Jaarverslag 2017

2 - Jaarverslag PLUS 2017

Jaarverslag 2017

Inhoud

1 Voorwoord �� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 4

2 Ondernemingsprofiel �� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �6Structuur PLUS 7

3 Belangrijke cijfers �� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �9

4 Verslag van de directie �� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 11Risico en risicobeheersing 14

Strategische risico’s 15

Operationele risico’s 15

Financiële risico’s 16

Financiële verslaggeving risico’s 17

Wet- en regelgeving risico’s 17

Financiële gang van zaken 18

Vooruitzichten 2018 24

5 Maatschappelijk verantwoord ondernemen ��� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 27Verantwoorde herkomst van producten 30

Gezondheid en vitaliteit 34

Een beter milieu 36

Lokale betrokkenheid 38

Goed werkgeverschap 39

Ambitie voor 2018 40

6 Verslag van de raad van commissarissen �� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �43

2 - Jaarverslag PLUS 20172 - Jaarverslag PLUS 2017

7 Jaarverslag 2017 Ondernemerscoöperatie De Sperwer U�A� �� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 47Verslag van het hoofdbestuur 47

Jaarrekening 2017 Ondernemerscoöperatie De Sperwer U.A. 58

Algemene toelichting 60

Toelichting op de balans 62

Toelichting op de winst- en verliesrekening 64

Overige gegevens 64

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 65

8 Geconsolideerde jaarrekening 2017 PLUS Holding B�V� �� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �69Algemene toelichting 72

Waarderings grondslagen 73

Grondslagen voor de bepaling van het resultaat 79

Grondslagen voor geconsolideerd kasstroomoverzicht 80

Toelichting op de geconsolideerde balans 81

Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening 89

9 Enkelvoudige jaarrekening 2017 PLUS Holding B�V� �� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 93Toelichting op de vennootschappelijke balans en winst- en verliesrekening 94

Overzicht deelnemingen �� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 97

Overige gegevens �� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 98Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 99

Adressen �� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 102

3 3

Ook lieten de resultaten van de PLUS onder-

nemers in 2017 een duidelijke verbetering zien

ten opzichte van 2016. Positieve resultaten

die te danken waren aan de gezamenlijke

inspanningen van velen: om te beginnen de

PLUS onder nemers en al hun medewerkers.

Zij werden op alle mogelijke fronten onder-

steund door de mede werkers op het service-

kantoor in Utrecht en in de distributiecentra.

EconomieIn 2017 draaide de Nederlandse economie op

volle toeren. Het was voor het eerst sinds 2007

dat de economie weer met meer dan 3 procent

groeide. Prijsstijgingen bleven echter gematigd

en de koopkracht verbeterde maar licht in 2017.

Het consumentenvertrouwen nam wel sterk

toe, wat wees op een aanhoudende positieve

ontwikkeling van de particuliere consumptie.

Tegen deze achtergrond zetten verschillende

trends in de foodsector zich onverminderd door.

Consumenten tonen al langer een sterke

behoefte aan gemak, gezond en genieten.

Enerzijds hebben ze meer aandacht voor eten,

willen ze meer eetmomenten op een dag en

hebben ze een sterkere behoefte aan trans-

parantie en lokaal aanbod. Anderzijds zoeken

consumenten zo veel mogelijk gemak, snelheid

en ready-to-eat voor thuis en neemt ook de

buitenhuisconsumptie verder toe. De vraag naar

het online bestellen van de boodschappen blijft

toenemen, waarbij het verwachtingspatroon van

de klant stijgt. Bijvoorbeeld als het gaat om de

boodschappen dezelfde dag nog te ontvangen.

Hier komt bij dat er in de supermarktsector

slechts sprake is van zeer lichte groei. Dat bete-

kent dat we als supermarkt relevanter moeten

zijn voor onze klanten. Wij moeten onze assor-

timenten verbreden en verdiepen, het service-

niveau voor onze klanten blijven verhogen en

de winkels aantrekkelijker maken.

1 Voorwoord

Ook 2017 was voor PLUS een succesvol jaar, waarin we net als

voorgaande jaren harder groeiden dan de markt� Tot en met

week 52 wisten we een omzetgroei van 5,5 procent te realiseren�

De consumentenomzet over 2017 bedroeg 2,387 miljard euro

en ons marktaandeel kwam uit op 6,4 procent�

4 - Jaarverslag PLUS 20174 - Jaarverslag PLUS 2017

Ons strategisch plan 2016-2018 voorziet daarin met

speerpunten die PLUS zowel aan de voorkant, waar

de consument ons ziet, als aan de achterkant, op het

gebied van logistiek, flink veranderen. Zo hebben we

belangrijke stappen gezet op het gebied van onze

nieuwe Briljant 2.0 formule met daarin de Makerij,

waarin we ons op het snijvlak van horeca en super-

markt begeven. We hebben een nieuwe bakkerij-

afdeling met de uitstraling van een warme bakker en

extra aandacht voor prijs en promotie. We bouwden

verder aan onze e-commerce-activiteiten waaronder

PLUS Express. Met deze dienst kan een ondernemer

binnen twee uur boodschappen bij een consument

thuis bezorgen. Voor wat betreft de achterkant viel

in 2017 het besluit om te investeren in een nieuw,

volledig gemechaniseerd distributiecentrum voor

houdbare producten in Tiel, dat naar verwachting

vanaf 2020 alle winkels bevoorraadt. Ook werken

we aan een grondige vernieuwing van ons ICT-

landschap, zowel in de winkels en de distributie-

centra als op het servicekantoor.

De beste supermarktPLUS wil eind 2018 de beste supermarkt van

Nederland zijn. Dat zal veel inspanningen vragen

van iedereen die betrokken is bij PLUS. Niettemin

hebben tal van activiteiten in 2017 bijgedragen

aan deze ambitie, die we onderstreept zagen in

verschillende prijzen, waaronder de Meest

Verantwoorde Supermarkt, de Beste Wijn-

supermarkt en de Beste Vleeswarenafdeling.

De coöperatie als basis Voor PLUS is en blijft de coöperatie een sterke basis

voor succes. De lokale supermarkt ondernemer

kent de klant het best en weet wat er in zijn of haar

vestigingsgebied speelt. Door die kennis te combi-

neren met een sterke landelijke formule is goed in te

spelen op de trends van dit moment.

Utrecht, 6 maart 2018Jan Brouwer

algemeen directeur

5 5

2 Ondernemingsprofiel

PLUS is de coöperatie van en voor zelfstandige supermarktondernemers

in Nederland, met als gezamenlijk doel een duurzame bedrijfsvoering�

Lokaal maken zij het verschil�

De 227 ondernemers onderscheiden zich met

hun 260 supermarkten in een uiterst competitieve

markt. Door onderling samen te werken, best

practices te delen en van elkaar te leren, werken

de zelfstandige ondernemers aan het succes van

hun supermarkten.

Daarbij staat ‘Goed eten. Voor iedereen. Elke

dag’ centraal. Daaronder verstaan we lekker eten

gemaakt vanuit liefde voor het ambacht en met

aandacht voor mens, milieu en dierenwelzijn.

Dat daarnaast ook voor iedereen toegankelijk

en betaalbaar is.

PLUS Retail B.V. is de serviceorganisatie achter

de PLUS supermarkten. Vanuit deze organisatie

worden centrale diensten zoals marketing, dis-

tributie, category management, ICT en financiën

uitgevoerd. Doel is om op basis van maximale

synergie ondernemers optimaal te ondersteunen.

De PLUS Retail-organisatie bestaat uit het

servicekantoor in Utrecht, vier distributiecentra in

Haaksbergen, Ittervoort, Hendrik-Ido-Ambacht en

Middenbeemster. Daarnaast is er een distributie-

centrum voor verse en een distributiecentrum

voor vriesverse producten. Deze laatste twee

zijn uitbesteed aan externe partijen. PLUS Retail

ondersteunt met ruim duizend medewerkers

de aangesloten ondernemers maximaal bij de

exploitatie van hun bedrijf. PLUS is lid van

Superunie. Deze inkooporganisatie vertegen-

woordigt circa 30 procent van de markt.

De PLUS ondernemers realiseerden in 2017

met 260 winkels een omzet van 2,4 miljard euro.

Het marktaandeel bedroeg 6,4 procent.

6 - Jaarverslag PLUS 20176 - Jaarverslag PLUS 2017

PLUS Retail B�V� en zustermaat schappijendrs. J.G.B. Brouwer, algemeen directeurdrs. M.H. Joosen RC, financieel directeurL. Lantinga, directeur Vastgoeddrs. E.C.J. Leebeek, commercieel directeurdrs. E.W.J. Linssen, directeur Winkelorganisatieing. R.J.H. Versleijen, directeur Logistiek

Structuurwijziging binnen de PLUS Groep in 2017 Op 23 maart 2017 heeft PLUS Holding B.V. de

dochtermaatschappij PLUS Distributiecentra B.V.

opgericht.

PLUS Distributiecentra B.V. heeft vooral als doel

de ontwikkeling en exploitatie van een volledig

gemechaniseerd distributiecentrum.

Personele wijzigingen in 2017De heer P.L.J.M. Verbeeten is per 21 maart 2017 uit

het hoofdbestuur van de ondernemerscoöperatie

De Sperwer U.A. en uit de raad van commissaris-

sen van PLUS Holding B.V. getreden.

De heer J. Cornelis is per 21 maart 2017 toe-

getreden tot het hoofdbestuur van de onder-

nemerscoöperatie De Sperwer U.A. en tot de raad

van commissarissen van PLUS Holding B.V.

De heer K.C. Vermeulen is per 16 juni 2017 uit het

hoofdbestuur van de ondernemerscoöperatie De

Sperwer U.A. en uit de raad van commissarissen

van PLUS Holding B.V. getreden. Het waarne-

mend voorzitterschap van het hoofdbestuur van

de ondernemerscoöperatie De Sperwer U.A. is

belegd bij de heer J. Cornelis.

De heer P. ’t Lam is per 3 oktober 2017 toe-

getreden tot het hoofdbestuur van de onder-

nemerscoöperatie De Sperwer U.A. en tot de raad

van commissarissen van PLUS Holding B.V.

Structuur PLUS

Ondernemers

Ondernemerscoöperatie De Sperwer U.A.

PLUS Holding B.V.

PLUS Retail B.V.

PLUS Financieringen B.V.

PLUS Vastgoed B.V.

PLUS Distributiecentra B.V.

Deelneming SPAR Holding B.V. (45%)

Ondernemers coöperatie De Sperwer U�A�HoofdbestuurJ. Cornelis, waarnemend voorzitterdrs. A.E. Koehoorn MBAP. ‘t LamG. SmitG.J. Sturingbc. C.W. Trommel

Secretaris van de coöperatiemr. W.G.F. Cassée

PLUS Holding B�V�Raad van commissarissenC.H. Wantenaar, voorzitterR. BenjamensJ. Cornelisdrs. A.E. Koehoorn MBAP. ‘t LamG. SmitG.J. Sturingbc. C.W. Trommelmr. drs. P.H.J.M. Visée RA

Directiedrs. J.G.B. Brouwerdrs. M.H. Joosen RC

Corporate secretarymr. R.K.L. Ong

7 7

De PLUS ondernemersrealiseerden in 2017 een omzet van 2,4 miljard euro. Het marktaandeel bedroeg 6,4 procent.

8 - Jaarverslag PLUS 20178 - Jaarverslag PLUS 2017

3 Belangrijke cijfers

(bedragen x € 1 miljoen)

Resultaten 2017 2016** 2015* 2014 2013

consumentenomzet 2.387,6 2.263,8 2.230,2 2.050,1 1.988,2

stijging t.o.v. voorgaand jaar in % 5,5 1,5 8,8 3,1 1,0

netto groepsomzet 1.838,7 1.754,0 1.711,9 1.595,2 1.549,9

operationele EBITDA 86,5 80,8 79,7 67,5 66,5

in % van de groepsomzet 4,7 4,6 4,7 4,2 4,3

operationeel resultaat 55,3 48,9 48,1 41,3 38,5

in % van de groepsomzet 3,0 2,8 2,8 2,6 2,5

afnamekortingen 48,4 43,2 42,0 34,0 32,3

in % van de groepsomzet 2,6 2,5 2,5 2,1 2,1

Vermogen

eigen vermogen 238,2 227,9 219,5 221,9 216,2

totaal vermogen 589,3 592,7 540,6 510,6 438,6

eigen vermogen in % totaal vermogen 40,4 38,4 40,6 43,5 49,3

Kasstroom en investeringen

kasstroom uit operationele activiteiten 24,1 74,8 54,2 36,9 9,5

investeringen (netto) 19,0 50,8 38,7 56,0 40,1

afschrijvingen en amortisatie 30,9 33,0 31,0 26,6 27,6

PLUS supermarkten

aantal winkels (ultimo) 260 261 262 255 254

aantal m² verkoopvloeroppervlakte 278.727 271.105 264.655 258.512 247.956

Aantal medewerk(st)ers met dienstverband

f.t.e. (gemiddeld, exclusief filialen) 828 821 797 772 741

* 53 weken

** Voor vergelijkingsdoeleinden zijn de cijfers over 2016 aangepast ten opzichte van de in het jaarverslag 2016 gerapporteerde cijfers.

Zie tabellen op pagina 73 en 74.

9 9 9

Supermarkten moeten hun assortimenten verbreden en verdiepen, het serviceniveau steeds verder verhogen en de winkel aantrekkelijker maken. Dat zorgt voor onderscheidend vermogen.

10 - Jaarverslag PLUS 201710 - Jaarverslag PLUS 2017

PLUS heeft een ambitieuze missie; eind 2018 de beste supermarkt

van Nederland zijn� Daartoe is in 2015 het strategisch plan

‘Willen is kunnen’ ontwikkeld, dat een duidelijke lijn uitzet voor

de periode 2016 tot en met 2018�

4 Verslag van de directie

Het strategisch plan geeft dit doel praktisch

vorm in zes grote projecten waarmee geïnvesteerd

wordt in zowel de voorkant als de achterkant van

de formule: formuleontwikkeling, e-commerce

en omnichannel, laagste-prijscheck, rendement

winkels, bedrijfs- en winkelautomatisering en de

optimalisatie van ons distributienetwerk. Mede om

deze investeringen adequaat te kunnen financieren,

voerde PLUS Holding in de eerste helft van 2017

een herfinanciering door waarbij een nieuwe

financieringsfaciliteit met een looptijd van vijf jaar

is overeengekomen.

In alle zes de projecten zijn in 2017 opnieuw

belangrijke stappen gezet:

Formuleontwikkeling In november 2016 opende PLUS in Abcoude de

eerste Briljant 2.0 supermarkt. Gedurende 2017

volgden winkels in IJsselstein, Schoonhoven,

Rotterdam en Best. De Briljant 2.0 winkels

kenmerken zich door de merkwaarden Puur,

Persoonlijk en Prijs. Dit betekent onder andere meer

aandacht voor versbeleving, presentatie en aan-

biedingen op de winkelvloer. De Makerij is hier een

sprekend voorbeeld van. Hier kan de consument

terecht voor verschillende vers bereide producten,

zoals pizza’s, belegde broodjes, pulled pork, warme

kip en gebakken vis. Daarnaast biedt de Makerij

verse seizoensmaaltijden, soepen en salades.

Met deze nieuwe formule wil PLUS relevant

blijven voor de consument. Supermarkten moeten

hun assortimenten verbreden en verdiepen, het

serviceniveau voor de consument steeds verder

verhogen en de winkel aantrekkelijker maken.

Dit zorgt voor onderscheidend vermogen. De

resultaten van deze nieuwe formule zijn zeer

positief, bleek uit de evaluatie eind 2017.

In 2017 is ook volop geïnvesteerd in het totale

winkelbestand. Zo verbouwden 25 supermarkten

11 11 11

v.l.n.r.: Eric Leebeek Commercieel directeur, Edwin Linssen directeur Winkelorganisatie, Monique Joosen Financieel directeur, Jan Brouwer Algemeen directeur, Rowell Versleijen directeur Logistiek, Luuk Lantinga directeur Vastgoed.

hun winkel naar Briljant 1.0 en werd de vers-

positionering verder verscherpt door een optima-

lisatie van het AGF-assortiment, verduurzaming

van de categorie vlees en vonden op het gebied

van verse-maaltijdoplossingen veel innovaties

plaats. Het meest in het oog springende voor-

beeld is de vernieuwde bakkerijafdeling. Deze

afdeling, met de uitstraling van een warme bakker,

staat nu in alle PLUS supermarkten.

PLUS heeft in 2017 twee nieuwe winkels toe-

gevoegd; PLUS Van Rinsum in Ederveen en

een tweede vestiging van PLUS Schimmel in

IJsselstein. Drie vestigingspunten met te weinig

toekomstperspectief sloten de deuren. Maar

liefst 19 winkels zijn substantieel vergroot en zes

winkels gereloceerd. Dit resulteerde in een totaal

van 18.266 vierkante meters aan nieuw bruto

vloer oppervlak. Dit betreft 3.303 vierkante meter

nieuwe winkels, 9.460 vierkante meter relocaties

en 5.503 vierkante meter uitbreidingen. Hiermee

is een verdere verbetering van de kwaliteit van de

vestigingspunten gerealiseerd.

E-commerce en omnichannelHet jaar 2017 kenmerkte zich door een

verdere groei van de e-commerce-activiteiten.

Zo kunnen klanten nu bij nagenoeg alle winkels

online bestellen, is het aantal ophaalpunten

verdubbeld van 100 naar ruim 200 en bieden

239 winkels PLUS Express aan. Met deze service

hebben klanten hun boodschappen twee uur

na het bestellen al in huis. Daarnaast was er een

upgrade van het e-commerceplatform, waardoor

plus.nl ook via de smartphone en tablet goed te

gebruiken is.

In het voorjaar van 2017 vond een pilot plaats

met digitaal sparen in tien winkels. Die verliep

dermate positief dat er in de loop van het jaar

nog meer winkels volgden.

In het najaar van 2017 werd tijdens de Emoji-

campagne een eerste augmented reality-

campagne via de PLUS app gelanceerd. Dat

leidde tot een flinke stijging van het aantal

downloads. Al deze activiteiten vonden plaats

in het kader van het verdiepen van de relatie

12 - Jaarverslag PLUS 201712 - Jaarverslag PLUS 2017

met de klant. De data die PLUS via deze wegen

verzamelt, wil zij gaan gebruiken om de voor-

keuren van klanten nog beter in kaart te brengen

met het oog op het optimaliseren van de service

aan de consument.

Laagste-prijscheckPLUS wist op het gebied van prijsperceptie de

afgelopen jaren flinke vooruitgang te boeken.

Dat gebeurde onder meer met de Laagste-prijs-

check, waarbij ondernemers in gebieden met zeer

sterke concurrentie een laagste-prijs-garantie

bieden voor specifieke productgroepen. Medio

2017 zijn er dertig winkels die de Laagste-prijs-

check voeren. De resultaten zijn overwegend

positief, waardoor er voldoende reden is om de

laagste-prijs-garantie verder door te ontwik-

kelen. Zo werd er medio 2017 een vernieuwd

assortiment houdbare producten gekozen en

rolde PLUS nieuwe actiecommunicatie uit in de

winkels. Ook werd met behulp van storytelling

in de winkels extra aandacht gevestigd op de

Laagste-prijscheck.

Rendement winkelsHet rendementsprogramma biedt ondernemers

vijf modules, waarin een totaalaanpak wordt

geboden om de kosten te verlagen en de marge

te optimaliseren. Dat zijn loonkosten, facilitaire

kosten, derving/out of stock, het optimaliseren

van het assortiment en verkoopkosten. PLUS

lanceerde dit programma in 2015.

2017 was het eerste volle jaar dat alle vijf ontwikkelde

rendementsmodules beschikbaar waren voor de

winkels en ondernemers en dat er naast bench-

marking met collega’s ook een vergelijking met

het vorige boekjaar mogelijk was. Het realiseren

van besparingspotentieel blijft onverminderd

groot. Zo zette de dalende trend in loonkosten

zich in 2017 voort. Bijna alle winkels hebben deel-

genomen aan één of meerdere rendementsmodules,

waarmee vele miljoenen euro’s bespaard zijn.

Bedrijfs- en Winkelautomatisering (BWA)Met het BWA-project bouwt PLUS aan een

nieuw automatiseringslandschap, waarin keten-

gericht werken mogelijk wordt. In 2017 is verder

gewerkt aan BWA op basis van een in 2016, in

samen werking met een groep ondernemers,

ontwikkelde blauwdruk. Zo zijn onder meer de

masterdata voor leveranciers, winkels en artikelen

bepaald en vonden de eerste systeemtesten

plaats. Naar verwachting zal het servicekantoor in

2018 het nieuwe systeem inzetten voor de onder-

steuning van de financiële processen. Vervolgens

worden de distributiecentra één voor één aange-

sloten op het systeem.

Optimalisatie Distributie Netwerk (ODN)Om de logistiek te optimaliseren en kosten te

verlagen, koos PLUS in 2017 voor de bouw van

een nieuw, centraal distributiecentrum voor houd-

bare producten, dat vanuit Tiel het hele land gaat

bedienen. Het distributiecentrum biedt in eerste

instantie ruim 40.000 vierkante meter aan opslag-

ruimte, heeft een hoogte van 30 meter en zal in zeer

hoge mate geautomatiseerd zijn. Zo kan PLUS de

kosten reduceren en de leverkwaliteit voor de PLUS

ondernemers verhogen. Dat is in de zeer compe-

titieve supermarktbranche van groot belang voor

de concurrentiepositie van PLUS in de toekomst. In

2017 zijn alle medewerkers van de vier regionale

distributiecentra geïnformeerd en is met de vakbon-

den een sociaal plan afgesproken. PLUS heeft hierbij

een werkgarantie aangeboden voor medewerkers

die mee willen naar het nieuwe distributiecentrum.

De eerste voorbereidende werkzaamheden op

bedrijventerrein Medel vinden inmiddels plaats.

Maatschappelijk verantwoord ondernemenPLUS hecht ook sterk waarde aan een krachtig

MVO- beleid. Dat leidde in 2017 opnieuw tot de

titel Meest Verantwoorde Supermarkt. PLUS wist

in 2015 en 2016 eveneens deze titel te winnen.

Het MVO-beleid en de successen op dit gebied

worden in dit jaarverslag in een apart hoofdstuk

uitgebreid toegelicht.

13 13

Risico en risicobeheersing

Organisatie en risicobeheersing Het ondernemen en ondernemerschap brengt

onlosmakelijk risico’s met zich mee. Binnen PLUS is

het managen van risico’s een belangrijk aspect van

de dagelijkse werkzaamheden. Het tijdig onderken-

nen en op een adequate wijze reageren op moge-

lijke risico’s is essentieel voor het realiseren van de

doelstellingen.

In 2017 zijn via een brede en gestructureerde aan pak

de strategische risico’s geïdentificeerd, beoordeeld

en geprioriteerd. In een actieve dialoog binnen

de directie zijn voor de belangrijkste strategische

risico’s bepaald welke acties passend worden ge-

acht. De te ondernemen acties worden gemonitord

en periodiek besproken binnen de directie. Het

strategisch risicomanagement is verankerd in een

periodieke plannings- en evaluatiecyclus.

De belangrijkste systemen en instrumenten voor

(risico)beheersing en controle zijn:

• Controle omgeving

• Strategisch plan

• Strategisch risicobeheersingsproces

• Planning & Controlcyclus

- begroting- en budgetcyclus

- prognose cyclus

- doorlooptijd afsluitprocessen

• De PLUS ondernemingscode

• Internal Audit Functie

• Accounting manual

• Voedselveiligheidsprogramma en –procedures

• Opvolging en monitoring internal en external

audit bevindingen

De controleomgeving omvat de houding, de

cultuur, het gedrag en de deskundigheid van de

directie, het management en de medewerkers ten

aanzien van de (risico)beheersing, administratieve

organisatie en een adequaat functionerend stelsel

van interne controlemaatregelen. De directie stelt

hoge eisen aan de controleomgeving. De raad van

commissarissen houdt toezicht op het functione-

ren in dit kader van de directie.

De internal audit functie stuurt het strategisch

risicobeheersingsproces aan en voert onder

andere werkzaamheden uit op de operationele

processen en rapporteert aan de directie,

audit-commissie en de raad van commissarissen

over de uitkomsten van haar werkzaamheden.

PLUS voert op continue basis diverse maat-

regelen door om mogelijke risico’s te beheersen.

Er hebben zich het afgelopen jaar geen risico’s

en onzekerheden voorgedaan die een belangrijke

impact hadden op PLUS Holding.

PLUS is alleen bereid om verantwoorde risico’s

te nemen om haar doelstellingen te realiseren en

haar strategie uit te voeren, waarbij de belangen

van onze belangrijkste stakeholders centraal staan

en de genomen risico’s in balans moeten zijn

met de eventuele voordelen die hieruit kunnen

voortvloeien. PLUS is risicomijdend voor risico’s

gerelateerd aan wet- en regelgeving, betrouw-

baarheid van financiële rapportages, voedsel-

veiligheid, continuïteit en de met de banken en

Superunie afgesproken financiële ratio’s. Het

huidige risicoprofiel beschouwt PLUS in lijn met

de risicobereidheid van de organisatie.

Indien risico’s zich manifesteren kan dit een

impact hebben op de performance van PLUS

Holding. De impact die risico’s zullen hebben,

indien zij zich zouden voordoen, is sterk afhan-

kelijk van de maatregelen die genomen zijn om

kans/impact van het risico te mitigeren. PLUS

Holding zal zich volledig inzetten om ervoor te

zorgen dat de gestelde doelstellingen worden

behaald en indien risico’s zich voordoen hiervoor

passende maat regelen nemen.

Voornaamste risico’s en onzekerheden Hieronder volgt een uiteenzetting van de voor-

naamste strategische, operationele, financiële

(verslaggeving) en wet- en regelgevingsrisico’s

waarmee PLUS Holding te maken heeft. De

genomen risicomaatregelen zijn gericht op het

verminderen en beheersen van de risico’s waar-

door de ondernemingsdoelstellingen worden

gehaald. Aanvullend hierop sluit PLUS Holding

verzekeringen af voor gebruikelijke risico’s,

waardoor de hiermee gepaard gaande financiële

gevolgen zo veel als mogelijk worden beperkt.

14 - Jaarverslag PLUS 201714 - Jaarverslag PLUS 2017

Strategische risico’s Concurrentie & marktverschuivingen PLUS Holding opereert in de foodretail. Deze markt

kenmerkt zich door een sterke concurrentie, waar-

bij er sprake is van een aanhoudende neerwaartse

druk op de consumentenprijzen. Dit vertaalt zich

in een neerwaartse druk op de marges en resul-

taten. Daarnaast vormen nieuwe toetreders en

ontwikkelingen onder andere inzake de online

toepassingen binnen de foodretail een risico voor

de ontwikkeling van de omzet en marktverdeling.

Indien dit risico zich voordoet, kan dit mogelijk

gevolgen hebben voor de omzet, marge en het

marktaandeel van PLUS Holding. Vervolgens zal dit

impact hebben op de resultaten, financiële positie

en liquiditeit.

De volgende maatregelen zijn getroffen om dit

risico te beheersen:

• Monitoren en identificeren van marktkansen

en ontwikkelingen

• Benchmarken van prijzen van concurrentie

• Verbeteren van de prijsperceptie

• Doorvoeren van schaalvergroting en

efficiencyverbeteringen

• Scherpe promoties en aantrekkelijke campagnes

• Verbeteren van de waardepropositie

PLUS Holding heeft adequate maatregelen geno-

men om de risico’s tijdig te signaleren. De kans dat

deze risico’s zich voordoen wordt beïnvloed door

externe factoren en is daarom door middel van de

genomen maatregelen niet geheel te beheersen.

De impact van dit risico wordt hierom als midden

geclassificeerd. Het restrisico is ook als midden

geclassificeerd.

PLUS heeft in 2017 opnieuw en voor de derde keer

op rij de titel Meest Verantwoorde Supermarkt in

de wacht gesleept. In nauw overleg met NGO’s en

andere relevante stakeholders wordt dit succes-

volle MVO-beleid voortgezet. PLUS hecht sterk aan

maatschappelijk verantwoord ondernemen door de

hele keten heen. Bij belangrijke bedrijfsbeslissingen

wordt een afweging gemaakt tussen de verschil-

lende maatschappelijke en economische effecten

en rekening gehouden met de verschillende

stakeholders.

Operationele risico’s Afhankelijkheid van ICT De primaire bedrijfsprocessen van PLUS Holding

en de bij haar aangesloten ondernemers zijn

volledig geautomatiseerd en hierdoor in hoge

mate afhankelijk van ICT-systemen. Adequaat

werkende ICT-systemen samen met de kwaliteit

van de gebruikte data zijn essentieel voor de

bedrijfsvoering. Verstoringen in de ICT hebben

hiermee direct een impact op de uitvoering van

onze bedrijfsprocessen. Hierdoor kan de continuï-

teit van de bedrijfsvoering in gevaar komen.

