Jaarverslag 2018

NH

L Stenden H

ogeschool

2Colofon© NHL Stenden Hogeschool, 2018

Stichting NHL Stenden Hogeschool Rengerslaan 8-10 8917 DD Leeuwarden +31 (0)58 2441 441Contactpersoon: Drs. H. WoltersEmail: secretariaatfc@stenden.comwww.nhlstenden.com

Samenstelling en eindredactie:Finance, control & procurement

Ontwerp:Visser en de Graef

Foto’s:NHL Stenden Hogeschool

Het jaarverslag 2018 bestaat uit: › Het bestuursverslag inclusief bijlagen (pag 5 t/m 138) › De geconsolideerde en enkelvoudige jaarrekening (pag 139 t/m pag 196) › Overige gegevens (pag 197 t/m pag 203)

3

Jaarverslag 2018

Voorwoord College van bestuur 5

1. Profiel van NHL Stenden Hogeschool 15

2. Design Based Education 19

3. Student en studie 25

4. Onderzoek, innovatie en valorisatie 33

5. Internationalisering 37

6. Kwaliteitszorg 43

7. Ondersteuning van onderwijs, onderzoek en valorisatie 47

8. Het bestuur van de hogeschool 55

9. Financieel jaarverslag 63

Bijlagen 851. Organogram van de hogeschool 862. Juridische structuur 873. Overzicht opleidingen 883a. Overzicht vraagfinanciering 963b. Kwaliteitsafspraken en inzet middelen studievoorschot 974. Raad van Toezicht 1045. Bestuur en management 1086. Lectoraten 1137. Toelichting Notitie Helderheid in de bekostiging 1328. Internationalisation Advisory Board 137

Jaarrekening Stichting NHL Stenden Hogeschool 2018 139

Overige gegevens 197

Ondertekening College van Bestuur en Raad van Toezicht 198

Controleverklaring 199

Inhoudsopgave

NH

L Stenden H

ogeschool

4

Jaarverslag 2018

5

College van bestuur

Voorwoord

Een bijzonder jaar: 2018. Het was het eerste jaar van onze fusiehogeschool. Daarom is dit ook een bijzonder bestuursverslag: het eerste bestuursverslag en de eerste jaarrekening. Een document waarin we verantwoording afleggen over het afgelopen jaar. Er is veel gebeurd in het samengaan en in het uitwerken van de fusie. Als bestuur waardeerden we enorm de inzet van studenten en mede­werkers. Tijdens ‘de verbouwing’ bleef ‘de winkel’ gewoon open. Dank voor het begrip en geduld als zaken nog niet helemaal gestroomlijnd en uitgekristalliseerd waren! En deze woorden van dank gelden ook voor stakeholders zoals onze stagebedrijven en bedrijven en organisaties waarmee we onderzoek opzetten en uitvoerden. De ontwikkeling tot een nieuwe hogeschool verliep op een DBE­achtige wijze waarin we de zes stappen van probleemanalyse tot en met evaluatie iteratief doorliepen. De goede instroomcijfers van september 2018 en februari 2019 lijken een betekenis volle bevestiging dat onze studenten het profiel van NHL Stenden herkennen en waarderen.

Het jaar 2018 stond voor alle organisatie onderdelen in het teken van richting en inrichting. Op 1 januari 2018 gingen de nieuw benoemde directeuren van de academies, verbindingseen­heden en diensten aan de slag met als eerste opdracht om samen met hun teams een inrichtings­plan voor hun academie, verbindingseenheid of dienst te maken. Inmiddels zijn al deze plannen samen met de medezeggenschap beoordeeld en is de uitvoering in gang gezet. Met de benoe­ming van ruim 50 teamleiders is ook de basis gelegd voor de resultaatverantwoordelijke teams, die het hart van de organisatie vormen. Die teams werken aan de opdracht om door middel van inclusief, kwalitatief hoogwaardig onderwijs en onderzoek een bijdrage te leveren aan de per­soonlijke ontwikkeling van studenten én aan de maatschappelijke vooruitgang van de regio’s waarin wij actief zijn: van Terschelling tot Bali.

Dit bestuursverslag behandelt de voortgang van de activiteiten in het afgelopen jaar: de invulling van de onderwijskwaliteitsafspraken, studentenwelzijn, onderzoek en valorisatie, de internationale en interculturele leeromgeving, de integratie en verrijking van de fysieke en digitale leer­ en werkomgeving. Het presenteert tot slot de financiële verantwoording. Als college bedanken we iedereen voor zijn bijdrage hieraan.

Leeuwarden, 11 juni 2019Ir. Erica Schaper MBADrs. Klaas­Wybo van der HoekDrs. Jan van Iersel

NH

L Stenden H

ogeschool

6

Pre-ambule

Uit een formeel oogpunt was in het verslagjaar sprake van een hybride situatie. Op 1 januari 2018 vond een bestuurlijke fusie en op 1 september een institutionele fusie in de zin van de WHW tussen NHL Hogeschool en Stenden Hogeschool plaats. Binnen de wettelijke kaders werd over het verslagjaar feitelijk zoveel mogelijk gewerkt overeenkomstig het model van één hogeschool.

Stichting en stichtingsbestuurDe twee rechtspersonen die elk voor zich een hogeschool in stand hielden, fuseerden met ingang van 1 januari 2018. Vanaf 1 januari 2018 was sprake van één stichting met een stichtingsbestuur met drie bestuursleden en twee hogescholen met elk nog een eigen college van bestuur met één lid. Het stichtingsbestuur bestond vanaf 1 januari 2018 uit drie leden en was verantwoordelijk voor de reguliere civielrechtelijke taken en bevoegdheden uit het Burgerlijk Wetboek. De stichting (en het stichtingsbestuur) was tevens werkgever van de werknemers van beide hogescholen. Het stichtingsbestuur bestond uit de leden van de colleges van bestuur van de twee hogescholen en de voorzitter. Verantwoordelijkheden en bevoegdheden van het stichtingsbestuur lagen statu­tair vast. Op 1 september veranderde deze situatie niet.

Raad van ToezichtVanaf 1 januari 2018 had de stichting een raad van toezicht samengesteld overeenkomstig de daarover in het kader van de fusie gemaakte afspraken. Beide hogescholen hadden tot 1 september 2018 ook nog een eigen raad van toezicht. De raden van toezicht van beide hogescholen vormden een personele unie met de raad van toezicht op het niveau van de stichting. Feitelijk fungeerden deze raden van toezicht daarmee gedurende als één raad. De raad van toezicht respectievelijk raden van toezicht oefenden de wettelijke en de in de statuten vast­gelegde verantwoordelijkheden en bevoegdheden met betrekking tot de stichting én de beide hogescholen uit. Op 1 september veranderde deze situatie in die zin, dat de raden van toezicht van de beide hogescholen ophielden te bestaan en dat de raad van toezicht van de nieuwe hogeschool, tevens raad van toezicht van de stichting, aantrad.

College(s) van BestuurVele door de beide colleges van bestuur - en ook door het management - vanaf 1 januari 2018 te verrichten werkzaamheden stonden niet meer in het teken van de ‘eigen’ hogeschool, maar in het teken van de nieuwe hogeschool. Dat betekende dat vrijwel alle aangelegenheden werden opgepakt vanuit het perspectief van de nieuwe hogeschool. De colleges van bestuur van beide hogescholen en het stichtingsbestuur richtten daarom hun werkzaamheden vanaf 1 januari 2018 zo in dat alle met betrekking tot de nieuwe hogeschool te nemen besluiten formeel ook onderling afgestemd en in gezamenlijkheid geacht konden worden te zijn genomen. Er werd een onderscheid tussen de beide colleges van bestuur gemaakt waar dat om juridische of administratie­ve redenen noodzakelijk was.

Op 1 september veranderde deze situatie in die zin dat de beide colleges van bestuur ophielden te bestaan en het college van bestuur van de nieuwe hogeschool aantrad.

De hierboven beschreven situatie werd formeel geborgd onder meer met een notitie waaraan de bijzondere medezeggenschapsraad (BMR) zijn instemming verleende en de raden van toezicht hun goedkeuring.

7

Jaarverslag 2018

Verslag raad van toezicht

De raad van toezicht houdt toezicht op het beleid van het college van bestuur en op de algemene gang van zaken binnen de hogeschool. De raad van toezicht staat het college van bestuur gevraagd en ongevraagd met raad terzijde. Naast deze rollen van toezichthouder op en klankbord voor het college van bestuur, vervult de raad van toezicht de rol van werkgever van de leden van het bestuur. Bij de uitoefening van hun taak richten de leden van de raad van toezicht zich naar het belang van de stichting en de daaraan verbonden hogeschool.

Een nieuwe hogeschoolNa een lange en intensieve voorbereidingsperiode was 2018 “het jaar van de waarheid”: de realisatie van de fusie tussen NHL Hogeschool en Stenden Hogeschool. 2018 stond volledig in het teken van de bestuurlijke fusie per 1 januari, gevolgd door de institutionele fusie per 1 september, het moment waarop de nieuwe instelling NHL Stenden Hogeschool werkelijkheid werd. Hogeschoolland maakte kennis met een nieuwe speler van formaat met een onderscheidend profiel.

BesturingMet de bestuurlijke fusie per 1 januari 2018 trad een nieuw stichtingsbestuur aan, bestaande uit de leden van het per 1 september 2018 te vormen college van bestuur van de nieuwe hogeschool . Daarnaast werd een nieuwe raad van toezicht gevormd. Deze vormde een personele unie van de raden van toezicht van de tot 1 september 2018 bestaande afzonderlijke hogescholen.

De raden van toezicht van de fusiepartners hadden in 2017 in gezamenlijkheid een besluit genomen over de omvang en samenstelling van het per 1 september 2018 te vormen college van bestuur van de nieuwe hoge­school. De raden van toezicht hadden voor het college van bestuur een profielschets opgesteld. Mede met het oog op het realiseren van een nieuwe cultuur was per 1 oktober 2017 Erica Schaper als toekomstig voorzitter van het college van bestuur van buiten aangetrokken. De zittende bestuurders Klaas­Wybo van der Hoek en Jan van Iersel kandideerden zich voor de functies van lid van het college van bestuur van de nieuwe hogeschool en hadden een goede match met het profiel. Met hun benoeming werd tevens de bestuurlijke continuïteit binnen het nieuwe college geborgd.

De portefeuilleverdeling binnen het driehoofdige college van bestuur werd goedgekeurd door de raad van toezicht. Het college van bestuur werkte op alle portefeuilles met een eerste en een tweede portefeuillehouder.

Naleving wet- en regelgeving en branchecodeDe raad van toezicht stelde op basis van de rapportages van de accountants vast dat NHL Stenden Hogeschool zich conformeert aan wet­ en regelgeving en aan de branchecode.

Systeem van kwaliteitszorgToezicht houden op de inrichting van het interne systeem van kwaliteitszorg is een wettelijke taak van de raden van toezicht. De raad van toezicht gaf hier invulling aan door de kwaliteitszorgsystemen voor onderwijs en onderzoek plenair te bespreken. Dat gebeurt op hoofdlijnen. In de commissie onderwijs, onderzoek & internatio­nalisering van de raad worden de kwaliteitszorgsystemen en de werking daarvan meer in detail besproken. De commissie vervult in dezen een belangrijke klankbordfunctie voor het bestuur. Het kwaliteitsbeleid van de nieuwe hogeschool werd in de verslagperiode geharmoniseerd.

Risicobeheersing en financiënDe raad van toezicht was nadrukkelijk betrokken bij de integratie. De raad zag in het bijzonder toe op de voort­gang van de activiteiten ter voorbereiding van de start van het eerste studiejaar van de nieuwe hogeschool op 1 september 2018. Het college van bestuur stelde op verzoek van de raad van toezicht aanvullende monito­ringrapportages op, die de raad in staat stelden om dit risicovolle proces goed te volgen. Naast het monitoren van de transitie op beheersmatig vlak en de systemen zag de raad van toezicht toe op de aanpak van de beoog­de cultuurverandering. De raad vroeg het college van bestuur om dit uit te werken in een hogeschoolbreed cultuurontwikkelingsprogramma.

NH

L Stenden H

ogeschool

8

Het financiële beleid en de daarmee samenhangende onderwerpen werden met het college van bestuur en de directeur Finance & Control besproken in de auditcommissie. Terugkoppeling naar de plenaire raad vond plaats via de verslagen van de commissie, met waar nodig een nadere mondelinge toelichting door de voorzitter van de auditcommissie. De raad van toezicht stelde vast dat de nieuwe hogeschool een gezonde financiële basis heeft ook in meerjarig perspectief en in termen van de ontwikkeling van de financiële ratio’s. De periodieke rapportages (R­rapportages) werden zowel in de auditcommissie als in de plenaire raad geagendeerd. Het integrale systeem van risicomanagement binnen de nieuwe hogeschool is deels nog in ontwikkeling en zal in 2019 verder vorm krijgen. De auditcommissie vroeg bij een aantal onderwerpen aandacht voor het opnemen van een risicoparagraaf en/of het maken van een business case. Als risico werden op basis van de bevindingen van de accountants de EU­aanbestedingen aangemerkt. Het college van bestuur heeft dit onderkend en beheer­singsmaatregelen getroffen. De integratie en harmonisatie van de bedrijfsvoering systemen van de voormalige hogescholen was een vooraf geïdentificeerd risico. De problematiek bleek beheersbaar en wordt verder inte­graal aangepakt.

In het voorjaar van 2018 werd de raad door het bestuur geïnformeerd over het onderzoek door de Inspectie van het Onderwijs naar de toelating en de toetsing van studenten op de vestiging in Qatar.

De jaarstukken 2017, inclusief de continuïteitsparagraaf, keurde de raad goed in de plenaire juni­vergadering. De raad van toezicht verleende het bestuur decharge voor de jaarrekening 2017 en voor het gevoerde beleid.

De interne organisatie van de raadSamenstelling De raad van toezicht bestond aan het begin van het verslagjaar conform het fusiedocument uit negen leden, samengesteld uit vier leden van oud­NHL, vier leden van oud­Stenden, aangevuld met een jonge alumnus van een van beide voormalige hogescholen. Dit negende lid werd in maart benoemd, op voordracht van de bijzon­dere medezeggenschapsraad. Per 1 september namen de leden De Vries en Bruggeman afscheid van de raad van toezicht. Zij werden per gelijke datum opgevolgd. Sinds september 2018 bestaat de raad overeenkomstig de in de fusie afgesproken formule uit drie oud­NHL leden, drie oud­Stenden leden en drie nieuwe leden: › mr. Cees Bijl, voorzitter › drs. Hayo Apotheker, vicevoorzitter › Anneke Beukers MGM › Hans Haerkens MIB › drs. Kees van Anken › drs. Tom Cohen › drs. Dave Pieters › prof. dr. Frans Roozen › drs. Farah Karimi

Op basis van afspraken met de medezeggenschap is een jonge alumnus in de raad benoemd. De personele samenstelling van de raad van toezicht per ultimo 2018 is met vermelding van hoofd­ en nevenfuncties en overige relevante gegevens, opgenomen in bijlage 4. Alle leden van de raad van toezicht hebben de Nederland­se nationaliteit. Mevrouw Karimi heeft tevens de Iraanse nationaliteit. Het rooster van aftreden van de raad wordt gepubliceerd op de website. Voor de leden van de raad van toezicht werd in het kader van de wervings­procedures een profielschets vastgesteld. De actuele versie van de profielschets is te vinden op de website. Qua teamprofiel streeft de raad naar diversiteit in termen van deskundigheid, maatschappelijke en culturele achtergrond, persoonlijkheid, geslacht en leeftijd.

Vergaderfrequentie In 2018 kwam de raad van toezicht zes keer plenair bijeen, waaronder een tweedaagse strategiebijeenkomst met het college van bestuur. De voorzitter van de raad voerde maandelijks bilateraal overleg met de voorzitter van het college van bestuur.

Commissies De raad van toezicht heeft vijf commissies: › remuneratiecommissie, › werving & selectiecommissie, › auditcommissie, › commissie onderwijs, onderzoek & internationalisering, › transitiecommissie.

9

Jaarverslag 2018

De eerste vier commissies zijn permanente commissies. Zij beschikken over een eigen reglement. De transitie­commissie is een tijdelijke commissie in het kader van de implementatie van de fusie. De remuneratiecommissie, de werving & selectiecommissie en de transitiecommissie bestonden uit dezelfde leden. De commissies verga­derden steeds met de eerste en de tweede portefeuillehouder van het college van bestuur.

De commissies geven een inhoudelijke verdieping aan het functioneren van de raad en hebben een belangrijke klankbordfunctie voor de portefeuillehouders van het college van bestuur. De commissies bieden een platform om bestuurlijke thema’s en dilemma’s verdiepend met elkaar te bespreken. In de commissies kunnen onder­werpen meer in detail worden behandeld, waardoor de raad van toezicht zich kan richten op de hoofdlijnen van het beleid. De commissies bereiden de besluitvorming door de raad van toezicht voor. Op belangrijke thema’s worden de commissies door het college van bestuur in een vroeg stadium betrokken bij de ontwikkeling van nieuw beleid. Bijvoorbeeld door middel van discussienota’s, contourennota’s of eerste conceptversies van beleidsstukken. Daadwerkelijke beïnvloeding is dan mogelijk. Bij specifieke thema’s worden stafmedewerkers in de commissies uitgenodigd voor het geven van een presentatie of toelichting. Hetgeen is besproken in de commissievergaderingen wordt teruggekoppeld via schriftelijke verslaglegging in de eerstvolgende vergadering van de plenaire raad.

Interne kwaliteitsborging: zelfevaluatie, scholing en toetsingskaderOmdat de raad in de loop van het verslagjaar voor een derde deel nieuw werd samengesteld, werd een zelf­evaluatie uitgesteld. In november hield de raad in nieuwe samenstelling een korte zelfreflectie. Eind 2019 vindt een zelfevaluatie onder externe begeleiding plaats.

De individuele en collectieve scholingsbehoefte van de raad werd mede aan de hand van het aanbod geïnventa­riseerd. Vooral de nieuwe leden van de raad hadden behoefte aan scholing. Een van hen volgde de commissaris­sencyclus van Nyenrode. Zes leden van de raad van toezicht volgden delen van het scholingsprogramma van de Vereniging van Toezichthouders van Hogescholen (VTH) en/of woonden landelijke bijeenkomsten zoals het lustrumsymposium van de VTH en de Dag van het toezicht van de Vereniging van Toezichthouders in Onderwijs en Kinderopvang (VTOI­NVTK) bij. De raad van toezicht is lid van de VTH en de VTOI­NVTK. Ten behoeve van toekomstige benoemingen zal een standaard inwerk­ en scholingsprogramma worden opgesteld.

Tijdens de tweedaagse in november liet de raad zich tijdens een interactieve oefensessie onder leiding van een externe deskundige bijscholen over ontwikkelingen op het gebied van bestuur en toezicht en de samenwerking tussen raad van toezicht en college van bestuur. Mede op basis daarvan werd besloten om een half uur intern voor te bespreken. De voorbesprekingen zijn nadrukkelijk niet bedoeld om de agenda van het overleg met het college van bestuur door te nemen, maar om elkaar als team beter te leren kennen en onderling beelden uit te wisselen over onderwerpen zoals de cultuur binnen de organisatie en de dynamiek in de top van de organisatie.

De werkwijze van de raad van toezicht is vastgelegd in een reglement. De raad beschikte in 2018 nog niet over een toetsingskader. Omdat er sprake was van een nieuwe organisatorische constellatie als gevolg van de fusie met een compleet nieuw samengestelde raad waarvan de leden nog op elkaar ingespeeld moesten raken en dat als team nog moest groeien, is besloten om het toetsingskader van de raad van toezicht in 2019 op te stellen. Er was in 2018 geen sprake van gedelegeerd lidmaatschap noch van het tijdelijk voorzien van een lid van de raad van toezicht in het bestuur van NHL Stenden Hogeschool. De raad van toezicht was naar zijn eigen oordeel onafhankelijk samengesteld, met dien verstande dat conform artikel III.4.2 en 4.3 van de Branchecode goed bestuur hogescholen dient te worden vermeld dat de echtgenote van één van zijn leden in 2018 korte tijd als docent werkzaam is geweest bij NHL Stenden Hogeschool. Het contract, dat vanaf 5 februari 2018 via een uitzendbureau liep, is op 12 maart 2018 beëindigd.

Ondersteuning De raad van toezicht beschikte conform de wet over functioneel onafhankelijke administratieve ondersteuning in de vorm van een eigen secretaris.

Contacten met de organisatie / overleg met de medezeggenschapsraadDe leden van de raad van toezicht onderhielden op diverse momenten contact met de organisatie, formeel en informeel. Daarbij lieten zij zich informeren over wat er binnen de organisatie leeft. Voorbeelden van dergelijke contactmomenten zijn werkbezoeken, een speciale ‘DBE­excursie’ langs ateliers van opleidingen, toelichtingen van beleidsstukken door stafmedewerkers in commissies van de raad, presentaties, inauguraties van lectoren, de kennismakendag en de opening van het hogeschooljaar.

NH

L Stenden H

ogeschool

10

De raad van toezicht voerde tweemaal formeel overleg met de bijzondere medezeggenschapsraad. De agenda voor dit overleg werd in onderling overleg opgesteld. Centraal stond steeds de voortgang van het integratie­ en transitieproces naar de nieuwe organisatie. Het formele overleg tussen de raad van toezicht en de medezeggen­schapsraad vond plaats in aanwezigheid van het college van bestuur. Het overleg werd bij toerbeurt voorgeze­ten door de voorzitter van de raad van toezicht en de voorzitter van de medezeggenschapsraad. Het contact met de medezeggenschapsraad was voor de raad van toezicht belangrijk om signalen uit de organisatie tot zich te nemen en beelden uit te wisselen over onder meer de voortgang van het transitieproces en de besturing van de hogeschool. De wederzijds informerende functie van het overleg betrof ook elkaars rolopvattingen en werkwijzen.

In september wisselde een delegatie van de raad van toezicht tijdens een gezamenlijke workshop met een delegatie van de medezeggenschapsraad en het college van bestuur van gedachten over de contouren van het strategisch instellingsplan.

Verslag werkzaamheden commissiesRemuneratiecommissieDe remuneratiecommissie heeft tot taak het voorbereiden van de besluitvorming van de raad van toezicht op het gebied van zijn taken en verantwoordelijkheden als werkgever van het bestuur. De remuneratiecommissie bestond uit de voorzitter, de vicevoorzitter en een lid van de raad van toezicht: de heren Bijl, Apotheker (voorzit­ter) en Haerkens. De commissie kwam in de verslagperiode driemaal bijeen.

De commissie boog zich over de arbeidsovereenkomsten en de bezoldiging van de leden van het college van bestuur en over de hoogte van de bezoldiging van de leden van de raad van toezicht, met inachtneming van het normenkader van de Wet Normering Topinkomens (WNT). NHL Stenden Hogeschool valt in bezoldigingsklasse G. Het beleid is dat de leden van het college van bestuur in beginsel voor maximaal twee zittingsperioden van vier jaar worden benoemd.

De commissie deed een voorstel voor de jaarlijkse beoordelingscyclus voor de leden van het college van bestuur dat door de raad werd vastgesteld. De commissie voerde namens de raad van toezicht de beoordelingsgesprek­ken met de leden van het college van bestuur, zowel collectief als individueel. De gesprekken vonden plaats op basis van vooraf met het college overeengekomen kpi’s en ‘zachte’ resultaatsafspraken betreffende het persoon­lijk functioneren in het collegiale besturingsmodel op basis van persoonlijke gedragscomponenten en competen­ties. De beoordelingsgesprekken werden door het college voorbereid door middel van een schriftelijke zelfre­flectie en een 360 graden feed back rapportage. De verslaglegging van de beoordelingsgesprekken wordt teruggekoppeld naar de raad van toezicht.

De remuneratiecommissie stelde voorts een leaseautoregeling en een declaratiereglement voor het college van bestuur op. Het laatste op basis van het model van de Vereniging Hogescholen.

Werving & selectiecommissieDe werving & selectiecommissie heeft tot taak het voorbereiden van de besluitvorming van de raad van toezicht met betrekking tot de benoeming van leden van de raad van toezicht en het college van bestuur. De commissie bewaakt het rooster van aftreden van de raad en het college. De commissie bestond uit de leden Apotheker (voorzitter), Bijl en Haerkens. De commissie kwam diverse keren bijeen in het kader van de benoemingsprocedu­res van de nieuwe leden van de raad. De commissie stelde in het kader van de werving van de nieuwe leden benoemingsprocedures en profielschetsen op. De werving en selectie van een alumnus in de raad van toezicht vond plaats door de bijzondere medezeggenschapsraad, ondersteund door een extern bureau. De werving en selectie van de andere twee nieuwe leden voerde de commissie volledig in eigen beheer uit.

TransitiecommissieDe transitiecommissie is een tijdelijke commissie die is ingesteld om de voortgang van het transitieproces naar de nieuwe organisatie te monitoren. De transitiecommissie bestond uit de leden Bijl (voorzitter), Apotheker en Haerkens. De commissie kwam driemaal bijeen.

