbetering is het gevolg van de toename van het eigen vermogen met € 3,2 miljoen bij een afnemend balanstotaal (effect: ruim € 8,5 miljoen). Het balanstotaal is in 2016 afgenomen als gevolg van het tijdiger declareren en het aflossen van schulden uit hoofde van oude bekostigingsmethodiek en ‘overfinanciering’ uit de jaren 2012 en 2013. Voor beide solvabiliteitsdefinities wordt in de sector een ondergrens van 20% gehanteerd. Met de behaalde resultaten van 2016 heeft Tjongerschans deze ondergrenzen ruimschoots gerealiseerd. De komende jaren werkt Tjongerschans verder aan het bereiken van de intern gehanteerde ondergrens van 25%. Op grond van de vermogenspositie zijn wij toegelaten tot het Waarborgfonds voor de Zorgsector. Mede door het exploitatieoverschot 2016 en de verkorting van de balans gedurende 2016 is een aantal relevante ratio’s in 2016 verder verbeterd. Het exploitatiesaldo uitgedrukt in % van de omzet bedraagt in 2016 2,67% (2015: 1,78%), de current ratio bedraagt ultimo 2016 1,19 (2015: 1,13) en de Debt Service Coverage Ratio bedraagt (DSCR) 1,87 (2015: 1,45). Voor deze getallen geldt in het algemeen dat de door financiers en accountants gehanteerde ondergrenzen in 2016 ruimschoots worden behaald.

30

De toekomst Het Friese zorglandschap is volop in beweging. Specialistische zorg zal vaker verschuiven naar de eerstelijn of krijgt in nieuwe anderhalvelijns arrangementen vorm. Ook in 2017 nemen we in dit proces onze verantwoordelijkheid. Samen met verwijzers en andere zorgaanbieders in de regio houden we zorg voor mensen bereikbaar én betaalbaar. Hoe we dat doen staat in ons beleidsplan ‘Sterk in verbinding’. Kernbegrippen voor ons zijn ‘samenwerken’ en ‘partnerschap’. Tjongerschans ontwikkelt zich door tot een ‘netwerkorganisatie’ met open verbindingen naar de maatschappij en met partners in de zorgketen. Daarbij staat het belang van patiënten altijd voorop. Inmiddels zijn de drie BV’s binnen het concern ‘ontvlochten’. Dat betekent voor Tjongerschans en MCL dat ze vanuit grotere zelfstandigheid keuzes en beleid kunnen maken, passend bij hun eigen omgeving en uitdagingen. We blijven binnen Zorgpartners Friesland met elkaar samenwerken. Daarbij kijken we goed of het meerwaarde heeft voor patiënten en cliënten. Is dat zo, dan weten we elkaar te vinden én te versterken. Zo zullen we in 2017 de zorginhoudelijke samenwerking met het MCL verder uitwerken en bekijken welke zorg we over en weer verplaatsen. Ook het gesprek met de andere Friese ziekenhuizen hierover gaat door, bijvoorbeeld over de borstkankerzorg. We nemen verdere initiatieven op het gebied van integrale zorg (substitutie en anderhalvelijnszorg). De gesprekken met huisartsen en andere verwijzers verlopen constructief en leiden tot een gezamenlijke aanpak voor het verplaatsen van zorg. Voorbeelden zijn de bouw van het woonzorgcentrum in Joure en het realiseren van een gezamenlijk anderhalvelijns dossier. Om integrale zorg te kunnen bekostigen, zullen we samen met de huisartsen in gesprek gaan met de zorgverzekeraar. Andere speerpunten voor de toekomst zijn de uitbouw van locatie Sportstad tot een bovenlokaal centrum voor beweging, preventie en mobiliteit, het doorontwikkelen van het Verloskundig Samenwerkingsverband en de acute as, de bouw van het expertisecentrum voor ouderenzorg en de uitbouw van het Slaapwaakcentrum Heerenveen. De komende jaren blijven kwaliteit en veiligheid en het continu verbeteren daarvan natuurlijk van groot belang. Door zaken slimmer, handiger, meer digitaal en efficiënter te doen, wordt ruimte gecreëerd om meer tijd, aandacht en kwaliteit te realiseren. En kunnen medewerkers met nog meer plezier en resultaat werken in een veilige werkomgeving. Een reeks van maatregelen moet een veilige en goede zorg waarborgen. Het programma Continu Verbeteren, de CQ-Index en het gebruik van ZorgkaartNederland zijn initiatieven die hieraan een bijdrage leveren. Maar denk ook aan het invoeren van ProActive Nursing, het op centraniveau inrichten van een systeem voor Integraal Risico Management (IRM), het houden van spiegelgesprekken door vakgroepen en het organiseren van veiligheidsavonden. Daarnaast richt Tjongerschans zich in 2017 op het toevoegen van waarde aan de patiëntenzorg door het verbeteren van (zorg)processen, het dragen van verantwoordelijkheden en eigenaarschap. In 2016 zijn flinke stappen gezet op het gebied van ICT en informatieveiligheid. Ook in 2017 vragen ontwikkelingen op dit gebied om gerichte investeringen. Daarbij gaat het met name om het verder verbeteren van de informatieveiligheid, het doorontwikkeling van eHealth en HiX (doorontwikkeling EPD, digitale poli’s, verwijsfaciliteiten en zelfservicekiosken) en het vervangen van het financiële en logistieke systeem (Exact en Vila) door een nieuw systeem.