Indien dit risico zich voordoet, kan dit mogelijk

een beperkte levering van producten aan de

winkels tot gevolg hebben met mogelijk een

impact op de reputatie, omzet en financiële

positie van PLUS Holding.

PLUS Holding heeft onder andere de volgende

maatregelen getroffen om dit risico te beheersen:

• ICT-systemen zijn dubbel uitgevoerd

• Gebruik van twee verschillende datacenters

• ICT-verbeterprogramma’s waarmee de

continuïteit, performance en beveiliging van

de ICT-omgeving op een hoger niveau wordt

gebracht

PLUS Holding heeft met bovenstaande maat-

regelen zowel de kans op een eventuele verstoring

als de impact indien zich een verstoring voordoet

als laag tot midden ingeschat. Het restrisico wordt

ook als laag tot midden geclassificeerd.

Informatiebeveiliging Informatiebeveiligingsincidenten kunnen ervoor

zorgen dat systemen of data niet beschikbaar zijn

en dat ongewenst toegang wordt verkregen tot

gevoelige informatie.

Indien dit risico zich voordoet, kan dit leiden

tot reputatieschade en daarmee kan dit impact

hebben op het resultaat en de financiële positie

van PLUS Holding.

15 15

PLUS Holding heeft onder andere de volgende

maatregelen genomen:

• Informatiebeveiligingsbeleid en –richtlijnen

• Bewustzijnscampagne

• Een werkgroep informatiebeveiliging is ingesteld

• Procedures voor het afhandelen van

ICT-calamiteiten

PLUS Holding heeft met bovenstaande maat-

regelen zowel de kans op een eventueel beveili-

gingsincident als de impact indien zich een

incident voordoet als laag ingeschat. Het restrisico

is derhalve eveneens als laag ingeschat.

Implementatie ERP-systeem PLUS Holding is bezig met de stapsgewijze

ontwikkeling en implementatie van een nieuw

ERP-systeem zowel voor het servicekantoor als

de winkels. De huidige systemen zijn aan het einde

van hun levenscyclus en hebben bepaalde beper-

kingen. De oude systemen worden vervangen

en de bedrijfsprocessen waar mogelijk minder

complex gemaakt. Het is inherent dat een derge-

lijke implementatie niet zonder risico is ten aanzien

van de continuïteit en effectiviteit van systemen,

tijdige oplevering en kosten.

PLUS Holding heeft onder andere de volgende

maatregelen genomen om het risico te beheersen:

• Programma governance-structuur

• Quality Assurance op het programma

• Stapsgewijze ontwikkeling en implementatie

PLUS Holding heeft met bovenstaande maat-

regelen zowel de kans, de impact als het rest-

risico indien het risico zich voordoet als laag tot

midden ingeschat, mede gelet op de stapsgewijze

implementatie.

Voedselveiligheid Voedselveiligheidseisen spelen een belangrijke

rol binnen de foodretail. PLUS Holding voldoet

ten aanzien van de voedselveiligheid aan alle

wettelijk gestelde eisen voor de traceerbaar-

heid van de producten en de voorziening van

productinformatie.

Indien zich toch problemen voordoen ten aan zien

van de voedselveiligheid kan dit leiden tot

reputatieschade en kan dit de marktpositie van

PLUS Holding verzwakken. Hierdoor zullen de

financiële positie en resultaten van PLUS Holding

onder druk komen te staan.

PLUS Holding heeft onder meer de volgende

maatregelen genomen om dit risico te beheersen:

• Kwaliteitsprogramma zowel in de distributie-

centra als in de winkels

• Continue awareness-activiteiten

• Specifieke procedures zoals voor recalls

PLUS Holding schat zowel de kans als impact als

het risico zich voordoet als laag in. Het restrisico

wordt uit dien hoofde ook als laag ingeschat.

Financiële risico’s Investeringsrisico’s De risico’s ten aanzien van investeringen op het

gebied van vestigingspunten en vastgoed dienen

goed te worden afgewogen. PLUS voert gedegen

analyses uit ten aanzien van de vestigingspunten

en vastgoed en heeft hiervoor plannen voor de

toekomst opgesteld. Er is een centrale multi-

disciplinaire investeringscommissie die vooraf

alle belangrijke voorstellen voor investeringen

toetst ter beperking en beheersing van de risico’s.

Investeringen boven een bepaald bedrag dienen

eveneens door de raad van commissarissen te

worden goedgekeurd.

Investeringen zijn nooit geheel zonder risico, om

deze reden beschouwt PLUS Holding dit als een

midden risico gezien de maatregelen die getroffen

zijn. Indien zich een risico voordoet hangt de

impact af van de hoogte van de investering die

hiermee gemoeid is. Gemiddeld genomen worden

de impact en het restrisico als midden beschouwd.

Kredietrisico Het kredietrisico dat PLUS Holding loopt, is nauw

verbonden met de financiële positie van de bij

haar aangesloten ondernemers. Het kredietrisico

beperkt zich niet alleen tot de openstaande

handels vorderingen, maar omvat ook de financie-

ring van de aangesloten ondernemers. Daarnaast

staat PLUS Holding in specifieke situaties borg

voor door banken aan ondernemers verstrekte

financieringen. Hiertoe beschikt PLUS Holding over

16 - Jaarverslag PLUS 201716 - Jaarverslag PLUS 2017

overkoepelende arrangementen met een aantal

banken. Tegenover de aan de bank te verstrekken

zekerheden – veelal in de vorm van borgstellingen

– staan door de ondernemers te verstrekken zeker-

heden aan PLUS Holding. Het totale krediet risico

wordt beheerst door intensieve monitoring en

bewaking van de financiële positie van de winkels.

Ook worden de rentabiliteit en levensvatbaarheid

van de winkels continu beoordeeld. In voorko-

mende gevallen worden onrendabele vestigings-

punten afgestoten. Waar nodig worden duurzame

waardeverminderingen van activa ten laste van het

resultaat gebracht, dan wel worden voorzieningen

getroffen zoals beschreven in de algemene toelich-

ting op de jaarrekening. PLUS is van mening dat er

voldoende maatregelen zijn getroffen om dit risico

te beheersen. De kans dat dit risico zich voordoet

is mede afhankelijk van de situatie in de winkels.

De impact op de resultaten en financiële positie

is afhankelijk van de situatie en wordt door PLUS

als midden geclassificeerd. Het restrisico wordt

eveneens als midden geclassificeerd.

Liquiditeitsrisico Door een continue monitoring van de toekomstige

kredietbehoeften in relatie tot beschikbare

krediet faciliteiten wordt bewaakt dat steeds vol-

doende liquiditeiten beschikbaar zijn, zodat PLUS

Holding te allen tijde aan haar financiële verplich-

tingen kan voldoen. Doordat PLUS Holding geen

valutarisico’s kent en er sprake is van beperkte

renterisico’s worden de (toekomstige) kasstromen

uit dien hoofde ook niet of nauwelijks beïnvloed.

De impact en het restrisico worden derhalve als

laag geclassificeerd.

Financiële verslaggeving risico’s

De directie en het management hechten veel

waarde aan tijdige, adequate en betrouwbare

(financiële) managementrapportages en forecasts

als middel om kansen en bedreigingen tijdig te

signaleren en de juiste actie te kunnen onder-

nemen. Het niet hebben van betrouwbare en

tijdige financiële verslaggeving vormt een risico

voor PLUS Holding.

PLUS Holding heeft diverse maatregelen getroffen

om betrouwbare en tijdige financiële rapportages

te waarborgen waaronder:

• Planning & Controlcyclus ter monitoring van

de financiële resultaten

- begroting- en budgetcyclus

- prognose cyclus

- doorlooptijd afsluitprocessen

• Begroting & Budgetcyclus

• Controlesystemen zijn geïmplementeerd

voor de financiële processen

• Externe accountant toetst in het kader van de

jaarrekeningcontrole de belangrijkste financiële

controlesystemen en stelt de betrouwbaarheid

van de jaarrekening vast

PLUS Holding schat de kans en de impact op

de resultaten en financiële positie als laag in.

Het restrisico wordt uit dien hoofde ook als laag

ingeschat.

Wet- en regelgeving risico’s

PLUS dient te voldoen aan diverse wet- en regel-

geving. Het niet voldoen aan de vereisten vanuit

de wet- en regelgeving kan leiden tot reputatie-

en financiële schade. Het compliance raamwerk

zoals PLUS hanteert bestaat uit de onderne-

mingscode, gedragscode, inkoopvoorwaarden en

diverse service level agreements. Via periodieke

bewustwordingscampagnes worden de normen

en waarden als vastgelegd in de ondernemings-

code onder de aandacht ge bracht. De diverse

elementen van het compliance raamwerk worden

periodiek geëvalueerd en zo nodig geactualiseerd.

De ondernemingscode is in 2017 geactualiseerd.

De geactualiseerde ondernemingscode zal

onder de aandacht van de medewerkers worden

gebracht, waardoor de awareness betreffende

compliance onder de medewerkers van PLUS

verder wordt vergroot.

De inschatting is dat de kans/impact van het risico

laag is evenals het restrisico.

17 17

Financiële gang van zakenBelangrijkste financiële ontwikkelingen 2017De consumentenomzet steeg in 2017 met 5,5% ten opzichte van 2016, dit is 2,1% hoger dan de marktgroei

van 3,4%. Het operationele resultaat steeg met 13,0%.

De stijging van het resultaat was vooral te danken aan de hogere omzet en het daarmee samenhangende

bruto-omzetresultaat. Hiertegenover stonden vooral hogere logistieke kosten en hogere kosten in

verband met strategische projecten. Per saldo nam de operationele EBITDA toe met € 5,7 miljoen naar

€ 86,5 miljoen, een stijging van 7,0%. De afschrijvingen en amortisatielasten namen met € 2,1 miljoen

af vooral door lagere afschrijvingen van leveringsrechten. De financiële baten en lasten daalden met

€ 1,5 miljoen. Per saldo steeg het operationeel resultaat met € 6,4 miljoen naar € 55,3 miljoen.

Van het operationele resultaat werd € 48,4 miljoen doorgegeven aan de ondernemers in de vorm

van afnamekortingen. Dat was € 5,2 miljoen meer dan in 2016. Over 2017 werd, evenals over 2016,

een reguliere afnamekorting van 2,0% uitgekeerd. Daarnaast werden extra afnamekortingen van

1,2% uitgekeerd tegenover 1,0% over 2016. Het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belas-

tingen bedroeg € 6,9 miljoen, een stijging van € 1,1 miljoen ten opzichte van 2016. Het aandeel in het

resultaat van SPAR steeg in 2017 met € 1,1 miljoen. Uiteindelijk steeg de nettowinst met € 1,9 miljoen

naar € 10,3 miljoen.

Operationeel resultaatHet operationeel resultaat van de PLUS Groep is verkort als volgt weer te geven:

(bedragen x € 1 miljoen)

2017 2016* Toename in %

consumentenomzet 2.387,6 2.263,8 5,5

netto-omzet PLUS Holding 1.838,7 1.754,0 4,8

bruto-omzetresultaat 200,0 193,8 3,2

kosten (excl. afschrijvingen) -113,5 -113,0 0,4

operationele EBITDA (voor afnamekortingen) 86,5 80,8 7,0

afschrijvingen materiële vaste activa -11,9 -12,1 -1,5

EBITA (voor afnamekortingen) 74,6 68,8 8,5

amortisatie immateriële vaste activa -19,0 -20,9 -9,4

bedrijfsresultaat (voor afnamekortingen) 55,6 47,8 16,4

financiële baten en lasten -0,4 1,1

Operationeel resultaat 55,3 48,9 13,0

* Voor vergelijkingsdoeleinden zijn de cijfers over 2016 aangepast ten opzichte van de in het jaarverslag 2016 gerapporteerde cijfers.

18 - Jaarverslag PLUS 201718 - Jaarverslag PLUS 2017

Consumentenomzet PLUSDe consumentenomzet bedroeg over 2017 € 2.387,6 miljoen tegenover € 2.263,8 miljoen over 2016

een stijging van 5,5% tegenover een marktgroei van 3,4%. De groei van de omzet van PLUS overtrof

daarmee ook in 2017 royaal de groei van de markt. De uitvoering van de programma’s opgenomen in

het strategisch plan 2016-2018 droegen hier in belangrijke mate aan bij, zoals de ombouw van winkels

naar Briljant in 2017 (25) en 2016 (34). Daarnaast was er sprake van een succesvolle implemen tatie en

uitvoering van het omnichannelprogramma en sterke loyaliteitscampagnes.

Het aantal PLUS supermarkten daalde met één winkel van 261 eind 2016 naar 260 eind 2017. Deze winkels

zijn nagenoeg allemaal omgebouwd naar de succesvolle Briljant formule, waarvan vijf winkels naar Briljant

2.0. In 2017 openden twee nieuwe PLUS supermarkten de deuren. Hiertegenover stond de sluiting van drie

onrendabele winkels.

Netto-omzet PLUS GroepDe netto-omzet steeg met 4,8% van € 1.754,0 miljoen over 2016 tot € 1.838,7 miljoen over 2017 vooral

door de hogere consumentenomzet.

Bruto-omzetresultaatHet bruto-omzetresultaat steeg met € 6,2 miljoen naar € 200,0 miljoen. Het bruto-omzetresultaat steeg

vooral door de hogere omzet en door verbetering van condities bij leveranciers. Hiertegenover stond een

daling van het bruto-omzetresultaat door gestegen inkoopprijzen die niet (geheel) werden doorberekend

in prijzen aan de winkels en de consumentenprijzen. Daarnaast was sprake van hogere in het bruto-omzet-

resultaat opgenomen logistieke kosten. Het bruto-omzetresultaat in een percentage van de omzet daalde

licht van 11,1% over 2016 tot 10,9% over 2017.

KostenDe kosten, exclusief afschrijvingen, kwamen in 2017 uit op € 113,5 miljoen tegenover € 113,0 miljoen in

2016. Net als in 2016 werd er hard gewerkt aan de uitvoering van strategische programma’s, voortvloeiend

uit het strategisch plan 2016-2018. De hiermee verband houdende kosten stegen met € 10,0 miljoen.

De programma’s hebben zowel betrekking op de positionering van de PLUS winkels (zoals omnichannel,

verbetering prijsperceptie en verdere ontwikkeling van de PLUS formule) als op backoffice-activiteiten,

zoals de overgang van het huidige ERP-systeem op SAP en de optimalisering van het distributienetwerk.

2014 2015 2016 2017

5,6%

5,8%

6,0%

6,2%

6,4%

6,6%

1,6

1,8

2,0

2,2

2,4

2,6

in m

iljar

den

€

consumentenomzet marktaandeel

19 19

In 2016 en 2017 is een gedetailleerd plan opgesteld inzake de bouw van één centraal en volledig gemecha-

niseerd distributiecentrum. PLUS heeft op dit moment vier regionale distributiecentra, waarvan de activi-

teiten binnen enkele jaren stapsgewijs zullen worden ondergebracht in het centrale distributiecentrum. Er

werken in de huidige vier distributiecentra ruim 400 fte. Een deel van deze medewerkers kan mee naar het

nieuwe distributiecentrum. Voor de medewerkers die niet mee kunnen naar het nieuwe distributiecentrum

is in 2017 met de Ondernemingsraad en vakbonden een akkoord bereikt over een sociaal plan, waarbij het

uitgangspunt is om de medewerkers zo goed mogelijk te begeleiden van werk naar werk. Voor de kosten

van dit sociaal plan werd in 2017 een voorziening getroffen van € 6,4 miljoen.

Zonder de hogere kosten van de strategische programma’s - waaronder begrepen de kosten van het

sociaal plan - was er sprake van een daling van de kosten in 2017 met € 9,5 miljoen. Uit de voorziening

voor pensioenen en overige uitgestelde personeelsbeloningen viel in 2017 een bedrag van € 1,4 miljoen vrij

ten gunste van het resultaat; in 2016 werd een bedrag van € 3,7 miljoen toegevoegd aan deze voorziening,

in totaal een verschil van € 5,1 miljoen. Deze schommelingen waren vooral het gevolg van wijzigingen in de

gehanteerde rekenrente bij het bepalen van de voorziening.

Naast lagere pensioenlasten daalden de kosten door onder meer lagere lasten inzake ondersteuning van

winkels en het sluiten van onrendabele winkels. Deze daling hield mede verband met een in 2016 gestart

programma gericht op de verbetering van het winkelrendement.

Afschrijvingen materiële vaste activaDe afschrijvingen van materiële vaste activa daalden licht met € 0,2 miljoen tot € 11,9 miljoen.

Amortisatie immateriële vaste activaDe amortisatielasten van immateriële vaste activa (naast met name leveringsrechten betreft dit goodwill

en software) daalden met € 1,9 miljoen tot € 19,0 miljoen.

Financiële baten en lastenDe financiële baten en lasten kwamen in 2017 uit op een netto-last van € 0,4 miljoen tegenover een

netto-bate van € 1,1 miljoen over 2016. Deze omslag hield vooral verband met in 2017 getroffen voor-

zieningen op aan ondernemers verstrekte leningen ter financiering van hun winkels terwijl in 2016

sprake was van een vrijval van in het verleden getroffen voorzieningen.

NettowinstEen overzicht van de ontwikkeling van de nettowinst is als volgt:

(bedragen x € 1 miljoen)

2017 2016* Toename in %

operationeel resultaat 55,3 48,9 13,0

afnamekortingen 48,4 43,2 12,1

resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen 6,9 5,8 19,2

belastingen -1,8 -1,5

resultaat deelneming 5,2 4,1

Nettowinst 10,3 8,4

* Voor vergelijkingsdoeleinden zijn de cijfers over 2016 aangepast ten opzichte van de in het jaarverslag 2016 gerapporteerde cijfers.

20 - Jaarverslag PLUS 201720 - Jaarverslag PLUS 2017

AfnamekortingenDe directie van PLUS Retail stelt voor om over 2017, evenals over 2016, aan de PLUS ondernemers een

afnamekorting van 2,0% van de goederenomzet uit te keren. Tevens wordt voorgesteld om over 2017 -

evenals in 2016 - een extra voorwaardelijke afnamekorting van 0,5% uit te keren. Aan deze extra uitkering

zijn over 2017 voorwaarden verbonden inzake de omnichannel-activiteiten in de supermarkt en investe-

ringen in de broodafdeling in de winkel. Daarnaast wordt voorgesteld om over 2017 eenmalig een extra

afnamekorting van 0,7% uit te keren (2016: 0,5%).

BelastingenDe belastingdruk over 2017 kwam uit op 25,5% tegenover 26,2% over 2016. De belastingdruk kwam zowel

in 2017 als in 2016 licht uit boven het nominale tarief voor de vennootschapsbelasting van 25,0% uit door

fiscaal beperkt aftrekbare kosten.

Resultaat deelnemingenHet 45% aandeel in het niet-geconsolideerde resultaat van SPAR bedroeg in 2017 € 5,2 miljoen, in

2016 was dit € 4,1 miljoen. Door SPAR werd over 2017 een omzet gerealiseerd van € 458,9 miljoen, een

stijging van 3,4% ten opzichte van 2016. De nettowinst over 2017 kwam uit op € 11,6 miljoen tegenover

€ 9,1 miljoen over 2016. Door SPAR werd in 2017 aan PLUS Holding een dividend over 2016 uitgekeerd

van € 4,9 miljoen.

1,8%

2,1%

2,4%

2,7%

3,0%

3,3%

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

2014 2015 2016 2017

in m

iljo

enen

€

afnamekortingen (% van goederenomzet)afnamekortingen in €

21 21

Kasstromen en financieringEen verkort overzicht van de kasstromen is als volgt:

(bedragen x € 1 miljoen)

2017 2016* Mutatie

operationele EBITDA 86,5 80,8 5,7

afnamekortingen -48,4 -43,2 -5,2

overige operationele kasstromen -14,0 37,1 -51,1

kasstroom uit operationele activiteiten 24,1 74,8 -50,7

kasstroom uit investeringsactiviteiten -19,0 -50,8 31,8

kasstroom uit financieringsactiviteiten 2,5 -15,2 17,7

Saldo kasstromen 7,6 8,8 -1,2

* Voor vergelijkingsdoeleinden zijn de cijfers over 2016 aangepast ten opzichte van de in het jaarverslag 2016 gerapporteerde cijfers.

Kasstroom uit operationele activiteitenDe kasstroom uit operationele activiteiten daalde met € 50,7 miljoen tot € 24,1 miljoen, vooral door de

onder de overige operationele kasstromen opgenomen stijging van het werkkapitaal. Het werk kapitaal

steeg met name door de uitkering van voorschotten (€ 31,3 miljoen) op afnamekortingen aan ondernemers

waartoe in 2017 is besloten. Zowel in 2017 als in 2016 was sprake van een verhoging van het leveranciers-

krediet. In 2017 stegen de crediteuren hierdoor met circa € 7,0 miljoen, in 2016 met circa € 16,0 miljoen.

De ontwikkeling van het werkkapitaal is als volgt:

-50,0

-25,0

-

25,0

50,0

2014 2015 2016 2017

in m

iljo

enen

€

22 - Jaarverslag PLUS 201722 - Jaarverslag PLUS 2017

Kasstroom uit investeringsactiviteitenDe investeringen kwamen in 2017 uit op € 19,0 miljoen tegenover € 50,8 miljoen in 2016. In immateriële

vaste activa werd in 2017 € 20,1 miljoen geïnvesteerd. Deze investeringen hadden voor € 13,3 miljoen

betrekking op software en voor € 6,8 miljoen op de verwerving en het behoud van vestigingspunten

(leveringsrechten). De investeringen in software hielden vooral verband met het vervangen van het

huidige ERP-systeem door SAP en met investeringen in het omnichannel-programma.

De investeringen in materiële vaste activa bedroegen in 2017 per saldo € 15,6 miljoen. Dit had met

name betrekking op de ontwikkeling van nieuwe vestigingspunten en de aankoop van winkelpanden.

Daarnaast vonden investeringen plaats in hardware en de ontwikkeling van het nieuwe gemechaniseerde

distributiecentrum.

De financiële vaste activa (exclusief deelnemingen) daalden in 2017 met € 16,7 miljoen. In 2017 werd voor

een bedrag van € 6,1 miljoen aan leningen verstrekt aan ondernemers. Dit vooral ter financiering van de

ombouw van hun winkels naar PLUS Briljant. Tegenover de verstrekte leningen stond een bedrag van

€ 18,9 miljoen aan aflossingen op in het verleden verstrekte leningen. Daarnaast was sprake van een lagere

latente belastingaanspraak van € 2,6 miljoen.

Een overzicht van de investeringsactiviteiten is als volgt:

Kasstroom uit financieringsactiviteitenDe ingaande kasstroom door financieringsactiviteiten van per saldo € 2,5 miljoen betrof met name de

opbouw van waarborgsommen door ondernemers. De liquide middelen stegen met € 7,6 miljoen van

€ 36,4 miljoen eind 2016 naar € 44,0 miljoen eind 2017.

In 2017 is met een aantal banken een nieuw financieringsarrangement overeengekomen tot medio 2022,

dat mede gericht is op de financiering van investeringen in de komende jaren, waaronder de ontwikkeling

van het volledig gemechaniseerde distributiecentrum. Eind 2017 beschikte PLUS Holding over krediet-

faciliteiten van maximaal € 160,0 miljoen; hiervan kwam € 110,0 miljoen beschikbaar in 2017, € 50,0 miljoen

wordt medio 2018 beschikbaar gesteld. Eind 2017 werd - evenals eind 2016 - geen gebruik gemaakt van

het bankkrediet.

2014 2015 2016 2017

0,0%

1,0%

2,0%

3,0%

4,0%

5,0%

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

in m

iljo

enen

€

investeringen (% van groepsomzet)investeringen afschrijvingen

23 23

Vooruitzichten 2018PLUS ligt op koers en zal ook in 2018 het succesvolle beleid continueren. Dat betekent

enerzijds het verder versterken van de PLUS formule en het uitbouwen van de omnichannel-

identiteit, anderzijds het vernieuwen van het ICT-landschap en de distributiestructuur.

PLUS heeft als doelstelling om in 2018 tien nieuwe Briljant 2.0 winkels te openen. Binnen

de Briljant 2.0 formule is de merkpositionering rond ‘Goed eten’ een belangrijk onderdeel.

In 2018 breidt PLUS de activiteiten onder het thema ‘Goed eten’ verder uit.

De succesvolle e-commerceactiviteiten zorgen ervoor dat PLUS in 2018 innovatieve

logistieke oplossingen gaat ontwikkelen om de groei te ondersteunen. Daarnaast wordt het

concept van digitaal sparen landelijk uitgerold.

De ervaringen met de Laagste-prijscheck zijn positief. Daarom maken in 2018 meer winkels

de overstap naar deze module.

In 2017 is gestaag doorgewerkt aan de realisatie van het BWA-project (Bedrijfs- en

winkelautomatisering). De verwachting is dat de distributiecentra rond de zomer van 2018

op het systeem overgaan en dat ultimo 2018 een begin wordt gemaakt met de eerste

winkels.

Afhankelijk van de definitieve vergunningen kan in de loop van 2018 daadwerkelijk gestart

worden met de bouw van het nieuwe distributiecentrum in Tiel.

Het schip om de beste supermarkt van Nederland te worden ligt op koers. PLUS

ondernemers, hun medewerkers en alle medewerkers van de distributiecentra en het

servicekantoor zullen zich gezamenlijk in blijven zetten om de successen te continueren.

Utrecht, 6 maart 2018

De directiedrs. J.G.B. (Jan) Brouwer, algemeen directeur

drs. M.H. (Monique) Joosen RC, financieel directeur

24 - Jaarverslag PLUS 201724 - Jaarverslag PLUS 2017

25 25

PLUS behaalde in 2017 voor het derde achtereenvolgende jaar de titel Meest Verantwoorde Supermarkt van Nederland.

26 - Jaarverslag PLUS 201726 - Jaarverslag PLUS 2017

5 Maatschappelijk verantwoord ondernemen

Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) staat al

jaren hoog op de agenda bij PLUS� Binnen het coöperatieve

bedrijfsmodel van zelfstandige ondernemers past het werken aan

langetermijndoelstellingen zoals duurzaamheid en gezondheid�

Onze ondernemers spelen een belangrijke rol in de lokale

samenleving� ‘Goed eten’ is de overkoepelende merkpositionering�

Dat willen we in de winkels en met interne en externe communicatie

zichtbaar maken� Consumenten waarderen dat�

PLUS is in 2017 voor het derde jaar op rij uitgeroe-

pen tot de Meest Verantwoorde Supermarkt van

Nederland. Met een gemiddelde van 7,58 behaal-

den we de koppositie in het Duurzaamheids-

onderzoek van GfK, dat wordt uitgevoerd in

opdracht van Foodmagazine. Het juryrapport:

“Vorig jaar werd PLUS al een échte allrounder

genoemd, omdat de keten in alle onderzochte

thema’s in de top vijf stond. Dit jaar pakt de

supermarkt voor alle onderdelen een podium-

plaats. Voor vier van de zes thema’s behaalt PLUS

zelfs de eerste plaats: gezondheid, klimaat, lokale

betrokkenheid en medewerkers. Het is een Sven

Kramer en Eric Heijden-achtige dominantie.”

Verantwoord in de schijnwerpersOm de consument meer te vertellen over de

herkomst van onze producten en de verhalen

erachter nemen we jaarlijks deel aan de landelijke

campagneweken voor verantwoord eten. Tijdens

deze weken staan onze verantwoorde producten

extra in de schijnwerpers. Zo besteden we bij-

voorbeeld aandacht aan Beter Leven, aan GIJS-

producten en aan ons biologisch en Fairtrade

assortiment. Dit doen we via onze magazines,

op de website en via sociale media.

Jaarlijkse stakeholdersbijeenkomstIn juni vond onze jaarlijkse stakeholders-

bijeenkomst plaats bij PLUS J. Schimmel Panoven

in IJsselstein, één van de vijf winkels die is inge-

richt volgens de nieuwste PLUS formule (Briljant

2.0). Meer dan 30 relaties van maatschappelijke

organisaties zijn bijgepraat over ons MVO-beleid

en de doorvertaling van onze merkpositionering

‘Goed Eten’ naar de winkelvloer. Een inspirerende

bijeenkomst met veel ruimte voor de dialoog

over hoe we de consument nog meer kunnen

27 27 27

inspireren en helpen een bewuste keuze te maken.