11

Jaarverslag 2018

De commissie besprak met het college van bestuur een notitie over de tijdelijke inrichting van de sturing, monitoring en verantwoording gedurende het eerste overgangsjaar naar één hogeschool. De commissie wissel­de met het college van gedachten over de aanpak van de veranderkundige opgaven, zowel op beheersmatig vlak en systemen als in cultureel opzicht. De commissie volgde met extra aandacht de voorbereiding van de start van het eerste studiejaar op 1 september. Voorts behandelde de commissie de statutenwijziging per 1 septem­ber. Ook sprak zij met het college over het de uitwerking van het beleid met betrekking tot het werken met resultaatverantwoordelijke teams en dienend leiderschap. Aan de hand van periodieke verslagen van het college van bestuur volgde de commissie de voortgang van het transitieproces in brede zin.

AuditcommissieDe auditcommissie heeft tot taak het voorbereiden van de besluitvorming van de raad van toezicht met betrek­king tot zijn toezichthoudende taken en verantwoordelijkheden op het gebied van financiën, administratieve organisatie, interne controle, risicobeheersing, bedrijfsvoering en ICT. De commissie bestond uit de leden Cohen (voorzitter), Van Anken en Bruggeman. Laatstgenoemde werd per 1 september opgevolgd door de heer Roozen. De commissie vergaderde vijf keer. Naast de eerste en tweede portefeuillehouder van het college van bestuur werden de vergaderingen van de auditcommissie bijgewoond door de directeur Finance & Control. De vergade­ringen werden in beginsel minimaal een week voorafgaand aan de vergadering van de raad van toezicht gehou­den, mede om de raad te kunnen laten beschikken over een schriftelijke terugkoppeling over de besluitvor­mingspunten.

De perioderapportages (R2, R4 en R8), het jaarverslag­/rekening, de (interim­)managementletters en het jaarplan en de begroting 2019 werden in detail in de auditcommissie besproken. Door middel van deze rapportages en de hierin opgenomen indicatoren t.a.v. onderwijs, onderzoek, valorisatie en bedrijfsvoering vormde de commis­sie zich een beeld van de wijze waarop de middelen door de organisatie werden besteed. Op basis van het door de commissie gevormde oordeel kon behandeling in de raad van toezicht op hoofdlijnen plaatsvinden.

Tijdens het transitiejaar werd nog gewerkt met beide accountants van voorheen NHL en voorheen Stenden. Bij de bespreking van het jaarstukken en de interim­managementletters waren de accountants aanwezig. De opvolging van de aanbevelingen van de accountants werd door de commissie gemonitord door middel van een follow up overzicht. Een nadrukkelijk aandachtspunt daarbij is het voldoen aan de wet­ en regelgeving op het gebied van EU­aanbestedingen. Het college van bestuur heeft op dit vlak extra maatregelen getroffen. De commissie vroeg het college om het overzicht informatiever te maken en te voorzien van een prioritering en toelichting op de voortgang van de activiteiten.

Op basis van de beide interimcontroles concludeerde de commissie dat de basis van de nieuwe hogeschool op orde is. De volgende interimcontrole zal zich ook uitstrekken over de integratie en harmonisatie van de IT­omgeving.

In 2018 werd de aanbesteding van een nieuwe accountantsdienst voorbereid. De leden van de auditcommissie maken deel uit van de beoordelingscommissie. De uiteindelijke benoeming van de accountant geschiedt door de raad van toezicht.

Voorafgaand aan het jaarplan en de begroting 2019 besprak de commissie de kadernota waarin de hoofdlijnen van de begroting zijn opgenomen. Een belangrijk onderdeel van de kadernota was het nieuwe interne allocatie­model. De auditcommissie kon zich daarin vinden. Eind 2019 zal het allocatiemodel worden geëvalueerd. De commissie had begrip voor het feit dat de eerste kadernota nog geen kpi’s bevatte bij gebreke van het strate­gisch instellingsplan, dat nog in ontwikkeling was. De commissie vond het jaarplan helder en coherent. Bijzonde­re aandacht ging uit naar het transitiebudget en het innovatiebudget. De auditcommissie adviseerde de raad van toezicht om het college van bestuur groen licht te geven om in 2019 te werken met een tekort op de begroting, teneinde naast het transitieproces voldoende ruimte te geven om de ambities op het gebied van innovaties te kunnen realiseren. Stilstand is immers achteruitgang. De auditcommissie adviseerde het college van bestuur om mede in dit verband tijdens de transitiefase een voortschrijdende begroting te hanteren en werkende weg, op het moment dat er extra budgettaire ruimte mocht ontstaan, een extra ‘innovatieronde’ in te lassen.

Overige onderwerpen die de revue passeerden waren de kwaliteitsafspraken en de inzet van de studievoor­schotmiddelen, de implementatie van de Algemene Verordening Gegevensbescherming, de verkoop van een pand in Groningen, de leningsfaciliteiten, de renovatie van het Maritiem Instituut Willem Barentsz, het investe­ringsoverzicht en de notitie ‘Sturing en monitoring 2018’.

NH

L Stenden H

ogeschool

12

Commissie onderwijs, onderzoek & internationaliseringDe commissie onderwijs, onderzoek & internationalisering (commissie OO&I) heeft tot taak het voorbereiden van de besluitvorming van de raad van toezicht met betrekking tot zijn toezichthoudende taken en verantwoordelijk­heden op het gebied van onderwijs, onderzoek en valorisatie, het systeem van kwaliteitszorg en internationalise­ring. De commissie bestond uit de volgende vier leden: Beukers (voorzitter), Haerkens, Pieters en De Vries. Laatstgenoemde werd per 1 september opgevolgd door mevrouw Karimi. De commissie heeft vijfmaal verga­derd. De vergaderingen van de commissie vonden plaats direct voorafgaand aan de vergaderingen van de raad van toezicht en met een inhoudelijke aansluiting op de agenda van de raad. De commissie stond uitvoerig stil bij de uitkomsten van de jaarlijkse nationale studentenenquête en de ranking in de keuzegids. Het Team Studenttevredenheid presenteerde een analyse van de cijfers en trends in de commissie. De hogeschool behaalde een fraaie derde plaats in de keuzegids, een belangrijke graadmeter voor de kwaliteit van het onderwijs.

De commissie liet zich voorts regelmatig bijpraten over de aanpak en de voortgang van de invoering van het onderwijsconcept Design Based Education (DBE). Op verzoek van de commissie werd een speciale ‘DBE­excursie’ voor de leden van de raad van toezicht georganiseerd langs de ateliers van enkele opleidingen.

De commissie stelde het op prijs dat zij door het college van bestuur vroegtijdig werd betrokken bij de ontwik­keling van het strategisch instellingsplan, het strategisch onderwijsbeleid, het strategisch onderzoeksbeleid, het strategisch internationaliseringsbeleid en het zwaartepuntenbeleid. Op deze manier waarbij niet met eind­producten werd gewerkt, kon zij haar klankbordfunctie waarmaken en het college inhoudelijk van advies dienen. De besprekingen vonden plaats in meerdere rondes, in aanwezigheid van de verantwoordelijke directeur en eventueel auteur. Deze werkwijze, waarbij er voldoende gelegenheid is om de adviezen van de commissie mee te nemen en te verwerken, zal worden gecontinueerd.

De commissie nam kennis van de uitkomsten van visitaties en accreditaties en van de ingezette hersteltrajecten bij de opleidingen Bouwkunde en ICT. In aanloop naar de ITK werd afgesproken om in januari 2019 een workshop ‘accreditatie’ ten behoeve van de leden van de commissie te organiseren. Het college van bestuur zegde toe de commissie nauw te betrekken in het proces van voorbereiding op de ITK. De commissie kon zich vinden in de notitie van het college over het financieel werkkader 2017-2014 voor de kwaliteitsafspraken en de inhoudelijke keuzes met betrekking tot de meerjarige bestedingsrichtingen.

De commissie vroeg verder aandacht voor de ontwikkeling van de locatie Emmen. Het college zegde toe met een plan van aanpak te komen.

De raad van toezicht bedankt studenten en medewerkers voor hun betrokkenheid bij en inzet voor de nieuwe hogeschool.

Cees Bijl, Hayo Apotheker, voorzitter raad van toezicht vicevoorzitter raad van toezicht

Leeuwarden, 24 juni 2019

13

Jaarverslag 2018

NH

L Stenden H

ogeschool

14

Profiel van NHL Stenden Hogeschool

Hoofdstuk 1

Jaarverslag 2018

15

NH

L Stenden H

ogeschool

16

In 2018 is op basis van de in het fusiedocument gemaakte afspraken over de missie, visie en het profiel van de nieuwe hogeschool intensief en in samenspraak met een groot aantal belanghebbenden gewerkt aan de opbouw van het strategisch instellingsplan voor de periode 2019 tot en met 2024. Dit resulteerde in het concept voor een strategisch instellingsplan, met als titel: ‘Werken aan wereldwijze innovatie’. Het concept is in december van het verslagjaar ter instemming aan de hogeschoolmedezeggenschapsraad en ter goedkeuring aan de raad van toezicht aangeboden. Hieronder volgt de letterlijke tekst uit dit plan over het profiel van de hogeschool.

Onze missie: Werken aan wereldwijze innovatieWe zien het als onze opdracht om door middel van inclusief, kwalitatief hoogwaardig onderwijs en onderzoek een bijdrage te leveren aan de persoonlijke ontwikkeling van studenten én aan de maatschappelijke vooruitgang van de regio’s waarin wij actief zijn. We zijn een toegankelijke hogeschool en staan bekend als een broedplaats voor nieuwe ontwikkelingen. We hebben impact in onze omgeving. We leveren een wezenlijke bijdrage aan de kennisontwikke­ling en ­circulatie in elke regio waar we gevestigd zijn. Onze internationale aanwezigheid helpt ons om daarbij over grenzen heen te kijken en open te staan voor andere perspectieven. We werken aan wereldwijze innovatie.

Onze visie: Onderwijs en onderzoek zijn de dragers van persoonlijke ontwikkeling én maatschappelijke vooruitgangWe zijn een geïnternationaliseerde multicampushogeschool die studenten opleidt tot ondernemende en vindingrijke professionals. Professionals die zelfbewust zijn en hebben geleerd om over de grenzen van hun vakgebied én over landsgrenzen heen te kijken.

Bij ons worden studenten én medewerkers uitgedaagd om (hun) mogelijkheden te ontdekken, te ontwikkelen en hierin zelf leiding te nemen. We doen dat vanuit de overtuiging dat het leven interessant wordt door grenzen te verleggen; ten behoeve van je persoonlijke ontwikkeling én maatschappelijke vooruitgang. Onze unieke multi­campus maakt dit bij uitstek mogelijk.

Onze kernwaarden: Verbindend, Ondernemend, VindingrijkVerbindendWe zijn een toegankelijke hogeschool met een breed aanbod. Door te werken in communities zorgen we voor de gewenste kleinschaligheid. We bieden onderwijs dat uitdaagt, zonder dat een student daarin de weg kwijtraakt. We kennen onze studenten, stimuleren en versterken hen. Bouwend op en in verbinding met elkaar. Onze vestigingen staan hierbij als gelijkwaardige partners nauw met elkaar in verbinding. Vanuit onze internatio­nale aanwezigheid zijn we hierbij mede geïnspireerd geraakt door Ubuntu, een ethische/humanistische filosofie uit Afrika, die wel vertaald wordt als ‘ik ben omdat wij zijn’.

OndernemendWe werken vanuit een duidelijke focus op wat de praktijk van ons vraagt en zijn daarin proactief. We stimuleren onze studenten ook tot een ondernemende houding. We stimuleren studenten om hun eigen talenten te ontdekken en te ontplooien en hierin zelf de regie te nemen. Hierdoor zijn ze in staat vanuit een krachtige eigen positie grenzen te verleggen.

VindingrijkWe werken, vanuit praktijkgericht onderzoek en onderwijs, met de nieuwste methoden en technieken aan inventieve oplossingen voor vraagstukken uit de praktijk en leiden onze studenten zo op tot professionals die vindingrijk zijn. Professionals die leiderschap tonen, nieuwsgierig en onderzoekend zijn.

Ons hoofddoel: kwaliteitHet uiteindelijke doel van al onze inspanningen is de hoogst mogelijke kwaliteit in ons onderwijs, onderzoek en onze voorzieningen te bieden voor onze studenten, voor de beroepspraktijk en de maatschappelijke omgeving. Op basis van urgente maatschappelijke vraagstukken sluiten we direct en structureel aan bij de vraag naar onderwijs en onderzoek uit de regio’s van onze vestigingen. We stellen ons tot doel om met ons onderwijs en onderzoek niet alleen in te spelen op die vraag, maar ook waar mogelijk de trend te zetten voor en in elk geval een directe impact te hebben op de ontwikkeling van de regio’s waarin we actief zijn. Kwaliteit is daarbij een door intrinsieke motivatie gedreven wens én een opdracht aan onszelf.

Bij het bereiken van onze hoofddoelstelling werken we vanuit een sterke kwaliteitscultuur. We doen wat we beloven, steeds net een beetje meer dan voldoen aan de verwachtingen van onze stakeholders. We voeren daartoe continu de dialoog met elkaar, met onze studenten en onze maatschappelijke omgeving over de kwaliteit en hoe we elkaar kunnen stimuleren om bij te dragen aan kwaliteitsverbetering. In een sfeer van vertrouwen en een omgeving waar feedback en feedforward gestimuleerd worden, behoren verantwoording

17

Jaarverslag 2018

afleggen en een aanspreekcultuur eveneens tot de normale gang van zaken. Niet gericht op afrekenen, maar op continu groeien, leren en verbeteren.

In onze doelstelling spelen de op landelijk niveau gemaakte kwaliteitsafspraken een belangrijke rol. De daarin genoemde zes thema’s (onderwijsintensiteit, begeleiding studenten, studiesucces, onderwijsdifferentiatie, onderwijsfaciliteiten, docentkwaliteit) zijn ook verwerkt in dit plan.

Een uniek profiel Kwalitatief hoogwaardig onderwijs en onderzoek en hoogwaardige voorzieningen realiseren we door middel van: › het onderwijsconcept Design Based Education met › een stevig inhoudelijk profiel rond drie maatschappelijke vraagstukken (zwaartepunten): de leefbaarheid en

toekomst van regio’s vanuit economisch, sociaal en educatief perspectief (Vital Regions), de ontwikkeling van slimme en duurzame technologieën, materialen en productie (Smart Sustainable Industries) en de snelle ontwikkelingen en daarmee gepaard gaande maatschappelijke vraagstukken in het domein van vrijetijds­besteding, toerisme en gastvrijheid (Service Economy)

› in een geïnternationaliseerde multicampushogeschool, waarin de breedte van onze hogeschool met nationale en internationale vestigingen en de Grand Tour bijdraagt aan de toegankelijkheid van het hoger onderwijs en een aanstekelijke uitnodiging is om wereldwijs te worden.

Deze drie profielkenmerken zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en beïnvloeden elkaar structureel en direct. De combinatie van deze drie vormt onze kracht en maakt ons profiel uniek en relevant voor onze stakeholders; onze studenten, medewerkers, beroepspraktijk en maatschappelijke omgeving.

En dat trekt (top)studenten en (top)mede-werkers aan

Waardoor we nog beter in staat zijn hoge kwaliteit te leveren

We willen tot de beste drie hogescholen van Nederland behoren: een geïnternationaliseerde hogeschool met eigen onderwijs- en een multicampusconcept

Dat kan met heel goed onderwijs en onderzoek

DBE

Zwaarte-punten

Multi-campus

DBE

En onze kwaliteit en ons unieke profiel herkend en erkend worden

Ons unieke profiel leidt tot

realisatie van de hoofddoelstelling

Kerngegevens NHL Stenden Hogeschool heeft per jaareinde wereldwijd 2.151 werknemers (1.746 Fte) en meer dan 23.000 studenten. NHL Stenden Hogeschool verzorgt Associate degree­, Bachelor­, en Masteropleidingen en biedt deze aan in voltijd, deeltijd of duale (werk/leer) vorm. De opleidingen zijn georganiseerd in 14 academies. Binnen de academies zorgen de lectoraten, onderzoeksgroepen en Centres of Expertise (CoE) met (gesubsidieerde) onderzoeksprojecten voor de verbinding tussen onderwijs, onderzoek en het bedrijfsleven. NHL Stenden heeft vestigingen in Nederland en in het buitenland (de International Campuses). De hogeschool reikte in 2018 aan 3.003 studenten een propedeusegetuigschrift uit. 4.127 studenten ontvingen een associate degree­, bachelor­ of master­getuigschrift. Bijna 96 % van de alumni had binnen anderhalf jaar na afstuderen een baan. Dit percentage geldt voor zowel voorheen NHL­ als voorheen Stenden­studenten.

[1] Bron: HBO monitor 2017. Uit de cijfers blijkt ook dat 76% (voorheen NHL) en 64% (voorheen Stenden) (zeer) tevreden was met

deze functie.

NH

L Stenden H

ogeschool

18

Jaarverslag 2018

19

Hoofdstuk 2

Design Based Education

NH

L Stenden H

ogeschool

20

2.1 Onderwijsbeleid

Het onderwijsconcept Design Based Education (DBE) is in de voorbereiding op de fusie NHL Stenden ontwikkeld. In 2018 ontwikkelde de dienst Onderwijs­ en onderzoekskwaliteit het onderwijsconcept door naar strategisch onderwijsbeleid van NHL Stenden. Hierin zijn de eerste ervaringen met DBE meegenomen.

2.2 Implementatie DBE in opleidingen

Alle academies stelden in 2017 een transitieschema vast, waarin per opleiding de implementatiedatum van DBE is aangegeven. Daarbij kon gekozen worden uit een start per september 2018, 2019 of 2020. In 2018 zijn 11 academies met in totaal 49 opleidingen, waaronder 19 lerarenopleidingen gestart. Dit waren er veel meer dan de eerdere planning ten tijde van de fusie: één opleiding per academie. Dit had te maken met het brede draagvlak voor DBE en de samen­hang tussen opleidingsprogramma’s. Als gevolg hiervan zijn delen uit het verbouwprogramma, dat voorziet in de bouw en inrichting van ateliers, versneld uitgevoerd. Voor de ontwikkeling van DBE werd innovatiebudget ter beschikking gesteld. Twee projectleiders ondersteunden in de transitie naar DBE de academies inhoudelijk en procesmatig. Uitwisseling van best practices vond plaats via speciaal georganiseerde DBE events. In hoofdstuk 7 (HRM) wordt aangegeven hoe docenten voorbereid werden op en getraind werden om te werken met dit onderwijsconcept.

2.3 Methodologische verdieping Design Based Education

DBE wordt hogeschoolbreed ontwikkeld en geïmplementeerd. Daar past hogeschoolbreed onderzoek bij. Het longitudinale onderzoek naar het effect van DBE (DESIRE DBE) op het leren van studenten startte in het voorjaar van 2018. Er is een nulmeting uitgevoerd onder eerstejaarsstudenten, op dat moment studerend in hun competentiegerichte en probleemgestuurde leeromgevingen. Deze nulmeting was nodig om een goed vertrek­punt te hebben om de onderzoeksvraag de komende jaren te kunnen adresseren. We weten immers dat het leergedrag van studenten in belangrijke mate een afspiegeling is van de kenmerken van de omgeving waarin zij studeren. Tijdens dit longitudinale onderzoek worden concepten onderzocht zoals: leergedrag (approaches to learning), self­efficacy (zelfwerkzaamheid), studyrelated exhaustion (studie­moeheid), perceptie van de leerom­geving en algemene competenties. Tegelijkertijd wordt bij een beperkt aantal opleidingen een kwalitatief ver diepend onderzoek uitgevoerd naar de constructive alignment1 van de leeromgeving. Deze studies gaan inzichten opleveren met betrekking tot de effectiviteit van de DBE­leeromgevingen. Op basis van deze inzichten kunnen de DBE­leeromgevingen in de toekomst verder doorontwikkeld worden.

2.4 Onderwijsportfolio

Zoals beschreven in het vorige hoofdstuk ambiëren we een toegankelijke hogeschool met een breed aanbod te zijn. Dit vertaalt zich in het aanbieden van de gehele onderwijskolom: Ad’s, bachelors en masters. Daarnaast willen we toegankelijk zijn voor studenten die naast hun werk een studie willen volgen. Dit doen we door het aanbieden van duale leer/werktrajecten en flexibel onderwijs.

Associate degree (Ad)Met een sterk Ad portfolio kan relatief snel op ontwikkelingen in de arbeidsmarkt worden gereageerd en een nieuw doelpubliek worden verwelkomd. De opdracht luidt: a. de herijking/versterking/ professionalisering van het huidige Ad aanbod; b. de door ontwikkeling van het Ad portfolio.In 2018 startten twee nieuwe Ad’s en werden voor vier Ad’s stappen gezet om een start in 2019 en 2020 te realiseren. Ook werd de eerste fase voor een aantal nieuwe Ad’s ingezet. Er werden interne en externe (nieuwe) verbindingen gelegd en stappen gezet om de positie van Ad’s te verstevigen.

1 John Biggs (1999) is de grondlegger van de theorie van constructive alignment. Het principe van constructive alignment is dat het studiegedrag van studenten wordt beïnvloed door drie belangrijke componenten: 1. de eind­ en leerdoelen, 2. de onderwijsvormen die worden gebruikt en 3. de toetsing. De kernvraag is daarbij vooral: welk studiegedrag wil je als docent uitlokken om te stimuleren dat studenten de leerdoelen bereiken (Biggs, HEA). Biggs & Tang (2011) benadrukken daarbij het belang van ‘deep level learning’ van studenten, waarbij wordt gestreefd naar vaardigheden van studenten op hoger denkniveau. Dit zijn vaardigheden die in de Taxonomie van Bloom worden aangegeven als analyseren, evalueren en creëren. Door consequent constructive alignment toe te passen wordt het, zowel voor de student, de docent als de organisatie, duidelijk hoe in het curriculum wordt toegewerkt naar de beheersing van de einddoelen van het curriculum. https://docentenportal­farmacie.sites.uu.nl/onderwijsontwikkeling/constructive­alignment/

21

Jaarverslag 2018

MasteropleidingenNHL Stenden had eind 2018 negentien masteropleidingen. In september 2018 startten de masteropleidingen Content & Media Strategy (voltijd, Engelstalig) en Educational Leadership (deeltijd). De instroom van de master­opleidingen nam ten opzichte van 2017 met 84 studenten toe tot 358 studenten. In 2018 werd met succes het traject voor de bekostiging en de toets nieuwe opleiding voor de master Design Driven Innovation doorlopen. We verwachten in september 2019 te starten met deze opleiding. In de Keuzegids Masters 2018 werd aan de masteropleidingen Digitale Innovatie in Zorg en Welzijn, Kunsteducatie en de eerstegraads lerarenopleiding Algemene Economie het predicaat ‘Topleiding’ toegekend.In 2018 startte de samenwerking tussen de verschillende masteropleidingen. Hierbij ging het om inhoudelijke samenwerking (bijvoorbeeld onderzoek) en de stroomlijning van organisatorisch zaken.

Flexibel onderwijs – Leven lang leren44 opleidingen namen deel aan het programma flexibel onderwijs. In 2018 stond de doorontwikkeling centraal. Alle opleidingen werkten co­creatie met hun werkveld en de studenten. Van de opleidingen die in 2016 zijn gestart, zijn drie deeltijdopleidingen in november succesvol gevisiteerd: de Ad IT Service Management en de Bachelors Bedrijfskunde en Pedagogiek. Deze flexibele programma’s voldoen daarmee aan de kwaliteitseisen gesteld door de NVAO. Er waren rond de 4.000 deeltijdse of duale studenten in de diverse flexprogramma’s waarvan een groot deel een eigen leerarrangement had. De kennis en ervaring van de student kon worden gevalideerd, waardoor verkorte leertrajecten tot stand kwamen. De flexibiliteit van het leerarrangement werd voornamelijk gebruikt om aan te sluiten bij de werkpraktijk van de student.

VraagfinancieringIn 2018 namen vier opleidingen deel aan het landelijke experiment ‘vraagfinanciering’. Binnen het experiment vraagfinanciering hoeft een deeltijdstudent zich niet voor een hele hbo­opleiding in te schrijven. In plaats daarvan volgt hij één of meer modules. Doel is hbo­opleidingen beter te laten aansluiten met het werkveld en bij de behoeften van de deeltijdstudent. Het ministerie van OCW ondersteunde het programma door middel van de subsidieregeling ‘vraagfinanciering hoger onderwijs’. In bijlage 3a is een overzicht opgenomen van deelnemende opleidingen en studentenaantallen.

2.5 Landelijke kwaliteitsafspraken

Op 9 april 2018 werden de landelijke kwaliteitsafspraken als onderdeel van het sectorakkoord hoger beroepson­derwijs bekend gemaakt. De studievoorschotmiddelen, die via de rijksbijdrage aan het HO beschikbaar worden gesteld, worden gekoppeld aan kwaliteitsafspraken (2019 tot en met 2024), waarbij op thema’s maatregelen en doelen worden geformuleerd voor verbetering van onderwijskwaliteit. Voor de jaren 2019 en 2020 geldt dat de studievoorschotmiddelen zonder voorwaarden in de lumpsum opgeno­men worden. In de periode tot april 2020 zullen de plannen van de instellingen worden getoetst door de NVAO. Bij een positief advies/besluit ontvangt de instelling haar studievoorschotmiddelen in de vorm van kwaliteits­bekostiging voor de periode 2021 tot en met 2024.

De zes thema’s die worden benoemd in de landelijke kwaliteitsafspraken zijn: › Intensiever en kleinschalig onderwijs (onderwijsintensiteit); › Meer en betere begeleiding van studenten; › Studiesucces; › Onderwijsdifferentiatie; › Passende en goede onderwijsfaciliteiten; › Verdere professionalisering van docenten (docentkwaliteit).