Financiële effecten van het meerjarenbeleid Op basis van effectuering van nieuw overheidsbeleid en voortgang op de verschillende onderwerpen van de strategische planning van Tjongerschans is, gebaseerd op de verwachte realisatie van de resultaten van 2015 in het voorjaar van 2016 een nieuwe meerjarenraming gemaakt. Deze doorrekening is gedaan op basis van het in 2015 vastgestelde beleidsplan, het Lange Termijn Huisvestingsplan, het Meerjaren Onderhoudsplan, het meerjareninvesteringskader en, het meerjarenbezuingingsplan. Hieruit is geconcludeerd dat de ambities van

31

het beleidsplan financierbaar zijn. Tevens is op basis van deze analyse vastgesteld dat de rente- en aflossingsverplichtingen die voortvloeien uit de huidige boekwaarde van het vastgoed en de geraamde investeringen ruimschoots gedragen kunnen worden. Het gevolg is dat er ultimo 2015 geen waardeverminderingen zijn toegepast. Exploitatiebegroting 2017 In de begroting van 2017, die sluit met een geraamd overschot van ruim € 2,5 miljoen, zijn naast de effecten van het beleidsplan, ook de effecten van macrobeleid, waaronder de effecten van het bestuurlijk hoofdlijnenakkoord van juli 2011 en de wijzigingen op het gebied van het geneesmiddelendeclaratiesysteem opgenomen. Volgens de begroting neemt de omzet (excl. overige omzet) met bijna € 3,6 miljoen toe. Deze toename is vooral het gevolg van hogere volumes, die reeds in 2016 zijn gerealiseerd, enerzijds door het effect van hogere afspraken in 2016 dan begroot en anderzijds als gevolg van de in 2016 gerealiseerde en niet gecompenseerde overproductie van ruim 2,4%. Daarnaast geeft de raming van productie in 2017 een hoger volume weer. De voor 2017 geraamde toename van de productiewaarde bedraagt € 4,1 miljoen ten opzichte van de begrote volumes 2016. Ten opzichte van het prijsniveau 2017 is een korting van € 0,5 miljoen geraamd. Inmiddels zijn de productieafspraken 2017 met alle verzekeraars afgerond waarin de hoofdlijn van denken, volgend uit de begroting 2017, is gerealiseerd. Hoewel de samenstelling van de afgesproken omzetgroei anders is dan begroot zijn afspraken 2017 nagenoeg uitgekomen op het niveau van de begroting 2017 (effect: € 0,2 miljoen lager dan begroot). Binnen de exploitatiebegroting 2017 is financieel ruimte gereserveerd uit hoofde van het gewenste beleid. Dit betreft onder meer het inrichten van centers of excellence op het gebied van ‘Sport, beweging en Preventie, het slaap-waakcentrum en de verloskunde. Daarnaast zijn startkosten te verwachten uit hoofde van de klinisch geriatrische