Een concreet voorbeeld hiervan is de introductie

van de suikermeter bij de ontbijtgranen. Uit de

bijeenkomst bleek dat stakeholders het MVO-

beleid van PLUS en de actieve betrokkenheid van

stakeholders hierbij waarderen.

Verantwoord nieuwsbriefIn 2017 verscheen elk kwartaal de Verantwoord

nieuwsbrief. Hiermee houdt PLUS haar stake-

holders op de hoogte van alle ontwikkelingen

op het gebied van duurzaamheid en goed

en verantwoord eten. De nieuwsbrief wordt

verzonden aan ruim 200 stakeholders.

Andere samenwerkingsvormen en initiatievenNaast onze stakeholdersbijeenkomst neemt PLUS

ook deel aan diverse andere initiatieven en samen-

werkingsvormen. Zo zijn we via inkooporganisatie

Superunie aangesloten bij de Ronde Tafel voor

Duurzame Palmolie (RSPO), de Ronde Tafel

voor Duurzame Soja (RTRS), het Convenant

Verduurzaming Verse Groente en Fruit (Initiatief

Duurzame Handel) en het Convenant Verant-

woorde Soja (Initiatief Duurzame Handel).

Via brancheorganisatie CBL zijn we betrokken

bij de Alliantie Verduurzaming Voedsel, het

Akkoord Verbetering Productsamenstelling,

het CBL Klimaatplan, het Actieplan Vis Beter,

het verdoofd castreren van biggen, het Convenant

Tussensegment, het Convenant Marktontwikkeling

Biologische Landbouw, de Stichting Weidegang,

de Duurzame zuivelketen, Milieukeur/Planetproof

en GlobalG.A.P., de GlobalGAP module voor

diertransport, Plastic Heroes, Raamovereenkomst

Verpakkingen, Dutch Alliance Sustainable Palm

Oil, BSCI en vanaf eind 2017 bij Cerrado Manifesto.

We steunen daarnaast goede initiatieven van

derden zoals het voorstel voor een wettelijk

kader zorgplicht kinderarbeid. Ook met andere

stake holders wordt veel gesproken over ons

MVO- beleid en onze vijf pijlers. Verderop in dit

hoofdstuk staat per pijler een aantal stakeholders

genoemd waar we in 2017 mogelijkheden tot

verduurzaming mee hebben verkend of samen-

werking mee hebben gezocht.

Samenwerking met leveranciersWe werken samen met veel verschillende

leveranciers uit binnen- en buitenland. Dit zijn

vaak langdurige contracten. Alle leveranciers

voldoen aan onze inkoopvoorwaarden. We

hebben frequent contact met onze leveranciers.

Ons MVO-beleid, de herkomst van producten

en het steeds gezonder maken van producten

(minder zout, suiker en verzadigd vet) is tijdens

onze gesprekken een belangrijk punt van aan-

dacht. Wij zien dat steeds meer leveranciers ook

werken aan de verduurzaming en het gezonder

maken van hun producten.

MaterialiteitsonderzoekOm te weten welke aspecten van onze bedrijfs-

voering voor consumenten en andere stake-

holders van belang zijn, hebben we in de zomer

een materialiteitsanalyse uitgevoerd. We vroegen

aan verschillende groepen stakeholders (klanten,

ondernemers, maatschappelijke organisaties en

het Greenteam) welke prioriteiten PLUS moet

stellen als het gaat om maatschappelijk en ver-

antwoord ondernemen. Uit de analyse is gebleken

dat al onze stakeholders het vooral belangrijk

vinden dat wij aandacht besteden aan een gezond

assortiment, het stimuleren van de gezonde

keuze, lokale betrokkenheid en duurzaam inkopen.

Deze onderwerpen waren voor PLUS al belangrijk

en krijgen prioriteit in de MVO-strategie voor

2018-2020.

Minder verspilling

Lokalebetrokkenheid

Klimaat

Duurzaam inkopenGezonde keuze stimuleren

Gezonder assortiment

Duurzamere verpakkingen

Ontwikkeling van medewerkersCirculaire economie

Fairtrade

Vergroten biologischassortiment

Gezonde medewerkers

DierenwelzijnProductveiligheid garanderen

Transport

Belang voor PLUS

Bel

ang

vo

or

Sta

keh

old

er

28 - Jaarverslag PLUS 201728 - Jaarverslag PLUS 2017

Vijf pijlersOns MVO-beleid bestaat uit vijf pijlers.

1. Verantwoorde herkomst van producten

Met de producten in onze schappen hebben

we een impact tot aan het begin van de keten.

Onze ambitie is om positieve impact te creëren

voor producenten en werknemers binnen onze

toe leveringsketens, voor het milieu en voor

dierenwelzijn. We streven ernaar om de productie

en distributie van producten zo min mogelijk ten

koste te laten gaan van het milieu en het welzijn

van dieren. Zo maken we ons assortiment met

concrete stappen steeds duurzamer en vertellen

we de consument graag over de herkomst van

deze producten.

2. Gezondheid en vitaliteit

Eten en drinken hebben een grote invloed op de

gezondheid en vitaliteit van mensen. Mensen zijn

zich steeds bewuster van het belang van gezonde

voeding. Ons doel is om consumenten te helpen

bij het ontwikkelen van een gezonde leefstijl en

het makkelijker te maken bewust te kiezen. We

stimuleren de ontwikkeling richting gezond en

verantwoord. We verbeteren ons assortiment

voortdurend, zodat de goede keuze steeds

gemakkelijker wordt.

3. Een beter milieu Als supermarktketen hebben we op meerdere

manieren impact op het milieu: van onze grond-

stoffen en het netwerk aan distributiecentra en

supermarkten, tot het afval dat we produceren.

We streven ernaar de impact van onze bedrijfs-

voering op het milieu zoveel mogelijk te beperken.

We werken hierin nauw samen met leveranciers,

logistieke dienstverleners en nutsbedrijven.

4. Lokale betrokkenheid

Onze supermarkten zijn gericht op het leveren van

goede en verantwoorde producten en het ver-

lenen van optimale service. Daarnaast willen we

met onze winkels een positieve bijdrage leveren

aan de lokale samenleving. Met activiteiten die het

mogelijk maken om kinderen gezond op

te laten groeien, of die bijdragen aan een veilig

en plezierig woon-, leef-, en werkklimaat.

5. Goed werkgeverschap

PLUS vindt het belangrijk om een goede werk gever

te zijn. Alleen met hun inzet en enthou siasme is het

mogelijk om onze ambitie om de beste supermarkt

van Nederland te zijn waar te maken. Daarom

investeren we in opleidingen voor onze medewer-

kers, stimuleren we een gezond voedingspatroon en

promoten we het belang van sporten.

“Goede omstandigheden voor iedereen, daar staan we voor�” Eric Leebeek

Eric Leebeek is voorzitter van het PLUS

Greenteam. Het Greenteam is het team

dat tweemaandelijks bij elkaar komt en

het MVO-beleid ontwikkelt, de voortgang

monitort en zorgt voor een goede uitvoering.

Onder leiding van commercieel directeur Eric

Leebeek en ondersteund door adviesbureau

Schuttelaar & Partners, bestaat het team uit

directieleden en managers uit verschillende

disciplines. Zo kunnen we MVO organisatie-

breed doorvoeren.

“Duurzaamheid en verantwoord zijn voor PLUS belangrijke thema’s. Ons MVO-beleid heeft in de jaren steeds verder vorm gekregen en is bij onze medewerkers top of mind. Maar het kan natuurlijk altijd nog beter. We blijven daarom ons verantwoorde assortiment verder uitbreiden en blijven met onze stakeholders in gesprek en samenwerken aan initiatieven voor een duurzame en gezonde toekomst.”

29 29

Verantwoorde herkomst van producten

In 2016 groeide het assortiment met de keurmer-

ken Fairtrade, biologisch, Beter Leven en MSC/

ASC flink, evenals het aanbod van streekproduc-

ten onder de naam GIJS. Over ons verantwoord

assortiment hebben we veel contact met ver-

schillende stakeholders. Een vergaand voorbeeld

hiervan is het strategisch partnerschap met Max

Havelaar. Deze samenwerking heeft als doel te

zorgen dat organisaties van boeren en arbeiders

die produceren voor PLUS de ruimte krijgen om

te investeren in betere leef- en werkomstandig-

heden via de Fairtrade handelsvoorwaarden. In

2017 zijn we met onze leveranciers het gesprek

aangegaan over het gebruik van meer duurzame

cacao. In 2018 gaan we meer stappen zetten in de

omzetting naar Fairtrade gecertificeerde cacao.

We zochten daarnaast ook samenwerking met de

Dierenbescherming, de Good Fish Foundation,

Milieu Centraal en gingen in gesprek met andere

stakeholders zoals Greenpeace, Milieudefensie,

Milieukeur, Oxfam Novib, Varkens in Nood en

Wakker Dier.

Omzet verantwoord assortiment met keurmerkenEen groot deel van ons verantwoord assortiment

heeft een keurmerk. In onderstaande tabel wordt

de omzet voor de producten met keurmerk in

2017 weergegeven.

PLUS koploper in Fairtrade: 1,3 miljoen dollar aan boerenorganisatiesWe willen de keuze voor verantwoorde producten

makkelijk maken voor de consument en zetten

daarom al sinds 2010 hele productcategorieën

om naar Fairtrade. Van alle Nederlandse

supermarkt ketens zorgt PLUS met de verkoop van

haar Fairtrade gecertificeerde huismerkproducten

voor de hoogste Fairtrade premieafdracht. Dat

blijkt uit impactonderzoek van Stichting Max

Havelaar. In 2017 droeg PLUS met de verkoop

van Fairtrade gecertificeerde huismerkproducten

1,3 miljoen dollar aan premies af aan boeren-

organisaties in ontwikkelingslanden. Fairtrade

producten herken je aan het onafhankelijke Max

Havelaar keurmerk voor Fairtrade. Alle producten

met dit logo zijn geproduceerd en verhandeld

onder eerlijke voorwaarden.

Steeds meer duurzame cacaoIn 2017 hebben we ons gericht op het verduur-

zamen van cacao in nog meer van onze huismerk-

producten. Veel cacaoboeren leven in armoede.

Er is nog veel te doen aan de verbetering van hun

situatie en wij leveren daar graag een bijdrage

aan. Onze ambitie: eind 2020 is alle cacao in onze

huismerkproducten Fairtrade gecertificeerd. Ook

al wordt soms maar weinig cacao in een product

gebruikt. Inmiddels staan de eerste nieuwe PLUS

Keurmerk 2016 2017 Resultaat groei (%) Ambitie 2018

ASC/MSC € 18.198.276 € 21.969.421 21% +5%

Beter Leven € 113.133.000 € 139.172.477 23% +10%

Biologisch € 33.643.000 € 37.007.300 10% +12%

Fairtrade € 36.603.000 € 40.629.330 11% +6%

GIJS € 11.299.311 € 11.363.859 0,06% +6%

Alle bedragen zijn inclusief BTW.

30 - Jaarverslag PLUS 201730 - Jaarverslag PLUS 2017

huismerkproducten in het schap waarvan de cacao

Fairtrade gecertificeerd is. Het gaat bijvoorbeeld

om PLUS Cacao koekjes en de PLUS Mini choco

mix. Ook de cacao in alle PLUS Chocolademelk en

een deel van het broodbeleg van ons huismerk is

Fairtrade gecertificeerd.

Onze huismerktabletten chocolade van 200 gram

zijn omgezet van UTZ naar Fairtrade gecertificeerd.

Daarnaast hebben we vier nieuwe Fairtrade gecer-

tificeerde ‘Moment’ tabletten geïntroduceerd.

Nieuwe Fairtrade introducties in 2017In 2017 hebben we ons wijnassortiment uitgebreid

met twee nieuwe Zuid-Afrikaanse Fairtrade

gecertificeerde wijnen. Deze wijnen worden

geproduceerd op grotere ‘farms’. Zij voldoen aan

de Fairtrade voorwaarden voor plantagearbeid.

Ook nieuw in 2017 zijn de PLUS Koffiecapsules,

geschikt voor de Dolce Gusto-machine. We intro-

duceerden vijf varianten.

Tal van Fairtrade huismerkproductenProducten die op dit moment bij PLUS Fairtrade

gecertificeerd zijn: PLUS Koffie, bananen, PLUS

Chocoladerepen en -tabletten, seizoen chocolade en

PLUS Thee. Verder zijn de volgende PLUS Huismerk

producten Fairtrade gecertificeerd: ananassen,

limoenen, kokosnoten, haricots verts, physalis,

sinaasappelsap, pandan- en basmatirijst, huiswijn,

cashewnoten gezouten en ongezouten. Ook heeft

een aantal ondernemers de keuze gemaakt voor

Fairtrade rozen. Verder worden ook in samen-

gestelde producten duurzame stappen gezet. Zo zijn

bijvoorbeeld voor de nieuw geïntroduceerde PLUS

magere bananenyoghurt Fairtrade bananen gebruikt.

Dierenwelzijn verbeterenMeer dan 2 miljoen dieren per jaar1 hebben een

beter leven gekregen doordat PLUS is overgestapt

naar vlees met 1- of meer sterren van het Beter

Leven keurmerk. We borgen het gehele proces:

van de boer tot en met het eindproduct. Iedere

stap in de keten wordt gecontroleerd om dieren-

welzijn en kwaliteit te garanderen.

Ons vleesassortiment met keurmerk hebben we

in 2017 verder uitgebreid met vleeswaren. Zo

heeft nu bijvoorbeeld 90% van alle varkens-

vleeswaren het Beter Leven keurmerk 1-ster en is

gestart met de verduurzaming van kipvleeswaren.

Ook in de maaltijden gebruiken we Beter Leven

vlees. Voor de huisdierenbezitters hebben we

dieren voeding met een Beter Leven keurmerk

(vlees) en ASC- of MSC-keurmerk (vis). Onze

ambitie is om het Beter Leven keurmerk 1-ster de

basis te laten zijn voor het totale assortiment.

Omdat paardenvlees vaak een restproduct is

uit de hobby-, sport- of boerderijwereld, kan

het dieren welzijn niet worden geborgd en het

medicijn gebruik niet worden nagegaan. PLUS

besloot al eerder om geen vers paardenvlees

meer te verkopen en is vanaf begin 2018 ook

gestopt met de verkoop van paardenvleeswaren.

Veel duurzaam gevangen en gekweekte visBij PLUS is verse en vriesverse vis duurzaam

gevangen of duurzaam gekweekt. Waar

beschikbaar draagt de vis van PLUS het MSC- of

ASC-keurmerk. Inmiddels heeft ruim 95% van het

verse vis assortiment van PLUS een verantwoorde

herkomst. Voor vriesverse vis van het PLUS

Huismerk is dit 80-90%. In samenwerking met de

Good Fish Foundation voeren we een duurzaam

inkoopbeleid voor vis. In de visconserven hebben

we stappen gezet waardoor steeds meer vis in

blik bij PLUS een MSC- of ASC keurmerk heeft.

Bijvangst noemen we de vissen waar in eerste

instantie niet op gevist wordt, maar die wel in het

net terecht komen. Deze vissen - zoals bijvoor-

beeld schar, schelvis en wijting - zijn hele mooie

vissen voor lekkere gerechten. Sinds het najaar

heeft PLUS ook bijvangstvis in het schap liggen.

1 Deze cijfers hebben uitsluitend betrekking op vers vlees en zijn exclusief biologisch.

31 31

Duurzame zuivel bij PLUSBoeren, melkproducenten, retailers en maatschap-

pelijke organisaties werken samen aan de ver-

duurzaming van Nederlandse zuivel. De zuivel van

ons huismerk afkomstig uit Nederland is gemaakt

van weidemelk en we voeren een uitgebreid

assortiment biologische zuivel. Daarnaast zijn

we betrokken bij het pilot-project ‘Beter Leven

Keurmerk voor zuivel’ waarin aandacht is voor

dierenwelzijn én natuur en milieu. PLUS zet zich in

voor zuivel met 2 sterren. Het pilot-project is een

gezamenlijk initiatief van de Dierenbescherming,

Natuur & Milieu en Vogelbescherming Nederland.

De introductie van het zuivelkeurmerk vindt in de

loop van 2018 plaats.

GIJS streekproducten in assortimentGIJS producten kenmerken zich door een

ambachtelijk karakter. Ze vertellen het verhaal van

de boeren, bakkers en slagers die hun producten

op authentieke wijze produceren. Ook in 2017

hebben we nieuwe GIJS streekproducten aan het

assortiment toegevoegd. Alle GIJS boeren zijn nu

gecertificeerd met het ‘weidemelk’-certificaat. Het

keurmerk geeft aan dat de kaasboeren de koeien

ten minste 120 dagen per jaar, minimaal 6 uur per

dag in de wei laten grazen. Van de gecertificeerde

weidemelk die deze koeien geven, maken GIJS

boeren op ambachtelijke wijze boerenkaas. We

hebben nu meer dan 100 GIJS streek producten in

het assortiment.

Vrije uitloop- en biologische eieren met Beter Leven keurmerk als standaardWij verkopen al sinds 2012 enkel vrije uitloop-

eieren met het Beter Leven Keurmerk 2-sterren

en biologische eieren met het Beter Leven

Keurmerk 3-sterren. In 2017 was er tijdelijk een

ophok- en afschermplicht voor kippen vanwege

de vogelgriep. Deze is medio april opgeheven en

daarna konden de kippen weer naar buiten. Ook

de fipronil-crisis heeft er toe geleid dat er tijdelijk

minder eieren beschikbaar waren.

Certificering groente en fruit van Nederlandse bodemOngeveer 50% van onze groente en fruit van

Nederlandse bodem is in 2017 gecertificeerd

volgens Milieukeurcriteria. Milieukeur stelt als

eis voor certificering dat boeren en tuinders zich

met de teelt extra inspannen voor schonere lucht,

een vruchtbare bodem, goede waterkwaliteit en

meer natuur op het landbouwbedrijf. Ook veel van

onze vers gesneden groente, zoals andijvie, prei

en wortelen zijn al gecertificeerd. Eind 2019 willen

we dat ons volledige assortiment groente en fruit

uit Nederland gecertificeerd is.

Ruim 1�500 biologische productenIn 2017 is nog meer prioriteit gegeven aan

biologisch. Ons biologische assortiment, onder

de merknaam Bio+, is fors uitgebreid. Het totale

biologische assortiment komt hiermee op ruim

1.500 producten. Voorbeelden van nieuwe

producten zijn groentechips, volkoren noedels,

belegen kaas, diverse soorten yoghurt en peul-

vruchtensalades. De producten zijn herkenbaar

aan de groene labels op de schappen.

32 - Jaarverslag PLUS 201732 - Jaarverslag PLUS 2017

Materieel onderwerp ‘Duurzaam inkopen’:

Onze ambitie is om positieve impact te creëren

voor producenten en werknemers binnen de

toeleveringsketens van PLUS, voor het milieu

en voor dierenwelzijn. We zetten ons in om

negatieve impact op de keten te voorkomen, te

verminderen en te herstellen. We ontwikkelden

hiervoor een zogeheten Due Diligence-aanpak:

‘Ken de Keten’. We beogen hiermee ook onze

toeleveranciers en anderen te inspireren, onder-

steunen en in beweging te brengen.

Duurzaam inkoopbeleidEen groot deel van onze huismerkproducten wordt

ingekocht via Superunie. Superunie koopt in met

oog voor de impact die het productieproces kan

hebben op mens, dier en milieu op korte én langere

termijn. Voor de producten van PLUS geldt:

• Op het gebied van arbeidsomstandigheden

en beloning vragen wij de leveranciers in

hoge-risicolanden deel te nemen aan een

social compliance programma (Amfori BSCI

platform of gelijkwaardig). Dit wordt opge-

nomen in de contracten met onze leveran-

ciers en geborgd in ons leveranciers- en

productspecificatiemanagementsysteem.

• Van alle aardappelen-, groenten- en fruit-

leveranciers (agf) uit lage-risicolanden wordt

verwacht dat ze extra aandacht besteden aan

arbeidsomstandigheden door middel van het

GRASP-programma. Dit komt bovenop het

kwaliteitsprogramma GlobalGAP. Ook dit is

onderdeel van de contracten met onze leve-

ranciers en wordt geborgd in ons leveranciers-

en productspecificatiemanagementsysteem.

• Daar waar in de keten veevoer gebuikt wordt,

wordt dit gemaakt van verantwoorde soja

(Round Table Responsible Soy (RTRS)).

• Alle kartonnen drankenverpakkingen zijn van

FSC gecertificeerd karton. Daarnaast voldoen

alle omverpakkingen aan de FSC criteria. Het

magazine Boodschappen wordt al enige jaren

gedrukt op FSC papier.

• Alle toiletpapier, tissues, zakdoeken, luiers en

dameshygiëneproducten zijn verduurzaamd

volgens de standaard van FSC of PEFC.

• PLUS wil dat in al haar huismerkproducten

de cacao Fairtrade gecertificeerd is. Hiertoe

zijn alle 46 leveranciers aangeschreven en

gevraagd over te stappen naar Fairtrade

gecertificeerde cacao.

Resultaat 2017In 23,7% van alle PLUS huismerkproducten

waar cacao in zit, is Fairtrade gecertificeerde

cacao gebruikt.

“Wij zijn blij met onze samenwerking met PLUS omdat zij onze missie, om producenten in ont-wikkelingslanden een betere plek in de handels-keten te bieden, van harte ondersteunen. Hun commitment op onder andere cacao laat zien dat PLUS zich realiseert dat juist in deze sector nog veel ontwikkeling nodig is. Doordat PLUS in alle huismerkproducten waar cacao in zit kiest voor Fairtrade certificatie, zal het volume gecertificeerde cacao op de Nederlandse markt verder groeien. Hierdoor krijgen cacaocoöpera-ties in West-Afrika meer ontwikkelingspremie. Deze premiegelden kunnen ze investeren in pro-ductieverbetering maar ook in gemeenschaps-projecten als medische zorg en onderwijs.”

Peter d’Angremond, directeur stichting

Max Havelaar

33 33

Materieel onderwerp ‘Gezonde keuze stimuleren’

PLUS wil consumenten helpen bewust te kiezen.

We gebruiken daarvoor bijvoorbeeld de gezond-

heidsmeters. Veel van onze gezonde producten

zoals onze groente en fruit staan het hele jaar

volop in de aandacht. Hiermee proberen we de

consumptie van deze gezonde producten te

stimuleren. Daarnaast wil PLUS de keuze voor

minder gezonde huismerkproducten niet stimu-

leren via kindermarketing. In 2017 zijn daarom

alle 40 verpakkingen van huismerkproducten

met kindermarketing aangepakt. Als eerste

supermarkt van Nederland plaatsen wij geen

kindermarketingelementen zoals vrolijke figuur-

tjes en kinderlijke letters meer op de verpakking

van minder gezonde PLUS huismerkproducten.

Dit betekent dat er bij PLUS geen verpakkingen

met kindermarketing op minder gezonde huis-

merkproducten in de schappen liggen.

Resultaat 2017In 2017 zijn alle 40 verpakkingen van huismerk-

producten met kindermarketing aangepakt.

Gezondheid en vitaliteit

We werken continu aan het verder verbeteren

van onze producten. We zijn aangesloten bij het

Akkoord Verbetering Productsamenstelling. We

gingen dit jaar daarnaast met verschillende organi-

saties in gesprek over hoe we consumenten kunnen

helpen om de bewuste keuze te maken. We hebben

daarover onder meer gesproken met het Diabetes-

fonds, het Voedingscentrum, HAS Hogeschool, het

ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

en de Universiteit Utrecht. Over het stoppen van

kindermarketing op verpakkingen blijven we in

gesprek met de Alliantie Stop Kindermarketing.

AGF-producten continu in de schijnwerpersWe hebben het hele jaar een aantrekkelijk en

scherp geprijsd aanbod aardappelen, groente

en fruit. Voor onze AGF-producten gelden het

hele jaar door aanbiedingen. Wekelijks staan er

Kies&Mix-aanbiedingen in de folder. Zo kunnen

consumenten voor een voordelige prijs volop

variëren. Bij spaaracties zijn er altijd extra spaar-

items te verdienen bij AGF-producten. In onze

magazines en online laten we boeren en telers aan

het woord over hun product, de wijze van telen

en de herkomst ervan. Steeds meer producten

voldoen aan de criteria van Milieukeur. Met de

‘Nu doen, dit is het seizoen’-campagne, die het

hele jaar liep, stimuleren we consumenten om te

kiezen voor groente en fruit uit het seizoen. Ook

hebben chefkoks van 24Kitchen laten zien welke

lekkere gerechten consumenten kunnen maken

met seizoensgroenten. Ook in 2018 blijven onze

AGF-producten volop in de aandacht staan.

Flexitariër-eiland met eiwithoudende producten voor dagje zonder vleesVoor consumenten die een dagje geen vlees

willen eten is in de winkels met de PLUS Briljant 2.0

formule een flexitariër-eiland gecreëerd. Consumen-

ten worden hier geholpen bij het maken van een

keuze door verschillende alternatieve producten

voor vlees naast elkaar te presenteren: vleesvervan-

gers, vis, peulvruchten en eieren. Het assortiment

vleesvervangers is daarnaast uitgebreid met meer

producten op basis van bonen, noten en andere

producten met een hoog eiwitgehalte.

34 - Jaarverslag PLUS 201734 - Jaarverslag PLUS 2017

Materieel onderwerp ‘Gezonder assortiment’

We werken continu aan het verder verbeteren

van onze producten. We doen dit door in

gesprekken met leveranciers aan te dringen op

minder suiker, verzadigd vet en zout. In 2017

hebben we veel van onze huismerkenproducten

in samenstelling verbeterd en daardoor gezon-

der gemaakt. In 2018 gaan we daarmee verder.

Steeds minder suiker en zout in PLUS huismerkproductenVoor alle producten van ons huismerk werken

we continu aan het verlagen van het suiker- en

zoutgehalte. Zo zit er bijvoorbeeld minder

suiker in appelmoes, frisdranken, biscuitjes en

blikgroenten, en minder zout in maaltijdpakket-

ten, pastasauzen, soepen, zoutjes en blikgroen-

ten. Vanaf 1 oktober zijn we gestopt met het

verpakken van kruidensticks bij vers vlees, dit

leidt tot een zoutreductie van 32.500 kilo per

jaar. Ook op andere manieren werken aan het

verbeteren van de productsamenstelling van

onze huismerkproducten, bijvoorbeeld door

geen MSG en aspartaam meer te gebruiken, het

verhogen van het fruitgehalte, aanpassing van

vleescomponenten naar Beter Leven Keurmerk

en omzetting van cacao naar Fairtrade.

Resultaat 2017>400 huismerkproducten verbeterd in

productsamenstelling

“Supermarktorganisaties staan samen met het Ministerie en de industrie voor de taak om uitvoering te geven aan het Akkoord Verbete-ring Productsamenstelling. Dit akkoord is een belangrijke basis voor productverbetering. Door afspraken te maken over maximumnor-men voor suiker, zout en/of verzadigd vet voor alle producten in het schap is aandacht voor betere samenstelling de gewoonste zaak van de wereld geworden. Wij zijn verheugd over de stappen die PLUS hierin heeft gezet. PLUS heeft daarnaast aangegeven meer te willen doen dan in het akkoord is overeengekomen. Daar zijn we als vereniging natuurlijk heel blij mee, ook omdat een aantal productgroepen echt nog wel wat extra aandacht kunnen gebruiken. Gelukkig zien we dat daar nu ook meer en meer stappen in worden gezet.”

Henrieke Crielaard, manager voeding en

gezondheid, CBL

Verantwoord ontbijtenPLUS zet zich in voor verantwoord ontbijten. Om

Nederlanders te helpen een goed en verantwoord

ontbijt klaar te maken, heeft PLUS dit voorjaar en

met Pasen het ontbijt extra in het zonnetje gezet

in de winkels, in het magazine en op de website.

We waren in 2017 ook partner van het Nationaal

Schoolontbijt. Dit jaar vond de 15e editie van dit

evenement plaats. In de week van 6 tot 10 novem-

ber gingen 2.900 scholen met in totaal meer

dan een half miljoen kinderen samen op school

ontbijten. Tijdens deze jubileumeditie werden via

de PLUS supermarkten ruim 8.500 pakketten met

daarin 221.000 ontbijtjes verdeeld.

35 35

Een beter milieu

In 2017 is de samenwerking met Voedsel banken

Nederland geïntensiveerd. Voorlichtingsorganisa-

tie Milieu Centraal en PLUS bundelden hun kennis

en kracht met als doel om klanten van PLUS te

helpen om thuis minder voedsel te verspillen.

Daarnaast steunen wij in samen werking met

FairClimateFund diverse internationale projecten

om onze CO2-uitstoot te compenseren.