De notitie met een gedetailleerde uitwerking van de thema’s werd besproken met de BMR, die daaraan zijn instemming verleende. Op voorstel van de studentengeleding werd investering in studentenwelzijn als aan­dachtspunt toegevoegd. De volledige notitie is opgenomen in bijlage 3b.

2.6 NHL Stenden in cijfers

In de tabel hieronder worden de kerngegevens van NHL Stenden weergegeven, voorzien van vergelijkende cijfers over 2017. De cijfers over eerdere jaren van voormalig Stenden en voormalig NHL zijn te vinden in de respectieve­lijke jaarverslagen op onze website.

NH

L Stenden H

ogeschool

22

Eenheid

01/10/2017 1)

NHL Stenden01/10/2018

NHL Stenden

Totaal aantal studenten 2) Indiv. 23.527 23.563

Bekostigde inschrijvingen Inschr. 15.268 15.197

Onbekostigde inschrijvingen Inschr. 8.259 8.366

Associate degree Indiv. 1.066 1.145

Bachelor Indiv. 21.748 21.613

Master Indiv. 689 761

Flexibel onderwijs (project vraagfinanciering) Indiv. 41 75

Nederlandse studenten Indiv. 21.092 21.095

EER studenten Indiv. 1.826 1.887

Non EER studenten Indiv. 603 575

Onbekend Indiv. 6 6

Instroom Nederland Indiv. 6.186 6.588

Aantal studenten op Grand Tour Indiv. 607 601

Aantal studenten op de IC’s Indiv. 569 520

Instroom IC’s Indiv. 168 149

Onderwijsindicatoren

Uitval jaar 1 29,8% 30,7%

Bachelorrendement (2017 cohort 2012) (2018 cohort 2013)

56% 57%

Onderwijs intensiteitAantal opleidingen met >= 12 klokuren per week in het 1e jaar

100% 100%

Professionalisering 3)

Aantal docenten met een Mastergraad76,4% 77,7%

Aantal docenten met een PhD graad 6,9% 6,5%

Tevredenheid met studieScore op een 5 punts schaal (NSE 2018)

3.89 3.89

Personeel 3)

Personeelsomvang Nederland (Onderwijzend - & Ondersteunend­ en beheerpersoneel) Indiv. 4) 2.183 2.144

Fte 4) 1.739 1.731

Personeelsomvang inclusief de IC’s 5) Fte 1.842 1.848

OP/OBP (ratio op vast, tijdelijk en inclusief inhuur) 1,34 1,46

Tabel 1 NHL Stenden in cijfers

1) Peildatum instroom­ en inschrijvingsgegevens is per 1 oktober; peildatum personele gegevens is per eind december.2) Betreft alle inschrijvingen op regulier onderwijs (bekostigd en onbekostigd)3) Bron bestand R12-2018 - peildatum 01-01-18 resp. peildatum 31-12-2018; daling PhD graad is veroorzaakt door de afloop van een aantal

tijdelijke contracten.4) Basis: vast, tijdelijk in dienst. excl. nuluren/inhuur/studentassistenten 5) De IC’s in Thailand en Bali maken geen onderdeel uit van de juridische structuur van Stichting NHL Stenden hogeschool of één van haar

dochters en zijn daarom niet meegenomen in deze telling.

23

Jaarverslag 2018

NH

L Stenden H

ogeschool

24

Jaarverslag 2018

25

Hoofdstuk 3

Student en studie

NH

L Stenden H

ogeschool

26

In hoofdstuk 2 zijn de onderwijsinhoudelijke ontwikkelingen in 2018 beschreven. Minstens zo belangrijk voor het welbevinden en de studievoortgang van de student is de onderwijsorganisatie: alles wat zich niet direct in de collegezaal afspeelt maar dat - mits goed georganiseerd - een fundament vormt voor effectief en efficiënt onderwijs.

3.1 Aansluiting MBO- VO/HBO

NHL Stenden participeert in een aantal netwerken met het vooronderwijs en collega­hbo­instellingen in het noorden van het land. Zo wordt er met het mbo en een aantal andere noordelijke hogescholen in Noord­Neder­land samengewerkt in het convenant Succesvolle Doorstroom. Binnen dit convenant worden projecten ontwik­keld en uitgevoerd die de doorstroom van mbo’ers naar het hbo bevorderen. In afstemming met de convenant­partners heeft NHL Stenden subsidieaanvragen gedaan bij het ministerie van OCW voor de uitvoering van aansluitingsprojecten.

De tweede aanvraag bij OCW voor subsidie werd in 2018 toegekend. Daarmee kwam er geld vrij voor het samen met het mbo ontwikkelen van doorstroomkeuzedelen voor de Pabo en voor de sector Techniek. Ook werd subsidie aangevraagd voor een aantal samenwerkingsprojecten tussen de technische opleidingen van NHL Stenden en het Drenthe College in Emmen en een samenwerkingsprojecten tussen Tourism Management en het mbo. In september 2018 startte het keuzedeel pabo op de locaties Leeuwarden, Emmen en Assen. Hieraan namen 170 studenten van verschillende ROC’s deel. Met het keuzedeel techniek wordt gestart in 2019. De doorstroom­keuzedelen Economie en Social Work, gehonoreerd in de eerste subsidieronde, werden in 2018 uitgevoerd voor ongeveer 450 mbo studenten. Het project Skills Coach, ook een samenwerking met het mbo, startte in 2018 en wordt in 2019 doorontwikkeld samen met het Friesland College en het mentorprogramma Friesland.

In 2018 werkte binnen Netwerk Noord (een verband van aansluitingsnetwerken in Drenthe, Friesland en Groningen) een werkgroep aan de ontwikkeling van instrumenten die de implementatie van studievaardigheden in het curriculum van het havo bevorderen. Verder participeerde NHL Stenden in het Aansluitingsnetwerk VO­HO Fryslân, een samenwerking van hogescholen en VO­scholen in Friesland. Het netwerk stelt zich tot doel om de aansluiting van het voortgezet onderwijs op het hoger onderwijs te verbeteren. Een aantal projecten en werk­groepen van dit netwerk is opgenomen in het Regionaal Ambitieplan van NHL Stenden.

Regionaal AmbitieplanIn 2018 werd gewerkt aan de uitvoering van de activiteiten die zijn opgenomen in het Regionaal Ambitieplan (RAP) 2018. De ambities van het RAP richten zich op de thema’s talentontwikkeling, studievaardigheden, studie­keuze en kwaliteit van aansluiting. De activiteiten dragen bij aan het versterken van de samenwerking met onderwijsinstellingen in de regio. Zo zijn er vanuit het RAP middelen beschikbaar gesteld voor het opzetten van een schakelklas voor student­vluchtelingen die op het hbo willen gaan studeren en voor Junior Honours, waarbij voor vo­leerlingen een hbo­programma wordt aangeboden. Voor een aantal van de activiteiten uit het RAP zijn projectleiders aangesteld.

StudiekeuzecheckDe NHL Stenden Studiekeuzecheck werd verstuurd aan alle aspirant studenten die zich voor een bacheloroplei­ding hadden aangemeld. Nieuw was dat de internationale studenten een studiekeuzecheck kregen. Met alle aspirant studenten die een negatief advies kregen werd contact opgenomen (door het Studie Advies Centrum (SAC) of door de opleiding) om de achtergrond van dit advies te achterhalen en de aspirant student, indien nodig, bewust te maken van eventuele nog uit te voeren activiteiten in het kader van zijn/haar studiekeuzeproces. ToelatingsbeleidDe Onderwijs­ en Examenregeling van elke opleiding is toegankelijk via deze link. In de OER zijn van elke oplei­ding de toelatingseisen bepaald. Op hoofdlijnen moeten kandidaat­studenten voldoen aan de wettelijke toela­tingseisen. Aan een kleine groep mbo­studenten worden aanvullende opleidingseisen gesteld. Deze aanvullende eisen zijn opgesteld in nauw overleg met de Noordelijke hogescholen. Kandidaat­studenten voor de Hogere Hotelschool en voor de opleidingen Vaktherapie, Docent Theater en Docent BKV worden toegelaten als zij een assessment met goed resultaat hebben afgesloten. De inhoud van dit assessment is beschreven in de OER van deze opleidingen. Studenten die in het jaar van inschrijving 21 jaar of ouder zijn, kunnen worden toegelaten op basis van een 21+ toets (colloquium doctum).

27

Jaarverslag 2018

3.2 Doorstroom

Studeren aan het hbo vergt zelfstudie en ­werkzaamheid. Reden waarom alle NHL Stenden vestigingen beschik­ken over een uitgebreide bibliotheek. Via de website hebben studenten ook toegang tot extra diensten zoals de trainingen informatievaardigheden, APA en het correct omgaan met referenties en auteursrechten. Deze trainin­gen dragen gedurende de opleiding bij aan in de competenties die nodig zijn om de afstudeerscriptie te schrijven.

StudieloopbaanbegeleidingGoede studieloopbaanbegeleiding (SLB) is een belangrijke factor voor studiesucces. In 2018 werd het SLB­beleid verder ontwikkeld, passend bij het onderwijsconcept DBE. Het SLB­beleid werd geïntegreerd in het onderwijs­beleid van NHL Stenden. In 2018 werden meerdere kennisdelingsbijeenkomsten georganiseerd met SLB’ers en begeleiders van langstudeerders.

Studentendecanaat Studenten die op één of andere wijze behoefte hebben aan extra ondersteuning kunnen terecht bij het decanaat van NHL Stenden. Het decanaat biedt behalve een luisterend oor en advies, praktische cursussen op het gebied van studie­ en toetsvaardigheden, timemanagement en financiën. Het financieel spreekuur is er om studenten die het nodig hebben snel ondersteuning te kunnen bieden (zie ook paragraaf 3.3). In het geval dat persoonlijke omstandigheden van een student leiden tot een mogelijk negatief bindend studieadvies, dan informeert en adviseert het decanaat de student en ondersteunt zij de student richting de opleiding.

Het thema studentenwelzijn staat hoog op de agenda, aangewakkerd door onder meer studentenorganisaties. Al voor het fusiejaar startten beide teams van het studentendecanaat (Student & Welzijn) met de harmonisatie van de dienstverlening aan studenten. De ervaring van de studentendecanen is dat de problemen waarmee studenten zich melden steeds complexer worden. Deze stijging en verzwaring van de problematiek lijkt een maatschappelijke trend. NHL Stenden heeft zich aangesloten bij landelijke netwerken rondom Studentwelzijn en maakte in samenwerking met onder meer het lectoraat Zorg voor Jeugd een begin met het in kaart brengen van diverse initiatieven om studenten beter te ondersteunen.

Studeren met een functiebeperking Inclusief, gelijkwaardig en kwalitatief onderwijs voor iedereen is één van de duurzaamheidsdoelen van de Verenigde Naties. Alle studenten die daarvoor de capaciteiten hebben, moeten bij NHL Stenden de kans krijgen om hun studie succesvol te starten en te voltooien. In 2017 stelde het landelijk expertisecentrum handicap + studie in samenwerking met de Universiteit Leiden, NHL Stenden Hogeschool en de Vrije Universiteit Amsterdam en het Landelijk programmabureau voor het VN­verdrag, een intentieverklaring op waarin een gezamenlijke ambitie, procesafspraken en doelstellingen zijn opgenomen voor de implementatie van het VN­verdrag handi­cap. Centrale begrippen in het verdrag zijn inclusie, persoonlijke autonomie en volledige participatie.

De intentieverklaring werd op 25 januari 2018 bij de Vereniging Hogescholen officieel ondertekend door de bovengenoemde onderwijsinstellingen. Studenten herkenden en waardeerden de inspanningen door de hoge­school: op de NSE score studeren met functiebeperking is NHL Stenden gestegen tot nummer twee op de ranglijst.

3.2.1 Verbreden of verdiepen van de studieMinorenIn het derde jaar van hun studie worden studenten in staat gesteld een eigen accent aan hun opleiding te geven door middel van keuzemodulen (minoren). Sinds 2018 kunnen in principe alle studenten van NHL Stenden via de Grand Tour of Exchange een minor in het buitenland volgen (zie ook hoofdstuk 5), maar ook binnen Nederland is er keuze te over. Twee keer per jaar is er voor de studenten een minorenmarkt (zowel in Leeuwarden als Emmen) waar het aanbod wordt toegelicht. Studenten van voorheen Stenden dan wel NHL kunnen nu gebruik maken van het totale aanbod van NHL Stenden. Toegang tot minoren bij andere instellingen voor hoger onderwijs verloopt via www.kiesopmaat.nl.

X-HonoursNHL Stenden Hogeschool kent een programma voor studenten die een extra uitdaging zoeken: X­Honours. Een X­Honours­student ontwikkelt zich naast de eigen studie op vijf pijlers: persoonlijk leiderschap, innovatief vermogen, multidisciplinair werken, ondernemerschap en waarde(n)vol handelen.

NH

L Stenden H

ogeschool

28

Vaste waarden binnen het programma zijn de eigen ruimte (het X­Lab), drie niveaus, de coachingslijn, de base­campmiddagen en het zijn van een proeftuin voor onderwijsontwikkeling. X­Honours heeft samenwerkings­verbanden met diverse opleidingen, interne­ en externe partners. Studenten kunnen bij deze partners werken aan projecten waarmee ze invulling geven aan de pijlers. Een voorbeeld van een grote externe partner in 2018 is Fossylfrij Fryslân.

De toename van internationale studenten resulteerde in het aanbieden van een Engelstalig programma. Verder organiseerde X­Honours in 2018 het jaarlijkse internationale Honours Congres, het ‘X­Honours Congrestival’ waar meer dan 300 bezoekers (onderzoekers, docenten, managers en studenten) aan deelnamen.

In september werden alle studenten die in het eerste jaar van inschrijving de P­fase met 60 EC’s hebben afgeslo­ten, persoonlijk geïnformeerd over de mogelijkheden van X­Honours. Van de 1.345 aangeschreven studenten kwamen 185 studenten naar de voorlichting en gingen er 105 van start.

Onderstaande tabel geeft het aantal X­Honours­deelnemers en het aantal uitgereikte certificaten in 2018 weer:

Studenten geregistreerd voor studiejaar 2018–2019

Verkenningsprogramma 139

Verdiepingsprogramma 102

Expertprogramma 64

Totaal 305

Tabel 2 X-Honours, geregistreerde studenten

Uitgereikte certificaten studiejaar 2017–2018

Basis/Verkenning 48

Gevorderd/ Verdieping 29

Expert/Degree 16

Totaal 93

Tabel 3 X-Honours, uitgereikte certificaten

3.3 Financiële ondersteuning

Studenten kunnen voor financiële ondersteuning een beroep doen op twee fondsen.

Profileringfonds NHL Stenden beschikt over een profileringfonds conform artikel 7.51 WHW ten behoeve van studenten die door bijzondere omstandigheden studievertraging oplopen. Ook konden studenten een beroep doen op de Regeling Financiële Ondersteuning Topsport Stenden Hogeschool. Studentenverenigingen kunnen, mits zij zijn opgenomen in het Studentenstatuut, een bestuursbeurs aanvragen in het kader van de Regeling Financiële Ondersteuning Mede­zeggenschapsraden en Studentenorganisaties. Aanvragen werden beoordeeld door de commissie profileringsfonds.

Tot 1 september 2018 waren de profileringsfondsen van voormalig Stenden en voormalig NHL gescheiden. Daarna fungeerden ze als één fonds. Na 1 september 2018 waren er wel aanvragen, maar nog geen uitkeringen.

In 2018 kregen 110 individuele studenten en drie studentenverenigingen voor hun bestuursleden ondersteuning vanuit het profileringsfonds. De totale toekenning uit het profileringsfonds in 2018 bedroeg € 326.508. De verdeling hiervan is weergegeven in de tabel op de volgende pagina.

29

Jaarverslag 2018

Voormalig NHL EER-studenten Non-EER-studenten Studie/studentenverenigingen

Gehonoreerd Totaal bedrag Gehonoreerd Totaal bedrag Gehonoreerd Totaal bedrag

Overmachtsituatie 91 249.850

Bestuurslid

Overig

Voormalig Stenden EER-studenten Non-EER-studenten Studie/studentenverenigingen

Gehonoreerd Totaal bedrag Gehonoreerd Totaal bedrag Gehonoreerd Totaal bedrag

Overmachtsituatie 19 55.058

Bestuurslid 3 21.600

Overig

Tabel 4: Uitkeringen uit het profileringsfonds 2018

Regeling Studenten NoodfondsBeide hogescholen kenden een Regeling Studenten Noodfonds ten behoeve van studenten die incidenteel en onvoorzien in financiële moeilijkheden zijn geraakt en daardoor in hun studievoortgang worden belemmerd. Vanuit het Noodfonds van voormalig NHL zijn in 2018 aan zeven studenten leningen verstrekt voor een totaal bedrag van € 6.300. Het fonds van voormalig Stenden heeft jaarlijks een budget van € 25.000. Dit zijn private middelen vanuit de stichting Steunfonds Stenden Hogeschool. In 2018 werden twee aanvragen gehonoreerd voor een totaal bedrag van € 3.400.

Naast middelen voor het Studenten Noodfonds stelt de stichting Steunfonds eveneens middelen ter beschikking voor het Studentenpastoraat (Expect), het Centrum voor Levensbeschouwing en de Douwe Tamminga­beurzen. Deze laatste beurzen worden toegekend aan talentvolle studenten die financiële ondersteuning nodig hebben en die geen beroep kunnen doen op andere fondsen. Het bestuur van de stichting werd gevormd door het college van bestuur van Stenden aangevuld met een lid van de raad van toezicht.

3.4 Rechtsbescherming

NHL Stenden streeft een open sfeer na waarbinnen vragen en klachten tussen studenten en docenten, in goed onderling overleg opgelost kunnen worden. Voor de gevallen waarin dit niet (meer) lukt, beschikt NHL Stenden conform de WHW over de zogenoemde ‘Eenloketfaciliteit’ voor klachten van studenten. Dit digitale loket (complaints@NHLStenden.com) wordt beheerd door de I­Study. De vragen, klachten, bezwaarschriften en beroepschriften die in 2018 via dit mailadres binnenkwamen, werden vervolgens naar de juiste persoon, afdeling of commissie doorgeleid.

Geschillen- en Klachtenadviescommissie NHL Hogeschool (tot 1 september 2018)Een klacht van een student wordt door het Klachtenloket doorgestuurd aan de Klachten­ commissie studenten. Deze commissie bestaat uit een directeur, een studentendecaan en een medewerker. We proberen eerst de klacht op minnelijke wijze op te lossen. Bij de meeste klachten heeft dit succes. Bij de Klachtencommissie studenten zijn in 2018 29 klachten ingediend. Hiervan zijn 17 klachten minnelijk afgehandeld. Geen van de klachten heeft geleid tot een uitspraak van de Klachtencommissie studenten. Aan het einde van 2018 waren 12 klachten nog niet afgehandeld.

Tegen beslissingen van de NHL waartegen geen beroep kan worden ingesteld bij het College van beroep voor de examens, kan bezwaar worden gemaakt bij het college van bestuur.

Het college van bestuur beslist op het bezwaar, nadat daarover advies is uitgebracht door de Geschillenadvies­commissie. In 2018 zijn 15 bezwaren aanhangig gemaakt, voornamelijk betreffende inschrijving, collegegeld en profileringsfonds. Hiervan zijn zes bezwaren geëindigd door intrekking van het bezwaar op grond van een minne­lijke schikking of een andere reden. Drie bezwaren waren gegrond. Aan het einde van 2018 waren zes bezwaren nog niet afgehandeld. In geen van de zaken is beroep ingesteld bij het College van beroep voor het hoger onderwijs in Den Haag.

NH

L Stenden H

ogeschool

30

Geschillen- en Klachtenadviescommissie Stenden Hogeschool (tot 1 september 2018)De Geschillen­ en Klachtenadviescommissie bestond uit vier leden, te weten twee externe leden, waaronder de voorzitter, en twee studentleden. Deze commissie adviseert het college van bestuur met betrekking tot klachten en bezwaarschriften. Het college van bestuur neemt de uiteindelijke beslissing. Tegen beslissingen op bezwaar (van het college van bestuur) staat beroep open bij het college van Beroep voor het Hoger Onderwijs. Tegen beslissingen van het college van bestuur op klachten staat geen beroep open.

In 2018 kwamen bij de Geschillen­ en Klachtenadviescommissie van Stenden Hogeschool 26 zaken binnen. Het betrof 18 klachten en acht bezwaren. De commissie wikkelde 17 klachten en acht bezwaren af door middel van een succesvolle bemiddeling of een advies . De commissie heeft uiteindelijk over vijf zaken een advies uitgebracht aan het college van bestuur. Er is nog één lopende zaak, deze wordt in 2019 afgehandeld.

Klachtenadviescommissie NHL Stenden Hogeschool (m.i.v. 1 september 2018)Op 1 september 2018 trad de Klachtenregeling studenten in werking voor NHL Stenden Hogeschool. Deze regeling voorziet in een Klachtadviescommissie die bestaat uit drie leden, te weten een extern lid als voorzitter en twee medewerkersleden. Deze commissie adviseert het college van bestuur met betrekking tot klachten en bezwaarschriften. Het college van bestuur neemt de uiteindelijke beslissing. Tegen beslissingen op bezwaar (van het college van bestuur) staat beroep open bij het College van Beroep voor het Hoger Onderwijs. Tegen beslissingen van het college van bestuur op klachten staat geen beroep open.

In 2018 kwamen bij de Klachtadviescommissie NHL Stenden Hogeschool 27 zaken binnen. Het betrof 25 klachten en twee bezwaren. Er zijn in totaal 15 klachten en één bezwaar afgewikkeld door middel van een succesvolle bemiddeling. De commissie bracht geen advies uit aan het college van bestuur. Er zijn nog 11 lopende zaken, deze worden in 2019 afgehandeld.

College van Beroep voor de Examens Stenden Hogeschool (tot 1 september 2018)Studenten die bezwaar wilden maken tegen een beslissing van de examencommissie van de opleiding konden terecht bij het College van Beroep voor de Examens van Stenden Hogeschool. Dit college bestaat uit een voorzitter, een plaatsvervangend voorzitter, twee studentleden en twee docentleden.

In 2018 kwamen 42 beroepschriften binnen. Voordat tot behandeling werd overgegaan, werden er acht beroep­schriften ingetrokken door de betreffende studenten. Er werden 16 beroepszaken geschikt, vijf gegrond ver­klaard en 10 ongegrond verklaard. Het college van beroep verklaarde drie beroepschriften kennelijk niet ontvan­kelijk omdat deze buiten de daarvoor geldende termijn waren ingediend.

College van Beroep voor de Examens NHL Hogeschool (tot 1 september 2018)Tegen veel beslissingen van de NHL staat voor studenten beroep open bij het College van Beroep voor de examens. Daarbij gaat het om beslissingen, zoals beslissingen van examencommissies en examinatoren en het negatief studieadvies met afwijzing.

Bij het College van beroep voor de examens zijn in 2018 29 zaken aanhangig gemaakt. Veel zaken hebben betrekking op het negatief studieadvies met afwijzing. Van de 29 zaken zijn 15 zaken geëindigd door intrekking van het beroep op grond van een minnelijke schikking of een andere reden. In zes zaken is door het College van beroep voor de examens uitspraak gedaan. Het beroep is in drie zaken gegrond verklaard. Aan het einde van 2018 waren acht zaken nog niet afgehandeld. In geen van de zaken is beroep ingesteld bij het College van beroep voor het hoger onderwijs in Den Haag.

College van Beroep voor de Examens NHL Stenden Hogeschool (m.i.v. 1 september 2018)Met ingang van 1 september 2018 konden studenten die bezwaar wilden maken tegen een beslissing van de examencommissie van de opleiding terecht bij het College van Beroep voor de Examens van NHL Stenden Hogeschool. Dit college bestaat uit twee kamers met elk vijf leden, twee voorzitters daarbij inbegrepen en uit vijf plaatsvervangende leden, een plaatsvervangend voorzitter daarbij inbegrepen.

In 2018 kwamen 36 beroepschriften binnen. Voordat tot behandeling werd overgegaan, werden vier beroep­schriften ingetrokken door de betreffende studenten. Er werden 19 beroepszaken geschikt, één gegrond ver­klaard en drie ongegrond verklaard. Er werden vier beroepschriften kennelijk niet ontvankelijk verklaard omdat deze buiten de daarvoor geldende termijn waren ingediend. Er zijn nog vijf lopende beroepszaken, deze worden in 2019 afgehandeld.

31

Jaarverslag 2018

NH

L Stenden H

ogeschool

32

Jaarverslag 2018

33

Hoofdstuk 4

Onderzoek, innovatie en valorisatie

NH

L Stenden H

ogeschool

34

4.1 Inleiding

Naast onderwijs zijn onderzoek en valorisatie kerntaken van de hogeschool. Deze kerntaken worden uitgevoerd in samenhang met het onderwijs en binnen de academies. Daarnaast zijn de verbindingseenheden Research & Development Onderwijs en Onderzoek en Zwaartepunten en Contractactiviteiten ingesteld om de innovatie­kracht van NHL Stenden Hogeschool te versterken. Verbindingseenheden zijn bedoeld als motor en aanjager van innovaties en belangrijke, academieoverstijgende, activiteiten. De hiermee samenhangende valorisatie van kennis binnen NHL Stenden is een kerntaak van de verbindingseenheid.