zorg, te leveren in de samen met Meriant nieuw te bouwen kliniek. Tenslotte bestaat al enige jaren de wens te komen tot een vakgroep SEH-artsen. Ook in 2017 zal worden gewerkt aan het tot stand brengen van deze ambitie. Naast beleidsmatige doelen is ten behoeve van de begroting 2017 gewerkt aan rendementsverbetering. Het exploitatie overschot is met 50% verbeterd naar een overschot van € 2,5 miljoen. Deze verbetering is enerzijds noodzakelijk om het eigen vermogen van Tjongerschans blijvend te versterken en anderzijds gedurende het jaar noodzakelijk om financiële tegenvallers, bijvoorbeeld uit hoofde van productierisico’s, op te vangen. Verder is ervan uitgegaan dat in 2017 een nieuwe CAO zal worden vastgesteld en dat de financiële effecten hiervan binnen de begroting 2017 zullen worden opgevangen. Teneinde langjarig een stabiel exploitatieoverschot te realiseren is voor 2017 en 2018 een aantal grotere (beddenreductie en kosten medische ondersteuning) en een aantal kleinere kostenbesparingen en rendementsverbeteringen afgesproken en opgenomen in de meerjarenramingen voor 2017 t/m 2021. Volgens deze plannen dient langjarig minimaal € 2,4 miljoen te worden bespaard. Verwachte productie Naar verwachting zal de productie in 2017 overall gering toenemen ten opzichte van 2016. In de met zorgverzekeraars gemaakte afspraken is rekening gehouden met deze verwachting. Hiertegenover staat dat Tjongerschans over 2017 ten opzichte van 2016 wederom een geringe tariefdaling heeft afgesproken. In 2016 hebben beide zorgsectoren een hogere groei laten zien dan in de productieafspraken 2016 was opgenomen. Deze groei is bij de afspraken van 2017 doorgetrokken. Voor 2017 wordt verdere groei van productie verwacht bij geriatrie, neurologie, urologie, gynaecologie en interne geneeskunde. Een groot deel van de andere aandachtsgebieden zal stabiele productie ontwikkeling laten zien. Verder zal worden gewerkt aan de inrichting van de productielocatie bij Sportstad. Kliniek Sportstad moet hét centrum voor mobiliteit / beweging en beweging gerelateerde aandoeningen worden. Tevens werkt Tjongerschans mee aan de totstandkoming van een nieuw te vormen Oogheelkundig Ziekenhuis Friesland. Verwachte investeringen Op basis van de vastgestelde exploitatie- en investeringsbegroting wordt in 2017 naar verwachting ruim € 2,5 miljoen geïnvesteerd in medische- en overige inventarissen. Voor ICT gerelateerde investeringen is een bedrag van ruim € 1,9 miljoen geraamd. Daarnaast zal in 2017 naar verwachting nog € 5,5 miljoen in het pand worden