Intensivering samenwerking met Voedselbanken NederlandPLUS heeft eind 2016 een vernieuwde samen-

werkingsovereenkomst gesloten met Voedsel banken

Nederland. PLUS ondernemers worden actief

gestimuleerd en geholpen om de lokale samenwer-

king met de voedselbanken uit te breiden. Eind 2017

schonk meer dan 80% van de PLUS supermarkten

één of meerdere keren per week producten aan de

lokale voedselbank. Daarnaast vragen we huis-

merkleveranciers om producten ter beschikking

te stellen die niet meer geschikt zijn voor verkoop,

maar nog wel voor consumptie. Bijvoorbeeld pro-

ducten met foutieve of beschadigde verpakkingen

of etiketten of met een houdbaarheidsdatum die

te kort is om nog te kunnen verkopen. De moge-

lijkheden voor donatie zijn verruimd. Daardoor kan

bijvoorbeeld nu ook vers vlees worden gedoneerd,

wat voorheen wegens een aantal wettelijke bepalin-

gen niet goed mogelijk was.

Samenwerking Milieu Centraal en tips tegen voedselverspillingVeel eten dat weggegooid wordt, kan eigenlijk

nog prima gebruikt worden en de houdbaarheid

kan verlengd worden door de producten op de

juiste manier te bewaren. Alleen weten mensen dat

niet altijd. Milieu Centraal en PLUS bundelden hun

kennis en kracht met als doel om consumenten te

helpen thuis voedselverspilling tegen te gaan onder

het motto ‘Goed eten gooi je niet weg’. De tips zijn

goed herkenbaar via het ‘hart voor recyclen’-icoon.

In week 40 ontvingen consumenten bij de aankoop

van een aantal actieproducten een gratis koelkast-

thermometer bij PLUS. De thermo meter kan helpen

om voedsel onder optimale omstandigheden te

bewaren. Ook geven we onze klanten tips om

voedselverspilling tegen te gaan.

Alle PLUS koffie en thee klimaatneutraalAlle koffie- en theesoorten van ons huismerk zijn

naast volledig Fairtrade volgens de Climate Neutral

Group ook klimaatneutraal. Klimaat neutraal bete-

kent dat de CO2 die vrij komt – bijvoorbeeld bij het

verbouwen, transporteren, branden en verpakken

van koffie – wordt gecompenseerd door te investe-

ren in duurzame energieprojecten.

Alle PLUS supermarkten klimaatneutraal Alle PLUS supermarkten zijn al sinds 2016 klimaat-

neutraal door gebruik van 100% groene stroom uit

Europese wind, energiebesparende maatregelen en

CO2-compensatie. Sinds 2017 doet PLUS dit – als

eerste in Nederland – met Fairtrade gecertificeerde

carbon credits: de hoogste standaard op het gebied

van klimaatcompensatie. Als compensatie van de

CO2-uitstoot investeren wij in efficiënte kooktoe-

stellen voor gezinnen in Ethiopië en India. Met deze

kooktoestellen koken families klimaatvriendelijk.

Steeds meer supermarkten zonder gasDaarnaast streven we ernaar dat alle winkels geen

gas meer gebruiken. Eind 2017 hadden 30 PLUS

supermarkten geen gasaansluiting meer. Al het

gebruikte gas in de winkels wordt gecompenseerd

met Fairtrade carbon credits.

Cijfers 2017 ‘Een beter milieu’ • Nu al 30 winkels zonder gas

• 100% groene stroom uit wind uit

Denemarken met certificaten

• 6 winkels met zonnepanelen

• Daling van 5,7% CO2-uitstoot per collo

ten opzichte van 2017

36 - Jaarverslag PLUS 201736 - Jaarverslag PLUS 2017

Energie-efficiëntie verder omhoogPLUS ondersteunt ondernemers om efficiënt om

te gaan met energie en daar waar mogelijk zelf

energie op te wekken. Zo hebben verschillende

winkels zonnepanelen op het dak, zuinige koe-

lingen, elektrische bezorgauto’s en wordt er in

nagenoeg alle supermarkten gebruikgemaakt

van energiezuinige ledverlichting. Alle nieuwe

koelinstallaties worden uitgerust met een natuur-

lijk koudemiddel (CO2) waarbij ook restwarmte

optimaal wordt gebruikt door warmteterug win-

ning. Een dergelijke koelinstallatie verdient zich

snel terug en geeft nauwelijks belasting voor het

milieu. In 2017 zijn 24 supermarkten uitgevoerd

met CO2-installaties, daarmee komt het totaal op

77 stuks. De energie-efficiëntie is in de afgelopen

tien jaar met meer dan 20% verhoogd. De klimaat-

afspraak en doelstelling van het Centraal Bureau

Levensmiddelenhandel uit 2010 wordt ook in 2017

gehaald. De totale energie-efficiëntie (EEI) is in

2017 met circa 2% verbeterd. Het doel is om dit in

de komende jaren nog verder te verbeteren.

Twee sterren Lean & GreenAl jaren op rij weet PLUS de logistieke keten

efficiënter en daarmee milieuvriendelijker te

maken. Daarom mag PLUS twee sterren Lean &

Green voeren. PLUS heeft daarnaast een bijdrage

geleverd aan de ontwikkeling van de derde ster.

Dit is de volgende concrete stap in het CO2-

besparingstraject van Lean & Green. Het is de

ambitie van PLUS om deze derde ster te realiseren.

Verduurzaming logistiekDe intensivering van het retourladen van goederen

bij leveranciers heeft geleid tot een CO2–reductie.

Optimalisatie van het PLUS transportnetwerk

heeft ervoor gezorgd dat het goederentransport

vanuit het distributiecentrum en daarmee de

CO2-uitstoot fors is afgenomen. Een flink gedeelte

van het door ons ingehuurde wagenpark is ver-

vangen door wagens die rijden op Liquid Natural

Gas (LNG). Alle chauffeurs van onze dienstverle-

ner Hollander Barendrecht hebben een intensief

trainingsprogramma door lopen om zuinig te

rijden. Ze hebben daarnaast een app gekregen

waarmee ze inzicht kunnen krijgen in hun rijge-

drag en de directe invloed daarvan op de CO2-uit-

stoot. Daarnaast is PLUS betrokken bij het initiatief

Cool Rail Europe, een trein verbinding voor

versproducten tussen Valencia en Rotterdam.

Minder kilometers met nieuwe dubbeldektrailersVanaf begin dit jaar hebben we tien nieuwe

milieuvriendelijke dubbeldektrailers rondrijden.

De trailers zijn speciaal voor ons gemaakt. Met

deze nieuwe trucks kunnen wij 84 containers in één

keer afleveren bij onze winkels, tegen 54 containers

in de reguliere trucks. Hierdoor zetten we minder

vrachtwagens in en reduceren we het aantal ritten.

Dit zijn dus flink wat minder kilometers, met brand-

stofbesparing en CO2-reductie tot gevolg.

Duurzaam bezorgenBijna alle PLUS supermarkten bezorgen nu de

boodschappen thuis. Vanuit circa de helft van de

winkels gebeurt dit met een elektrische bezorg-

auto. Met de bakfiets Urban Arrow en een Stint

Cargo testte PLUS in 2017 nieuwe manieren om op

duurzame wijze boodschappen te bezorgen. In de

toekomst moet de vloot van duurzame transport-

middelen verder worden uitgebreid.

AfvalscheidingHet verduurzamen van afvalmanagement is een

belangrijk speerpunt voor PLUS. De gescheiden

afvalstromen groeien harder dan het restafval.

Er is met name veel meer karton en papier apart

ingezameld vanuit de winkels en vervolgens

gerecycled. PLUS moedigt consumenten aan

om afval ook te scheiden, door het beschikbaar

stellen van steeds meer afvalinzamelpunten en

het geven van tips.

37 37

Lokale betrokkenheid

Alle PLUS ondernemers hebben contact met

lokale (sport)verenigingen, basisscholen, de lokale

voedselbank, (lokale) goede doelen of andere

organisaties zoals bijvoorbeeld de kinderboerderij.

In samenwerking met NederlandSchoon werkte

PLUS in 2017 aan de aanpak van zwerfafval.

Aanpak zwerfafvalAlle PLUS supermarkten zijn een actieve

‘Supporter van Schoon’. Om de buurt schoon te

houden hebben alle supermarkten begin 2017

nieuwe afvalbakken geplaatst. In samenwerking

met NederlandSchoon en de Gemeente Utrecht

is door PLUS in 2017 de ‘snoeproute-aanpak’ in

Utrecht uitgerold. De bedoeling is dat scholieren

de prullenbakken eerder zien en hun afval in de

prullenbak gooien in plaats van op straat. PLUS

nam daarnaast ook dit jaar weer deel aan de

15e editie van de Landelijke Opschoondag op

25 maart door middel van lokale opruimacties.

Was op Maat-campagneVeel mensen gebruiken meer wasmiddel dan

nodig is. In Zuid-Holland wordt het water

zachter gemaakt. Drinkwaterbedrijf Oasen en

Nudge zijn na de zomer een Was op Maat-

campagne gestart. Hiermee willen zij de kennis

van consumenten over de kwaliteit van het

water vergroten en hun wasgedrag veranderen.

Tijdens de campagne was bij een aantal PLUS

supermarkten een doseerbakje te verkrijgen

om klanten te stimuleren minder wasmiddel te

gebruiken.

Fairtrade ParkstadIn Zuid-Limburg ligt de regio Parkstad. Deze

regio heeft zich ten doel gesteld om Fairtrade

te worden. De PLUS supermarkten in deze

regio trekken dit initiatief en helpen de regio

hierbij. Het idee van Fairtrade Parkstad leunt

op de Fairtrade Gemeente campagne. Fairtrade

Gemeente is een eervolle titel die aangeeft dat

supermarkten, horecagelegenheden, organisa-

ties, bedrijven en de gemeente zelf extra veel

eerlijk verhandelde producten in- en verkopen

en bewustwording creëren. Verschillende PLUS

ondernemers in het land werken nauw samen

met de lokale Fairtrade Gemeente campagne.

Materieel onderwerp ‘Lokale betrokkenheid’

Alle PLUS supermarkten zijn heel actief in de

buurt. 95% van de supermarkten sponsort

een (sport)vereniging. Dat doen zij met ‘Goed

eten’ en/of een financiële bijdrage. Driekwart

van de supermarkten werkt samen met een

basisschool, bijvoorbeeld door schoolfruit ter

beschikking te stellen of rondleidingen in de

winkel te verzorgen. Daarnaast wordt veel

samengewerkt met de lokale voedselbanken en

andere maatschappelijke organisaties.

Lokale campagnes voor acties op maatPLUS stimuleert de lokale betrokkenheid richting

de ondernemers. Vanuit het servicekantoor is

lokaal campagnemateriaal beschikbaar. Onder-

nemers kunnen die lokale campagnes naar

wens afnemen. Een voorbeeld is bijvoorbeeld

de bananenbox. Dit is een PLUS winkelmandje

gevuld met bananen dat geleverd kan worden

aan een sportclub, zodat de spelers in de pauze

zijn voorzien van een gezond en verantwoord

tussendoortje. Ook kunnen ondernemers

gebruikmaken van materiaal voor bijvoorbeeld

een kleurplaatwedstrijd, kindermiddag of een

verjaardagsactie. Ook het inzetten van de nieuw

ontwikkelde Fairtrade spaarcampagne, waarbij

klanten sparen voor gratis Fairtrade huismerk-

producten, behoort tot de mogelijkheden.

Resultaat 201795% van de supermarkten sponsort een

(sport)vereniging.

38 - Jaarverslag PLUS 201738 - Jaarverslag PLUS 2017

Goed werkgeverschap

Een goede werkgever zijn vinden we belangrijk.

Want alleen met de inzet en het enthousiasme

van onze medewerkers is het mogelijk om de

beste supermarkt van Nederland te worden. En

dat is onze ambitie. Daarom investeren wij in onze

medewerkers met verschillende opleidings- en

leiderschapsprogramma’s. Medewerkers in de dis-

tributiecentra worden gecoacht op tilbelasting om

blessures en ongelukken te voorkomen. In 2017 zijn

ook verschillende initiatieven gestart in het kader

van vitaliteit van onze medewerkers. Zo wordt het

assortiment in de bedrijfskantine steeds gezonder

en hebben veel medewerkers meegedaan aan ver-

schillende sportieve activiteiten. Alle medewerkers

kunnen zich bovendien jaarlijks aanmelden voor een

vrijwillig periodiek medisch onderzoek.

Duurzaamheid, ook in de opleidingenIn 2017 zijn de voorbereidingen getroffen om

in de middenkader- en de kaderopleiding het

thema duurzaamheid een duidelijke plek te geven.

Naar wens zijn daarnaast e-learningmodules

beschikbaar. In 2017 hebben 618 groepen winkel-

mede werkers een opleiding gevolgd. In totaal zijn

er 23.940 certificaten behaald. Voor de mede-

werkers van het servicekantoor wordt elk jaar een

opleidingsprogramma samengesteld, PLUS Power.

In 2017 namen 128 medewerkers deel aan het

PLUS Power programma.

39 39

Doelstellingen Verantwoorde herkomst van producten

• De koploperpositie Fairtrade

wordt behouden door:

 –  Een omzetgroei van

wederom 6%.

 –  50% van de huismerk-

producten waarvoor cacao

wordt gebruikt, is Fairtrade

gecertificeerd in 2018, eind

2020 is dit 100%.

• Het omzetaandeel biologisch

wordt verder vergroot (omzet

+12%).

• Het assortiment GIJS streek-

producten wordt uitgebreid

(omzet +6%).

• Het vleesassortiment met

Beter Leven keurmerk wordt

uitgebreid (omzet +10%).

• Er wordt toegewerkt naar 100%

Nederlandse groente en fruit

met Milieukeur in 2019.

• De Ken de keten-aanpak wordt

aangevuld met concrete voor-

beelden van transparantie.

Doelstellingen Gezondheid en vitaliteit

• >500 huismerkproducten zijn

in samenstelling verbeterd ten

opzichte van 2017.

• Producten met daarop kinder-

marketing in de categorieën

chocolade, suikerwerk, chips,

koek en tussendoor worden

in de loop van 2018 niet

meer op kinderooghoogte

gepresenteerd.

• De consumptie van groente

en fruit wordt verhoogd door

een aantrekkelijk en scherp

geprijsd aanbod én door

campagnematig aandacht te

vragen voor het seizoen.

• De zichtbaarheid van vlees-

vervangers wordt vergroot

door middel van uit breiding van

presentatie en assortiment.

• De caloriemeter bij de fris-

dranken wordt geoptimaliseerd

en als uitgangspunt genomen

voor verdere stappen in een

bewuster aanbod.

• Goed ontbijten wordt met een

landelijke campagne wederom

onder de aandacht gebracht

in het voorjaar en na de zomer

bij de start van het nieuwe

schooljaar.

Ambitie voor 2018We zijn en blijven de Meest Verantwoorde Supermarkt. Dit is intern, extern en in de winkel zichtbaar.

En dit wordt erkend en gewaardeerd door de consument, maatschappelijke organisaties, leveranciers

en wetenschappers.

Doelstellingen Een beter milieu

• We behalen de 3de ster Lean &

Green voor duurzame logistiek.

• De CO2-footprint 2018 is

5% lager dan in 2017.

• Minimaal 15 extra winkels

gebruiken geen gas meer.

• Vanaf januari 2018 gaan alle win-

kels slimme gasmeters gebruiken.

• Alle producten moeten zo min

mogelijk verpakt worden. Indien

een verpakking noodzakelijk is,

dan dient deze recyclebaar en/of

van natuurlijke grondstoffen

te zijn. In 2018 worden alle ver-

pakkingen hierop gescreend.

• Nadat sinds 2016 alle PLUS

supermarkten klimaatneutraal

zijn, streven we ernaar dat in

2018 ook het servicekantoor, de

distributiecentra en de logistiek

klimaatneutraal worden.

• Minder verspilling in de winkel

en bij de consument blijft het

streven, via goed inkopen,

samen werking met de voedsel-

banken en bewustwording bij

de consument.

• Minimaal de helft van de PLUS

supermarkten bezorgt de

boodschappen bij de klant met

een elektrisch aangedreven

vervoermiddel.

40 - Jaarverslag PLUS 201740 - Jaarverslag PLUS 2017

Doelstellingen Lokale betrokkenheid

• Iedere PLUS supermarkt heeft

een winkelpaspoort waaruit

blijkt welke MVO-gerelateerde

inspanningen op lokaal niveau

worden genomen.

• Meer dan 95% van de PLUS

supermarkten steunt een

(sport)vereniging, én minimaal

een ander maatschappelijk

initiatief. In de winkels wordt

voor de communicatie gebruik

gemaakt van de toolkit lokale

activiteiten.

• Alle PLUS supermarkten zetten

zich in voor het tegengaan

van zwerfafval rondom de

winkel middels plaatsing van

afvalbakken, deelname aan de

Landelijke Opschoondag en

– indien van toepassing – een

snoeproute-aanpak.

Doelstellingen Goed werkgeverschap

• Binnen PLUS Retail is er een

leiderschapsprogramma voor

alle leidinggevenden en een

persoonlijk ontwikkelings-

programma voor medewerkers.

• PLUS is voornemens naar één

centraal distributiecentrum

te gaan. Daarmee worden de

vier bestaande distributie-

centra op termijn gesloten.

Dit heeft uiteraard gevolgen

voor de medewerkers op die

locaties. PLUS is voor deze

mede werkers een sociaal

plan overeengekomen met als

uitgangspunt maximaal behoud

van werkgelegenheid binnen,

dan wel buiten PLUS. In het

sociaal plan is ook aandacht

voor opleiding en scholing voor

medewerkers.

• We trainen alle winkelmede-

werkers, zodat zij nog meer

kennis hebben over ‘Goed Eten’.

• In iedere PLUS supermarkt

werkt minimaal één mede-

werker met een afstand tot

de arbeidsmarkt.

Corporate doelstellingen

• Het PLUS Greenteam komt 6 keer per jaar bij elkaar.

• De PLUS collega’s zijn op de hoogte van onze MVO- activiteiten. Het Greenteam vervult hierin een voorbeeld-rol en draagt het MVO-beleid actief uit met als doel collega’s te inspireren en enthousias-meren, zodat we samen next steps blijven zetten.

• We organiseren jaarlijks een stake holdersdialoog en versturen regelmatig de Verantwoord nieuwsbrief.

• In onze communicatie zetten we primair in op het aanbod van gezonde producten en het stimuleren van de gezonde keuze.

• We plaatsen volop MVO- gerelateerde informatie en inspiratie voor alle doel- groepen op plus.nl en delen dit via social media.

• PLUS staat open voor nieuwe initiatieven van maatschappe-lijke organisaties.

41 41

Goede plannen maken is een kunst, maar ze goed uitvoeren is minstens zo belangrijk. Daar wist PLUS goed in te slagen in 2017.

42 - Jaarverslag PLUS 201742 - Jaarverslag PLUS 2017

6 Verslag van de raad van commissarissen

De directie van PLUS Holding B.V. legt dit

jaarverslag 2017 ter vaststelling voor aan de

Ondernemerscoöperatie De Sperwer U.A. In dit

door de directie opgestelde verslag is de jaar-

rekening opgenomen die is gecontroleerd en van

een goedkeurende verklaring van Ernst & Young

Accountants LLP is voorzien. De inhoud van het

verslag en de jaarrekening, de beraadslagingen

daarover binnen de raad van commissarissen en

het gesprek met de accountant hebben de raad

van commissarissen ervan overtuigd dat het

jaarverslag een goede basis vormt voor de ver-

antwoording die de raad aflegt met betrekking tot

het gehouden toezicht. Wij stellen u voor de jaar-

rekening inclusief het daarin opgenomen voorstel

tot winstbestemming vast te stellen, de directie

decharge te verlenen voor het gevoerde beleid en

de raad van commissarissen decharge te verlenen

voor het gevoerde toezicht op dat beleid over het

afgelopen boekjaar.

2017 was een jaar met belangrijke beslissingen

en bijbehorende investeringen voor de toekomst

van PLUS. Zo viel het besluit om de regionale

distributiecentra te centraliseren naar een nieuwe

locatie in Tiel. Dit zogenaamde ODN-project is

een van de pijlers van het strategisch plan. De

raad van commissarissen kijkt naar het totale

spectrum van bedrijfsvoering, zo ook het mense-

lijke aspect. Daarom is het ODN-project intensief

besproken in de raad van commissarissen en is

er gedurende de definitieve besluitvorming ook

contact geweest tussen de raad van commissaris-

sen en de ondernemingsraad over de personele

consequenties. Wij kijken op dit punt terug op een

constructieve samenwerking en zijn positief over

de uitkomst.

HerfinancieringIn de eerste helft van 2017 voerde PLUS Holding

een herfinanciering door waarbij een nieuwe

financieringsfaciliteit met een looptijd van vijf jaar

is overeengekomen met een aantal banken. Mede

hierdoor kunnen de investeringen in de komende

jaren worden gefinancierd en profiteert PLUS van

een beter rentetarief. Dit traject werd regelmatig

met de auditcommissie besproken.

Activiteiten van de raad van commissarissenDe raad van commissarissen kwam in 2017 zes

keer bijeen voor een reguliere vergadering,

waarin de raad continu updates kreeg over de

voortgang van de pijlers van het strategisch plan.

De auditcommissie kwam in 2017 vijf keer bijeen

en gaf daarmee invulling aan haar belangrijke rol,

onder meer voor wat betreft de herfinanciering.

De remuneratiecommissie kwam in 2016 één keer

bijeen voor een reguliere vergadering. Naast de

reguliere vergaderingen vond de jaarlijks terug-

kerende zelfevaluatie plaats, waarin de raad van

commissarissen haar activiteiten en functioneren

besprak.

In 2017 namen Piet Verbeeten en Krijn Vermeulen

afscheid van de raad van commissarissen.

Zij hebben veel werk verzet voor PLUS en de

coöperatie, waarvoor veel dank. De raad mocht

als nieuwe leden welkom heten Joop Cornelis en

Pel ’t Lam.

43 43 43

In 2017 gaf algemeen directeur Jan Brouwer aan

in de loop van 2018 het stokje over te dragen.

De raad van commissarissen startte met het

oog hierop de eerste voorbereidingen om in zijn

opvolging te voorzien.

Persoonlijke nootGoede plannen maken is een kunst, maar ze goed

uitvoeren is minstens zo belangrijk. In beide wisten

alle betrokkenen bij PLUS goed te slagen in 2017.

Er was op alle fronten sprake van groei, zowel

in cijfers als in uitstraling. Het marktaandeel, de

omzet en het resultaat stegen en de inspanningen

op de voor PLUS belangrijkste projecten hadden

zichtbaar effect. Nu de economie uit het dal is en

de economische vooruitzichten zeer positief zijn,

is PLUS goed gepositioneerd om de consument

op de juiste manier te blijven boeien en binden.

De zes pijlers van het strategisch plan zijn cruciaal

voor de continuïteit en toekomst van PLUS. Wat

mij betreft kunnen we allen met vertrouwen uit-

kijken naar voortzetting van de huidige successen.

De basis is sterker dan ooit!

Utrecht, 6 maart 2018

C�H� (Kees) Wantenaarvoorzitter raad van commissarissen

Samenstelling raad van commissarissenC.H. (Kees) Wantenaar, voorzitter

R. (Rob) Benjamens

J. (Joop) Cornelis

drs. A.E. (Alfred) Koehoorn MBA

P. (Pel) ‘t Lam

G. (Gert) Smit

G.J. (Guus) Sturing

bc. C.W. (Cornelis) Trommel

mr. drs. P.H.J.M. (Pascal) Visée RA

Auditcommissiemr. drs. P.H.J.M. (Pascal) Visée RA, voorzitter

drs. A.E. (Alfred) Koehoorn MBA

G. (Gert) Smit

Remuneratie- en selectiecommissiedrs. A.E. (Alfred) Koehoorn MBA, voorzitter

bc. C.W. (Cornelis) Trommel

C.H. (Kees) Wantenaar

v.l.n.r.: Alfred Koehoorn, Guus Sturing, Pascal Visée, Cornelis Trommel, Gert Smit, Rob Benjamens, Joop Cornelis, Pel ’t Lam, Kees Wantenaar

44 - Jaarverslag PLUS 201744 - Jaarverslag PLUS 2017

45 45

Het coöperatieve model van PLUS biedt een krachtige combinatie van lokaal ondernemerschap en formuleontwikkeling en -ondersteuning vanuit PLUS Retail. Dat is een formule die werkt.

46 - Jaarverslag PLUS 201746 - Jaarverslag PLUS 2017

Verslag van het hoofdbestuur

Aan de leden van de Ondernemerscoöperatie De Sperwer U�A�Hierbij bieden wij u het jaarverslag 2017 aan van

de Ondernemerscoöperatie De Sperwer U.A., dat

is opgesteld door het hoofdbestuur en waarin

de jaarrekening over 2017 is opgenomen. De

jaarrekening is gecontroleerd door Ernst & Young

Accountants LLP. De goedkeurende verklaring

van de accountant is opgenomen in het vervolg

van dit verslag. We stellen u voor de jaarrekening,

inclusief het daarin opgenomen voorstel tot winst-

bestemming, vast te stellen en het hoofdbestuur

decharge te verlenen voor het gevoerde beleid.

PLUS kan terugkijken op een succesvol 2017. Er

was opnieuw sprake van groei in marktaandeel

en omzet. Verder werd er hard gewerkt aan de

zes pijlers van het Strategisch Plan 2016-2018.

Dat vraagt de volle aandacht van iedereen die

betrokken is bij PLUS. Het hoofdbestuur volgt

de voortgang van deze projecten op de voet en

ondersteunt de ambities op deze gebieden actief.

Activiteiten van het hoofdbestuurHet hoofdbestuur kwam in 2017 tien keer bijeen

voor een reguliere vergadering. Daarnaast woon-

den de hoofdbestuursleden in hun rol als commis-

saris de zes reguliere vergaderingen van de raad

van commissarissen bij.

Het hoofdbestuur besteedde in 2017 voor het

tweede achtereenvolgende jaar veel aandacht

aan ‘Coöperatie met perspectief’. Met dit initiatief

wil het hoofdbestuur een visie ontwikkelen op

de Sperwer-coöperatie voor 2020 en daarna. Dit

gebeurt in samenwerking met prof. dr. Fred van

Eenennaam, die met zijn adviesbureau Decision

Group bedrijven en organisaties ondersteunt in

strategie- en visievorming. ‘Coöperatie met per-

spectief’ beschrijft de waarden zoals die binnen

de coöperatie leven en is daarmee zowel een

verankering als een grens van de wijze waarop wij

binnen de coöperatie willen werken. Tevens is een

financieel model ontwikkeld om veranderingen

in het verdienmodel van ondernemers en PLUS

Retail tezamen te kunnen volgen en om de effec-

ten daarvan te kunnen beoordelen. De modellen

kunnen ook in de toekomst een rol spelen bij de

modernisering van het conditiestelsel.

Het hoofdbestuur gaf in 2017 inhoud aan zijn

statutaire bevoegdheid door een aantal model-

contracten tussen ondernemers en PLUS Retail

vast te stellen. Doel is om de wederzijdse belan-

gen, verplichtingen en risico’s tegen elkaar af

te wegen. Naast de modelcontracten willen we

nadrukkelijk ruimte laten voor specifieke afspraken

per winkel. Het is de wens van het hoofdbestuur

en de directie om te komen tot een nieuwe

samenwerkingsovereenkomst. In dit verband is

ook de Nederlandse Franchise Code van belang.

Dit staat voor 2018 op de agenda.

7 Jaarverslag 2017 Ondernemerscoöperatie De Sperwer U.A.

47 47 47

Het hoofdbestuur bezocht in 2017 alle nieuwe

ondernemers en was opnieuw onder de indruk

van de drive en professionaliteit van deze groep.

De interne ondernemersopleiding draagt daar in

belangrijke mate aan bij. Deze biedt ondernemers

in spé een intensieve training in alle aspecten van

het supermarktondernemerschap.

Zichtbaarheid en communicatieHet hoofdbestuur werkte in 2017 nadrukkelijk aan

meer zichtbaarheid en aan ruimte voor onder-

nemers om mee te praten en mee te denken.

Het hoofdbestuur hecht aan interactie tussen

ondernemers en directie. De clusterraad en de

coördinatieteams wisten in 2017 belangrijke

stappen te zetten in het invullen van hun respec-

tievelijke rollen. Beide organen groeiden in hun

rol, ondanks verschillende personele wisselingen.

De activiteiten van de clusterraad en coördinatie-

teams zijn cruciaal om het geluid van de PLUS

ondernemers goed te laten klinken binnen de coö-

peratie, zodat plannen en implementatie binnen

PLUS beter en sterker worden. Daar

slagen beide organen steeds beter in.