4.2 Verbinding van onderzoek en onderwijs

Het onderzoek van NHL Stenden Hogeschool gaat over het ontwikkelen van toepasbare kennis rondom actuele maatschappelijke vraagstukken. De hogeschool doet dit op het gebied van drie zwaartepunten: de leefbaarheid en toekomst van de regio’s waar onze campussen zitten (Vital Regions), de versnelde ontwikkeling in productie en ondernemerschap (Smart Sustainable Industries) en de groei en uitdagingen binnen de dienstensector (Service Economy). De academies en lectoraten zijn gelinkt aan de drie zwaartepunten. Hierdoor ontstaat focus en is de verbinding tussen onderwijs en onderzoek geborgd. Binnen de 14 academies waren in 2018 37 lectora­ten en 39 lectoren en associate lectoren actief. Daarnaast heeft NHL Stenden nog vier hogeschoolbrede lectora­ten. In de lectoraten werd door lectoren, docenten en studenten intensief samengewerkt met het (lokale) bedrijfsleven. Er zijn vele voorbeelden waaronder de projecten volledige duurzame hotelbeleving, robot Tessa en de samenwerking in het National Testcentrum Circulaire Plastics. De focus en activiteiten van alle lectoraten over 2018 zijn toegelicht in bijlage 6.

In 2018 startte de werkgroep Open Access/Open Science. Deze werkgroep richt zich op het in kaart brengen van beschikbare en gewenste onderzoeksondersteuning in de hogeschool, voor zowel studenten als medewerkers. Door middel van interviews met stakeholders (van academiedirecteuren tot studenten) werd in kaart gebracht wat het kennisniveau is ten aanzien van vereisten en wet­ en regelgeving ten aanzien van onderzoek, en de mate van handelingsverlegenheid die stakeholders hier al dan niet bij voelen. Op basis van deze interviews, die tegelijkertijd informerend van aard zijn voor de respondenten, kan in kaart gebracht worden welke onderzoeks­ondersteuning noodzakelijk is binnen de hogeschool en hoe deze vormgegeven kan worden.

4.2.1 Centres of ExpertiseNHL Stenden is actief in vier Centres of Expertise. Dit zijn publiek­private of publiek­publieke samenwerkings­verbanden tussen hogescholen en werkveld, met een scherpe focus op een maatschappelijke uitdaging. Binnen de Centres of Expertise wordt geïnvesteerd in onderwijsinnovatie, leven lang leren en onderzoek & innovatie. Een aantal lectoraten is verbonden aan Centres of Expertise.

Centre of Expertise Watertechnologie (CEW): Expertisecentrum voor toegepast onderzoek op het gebied van Water Technologie. Het CEW voert in opdracht van het bedrijfsleven onderzoek uit in geavanceerde laboratoria en op diverse (demo)sites. Daarbij worden mbo­ en hbo­studenten en docenten actief betrokken. Primaire partners van het Centre zijn, naast NHL Stenden en Van Hall Larenstein: Wetsus, Vitens, Stichting Well en WLN.

GreenPAC: open innovatiecentrum op het gebied van (groene) kunststoffen, vezels en composieten dat initië­rend en faciliterend is voor een business driven kennisontwikkeling. Hiernaast participeren diverse bedrijven, mbo’s en regionale overheden in het Centre. NHL Stenden werkt hierin samen met hogeschool Windesheim.

Centre of Expertise in Leisure, Tourism & Hospitality: Centre of Expertise opgericht voor het domein Leisure, Tourism & Hospitality. Inhoudelijke ondersteuning wordt geleverd van Breda University of Applied Science en Hoge­school Zeeland, alsmede de RUG. De penvoering van dit CoE is in handen van Breda University of Applied Sciences.

Centre of Experitise Healthy aging: een Centre van bedrijven, zorg­ en welzijnsinstellingen, onderwijs­ en kennis­instellingen, die gezamenlijk praktische innovatie van zorg en welzijn bewerkstelligen en kennis daarover ontwik­kelen voor nieuw en beter onderwijs. De Hanze Hogeschool is penvoerder van dit CoE.

35

Jaarverslag 2018

4.2.2 DisseminatieOpbrengsten uit onderzoek en onderzoeksprojecten werden gedeeld door middel van publicaties, bijdragen aan boeken, congresdeelname of de organisatie van eigen congressen en bijeenkomsten.

4.3 Contractactiviteiten

De inzet op contractactiviteiten heeft een directe samenhang met de onderwerpen zwaartepunten en onder­zoek. Valorisatie vindt binnen NHL Stenden op verschillende manieren plaats. Contractactiviteiten worden voornamelijk gedreven en geïnitieerd vanuit de opdracht en de noodzaak alle opleidingen actief aan kennisvalo­risatie deel te laten nemen.

Stenden Professionals positioneerde zich daarbij tussen de opleidingen van onze hogeschool en het regionale werkveld van scholen, bedrijven en industrie. Doordat de opdrachten voor Stenden Professionals uitgevoerd werden door professionals uit de opleidingen kon kennisdeling en ­verrijking wederzijds effectief tot stand komen.

Daarnaast vonden contractactiviteiten plaats binnen het Educatief Centrum Noord­Oost (ECNO), het European Tourism Futures Institute (ETFI) en de Intensieve Ambulante Gezinsbehandeling (IAG). Het ECNO bood in 2018 63 verschillende commerciële cursussen en trainingen aan voor de leerkracht in het PO, VBO en MBO. ETFI voerde in 2018 diverse projecten uit voor met name gemeentes en provincies. Voor het Europees Parlement werd een onderzoek naar trends en ontwikkelingen ten behoeve van ondersteuning van de export van toeristi­sche diensten van/naar ontwikkelingslanden uitgevoerd. Cursussen en leergangen voor zorg en welzijn werden via het IAG aangeboden.

NH

L Stenden H

ogeschool

36

Jaarverslag 2018

37

Hoofdstuk 5

Internationalisering

NH

L Stenden H

ogeschool

38

Studenten herkennen en erkennen het internationale karakter van de hogeschool. De stelling ‘Het internationale karakter van Stenden2 spreekt me aan’ werd gewaardeerd met een 4,1 (op een vijfpuntsschaal). De stelling ‘Reizen in het kader van mijn studie zal bijdragen aan mijn interculturele competentie en internationaal bewust­zijn’ scoorde een 4,3. De Grand Tour en Exchange programma’s zijn goed bekend onder studenten: beide scoren een bekendheid van bijna 80%.

5.1 Beleidsontwikkeling

Het strategisch beleidsplan internationalisering ‘Building Worldwise Education’ werd eind 2018 in concept opgeleverd. Het beleidsplan is in co­creatie met vertegenwoordigers uit de instelling tot stand gekomen. Daarnaast werd de International Advisory Board geconsulteerd voor feedback op het beleidsplan. Het beleids­plan beschrijft hoe internationalisering in de hogeschool wordt vormgegeven. Gelieerd aan het strategisch beleidsplan werd een conceptrichtlijn opgesteld voor het taalbeleid van de instelling en werd een partnerschap­penbeleid geformuleerd. Dit beleid raakt de ontwikkeling van International Campusses en de partnerschappen in het kader van exchange. Doel is om een kwalitatief hoogwaardig, internationaal netwerk te creëren. Daarnaast werden stappen gezet om het minoren­aanbod voor de Grand Tour te verbreden en de toegankelijkheid, zowel in praktische als onderwijskundige zin, voor de studenten te vergroten.

5.2 Internationalisation abroad

Naast de Nederlandse vestigingen heeft NHL Stenden vestigingen in Zuid­Afrika, Bali, Thailand en Qatar: de IC’s. De samenwerking met de vestigingen in Nederland en tussen de IC’s onderling stond in 2018 in het teken van co­creatie. In het voorjaar werd een internationale conferentie rond dit thema getiteld “Co­creating Design Thinking” gehouden. Collega’s van alle IC’s en vestigingen waren aanwezig en droegen bij aan het succes van de conferentie.

Thailand NHL Stenden werkt in Thailand samen met het Panyapiwat Institute of Management. Op de IC worden zeven GT minoren aangeboden. In 2018 werd het team in Thailand DBE­getraind en werd DBE volledig geïntegreerd in de onderwijsprogramma’s. Stenden Thailand is hiermee een rolmodel voor de overige IC’s. De campussite ontving 247 Grand Tour­studenten in 2018. Naast de Grand Tour­activiteiten werd gewerkt aan de ontwikkeling van bachelor programma’s op de site. De focus lag daarbij op Tourism en Hospitality. Programma’s die goed aanslui­ten bij het portfolio van onze partner. In het kader van internationale mobiliteit trad één van de docenten van Stenden Thailand in dienst van de Hotelmanagement School in Leeuwarden.

Qatar In september 2018 werd een mijlpaal bereikt in de geschiedenis van Stenden Qatar en in de geschiedenis van de IC’s. Stenden Qatar was de eerste vestiging waarop ook masterprogramma’s worden aangeboden. 26 studenten, veelal alumni van Stenden Qatar, startten met de master in Service Management of de master in Leisure, Tourism and Event Management. Daarnaast werd het bachelorportfolio uitgebreid met een lokaal geaccrediteerde graad. De 3e jaars International Business and Managementstudies (IBMS) module ‘Doing business in the MENA Region’ werd voor de eerste keer uitgevoerd. De module werd in co­creatie tussen docenten van Stenden Qatar en docenten van NHL Stenden ontwikkeld en uitgevoerd.

Zuid-Afrika De campus is Zuid­Afrika trekt jaarlijks zo’n 200 bachelorstudenten en 300 Grand Tour­studenten. Dit geeft de campus een levendige en internationale atmosfeer. In mei 2018 studeerde de eerste lichting studenten van de bachelor Disaster & Relief Management (DRM) af. In samenwerking met de Thorbecke Academie in Leeuwarden werd gestart met de ontwikkeling van een afstudeerrichting DRM voor Bestuurskundestudenten. Het leerhotel My Pond is geïntegreerd in Stenden Zuid­Afrika. Hiermee blijft de Real World Learning omgeving voor hospitality studenten gegarandeerd.

2 Bron: NSE 2018. Hierin werd nog gerapporteerd over de voormalige hogescholen. Een totaalscore voor NHL Stenden was nog niet beschikbaar.

39

Jaarverslag 2018

Bali Bali werd eind 2017 getroffen door een vulkaanuitbarsting en kreeg in augustus 2018 te maken met een aard­beving. Als gevolg hiervan waren aankomende studenten terughoudend om hun aanmelding om te zetten in een daadwerkelijke inschrijving. De instroom van nieuwe studenten was dan ook lager dan verwacht. Aan de andere kant blijft Stenden Bali de grootste Grand Tour bestemming. Het portfolio werd uitgebreid met de minor ‘Mindfulness management’.

5.3 Mobility of Staff and Students

De Grand Tour en de exchange programma’s zijn de basis van internationale uitwisseling van staf en studenten. In 2018 namen 601 studenten deel aan één of meer Grand Tour modulen op de IC’s. Daarnaast volgden 294 studenten één of meer modulen aan één van de partneruniversiteiten in het buitenland. 158 medewerkers werkten kortere of langere tijd op een IC of bij één van de partneruniversiteiten.

Binnen NHL Stenden zijn er ook kortdurende, internationale uitwisselingen, bijvoorbeeld het hogeschool­brede project ‘Dutch Lions, Chinese Dragons’. Door het jaar heen werden er diverse evenementen georganiseerd om studenten en staf kennis te laten maken met de internationale kansen die NHL Stenden biedt. Financieel werden staf en studenten hierbij ondersteund door een beurzenprogramma.

S2, 17–18 S1, 18–19 Totaal

Aantal deelnemers GT 349 252 601

De 601 GT studenten namen deel aan in totaal 987 modulen op de IC’s:

Qatar 20 28 48

Zuid Afrika 193 152 345

Bali 189 153 342

Thailand 155 88 243

China (pilot) 9 9

Totaal 557 430 987

Tabel 5: Grand Tour deelname 2018

Ontwikkeling in Exchange van studenten

Studiejaar Exchange (uitgaand) Exchange (inkomend) Staff mobiliteit

2018-2019 294 226 158

vm NHL vm Stenden vm NHL vm Stenden vm NHL vm Stenden

2017-2018 170 171 182 121 38 69 (2017)

2016-2017 165 219 166 125 32 65 (2016)

2015-2016 157 197 162 131 35 104 (2015)

2014-2015 119 154 88 103 22 82 (2014)

2013-2014 n.a. 136 n.a. 118 n.a. 88 (2013)

2012-2013 n.a. 157 n.a. 140 n.a. 57 (2012)

2011-2012 n.a. 186 n.a. 129 n.a. 38 (2011)

Tabel 6: Ontwikkeling in exchange van studenten (academisch jaar) en docenten (kalenderjaar).

Erasmus+ beurzenprogramma en Erasmus Charter for Higher Education De afzonderlijke Erasmus+ systemen van voorheen Stenden en voorheen NHL werden samengevoegd. We willen blijven voldoen aan de bepalingen geformuleerd in het Erasmus Charter for Higher Education (ECHE). In het kader hiervan werd in het fusietraject een aantal aandachtspunten geformuleerd, het Diploma Supplement en de Course Catalogue.

NH

L Stenden H

ogeschool

40

In 2018 ontvingen 303 studenten een stagebeurs via Erasmus+ voor een stage binnen Europa van minimaal twee maanden. Dit en de overige beschikbare beurzen voor 2018 zijn hieronder weergegeven.

Scholarship Incoming Outgoing

Erasmus+ nvt 303

Holland Scholarship 10 21

Frieslandbank Oranjewoud Fonds (FBOF) 2 4

VSB nvt 2

Tabel 7: Uitgegeven beurzen 2018

5.4 Internationalisation@home

Academies, de dienst Onderwijs en Onderzoek en de verbindingseenheid Internationaal Profiel werkten samen aan de implementatie van internationalisering van formele en informele curricula. Leidraad was hierbij de internationaliseringspiramide zoals uitgewerkt in de fusieplannen, die een opbouw in internationaliseringsactivi­teiten laat zien. De mate van internationalisering van een curriculum en de kwaliteit hiervan wordt gemonitord door het MIE: ‘Measuring Internationalisation of Education’. Het MIE wordt in 2019 hogeschoolbreed uitgerold.

5.5 Multicampus

Het multi­campus concept zoals geïntroduceerd in de fusiedocumenten werd in 2018 uitgewerkt en geoperatio­naliseerd. Er werden 15 uitgangspunten geformuleerd die de multi­campus approach omschrijven en valideren. In 2018 bood NHL Stenden een pilot minor aan samen met partner Dongguan University of Technology (DGUT) in China. De pilot bleek succesvol en besluitvorming met betrekking tot het vervolg op deze minor wordt begin 2019 voorbereid. Daarnaast werd vooronderzoek gedaan naar potentieel nieuwe campuslocaties in Italië en Latijns Amerika.

41

Jaarverslag 2018

NH

L Stenden H

ogeschool

42

Jaarverslag 2018

43

Hoofdstuk 6

Kwaliteitszorg

NH

L Stenden H

ogeschool

44

Het kwaliteitszorgsysteem van NHL Stenden Hogeschool is geënt op drie aandachtsvelden: algemeen, onderwijs en onderzoek.

Kwaliteitszorg algemeen betreft de kwaliteitszorg op instellingsniveau en de wijze waarop zaken op instellings­niveau worden geregeld die bijdragen aan de kwaliteit van onderwijs en onderzoek. Kwaliteitszorg onderwijs betreft instrumenten en structuren om de kwaliteit van het onderwijs te kunnen garanderen. Kwaliteitszorg onderzoek gaat over de afspraken en instrumenten die worden ingezet om de kwaliteit van het onderzoek zeker te stellen, tevens met als doel de kwaliteit van het onderwijs te verhogen.

Kwaliteitszorg algemeen

Onderwijs

VisitatiesMidterm audit

- Instellingsaudit kwaliteitszorg (accreditatie)- Thema audits (audit trails)

ExterneEvaluatie Procesaudit

Onderzoek Afdelingen

6.1 Kwaliteitscultuur

Voor een goede werking van kwaliteitszorgsystemen is een open en transparante (kwaliteits)cultuur een voor­waarde. NHL Stenden vindt het belangrijk dat ten aanzien van onderwijskwaliteit medewerkers open staan om van elkaar te leren, transparant zijn in hun handelen, nieuwsgierig, betrokken en geïnteresseerd zijn in het continu verbeteren van kwaliteit.

6.2 Kwaliteitszorgsysteem

Halverwege de zesjaarlijkse visitatiecyclus wordt gebruik gemaakt van een systeem van interne midterm audits. Deze midterm audits worden uitgevoerd naast de externe kwaliteitsborging door de accreditatieorganisatie NVAO (onderwijs) en door middel van het brancheprotocol Kwaliteitszorg Onderzoek. De jaarlijkse verschijning van Quality Matters van voorheen Stenden werd beëindigd, evenals separate audits op het eindniveau bij voorheen NHL Hogeschool. Audits op het eindniveau werden opgenomen binnen de midterm audits.

De midterm audit heeft zowel een signalerings­ als een ontwikkelfunctie. De betreffende opleiding of onder­zoekseenheid stelt een actieplan op naar aanleiding van de resultaten van de midterm audit. Dit actieplan en de resultaten ervan worden besproken met het college van bestuur. Voor de midterm audit wordt gebruik gemaakt van een pool van interne gecertificeerde auditoren, bestaande uit consultants, docenten, directie en stafmede­werkers. Deze auditoren zijn daarmee ook ambassadeurs van de onderwijs­ en onderzoekskwaliteit.

De hogeschool stelt zich tot doel de hoogst mogelijke kwaliteit in onderwijs, onderzoek en voorzieningen te bieden. Daartoe is een nieuw kwaliteitszorgsysteem in wording. In dit nieuwe kwaliteitszorgsysteem worden de best practices en aandachtspunten van voorheen Stenden en voorheen NHL meegenomen.

45

Jaarverslag 2018

6.3 Audits Onderwijs

› In 2018 werd bij in totaal 31 opleidingen een audit uitgevoerd: › vijf visitaties Toets Nieuwe Opleiding, waarvan twee Associate degree opleidingen en drie master opleidingen.

Deze visitaties kenden een positieve beoordeling; › zes midterm audits, waarvan één Associate degree opleiding, drie bachelor opleidingen en twee master­

opleidingen; › twintig visitaties, waarvan 15 bachelor opleidingen, drie Associate degree opleidingen en twee master oplei­

dingen. Deze visitaties kenden een positieve beoordeling met uitzondering van twee bacheloropleidingen die voor één standaard een hersteltraject zijn ingegaan. De herstelplannen hiervoor zijn vastgesteld en de uitvoe­ring ervan is in gang gezet.

6.4 Audits Onderzoek

Hogescholen werken sinds 2007 op brancheniveau aan de kwaliteitszorg van het praktijkgericht onderzoek. Daartoe is het Brancheprotocol Kwaliteitszorg Onderzoek vastgesteld.

In 2018 is bij vier onderzoekseenheden een audit uitgevoerd, waarvan één midterm audit en een visitatie van drie onderzoekseenheden. Deze visitaties kenden een positieve beoordeling.

6.5 Examencommissies

Een specifieke rol in de borging van onderwijskwaliteit en het eindniveau is weggelegd voor de examencommis­sies. Het college van bestuur stelde ingevolge de Wet op Hoger onderwijs en Wetenschappelijk onderzoek (WHW) examencommissies in conform het voor NHL Stenden nieuw vastgestelde reglement examencommissie. Voor elke opleiding of een groep van opleidingen binnen een academie werd een examencommissie ingesteld en werden de leden ervan benoemd. Een examencommissie kan bestaan uit kamers. Een examencommissie voor een opleiding die tevens op een IC wordt aangeboden kent in alle gevallen twee kamers: een ‘Dutch Chamber’ en een ‘International Chamber’. Deze examencommissie opereert dan onder één voorzitter.

Elke examencommissie kent een onafhankelijke positie in de organisatie. In elke examencommissie is één lid afkomstig van buiten de desbetreffende opleiding of groep van opleidingen. Daarnaast is lidmaatschap van leden van het college van bestuur, academiedirecteuren, teamleiders en personen die anderszins financiële verantwoordelijkheid dragen uitgesloten.

De taken en verantwoordelijkheden van een examencommissie zijn vastgelegd in de WHW. Jaarlijks rapporteert iedere examencommissie aan het college van bestuur over de uitvoering van deze taken en verantwoordelijk heden in het jaarverslag examencommissie. Dit jaarverslag kent een vast format en tijdpad. Er vindt jaarlijks een overleg plaats tussen het college van bestuur en de voorzitters en secretarissen van de examencommissies.

6.6 Onderwijs- en examenregeling

Een onderwijs­ en examenregeling (OER) bevat informatie over de betreffende opleiding, evenals de geldende procedures, rechten en plichten van studenten met betrekking tot het onderwijs en de examens van de oplei­ding. Voor het studiejaar 2018-2019 werden nieuwe formats voor de OER’s van de Associate degree­opleidingen, bacheloropleidingen en masteropleidingen ontwikkeld. De formats voor opleidingen die deelnemen aan het Experiment Leeruitkomsten en de formats voor de opleidingen van NHL Stenden Hogeschool die tevens op de IC’s worden aangeboden maken hier onderdeel van uit. De formats voor de OER’s gaan uit van een vaste basis­tekst teneinde de inhoudelijke en kwalitatieve consistentie te borgen.

De formats voor de OER’s werden, na instemming door de BMR, vastgesteld door het college van bestuur. De formats voor de OER’s werden vervolgens per opleiding gevuld met opleidingsspecifieke informatie. Na uitoefening van medezeggenschap op opleidingsniveau werden de OER’s per opleiding vastgesteld door de academiedirecteur, gevolg door publicatie op de landingspagina van NHL Stenden Hogeschool.

NH

L Stenden H

ogeschool

46

Jaarverslag 2018

47

Hoofdstuk 7

Ondersteuning van onderwijs, onderzoek en valorisatie

NH

L Stenden H

ogeschool

48

De drie profielkenmerken van NHL Stenden - Design Based Education, de drie zwaartepunten en de multicampus approach - worden ondersteund door onder andere de organisatie van HRM en van de fysieke en digitale leer­/werkomgeving. 2018 stond voor alle organisatieonderdelen in het teken van ‘richten’ en ‘inrichten’. Volgend op het samenbrengen van opleidingen in academies werden inrichtingsplannen ontwikkeld, werd de mandatering vastgelegd, werd een nieuw functiehuis ontwikkeld en werd de benoeming van de leiders van de resultaat­verantwoordelijke teams voorbereid. Daarnaast werd uitvoering gegeven aan het beleid ten aanzien van profes­sionalisering en duurzame inzetbaarheid en ten aanzien van de digitale en fysieke hogeschool.

7.1 Professionalisering

Vakbekwaamheid en docentregister De landelijke docentkwaliteitsstandaard heeft als basis de Basiskwalificatie Didactische Bekwaamheid (BDB). Deze bestaat uit verschillende onderdelen. Het doel is dat in 2022 alle docenten BDB­geregistreerd zijn. De bestaande programma’s werden in 2018 ‘DBE­proof’ gemaakt. De focus lag daarbij op de BDB­ en DBE­ leergangen en op Cambridge Engels. 7% van de docenten volgde een gericht traject in het kader van DBE. De focus op DBE training zette de BDB­certificering onder druk.

Training op het gebied van examinering werd aangeboden in de vorm van BKE (Basis Kwalificatie Examinering) en maakte onderdeel uit van de BDB. De SKE (Senior Kwalificatie Examinering) werd vooral aangeboden aan leden van examencommissies. Eind 2018 behaalde 41% van de docenten de BKE kwalificatie en 4% de SKE. De kwalificatie Digitale Vaardigheid werd toegekend aan 10% van de docenten en 35% van de docenten slaagde voor onderdelen van de BDB.

Er werden programma’s ontwikkeld om de implementatie van resultaatverantwoordelijke teams en dienend leiderschap te ondersteunen. Begin 2019 start de gefaseerde uitrol.

Master en PhD NHL Stenden wil het aantal onderwijsgevende medewerkers (OP­formatie) met een masterniveau én het aantal gepromoveerden verhogen. Ultimo 2018 bedroeg het percentage docenten met een masteropleiding bijna 78%. 6% van de OP­formatie was gepromoveerd en 4% was bezig met een promotietraject. Investeringen in deskundigheidsbevorderingDe hbo cao schrijft voor dat minimaal 3% van het jaarinkomen besteed dient te worden aan deskundigheid­bevordering. Over 2018 bedroeg de minimale besteding € 3.121.000 en de uitputting € 3.611.000.

Aard Bedrag

€

Congressen, conferenties, seminars, literatuur 571.000

Collegegelden, trainingskosten, inschrijfkosten 1.610.000

Vervangingskosten voor Masters en PHD 1.430.000

Totaal 3.611.000

Minimum besteding 3% 3.121.000

Overbesteding 490.000

Tabel 8: investeringen in deskundigheidsbevordering 2018

7.2 Duurzame inzetbaarheid

NHL Stenden wil dat haar medewerkers gezond, vitaal en met plezier aan het werk zijn. De cao­regeling ‘duur­zame inzetbaarheid’ werd samengebracht onder het overkoepelende thema ‘How are you’, waarbij aandacht is voor vitaliteit, talentontwikkeling, drijfveren en het werk. Ongeveer 275 medewerkers maakten gebruik van de sportfaciliteiten die via het werk werden aangeboden en er werden ruim 200 ‘beweging ondersteunende’ appa­raten vergoed. Afgelopen jaar organiseerde NHL Stenden mede Loop Leeuwarden en de HBO­fietstocht. Ruim 40 medewerkers namen deel aan de vier mijl van Groningen.