32

geïnvesteerd als gevolg van vervanging van de noodstroomvoorzieningen, de verbouw van de poliklinieken op locaties Sportstad en Thialfweg, de overname van het schoolgebouw ‘De Oerset’. Door overname van de ‘De Oerset’ is Tjongerschans in staat de behoefte aan parkeercapaciteit in te vullen. In het kader van de samenwerking op het gebied van de geriatrische revalidatie met Stichting Meriant in Heerenveen is in 2016 besloten de faciliteiten ten behoeve van deze zorg te realiseren. Volgens de planning wordt in het najaar van 2017 aangevangen met nieuwbouw. Met de nieuwbouw is een investering van naar verwachting ruim € 10,4 miljoen gemoeid. Binnen dit initiatief realiseert Meriant 45 bedden ten behoeve van GRZ. Tjongerschans verplaatst haar klinisch geriatrische capaciteit naar de nieuwbouw en realiseert 16 – 20 bedden ten behoeve van de klinische geriatrie, waarbij 4 bedden flexibel tussen Meriant en Tjongerschans zullen worden ingezet. Verwachte financieringsbehoefte Uit de jaarrekening 2016 blijkt een positieve kasstroom uit operationele activiteiten van ruim € 13,6 miljoen. Deze kasstroom neemt hiermee met ruim € 3,7 miljoen toe ten opzichte van 2015. Deze toename is het gevolg van het verbeterde bedrijfsresultaat, de afname van de debiteuren door tijdiger facturering en terugbetaling van schulden aan het zorgverzekeringsfonds en zorgverzekeraars uit hoofde van oude jaren. De vrije kasstroom uit operationele activiteiten bedraagt 11,3% van de omzet. Deze kasstroom is in 2016 volledig gebruikt voor enerzijds aflossing van langlopende leningen, anderzijds voor financiering van een deel van de geplande investeringen. De kasstroom op basis van de parameters bedrijfsresultaat en afschrijvingen is naar verwachting in 2017 vergelijkbaar goed aan 2016. De mutatie in vlottende activa (terugbetaling schulden zorgverzekeraars 2014 t/m 2016) zal echter een aanvullende liquiditeitsdruk geven. Deze beweging in combinatie met verwachte geplande aflossingen op bestaande langlopende leningen (effect: € 4,6 miljoen) en geplande investeringen van ruim € 9,9 miljoen geeft dat in 2017 aanvullende financieringsbehoefte van ongeveer van ongeveer € 5,0 - € 6,5 miljoen. Deze behoefte is noodzakelijk zonder de effecten van de nieuwbouw, samen met Meriant te realiseren, van groot € 10,4 miljoen, waarvan door Tjongerschans € 7,2 miljoen wordt gefinancierd. Inmiddels is besloten de nieuwbouw te realiseren en wordt met banken gesproken over de financieringsbehoefte. In 2017 zal een lening van € 6,4 miljoen, bij wijze van herfinanciering op bestaande activa, worden aangetrokken, waarmee de reguliere financieringsbehoefte is ingevuld. Tevens wordt een bouwfinanciering van € 5,6 miljoen aangegaan, waarmee ongeveer 75% van de investeringsbehoefte behorend bij de nieuwbouw wordt gefinancierd. De gesprekken met banken zijn inmiddels afgerond. Als gevolg van dit financieringsarrangement, waarin de rekening courantfaciliteit met € 2,5 miljoen is opgetrokken tot € 10,0 miljoen, zijn de convenanten vastgesteld op: solvabiliteit 20% en DSCR 1,3. Tjongerschans heeft tot en met 2016 geen gebruik gemaakt van financiële instrumenten.