Wisselingen in het hoofdbestuurIn 2017 trad Piet Verbeeten uit het hoofdbestuur.

Hij heeft met veel energie en een enorme kennis

een grote bijdrage geleverd aan het hoofd-

bestuur, waarvoor onze dank. Later besloot Krijn

Vermeulen af te treden als lid en voorzitter van het

hoofdbestuur. Het hoofdbestuur respecteert zijn

besluit en bedankt hem voor al zijn inspanningen.

Joop Cornelis werd benoemd tot hoofdbestuurslid

en tot waarnemend voorzitter. Pel ’t Lam trad in

oktober 2017 toe tot het hoofdbestuur.

De coöperatie als onderscheidende factorEind 2018 wil PLUS de beste supermarkt van

Nederland zijn. Deze ambitie staat nog steeds,

al blijkt dat geen geringe ambitie. Maar met het

enthousiasme en de spirit die de leden van het

hoofdbestuur bij hun collega’s tegenkwamen,

moet het mogelijk zijn dit doel te halen. Ons coö-

peratieve model biedt een krachtige combinatie

van lokaal ondernemerschap en formuleontwik-

keling en -ondersteuning vanuit PLUS Retail. Dat

is een formule gebleken die werkt. Samen sta je

sterk. Dat is ook voor 2018 de boodschap van het

hoofdbestuur.

Utrecht, 6 maart 2018

Namens het hoofdbestuur,J. (Joop) Cornelis

Waarnemend voorzitter hoofdbestuur

48 - Jaarverslag PLUS 201748 - Jaarverslag PLUS 2017

De clusterraad en de coördinatieteams

Rien WaardenburgVoorzitter van de clusterraad

en PLUS ondernemer in Schiedam

Bas RechtuytPLUS ondernemer in Schoonhoven

en coördinator van het coördinatieteam

automatisering, financiën en administratie (CT AFA)

Remco van EePLUS ondernemer in Gouda

en coördinator van het coördinatieteam

winkelorganisatie en logistiek (CT WOLOG)

Michel WallerboschPLUS ondernemer in Geesteren

en coördinator van het coördinatieteam commercie

49 49

Als PLUS ondernemer ben je in de unieke positie dat je van elkaar kunt leren.

50 - Jaarverslag PLUS 201750 - Jaarverslag PLUS 2017

In de clusterraad worden alle clusters van onder-

nemers door hun voorzitter vertegenwoordigd.

Hierbij sluiten ook de coördinatoren van de

coördinatieteams en de voorzitter van het

hoofdbestuur aan. De clusterraad fungeert zo

als verzamel- en schakelpunt van informatie

en standpunten van de zaken die spelen in de

verhoudingen tussen PLUS en ondernemers

onderling. 2017 stond voor de clusterraad onder

meer in het teken van het verder optimaliseren

en professionaliseren van de onderlinge

communicatie. Een van de stappen daarin

was het effectiever maken van de rol van het

coördinatorenoverleg.

Het coördinatorenoverleg bestaat uit de voor-

zitters van het hoofdbestuur, de clusterraad,

de coördinatieteams (de CT’s) en de directeur

Winkelorganisatie van PLUS. Binnen dit overleg

worden alle onderwerpen en overlegorganen op

elkaar afgestemd. Zo bespreken we onderwerpen

die op de agenda’s van de clustervergaderingen

en volgende clusterraad komen, zodat we een

helder beeld hebben.

Naast verschillende inhoudelijke onderwerpen

stond ook het functioneren van de raad zelf op

de agenda. Zo hebben we onder meer werk

gemaakt van praktische vergadertrainingen, die

als doel hebben om elkaar nog weer beter te

informeren. Als PLUS ondernemer ben je in de

unieke positie dat je van elkaar kunt leren. Dat kan

in direct contact met een collega-ondernemer in

de regio, tijdens regiobijeenkomsten of in grotere

overlegverbanden. Iedereen doet dat op zijn eigen

manier en daarom is het belangrijk om elkaar op

dit punt in zijn of haar waarde te laten. Er zijn veel

wegen die naar Rome leiden.

Tijdens de afgelopen clusterraad hebben we uit

ons midden een nieuwe vicevoorzitter gekozen.

Het was positief dat er twee kandidaten waren.

Dan valt er iets te kiezen voor de leden van de

coöperatie. Herwin Imanse, clustervoorzitter

Oost-Gelderland, kwam als winnaar uit de bus.

Hij is samen met zijn zus eigenaar van PLUS

Imanse in Klarenbeek. Herwin is enthousiast en

draagt graag zijn steentje bij. Ik kijk erg uit naar

onze samenwerking.

In 2017 is opnieuw ontzettend veel werk verzet

in verschillende overlegorganen. Daarbij heb

ik als voorzitter van de clusterraad de wissel-

werking en samenwerking met de directie en

alle medewerkers van het servicekantoor als

zeer positief ervaren. Er staan belangrijke en

ingrijpende onderwerpen op de agenda. Denk

alleen al aan het nieuwe distributiecentrum in

Tiel of het grote automatiseringsproject BWA.

Over deze en andere onderwerpen zijn we

voortdurend op een proactieve manier op de

hoogte gehouden. Dat geeft vertrouwen. En

vertrouwen is nodig met het oog op onze ambitie

om eind 2018 de beste supermarkt van Nederland

te zijn!

Rien WaardenburgVoorzitter van de clusterraad en

PLUS ondernemer in Schiedam

51 51 51

Hechte keten samen-werking is nodig, wil PLUS in de toekomst zijn concurrentiekracht behouden.

52 - Jaarverslag PLUS 201752 - Jaarverslag PLUS 2017

Binnen het coördinatieteam automatisering,

financiën en administratie (CT AFA) keken we in

2017 opnieuw naar de impact van investeringen

op de middellange termijn. Net als in allerlei

andere sectoren speelt de digitalisering ook

in de supermarktwereld. We moeten bijblijven,

waarbij het niet altijd even eenvoudig is om

het directe rendement van een investering te

bepalen. Vandaar dat lifecycle-management

van apparatuur hoog op de agenda heeft

gestaan. Doel daarvan is om apparatuur zo

te selecteren dat deze langer mee gaat en dat

we als ondernemers verzekerd zijn van de beste

prijs-kwaliteitsverhouding.

Dit vertaalde zich in aandacht voor praktische

zaken, zoals de kassasystemen, het netwerk

in de winkels en de handterminals. Verder

besteedde het CT AFA de nodige aandacht aan

het omvangrijke project BWA (Bedrijfswinkel-

automatisering), dat een enorme impact

heeft op de gehele PLUS organisatie, van het

servicekantoor in Utrecht tot aan de winkelvloer.

Het project BWA is nodig, willen we als PLUS in

de toekomst onze con currentiekracht behouden,

zodat ondernemers een goed rendement kunnen

behalen. Daarvoor is hechte ketensamenwerking

een voorwaarde. Het BWA-project voorziet daarin

en is zo een belangrijke bouwsteen voor ons doel

om in 2018 de beste supermarkt te zijn.

In april 2017 nam ik het stokje over van Arnold

Both als coördinator van het CT AFA. In zijn

periode als coördinator heeft Arnold een

belangrijke rol gespeeld in het behartigen

van de belangen van de PLUS ondernemers.

Het CT AFA bedankt hem daarvoor. Door de

wisseling mochten we als CT Henk Vergeer,

PLUS ondernemer in Ouderkerk a/d IJssel, ver-

welkomen als nieuw lid. Hiermee blijven we op

volle sterkte om op de gebieden automatisering,

financiën en administratie mee te denken en te

praten vanuit het ondernemerschap. Het is goed

om te zien dat ondernemers bereid zijn zich in

te zetten voor de coöperatie.

Als CT AFA kijken we terug op een goed 2017

waarin veel initiatieven zijn gestart of door zijn

gelopen, en in 2018 hun beslag krijgen. De colle-

giale samenwerking tussen alle ondernemers in

de verschillende overlegorganen, waaronder de

CT’s, is wat PLUS onderscheidt van andere super-

markten. Het CT AFA gaat met enthousiasme

verder met zijn werk om een stevige bijdrage te

leveren aan de doelen van iedere PLUS onder-

nemer: klanten optimale service bieden en een

goed rendement behalen.

Bas RechtuytPLUS ondernemer in Schoonhoven en coördinator

van het coördinatieteam automatisering,

financiën en administratie (CT AFA)

53 53 53

We moeten als PLUS ondernemers een aantrekkelijke werkgever zijn. De mogelijkheid om een opleiding te volgen, kan daar een rol in spelen.

54 - Jaarverslag PLUS 201754 - Jaarverslag PLUS 2017

Het coördinatieteam WOLOG kijkt terug op een

intensief jaar, waarin de economische groei zorgde

voor veel kansen, maar ook voor de nodige

uitdagingen. Veel PLUS ondernemers merkten dat

vooral de fabrikanten nog niet klaar waren voor

de oplevende economie. Dat leidde regelmatig tot

een slechte leveringsgraad en dus lege schappen

en dat is het laatste wat je als ondernemer wilt.

Daartegenover stond dat mede dankzij de inspan-

ningen van het CT WOLOG de lead-time voor

leveringen in 2017 sterk verbeterde. Dat betekent

overigens niet dat het CT op dit terrein achterover

kon leunen. Wij blijven het leverproces hoog op

de agenda houden, omdat het logistieke proces

een kritische zaak is voor iedere ondernemer.

Ook blijven we – samen met de directie – heel

kritisch kijken naar de prestaties van fabrikanten.

We moeten blijven zoeken naar meer flexibiliteit,

zodat we onze klanten op ieder moment datgene

kunnen bieden wat ze nodig hebben.

Een van de aandachtsgebieden van het CT

WOLOG is het onderdeel Opleidingen. We zijn er

trots op dat in 2017 gestart kon worden met de

hbo-opleiding retailmanagement. Dat gebeurde in

samenwerking met de Fontys Hogeschool. Deze

opleiding richt zich op talentvolle medewerkers

die hier de nodige kennis kunnen opdoen en zo

door kunnen groeien naar supermarktmanager of

ondernemer. In deze opleiding – met onderdelen

uit de masteropleiding van het Erasmus Food

Management Institute – gaat het, naast leren, om

het uitwisselen van kennis en het opdoen van

inspiratie. Het CT streeft naar een 100 procent

deelname aan deze opleiding.

Naast opleidingen was ook het bredere per-

soneelsbeleid een aandachtspunt voor het CT.

Tijdens de crisis was het voor ondernemers niet

erg moeilijk om personeel te vinden. Maar nu

er – zeker voor jongeren – weer veel keus is uit

(bij)banen, vraagt het meer creativiteit om goede

medewerkers te vinden. Dat betekent dat we als

PLUS ondernemers naar manieren moeten zoeken

om een aantrekkelijke werkgever te zijn, zonder

meteen met de geldbuidel te rammelen. De

mogelijkheid om een opleiding te volgen, kan

daar zeker een rol in spelen.

Binnen het CT zijn we regelmatig bijgepraat over

het nieuwe centrale distributiecentrum dat in Tiel

gerealiseerd gaat worden. De aanpak en goede

communicatie vanuit de directie sterkt ons in het

vertrouwen dat het nieuwe distributiecentrum ons

zal helpen scherper aan de wind te zeilen voor wat

betreft logistiek en levering.

In 2017 waren er enkele personele wisselingen

in het CT WOLOG. Wim van Doornmalen droeg

begin 2017 het coördinatorschap over aan

ondergetekende. Wim blijft actief in het CT als

gewoon lid. Verder nam Wim Eijkemans afscheid.

Bob Mulder nam zijn plaats in. Het CT is zo op

volle sterkte en blijft zich vol enthousiasme

richten op het continu verder verbeteren van de

WOLOG-processen!

Remco van EePLUS ondernemer in Gouda en coördinator

van het coördinatieteam winkelorganisatie en logistiek (CT WOLOG)

55 55 55

De commercie moet leidend zijn. De klant vraagt iets van ons en wij spelen daar zo goed mogelijk op in.

56 - Jaarverslag PLUS 201756 - Jaarverslag PLUS 2017

Het coördinatieteam commercie kijkt opnieuw

terug op een goed jaar. Naast een positieve

ontwikkeling van het marktaandeel wisten we

vanuit commercieel oogpunt flink aan de weg

te timmeren. Zo scoorden de Briljant 2.0 winkels

boven verwachting en werden we voor het derde

jaar op rij uitgeroepen tot de Meest Verantwoorde

Supermarkt van Nederland (bron: GfK).

Daarnaast kregen we ook de titel van Beste

Wijnsupermarkt van Nederland. En dan hebben we

het nog niet over de samenwerking met HelloFresh,

24Kitchen en verschillende succesvolle campagnes,

waaronder de Emoji-spaaractie. Allemaal initiatie-

ven die bijdragen aan het succes van de coöperatie.

Voor mij als coördinator van het CT commercie

ligt de kern van ons werk in het verbinden. Wij

werken er voortdurend aan om de communicatie-

lijnen tussen het servicekantoor en de PLUS

ondernemers in het land zo open mogelijk te

houden. Dat is nodig, willen we ons doel bereiken

om eind 2018 de beste supermarkt van Nederland

te worden. Daarbij moet commercie leidend zijn.

De klant vraagt iets van ons en wij spelen daar zo

goed mogelijk op in.

Daarin passen de bovengenoemde samen-

werkingen, maar ook onze activiteiten op het

gebied van e-commerce en digitaal sparen.

Ook hier zijn weer flinke stappen gezet. Eind 2017

waren er 200 ophaalpunten en konden klanten bij

239 winkels terecht voor de thuisbezorgservice

PLUS Express. En de proeven met digitaal sparen

waren zo succesvol dat we dit in 2018 landelijk

kunnen uitrollen. Daarnaast wisten veel collega’s

met eigen lokale acties de aandacht van de

consument te trekken.

Alle bovengenoemde (en nog vele andere)

activiteiten en initiatieven kwamen in 2017 voorbij

in het CT commercie. Daarbij kregen we veel

input vanuit verschillende kanten, wat zorgt voor

extra energie. Voor mij is opnieuw gebleken dat

de kracht van de coöperatie ligt in samenwerken,

van elkaar leren en met elkaar optrekken. We

zijn actief in een markt met veel concurrentie.

De consument heeft een brede keus. Daarom

moeten we als PLUS ondernemers als een team

samenwerken en allemaal aan dezelfde kant van

het touw trekken. Dan ervaren we de kracht van

de organisatie en kunnen we zowel individueel als

gezamenlijk onze doelen bereiken.

Michel WallerboschPLUS ondernemer in Geesteren en coördinator

van het coördinatieteam commercie

57 57 57

Jaarrekening 2017 Ondernemerscoöperatie De Sperwer U�A�

(bedragen x € 1.000, tenzij anders vermeld)

Balans per 31 december 2017, na winstbestemming

pagina 31 december 2017 1 januari 2017

Financiële vaste activa

deelneming PLUS Holding B.V. 62 238.211 227.882

Vlottende activa

vorderingen 159 5

liquide middelen 362 527

521 532

Totaal activa 238.732 228.414

Eigen vermogen

wettelijke reserves 62 44.833 33.030

overige reserves 63 193.779 195.221

238.612 228.251

langlopende schulden 63 55 57

kortlopende schulden 65 106

Totaal passiva 238.732 228.414

58 - Jaarverslag PLUS 201758 - Jaarverslag PLUS 2017

Winst- en verliesrekening over 2017

pagina 2017 2016

Baten

contributie leden 61 60

management fee PLUS Holding B.V. 64 316 400

377 460

Lasten

bezoldigingskosten 64 149 151

overige kosten 64 185 163

rente participatiebewijzen leden 6 6

340 320

Resultaat voor belastingen 37 140

belastingen 5 30

Resultaat na belastingen 32 110

resultaat deelnemingen 10.329 8.381

Nettowinst 10.361 8.491

59 59

Algemene toelichtingHet boekjaar van de ondernemerscoöperatie De Sperwer U.A. omvat een periode van 52 of 53 weken en

eindigt op de zondag van week 52 of 53. Het boekjaar 2017 bestond uit 52 weken en eindigt op 31 decem-

ber 2017. Het vergelijkende boekjaar 2016 bestond eveneens uit 52 weken en eindigde op 1 januari 2017.

WaarderingsgrondslagenDe jaarrekening van de coöperatie wordt opgesteld volgens de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW.

Voor zover niet anders is vermeld, zijn de activa en de passiva daarbij opgenomen tegen de geamorti-

seerde kostprijs.

Fout herstelPLUS heeft voor haar medewerkers een toegezegde pensioenregeling afgesloten bij Aegon. Plus betaalt

hiervoor – gedurende de looptijd van de met Aegon afgesloten uitvoeringsovereenkomst - een premie op

basis van een door Aegon gegarandeerde rekenrente van 4% (over een klein gedeelte 3%). Daarna worden

de tot de einddatum van de uitvoeringsovereenkomst gefinancierde pensioenen ten volle gegarandeerd

door Aegon. Inzake deze garantie is door PLUS jaarlijks een vergoeding verschuldigd aan Aegon over de

hoogte van de bij Aegon aanwezige voorziening voor de opgebouwde aanspraken. De in het jaar betaalde

vergoeding werd tot en met 2016 jaarlijks verwerkt in de winst– en verliesrekening. Voor de in komende

jaren tot aan de uitkering van de laatste aanspraak nog aan Aegon verschuldigde garantievergoedingen

over de tot balansdatum opgebouwde aanspraken is tot en met 2016 geen voorziening getroffen.

Op basis van een onderzoek naar de inhoud van het pensioencontract met de externe verzekeraar Aegon

is gebleken dat er in 2016 al, conform RJ271, een voorziening had moeten worden getroffen voor toekom-

stige garantiekostenverplichtingen uit de overeenkomst met Aegon. Dit omdat het kosten betreft inzake

reeds per balansdatum opgebouwde aanspraken.

Het effect op het vermogen ultimo 2016 is materieel waarbij voor het daadwerkelijke effect verwezen

wordt naar de cijfermatige toelichting hieronder. Indien een materiële fout na de vaststelling van de jaar-

rekening wordt geconstateerd, wordt deze middels een retrospectieve verwerking hersteld. Dit houdt in

dat het eigen vermogen aan het begin van het voorafgaande jaar wordt herrekend alsof de fout niet heeft

plaatsgevonden. Het verschil tussen het eigen vermogen aan het begin van het voorafgaande boekjaar,

voor en na herrekening, wordt vervolgens verwerkt als een rechtstreekse mutatie van het eigen vermogen

aan het begin van het voorafgaande boekjaar.

Na de vaststelling van de 2016 jaarrekening is de materiële fout inzake de verwerking van de garantie-

vergoedingen geïdentificeerd.

Het negatieve effect op het vermogen per 1 januari 2017 bedraagt € 14.136.000. Het negatieve effect

op het vermogen per 2 januari 2016 bedraagt € 12.427.000.

60 - Jaarverslag PLUS 201760 - Jaarverslag PLUS 2017

Een compleet overzicht van het effect op de financiële positie eind 2016 in de balans is als volgt:

Goedgekeurde jaarrekening 2016

x € 1.000

Mutatie

x € 1.000

Vergelijkende cijfers 2016 in

jaarrekening 2017x € 1.000

Balans, activazijde

deelneming PLUS Holding B.V. 242.018 -14.136 227.882

Balans, passivazijde

eigen vermogen 242.387 -14.136 228.251

Een compleet overzicht van het effect op de financiële positie eind 2015 in de balans is als volgt:

Goedgekeurde jaarrekening 2015

x € 1.000

Mutatie

x € 1.000

Vergelijkende cijfers 2015 in

jaarrekening 2017x € 1.000

Balans, activazijde

deelneming PLUS Holding B.V. 231.928 -12.427 219.501

Balans, passivazijde

eigen vermogen 232.189 -12.427 219.762

De nettowinst over 2016 zou € 1.708.000 lager zijn uitgekomen. De vergelijkende cijfers over 2016 zijn

aangepast.

Een compleet overzicht van het effect op de winst- en verliesrekening 2016 is als volgt:

Goedgekeurde jaarrekening 2016

x €1.000

Mutatie

x €1.000

Vergelijkende cijfers 2016 in

jaarrekening 2017x €1.000

resultaat deelnemingen 10.089 -1.708 8.381

nettowinst 10.089 -1.708 8.381

61 61

Toelichting op de balansFinanciële vaste activaDeelnemingen zijn gewaardeerd tegen (het aandeel in) de nettovermogenswaarde.

Deelneming PLUS Holding B.V. 238.211 (2016: 227.882)Dit betreft een 100% dochtermaatschappij. De deelneming muteerde als volgt:

2017 2016

Stand begin boekjaar 227.882 219.501

resultaat deelneming 10.329 8.381

Stand einde boekjaar 238.211 227.882

Consolidatie van deze deelneming met de financiële gegevens van de coöperatie is achterwege gelaten,

aangezien het totale verslag de jaarrekening van de coöperatie en de (geconsolideerde) jaarrekening van

PLUS Holding B.V. bevat, waarmee aan het wettelijk vereiste inzicht wordt voldaan.

Liquide middelen 362 (2016: 527)De liquide middelen staan ter vrije beschikking.

WinstbestemmingVoorgesteld wordt de winst over 2017 groot € 10.361 als volgt te bestemmen:

2017 2016

toevoeging aan de wettelijke reserves 5.213 4.127

toevoeging aan de overige reserves 5.148 4.364

10.361 8.491

Wettelijke reserves 44�833 (2016: 33�030)Deze reserve is gevormd voor ingehouden winsten van direct of indirect gehouden deelnemingen

waarvan de uitkering niet zonder beperking kan worden bewerkstelligd, alsmede voor rechtstreekse

mutaties in het eigen vermogen van deze deelnemingen.

De wettelijke reserves muteerden als volgt:

2017 2016

Stand begin boekjaar 33.030 14.709

bij: van overige reserves 11.450 17.344

af: naar overige reserves -4.860 -3.150

bij: volgens winstbestemming 5.213 4.127

Stand einde boekjaar 44.833 33.030

62 - Jaarverslag PLUS 201762 - Jaarverslag PLUS 2017

Overige reserves 193�779 (2016: 195�221)De overige reserves muteerden als volgt:

2017 2016

Stand begin boekjaar 195.221 205.051

af: naar wettelijke reserves -11.450 -17.344

bij: van wettelijke reserves 4.860 3.150

bij: volgens winstbestemming 5.148 4.364

Stand einde boekjaar 193.779 195.221

Langlopende schulden 55 (2016: 57)De langlopende schulden muteerden als volgt:

2017 2016

Stand begin boekjaar 57 59

af: inname participaties -2 -2

Stand einde boekjaar 55 57

Als onderdeel van een juridische herstructurering van PLUS Holding in 2004 zijn de preferente aandelen

die door de ondernemers werden gehouden in het kapitaal van de PLUS groothandels, door de betreffende

groothandels ingekocht. Daarvoor in de plaats zijn er door de Ondernemerscoöperatie De Sperwer U.A. aan

PLUS ondernemers participaties uitgegeven met een nominale waarde van € 453,78 elk. Over de nominale

waarde van deze participaties wordt jaarlijks een rente vergoed van 10,0%.

De participaties kunnen slechts gehouden worden door op 1 januari 2004 aanwezige leden van de

coöperatie. Bij het beëindigen van het lidmaatschap vervallen de door deze participatiehouder gehouden

participaties. Terugbetaling vindt alsdan plaats tegen de nominale waarde van de participaties.

Kortlopende schulden 65 (2016: 106)Hieronder zijn opgenomen:

2017 2016

vennootschapsbelasting 5 4

omzetbelasting 10 42

overige 50 60

Stand einde boekjaar 65 106

63 63

Toelichting op de winst- en verliesrekeningManagementfee PLUS Holding B�V� 316 (2016: 400)Binnen de bestuurlijke structuur wordt een bezoldiging toegekend aan de leden van het hoofdbestuur, de

clusterraad en de coördinatieteams. Deze bezoldigingen komen ten laste van de coöperatie. De coöperatie

belast deze bezoldigingen in de vorm van een managementfee door aan PLUS Holding B.V. Ook worden in

de managementfee overige kosten van de coöperatie doorbelast.

Bezoldigingskosten 149 (2016: 151)Hieronder zijn opgenomen:

2017 2016

bezoldiging hoofdbestuur 34 35

overige bezoldigingen 115 116

149 151

Overige kosten 185 (2016: 163)Hieronder zijn vooral de kosten van de secretaris van de coöperatie en van externe adviseurs opgenomen.

Utrecht, 6 maart 2018

Het hoofdbestuurJ. (Joop) Cornelis, waarnemend voorzitter

drs. A.E. (Alfred) Koehoorn MBA

P. (Pel) ‘t Lam

G. (Gert) Smit

G.J. (Guus) Sturing

bc. C.W. (Cornelis) Trommel

Overige gegevensStatutaire bepalingen inzake de winstbestemmingArtikel 29 van de statuten luidt: “De algemene vergadering besluit, op voorstel van het hoofdbestuur,

over de bestemming van de winst, die door de vaststelling van de jaarrekening is bepaald.”

Aansprakelijkheid ondernemersArtikel 2 lid 3 van de statuten bepaalt hieromtrent: “Iedere verplichting van leden of oud-leden van

de coöperatie om in een tekort bij te dragen is uitgesloten.”

64 - Jaarverslag PLUS 201764 - Jaarverslag PLUS 2017

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Aan: het hoofdbestuur van Ondernemers-

coöperatie De Sperwer U.A.

Verklaring over de in het jaarverslag opgenomen jaarrekening 2017

Ons oordeelWij hebben de jaarrekening 2017 van Onder-

nemerscoöperatie De Sperwer U.A. te Utrecht

gecontroleerd.

Naar ons oordeel geeft de in dit jaarverslag

opgenomen jaarrekening een getrouw beeld van

de grootte en de samenstelling van het vermogen

van Ondernemerscoöperatie De Sperwer U.A. per

31 december 2017 en van het resultaat over 2017 in

overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.

De jaarrekening bestaat uit:

• de balans per 31 december 2017;

• de winst- en verliesrekening over 2017;

• de toelichting met een overzicht van de

gehanteerde grondslagen voor financiële

verslaggeving en andere toelichtingen.

De basis voor ons oordeelWij hebben onze controle uitgevoerd volgens het

Nederlands recht, waaronder ook de Nederlandse

controlestandaarden vallen. Onze verantwoor-

delijkheden op grond hiervan zijn beschreven in

de sectie ‘Onze verantwoordelijkheden voor de

controle van de jaarrekening’.

Wij zijn onafhankelijk van Ondernemerscoöperatie

De Sperwer U.A. zoals vereist in de Wet toezicht

accountantsorganisaties (Wta), de Verordening

inzake de onafhankelijkheid van accountants bij

assurance-opdrachten (ViO) en andere voor de

opdracht relevante onafhankelijkheidsregels in

Nederland. Verder hebben wij voldaan aan de

Verordening gedrags- en beroepsregels accoun-

tants (VGBA).

Wij vinden dat de door ons verkregen controle-

informatie voldoende en geschikt is als basis voor

ons oordeel.

Beschrijving van verantwoordelijkheden voor de jaarrekening

Verantwoordelijkheden van het hoofdbestuur voor de jaarrekeningHet hoofdbestuur is verantwoordelijk voor het

opmaken en getrouw weergeven van de jaar-

rekening in overeenstemming met Titel 9 Boek

2 BW. In dit kader is het hoofdbestuur verant-

woordelijk voor een zodanige interne beheersing

die het hoofdbestuur noodzakelijk acht om het

opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken

zonder afwijkingen van materieel belang als

gevolg van fouten of fraude.

Bij het opmaken van de jaarrekening moet het

hoofdbestuur afwegen of de onderneming in staat

is om haar werkzaamheden in continuïteit voort te

zetten. Op grond van genoemd verslaggevings-

stelsel moet het hoofdbestuur de jaarrekening

opmaken op basis van de continuïteitsveronder-

stelling, tenzij het hoofdbestuur het voornemen

heeft om de vennootschap te liquideren of de

bedrijfsactiviteiten te beëindigen of als beëin-

diging het enige realistische alternatief is. Het

hoofdbestuur moet gebeurtenissen en omstandig-

heden waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan

of de onderneming haar bedrijfsactiviteiten in

continuïteit kan voortzetten, toelichten in de

jaarrekening.

Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekeningOnze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen

en uitvoeren van een controleopdracht dat wij

daarmee voldoende en geschikte controle-infor-

matie verkrijgen voor het door ons af te geven

oordeel.

Onze controle is uitgevoerd met een hoge mate

maar geen absolute mate van zekerheid waardoor

het mogelijk is dat wij tijdens onze controle niet

alle materiële fouten en fraude ontdekken.