49

Jaarverslag 2018

Verzuim Het voortschrijdend ziekteverzuimpercentage was over het verslagjaar 5,0%. Dit is een stijging ten opzichte van het verzuimpercentage van beide voormalige hogescholen over 2017 (4.0 % en 4,4%) en hoger dan de streef­waarde van 4%. Vooral in de eerste vier maanden van 2018 was het ziekteverzuim hoog, voornamelijk door de griepgolf. Om het vermijdbaar verzuim te laten dalen, werd extra aandacht gegeven aan verzuimbegeleiding op individueel niveau. In de loop van het jaar daalde het voortschrijdend verzuimpercentage. De meldingsfrequentie was met 0,82 lager dan de norm (1,0). Leidinggevenden werden getraind om dreigend verzuim (met name bij psychosociale belasting) eerder te herkennen en daarop de juiste interventie te plegen. Mobiliteit NHL Stenden vindt de mobiliteit van medewerkers belangrijk. Medewerkers worden gestimuleerd om naast de reguliere functie ook tijdelijk andere werkzaamheden uit te voeren, zowel binnen NHL Stenden als daarbui­ten. Het Expertnet stimuleerde deze ontwikkeling. Binnen het Talent Career Centre werden 40 medewerkers geholpen met loopbaanvragen. In 2018 verlieten 118 medewerkers met een vast dienstverband de organisatie. Daarvan namen 51 medewerkers zelf het initiatief tot vertrek; 52 medewerkers gingen met pensioen. Met 11 medewerkers werd een zogenaamde vaststellingsovereenkomst gesloten. Van de medewerkers met een tijdelijk dienstverband verlieten 144 de organisatie. In het verslagjaar kwamen 106 medewerkers vast en 146 medewerkers tijdelijk in dienst.

ArboIn 2018 werden het arbobeleid en reguliere werkprocessen op het terrein van arbeidsomstandigheden geharmo­niseerd. Daarnaast werden acties uitgevoerd op basis van de plannen van aanpak uit de periodieke update van de Risico­Inventarisatie en ­Evaluaties (RI&E’s) op de locaties Emmen, Assen en Meppel. Hierbij werd gebruikt gemaakt van de (digitale) RI&E HBO die begin 2017 beschikbaar kwam. Daarnaast werden in samenwerking met de dienst Fysieke Leer en Werkomgeving (dienst FLWO) diverse werkplekonderzoeken uitgevoerd om klachten van (groepen of individuele) medewerkers te voorkomen, op te lossen of te beperken. Beheersing van uitgaven inzake uitkeringen na ontslag Bij gehele of gedeeltelijke werkloosheid kunnen (gewezen) werknemers onder bepaalde voorwaarden aanspraak maken op een uitkering ingevolge de WW en een bovenwettelijke uitkering ingevolge de BWR HBO3. Ter voor­koming en beperking van werkloosheid heeft de werknemer recht op een persoonsgebonden re­integratietraject indien hij/zij voldoet aan de in de cao­hbo vastgestelde voorwaarden. Voordat wordt overgegaan tot ontslag, worden mogelijke uitgaven in de sfeer van uitkeringen inzichtelijk gemaakt. De inspanningen zijn erop gericht om ontslag met vervolguitkeringen zoveel mogelijk te voorkomen. Dat gebeurt door aanpassing van werk of door het hanteren van begeleidingstrajecten. In sommige gevallen wordt een dienstverband beëindigd via een vaststel­lingsovereenkomst waarin specifieke voorwaarden zijn opgenomen. In 2018 was dit 11 maal het geval.

Om inzicht te krijgen en te houden op het totale personeelsbestand vond de aansturing en besluitvorming op het gebied van mobiliteit van personeel of het inzetten van vervangend personeel plaats vanuit de dienst HRM. De toekomstige ontwikkeling van studentenaantallen en een goed inzicht in natuurlijk verloop van zittend personeel vormden hierbij belangrijke uitgangspunten.

Rechtsbescherming Via intranet hebben medewerkers toegang tot het beleid, regelingen en protocollen rond de behandeling van klachten en (vermeende) misstanden in de organisatie. Daarnaast kent NHL Stenden een integriteitscode en een protocol ‘arbeidsconflicten’. NHL Stenden heeft via het GIMD (specialist op het gebied van bedrijfsmaatschappe­lijk werk) twee vertrouwenspersonen en via de Arbounie één vertrouwenspersoon. Ook zij zijn bereikbaar via de intranetomgeving. De klachtenregeling voor studenten is besproken in paragraaf 3.4. In 2018 hebben 21 studen­ten en 12 medewerkers een beroep gedaan op de vertrouwenspersonen.

Bij vier studenten was een verkeerde studiekeuze of het niet eens zijn met de beoordelingen de reden om contact te zoeken met de vertrouwenspersoon.

In deze vier gevallen is via de mail en/of telefoon afgestemd dat dit geen vertrouwenspersoon casuïstiek is en is de student doorverwezen naar het decanaat c.q. de examencommissie.

3 Bovenwettelijke werkloosheidsregeling HBO

NH

L Stenden H

ogeschool

50

Bij tien studenten was er sprake van beleving van pesten, discriminatie en/of intimidatie. In zeven gevallen waren de studenten door docenten of mentoren verwezen naar de vertrouwenspersoon en driemaal had de student zelf contact gezocht met de vertrouwenspersoon. In de helft van de gevallen heeft de student ervoor gekozen om met een docent of mentor de zaak bespreekbaar te maken met de aangeklaagde en is de casus naar tevre­denheid afgehandeld. In de andere gevallen hebben de studenten na een gesprek met de vertrouwenspersoon voor een andere route gekozen. Er zijn zeven meldingen geweest over seksuele intimidatie. Er is twee maal contact opgenomen door de vertrouwenspersoon met een decaan over een melding vanuit studenten.

Twee medewerkers zochten contact met de vertrouwenspersoon na het ervaren van onheuse bejegening door de leidinggevende. De vertrouwenspersoon heeft een luisterend oor kunnen bieden en handvatten gegeven. In vijf andere situaties ging het om integriteit en verbale intimidatie door collega’s. De vertrouwenspersoon heeft geluisterd en advies kunnen geven. Een andere situatie was niet voor de vertrouwenspersoon, meedenken en advies over doorverwijzing was voldoende. In vier situaties ging het om discriminerende opmerkingen/pesten waarbij de vertrouwenspersoon de medewerker heeft geholpen met de emotionele verwerking en waarbij oplossingen zijn aangedragen. Er zijn bij één medewerker driegesprekken geweest tussen melder, leidinggeven­de en HRM.

Er is in 2018 geen formele klacht ingediend inzake ongewenste omgangsvormen. De inzet van de landelijke klachtencommissie Onderwijs van de Stichting Onderwijsgeschillen was daarmee niet noodzakelijk.

ParticipatiebeleidMet de invoering van de Participatiewet per 1 januari 2015 wil de overheid meer mensen met een arbeidsbeper­king aan het werk krijgen. Vanuit de sector (Vereniging Hogescholen) is bepaald dat NHL Stenden eind decem­ber 2024 60 medewerkers in dienst moet hebben. Deze opdracht vraagt de komende jaren een grote inspanning van de organisatie. De bereidheid binnen de organisatieonderdelen om medewerkers uit deze doelgroep aan passend zinvol werk te helpen en deze medewerkers daarbij goed te begeleiden vormt daarbij de basis. Er werd een HRM­functionaris aangewezen om de doelstellingen te verwezenlijken. Per 31 december 2018 waren bij NHL Stenden 18 medewerkers werkzaam die geregistreerd staan in het zogenaamde doelgroepenregister.

7.3 De digitale leer-/werkomgeving (DLWO)

In 2018 werden de diverse (ICT­)teams van de voormalige Stenden en NHL organisaties samengevoegd. Sinds begin 2018 werd invulling gegeven aan de (digitale) ondersteuning van de organisatie met gezamenlijke dien­sten en services vanuit de nieuwe dienst DLWO. Medio 2018 werd een inrichtingsplan opgeleverd waarin de plannen zijn opgenomen voor de toekomstige inrichting van de DLWO­organisatie.

De plannen om met de start van het studiejaar 2018/2019 al volledig met nieuwe digitale faciliteiten van start te gaan bleken ambitieus in combinatie met de transitie activiteiten en werden daarom getemporiseerd. De Digitale Hogeschool­projecten werden voorzien van een nieuwe fasering en planning, waarbij reeds gedane investeringen werden geborgd.

Met de start van het nieuwe academische jaar op 2 September 2018 werden diverse nieuwe en samengevoegde digitale voorzieningen opgeleverd (waaronder Elektronische Leeromgeving, Studentinformatiesysteem, rooster­systeem, Office 365 samenwerkingsomgeving, CRM systeem, printeromgeving, gekoppelde netwerkomgevin­gen). Na de zomervakantie werden plannen opgeleverd voor de start van het studiejaar 2019/2020.

Vanaf september 2018 werd extra ondersteuning ingezet in de vorm van Digi­coaches. Enerzijds om de organisa­tie te ondersteunen bij de digitale vernieuwingen en veranderingen vanuit de fusie, anderzijds om ondersteuning en nazorg te bieden bij diverse verhuizingen (1.500 werkplekken, verdeeld over negen locaties). Om de introduc­tie van het Individuele Werk Omgeving (IWO)­werkplekconcept te ondersteunen werden aan academies ruim 300 laptops uitgeleverd.

51

Jaarverslag 2018

7.4 Naleving Algemene verordening gegevensbescherming

In 2018 werd de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) van kracht. In vervolg hierop meldde de nieuwe hogeschool een Functionaris Gegevensbescherming aan bij de Autoriteit Persoonsgegevens. Daarnaast stelde de hogeschool een Data Protection Council (DPC) in, een overleg­ en adviesorgaan voor het beleid op het gebied van privacy (bescherming persoonsgegevens) en security (informatiebeveiliging). De DPC werd samen­gesteld uit vertegenwoordigers van alle academies, verbindingseenheden en diensten. De privacywetgeving verlangt van NHL Stenden Hogeschool dat zij een goed overzicht heeft van de persoonsgegevens die ze ver­werkt of laat verwerken. Daarom werden voor de verschillende doelgroepen dataregisters opgesteld. Zo kan de hogeschool controle uitoefenen op de persoonsgegevens die onder haar verantwoordelijkheid worden ver­werkt. En zo kunnen de betrokkenen hun privacyrechten uitoefenen. Deze dataregisters zijn te raadplegen via de voor privacyzaken ingerichte site. In de vierde plaats valt of staat de naleving van de Avg met de bewustwording van de medewerkers. De Professionaliserings Academie organiseerde 16 voorlichtingsbijeenkomsten.

Ten slotte had NHL Stenden Hogeschool in 2018 een werkende procedure meldplicht datalekken. Er werden ruim 20 meldingen in behandeling genomen, waarvan er vijf aan de Autoriteit Persoonsgegevens werden gemeld. Die leidden niet tot een vervolgactie door de Autoriteit Persoonsgegevens, wel tot verbeteringen in interne processen.

7.5 Fysieke leer- en werkomgeving

De transitie naar de nieuwe hogeschool leidde tot wijzigingen in huisvesting en faciliteiten.

HuisvestingNaast de verhuizingen in Leeuwarden van de ondersteunende diensten in februari en de verhuizingen van de academies in augustus, vonden op alle locaties kleinere en grotere verbouwingen plaats. Op Rengerslaan 10 in Leeuwarden werd in november het nieuwe werk­ en ontmoetingsgebied voor de academies Social Studies en Gezondheidszorg in gebruik genomen. In Meppel werd de gymzaal verbouwd tot Design Factory om de beschik­bare faciliteiten aan te laten sluiten bij de grotere groep studenten en DBE. In Assen werd plaats gemaakt voor ECNO, kwam er een kleine IWO­werkomgeving en werd de kantine aangepakt. Op alle locaties werden ateliers gerealiseerd voor de opleidingen die per september aan de slag gingen met DBE.

In Groningen werd de locatie aan het Zernikepark verkocht en werd een nieuwe, tijdelijke locatie gehuurd aan de Eemsgolaan. Dit vooruitlopend op de wens om één locatie in Groningen te realiseren.

Locatieplan LeeuwardenDe meerjareninvesteringsbegroting en het locatieplan Leeuwarden (Rengerslaan 8) dateren uit 2015. Deze plannen zijn erop gericht een optimale leer­/werkomgeving voor studenten en medewerkers te realiseren met daarin voldoende ruimte en faciliteiten om samen te werken of in stilte te studeren en te werken. In het voorjaar werd de gerenoveerde molen De Eendragt in gebruik genomen, een landmark aan het Kennisplein. Inmiddels wordt deze locatie intensief door studenten en staf gebruikt. Halverwege het jaar werd de nieuwe entree aan het Kennisplein in gebruik genomen samen met de nieuwe ruimtes voor I­Study en de decanen. In september verhuisde de academie Leisure & Tourism naar het nieuwe werk­ en ontmoetingsgebied.

Renovatie Maritiem Instituut Willem BarentszIn de zomer werd gestart met de verbouwing van het Maritiem Instituut Willem Barentsz (MIWB) op Terschelling. De opleidingen van het MIWB in West­Terschelling staan al jaren op de eerste plaats in de Nederlandse Keuze­gids Hoger Beroepsonderwijs. Ook internationaal staat het instituut hoog aangeschreven. Het MIWB wil op dat niveau blijven presteren. Daarom werd in 2018 een start gemaakt met de renovatie van de schoolgebouwen. De renovatie zorgt voor faciliteiten in een werk­ en leeromgeving die klaar is voor de toekomst.

FaciliteitenAls gevolg van de fusie ontvingen alle studenten een nieuwe studentenkaart, de NHL Stenden MyCard. De koffievoorzieningen werden opgewaardeerd. Alle gebouwen werden van nieuwe NHL Stenden logo’s voor­zien en de bewegwijzering buiten werd aangepast.

Duurzame leer- en werkomgevingIn 2018 bouwde de hogeschool verder aan de inbedding van duurzaamheid in haar bedrijfsvoering en de bewustwording rond dit thema en werd gestart met de ontwikkeling van nieuw duurzaamheidsbeleid.

NH

L Stenden H

ogeschool

52

BedrijfsvoeringEr werd gestart met een mobiliteitsplan waarin aandacht is voor duurzame vormen van vervoer en NHL Stenden deed mee aan de SustainaBul, de jaarlijkse door Studenten voor Morgen georganiseerde duurzaamheidsranglijst voor Nederlandse Hoger Onderwijsinstellingen. Het invullen van de SustainaBul was een studentenproject.In de verduurzaming van het vastgoed werden ook stappen gezet: in navolging op de Leeuwarder locaties werd gestart met de voorbereidingen van het plaatsen van zonnepanelen op locatie Emmen en er vond een groot­scheepse vervanging van oude TL­armaturen door LED­verlichting plaats.

BewustwordingBewustwording is een belangrijk thema binnen het streven naar een duurzame hogeschool. Daarom werd een doorstart gemaakt met het enthousiaste Greenteam. Als participant in Fossylfrij Fryslân nam NHL Stenden in juli deel aan de Elfwegentocht: diverse studenten droegen met projecten bij aan dit project. Zo werden duurzame auto’s ontworpen en plannen bedacht om fossielvrij reizen te bevorderen. Ook deed de hogeschool mee aan de Rabobank Circular Economy Challenge met als doel verspilling tegen te gaan en afvalstromen te verminderen.

7.6 Aanbesteding

In het kader van de Aanbestedingswet werden in 2018 acht aanbestedingstrajecten afgerond. Daarnaast werden 37 aanbestedingstrajecten gestart, die in de loop van 2019 worden afgerond. Om tijdig aanbestedingstrajecten te kunnen starten en de contracten te beheren werden de contractregisters van voorheen NHL en voorheen Stenden samengevoegd in één contractregister. Tevens werd een aanzet gedaan voor een nieuw inkoopbeleid. De fusie, de inrichting van nieuwe organisatie­eenheden en enige vertraging in de besluitvorming als gevolg daarvan maakten dat in een aantal gevallen de aanbestedingsdeadline niet gehaald kon worden. Daarnaast werd door het samengaan van beide hogescholen voor een aantal leveranciers de aanbestedingsdrempel eerder bereikt. De betreffende dossiers zijn geïnventariseerd en gedocumenteerd.

Om het aanbestedingsproces te verbeteren werden de volgende maatregelen getroffen: de organisatie nog bewuster maken van de Europese aanbestedingswetgeving en ­procedures, de signalerende rol van de dienst FC&P aan de voorkant van projecten vergroten, de capaciteit van de Procurement afdeling tijdelijk uitbreiden, de voorgenomen implementatie van een dynamisch inkoopsysteem in 2019 en nog frequenter een spend­analyse uitvoeren. Daarnaast werd besloten om het proces extern te laten valideren.

53

Jaarverslag 2018

NH

L Stenden H

ogeschool

54

Jaarverslag 2018

55

Hoofdstuk 8

Het bestuur van de hogeschool

NH

L Stenden H

ogeschool

56

8.1 De organisatie van het “goede gesprek”

In hoofdstuk 1 zijn onze missie, visie en ambities beschreven. De ambities worden verwezenlijkt door een eigen­tijds organisatie­ en besturingsmodel. Dat model kenmerkt zich door een grote betrokkenheid van alle mede­werkers en studenten, de keuze voor een platte organisatie en het laag in de organisatie leggen van verantwoor­delijkheden. Het resultaatverantwoordelijke team en een goede organisatie van dialoog, afstemming en overleg zijn de hoofdkenmerken van het besturings­ en organisatiemodel. De hogeschool is van álle medewerkers, georganiseerd in teams: dát is de kern van de organisatiefilosofie van NHL Stenden. In het transitiejaar 2018 werd de basis gelegd voor het organisatie­ en besturingsmodel.

Resultaatverantwoordelijke teamsIn 2018 werd de ontwikkeling in gang gezet om de resultaatverantwoordelijke teams (op het niveau van oplei­dings­ of organisatieonderdeel) in het hart van de organisatie te plaatsen. Zo wordt goed zichtbaar dat de resultaatverantwoordelijke teams aan zet zijn om goed onderwijs te verzorgen, goed onderzoek uit te voeren en de werkvelden goed te bedienen. De verschillende organisatieonderdelen zoals de academies, diensten, verbindingseenheden, expertnet en bestuur staan in dienst van het werk van de resultaatverantwoordelijke teams. De realisatie van resultaatverantwoordelijke teams vindt plaats in 2019.

Dialoog, afstemming en overlegIn 2018 vonden 4, 8 en 12 maands rapportagesprekken (‘R­gesprekken’) plaats. Daaraan namen deel: de directeur van het desbetreffende organisatieonderdeel aangevuld met de teamleider(s) namens de desbetreffende resultaatverantwoordelijke team(s), de directeur van de dienst F&C en het college van bestuur ondersteund door het hoofd van de bestuursstaf. In deze gesprekken werd de voortgang ten opzichte van het jaarplan besproken aan de hand van onder andere onderwijskwaliteit, invoering DBE, onderzoek en valorisatie, internationalisering, financiën en personele zaken. Het jaarplan en de begroting werden eveneens in deze samenstelling besproken.Het borgen van de informatie en communicatie gebeurde langs de lijn van het management. Leren van elkaar en het uitwisselen van “good practices” waren hierin belangrijk. Dit hielp een goede kwaliteitscultuur te ontwikke­len en te onderhouden.Daartoe vonden hogeschoolniveau de volgende horizontale overleggen plaats: › overleg onderwijs; › overleg onderzoek; › overleg ondersteuning; › overleg internationalisering; › overleg profilering & externe relaties.

De frequentie van deze overleggen was maandelijks.

HogeschoolberaadEens per twee maanden vond een hogeschoolberaad plaats. Aan dit beraad namen alle 26 directeuren, het hoofd bestuursstaf, de secretaris college van bestuur en het college van bestuur deel. Dit beraad was gericht op het bespreken van strategische zaken en had een beleidsadviserend karakter. Twee keer werd dit beraad in de vorm van een tweedaagse gehouden. Thema’s die daar aan de orde kwamen, waren het strategisch instellings­plan, dienend leiderschap en het internationaliseringsbeleid.

College van bestuurHet college van bestuur is verantwoordelijk voor het besturen van de hogeschool en de realisatie van de doelstellin­gen van de hogeschool, de strategie, de financiering, het beleid en de daaruit voortvloeiende resultaat ontwikkeling. Het college legt hierover periodiek verantwoording af aan de raad van toezicht met behulp van geconsolideerde R­rapportages. Het college is in ieder geval belast met en direct verantwoordelijk voor het vaststellen, monitoren en evalueren van de strategie van de hogeschool, het instellingsplan, het beleid van de hogeschool, het kwaliteitszorg­systeem, het interne risicobeheersings­ en controlesysteem, het internationaliseringsbeleid en het integriteitsbeleid. Daarnaast is het college direct belast met onder meer het beheer van alle middelen van de hogeschool, de vaststel­ling van jaarplan, jaarrekening, het studentenstatuut en het format voor de onderwijs­ en examenregelingen (oer’s), het inrichten van de medezeggenschap, het afleggen van horizontale en verticale verantwoording, het inrichten van een klachtenregeling voor studenten en het verlenen van behaalde graden.

Het college van bestuur vergaderde als regel wekelijks waarbij geregeld academiedirecteuren, directeuren van diensten en verbindingseenheden of specialisten aanwezig waren om agendapunten toe te lichten. Via koffie­momenten, pop­up cafés en ‘roadshows’ zoekt het CvB op laagdrempelige wijze het contact met studenten en staf. Vanaf september 2018 werd het college van bestuur bijgestaan door een studentadviseur: een student die

57

Jaarverslag 2018

twee dagen in de week meeloopt met het college van bestuur en het van advies voorziet. Zij is benoemd na een sollicitatieprocedure en is voor twee dagen in dienst van de hogeschool.

Raad van toezichtDe raad van toezicht houdt toezicht op het beleid van het college van bestuur en op de algemene gang van zaken binnen de hogeschool. De raad van toezicht staat het college van bestuur gevraagd en ongevraagd met raad terzijde. Naast deze rollen van toezichthouder op en klankbord voor het college van bestuur, vervult de raad van toezicht de rol van werkgever van de leden van het bestuur. Bij de uitoefening van hun taak richten de leden van de raad van toezicht zich naar het belang van de stichting en de daaraan verbonden hogeschool.

Besluitvorming Besluitvorming vindt plaats in de vergadering van het college van bestuur, waarbij bij voorstellen de adviezen van verschillende diensten en organen in de hogeschool wordt gevraagd. De overige overleggen zijn opiniërend, beleidsinitiërend en adviserend van aard.

BelangenverstrengelingEr hebben zich in 2018 geen vormen van belangenverstrengeling tussen de hogeschool en de leden van het college van bestuur voorgedaan.

8.2 Bezoldiging

De bezoldiging van de leden van de raad van toezicht en de leden van het college van bestuur is overeenkomstig de geldende normering van de overheid (Wet Normering Topinkomens). De bezoldiging over 2018 is opgenomen in de jaarrekening van de Stichting NHL Stenden Hogeschool 2018 vanaf pagina 191. De bestuurders maakten in 2018 onderstaande kosten voor onder andere reis, verblijf en representatie. De opstelling en verantwoording van deze kosten is in lijn met de ‘Regeling declaraties en bestuurskosten CvB leden Bekostigde Nederlandse Hoge­scholen’ die op 20 juni 2018 door de Vereniging Hogescholen aan de Minister OCW is aangeboden.

Ten opzichte van voorgaande jaren zijn naast de declaraties en creditcardbetalingen nu ook de direct door de hogeschool betaalde facturen meegenomen in de cijferopstelling. Voor zover deze kosten betrekking hadden op beheer, bestuur en kwaliteitsborging van private activiteiten op de IC’s, zijn de kosten doorbelast aan het private domein. In 2018 is van het totaal (zie tabel 9) een bedrag van € 17.752 doorbelast.

K.W. van der Hoek J. van Iersel E. Schaper CvB Gezamenlijk Totaal

€ € € € €

1 Representatie 36 50 ­ ­ 86

2 Reiskosten binnenland 694 8.241 6.334 ­ 15.269

3 Reiskosten buitenland 33.989 9.773 18.510 ­ 62.273

4 Overige kosten 1.297 1.871 1.379 ­ 4.547

Totaal 36.017 19.935 26.223 - 82.175

Tabel 9: Kosten college van bestuur voor reis, verblijf en representatie 2018

8.3 Horizontale verantwoording

De hogeschool streeft er naar om studenten, medewerkers en de omgeving optimaal te betrekken bij de organisatie en inhoud van het onderwijs. Dat gebeurt in evaluaties, studentenraden en studentenpanels, mede­zeggenschapsorganen, raden van advies en werkveldadviescommissies en adviesfuncties bij directeuren en college van bestuur. Hieronder wordt beschreven hoe de hogeschool de horizontale samenwerking en verant­woording vorm gaf.