33

Feiten & cijfers

2015 2016

Mensen

Medewerkers 1.243 1.320

Medewerkers man 17% 17%

Medewerkers vrouw 83% 83%

Medewerkers instroom 234 226

Medewerkers uitstroom 213 202

Ziekteverzuim 31-12 3,66% 3,40%

Stagiaires 81 86

Milieu

Verbruik gas m3 584.759 m3 642.345 m3

Verbruik water m3 34.397 ltr 33.796 ltr

Verbruik elect kwh 5.323.144 kWh 5.442.328 kWh

Energieverbruik MJ per m2 oppervlak x x

CO2 uitstoot (ton) 3.499 ton 3.658 ton

Productie

Beschikbare bedden 238 238

Geopende dbc’s 167.325 189.951

Gesloten DBC’s 130.480 132.431

Opnames 13.040 13.543

Verpleegdagen 63.853 61.883

Dagen dagverpleging 13.307 14.240

Totaal polibezoek 225.481 232.602

Resultaat

Resultaat (in milj) 2,1 3,2

Tevredenheid patienten/clienten 8,4 8,4

Tevredenheid medewerkers x

Klachten via ombudsfunctionaris 111 168

Klachten via klachtencommissie 2 2

Totaal aantal klachten 364 413

Meldingen incidenten 1.568 1.805

Gemiddelde wachttijd

Behandeling

1-5 weken 77% 78%

5-7 weken 12% 18%

7+ weken 11% 4%

Polikliniek

1-3 weken 81% 74%

3-4 weken 7% 9%

4+ weken 12% 17%

34

Keurmerken Keurmerken van patiëntenverenigingen

Kwaliteitszegel dermatologie

Patiëntenwijzer blaaskanker

Patiëntenwijzer bloed- en lymfklierkanker

Patiëntenwijzer darmkanker

Roze lintje borstkanker

Seniorvriendelijk ziekenhuis

Smiley voor dagbehandeling kinderen - brons

Smiley voor kinderafdeling - brons

Smiley voor kraamafdeling - brons

Spataderkeurmerk

Stoma Zorgwijzer

Urine Stoma Zorgwijzer

Vaatkeurmerk

Zorg voor borstvoeding Keurmerken van zorgverzekeraars

CZ goede zorg bij borstkanker Algemene keurmerken

CCKL-accreditatie laboratorium

HACCP-certificaat voeding

HKZ-certificaat medisch specialistische revalidatiezorg

NIAZ-accreditatie ziekenhuis

SCAS-certificaat sportgezondheidszorg

VMS-accreditatie

Kwaliteitscertificaat van Het Oogzorgnetwerk voor de behandeling van macula degeneratie

Kwaliteitscertificaat van Het Oogzorgnetwerk voor de behandeling van cataract

Keurmerk Veiligvoedsel

Keurmerk meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld

Vinkje Prostaatkankerzorg

Groene vinkje darmstoma- én urinestomazorg

35

36

Belangrijkste begrippen

37

a.i. Ad Interim AWBZ Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten BMS Bestuur Medische Staf BV Besloten Vennootschap BVN Borstkankervereniging Nederland CQI Consumer Quality Index CTO Centrum voor Topsport en Onderwijs CVA Cerebro Vasculair Accident DigiMV Digitaal aanleverportaal EHBI Eerste Hulp Bij Incidenten EPD Elektronisch Patiënten Dossier GRZ Geriatrische revalidatiezorg HiX Healthcare Information X-change HQS Hospital Quality Score HRM High Risk Medication HRM Human resourcemanagement HSMR Hospital Standardized Mortality Ratio IFMS Individueel Functioneren Medisch Specialisten IGZ Inspectie voor de Gezondheidszorg IRM Integraal risicomanagement ISMS Information Security Management System KNO Keel, Neus en Oor MCL Medische Centrum Leeuwarden MDL Maag-, Darm- en Leverziekten MDO Multidisciplinair Overleg MER Main Equipment Room MPU Medisch Psychiatrische Unit MSB Medisch Specialistisch Bedrijf NIAZ Nederlands Instituut voor Accreditatie van Ziekenhuizen NPS Net Promotor Score NVTZ Nederlandse Vereniging van Toezichthouders in Zorg en Welzijn NVZ Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen OLO Onverwacht Lange Opnameduur OR Ondernemingsraad PDCA Plan-Do-Check-Act PRI Prospectieve Risico Inventarisatie RI&E Risico-inventarisatie en -evaluatie SEH Spoedeisende hulp SER Satellite Equipment Room TSB Tandheelkundig Specialistisch Bedrijf VAR Verpleegkundige Adviesraad VIM Veilig Incidenten Melden VMSL Vereniging Medische Stafleden in Loondienst WHO World Health Organization Wkkgz Wet kwaliteit klachten en geschillen zorg WLZ Wet Langdurige Zorg Wmo Wet maatschappelijke ondersteuning WMO Wet Medisch-wetenschappelijk Onderzoek met mensen WNT Wet Normering bezoldiging Topfunctionarissen in de publiek en semipubliek sector WTZi Wet toelating zorginstellingen ZvW Zorgverzekeringswet

C O L O F O N

D I T J A A R V E R S L A G 2016 I S T O T S TA N D G E KO M E N O N D E R V E R A N T W O O R D E L I J K H E I D VA N D E D I R E C T I E E N D E A F D E L I N G C O M M U N I C AT I E VA N T J O N G E R S C H A N S .

T E K S T & V O R M G E V I N G O M S L A G: G H+O C O M M U N I C AT I E E N C R E AT I E , L E E U WA R D E N/ L E I D E N

J U N I 2017

WWW.TJONGERSCHANS.NL