65 65

Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van

fraude of fouten en zijn materieel indien redelijker-

wijs kan worden verwacht dat deze, afzonderlijk

of gezamenlijk, van invloed kunnen zijn op de

economische beslissingen die gebruikers op basis

van deze jaarrekening nemen. De materialiteit

beïnvloedt de aard, timing en omvang van onze

controlewerkzaamheden en de evaluatie van

het effect van onderkende afwijkingen op ons

oordeel.

Wij hebben deze accountantscontrole professio-

neel kritisch uitgevoerd en hebben waar relevant

professionele oordeelsvorming toegepast in

overeenstemming met de Nederlandse controle-

standaarden, ethische voorschriften en de onaf-

hankelijkheidseisen. Onze controle bestond onder

andere uit:

• het identificeren en inschatten van de risico’s

dat de jaarrekening afwijkingen van materieel

belang bevat als gevolg van fouten of fraude,

het in reactie op deze risico’s bepalen en

uitvoeren van controlewerkzaamheden en

het verkrijgen van controle-informatie die

voldoende en geschikt is als basis voor ons

oordeel. Bij fraude is het risico dat een afwijking

van materieel belang niet ontdekt wordt groter

dan bij fouten. Bij fraude kan sprake zijn van

samenspanning, valsheid in geschrifte, het

opzettelijk nalaten transacties vast te leggen,

het opzettelijk verkeerd voorstellen van zaken

of het doorbreken van de interne beheersing;

• het verkrijgen van inzicht in de interne beheer-

sing die relevant is voor de controle met als

doel controlewerkzaamheden te selecteren

die passend zijn in de omstandigheden. Deze

werkzaamheden hebben niet als doel om een

oordeel uit te spreken over de effectiviteit van

de interne beheersing van de entiteit;

• het evalueren van de geschiktheid van de

gebruikte grondslagen voor financiële verslag-

geving en het evalueren van de redelijkheid

van schattingen door het hoofdbestuur en de

toelichtingen die daarover in de jaarrekening

staan;

• het vaststellen dat de door het hoofdbestuur

gehanteerde continuïteitsveronderstelling

aanvaardbaar is. Tevens het op basis van de

verkregen controle-informatie vaststellen of er

gebeurtenissen en omstandigheden zijn

waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan

of de onderneming haar bedrijfsactiviteiten in

continuïteit kan voortzetten. Als wij conclu-

deren dat er een onzekerheid van materieel

belang bestaat, zijn wij verplicht om aandacht

in onze controleverklaring te vestigen op de

relevante gerelateerde toelichtingen in de jaar-

rekening. Als de toelichtingen inadequaat zijn,

moeten wij onze verklaring aanpassen. Onze

conclusies zijn gebaseerd op de controle-infor-

matie die verkregen is tot de datum van onze

controleverklaring. Toekomstige gebeurtenis-

sen of omstandigheden kunnen er echter toe

leiden dat een onderneming haar continuïteit

niet langer kan handhaven;

• het evalueren van de presentatie, structuur

en inhoud van de jaarrekening en de daarin

opgenomen toelichtingen; en

• het evalueren of de jaarrekening een getrouw

beeld geeft van de onderliggende transacties

en gebeurtenissen.

Wij communiceren met het hoofdbestuur onder

andere over de geplande reikwijdte en timing van

de controle en over de significante bevindingen

die uit onze controle naar voren zijn gekomen,

waaronder eventuele significante tekortkomingen

in de interne beheersing.

Wij bevestigen aan het hoofdbestuur dat wij de

relevante ethische voorschriften over onafhanke-

lijkheid hebben nageleefd. Wij communiceren ook

met het hoofdbestuur over alle relaties en andere

zaken die redelijkerwijs onze onafhankelijkheid

kunnen beïnvloeden en over de daarmee verband

houdende maatregelen om onze onafhankelijkheid

te waarborgen.

Den Haag, 6 maart 2018

Ernst & Young Accountants LLP w.g. drs. M. de Kimpe RA

66 - Jaarverslag PLUS 201766 - Jaarverslag PLUS 2017

67 67

PLUS bleef ook in 2017 harder groeien dan de markt. In 2017 werd een omzetgroei van 5,5% gerealiseerd ten opzichte van 3,4% marktgroei.

68 - Jaarverslag PLUS 201768 - Jaarverslag PLUS 2017

(bedragen x € 1.000, tenzij anders vermeld)

Geconsolideerde balans per 31 december 2017, na winstbestemming

pagina 31 december 2017 1 januari 2017

Vaste activa

immateriële vaste activa 81 114.214 110.136

materiële vaste activa 82 138.171 134.494

financiële vaste activa 83 57.174 73.523

309.559 318.153

Vlottende activa

voorraden 83 41.400 39.389

vorderingen 83 194.342 198.776

liquide middelen 84 43.959 36.380

279.701 274.545

Totaal activa 589.260 592.698

groepsvermogen 84 238.211 227.882

voorzieningen 84 44.526 45.811

langlopende schulden 85 44.928 42.391

kortlopende schulden 86 261.595 276.614

Totaal passiva 589.260 592.698

8 Geconsolideerde jaarrekening 2017 PLUS Holding B.V.

69 69 69

Geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2017

pagina 2017 2016

Netto-omzet 89 1.838.676 1.754.026

kostprijs omzet 1.638.697 1.560.181

Bruto-omzetresultaat 199.979 193.845

verkoopkosten 62.862 71.815

algemene beheerskosten 62.505 53.276

125.367 125.091

Bedrijfsresultaat voor amortisatie en afnamekortingen 74.612 68.754

amortisatie immateriële vaste activa 91 18.964 20.936

Bedrijfsresultaat voor afnamekortingen 55.648 47.818

financiële baten en lasten 91 -372 1.119

Resultaat voor afnamekortingen en belastingen 55.276 48.937

afnamekortingen 48.405 43.169

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen 6.871 5.768

belastingen 91 -1.755 -1.514

resultaat deelneming 91 5.213 4.127

Nettowinst 10.329 8.381

70 - Jaarverslag PLUS 201770 - Jaarverslag PLUS 2017

Overzicht van kasstromen van de groep over 2017

2017 2016

Kasstroom uit operationele activiteiten

nettowinst 10.329 8.381

af: resultaat deelnemingen -5.213 -4.127

5.116 4.254

afschrijvingen en waardeverminderingen 30.877 33.025

veranderingen in werkkapitaal:

- voorraden -2.011 -1.316

- vorderingen 4.434 -19.072

- kortlopende schulden, exclusief bankkrediet -17.928 47.907

-15.505 27.519

mutaties in voorzieningen -1.285 6.831

-16.790 34.350

kasstroom uit bedrijfsoperaties 19.203 71.629

ontvangen dividend 4.860 3.150

24.063 74.779

Kasstroom uit investeringsactiviteiten

investeringen immateriële vaste activa -20.566 -32.680

investeringen materiële vaste activa -22.117 -29.143

desinvesteringen immateriële vaste activa 433 723

desinvesteringen materiële vaste activa 6.527 6.732

(des)investeringen in financiële vaste activa 16.702 3.538

-19.021 -50.830

Kasstroom uit financieringsactiviteiten

langlopende schulden (per saldo) 2.537 -15.152

Saldo kasstromen 7.579 8.797

liquide middelen begin boekjaar 36.380 27.583

liquide middelen einde boekjaar 43.959 36.380

Mutatie liquide middelen 7.579 8.797

71 71

Algemene toelichtingAlgemeenHet boekjaar van PLUS Holding B.V. omvat een periode van 52 of 53 weken en eindigt op de zondag van

week 52 of 53. Het boekjaar 2017 bestond uit 52 weken en eindigt op 31 december 2017. Het vergelijkende

boekjaar 2016 bestond eveneens uit 52 weken en eindigde op 1 januari 2017.

ConsolidatieDe consolidatie omvat de financiële gegevens van PLUS Holding B.V. en van die ondernemingen waarin

door vennootschap direct of indirect de beslissende zeggenschap wordt uitgeoefend. De financiële gege-

vens van de groepsmaatschappijen worden voor 100% opgenomen in de consolidatie vanaf het moment

dat deze zeggenschap ontstaat, tot het moment dat deze eindigt. De geformuleerde grondslagen hebben

betrekking op de jaarrekening als geheel en daarmee tevens op de geconsolideerde jaarrekening, die

daarvan een onderdeel uitmaakt.

In de consolidatie zijn betrokken de jaarrekening van de vennootschap alsmede die van de volgende

deelnemingen:

• PLUS Retail B.V., Utrecht (100%)

• PLUS Distributiecentra B.V., Utrecht (100%)

• PLUS Vastgoed B.V., Utrecht (100%)

• PLUS Financieringen B.V., Utrecht (100%)

De hiervoor genoemde groepsmaatschappijen worden aangemerkt als verbonden partij. Transacties

tussen groepsmaatschappijen worden in de consolidatie geëlimineerd. Deelnemingen van te verwaarlozen

betekenis blijven buiten de consolidatie. Aangezien de financiële gegevens van de jaarrekening van PLUS

Holding B.V. zijn verwerkt in de geconsolideerde jaarrekening is bij het opstellen van de vennootschap-

pelijke winst- en verliesrekening gebruikgemaakt van de vrijstelling conform artikel 2:402 BW.

Overige vermeldingenDe afnemers van PLUS Retail B.V. zijn tevens lid van de Ondernemerscoöperatie De Sperwer U.A., houd-

ster van alle aandelen in het kapitaal van PLUS Holding B.V. Diverse vorderingen op en schulden aan de

afnemers van de PLUS vennootschappen zijn tevens vorderingen op en schulden aan de leden van de

coöperatie. Daar deze vorderingen en schulden zijn ontstaan uit transacties in het normale handelsverkeer

zijn deze niet steeds afzonderlijk vermeld. Ook worden deze transacties niet aangemerkt als transacties

met verbonden partijen.

72 - Jaarverslag PLUS 201772 - Jaarverslag PLUS 2017

Waarderings grondslagenFout herstelPLUS heeft voor haar medewerkers een toegezegde pensioenregeling afgesloten bij Aegon. Plus betaalt

hiervoor – gedurende de looptijd van de met Aegon afgesloten uitvoeringsovereenkomst – een premie op

basis van een door Aegon gegarandeerde rekenrente van 4% (over een klein gedeelte 3%). Daarna worden

de tot de einddatum van de uitvoeringsovereenkomst gefinancierde pensioenen ten volle gegarandeerd

door Aegon. Inzake deze garantie is door PLUS jaarlijks een vergoeding verschuldigd aan Aegon over de

hoogte van de bij Aegon aanwezige voorziening voor de opgebouwde aanspraken. De in het jaar betaalde

vergoeding werd tot en met 2016 jaarlijks verwerkt in de winst– en verliesrekening. Voor de in komende

jaren tot aan de uitkering van de laatste aanspraak nog aan Aegon verschuldigde garantievergoedingen

over de tot balansdatum opgebouwde aanspraken is tot en met 2016 geen voorziening getroffen.

Op basis van een onderzoek naar de inhoud van het pensioencontract met de externe verzekeraar

Aegon is gebleken dat er in 2016 al, conform RJ271, een voorziening had moeten worden getroffen voor

toekomstige garantiekostenverplichtingen uit de overeenkomst met Aegon. Dit omdat het kosten betreft

inzake reeds per balansdatum opgebouwde aanspraken.

Het effect op het vermogen ultimo 2016 is materieel waarbij voor het daadwerkelijk effect verwezen wordt

naar de cijfermatige toelichting hieronder. Indien een materiële fout na de vaststelling van de jaarrekening

wordt geconstateerd, wordt deze middels een retrospectieve verwerking hersteld. Dit houdt in dat het

eigen vermogen aan het beging van het voorafgaande jaar wordt herrekend alsof de fout niet heeft plaats-

gevonden. Het verschil tussen het eigen vermogen aan het begin van het voorafgaande boekjaar, voor en

na herrekening, wordt vervolgens verwerkt als een rechtstreekse mutatie van het eigen vermogen aan het

begin van het voorafgaande boekjaar.

Na de vaststelling van de 2016 jaarrekening is de materiële fout inzake de verwerking van de garantie-

vergoedingen geïdentificeerd.

Het negatieve effect op het eigen vermogen per 1 januari 2017 bedraagt € 14.136.000. Het negatieve

effect op het eigen vermogen per 2 januari 2016 bedraagt € 12.247.000.

De omvang van de garantiekostenverplichtingen en de impact daarvan op het eigen vermogen is berekend

per 2 januari 2016 en 1 januari 2017. Door het ontbreken van de actuariële berekeningen van de daarvoor

liggende periode zijn cijfers voor 2 januari 2016 in het meerjarenoverzicht in deze jaarrekening niet aangepast.

Een compleet overzicht van het effect op de financiële positie eind 2016 in de balans is als volgt:

Goedgekeurde jaarrekening 2016

x €1.000

Mutatie

x €1.000

Vergelijkende cijfers 2016 in

jaarrekening 2017 x €1.000

Balans, activa zijde

vennootschapsbelasting - 4.712 4.712

Balans, passiva zijde

eigen vermogen 242.018 -14.136 227.882

voorziening pensioen en overige uitgestelde personeelsbeloningen 4.953 18.848 23.801

73 73

Een compleet overzicht van het effect op de financiële positie eind 2015 in de balans is als volgt:

Goedgekeurde jaarrekening 2015

x €1.000

Mutatie

x €1.000

Vergelijkende cijfers 2015 in

jaarrekening 2017 x €1.000

Balans, activa zijde

vennootschapsbelasting - 4.143 4.143

Balans, passiva zijde

eigen vermogen 231.928 -12.427 219.501

voorziening pensioen en overige uitgestelde personeelsbeloningen 3.565 16.570 20.135

De nettowinst over 2016 zou € 1.708.000 lager zijn uitgekomen. De vergelijkende cijfers over 2016 zijn

aangepast.

Een compleet overzicht van het effect op de de winst- en verliesrekening 2016 is als volgt:

Goedgekeurde jaarrekening 2016

x €1.000

Mutatie

x €1.000

Vergelijkende cijfers 2016 in

jaarrekening 2017 x €1.000

algemene beheerskosten -50.999 -2.277 -53.276

belastingen -2.083 569 -1.514

nettowinst 10.089 -1.708 8.381

AlgemeenDe jaarrekening van de vennootschap wordt opgesteld in overeenstemming met in Nederland algemeen

aanvaarde grondslagen voor de financiële verslaglegging, conform Titel 9 Boek 2 BW. Voor zover niet

anders is vermeld, zijn de activa en de passiva daarbij opgenomen tegen geamortiseerde kostprijs.

SchattingenBij de toepassing van de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening vormt de leiding

van PLUS Holding zich verschillende oordelen en maakt schattingen die essentieel zijn voor de in de jaar-

rekening opgenomen bedragen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend

beoordeeld. Belangrijke schattingen en veronderstellingen zijn gehanteerd voor, met name, de bepaling

van de aanspraak op leveranciersbijdragen, voorzieningen voor de lasten samenhangend met de sluiting

van onrendabele vestigingspunten, bijzondere waardeverminderingen van vaste activa en voorzieningen

voor kredietrisico’s.

• Voor kredietrisico’s samenhangend met de financiering van aangesloten ondernemers worden voor-

zieningen getroffen ten laste van het resultaat. Het bepalen van het kredietrisico hangt samen met de

financiële positie van de betreffende ondernemer en is mede gebaseerd op aannames en schattingen.

• Voor vestigingspunten in ontwikkeling en panden bestemd voor verkoop - in de balans opgenomen

onder de materiële vaste activa - worden in voorkomende gevallen bijzondere waardeverminderingen

ten laste van het resultaat gebracht. Deze bijzondere waarde verminderingen betreffen het verschil

tussen de verwachte opbrengstwaarde en de verwachte totale ontwikkelingskosten respectievelijk

74 - Jaarverslag PLUS 201774 - Jaarverslag PLUS 2017

verkrijgingskosten. De bepaling van de verwachte opbrengstwaarde is in belangrijke mate gebaseerd

op schattingen en veronderstellingen. Eind 2017 is voor een bedrag van € 9,2 miljoen (2016: € 12,0 mil-

joen) aan vestigingspunten in ontwikkeling en panden bestemd voor verkoop opgenomen in de balans.

• In voorkomende gevallen worden met ondernemers afspraken gemaakt over de aankoop van hun

winkel door PLUS Holding op een in de toekomst liggend moment. Incidenteel worden daarbij vooruit-

betalingen verricht voor de waarde van de winkelgoodwill. De waardering vindt plaats tegen kostprijs

of lagere realiseerbare waarde. De realiseerbare waarde van vooruitbetalingen op winkelgoodwill wordt

gesteld op de verwachte toekomstige opbrengstwaarde bij verkoop van het filiaal aan een zelfstandig

ondernemer en is gebaseerd op aannames en schattingen. Eind 2017 betreft dit een bedrag van

€ 5,3 miljoen (2016: € 7,2 miljoen).

SalderenEen actief en een post van het vreemd vermogen worden gesaldeerd in de jaarrekening opgenomen

uitsluitend indien en voor zover een deugdelijk juridisch instrument beschikbaar is om het actief en de

post van het vreemd vermogen gesaldeerd en simultaan af te wikkelen en het stellige voornemen bestaat

om het saldo als zodanig of beide posten simultaan af te wikkelen.

Immateriële vaste activa

Goodwill - LeveringsrechtenOnder dit hoofd worden verantwoord de betaalde bedragen voor de verwerving of verlenging van het

recht tot levering van goederen en diensten aan bij de vennootschap aangesloten zelfstandige onder-

nemers. Deze goodwill wordt gewaardeerd tegen kostprijs verminderd met lineair berekende afschrijvingen

over een periode van tien jaar, tenzij incidenteel een andere looptijd is overeengekomen. Jaarlijks wordt per

balansdatum per winkel beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat de goodwill aan een bijzondere waarde-

vermindering onderhevig kan zijn. Indien hier sprake van is vindt afwaardering plaats tot lagere realiseer-

bare waarde ten laste van het resultaat. De realiseerbare waarde van leveringsrechten wordt bepaald op

basis van de contante waarde van de verwachte toekomstige kasstromen gegenereerd door het betref-

fende vestigingspunt, waarbij marktconforme disconteringsvoeten - voor belasting - worden gehanteerd.

Overige goodwillHieronder wordt opgenomen de goodwill met betrekking tot verworven deelnemingen, verworven activa

en activiteiten, alsmede verworven filialen. Goodwill met betrekking tot verworven deelnemingen vormt

het verschil tussen de verwervingskosten en de nettovermogenswaarde van de verworven deelnemingen,

berekend tegen de door PLUS Holding gehanteerde grondslagen. Goodwill met betrekking tot verworven

activa en activiteiten wordt bepaald als het verschil tussen de verwervingskosten en de reële waarde

van de verworven activa en activiteiten. Goodwill voor verworven filialen betreft de betaalde goodwill.

Goodwill wordt lineair afgeschreven over een periode van tien jaar. Indien sprake is van duurzame bijzon-

dere waardevermindering, vindt afwaardering plaats tot lagere realiseerbare waarden ten laste van het

resultaat. De realiseer bare waarde van goodwill wordt bepaald op basis van de contante waarde van de

verwachte toekomstige kasstromen gegenereerd door de betreffende deelneming respectievelijk door

het filiaal, waarbij marktconforme disconteringsvoeten - voor belasting - worden gehanteerd.

SoftwareGekochte softwarelicenties worden gewaardeerd tegen aanschafwaarde verminderd met afschrijvingen.

Deze zijn gebaseerd op de geschatte economische levensduur. De uitgaven voor zelf vervaardigde

software, inclusief implementatiekosten, worden geactiveerd indien het waarschijnlijk is dat economische

voordelen zullen worden behaald en de kosten betrouwbaar kunnen worden vastgesteld. De uitgaven

voor zelf vervaardigde software worden verminderd met afschrijvingen gebaseerd op de geschatte

75 75

economische levensduur. Ter hoogte van de balanswaarde wordt een wettelijke reserve aangehouden.

Uitgaven samenhangend met onderhoud van softwareprogramma’s en uitgaven van onderzoek worden

ten laste van het resultaat gebracht.

VooruitbetalingenIn voorkomende gevallen worden met ondernemers afspraken gemaakt over de aankoop van hun winkel

door PLUS Holding op een in de toekomst liggend moment. Incidenteel worden daarbij vooruitbetalingen

verricht voor de waarde van de winkelgoodwill. De waardering vindt plaats tegen kostprijs of lagere

realiseerbare waarde. Indien sprake is van duurzame bijzondere waarde vermindering, vindt afwaardering

plaats tot lagere realiseerbare waarden ten laste van het resultaat. De realiseerbare waarde van vooruit-

betalingen op winkelgoodwill wordt gesteld op de verwachte toekomstige opbrengstwaarde bij verkoop

van het filiaal aan een zelfstandig ondernemer. Op de vooruitbetaalde bedragen wordt niet afgeschreven.

Materiële vaste activaDe materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen aanschafwaarde verminderd met afschrijvingen,

gebaseerd op de geschatte economische levensduur met uitzondering van de grond, waarop niet wordt

afgeschreven. De afschrijvingen worden naar tijdsgelang, volgens de lineaire methode vanaf het moment

van ingebruikneming van het actief, berekend over de aanschafwaarde. Voor kosten van groot onderhoud

van de bedrijfs gebouwen is een voorziening gevormd. De kosten van uitgevoerd groot onderhoud worden

ten laste van deze voorziening gebracht. Aan onroerend goed in uitvoering wordt, vanaf het moment

van aanvang van de bouw tot de ingebruikneming of realisatie van de bouw, bouwrente toegerekend.

Een gedeelte van de investeringen in gebouwen en terrein wordt terugverdiend middels de marge op

leveringen aan de ondernemer. Dit gedeelte wordt als een separate component beschouwd en wordt

afgeschreven in 10 jaar. Waar nodig worden extra afschrijvingen verricht tot lagere bedrijfswaarden of

opbrengstwaarden. De bedrijfswaarde wordt bepaald op basis van de contante waarde van de verwachte

toekomstige kasstromen gegenereerd door het betreffende actief, waarbij marktconforme disconterings-

voeten - voor belasting - worden gehanteerd. Panden bestemd voor verkoop worden gewaardeerd tegen

de kostprijs dan wel de lagere opbrengstwaarde.

Financiële vaste activaDeelnemingen in groepsmaatschappijen en overige deelnemingen waarin invloed van betekenis op het

zakelijke en financiële beleid kan worden uitgeoefend, worden gewaardeerd volgens de vermogens-

mutatiemethode. Overeen komstig deze methode worden deelnemingen in de balans opgenomen tegen

het aandeel van de groep in de nettovermogenswaarde. Invloed van betekenis wordt in ieder geval

verondersteld aanwezig te zijn bij het kunnen uitbrengen van 20% of meer van de stemrechten. In de

winst- en verliesrekening wordt het aandeel van de vennootschap in het resultaat van de deel nemingen

opgenomen. Indien en voor zover de vennootschap niet zonder beperking uitkering van de positieve

resultaten aan haar kan bewerk stelligen, worden de resultaten in een wettelijke reserve opgenomen.

Het aandeel in de rechtstreekse vermogensvermeerderingen en -verminderingen van de deelnemingen

wordt ook in de wettelijke reserve opgenomen. Minderheids deelnemingen in (commanditaire) samen-

werkingsvormen met ondernemers alsmede in inkoop- en marketingorganisaties zijn gewaardeerd tegen

verkrijgingsprijs, tenzij verwacht wordt dat sprake is van een duurzame waardevermindering. De onder dit

hoofd opgenomen vorderingen worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs verminderd met

bijzondere waardeverminderingen als gevolg van oninbaarheid. De waarde verminderingen zijn gebaseerd

op de financiële positie van de betreffende debiteur en worden verwerkt in de winst- en verliesrekening.

Voor de waardering en verwerking van latente belastingvorderingen wordt verwezen naar de afzonderlijke

paragraaf Belastingen.

76 - Jaarverslag PLUS 201776 - Jaarverslag PLUS 2017

VoorradenDe voorraden handelsgoederen zijn gewaardeerd tegen de historische kostprijs dan wel lagere

opbrengstwaarde.

VorderingenDe vorderingen worden opgenomen onder aftrek van een voorziening voor mogelijke oninbaarheid.

Die wordt individueel bepaald op basis van de ouderdom van de openstaande vorderingen en verminderd

met mogelijk te compenseren verschuldigde bedragen aan de betreffende debiteur.

VoorzieningenEen voorziening wordt gevormd voor verplichtingen waarvan het waarschijnlijk is dat zij zullen moeten

worden afgewikkeld en waarvan de omvang redelijkerwijs is te schatten. De omvang van de voorzie-

ning wordt bepaald door de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de desbetref-

fende verplichtingen en verliezen per balansdatum af te wikkelen. Voorzieningen worden gewaardeerd

tegen nominale waarde, met uitzondering van de voorziening voor pensioenen en overige uitgestelde

personeels beloningen die op actuariële wijze wordt bepaald. Ook de in 2017 gevormde voorziening voor

reorganisatie kosten wordt bepaald op basis van de contante waarde van de verwachte toekomstige

uitgaande kas stromen, waarbij een marktconforme disconteringsvoet - voor belasting - wordt gehanteerd.

PensioenregelingenBinnen PLUS Holding bestaat een aantal pensioenregelingen dat samenhangt met de cao voor mede-

werkers werkzaam in de distributiecentra en het servicekantoor en de cao voor medewerkers werkzaam

in eigen winkelfilialen. De pensioenregeling voor medewerkers van eigen filialen is ondergebracht bij het

Bedrijfstakpensioenfonds Groothandel in Levensmiddelen. De pensioenregelingen voor de medewerkers in

de distributiecentra en het servicekantoor zijn ondergebracht bij een verzekeringsmaatschappij (Aegon).

De bij Aegon ondergebrachte regelingen betreffen geïndexeerde middelloonregelingen.

Plus betaalt – gedurende de looptijd van de met Aegon afgesloten uitvoeringsovereenkomst - een premie

op basis van een door Aegon gegarandeerde rekenrente van 4% (over een klein gedeelte 3%). Daarna

worden de tot de einddatum van de uitvoeringsovereenkomst gefinancierde pensioenen ten volle

gegarandeerd door Aegon. Inzake deze garantie is door PLUS jaarlijks een vergoeding verschuldigd aan

Aegon over de hoogte van de bij Aegon aanwezige voorziening voor de opgebouwde aanspraken. Voor

de in komende jaren nog aan Aegon verschuldigde garantievergoedingen is een voorziening getroffen.

De betaalde premies worden door Aegon gestort in een gesepareerd beleggingsdepot ten behoeve van

PLUS Holding. Indien door Aegon een rendement wordt gerealiseerd hoger dan 4% wordt het meerdere

gestort in een toeslagendepot. Jaarlijks worden indien mogelijk de in het verleden bij Aegon opgebouwde

pensioenaanspraken geïndexeerd. PLUS beslist ieder jaar over de toekenning van de indexatie. Gedurende

de dienstbetrekking bedraagt deze indexatie minimaal 1% per jaar en maximaal de toeslag die door het

bedrijfstakpensioenfonds wordt toegekend. Na uitdiensttreding of pensioneren wordt gestreefd naar een

jaarlijkse indexatie op grond van de Consumenten Prijs Index. De indexatie aan de slapers en de gepensio-

neerde deelnemers kan in een jaar echter niet meer bedragen dan de indexatie aan de actieve deelnemers.

De voor de indexatie van pensioenrechten benodigde koopsommen worden door Aegon ten laste van het

toeslagendepot gebracht. Als het saldo van het toeslagendepot ontoereikend is om de indexatie te kunnen

verstrekken is een extra dotatie door de werkgever mogelijk. Deze extra dotatie door de werkgever zal

alleen plaatsvinden indien het vermogen in het toeslagdepot op 1 januari van enig jaar, vóór toekenning

van de indexatie, minder bedraagt dan € 2,65 miljoen. Een mogelijke extra dotatie zal in enig jaar niet meer

bedragen dan 2,7% van de som van de pensioengrondslagen per 1 januari van het betreffende jaar.

77 77

Ultimo 2017 is het saldo van het toeslagendepot ruim voldoende om per 1 januari 2018 het indexatiebeleid

te kunnen uitvoeren.

Op basis van RJ - Uiting 2009 6: ‘271.3 Personeelsbeloningen - Pensioenen’ gaat PLUS Holding voor de

verwerking van de pensioenlasten uit van de ‘verplichting aan de pensioenuitvoerder benadering’. In deze

benadering dient:

1. De rechtspersoon de aan de pensioenuitvoerder te betalen premies als last in de winst- en verliesrekening

te verantwoorden.

2. De rechtspersoon aan de hand van de uitvoeringsovereenkomst te beoordelen of, en zo ja, welke

verplichtingen naast de betaling van de jaarlijkse aan de pensioenuitvoerder verschuldigde premie

op balansdatum bestaan. Deze eventuele aanvullende verplichtingen leiden tot lasten voor de

rechtspersoon.