Overleg met collega­hogescholen werd onder meer gevoerd binnen de Vereniging Hogescholen. Het be­stuur van de Vereniging Hogescholen stelt bestuurscommissies in. Deze bereiden het beleid over verschillende aandachtsgebieden voor. De voorzitter van het college van bestuur is lid van de bestuurscommissie Arbeidsvoor­waarden. De collegeleden Van Iersel en Van der Hoek zijn lid van de bestuurscommissie Bekostiging respectieve­lijk de stuurgroep Lerarenopleiding en de bestuurscommissie internationalisering.

NH

L Stenden H

ogeschool

58

Overleg en samenwerking met kennisinstellingen en overheden in Groningen en Friesland kreeg vorm in het Hoger-Onderwijsakkoord Fryslân (HOAF). In dit akkoord hebben partijen de samenwerking om in Leeuwarden meer masteropleidingen en promotie­onderzoeksprojecten te realiseren, bekrachtigd. Het doel is om de Friese economie en kennisinfrastructuur te versterken wat moet leiden tot meer kennis, een versterkte regionale innovatiekracht met meer bedrijvigheid en meer werkgelegenheid. Het Hoger­Onderwijsakkoord borgt de aanwezigheid van de Rijksuniversiteit Groningen in Leeuwarden. Op de Campus Fryslân van de Rijksuniversiteit Groningen biedt NHL Stenden in samenwerking met de RUG de masteropleiding Tourism Geography and Planning en de masteropleiding Multilingualism aan.

Met de toeleverende scholen wordt overlegd in het kader van verschillende aansluitingsnetwerken zoals VO­HO Fryslân, de toeleverende scholen in Drenthe, via jaarlijkse decanendagen, via inhoudelijke samenwerking (met de ROC’s als het gaat om Associate degrees; met de Drentse technasia als het gaat om het faciliteren van onder­zoekend en ontwerpend onderwijs) en via werkbezoeken van het college van bestuur. Het toelatingsbeleid is een punt van overleg met toeleverende scholen en met collega­hogescholen in het Noorden.

De dialoog met het personeel wordt gevoerd via de formele weg van (deel)medezeggenschapsraden, de hogeschoolmedezeggenschapsraad, maar ook via de informele weg van de regelmatige informatiebijeenkom­sten die het college van bestuur op de diverse locaties organiseert en waar ruimte is voor directe dialoog en discussie. De jaarlijkse ‘Kennis Maken Dag’ voor alle medewerkers vond plaats in januari.

Het contact met de aspirant studenten wordt onderhouden via de sociale media waarbij veelvuldig de huidige studenten als contactpersoon fungeren. Startende studenten worden in de studiestartweek via allerlei kanalen geïnformeerd. Het formele overleg met de studentenpopulaties loopt via de aan de medezeggenschap gekop­pelde studentenraden en studentenpanels en via de opleidingscommissies. Dit overleg vindt niet alleen binnen de opleidingen plaats, maar ook op overstijgend niveau met het college van bestuur. De informele dialoog wordt gevoerd in het overleg met de studentenverenigingen, maar steeds vaker ook via sociale media. Deze dialoog wordt sterk bevorderd door de opzet van de gebouwen en de onderwijskundige keuzes (leerbedrijven, ateliers en kleine groepen in DBE). Het contact met de alumni wordt gecoördineerd door de opleidingen en verliep in 2018 vooral via opleidingsgebonden groepen op sociale media.

De dialoog met het werkveld krijgt structureel vorm door de raden van advies/ werkveldadviescommissies. Iedere opleiding heeft zijn eigen raad van advies/werkveldadviescommissie, die regelmatig bijeenkomt en waarvan de adviezen zwaar wegen. Het college van bestuur heeft jaarlijks een overleg met alle voorzitters van de raden van advies/ werkveldadviescommissies van de opleidingen. Dit overleg fungeert als een raad van advies/ werkveldadviescommissie op instellingsniveau. Daarnaast hebben twee CvB­leden zitting in de Program Board Dutch Techzone (vh Vierkant voor Werk). In Emmen is de dialoog met de werkgevers fysiek georganiseerd rond het Ondernemersplein, waar de Gemeente, de Kamer van Koophandel en het MKB elkaar ontmoeten in de zogenaamde Kenniscampus.

Het college van bestuur overlegde regelmatig met de provincies (bijvoorbeeld in het kader van de uitvoering van de plannen in het Sectorplan Noord, in het kader het gezondheidstoerisme of de duurzame vezelchemie in Drenthe) en met alle gemeenten waarin de hogeschool vertegenwoordigd is.

Alumni, studenten en werknemers geven via respectievelijk de HBO­Monitor, de NSE en het medewerkers­tevredenheidsonderzoek hun feedback op de kwaliteit van de opleidingen.

De dialoog over het toegepaste onderzoek en de kenniscirculatie wordt gevoerd met de voorzitters van de raden van advies/werkveldadviescommissie.

Alle opleidingen binnen NHL Stenden Hogeschool zijn lid van een eigen Landelijk Overleg waarin de dialoog met collega-opleidingen in Nederland plaatsvindt. Onderwerpen van gesprek binnen de LO’s zijn onder andere: het landelijk beroepsopleidingsprofiel, het niveau en de borging van de eindkwalificaties, uniforme toelatingseisen en uitwisseling van examencommissieleden in het kader van uitvoering van de notitie ‘Vreemde ogen dwingen’.

59

Jaarverslag 2018

8.4 Profilering en zwaartepunten

Als hogeschool willen we verankerd zijn in de regio’s waar onze campussen zitten. Daarom is in 2018 door E&E advies onderzoek uitgevoerd naar de netwerken waarin NHL Stenden is vertegenwoordigd. De fusie èn de keuze voor drie inhoudelijke zwaartepunten vroegen om een heroriëntatie op de netwerken. Binnen de zwaartepunten werd door de hogeschool in verschillende projecten samengewerkt met het bedrijfsleven, de overheid en andere opleidingsinstituten. Onderstaande paragrafen geven voorbeelden hiervan.

Zwaartepunt Vital RegionsIn april 2018 vond de eerste in reeks van ontmoetingen in het kader van de NHL Stenden inspiratiemiddagen plaats. In deze ontmoetingen delen we kennis vanuit verschillende perspectieven over het behouden en verster­ken van de vitaliteit van regio’s. Tijdens deze middag werd de uitgave ‘Vital regions. Samenbundelen van praktijkgericht onderzoek’ gepresenteerd. In het boek vertellen lectoren en onderzoekers samen met hun relaties uit de praktijk op toegankelijke wijze over de impact van hun onderzoek. Een tweede inspiratiemiddag behandelde het thema ‘De sociale staat van (Noord) Nederland’. Hieraan werd meegewerkt door prof. dr. Kim Putters, directeur Centraal Bureau voor de Statistiek, het Fries Sociaal Planbureau en de NHL Stenden Academies Gezondheidzorg en Social Studies.

Zwaartepunt Smart Sustainable IndustriesHet Topfonds Oranjewoud heeft aan het Innovatie Cluster Drachten drie topfondsbeurzen toegekend ten behoeve van een opdracht aan het Michigan Institute of Technology in Boston. Het Topfonds richt zich op het verhogen van ambities bij Friese studenten in nauwe samenwerking met het Friese bedrijfsleven. Er zijn beurzen toegekend aan twee studenten van NHL Stenden en één student van de Rijksuniversiteit Groningen. Inmiddels is vanuit het zwaartepunt het initiatief genomen om het fonds te verbreden naar de sectoren watertechnologie en maritiem.

In de provincie is de eerste fase van het projectplan ‘Maritieme Campus Sneek’ afgerond. Hierin wordt samen­gewerkt met de gemeente Sûdwest Fryslân, MBO’s en het bedrijfsleven. Het accent van de samenwerking ligt op jachtbouw.

Zwaartepunt Service EconomyHet Toerisme Collectief Friesland (TCF) is een triple helix samenwerking van NHL Stenden met het Friesland College, de Toerisme Alliantie Friesland, het Innovatiepact Friesland, de provincie Friesland, gemeente Leeuwar­den, gemeente Sûdwest Fryslân en ondernemers in de gastvrijheidssector. Hierin wordt op een innovatieve manier samengewerkt aan vraagstukken uit de gastvrijheidssector. Het TCF ging in 2018 van start. In de provincie Drenthe bestaat een gelijksoortige triple helix samenwerking spelers in de gastvrijheidssector: Leisure Valley. Met het Martini Ziekenhuis in Groningen werd gekeken naar de verbinding tussen zorg en hospitality in de vorm van een op te richten ‘Verzorgd Wonen’ complex.

8.5 Medezeggenschap

Op 13 juni 2017 werd de tijdelijke bijzondere medezeggenschapraad (BMR) geïnstalleerd. De BMR telde 20 leden, gevormd door een gelijke vertegenwoordiging (zowel studenten als medewerkers) van Stenden Hogeschool en NHL Hogeschool. Op basis van een convenant werd een deel van de medezeggenschapsrechten (voor zover het de nieuwe hogeschool betrof) door de centrale medezeggenschapsraad van Stenden Hogeschool en de medezeggenschapsraad van NHL Hogeschool overgedragen aan de BMR. Daarnaast bleven de centrale mede­zeggenschapsraad en de medezeggenschapsraad hun formele rol houden tot het moment van de fusie van de instellingen Stenden Hogeschool en NHL Hogeschool op 1 september 2018. In afwachting van de uitslag van de verkiezing van nieuwe leden voor de medezeggenschapsraden van NHL Stenden Hogeschool behield de BMR zijn rol als centraal medezeggenschapsorgaan tot dinsdag 20 november 2018. Op die dag is de hogeschool­medezeggenschapsraad (HMR) begonnen met zijn werkzaamheden.

NH

L Stenden H

ogeschool

60

Bijzondere medezeggenschapsraad NHL Stenden HogeschoolDe BMR kende in 2018 een tweewekelijks vergaderschema en kwam twintig maal bijeen. Onderstaande stukken bood het college van bestuur aan bij de BMR ter bespreking, informatie of besluitvorming: › Geconsolideerd jaarplan en begroting › Tussentijdse rapportage projectgroep medezeggenschap › Instemmingsverzoek opheffen interne rookruimte › Samenstelling ARBO­commissie › Voorstel vrije dagen › Academische kalender en lesurentabel 2018-2019 › Handleiding voor het schrijven van een inrichtingsplan › Plan van aanpak strategisch instellingsplan › Concept reglementen medezeggenschapstructuur › Formats voor de onderwijs­ en examenregelingen 2018-2019 › Studentstatuten 2018-2019 › Profielschets studentadviseur CvB › Format Course document DBE › Klokkenluidersregeling › Toetsingskader inrichtingsplannen › Reglement van orde College van beroep voor de examens › Finaal Vlekkenplan huisvesting › Klachtenregeling studenten › Gedragsregels studenten › Beleid ongewenst gedrag › Studentenstatuut instellingsspecifiek deel › Functiehuis › TER Master IC › Profileringsfonds › Kadernota 2019 › Kwaliteitsafspraken › Inrichtingsplannen

Naast deze stukken besprak de BMR ook diverse andere onderwerpen. Voorbeelden hiervan zijn het rapport Studievoorschotten hoger onderwijs van de Algemene Rekenkamer, de cao en het sectorakkoord. De adviezen en instemmingsbesluiten zijn terug te vinden in de notulen van de BMR, die op intranet werden gepubliceerd. De BMR was georganiseerd in vier commissies en twee werkgroepen.

Verder ontving de BMR van de raad van toezicht het verzoek om een nieuw lid van de raad van toezicht, zijnde een jonge alumnus, voor te dragen. De BMR ontving daartoe een profielschets van de leden van de raad van toezicht.

De beide medezeggenschapsraden van voormalig NHL en voormalig Stenden functioneerden tot 1 september 2018. Hieronder hun verantwoording over 2018.

Medezeggenschapsraad NHL HogeschoolHet jaar 2018 was een overgangsjaar naar de nieuwe fusiehogeschool en een nieuwe medezeggenschaps­structuur. De medezeggenschapsraad van NHL Hogeschool functioneerde tot 1 september 2018. Het was een half jaar van afbouwen van lopende activiteiten. Het aantal overlegvergaderingen van de medezeggenschaps­raad bleef beperkt tot vier. Alle onderwerpen die de nieuwe hogeschool betroffen werden door het college van bestuur i.o. besproken met de BMR. De medezeggenschapsraad diende de BMR daarbij op de belangrijke thema’s van advies.

De voorbereiding van de institutionele fusie met Stenden Hogeschool per 1 september 2018 was een vast onderwerp van gesprek in de medezeggenschapsraad. De medezeggenschapsraad wees daarbij op het belang van een goede communicatie naar medewerkers en studenten en transparantie van het proces. De mede­zeggenschapsraad informeerde naar de haalbaarheid van de plannen en vroeg om aandacht voor de cultuur­verschillen. De medezeggenschapsraad stemde in met een notitie over de gevolgen van de fusie voor de medezeggenschapsstructuur.

61

Jaarverslag 2018

De medezeggenschapsraad nam vertrouwelijk kennis van het instellingsspecifieke rapport van de Algemene Rekenkamer over de voorinvesteringen die in kwaliteit worden gedaan, vooruitlopend op de opbrengsten van het leenstelsel. Verder nam de medezeggenschapsraad kennis van het bestuursverslag 2017 van de NHL en de jaarverslagen van de vertrouwenspersoon, de bedrijfsmaatschappelijk werker en de bedrijfsarts.

De medezeggenschapsraad voerde regelmatig overleg met de centrale medezeggenschapsraad van Stenden Hogeschool. De medezeggenschapsraad bestond uit 18 leden: negen personeelsleden en negen studentleden. Er was sprake van twee vacatures in de raad. De raad en zijn dagelijks bestuur werden ambtelijk ondersteund vanuit het bureau medezeggenschapsondersteuning (BMO). De vergaderstukken werden intern gepubliceerd.

Centrale medezeggenschapsraad Stenden hogeschoolHet jaar 2018 kan voor de centrale medezeggenschapsraad van Stenden Hogeschool beschouwd worden als het jaar van afbouwen van activiteiten. Meer en meer werden onderwerpen, die de nieuwe hogeschool betroffen, besproken door de BMR. Daarbij leverde de centrale medezeggenschapsraad op cruciale onderwerpen ge­vraagd en ongevraagd advies aan de BMR.

De centrale medezeggenschapsraad verleende instemming aan het voorgenomen besluit tot vaststelling van de notitie Integrale Werkplekontwikkeling, nadat deze was aangevuld met de voorwaarden dat: › er bij de invoering van het concept sprake zou zijn van een gefaseerde aanpak, zodat ervaringen van een

gerealiseerde fase gebruikt kunnen worden bij de volgende fase; › per academie in overleg maatwerk wordt geleverd, waarin rekening wordt gehouden met de wensen met

betrekking tot onder meer afsluiten van werkplekken, lockers en vaste plaatsen.

De centrale medezeggenschapsraad bracht een positief advies uit over de T­3 rapportage van het jaar 2017. Naast de centrale medezeggenschapsraad functioneerden op decentraal niveau de medezeggenschapsraden van de academies en diensten. De vergaderingen van het dagelijks bestuur van de centrale medezeggenschapsraad en de voorzitters van de deelmedezeggenschapsraden waren in een vijfwekelijkse cyclus opgenomen. Dat is de plek waar ook in de eerste helft van 2018 informatie over en weer werd uitgewisseld. Er is overleg gevoerd met medezeggenschaps­raden van de andere noordelijke hogescholen. Daarnaast vond op regelmatige basis overleg plaats met de medezeggenschapsraad van de NHL en met de vakbonden.

De centrale medezeggenschapsraad bestond uit tien personeelsleden en uit tien studentleden. De personeels­posities waren in 2018 allemaal bezet. Het grootste deel van 2018 was ook de studentengeleding voltallig. De centrale medezeggenschapsraad en het dagelijks bestuur werden ondersteund door het ambtelijk secretariaat. Een vaste notulist verzorgde de notulen van de formele vergaderingen.

De vergaderdata, vergaderstukken en notulen werden gepubliceerd op ELO onder medezeggenschap@stenden. De vergaderingen van de raad waren openbaar voor alle studenten en personeelsleden. In 2018 werd van die mogelijkheid geen gebruik gemaakt.

NH

L Stenden H

ogeschool

62

Jaarverslag 2018

63

Hoofdstuk 9

Financieel jaarverslag

NH

L Stenden H

ogeschool

64

9.1 Financiële ontwikkelingen

InleidingPer 1 januari 2018 zijn Stichting NHL en Stichting Stenden Hogeschool gefuseerd tot Stichting NHL Stenden Hogeschool waarbij Stichting Stenden Hogeschool de juridisch verdwijnende rechtspersoon was.De verkorte financiële overzichten in dit hoofdstuk zijn ontleend aan de gecontroleerde jaarrekening van Stichting NHL Stenden Hogeschool per 31 december 2018. De jaarrekening is opgesteld conform de richtlijnen van de Regeling jaarverslaggeving onderwijs, de richtlijn 660 van de Raad voor de Jaarverslaggeving en over­eenkomstig de verslaggevingsvoorschriften en bepalingen zoals weergegeven in Titel 9 van boek 2 van het Burgerlijk Wetboek.

De verkorte financiële overzichten bevatten niet alle toelichtingen die zijn vereist op basis van de hierboven genoemde richtlijnen en verslaggevingsvoorschriften. Voor een uitgebreide uiteenzetting van de grondslagen en de volledige toelichtingen verwijzen wij naar de geconsolideerde jaarrekening 2018 van Stichting NHL Stenden Hogeschool die in hoofdstuk 10 is opgenomen.

KengetallenOmzet en rentabiliteitDe rentabiliteit geeft het rendement aan dat de hogeschool in het boekjaar heeft behaald (in procenten).

2018 2017

Rentabiliteit eigen vermogen(Resultaat na belastingen/eigen vermogen) x 100

2,52 ­7,49

Het kengetal rentabiliteit heeft in de context van een onderwijsinstelling een andere connotatie dan in het bedrijfsleven. OCW heeft uitgelegd, dat niet de mate van winstgevendheid wordt bedoeld, aangezien een onderwijsinstelling geen winstoogmerk heeft. De rentabiliteit geeft binnen het onderwijsveld het resultaat weer van het budgetbeheer van een instelling: de mate waarin inkomsten en uitgaven met elkaar in evenwicht zijn (uitgedrukt in procenten van de totale baten). In 2017 was door bewust meer middelen in te zetten dan we hadden ontvangen voor extra investeringen in onze onderwijskwaliteit, de rentabiliteit licht negatief. Dit was een bewuste en verantwoorde keuze: onze vermogenspositie liet het toe en hiermee gaven wij invulling aan de inspanningsverplichting die het hoger onderwijs heeft om extra te investeren in de onderwijskwaliteit. In 2018 was de rentabiliteit licht positief.

LiquiditeitDe liquiditeit geeft de mate aan waarin de hogeschool in staat is op korte termijn aan haar verplichtingen te voldoen. De liquiditeitspositie geeft de toestand op 31 december weer. Er is dus sprake van een momentopname.

2018 2017

Current ratioVlottende activa/kortlopende schulden x 100

83,68 44,07

Quick ratio(Vlottende activa - voorraden)/kortlopende schulden x 100

83,38 43,73

De hogere current en quick ratio’s ten opzichte van 2017 werden met name veroorzaakt door de hoger liquide middelen per balansdatum. In 2018 startte het proces om de investeringen te financieren met lang vreemd vermogen wat heeft geleid tot een aanvraag van een lening begin 2018. Naar verwachting zullen beide ratio’s in 2019 afnemen richting de signaleringswaarde van 50 die door de commissie­Don is gesteld. Naast de hiervoor genoemde middelen beschikte NHL Stenden ultimo 2018 over een kredietruimte van circa € 11,7 mln. bij het ministerie van Financiën.

SolvabiliteitDe solvabiliteit geeft de mate aan waarin de hogeschool in staat is op langere termijn aan haar verplichtingen (rente en aflossing) te voldoen. De solvabiliteitspositie geeft de toestand op 31 december weer. Er is dus sprake van een momentopname.

65

Jaarverslag 2018

2018 2017

Solvabiliteit 1Eigen vermogen/balanstotaal x 100

30,08 34,49

Solvabiliteit 2Eigen vermogen + voorzieningen/balanstotaal x 100

35,53 39,39

Vanwege het toegenomen balanstotaal als gevolg van het aantrekken van lang vreemd vermogen ad € 25 mln. daalde de solvabiliteit. De commissie­Don heeft in haar rapport een ondergrens voor de solvabiliteit 1 van 20% gedefinieerd. Gegeven het risicoprofiel hanteert de hogeschool voor solvabiliteit 1 een ondergrens van 30% (eveneens de signaleringswaarde van de inspectie). Aan beide normen werd voldaan.

9.2 Financieel resultaat

Ontwikkeling financieel resultaat

GECONSOLIDEERDE STAAT VAN BATEN EN LASTEN OVER 2018 (x € 1.000)

2018 Begroting 2018 2017

€ € €

Baten

3.1. Rijksbijdragen 147.305 138.804 140.705

3.2. Subsidiebaten 5.690 5.151 4.833

3.3. College­, cursus­, les­ en examengelden 50.304 47.550 51.040

3.4. Baten in opdracht van derden 7.209 10.283 8.066

3.5. Overige baten 9.970 6.926 9.420

Totaal baten 220.478 208.714 214.064

Lasten

4.1. Personeelslasten 160.164 154.796 157.543

4.2. Afschrijvingen 11.837 12.136 11.646

4.3. Huisvestingslasten 12.163 11.660 11.224

4.4. Overige lasten 33.205 31.252 36.162

Totaal lasten 217.369 209.844 216.575

Saldo baten en lasten 3.109 -1.130 -2.511

6. Financiële baten en lasten ­1.737 ­1.870 ­1.800

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening 1.372 -3.000 -4.311

7. Belastingen 133 ­ ­43

Resultaat 1.505 -3.000 -4.354

Toelichting ontwikkeling financieel resultaatOpmerking vooraf: de verwerkingswijze van onze buitenlandse deelnemingen (> 50% belang) wijkt in de begro­ting af van die in de jaarrekening, de afwijkende wijze van verwerking heeft geen invloed op het resultaat. In de begroting wordt het resultaat van deze deelnemingen op de regel “overige baten” verantwoord als “resultaat deelneming”, zijnde € 0,4 mln. voor het jaar 2018. In de jaarrekening worden de deelnemingen (proportioneel) meegeconsolideerd en worden baten en lasten aldus op de afzonderlijke regels gepresenteerd. Het effect op deze afzonderlijke baten­ en lastenregels in de jaarrekening bedraagt in totaal € 4,0 mln. Voor de baten is dit onderverdeeld in collegegelden zijnde € 3,2 mln. en € 0,8 mln. overige baten. Voorts is het effect op de perso­neelslasten € 2,0 mln. en overige lasten € 2,0 mln.

NH

L Stenden H

ogeschool

66

Toelichting batenDe rijksbijdrage was € 8,5 mln. hoger dan begroot. Hiervan werd € 2,2 mln. veroorzaakt door de compensatie halvering collegegelden, € 1,6 mln. door de aanpassing referentieraming en € 2,7 mln. door de loonbijstelling. Daarnaast werd de hogere rijksbijdrage veroorzaakt door prijsbijstelling, subsidie vraagfinanciering, extra middelen onderzoek, en subsidie voor studieverlof HBO.

De baten uit collegegelden waren € 2,3 hoger dan begroot. Enerzijds werd dit veroorzaakt door het meeconsoli­deren van de buitenlandse vestigingen (effect € 3,9 mln.). Anderzijds bleven de collegegelden € 1,6 mln. achter bij de begroting. Dit werd met name veroorzaakt door de halvering van het wettelijk collegegeld in het eerste jaar (niet in de begroting opgenomen), waarmee we in de laatste vier maanden van 2018 te maken hadden. Deze derving van inkomsten werd voor een deel gecompenseerd door de hogere studentenaantallen. De halvering collegegelden werd vergoed onder de aanvullende rijksbijdrage ad € 2,2 mln.

Binnen de baten in opdracht van derden en de overige baten zien we een onderlinge verschuiving. Per saldo zijn de posten gezamenlijk € 0,5 mln. hoger dan begroot, waarvan enerzijds € 0,8 mln. wordt verklaard door de wijze van verwerken van de buitenlandse deelnemingen zoals hierboven toegelicht. Anderzijds zijn er € 0,3 mln. lagere baten samenhangend met een lager activiteitenniveau.

Toelichting lastenOm in de begroting en bij de maandelijkse financiële rapportages een arbeidsintensieve consolidatie en elimina­tie van de buitenlandse deelnemingen te voorkomen, wordt in de begroting alleen het resultaat - het saldo van de baten en lasten meegenomen. In de realisatie per jaareinde zijn de buitenlandse deelnemingen inclusief hun personeelslasten van € 3,6 mln. meegeconsolideerd. € 1,2 mln. werd veroorzaakt door het prijseffect van de cao verhoging en € 2,8 mln. werd veroorzaakt door de dotatie voorziening werktijdvermindering senioren. Daarnaast waren er minder fte’s dan begroot, minder opleidingskosten en een dotatie van overige personele voorzienin­gen. Per saldo waren de personeelskosten daarmee € 5,4 mln. boven begroting. De 2,5% loonsverhoging en de ABP verhoging werden gecompenseerd in de rijksbijdrage.

De afschrijvingslasten waren € 0,3 mln. lager doordat de voor 2018 geplande investeringen voor Maritiem Instituut Willem Barentsz vertraagd van start gingen.