3. De waardering van de eventuele aanvullende verplichtingen de beste schatting te zijn van de bedragen

die noodzakelijk zijn om deze per balansdatum af te wikkelen.

Naast de voorziening voor in de toekomst verschuldigde garantievergoedingen is door PLUS Holding

een voorziening voor voorwaardelijk toegezegde pensioenaanspraken en een voorziening voor jubileum-

uitkeringen opgenomen.

Voorziening latente belastingenVoor de waardering en verwerking van de voorziening latente belastingen wordt verwezen naar de

afzonderlijke paragraaf Belastingen.

Voorziening voor reorganisatiekostenIn 2016 en 2017 is een gedetailleerd plan opgesteld inzake de bouw van één centraal en volledig

gemechaniseerd distributiecentrum. PLUS heeft op dit moment vier regionale distributiecentra.

De activiteiten van de vier regionale distributiecentra zullen binnen enkele jaren stapsgewijs worden

ondergebracht in het centrale distributiecentrum. Er werken in de huidige vier distributiecentra 433 fte. Een

deel van deze medewerkers kan mee naar het nieuwe distributiecentrum. Inzake de medewerkers die niet

mee kunnen naar het nieuwe distributiecentrum is in 2017 met de Ondernemingsraad en vakbonden een

akkoord bereikt over een sociaal plan, waarbij het uitgangspunt is om de medewerkers zo goed mogelijk te

begeleiden van werk naar werk. Voor de kosten van dit sociaal plan is in 2017 een voorziening gevormd. In

de toekomst verwachte uit te keren transitievergoedingen zijn opgenomen op basis van contante waarde

met de marktrente als disconteringsvoet. Tevens is rekening gehouden met toekomstige indexatie van

salarissen tot het verwachte moment van ingebruikneming van het centrale distributiecentrum.

OverigeHieronder zijn opgenomen een voorziening voor groot onderhoud aan gebouwen om deze lasten gelijk-

matig te verdelen over een aantal boekjaren, een voorziening voor risico’s met betrekking tot afgegeven

garanties en zekerheden en een voorziening voor risico’s terzake van lopende huurverplichtingen.

ZegelverplichtingenZegelverplichtingen worden onder de kortlopende schulden opgenomen voor de nominale waarde van de

uitgegeven zegels onder aftrek van de uitkering op ingeleverde zegels, alsmede onder aftrek van een vast

percentage van de over enig jaar uitgegeven zegels. Dit percentage wordt bepaald op basis van ervarings-

cijfers uit het verleden.

78 - Jaarverslag PLUS 201778 - Jaarverslag PLUS 2017

Grondslagen voor de bepaling van het resultaatHet resultaat wordt als gerealiseerd beschouwd op het moment van levering van goederen of het verrichten

van diensten en waarbij de econo mische voordelen alsmede alle belangrijke risico’s zijn overgedragen aan

de koper respectievelijk afnemer van diensten. Verliezen worden genomen zodra zij voorzienbaar zijn.

Netto-omzet en kostprijs van de omzetOnder de netto-omzet wordt verstaan de in het verslagjaar aan derden in rekening gebrachte bedragen

voor de levering van goederen en diensten, alsmede in rekening gebrachte bedragen voor de verhuur van

onroerend goed, exclusief omzetbelasting. Een deel van de goederen wordt rechtstreeks door de leve-

ranciers aan de ondernemers geleverd. PLUS Holding verzorgt de contractvoorwaarden, de commerciële

aansturing en de financieel-administratieve afwikkeling. Om deze redenen worden de voor deze leveringen

aan ondernemers in rekening gebrachte bedragen in de omzet opgenomen. In het kader van haar dienst-

verlening treedt PLUS Holding onder meer op als intermediair tussen leveranciers van goederen en

diensten, anders dan handels goederen en één of meer afnemers van PLUS Holding. In deze gevallen wordt

uitsluitend de met deze dienstverlening verband houdende vergoeding in de resultatenrekening verant-

woord. Onder de kostprijs van de omzet wordt verstaan de direct aan geleverde goederen en diensten

toe te rekenen inkoopwaarde, op basis van een waardering van de voorraden tegen de laatst bekende

inkoopprijs en onder aftrek van leveranciers bijdragen. Daarnaast vallen hieronder de direct aan de omzet

toe te rekenen overige kosten. Hieronder begrepen zijn de kosten van de aangehouden distributie centra

(waaronder huisvestings,- en personeelskosten) en de kosten van logistieke dienstverlening door derden.

KostenDe kosten worden bepaald met inachtneming van de hiervoor reeds vermelde grondslagen voor waar-

dering en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. (Voorzienbare) verplichtingen en

mogelijke verliezen die hun oorsprong vinden voor het einde van het boekjaar worden in acht genomen,

indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden en daarnaast wordt voldaan aan de

voor waarden voor het opnemen van voorzieningen.

VerkoopkostenOnder verkoopkosten worden met name verantwoord de marketingkosten, de personeelskosten samen-

hangend met stafafdelingen die zich bezig houden met winkelorganisatie en commerciële activiteiten en

kosten met betrekking tot ondersteuning van winkelexploitaties.

Algemene beheerskostenDe algemene beheerskosten bestaan in belangrijke mate uit de kosten van stafafdelingen.

AfschrijvingenDe afschrijvingen worden berekend op basis van de historische aanschafwaarden van de (im)materiële

vaste activa met inachtneming van de geschatte economische levensduur. Waar nodig worden extra

afschrijvingen verricht tot lagere bedrijfswaarden of opbrengstwaarden.

Rentebaten en -lastenRentebaten en -lasten worden tijdsevenredig in de winst- en verliesrekening verwerkt en toegerekend aan

de opeenvolgende verslagperioden naar rato van de resterende hoofdsom.

79 79

AfnamekortingenPLUS Holding kent voor haar afnemers een regeling inzake afnamekortingen. De hoogte van de afname-

kortingen hangt mede af van de hoogte van de behaalde operationele resultaten. Jaarlijks worden door

de directie de afnamekortingen aan de ondernemers vastgesteld. Gelet op het specifieke karakter van

de afnamekortingen worden deze door PLUS Holding als een afzonderlijke post in de winst- en verlies-

rekening verantwoord. Hiermee wordt afgeweken van het, op grond van artikel 2:363 lid 6 BW, uitgevaar-

digde Besluit Modellen Jaarrekening. In deze beroept PLUS Holding zich op artikel 2:362 lid 4 BW waarin

aangegeven wordt dat van de voorschriften afgeweken moet worden indien het te verschaffen inzicht dit

vereist.

BelastingenDe belastingen over de winst worden berekend over het verantwoorde resultaat uitgaande van de

geldende bepalingen en tarieven. Voor alle verrekenbare tijdelijke verschillen tussen de commerciële

en fiscale balanswaardering en voor beschikbare voorwaartse verliescompensatie wordt een latente

belastingvordering opgenomen voor zover het waarschijnlijk is dat er fiscale winst beschikbaar zal zijn

voor verrekening. De latente belastingvorderingen en -verplichtingen worden opgenomen onder de

financiële vaste activa respectievelijk voorzieningen.

Belastinglatenties worden tegen nominale waarde en tegen het geldende tarief voor de

vennootschapsbelasting gewaardeerd. Voor zover mogelijk vindt saldering plaats van latente

belastingvorderingen en -verplichtingen. Na saldering resterende latente belastingvorderingen met een

langlopend karakter, worden in de balans opgenomen onder de financiële vaste activa. Na saldering

resterende latente belastingverplichtingen worden opgenomen onder de voorzieningen.

Grondslagen voor geconsolideerd kasstroomoverzicht

Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De in het kasstroomoverzicht

opgenomen liquide middelen staan ter vrije beschikking. Ontvangsten en uitgaven uit hoofde van

interest, ontvangen dividenden en winstbelastingen zijn opgenomen onder de kasstroom uit operationele

activiteiten. Betaalde afnamekortingen zijn eveneens opgenomen onder de kasstroom uit operationele

activiteiten.

De verkrijgingsprijs van een verworven groepsmaatschappij en de verkoopprijs van een verkochte

groepsmaatschappij worden opgenomen onder de kasstroom uit investeringsactiviteiten, voor zover

betaling in geld heeft plaatsgevonden. De in deze groepsmaatschappijen aanwezige geldmiddelen zijn op

de aankoopprijs respectievelijk de verkoopprijs in aftrek gebracht. Investeringen in de immateriële vaste

activa en materiële vaste activa worden opgenomen tegen de betaalde bedragen. Dit houdt in dat einde

jaar in de balans opgenomen investeringsverplichtingen in het kasstroomoverzicht worden geëlimineerd.

80 - Jaarverslag PLUS 201780 - Jaarverslag PLUS 2017

Toelichting op de geconsolideerde balansImmateriële vaste activa 114�214 (2016: 110�136)De mutaties in het verslagjaar kunnen als volgt worden weergegeven:

Goodwill

Leverings rechten

Overig Soft-ware

Vooruit-betalingen

Erfpacht In uit-voering

Totaal 2017

Totaal 2016

historische uitgaafprijzen 155.732 450 38.170 10.861 - 17.152 222.365 212.474

cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen 83.325 17 25.246 3.641 - - 112.229 117.442

Stand begin boekjaar 72.407 433 12.924 7.220 - 17.152 110.136 95.032

Mutaties:

investeringen 5.029 - - 350 1.206 14.545 21.130 33.389

desinvesteringen - -433 - - - - -433 -723

overboekingen 3.076 - 3.739 -700 - -3.770 2.345 3.374

afschrijvingen en waardeverminderingen -12.811 - -4.611 -1.531 -11 - -18.964 -20.936

Saldo mutaties -4.706 -433 -872 -1.881 1.195 10.775 4.078 15.104

historische uitgaafprijzen 141.633 - 40.895 10.511 1.206 27.927 222.172 222.365

cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen 73.932 - 28.843 5.172 11 - 107.958 112.229

Stand einde boekjaar 67.701 - 12.052 5.339 1.195 27.927 114.214 110.136

Onder de afschrijvingen en waardeverminderingen is in 2017 een last ad € 1,9 miljoen (2016: € 2,4 miljoen)

begrepen aan duurzame waardeverminderingen. De afschrijvingen en de duurzame waardeverminderingen

worden in de winst- en verliesrekening verantwoord onder de amortisatie immateriële vaste activa.

De betaalde bedragen voor leveringsrechten en goodwill worden in tien jaar lineair afgeschreven, tenzij

incidenteel anders is overeengekomen.

Software wordt in een termijn van vijf jaar lineair afgeschreven.

De vooruitbetalingen hebben betrekking op vooruitbetaalde goodwill. Onder de immateriële vaste activa

in uitvoering zijn investeringen in de ontwikkeling van software opgenomen. Eind 2017 en 2016 betreft

dit vooral de vervanging van het ERP-systeem. Vooruitbetalingen en activa in uitvoering worden niet

afgeschreven.

Activa waarvan het gebruiksrecht via erfpacht wordt verkregen en waarvoor een afkoopsom betaald is,

worden afgeschreven over de termijn waarvoor de erfpacht is overeengekomen.

81 81

Materiële vaste activa 138�171 (2016: 134�494)De mutaties in het verslagjaar kunnen als volgt worden weergegeven:

Bedrijfs gebouwen

en terreinen

Andere vaste bedrijfs-

middelen

Activa in uitvoering

Panden bestemd voor

verkoop

Totaal 2017

Totaal 2016

historische uitgaafprijzen 179.729 49.667 14.261 785 244.442 226.859

cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen 73.919 32.936 2.823 270 109.948 102.687

Stand begin boekjaar 105.810 16.731 11.438 515 134.494 124.172

Mutaties:

investeringen 499 3.773 20.190 - 24.462 32.517

desinvesteringen -2.532 -1.365 -2.630 - -6.527 -6.732

overboekingen 15.031 2.014 -19.390 - -2.345 -3.374

afschrijvingen en waardeverminderingen -5.539 -5.420 -954 - -11.913 -12.089

Saldo mutaties 7.459 -998 -2.784 - 3.677 10.322

historische uitgaafprijzen 189.641 50.639 12.932 785 253.997 244.442

cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen 76.372 34.906 4.278 270 115.826 109.948

Stand einde boekjaar 113.269 15.733 8.654 515 138.171 134.494

Onder de bedrijfsgebouwen en terreinen zijn begrepen groothandelspanden en aan ondernemers

verhuurde winkelpanden. De groothandelspanden en winkelpanden hebben tot doel de exploitatie van

een supermarkt te realiseren en dragen bij aan de primaire bedrijfsdoelstelling van PLUS en worden

daarom verantwoord als materiële vaste activa en niet als vastgoedbelegging. De actuele waarde van

de gezamenlijke bedrijfsgebouwen en terreinen bedraagt circa € 193,4 miljoen (2016: € 185,4 miljoen).

Hierbij is de actuele waarde van de groothandelspanden gebaseerd op de extern getaxeerde onderhandse

verkoopwaarde en de actuele waarde van de winkel panden op de gekapitaliseerde huuropbrengsten. Op

de bedrijfsgebouwen is in 2017 geen duurzame waarde vermindering (2016: € 0,8 miljoen) ten laste van het

resultaat gebracht.

Bedrijfsgebouwen en bouwkundige voorzieningen worden in tien tot dertig jaar lineair afgeschreven.

Andere vaste bedrijfsmiddelen worden in drie tot tien jaar lineair afgeschreven.

Op de andere vaste bedrijfsmiddelen is in 2017 geen duurzame waardevermindering (2016: € 0,3 miljoen)

ten laste van het resultaat gebracht.

Op de vestigingspunten in ontwikkeling is in 2017 een duurzame waardevermindering van € 1,0 miljoen

(2016: € 0,8 miljoen) ten laste van het resultaat gebracht. Deze waardevermindering had vooral betrekking

op een lagere waardering van onroerend goed begrepen in de ontwikkeling van nieuwe vestigingspunten.

82 - Jaarverslag PLUS 201782 - Jaarverslag PLUS 2017

De panden bestemd voor verkoop van € 0,5 miljoen hebben betrekking op winkelpanden en bedrijfs-

terreinen die (niet langer) bestemd zijn voor de vestiging van een PLUS supermarkt maar om te worden

afgestoten aan derden.

Op vestigingspunten en panden bestemd voor verkoop wordt niet afgeschreven.

Financiële vaste activa 57�174 (2016: 73�523)De mutaties in het verslagjaar kunnen als volgt worden weergegeven:

Niet-gecon-solideerde

deelnemingen

Vorderingen Belasting- latenties

Totaal 2017 Totaal 2016

Stand begin boekjaar 23.922 46.978 2.623 73.523 76.084

Mutaties:

verstrekkingen - 6.130 - 6.130 14.000

aflossingen -170 -18.881 -1.735 -20.786 -19.822

dividend -4.860 - - -4.860 -3.150

resultaat 5.213 -1.158 -888 3.167 6.411

Saldo mutaties 183 -13.909 -2.623 -16.349 -2.561

Stand einde boekjaar 24.105 33.069 - 57.174 73.523

Onder de niet-geconsolideerde deelnemingen is begrepen het 45%-belang in de aandelen van SPAR

Holding B.V. te Waalwijk. De overige hieronder opgenomen deelnemingen betreffen vooral kapitaal deel-

namen in winkelbedrijven waaraan geen of slechts een beperkte zeggenschap is verbonden. Voor zover

aan deze deelnemingen risico’s zijn verbonden, zijn daarvoor de noodzakelijk geachte voorzieningen

getroffen. Daarnaast is onder dit hoofd verantwoord het aandeel in het ledenkapitaal van de

Coöperatieve Inkoopvereniging Superunie B.A. te Beesd.

Onder vorderingen wordt voornamelijk verstaan: rentedragende leningen verstrekt aan ondernemers.

Hiervan dient contractueel in 2018 een bedrag van circa € 6,5 miljoen te worden afgelost. De in rekening

gebrachte rente is gebaseerd op de gepubliceerde Euribor-tarieven verhoogd met een opslag.

Voorraden 41�400 (2016: 39�389)De voorraden bestaan uit bij de distributiecentra en filialen aanwezige handelsgoederen en winkel-

automatiseringsmaterialen. Daarnaast zijn hieronder begrepen de voorraden van het externe vers-

distributiecentrum waarover PLUS Retail B.V. het prijsrisico loopt.

Vorderingen 194�342 (2016: 198�776)De vorderingen kunnen als volgt worden gespecificeerd:

2017 2016

handelsdebiteuren 152.798 162.680

overige vorderingen 41.544 36.096

Stand einde boekjaar 194.342 198.776

De post overige vorderingen omvat voor € 8,7 miljoen (2016: € 4,5 miljoen) kortlopende financieringen

aan ondernemers.

83 83

Liquide middelen 43�959 (2016: 36�380)De liquide middelen staan ter vrije beschikking.

Groepsvermogen 238�211 (2016: 227�882)Het groepsvermogen muteerde als volgt:

2017 2016

Stand begin boekjaar 227.882 219.501

nettowinst boekjaar 10.329 8.381

Stand einde boekjaar 238.211 227.882

Voor een nadere toelichting op het eigen vermogen wordt verwezen naar de toelichting op de vennoot-

schappelijke balans.

Totaalresultaat rechtspersoon 10.329 (2016: 8.381)Het totaalresultaat van de rechtspersoon is in 2017, evenals in 2016, gelijk aan de nettowinst.

Voorzieningen 44�526 (2016: 45�811)Het verloop van de voorzieningen kan als volgt worden gespecificeerd:

Stand begin 2017 Dotatie Vrijval Ont trekkingen

Stand eind 2017

pensioenen en overige uitgestelde personeels beloningen 23.801 59 -1.318 -716 21.826

belastingen - 841 - -477 364

garantiestellingen 15.317 4.813 -1.433 -9.580 9.117

groot onderhoud 5.395 920 -37 -448 5.830

reorganisatiekosten - 6.434 - - 6.434

overige voorzieningen 1.298 500 -73 -770 955

45.811 13.567 -2.861 -11.991 44.526

Van de voorzieningen heeft een bedrag van circa € 8,1 miljoen een verwachte looptijd van minder dan een

jaar, € 14,6 miljoen heeft een verwachte looptijd van tussen een en vijf jaar en € 21,8 miljoen een looptijd

langer dan vijf jaar.

Pensioenen en overige uitgestelde personeelsbeloningen De onder dit hoofd opgenomen voorzieningen hebben betrekking op aan het personeel voorwaardelijk

toegezegde pensioenrechten, jubileumuitkeringen en op in de toekomst aan de verzekeraar te beta-

len vergoedingen inzake tot de balansdatum door (oud)werknemers opgebouwde en gegarandeerde

pensioenaanspraken.

84 - Jaarverslag PLUS 201784 - Jaarverslag PLUS 2017

De belangrijkste gehanteerde actuariële uitgangspunten bij het bepalen van deze voorzieningen zijn:

eind 2017 eind 2016

disconteringsvoet pensioenregeling 1,78% 1,33%

disconteringsvoet jubileumregeling 0,96% 0,66%

algemene salarisstijging 1,50% 1,50%

prijsinflatie 2,00% 2,00%

sterftetabel AG 2016 AG 2016

startjaar 2018 2017

Voorziening voor latente belastingenDe voorziening voor latent verschuldigde belasting samenhangend met tijdelijke waar deringsverschillen

bedraagt eind 2017 € 4,3 miljoen. Hierop is in mindering gebracht een latente belastingaanspraak

samenhangend met voorwaartse verliescompensatie van € 3,9 miljoen. De beschikbare voorwaartse

verlies compensatie is vooral ontstaan door fiscale faciliteiten inzake vervroegde afschrijving in 2017 en

voorgaande jaren van investeringen in vaste activa. Per saldo bedraagt de voorziening € 0,4 miljoen.

Voorziening garantiestellingenDe voorziening voor verstrekte zekerheden en garanties is getroffen voor risico’s die verband houden met

de financiering van derden en/of daarvoor verstrekte zekerheden of garanties. Tevens zijn onder dit hoofd

voorzieningen opgenomen voor risico’s verband houdend met aan kopers van vestigingspunten gegaran-

deerde koopsommen bij eventuele toekomstige terugkoop van het vestigingspunt. Daarnaast zijn hier-

onder begrepen de getroffen voorzieningen voor lasten samenhangend met de sluiting of voorgenomen

sluiting van vestigingspunten en voor huurverliezen. De garantiestellingen zijn in 2017 voor een bedrag van

€ 9,6 miljoen aangesproken.

Voorziening reorganisatiekostenDeze voorziening is getroffen voor de kosten samenhangend met het in 2017 met de ondernemingsraad

en vakbonden overeengekomen sociaal plan in verband met de voorgenomen reorganisatie van de

logistieke activiteiten. Dit betreft het over enkele jaren onderbrengen van de activiteiten van de regionale

distributiecentra in een - nog te ontwikkelen - volledig gemechaniseerd distributiecentrum.

Langlopende schulden 44�928 (2016: 42�391)Dit betreft door ondernemers gestorte waarborg sommen. Deze waarborgsommen dienen op grond

van de Algemene Leverings- en Betalingsvoorwaarden als zekerheid voor alle lopende vorderingen op

de betreffende ondernemers. De ondernemers dienen een waarborgsom op te bouwen ter grootte van

tweemaal de gemiddelde weekafname bij de groothandel. In 2017 werd op de waarborgsommen een

gemiddelde rente – gebaseerd op het Euribortarief - vergoed van 1,75% (2016: 2,00%).

85 85

Kortlopende schulden 261�595 (2016: 276�614)Hieronder zijn opgenomen:

2017 2016

handelscrediteuren 172.469 162.980

zegelverplichtingen 18.917 17.370

belastingen en sociale lasten 2.400 2.855

spaartegoeden ondernemers 988 1.660

briljantfonds 1.799 4.386

afnamekortingen en overige uitkeringen leden-ondernemers 20.434 46.280

overige schulden 44.588 41.083

Stand einde boekjaar 261.595 276.614

Spaartegoeden ondernemersDe spaartegoeden van ondernemers zijn dagelijks opvraagbaar en dragen eind 2017 een rente van 1,75%

(2016: 1,71%).

BriljantfondsIn de jaren 2013 tot en met 2015 werd onder de voorwaarde dat ondernemers hun winkel ombouwen naar

PLUS Briljant een extra afnamekorting van 0,5% toegekend. Uitkeringen vinden plaats op het moment van

ombouw van hun winkel. Het restant van het fonds, eind 2017 € 1,8 miljoen, zal naar verwachting worden

uitgekeerd in 2018. Aan de in het fonds opgenomen tegoeden is in 2017 een rente toegekend van 1,75%

(2016: 2,00%), gelijk aan de rente op de langlopende waarborgsommen.

Afnamekortingen en overige uitkeringen leden-ondernemersVanaf 2017 worden voorschotten op de afnamekortingen in het boekjaar uitbetaald. Het restant wordt

na afloop van het boekjaar uitbetaald.

Kredietfaciliteiten en zekerheden

KredietfaciliteitenIn het verslagjaar heeft een herfinanciering plaatsgevonden. Eind 2017 beschikt PLUS Holding over

kredietfaciliteiten van maximaal € 160,0 miljoen bij een consortium van een aantal banken. Hiervan

is € 110,0 miljoen beschikbaar gesteld in 2017, € 50,0 miljoen wordt medio 2018 beschikbaar gesteld.

De faciliteiten kunnen met maximaal € 50,0 miljoen worden uitgebreid tot € 210,0 miljoen, mits voldaan

blijft worden aan de overeen gekomen schulddekkingsratio. Eind 2016 beschikte de groep over krediet-

faciliteiten van maximaal € 90,0 miljoen.

Van de totale faciliteit is € 60,0 miljoen beschikbaar in de vorm van niet-gecommitteerd krediet in

rekening- courant en € 100,0 miljoen in de vorm van een gecommitteerde revolverende krediet faciliteit.

Deze laatste faciliteit is voor € 50,0 miljoen beschikbaar gesteld in 2017 en voor (in totaliteit)

€ 100,0 miljoen vanaf medio 2018. Eind 2017 werd geen gebruikgemaakt van de kredietfaciliteiten.

De rekening-courantfaciliteit is dagelijks opzegbaar. De revolverende kredietfaciliteit heeft een looptijd tot

21 juni 2022 en is gedurende de eerste 2 jaar van de looptijd te verlengen met totaal 2 jaar. Over opgeno-

men krediet in rekening-courant is een rente van 0,65% per jaar verschuldigd. Over opgenomen leningen

86 - Jaarverslag PLUS 201786 - Jaarverslag PLUS 2017

onder de revolverende kredietfaciliteit wordt een variabele rente betaald op basis van het Euribortarief

(met een minimum van 0,00%) verhoogd met een variabele opslag. Gedurende de periode van 29 juni 2018

tot 30 juni 2020 is over een bedrag van € 50,0 miljoen de variabele rente gemaximeerd op 1,00% (door

middel van een afgesloten cap).

Gestelde zekerhedenAls zekerheid voor deze verstrekte kredietfaciliteiten zijn winkelpanden tot een waarde van minimaal

€ 70,0 miljoen hypothecair verbonden. Daarnaast zijn pandrechten gevestigd op roerende zaken

behorend bij de verhypothekeerde panden, handelsdebiteuren, bankrekeningen en uitkeringen uit hoofde

van verzekeringspolissen. De faciliteiten bevatten de gebruikelijke clausules ten aanzien van positive en

negative pledge, cross default en pari passu. PLUS Holding dient te voldoen aan een ratio met betrekking

tot schulddekking. Deze ratio, bepaald als de netto rentedragende schulden (exclusief door leden

verstrekte waarborgsommen) / EBITDA, dient lager dan 3,5 te zijn. Per balansdatum wordt ruimschoots

aan de gestelde ratio voldaan.

RisicobeheerIn het kader van de normale bedrijfsvoering loopt PLUS Holding investeringsrisico’s, kredietrisico en

liquiditeitsrisico.

Investeringsrisico’s De risico’s ten aanzien van investeringen op het gebied van vestigingspunten en vastgoed dienen goed te

worden afgewogen. PLUS voert gedegen analyses uit ten aanzien van vestigingspunten en vastgoed en

heeft hiervoor plannen voor de toekomst opgesteld. Er is een centrale multi disciplinaire investeringscom-

missie die vooraf alle belangrijke voorstellen voor investeringen toetst ter beperking en beheersing van de

risico’s. Investeringen boven een bepaald bedrag dienen eveneens door de raad van commissarissen te

worden goedgekeurd.

Investeringen zijn nooit geheel zonder risico, om deze reden beschouwt PLUS Holding dit als een midden-

risico gezien de maatregelen die getroffen zijn. Indien zich een risico voordoet, hangt de impact af van de

hoogte van de investering die hiermee gemoeid is. Gemiddeld genomen worden de impact en het restri-

sico als midden beschouwd.

Kredietrisico Het kredietrisico dat PLUS Holding loopt, is nauw verbonden met de financiële positie van de bij haar aan-

gesloten ondernemers. Het kredietrisico beperkt zich niet alleen tot de openstaande handels vorderingen,

maar omvat ook de financiering van de aangesloten ondernemers. Daarnaast staat PLUS Holding in

specifieke situaties borg voor door banken aan ondernemers verstrekte financieringen. Hiertoe beschikt

PLUS Holding over overkoepelende arrangementen met een aantal banken. Tegenover de aan de bank te

verstrekken zekerheden – veelal in de vorm van borgstellingen – staan door de ondernemers te verstrek-

ken zekerheden aan PLUS Holding. Het totale krediet risico wordt beheerst door intensieve monitoring en

bewaking van de financiële positie van de winkels. Ook worden de rentabiliteit en levensvatbaarheid van de

winkels continu beoordeeld. In voorkomende gevallen worden onrendabele vestigingspunten afgestoten.

Waar nodig worden duurzame waardeverminderingen van activa ten laste van het resultaat gebracht, dan

wel worden voorzieningen getroffen zoals beschreven in de algemene toelichting op de jaarrekening. PLUS

is van mening dat er voldoende maatregelen zijn getroffen om dit risico te beheersen. De kans dat dit risico

zich voordoet is mede afhankelijk van de situatie in de winkels. De impact op de resultaten en financiële

positie is afhankelijk van de situatie en wordt door PLUS als midden geclassificeerd. Het restrisico wordt

eveneens als midden geclassificeerd.

87 87

Liquiditeitsrisico Door een continue monitoring van de toekomstige kredietbehoeften in relatie tot beschikbare krediet-

faciliteiten wordt bewaakt dat steeds voldoende liquiditeiten beschikbaar zijn, zodat PLUS Holding te allen

tijde aan haar financiële verplichtingen kan voldoen. Doordat PLUS Holding geen valutarisico’s kent en

er sprake is van beperkte renterisico’s worden de (toekomstige) kasstromen uit dien hoofde ook niet of

nauwelijks beïnvloed. De impact en het restrisico worden derhalve als laag geclassificeerd.