De huisvestingslasten waren € 0,5 hoger dan begroot onder andere vanwege verhuizingen en investeringen benodigde tijdelijke huisvesting. De overige lasten zijn € 2,0 mln. hoger dan begroot. Dit heeft grotendeels betrekking op de buitenlandse deelnemingen.

Het saldo van financiële baten en lasten was conform begroting.

67

Jaarverslag 2018

9.3 Financiële positie

9.3.1 Balans per 31 december 2018

Geconsolideerde balans per 31 december 2018 (x € 1.000)

ACTIVA 2018 2017

e e

Vaste activa

Materiële vaste activa

Bedrijfsgebouwen en ­terreinen 113.365 114.643

Inventaris en apparatuur 25.747 29.576

In uitvoering en vooruitbetalingen 8.802 3.063

Egalisatierekening ­6.054 ­6.003

141.860 141.279

Financiële vaste activa

Langlopende vorderingen op groepsmaatschappijen en verbonden partijen 137 151

Overige langlopende vorderingen 21 27

158 178

Vlottende activa

Voorraden 206 211

Vorderingen

Debiteuren 3.237 3.374

Kortlopende vorderingen op groepsmaatschappijen 393 398

Overige kortlopende vorderingen en overlopende activa 6.041 5.435

9.671 9.207

Liquide middelen 46.477 17.778

TOTAAL ACTIVA 198.372 168.653

PASSIVA

Eigen vermogen 59.672 58.166

Voorzieningen

Belastingvoorziening 196 366

Personele voorzieningen 10.620 7.908

10.816 8.274

Langlopende schulden

Schulden aan kredietinstellingen 60.541 40.505

60.541 40.505

Kortlopende schulden

Aflossingsverplichtingen langlopende schulden 4.964 4.443

Crediteuren 11.046 8.318

Belastingen en premies sociale verzekeringen 7.179 7.850

Schulden terzake van pensioenen 1.818 1.771

Overige schulden en overlopende passiva 42.336 39.326

67.343 61.708

TOTAAL PASSIVA 198.372 168.653

NH

L Stenden H

ogeschool

68

Toelichting ontwikkeling balansHet balanstotaal nam ten opzichte van 2017 toe. Hieronder volgt een puntsgewijze opsomming van de ontwikke­lingen die invloed hebben gehad op deze ontwikkelingen: › De materiële vaste activa zijn licht in waarde toegenomen als gevolg van de investeringen in het locatieplan en

de afschrijvingen; › De afname van de financiële vaste activa wordt veroorzaakt door het negatieve aandeel in het resultaat van

Coöperatie Maritieme Academie Holland U.A. en door de aflossing van de overige langlopende vorderingen. › De vlottende activa zijn in totaal € 0,8 mln. toegenomen. Dit wordt met name veroorzaakt door de hogere

vooruitbetaalde kosten en overige vorderingen op balansdatum. › De liquide middelen zijn per balansdatum toegenomen met € 28,7 mln. In het kasstroomoverzicht wordt de

toename toegelicht. › Het eigen vermogen is toegenomen als gevolg van de toevoeging resultaat uit commerciële activiteiten

Wyswert Beheer B.V. Daarnaast is het eigen vermogen toegenomen door de toevoeging van het resultaat 2018.

› De toename van de voorzieningen wordt met name veroorzaakt door de dotatie aan de voorziening werktijd­vermindering senioren ad € 2,8 mln.

› De langlopende schulden zijn toegenomen met € 19,8 mln. Dit wordt veroorzaakt door de nieuwe lening ad € 25 mln., met verrekening van de aflossingen op de bestaande hypothecaire leningen.

› De kortlopende schulden zijn toegenomen met € 5,8 mln. wat met name wordt veroorzaakt door de hogere post crediteuren op balansdatum ad € 2,5 mln. Dit houdt verband met de wijze waarop de jaarafsluiting gepland was, waardoor facturen die betrekking hadden op 2018 vaker via de crediteurenadministratie werden geboekt. Daarnaast was er een hogere post overlopende posten projecten ad € 2,2 mln.

9.3.2 Treasury en kasstroomoverzichtTreasury NHL Stenden Hogeschool conformeert zich aan de ‘regeling beleggen, lenen en derivaten OCW 2016’. Deze regeling is met ingang van 1 juli 2016 van kracht geworden en vervangt de regeling beleggen en belenen voor onderwijs en onderzoek 2010. Een belangrijke onderdeel van deze regeling is de voorwaarde dat er een herzien treasurystatuut moet worden opgesteld. Op basis hiervan paste zowel NHL als Stenden begin 2017 haar bestaan­de treasurystatuut aan, dat door de raad van toezicht was goedgekeurd. NHL Stenden heeft een strategie van niet­speculeren, waarbij wordt uitgegaan van schatkistbankieren en het beleggen en belenen van middelen hoofdzakelijk bij het ministerie van Financiën. Ook voor het valutabeleid kiest NHL Stenden voor prudent en eenvoudig beleid (geen complexe instrumenten), gericht op minimalisatie van de (koers)risico’s. NHL Stenden hogeschool had geen beleggingen.

69

Jaarverslag 2018

Kasstroomoverzicht

Geconsolideerde kasstroomoverzicht 2018 (x € 1.000)

e e

Kasstroom uit operationele activiteiten:

Saldo voor baten en lasten 3.109 ­2.510

Aanpassingen voor afschrijvingen 11.837 11.645

Mutatie voorzieningen 2.541 923

Mutatie voorraden 6 9

Mutatie vorderingen ­600 2.640

Mutatie kortlopende schulden 4.823 ­826

Kasstroom uit bedrijfsoperaties 21.716 11.881

Rentelasten ­1.737 ­1.800

Vennootschapsbelasting 133 ­43

Overige resultaten uit deelnemingen 14 ­

Kasstroom uit operationele activiteiten 20.126 10.038

Kasstroom uit investeringsactiviteiten:

Investeringen in materiële vaste activa ­13.735 ­14.776

Desinvesteringen in materiële vaste activa 1.657 ­

Kasstroom uit investeringsactiviteiten -12.078 -14.776

Kasstroom uit financieringsactiviteiten:

Mutaties vorderingen en schulden groepsmaatschappijen 5 186

Afname overige vorderingen 5 5

Mutatie algemene reserve ­ 236

Opgenomen schulden aan kredietinstellingen 25.000 ­

Aflossingen schulden aan kredietinstellingen ­4.443 ­4.131

Kasstroom uit financieringsactiviteiten: 20.567 -3.704

Koers­ en omrekenverschillen op geldmiddelen 85 -241

Mutatie liquide middelen 28.700 -8.683

De kasstroom van NHL Stenden bedroeg in 2018 € 28,7 mln. vanwege met name de geplande investeringen, de opgenomen langlopende schulden en de aflossingen op langlopende schulden.

9.4 Vooruitblik Jaarplan 2019: Grenzen verleggen

Het geconsolideerde jaarplan 2019 is het eerste jaarplan voor een volledig kalenderjaar van de hogeschool. Een hogeschool die nog volop in ontwikkeling is.

Aansluitend bij het strategisch instellingsplan stellen we ons tot doel de hoogst mogelijke kwaliteit in ons onder­wijs, onderzoek en onze voorzieningen te bieden voor onze studenten, voor de beroepspraktijk en de maatschap­pelijke omgeving. Op basis van maatschappelijke vraagstukken sluiten we direct en structureel aan bij de vraag naar onderwijs en onderzoek uit de regio’s van onze vestigingen. We stellen ons tot doel om met ons onderwijs en onderzoek niet alleen in te spelen op die vraag, maar ook waar mogelijk de trend zetten voor en in elk geval een directe impact te hebben op de ontwikkeling van de regio’s waarin we actief zijn. Kwaliteit is daarbij een door intrinsieke motivatie gedreven wens én een opdracht aan onszelf. Dit op basis van de volgende kernwaarden:

NH

L Stenden H

ogeschool

70

VerbindendWe zijn een toegankelijke hogeschool met een breed aanbod. Door te werken in communities zorgen we voor de gewenste kleinschaligheid. We bieden onderwijs dat uitdaagt, zonder dat een student daarin de weg kwijtraakt. We kennen onze studenten, stimuleren en versterken hen. Bouwend op en in verbinding met elkaar. Onze vestigingen staan hierbij als gelijkwaardige partners nauw met elkaar in verbinding. Vanuit onze internatio­nale aanwezigheid zijn we hierbij mede geïnspireerd geraakt door Ubuntu, een ethische/humanistische filosofie uit Afrika, die wel vertaald wordt als ‘ik ben omdat wij zijn’.

OndernemendWe werken vanuit een duidelijke focus op wat de praktijk van ons vraagt en zijn daarin proactief. We stimuleren onze studenten ook tot een ondernemende houding. We stimuleren studenten om hun eigen talenten te ontdekken en te ontplooien en hierin zelf de regie te nemen. Hierdoor zijn ze in staat vanuit een krachtige eigen positie grenzen te verleggen.

VindingrijkWe werken, vanuit praktijkgericht onderzoek en onderwijs, met de nieuwste methoden en technieken aan inventieve oplossingen voor vraagstukken uit de praktijk en leiden onze studenten zo op tot professionals die vindingrijk zijn. Professionals die leiderschap tonen, nieuwsgierig en onderzoekend zijn.

Om ordening aan te brengen in de veelsoortige vraagstukken bij de verdere inrichting en vormgeving van de hogeschool worden in de lijn van het fusiedocument, het strategisch instellingsplan en de kwaliteitsafspraken verschillende veranderopgaven onderscheiden. Veranderopgaven die verschillen in type verandering, in tijdpad en in intensiteit. We kennen in het licht van de fase van ontwikkeling waarin onze hogeschool zich nu bevindt drie belangrijke veranderopgaven.

IntegratieIn 2018 zijn tal van processen die in het kader van de nieuwe hogeschool dienen te worden geïntegreerd, in kaart gebracht en in gang gezet. Op belangrijke onderdelen werd die integratie afgewikkeld. Deze lijn zetten we in 2019 voort in die zin dat: › processen en bijbehorende systemen verder worden geharmoniseerd en geïntegreerd; › we over verder geharmoniseerde regelgeving beschikken; › we organisatieonderdelen fysiek verder bijeenbrengen (verhuizingen), de gebouwen verder aanpassen en de

ICT­systemen verder integreren.De verdere harmonisering en integratie hebben in 2019 de hoogste prioriteit.

(Cultuur)transformatieDe cultuurtransformatie krijgt in 2019 verder vorm. Deze transformatie krijgt vorm door het gedrag dat we met elkaar tonen, door de wijze waarop we met elkaar omgaan en aanspreken en de wijze waarop we met elkaar invulling geven aan de drie waarden verbindend, ondernemend en vindingrijk. Dat vraagt iets van ons allen: het durven loslaten van ontwikkelde communicatiestijlen, processen en gedrag en het open staan voor nieuwe stijlen, processen en gedrag. In dat kader gaan we in 2019 een cultuurprogramma uitvoeren.

InnovatieDe innovatie wordt in 2019 doorgezet: we zetten sterk in op verdere invoering van het nieuwe onderwijsconcept en op de daarvoor vereiste integratie en samenhang van de dienstverlening aan die opleidingen, in de uitwer­king van de drie zwaartepunten en in de verdere ontwikkeling van de multicampushogeschool. In samenhang hiermee en in aanvulling hierop hebben we drie meer specifieke elementen waaraan we in 2019 specifiek aandacht besteden. Het betreft de volgende (in de Kadernota 2019) opgenomen punten: › de versterking van het onderwijs­ en onderzoeksaanbod (AD, bachelors, flexibel onderwijs, opscholing naar

masters in hun varianten en naar lectoraten en Centers of Expertise: het portfolio); › de doorontwikkeling van de resultaatverantwoordelijke teams en het dienend leiderschap; › de doorontwikkeling van de digitale leer­ en werkomgeving.

Design Based EducationOnze ambitie is om innovatieve, kritische professionals op te leiden die over de grenzen van de eigen discipline heen samenwerken en oplossingen vinden voor vraagstukken uit de beroepspraktijk.

71

Jaarverslag 2018

Om onze ambitie te bereiken werken we voor de hogeschool verder aan een aantrekkelijk en duidelijk onderwijs­concept: Design Based Education. Het is een concept dat past bij onze wens om de regio’s waarin wij werken met nieuwe ideeën en onderzoek vooruit te helpen. Het is ook een concept waarmee we ons porfolio kunnen doorontwikkelen. Bovendien is het een concept dat een centrale rol speelt in de met de medezeggenschap gemaakte kwaliteitsafspraken.

ZwaartepuntenWe concentreren ons op drie inhoudelijke zwaartepunten: Vital Regions, Smart Sustainable Industries en Service Economy. Deze zwaartepunten passen zowel bij de maatschappelijke vraagstukken binnen de regio’s waarin onze vestigingen zijn gesitueerd, als bij de reeds opgebouwde expertise. We richten ons op: de leefbaarheid en toekomst van regio’s vanuit economisch, sociaal en educatief perspectief (Vital Regions), de ontwikkeling van slimme en duurzame technologieën, materialen en productie (Smart Sustainable Industries) en de snelle ontwik­kelingen en daarmee gepaard gaande maatschappelijke vraagstukken in het domein van vrijetijdsbesteding, toerisme en gastvrijheid (Service Economy).

Geïnternationaliseerde multi-campushogeschoolWe vormen een geïnternationaliseerde multicampushogeschool waarmee we ons regionaal verankeren, zowel in Nederland, als ook in onze buitenlandse regio’s, gefaciliteerd door fysieke en digitale mogelijkheden om te leren en samen te werken. We zijn ‘regionaal relevant en internationaal interessant’.

We bieden onze studenten en medewerkers een internationale en interculturele context. Dit stelt hen in staat zich voor te bereiden op een in toenemende mate internationaal verweven wereld. Om dit te bewerkstelligen vormt onze multicampus een ‘blended’ omgeving: een omgeving met zowel fysieke als virtuele (digitale) mogelijkheden om te leren en om samen te werken. Een fysieke en digitale omgeving die modern en flexibel is ingericht. Daarbij werken we integraal: de (buitenlandse) vestigingen worden meer en intensiever betrokken bij beleidsontwikkeling en informatie­uitwisselingen.

We richten ons op het beantwoorden van de regionale vraag op alle vestigingen, in alle landen. De vestigingen kunnen hierbij een beroep doen op de expertise, kennis, portfolio en ondersteuning van alle andere vestigingen. Omgekeerd hebben de regionale ontwikkelingen direct en indirect impact op ons onderwijs en onderzoek op alle vestigingen.

Naar aanleiding van (anonieme) signalen startte de Inspectie van het Onderwijs in het voorjaar van 2018 een onderzoek naar de toelating en de toetsing van studenten op de vestiging in Qatar.

In december 2018 vonden hiertoe gesprekken plaats tussen de inspectie en medewerkers en studenten van de campus in Qatar en in Nederland. Daarnaast werden studentendossiers van studenten van de vestiging in Qatar onderzocht.

Vooruitlopend op het definitieve rapport dat naar verwachting eind juni 2019 wordt verstrekt aan de Minister van OCW, heeft NHL Stenden mede op verzoek van de Inspectie en in de figuur ‘compliance assistance’ additioneel extern onderzoek gelast . Daarmee heeft het CvB in overleg met de betrokken academie directeuren, examen­commissies en met de medezeggenschap een proces in gang gezet, waarbij het beleid ten aanzien van de samenwerking met en de kwaliteitsborging van onderwijs op de IC’s wordt herijkt en waar nodig bijgesteld.

Ontwikkeling van onze organisatie en medewerkersDe kwaliteit van ons onderwijs, onderzoek en onze voorzieningen staat of valt met de kwaliteit van onze mede­werkers en de wijze waarop zij met elkaar samenwerken; de organisatie. Deze invalshoek is bepalend geweest voor het besturingsmodel. Het besturingsmodel gaat uit van gerecht­vaardigd vertrouwen en eigenaarschap. Dit betekent dat iedere medewerker binnen NHL Stenden een professio­nal is, die zijn/haar taken op doeltreffende en doelmatige wijze uitvoert.

Voorzieningen en dienstverleningDe vernieuwingen en ambities ten aanzien van bijvoorbeeld het onderwijsconcept en de ontwikkeling van de zwaartepunten, zullen gefaciliteerd en (digitaal) ondersteund worden. De multi­campushogeschool is daarbij een ‘blended’ omgeving: een omgeving die het mogelijk maakt om, ook zonder te hoeven reizen, elkaar te ontmoe­ten, samen te werken en samen te leren, zowel fysiek als digitaal. Het is een omgeving waar studenten en medewerkers zich thuis voelen.

NH

L Stenden H

ogeschool

72

De begroting 2019 van de reguliere activiteiten van NHL Stenden sluit op nul. Omdat we willen blijven innoveren in ons aanbod van opleidingen en omdat onze vermogens­ en liquiditeitspositie het toelaat, kiezen we ervoor om in 2019 € 1,9 mln. naast de investeringen in DBE te investeren in nieuwe opleidingen en andere innovatieve activiteiten.

Samengevat (x € 1.000):

Reguliere begroting NHL Stenden 2019 € 0 mln.

Dekking uit privaat vermogen Stenden Hotel € ­/­ 0,4 mln.

Innovatie opleidingen aanbod € ­/­ 1,9 mln.

Resultaat begroting 2019 NHL Stenden € ­/­ 2,3 mln.

Karakteristieken begroting 2019 › Het begrote aantal studenten, de belangrijkste driver voor de begroting, bedraagt voor het begrotingsjaar

2019 ongeveer 23.500 (totaal eerste en tweede inschrijvingen op peildatum 1 oktober 2018). De aantallen zijn doorgerekend, waarbij een percentage restitutie van 8,5% is aangehouden.

› Conform de afspraken in het Sectorakkoord hbo rond de wijze waarop vanaf 2019 invulling wordt gegeven aan de kwaliteitsafspraken, is aangenomen dat de hiermee gemoeide studievoorschotmiddelen naar rato toegevoegd worden aan de studentgebonden financiering en de onderwijsopslagpercentages (op dezelfde wijze als in het ‘tussenjaar’ 2018). Hiermee zijn de middelen studievoorschot (net als in 2018) ook in 2019 door OCW opgenomen in de lumpsum. Voor NHL Stenden gaat het om een bedrag van circa € 5,4 mln. Dit betreft voor 2019 een percen­tage van 3,9% van de som van (geraamde) studentgebonden financiering en onderwijsopslag percentages. Voor 2019 leidt dit overigens niet tot extra rijksbijdrage, zie hiervoor de toelichting op de rijksbijdrage.

› In onze doelstelling spelen de op landelijk niveau gemaakte kwaliteitsafspraken een belangrijke rol. De daarin genoemde zes thema’s (onderwijsintensiteit, begeleiding studenten, studiesucces, onderwijsdifferentiatie, onderwijsfaciliteiten, docentkwaliteit) zijn verwerkt in op hogeschoolniveau met de BMR gemaakte hoge­schoolspecifieke afspraken op hoofdlijnen.

› Binnen de reguliere begroting zetten we € 8,5 mln. in voor de ontwikkeling van de nieuwe hogeschool. Daarbij richten we ons op de volgende in de hoofdlijnen met de BMR afgesproken kernelementen:

- de invoering van Design Based Education; - de ontwikkeling van de digitale leer­ en werkomgeving c.q. de digitale hogeschool; - de ontwikkeling van de fysieke leer­ en werkomgeving; - de ontwikkeling van resultaatverantwoordelijke teams; - de ontwikkeling van nieuwe onderwijsvormen en ­programma’s; - het bevorderen van het studieklimaat en het studentenwelzijn. › Daarnaast zetten we eenmalig € 1,9 mln. voor innovatie van het opleidingenaanbod. › De begroting 2019 gaat uit van een investeringsbegroting van ongeveer € 20,9 mln. Hiervan investeren we

circa € 16,7 mln. in onze fysieke leer­/werkomgeving, waaronder de investeringen op Terschelling en het locatieplan Leeuwarden en de reguliere (vervangings)investeringen in gebouw, inventaris en meubilair. De resterende € 4,2 mln. investeren we in onze digitale leer­en werkomgeving, waaronder een additionele simulator voor het Maritiem Simulator Trainingscentrum (MSTC).

› In de begroting is geen rekening gehouden met loon­ en prijsstijgingen in 2019 (zoals april 2019 + 2,4% en de eenmalige € 400,­ in juni 2019). De aanname is dat de loon­ en prijsstijgingen worden gecompenseerd in de rijksbijdrage.

9.5 Continuïteitsparagraaf

9.5.1 Gegevensset A1Kengetallen

Kengetallen MJB 2019–2023 Jaarrekening 2018

Begroting 2019

Prognose 2020

Prognose 2021

Prognose 2022

Prognose 2023

Aantal studenten per 1 oktober 23.563 23.470 22.860 22.288 21.731 21.296

Personele bezetting per 31 december

Bestuur / management (fte) 29 29 29 29 29 29

Personeel primair proces (fte) 1.011 985 982 979 975 972

Ondersteunend personeel (fte) 673 679 657 650 634 622

Totale personele bezetting (fte) 1.713 1.693 1.668 1.658 1.638 1.623

73

Jaarverslag 2018

AlgemeenIn de hiervoor genoemde tabel zijn de geconsolideerde getallen opgenomen. Dit betekent dat ook de personele bezetting van de commerciële entiteiten (exclusief de IC’s) zijn meegenomen, alsmede het ingehuurde perso­neel. De weergegeven cijfers zijn ontleend aan de meerjarenbegroting en betreffen gemiddelden over het desbetreffende jaar, zodat aansluiting wordt gehouden met de financiële vertaling zoals die hierna is opgeno­men. Onder de noemer management/directie is meegenomen het college van bestuur, het management van de opleidingen en de ondersteunende afdelingen en het management van de commerciële entiteiten.

StudentaantallenHet aantal studenten zal over de periode 2020-2023 met ongeveer 1.500 dalen (plusminus 2,5% per jaar). De demografische factoren op basis van CBS cijfers liggen hier aan ten grondslag evenals de verwachte verbetering van het rendement (minder langstudeerders). We verwachten dat de dalende instroom vanwege demografische krimp van circa 2,5% per jaar in de planperiode, afvlakkend naar 1,9% in 2023, voor een deel wordt gecompenseerd door een toenemende instroom (circa 5% per jaar) van buitenlandse studenten.

Personele bezettingDe personele bezetting beweegt mee met de ontwikkeling van het aantal studenten. Dit kan vanwege onze flexibele schil en het natuurlijke verloop blijkens de formatiebestanden. Wegens verwachte efficiency voordelen zal de verhouding tussen OP en OOP verbeteren van 1,44 (59%) naar 1,49 (60%) ten gunste van het onderwijzend personeel.

9.5.2 Meerjaren resultatenrekening A2

Geconsolideerde NHL Stenden winst- en verliesrekening (x € 1.000)

Jaarrekening 2018

Begroting 2019

Prognose 2020

Prognose 2021

Prognose 2022

Prognose 2023

Rijksbijdrage 147.305 145.200 144.935 144.861 143.557 142.900

Collegegelden 50.304 43.850 42.710 41.642 40.601 39.789

Baten in opdracht van derden 7.209 2.974 3.065 3.023 3.064 3.048

Overige baten 15.660 14.782 15.235 15.027 15.230 15.152

Intercompany baten ­ 5.112 5.112 5.112 5.112 5.112

Baten 220.478 211.918 211.057 209.665 207.564 206.001

Personele lasten ­160.164 ­152.828 ­150.536 ­149.664 ­147.863 ­146.500

Afschrijvingslasten ­11.837 ­11.812 ­11.600 ­11.200 ­11.000 ­10.800

Instellingslasten ­33.205 ­31.587 ­31.365 ­31.365 ­31.365 ­31.365

Huisvestingslasten ­12.163 ­11.544 ­11.544 ­11.544 ­11.544 ­11.644

Intercompany lasten ­ ­5.112 ­5.112 ­5.112 ­5.112 ­5.112

Lasten -217.369 -212.883 -210.157 -208.885 -206.884 -205.421

Saldo baten en lasten 3.109 -965 900 780 680 580

Financiele lasten ­1.737 ­1.743 ­1.400 ­1.280 ­1.180 ­1.080

Resultaat buitenlandse deelne­mingen

­ 450 500 500 500 500

Resultaat uit gewone bedrijfs-uitoefening voor belastingen

1.372 -2.258 - - - -

­

Belastingen 133

Resultaat na belastingen 1.505 -2.258 0 0 0 0

NH

L Stenden H

ogeschool

74

Toelichting op de meerjaren resultatenrekeningDe afgelopen jaren hebben we invulling gegeven aan de inspanningsverplichting die het hoger onderwijs had om extra investeringen te plegen in de onderwijskwaliteit. Dit heeft over die jaren geleid tot een begroting s­tekort. Het betrof investeringen in de kwaliteit van het onderwijs en onderzoek alsmede in het vormgeven van de nieuwe hogeschool. Een bewuste en verantwoorde keuze: onze vermogenspositie liet het toe.

We streven er naar om vanaf 2020 weer te werken met een 0­begroting. Het meerjarenperspectief is dan ook opgesteld vanuit dit streven. Vanwege de verwachte realisatie van de fusie­synergievoordelen in de planperiode creëren we (vrije) beleidsruimte. Deze beschikbare financiële ruimte zal worden ingezet voor activiteiten die bijdragen aan het verder ontwikkelen van de nieuwe toekomstbestendige hogeschool.