Niet in de balans opgenomen regelingen Een overzicht van de niet in de balans opgenomen regelingen per balansdatum is als volgt:

< 1 jaar 1 - 5 jaar > 5 jaar Totaal 2017 Totaal 2016

investeringen 33.621 48.305 - 81.926 21.801

huurverplichtingen 45.694 145.608 80.005 271.307 246.926

leaseverplichtingen en onderhoud 17.204 9.526 210 26.940 17.304

overige langlopende verplichtingen 19.383 11.871 4.582 35.836 44.507

Totaal 115.902 215.310 84.797 416.009 330.538

Garanties 18.274 48.258 45.366 111.898 115.286

Investeringsverplichtingen De investeringsverplichtingen hebben eind 2017 voor een bedrag van € 65,2 miljoen betrekking op de

ontwikkeling van het gemechaniseerde distributiecentrum te Tiel.

Huurverplichtingen en -inkomstenDoor de vennootschap zijn verplichtingen aangegaan voor de huur van winkelpanden, waartegenover

rechten staan voor vrijwel gelijke bedragen, uit hoofde van het doorverhuren van de betreffende panden

aan ondernemers. Voor huurcontracten met een onbepaalde looptijd wordt uitsluitend de verschuldigde

huur voor het komende jaar in het overzicht opgenomen in verband met de wettelijk bepaalde opzeg-

termijn van één jaar die voor dergelijke huurcontracten geldt. Van het totaalbedrag aan huurverplichtingen

heeft, ultimo 2017, een bedrag van € 1,7 miljoen (2016: € 4,3 miljoen) een voorwaardelijk karakter. Het

betreft hier veelal met projectontwikkelaars overeengekomen huren voor nog op te leveren winkelpanden.

Lease- en onderhoudsverplichtingen Deze verplichtingen hebben betrekking op lopende leasecontracten voor auto’s, onderhoudscontracten

en licenties gericht op automatisering en diverse onderhoudscontracten inzake de distributiecentra.

Overige langlopende verplichtingen PLUS Retail B.V. heeft een langlopend contract gesloten met een logistiek dienstverlener omtrent het

voorraadbeheer en de logistieke activiteiten van AGF en koelverse goederen. Gedurende de looptijd

van het contract garandeert PLUS Retail B.V. de logistiek dienstverlener een normresultaat van circa

€ 1,8 miljoen per jaar (op basis van het volume 2017) op deze activiteiten. Dit contract loopt tot juli 2025.

Daarnaast is een contract gesloten met een logistiek dienstverlener omtrent het voorraadbeheer en de

logistieke activiteiten van diepvriesgoederen. Dit contract heeft nog een resterende looptijd van één jaar.

88 - Jaarverslag PLUS 201788 - Jaarverslag PLUS 2017

Garanties Ten behoeve van de financiering van de bedrijven van ondernemers worden door PLUS Holding aan

bankiers borgstellingen, verklaringen voor de terugkoop van voorraden, inventaris en andere vaste activa,

alsmede borgtochtverklaringen met betrekking tot bouwkundige voorzieningen afgegeven. Het obligo uit

hoofde van deze verklaringen bedroeg € 81,3 miljoen (2016: € 83,3 miljoen). Aan een aantal ondernemers

is een terugkoopgarantie verstrekt terzake van door hen betaalde goodwill bij de aankoop van hun bedrijf.

Voor zover op deze verplichtingen risico’s worden gelopen, die niet worden opgevangen door de waarde

van de (terug) te kopen activa zijn voorzieningen getroffen. Als zekerheid voor het nakomen van verplich-

tingen jegens derden zijn door de bank garanties, voor rekening en risico van PLUS Holding, verstrekt tot

een bedrag van € 1,0 miljoen (2016: € 0,4 miljoen).

Inkoopcontracten Naast de hiervoor genoemde verplichtingen zijn er ultimo 2017 en 2016 inkoopcontracten afge sloten voor

de levering van goederen en diensten die in een redelijke verhouding staan tot de normale bedrijfsvoering.

Hoofdelijke aansprakelijkheid belastingenAlle in de consolidatie betrokken vennootschappen van PLUS Holding - met uitzondering van één dochter-

maatschappij van ondergeschikte betekenis - vormen voor de heffing van vennootschapsbelasting en

omzetbelasting een fiscale eenheid en zijn hoofdelijk aansprakelijk voor elkaars schulden uit hoofde van

vennootschapsbelasting respectievelijk omzetbelasting.

Artikel 2:403 BWVoor de uit rechtshandelingen van de meegeconsolideerde groepsmaatschappijen voortvloeiende

verplichtingen zijn verklaringen van hoofdelijke aansprakelijkheid (zoals bedoeld in artikel 2:403 BW)

gedeponeerd.

Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening

Netto-omzet 1�838�676 (2016: 1�754�026)Deze omzet is als volgt opgebouwd:

2017 2016

goederen 1.591.631 1.519.163

distributiefee 115.734 109.835

groothandelsomzet 1.707.365 1.628.998

diensten 78.437 72.691

huren 52.874 52.337

1.838.676 1.754.026

89 89

Personeelskosten 69�340 (2016: 61�642)De personeelskosten zijn verantwoord onder kostprijs van de omzet, verkoopkosten en algemene

beheerskosten. De personeelskosten zijn als volgt samengesteld:

2017 2016

salarissen 43.548 41.991

sociale lasten 6.835 6.775

pensioenlasten 778 5.761

sociaal plan 6.434 -

overige personeelskosten 11.745 7.115

69.340 61.642

De pensioenlasten zijn in 2017 positief beïnvloed door een vrijval uit de voorziening voor pensioenen en

overige uitgestelde personeelsbeloningen van € 1.318, in 2016 werd een bedrag van € 3.665 aan deze

voorziening toegevoegd. De vrijval respectievelijk toevoeging aan de voorziening houdt met name

verband met een stijging (2017) respectievelijk daling (2016) van de rekenrente waarmee de voorziening

is bepaald. Zonder deze vrijval respectievelijk dotatie aan de voorziening zouden de pensioenlasten over

2017 uitkomen op € 2.145 tegenover € 2.097 over 2016.

De kosten van het sociaal plan betreffen de in 2017 getroffen voorziening inzake het sociaal plan

samenhangend met de voorgenomen herstructurering van het logistieke distributienetwerk.

De stijging van de overige personeelskosten houdt vooral verband met de inzet van meer inleenkrachten.

Het gemiddeld aantal medewerkers (fte, exclusief inleenkrachten) is als volgt:

2017 2016

filialen 248 246

distributiecentra 433 441

servicekantoor 395 380

1.076 1.067

De beloningen bestuurders bedroegen € 1.089 (2016: € 1.114). De vergoeding aan commissarissen

bedroeg € 211 (2016: € 215).

90 - Jaarverslag PLUS 201790 - Jaarverslag PLUS 2017

Afschrijvingen en waardeverminderingen 30�877 (2016: 33�025)Dit bedrag is als volgt samengesteld:

2017 2016

amortisatielasten:

goodwill leveringsrechten 12.811 14.577

vooruitbetalingen 1.531 2.164

software 4.611 4.195

erfpacht 11 -

amortisatie immateriële vaste activa 18.964 20.936

afschrijvingen materiële vaste activa 11.913 12.089

30.877 33.025

Onder de afschrijvingen en waardeverminderingen is in 2017 een last ad € 2.828 begrepen aan

duurzame waardeverminderingen. Vorig jaar was sprake van een last van € 4.210 aan duurzame

waardeverminde ringen. De amortisatie op immateriële vaste activa is apart opgenomen in de winst-

en verliesrekening. De afschrijvingen op materiële vaste activa zijn verantwoord onder verkoopkosten

en algemene beheerskosten.

Financiële baten en lasten, last 372 (2016: bate 1�119)De financiële baten en lasten bestaan uit:

2017 2016

Baten

opbrengst van vorderingen die tot de vaste activa behoren 1.516 1.313

overige rentebaten 408 502

1.924 1.815

Lasten

rentelasten -1.139 -1.376

duurzame waardeverandering financiële vaste activa -1.157 680

-2.296 -696

-372 1.119

Belastingen, last 1�755 (2016: last 1�514) Uitgedrukt in een percentage van het resultaat voor belastingen bedraagt de belasting naar de winst

25,5% (2016: 26,3%). Het nominale tarief voor de vennootschapsbelasting bedraagt in 2017, evenals in

2016, 25,0%. De belastingdruk komt in 2017 licht boven het nominale tarief van 25,0% uit door fiscaal niet

aftrekbare kosten.

Resultaat deelneming 5�213 (2016: 4�127)Hieronder is opgenomen het aandeel in het resultaat van niet-geconsolideerde deelnemingen.

91 91

Binnen de zes grote projecten van het strategisch plan ‘Willen is kunnen’ (2016-2018) zette PLUS in 2017 opnieuw belangrijke stappen.

92 - Jaarverslag PLUS 201792 - Jaarverslag PLUS 2017

(bedragen x € 1.000, tenzij anders vermeld)

Vennootschappelijke balans per 31 december 2017, na winstbestemming

pagina 31 december 2017 1 januari 2017

Vaste activa

financiële vaste activa 94 222.925 174.712

Vlottende activa

vorderingen 8.976 69

liquide middelen 14.540 53.193

23.516 53.262

Totaal activa 246.441 227.974

Eigen vermogen

geplaatst kapitaal 94 227 227

agio 94 1.490 1.490

wettelijke reserves 95 44.833 33.030

overige reserves 95 191.661 193.135

238.211 227.882

Voorzieningen 95 364 -

Kortlopende schulden 96 7.866 92

Totaal passiva 246.441 227.974

Vennootschappelijke winst- en verliesrekening over 2017

pagina 2017 2016

baten en lasten 96 -1.792 -1.527

belastingen 96 -1.755 -1.514

-3.547 -3.041

resultaat deelnemingen 13.876 11.422

Nettowinst 10.329 8.381

9 Enkelvoudige jaarrekening 2017 PLUS Holding B.V.

93 93 93

Toelichting op de vennootschappelijke balans en winst- en verliesrekening

AlgemeenVoor de waarderingsgrondslagen en de grondslagen voor de resultaatbepaling wordt verwezen naar

de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening.

Financiële vaste activa 222�925 (2016: 174�712)

Groepsmaat-schappijen

Overige deel nemingen

Belasting-latenties

Totaal 2017 Totaal 2016

Stand begin boekjaar 148.176 23.913 2.623 174.712 164.616

Mutaties:

correctie voorgaande jaren - - -1.734 -1.734 -

stortingen 50.000 - - 50.000 220

dividend - -4.860 - -4.860 -3.150

resultaat 8.663 5.213 -889 12.987 13.026

overig - -8.180 - -8.180 -

Saldo mutaties 58.663 -7.827 -2.623 48.213 10.096

Stand einde boekjaar 206.839 16.086 - 222.925 174.712

Onder de overige deelnemingen is begrepen het 45%-belang in de aandelen van SPAR Holding B.V.

te Waalwijk. Het aandeel in het ledenkapitaal van de Coöperatieve Inkoopvereniging Superunie B.A.

te Beesd (€ 8.180) is in 2017 overgedragen aan de groepsmaatschappij PLUS Retail B.V.

Vorderingen 8�976 (2016: 69)

2017 2016

vennootschapsbelasting 8.932 -

omzetbelasting 44 69

overige - -

Stand einde boekjaar 8.976 69

De terug te ontvangen vennootschapsbelasting ad € 8.932 houdt vooral verband met correcties op

voorgaande jaren.

Geplaatst kapitaal 227 (2016: 227)Geplaatst en volgestort zijn 226.500 gewone aandelen van € 1 nominaal per aandeel. De aandelen worden

gehouden door de Ondernemerscoöperatie De Sperwer U.A.

Agio 1�490 (2016: 1�490)Dit betreft het bedrag waarmee het bij uitgifte op de aandelen van de vennootschap gestorte bedrag

de nominale waarde overschreed. Het agio is fiscaal erkend.

94 - Jaarverslag PLUS 201794 - Jaarverslag PLUS 2017

WinstbestemmingVoorgesteld wordt de nettowinst over 2017 ad € 10.329 toe te voegen aan de reserves. Van de winst dient

een bedrag van € 5.213 te worden toegevoegd aan de wettelijke reserves. Voorgesteld wordt het restant

ad € 5.116 toe te voegen aan de overige reserves.

Wettelijke reserves 44�833 (2016: 33�030)Deze reserve is gevormd voor ingehouden winsten van direct of indirect gehouden deelnemingen waar-

van de uitkering niet zonder beperking kan worden bewerkstelligd, alsmede voor rechtstreekse mutaties

in het eigen vermogen van deze deelnemingen. Daarnaast is deze reserve gevormd voor in eigen beheer

ontwikkelde software.

Het verloop van de wettelijke reserves is als volgt:

2017 2016

Stand begin boekjaar 33.030 14.709

bij: van overige reserves 11.450 17.344

af: naar overige reserves -4.860 -3.150

bij: volgens winstbestemming 5.213 4.127

Stand einde boekjaar 44.833 33.030

Overige reserves 191�661 (2016: 193�135)Het verloop van de overige reserves is als volgt:

2017 2016

Stand begin boekjaar 193.135 203.075

af: naar wettelijke reserves -11.450 -17.344

bij: van wettelijke reserves 4.860 3.150

bij: volgens winstbestemming 5.116 4.254

Stand einde boekjaar 191.661 193.135

Voorzieningen 364 (2016: nihil)Dit betreft een voorziening voor latente belastingverplichtingen. De voorziening voor latent verschuldigde

belasting samenhangend met tijdelijke waarderingsverschillen bedraagt eind 2017 € 4,3 miljoen.

Hierop is in mindering gebracht een latente belastingaanspraak samenhangend met voorwaartse verlies-

compensatie van € 3,9 miljoen. De beschikbare voorwaartse verliescompensatie is vooral ontstaan door

fiscale faciliteiten inzake vervroegde afschrijving in 2017 en voorgaande jaren van investeringen in vaste

activa.

Het verloop van de voorziening is als volgt:

2017 2016

Stand begin boekjaar - -

bij: dotatie ten laste van het resultaat 841 -

overige mutaties -477 -

Stand einde boekjaar 364 -

95 95

Kortlopende schulden 7�866 (2016: 92)Hieronder is opgenomen:

2017 2016

groepsmaatschappijen 4.766 44

vennootschapsbelasting - 7

kredietinstellingen 2.620 -

overige 480 41

Stand einde boekjaar 7.866 92

Kosten voor diensten die zijn uitgevoerd door Ernst & Young Accountants LLP 390 (2016: 268)

2017 2016

jaarrekeningcontrole 241 125

aan de controle gerelateerde werkzaamheden 27 57

andere niet-controle diensten 122 86

390 268

De kosten voor het onderzoek van de jaarrekening zijn gebaseerd op de totale honoraria voor het onder-

zoek van de jaarrekening over het boekjaar waarop de jaarrekening betrekking heeft, ongeacht of de

werkzaamheden door de externe accountant en de accountantsorganisatie reeds gedurende dat boekjaar

zijn verricht.

Baten en lasten, last 1�792 (2016: last 1�527)Dit betreffen de baten en lasten van PLUS Holding B.V.

Belastingen 1�755 (2016: 1�514)Dit betreft de last aan vennootschapsbelasting van PLUS Holding en haar 100% dochtermaatschappijen.

96 - Jaarverslag PLUS 201796 - Jaarverslag PLUS 2017

Overzicht deelnemingenDe direct door PLUS Holding B�V� gehouden deelnemingen zijn:

Volledig geconsolideerd:

• PLUS Retail B.V., Utrecht (100%)

• PLUS Distributiecentra B.V., Utrecht (100%)

• PLUS Vastgoed B.V., Utrecht (100%)

• PLUS Financieringen B.V., Utrecht (100%)

Niet-geconsolideerde deelnemingen:

• SPAR Holding B.V., Waalwijk (45%)

• Centrumplan Dautzenberg B.V., ’s-Hertogenbosch (50%, tot 4 april 2017)

Deelnemingen van te verwaarlozen betekenis voor het wettelijk vereiste inzicht zijn niet in dit overzicht

opgenomen.

Wet Bestuur en ToezichtOp grond van artikel 276 Boek 2 BW dient er binnen de directie en de raad van commissarissen van

PLUS Holding B.V. sprake te zijn van een evenwichtige verdeling van de zetels over vrouwen en mannen.

Van een evenwichtige verdeling is sprake als tenminste 30% van de zetels wordt bezet door vrouwen

en tenminste 30% door mannen. De statutaire directie wordt gevormd door een vrouw en een man, wat

de verhouding op 50% vrouw en 50% man brengt. Bij het uitbrengen van dit verslag worden alle zetels

binnen de raad van commissarissen bezet door mannen. Bij het werven van nieuwe leden van de directie

en leden van de raad van commissarissen wordt rekening gehouden met de eisen conform Boek 2 BW

inzake een evenwichtige verdeling van de zetels over vrouwen en mannen.

Utrecht, 6 maart 2018

De raad van commissarissen C.H. (Kees) Wantenaar, voorzitter

R. (Rob) Benjamens

J. (Joop) Cornelis

drs. A.E. (Alfred) Koehoorn MBA

P. (Pel) ‘t Lam

G. (Gert) Smit

G.J. (Guus) Sturing

bc. C.W. (Cornelis) Trommel

mr. drs. P.H.J.M. (Pascal) Visée RA

De directiedrs. J.G.B. (Jan) Brouwer, algemeen directeur

drs. M.H. (Monique) Joosen RC, financieel directeur

97 97

Overige gegevensStatutaire bepalingen inzake de winstbestemming

Artikel 39 van de statuten luidt:1. De algemene vergadering is bevoegd tot bestemming van de winst die door de vaststelling van de

jaarrekening is bepaald, alsmede tot vaststelling van uitkeringen uit de winst of de reserves voor zover

het eigen vermogen groter is dan de reserves die krachtens de wet moeten worden aangehouden.

2. Een besluit tot uitkering is onderworpen aan de goedkeuring van het bestuur. Het bestuur weigert

slechts de goedkeuring indien het weet of redelijkerwijs behoort te voorzien dat de vennootschap na

de uitkering niet zal kunnen blijven voortgaan met het betalen van haar opeisbare schulden.

3. Bij de berekening van iedere uitkering tellen de aandelen die de vennootschap in haar kapitaal houdt,

niet mee.

4. Ten laste van de door de wet voorgeschreven reserves mag een tekort slechts worden gedelgd voor

zover de wet dat toestaat.

98 - Jaarverslag PLUS 201798 - Jaarverslag PLUS 2017

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Aan: de directie en de raad van commissarissen

van PLUS Holding B.V.

Verklaring over de in het jaarverslag opgenomen jaarrekening 2017

Ons oordeelWij hebben de jaarrekening 2017 van PLUS

Holding B.V. te Utrecht gecontroleerd.

Naar ons oordeel geeft de in dit jaarverslag

opgenomen jaarrekening een getrouw beeld van

de grootte en de samenstelling van het vermogen

van PLUS Holding B.V. per 31 december 2017 en

van het resultaat over 2017 in overeenstemming

met Titel 9 Boek 2 BW.

De jaarrekening bestaat uit:

• de geconsolideerde en enkelvoudige balans per

31 december 2017;

• de geconsolideerde en enkelvoudige

winst-en-verliesrekening over 2017;

• de toelichting met een overzicht van de gehan-

teerde grondslagen voor financiële verslagge-

ving en andere toelichtingen.

De basis voor ons oordeelWij hebben onze controle uitgevoerd volgens het

Nederlands recht, waaronder ook de Nederlandse

controlestandaarden vallen. Onze verantwoor-

delijkheden op grond hiervan zijn beschreven in

de sectie ‘Onze verantwoordelijkheden voor de

controle van de jaarrekening’.

Wij zijn onafhankelijk van PLUS Holding B.V. zoals

vereist in de Wet toezicht accountantsorganisaties

(Wta), de Verordening inzake de onafhankelijkheid

van accountants bij assurance-opdrachten (ViO)

en andere voor de opdracht relevante onafhan-

kelijkheidsregels in Nederland. Verder hebben wij

voldaan aan de Verordening gedrags- en beroeps-

regels accountants (VGBA).

Wij vinden dat de door ons verkregen controle-

informatie voldoende en geschikt is als basis voor

ons oordeel.

Verklaring over de in het jaarverslag opgenomen andere informatieNaast de jaarrekening en onze controleverklaring

daarbij, omvat het jaarverslag andere informatie,

die bestaat uit:

• Voorwoord

• Ondernemingsprofiel

• Belangrijke cijfers

• Verslag van de directie

• Maatschappelijk verantwoord ondernemen

• Verslag van de raad van commissarissen

• Overzicht deelnemingen

• Overige gegevens

• Adressen

Op grond van onderstaande werkzaamheden zijn

wij van mening dat de andere informatie:

• met de jaarrekening verenigbaar is en geen

materiële afwijkingen bevat;

• alle informatie bevat die op grond van Titel 9

Boek 2 BW vereist is.

Wij hebben de andere informatie gelezen en

hebben op basis van onze kennis en ons begrip,

verkregen vanuit de jaarrekeningcontrole of

anderszins, overwogen of de andere informatie

materiële afwijkingen bevat. Met onze werkzaam-

heden hebben wij voldaan aan de vereisten in

Titel 9 Boek 2 BW en de Nederlandse Standaard

720. Deze werkzaamheden hebben niet dezelfde

diepgang als onze controlewerkzaamheden bij de

jaarrekening. De directie is verantwoordelijk voor

het opstellen van de andere informatie, waaronder

het bestuursverslag en de overige gegevens in

overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.

Beschrijving van verantwoordelijkheden voor de jaarrekening

Verantwoordelijkheden van de directie en de raad van commissarissen voor de jaarrekeningDe directie is verantwoordelijk voor het opmaken

en getrouw weergeven van de jaarrekening in

overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. In dit

99 99

kader is de directie verantwoordelijk voor een

zodanige interne beheersing die de directie nood-

zakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening

mogelijk te maken zonder afwijkingen van materi-

eel belang als gevolg van fouten of fraude.

Bij het opmaken van de jaarrekening moet de

directie afwegen of de onderneming in staat is

om haar werkzaamheden in continuïteit voort te

zetten. Op grond van genoemd verslaggevings-

stelsel moet de directie de jaarrekening opmaken

op basis van de continuïteitsveronderstelling,

tenzij de directie het voornemen heeft om de

vennootschap te liquideren of de bedrijfsactivi-

teiten te beëindigen of als beëindiging het enige

realistische alternatief is. De directie moet gebeur-

tenissen en omstandigheden waardoor gerede

twijfel zou kunnen bestaan of de onderneming

haar bedrijfsactiviteiten in continuïteit kan voort-

zetten, toelichten in de jaarrekening.

De raad van commissarissen is verantwoor-

delijk voor het uitoefenen van toezicht op het

proces van financiële verslaggeving van de

vennootschap.

Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekeningOnze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen

en uitvoeren van een controleopdracht dat wij

daarmee voldoende en geschikte controle-infor-

matie verkrijgen voor het door ons af te geven

oordeel.

Onze controle is uitgevoerd met een hoge mate

maar geen absolute mate van zekerheid waardoor

het mogelijk is dat wij tijdens onze controle niet

alle materiële fouten en fraude ontdekken.

Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van

fraude of fouten en zijn materieel indien redelijker-

wijs kan worden verwacht dat deze, afzonderlijk

of gezamenlijk, van invloed kunnen zijn op de

economische beslissingen die gebruikers op basis

van deze jaarrekening nemen. De materialiteit

beïnvloedt de aard, timing en omvang van onze

controlewerkzaamheden en de evaluatie van

het effect van onderkende afwijkingen op ons

oordeel.

Wij hebben deze accountantscontrole professio-

neel kritisch uitgevoerd en hebben waar relevant

professionele oordeelsvorming toegepast in

overeenstemming met de Nederlandse controle-

standaarden, ethische voorschriften en de onaf-

hankelijkheidseisen. Onze controle bestond onder

andere uit:

• het identificeren en inschatten van de risico’s

dat de jaarrekening afwijkingen van materieel

belang bevat als gevolg van fouten of fraude,

het in reactie op deze risico’s bepalen en

uitvoeren van controlewerkzaamheden en

het verkrijgen van controle-informatie die

voldoende en geschikt is als basis voor ons

oordeel. Bij fraude is het risico dat een afwijking

van materieel belang niet ontdekt wordt groter

dan bij fouten. Bij fraude kan sprake zijn van

samenspanning, valsheid in geschrifte, het

opzettelijk nalaten transacties vast te leggen,

het opzettelijk verkeerd voorstellen van zaken

of het doorbreken van de interne beheersing;

• het verkrijgen van inzicht in de interne beheer-

sing die relevant is voor de controle met als

doel controlewerkzaamheden te selecteren

die passend zijn in de omstandigheden. Deze

werkzaamheden hebben niet als doel om een

oordeel uit te spreken over de effectiviteit van

de interne beheersing van de entiteit;

• het evalueren van de geschiktheid van de

gebruikte grondslagen voor financiële verslag-

geving en het evalueren van de redelijkheid van

schattingen door de directie en de toelichtin-

gen die daarover in de jaarrekening staan;

• het vaststellen dat de door de directie

gehanteerde continuïteitsveronderstelling

aanvaardbaar is. Tevens het op basis van de

verkregen controle-informatie vaststellen of

er gebeurtenissen en omstandigheden zijn

waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan

of de onderneming haar bedrijfsactiviteiten in

continuïteit kan voortzetten. Als wij conclu-

deren dat er een onzekerheid van materieel

belang bestaat, zijn wij verplicht om aandacht

in onze controleverklaring te vestigen op de

relevante gerelateerde toelichtingen in de jaar-

rekening. Als de toelichtingen inadequaat zijn,

moeten wij onze verklaring aanpassen. Onze

conclusies zijn gebaseerd op de controle-infor-

matie die verkregen is tot de datum van onze

100 - Jaarverslag PLUS 2017100 - Jaarverslag PLUS 2017

controleverklaring. Toekomstige gebeurtenis-

sen of omstandigheden kunnen er echter toe

leiden dat een onderneming haar continuïteit

niet langer kan handhaven;

• het evalueren van de presentatie, structuur

en inhoud van de jaarrekening en de daarin

opgenomen toelichtingen; en

• het evalueren of de jaarrekening een getrouw

beeld geeft van de onderliggende transacties

en gebeurtenissen.

Wij communiceren met de raad van commissa-

rissen onder andere over de geplande reikwijdte

en timing van de controle en over de significante

bevindingen die uit onze controle naar voren

zijn gekomen, waaronder eventuele significante

tekortkomingen in de interne beheersing.

Wij bevestigen aan de raad van commissarissen

dat wij de relevante ethische voorschriften over

onafhankelijkheid hebben nageleefd. Wij com-

municeren ook met de raad over alle relaties en

andere zaken die redelijkerwijs onze onafhanke-

lijkheid kunnen beïnvloeden en over de daarmee

verband houdende maatregelen om onze onaf-

hankelijkheid te waarborgen.

Den Haag, 6 maart 2018

Ernst & Young Accountants LLP w.g. drs. M. de Kimpe RA

101 101

AdressenPLUS Holding B�V�KvK nummer 30075554

PLUS Retail B.V.PLUS Distributiecentra B.V.PLUS Vastgoed B.V.PLUS Financieringen B.V.

Archimedeslaan 21

3584 BA Utrecht

Postbus 85405

3508 AK Utrecht

Telefoon 088 - 344 60 00

E-mail corporate-communicatie@plusretail.nl

www.plus.nl

Regionale distributiecentra

PLUS Retail B�V�Industriestraat 67

7482 EW Haaksbergen

Telefoon 053 - 573 14 00

PLUS Retail B�V�Afrikastraat 10

6014 CG Ittervoort

Telefoon 0475 - 56 79 00

PLUS Retail B�V�Nijverheidsweg 61

3341 LJ Hendrik-Ido-Ambacht

Telefoon 078 - 684 14 14

Landelijk distributiecentrum

PLUS Retail B�V�Insulindeweg 1

1462 MJ Middenbeemster

Telefoon 0299 - 68 94 55

DisclaimerDeze publicatie is een uitgave van PLUS Retail B.V., afdeling Corporate Communicatie. Niets uit deze

uitgave mag worden gereproduceerd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie,

film of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming. PLUS Retail B.V.

sluit iedere aansprakelijkheid voor schade als gevolg van druk- en zetfouten uit.

102 - Jaarverslag PLUS 2017102 - Jaarverslag PLUS 2017

103 103

104 - Jaarverslag PLUS 2017104 - Jaarverslag PLUS 2017

105 105

106 - Jaarverslag PLUS 2017

2018