In het meerjarenperspectief is geen rekening gehouden met loon­ en prijsstijgingen. De veronderstelling (geen garantie) is dat mogelijke loon­ en prijsstijgingen worden gecompenseerd in de rijksbijdrage.

RijksbijdrageOndanks het feit dat de meerjarenprognose onderwijsbekostiging hbo (macrokader) een lichte stijging laat zien over de jaren 2020 t/m 2023 is de verwachting dat NHL Stenden er vanwege een dalend marktaandeel (t.o.v. het geheel) niet alleen in relatieve maar ook in absolute bedragen de komende jaren op achteruit zal gaan. De demo­grafische factoren die krimp veroorzaakt hebben in zowel het primair als het voortgezet onderwijs verwachten we de komende jaren ook in het hbo in onze regio. Daarnaast verwachten we een verbetering van het rende­ment (minder langstudeerders) en is de prognose dat het studentenaantal sneller zal dalen dan de daling op macroniveau (referentieraming OCW).

De begrote rijksbijdrage voor de periode 2020 tot en met 2023 is gebaseerd op de meest actuele inzichten. Meer concreet betekent dat in het meerjarenperspectief is uitgegaan van de volgende uitgangspunten: › Onder voorbehoud van aannames van OCW over de wijze waarop de studievoorschotmiddelen zullen worden

toegevoegd aan het onderwijsdeel van de Rijksbijdrage is terug te leiden welk deel hiervan de studievoor­schotmiddelen in de achtereenvolgende jaren betreffen. In 2019 is het percentage 3,9% als som van (geraam­de) studentgebonden financiering en onderwijsopslag percentages, de komende jaren lopen deze percenta­ges op. In 2020 wordt op dit moment ingeschat dat het percentage 4,5% zal zijn.

› Van de middelen die vrijkomen door het studievoorschot wordt 90% gekoppeld aan kwaliteitsafspraken. De opzet is vergelijkbaar met de prestatieafspraken, de uitwerking moet nog plaatsvinden. In het meerjaren­perspectief is verondersteld dat de toedeling in lijn ligt met het huidige aandeel van de nieuwe hogeschool in de rijksbijdrage. Voorts is geen rekening gehouden met een eventuele toekomstige korting. De resterende 10% van de middelen studievoorschot is voor stimulering landelijke prioriteiten. Ook hiervoor is in het meer­jarenperspectief verondersteld dat de toedeling in lijn ligt met het huidige aandeel van de nieuwe hogeschool in de rijksbijdrage.

› In het regeerakkoord is onder de titel ‘doelmatiger onderwijs’ een taakstelling voor het hoger onderwijs opgenomen. Deze is verwerkt in het meerjarenperspectief eveneens overeenkomstig het huidige aandeel van de nieuwe hogeschool in de rijksbijdrage.

› Het ministerie heeft aangegeven op welke wijze de compensatie voor de maatregel halvering collegegeld eerstejaars HO verwerkt zal worden in de bekostiging: voor het generieke deel (halvering collegegeld eerste­jaars studenten) wordt het budget toegevoegd aan de studentgebonden financiering. Voor een specifiek deel, zowel de halvering van het (hoger dan wettelijke deel) van het collegegeld van eerstejaars aan opleidingen met het kenmerk ‘kleinschalig en intensief’ als voor tweedejaars studenten aan lerarenopleidingen (vanaf studiejaar 2019-2020), zal de compensatie worden toegevoegd aan de onderwijsopslag in bedragen. Het ligt in de lijn der verwachting dat ook de komende jaren de halvering van de collegegelden gecompenseerd gaat worden via de rijksbijdrage en daarmee budgettair neutraal zal uitpakken.

› Conform de afspraken in het Sectorakkoord hbo worden de zogenoemde 2%­middelen (profilering en zwaarte­puntvorming) uit de prestatieafspraken vanaf 2019 toegevoegd aan de onderwijsbekostiging naar rato van de studentgebonden financiering en de onderwijsopslag percentages. Daarmee vervalt de separate financiering uit deze middelen van de Centers of Expertise (CoE’s), zoals opgenomen was in de prestatieafspraken t/m 2016 en vervolgens verlengd voor de jaren 2017 en 2018. Aangenomen is dat van het totale budget (€ 46,9 mln.) naar rato ongeveer € 5 mln. toegevoegd wordt aan de onderwijsopslag percentages en het restant aan de studentgebonden financiering. In de meerjarenprognoses is dit voor NHL Stenden doorgere­kend tegen het verwachte marktaandeel, voor 2019 is het ongeveer € 2,3 mln.

75

Jaarverslag 2018

CollegegeldenIn onderstaand overzicht is de verwachte ontwikkeling van het aantal studenten weergegeven:

Kengetallen MJB 2019–2023 Jaarrekening 2018

Begroting 2019

Prognose 2020

Prognose 2021

Prognose 2022

Prognose 2023

Aantal studenten per 1 oktober 23.563 23.470 22.860 22.288 21.731 21.296

Uit dit overzicht blijkt dat het aantal studenten over de periode 2020-2023 met ongeveer 1.500 studenten daalt (plusminus 2,5% per jaar). De demografische factoren liggen hier aan ten grondslag evenals de verwachte verbetering van het rendement (minder langstudeerders). We verwachten dat de demografische krimp voor een deel wordt gecompenseerd door een toenemende instroom van buitenlandse studenten.

De dalende ontwikkeling heeft, tezamen met de halvering van het collegegeldtarief voor eerstejaars, een negatief effect op de baten uit collegegelden. Zoals in de toelichting op de rijksbijdrage vermeld, zal de halve­ring van het collegegeld budgetneutraal uitwerken (compensatie in de rijksbijdrage).

De toename van het collegegeldtarief en een procentuele toename van het aantal internationale studenten (betalen het hogere instellingscollegegeld) hebben een positief effect op de baten collegegelden. Per saldo dalen de baten collegegelden over de periode 2020-2023.

Overige opbrengsten en baten in opdracht van derdenDe overige opbrengsten en baten in opdracht van derden zijn gebaseerd op het begrotingsjaar 2019. Veronder­steld wordt dat deze baten (en de daaraan gerelateerde instellingslasten) jaarlijks met 1% toenemen. Door massa en cross­overs is de nieuwe hogeschool in staat meer middelen uit 2e en 3e geldstroom binnen te halen.

Personele lastenOnderstaande tabel geeft de ontwikkeling weer van de personele bezetting:

Kengetallen MJB 2019–2023 Jaarrekening 2018

Begroting 2019

Prognose 2020

Prognose 2021

Prognose 2022

Prognose 2023

Personele bezetting per 31 december

Bestuur / management (fte) 29 29 29 29 29 29

Personeel primair proces (fte) 1.018 985 982 979 975 972

Ondersteunend personeel (fte) 684 679 657 650 634 622

Totale personele bezetting (fte) 1.731 1.693 1.668 1.658 1.638 1.623

(bezetting in full time equivalenten, werkzaam in Nederland, inclusief inhuur 84 fte en exclusief 117 fte werkzaam op internationale campuses)

Uit deze ontwikkeling blijkt dat de personele bezetting de komende jaren daalt en daarmee de personele lasten. De afname houdt gelijke tred met de verwachte daling in studentenaantallen. De verwachte daling past binnen de ontwikkeling van het natuurlijk verloop. Wegens verwachte efficiency voordelen zal de verhouding tussen OP en OOP verbeteren van 1,44 (59%) naar 1,49 (60%) ten gunste van het onderwijzend personeel. Bij de berekening van de personele lasten voor de periode 2020-2023 is geen rekening gehouden met eventuele kostenstijgingen. Zoals aangegeven is de aanname dat mogelijke loonstijgingen worden gecompenseerd in de rijksbijdrage.

AfschrijvingslastenNHL Stenden streeft naar een ideaalcomplex. Een ideaalcomplex veronderstelt dat de jaarlijkse afschrijvingslast gelijk is aan de omvang van de in dat jaar geplande investeringen. Tot en met 2019 zal sprake zijn van een iets hogere afschrijvingslast als gevolg van de huidige, geplande investeringen (waaronder Terschelling en locatie­plan Leeuwarden). We streven naar een ideaalcomplex vanaf 2021. De investeringen in het vastgoed van Terschelling en Leeuwarden zorgen voor een beperkt opwaarts effect in de afschrijvingslasten aangezien het deels vervangingsinvesteringen zijn. Ook wordt er relatief minder in ICT geïnvesteerd vanwege toenemend gebruik van clouddiensten en ‘software as a service’ oplossingen. De afschrij­vingslasten voor de categorie ICT daalt hierdoor. Per saldo zien we een lichte daling van de afschrijvingslasten.

NH

L Stenden H

ogeschool

76

InstellingslastenVan de instellingslasten wordt niet verwacht dat deze jaarlijks (autonoom) zullen toenemen als gevolg van de contractueel overeengekomen indexaties (rijksbijdrage en collegegelden zijn eveneens conform prijspeil 2018). Deze lasten stijgen door de relatie met de toename van de overige opbrengsten en baten in opdracht van derden. Daartegenover staat dat een deel meebeweegt met de daling van het aantal studenten.

HuisvestingslastenDe huisvestingslasten zijn gelijk gehouden aan het niveau van 2018. Mogelijke toekomstige prijsstijgingen worden verondersteld te worden gecompenseerd in de rijksbijdrage. Daarbij: de huidige ver­/nieuwbouw leidt enerzijds tot meer m2 en wellicht bijbehorende hogere lasten. Anderzijds moet deze duurzame ver­/nieuwbouw leiden tot lagere lasten.

Financiële lastenDe financiële lasten zijn begroot op basis van een cash flow prognose. Vanwege de investeringen en om ervoor te zorgen dat de financieringsstructuur weer in evenwicht komt (vaste activa financieren met lang vreemd vermogen), is in 2018 een leningsfaciliteit van € 25 mln. aangetrokken. Het aantrekken van deze lening heeft een opwaarts effect op de financiële lasten. Daartegenover staat een lagere last door aflossingen op bestaande leningen. Per saldo dalen de financiële lasten.

Resultaat buitenlandse deelnemingenHet resultaat deelnemingen (de IC’s) is voor het meerjarenperspectief in lijn gehouden met de begroting 2019 en voorgaande jaren.

9.5.3 Meerjaren balans A3

Geconsolideerde balans (x € 1.000)

Jaarrekening 2018

Prognose 2019

Prognose 2020

Prognose 2021

Prognose 2022

Prognose 2023

Materiële vaste activa 141.860 150.948 149.898 146.048 142.398 138.948

Financiële vaste activa 158 158 158 158 158 158

Totaal vaste activa 142.018 151.106 150.056 146.206 142.556 139.106

Vlottende activa 9.877 9.877 9.877 9.877 9.877 9.877

Liquide middelen 46.477 31.417 28.753 28.639 28.325 27.811

TOTAAL ACTIVA 198.372 192.400 188.686 184.722 180.758 176.794

Eigen vermogen 59.672 57.414 57.414 57.414 57.414 57.414

Algemene reserve 58.167 59.672 57.414 57.414 57.414 57.414

Resultaat boekjaar 1.505 ­2.258 - - - -

Voorzieningen 10.816 11.066 11.316 11.316 11.316 11.316

Langlopende schulden 60.541 56.577 52.613 48.649 44.685 40.721

Kortlopende schulden 67.343 67.343 67.343 67.343 67.343 67.343

TOTAAL PASSIVA 198.372 192.400 188.686 184.722 180.758 176.794

77

Jaarverslag 2018

AlgemeenDe balans geeft inzicht in de ontwikkeling van de bezittingen, schulden en het vermogen

Materiële vaste activaIn de meerjarenbegroting is rekening gehouden met onderstaand investeringsbudget:

(x € 1.000) Jaarrekening 2018

Begroting 2019

Prognose 2020

Prognose 2021

Prognose 2022

Prognose 2023

Investeringen 14.147 20.900 10.550 7.350 7.350 7.350

De effecten hiervan zijn verwerkt in de balans (materiële vaste activa), winst­ en verliesrekening (afschrijvingen), cashflow overzicht (financiering) en de kengetallen (solvabiliteit). Gedurende de planperiode 2019 - 2023 wordt vanwege de geplande investeringen in het Maritiem Instituut Willem Barentsz en het locatieplan Leeuwarden tijdelijk afgeweken van het principe van ‘ideaalcomplex’. Ná 2020 is dit principe weer leidend. Zie ook de toelichting op de afschrijvingslasten hiervoor.

Financiële vaste activaDeze activa heeft betrekking op de leningen u/g. Op deze leningen vindt jaarlijks een minimale aflossing plaats. Daarnaast worden naar verwachtingen geen nieuwe leningen verstrekt.

Vlottende activaIn de meerjarenbalans is verondersteld dat de vlottende activa per saldo nagenoeg gelijk zullen blijven.

Liquide middelenDe stand van de liquide middelen per jaar ultimo is de resultante van het cashflow overzicht. Verwacht wordt dat de kasstromen de komende jaren van voldoende omvang zijn om de geplande investeringen uit bestaande liquiditeiten te kunnen financieren. De financieringsstructuur is met het aantrekken van de lening ad € 25 mln. (in 2018) weer in evenwicht (vaste activa financieren met lang vreemd vermogen).

Eigen vermogenVoor 2019 wordt een tekort van € 2,3 miljoen begroot en de jaren daarna wordt uitgegaan van een 0­begroting. NHL Stenden heeft een eigen vermogen van voldoende omvang om het begrote negatieve resultaat van 2019 op te vangen en de begrote investeringen uit te voeren, met instandhouding van een solvabiliteitsniveau van minimaal de 30% zoals aanbevolen door de commissie­Don.

VoorzieningenWegens het voorzien van personele verplichtingen uit regelingen zoals duurzaam inzetbaarheid en werktijd­vermindering senioren verwachten we in de periode 2019 tot 2020 per saldo een jaarlijkse dotatie van circa € 0,25 miljoen. Vanaf 2021 verwachten we dat dotaties en onttrekkingen per saldo in evenwicht zijn.

Langlopende schuldenEr zal worden afgelost op de bestaande langlopende schulden (€ 4,0 mln. vanaf 2019).

Kortlopende schuldenDe kortlopende schulden blijven over de planperiode nagenoeg gelijk.

9.6 Risicoparagraaf

B1. Rapportage aanwezigheid en werking interne risicobeheersingssysteem- en controlesysteem RisicohoudingDe risicohouding van NHL Stenden is, als maatschappelijke organisatie waar ruim 23.000 studenten studeren, te kwantificeren als risicoavers. Dit betekent dat (grote) risico’s niet willens en wetens actief worden opgezocht. Risicoavers betekent overigens niet dat NHL Stenden geen enkel risico loopt of dat risico’s nooit bewust worden gelopen. Er wordt echter voorzichtig met de ter beschikking gestelde middelen omgegaan en er wordt inzichte­lijk gemaakt welke risico’s worden gelopen. Dit gebeurt veelal door middel van periodieke informatievoorziening en besluitvorming. De medewerkers hebben een grote verantwoordelijkheid voor het dagelijks maken van de juiste afwegingen. Het bestuur onderkent dat zij dit alleen succesvol kunnen doen als risicomanagement niet een

NH

L Stenden H

ogeschool

78

doel op zich is, maar een gedachtegoed waarmee het mogelijk wordt om expliciet nog meer inzicht en bewust­zijn te creëren in de mate waarin de gestelde doelstellingen voor onze studenten, de beroepspraktijk en de maatschappelijke omgeving worden gerealiseerd.

RisicobeheersingssysteemOp basis van deze risicohouding en het belang van risicomanagement voor NHL Stenden, is door het college van bestuur vastgesteld dat risicobeheersing integraal en expliciet ingepast moet worden in de bestaande planning & control­cyclus. Dit betekent dat risico’s breed in de organisatie benoemd en geadresseerd worden.

Het interne risicobeheersingssysteem dat in 2018 heeft gefunctioneerd is gebaseerd op het principe vangoing concern. Dit betekent dat de strategische risico’s die zijn geïdentificeerd worden beheerst via de reguliere planning en control cyclus. Dit op basis van de vastgestelde kadernota, de daaraan gerelateerde jaarplannen van de organisatieonderdelen, periodieke informatievoorziening en periodieke R­gesprekken tussen het manage­ment van de organisatieonderdelen en het college van bestuur. De operationele risico’s en beheersingsmaatre­gelen zijn verankerd in de operationele processen.

Medio juli is door het college van bestuur een risicoanalyse opgesteld voor de doelstelling voor de start van het nieuwe studiejaar, die is gedeeld en besproken met de raad van toezicht en de bijzondere medezeggenschaps­raad. Eind augustus is er een update opgesteld, die ook is gedeeld en besproken met de raad van toezicht. Dit op basis van de systematiek van risicomanagement waarbij de top­risico’s, de beheersmaatregelen en de acties en maatregelen zijn geformuleerd.

OntwikkelingenIn de tweede helft van 2018 werd gewerkt aan het strategisch instellingsplan 2019-2024 en de daaraan gerela­teerde plannen voor onderwijsbeleid, zwaartepuntenbeleid, onderzoeksbeleid en internationaliseringsbeleid. Op basis van deze plannen zal er in 2019 een nieuwe strategische risicoanalyse worden opgesteld. Daarnaast wordt in 2019 verder gewerkt aan de aanscherping van het hierboven genoemde integrale en expliciete ingepas­te risicomanagement. B2. Beschrijving van de belangrijkste risico’s en onzekerhedenOp basis van het strategisch instellingsplan 2019-2024 geven we hierbij de belangrijkste strategische risico’s en onzekerheden weer voor NHL Stenden voor de komende jaren, met de daaraan gekoppelde beheersmaatrege­len. Conform de opzet van risicomanagement is dit gekoppeld aan de doelstellingen. Daarnaast geven we de operationele risico’s weer, die in relatie staan met de doelstellingen volgens het fusiedocument.

Strategische risico’sConform het strategisch instellingsplan is het uiteindelijke doel van NHL Stenden de hoogst mogelijke kwaliteit in onderwijs, onderzoek en voorzieningen te bieden voor de studenten, voor de beroepspraktijk en de maatschap­pelijke omgeving. › NHL Stenden streeft er naar om gekoppeld aan het uiteindelijke doel het onderwijsconcept Design Based

Education eind 2024 binnen de gehele school te ontwikkelen en te implementeren. Het risico bestaat dat dit niet zal lukken, waardoor de gestreefde kwaliteit niet behaald zal worden. Als beheersmaatregelen worden de onderwijseenheden die DBE ontwikkelen gefaciliteerd door middel van budget, training en advies. Daarnaast zal bewaking van de voortgang en sturing plaatsvinden bij de R­rapportages en gesprekken (PDCA cyclus).

› Het risico bestaat dat de facetten van DBE niet door alle stakeholders expliciet worden herkend en gewaar­deerd waardoor er lagere resultaten van opleidingsvisitaties, tevredenheidsonderzoeken en in de waardering van alumni en de beroepspraktijk kunnen ontstaan. Op basis van het strategisch onderwijsbeleid 2019-2024 wordt hier op gestuurd (m.b.v. PDCA­cyclus). Daarnaast zal er worden gecommuniceerd over de inhoud en meerwaarde van DBE.

› Er bestaat een risico dat de aan de doelstelling gekoppelde geïnternationaliseerde multicampus zich niet verder zal ontwikkelen. De beheersmaatregelen bestaan uit het sturen op management­afspraken betreffende het aanbieden van de mogelijkheid van alle opleidingen om deel te nemen aan de Grand Tour en de facilitering van internationale en interculturele competenties. Daarnaast wordt geïnvesteerd in de uitbreiding en het borgen van de kwaliteit van de campussites. Dit o.a. als beheersmaatregel tegen mogelijke reputatieschade.

› De verbinding tussen onderzoek met onderwijs en praktijk is van groot belang voor de kwaliteit, waarbij NHL Stenden het risico loopt dat de verbinding niet optimaal is. Hier zal de hogeschool sturen op basis van strategisch onderzoeksbeleid 2018-2024 en het strategisch onderwijsbeleid 2019-2014. Dit in combinatie met de sturing op basis van de planning­ en controlcyclus van de Academies.

79

Jaarverslag 2018

› Met de inhoudelijke lading vanuit de zwaartepunten wordt richting gegeven aan het onderzoek binnen NHL Stenden. Het risico bestaat dat er onvoldoende massa gerealiseerd wordt. De beheersmaatregelen richten zich op het sturen op basis van notitie zwaartepuntenbeleid 2019-2024 in combinatie met de planning­ en controlcyclus.

› Wat betreft de fysieke voorzieningen (communities en ateliers) en digitale voorzieningen bestaat het risico dat deze niet op alle vestigingen beschikbaar zijn, wat ten koste gaat van de kwaliteit. Ter beheersing worden voldoende faciliteiten geboden qua budget en ondersteuning en zal de afstemming bewaakt worden met de Academies, andere diensten en de internationale sites.

› De kwaliteit van het onderwijs, onderzoek en voorzieningen valt en staat met de kwaliteit van de medewer­kers. Het risico ligt dan ook in het feit dat de kwaliteit van de medewerkers niet voldoende is. Hier wordt aan gewekt middels de meerjaren personeelsplannen en sturen op professionalisering, ontwikkeling en indicatoren in combinatie met de afstemming van het beschikbare budget.

› De organisatie van belang op de kwaliteit waarbij het risico bestaat dat de organisatie onvoldoende werkt. Om dit risico te mitigeren wordt er gefaciliteerd in een dynamische kwaliteitscultuur, resultaat verantwoorde­lijke teams en dienend leiderschap.

Operationele risico’s › Het risico bestaat dat de voortgang van de inhoudelijke harmonisatie van de diverse ICT systemen niet voldoen­

de is hetgeen er toe kan leiden dat niet de juiste informatie aan de medewerkers of studenten wordt geleverd. Als belangrijkste beheersmaatregelen kunnen we vaststellen dat hier projectmatig nadrukkelijk aan wordt gewerkt door middel van een integrale aanpak. Dit met als doelstelling dat deze harmonisatie in fasen wordt gerealiseerd, waarbij dit volgens planning voor de start studiejaar 2021/2022 volledig is geharmoniseerd.

› Er bestaat het risico dat de met veel enthousiasme ontwikkelde DBE programma’s niet optimaal kunnen worden uitgevoerd omdat de gewenste voorzieningen (ateliers/eigen ruimtes) nog niet geheel in overeen­stemming zijn met de tijdig beschikbare voorzieningen. Dit kan leiden tot teleurstellingen bij docenten en studenten met mogelijk een negatief effect op het draagvlak voor DBE. Ook dit wordt projectmatig aangepakt en geïncorporeerd in de geplande interne verhuisbeweging in afstemming met de betreffende Academies en Diensten. Hierbij zijn goede ondersteuning, communicatie en verwachtingenmanagement richting studenten en medewerkers belangrijke aspecten.

› Het risico bestaat dat de harmonisatie van onderwijs­ en studentregelingen (o.a. OER, studentstatuut, beroep­ en bezwaar en klachten) niet (tijdig) gereed is. De beroep, bezwaar­ en klachtenregelingen zijn geharmoni­seerd en het OER en studentenstatuut wordt door iedere opleiding tijdig geregeld.

› Het risico bestaat dat de (ver)bouwkosten zullen stijgen, waarbij hier middels de planning­ en controlcyclus op gestuurd wordt.

› Er bestaat in het kader van de fusie het risico dat we niet volledig voldoen aan de Europese aanbestedings­regeling. Vanuit de beheersmaatregelen worden er (extra) werkzaamheden verricht in het kader van het huis op orde te brengen.

› Er bestaat het risico van krimp, waardoor de studentpopulatie afneemt en de student­docent verhouding onder druk komt te staan. De beheersmaatregelen die de hogeschool hierop treft zijn enerzijds het aanhouden van een flexibele schil en het meerjaren personeelsbeleid met o.a. natuurlijk verloop. Anderzijds wordt de krimp gemitigeerd door beleid gericht op groei van het aantal buitenlandse studenten. Bij deze laatste verwachting speelt het risico van geopolitieke maatregelen in de vorm van instroom barrières, wat weer kan worden opgevangen door de genoemde flexibele schil en personeelsbeleid.

B3. Rapportage toezichthoudend orgaanHier wordt verwezen naar het verslag van de raad van toezicht.

9.7 Verantwoording inzake Notitie Helderheid bekostiging

NHL Stenden Hogeschool rapporteert over de activiteiten in het kader van de voor NLH Stenden relevante thema’s uit de notitie ‘Helderheid in de bekostiging van het hoger onderwijs’; OCW, 29 augustus 2003 en ‘Aanvulling op de notitie ‘Helderheid in de bekostiging van het hoger onderwijs’; OCW, 27 augustus 2004. Hieronder worden deze notities verder aangeduid als ‘Helderheid’, respectievelijk ‘Aanvulling op Helderheid’. Per thema is eerst de om­schrijving uit de oorspronkelijke notitie opgenomen en vervolgens is de verantwoording weergegeven.

NH

L Stenden H

ogeschool

80

Thema 1 UitbestedingOmschrijving: Het gedeeltelijk uitbesteden van bekostigd onderwijs aan een niet door de overheid bekostigde private organi­satie tegen betaling voor de geleverde prestatie.Verantwoording:De hogeschool besteedde in het kader van de Grand Tour delen van het onderwijs uit aan de International Campuses (IC’s). In 2018 namen 601 studenten deel aan de Grand Tour. In totaal liepen zij 987 modulen op één van de IC’s. De IC’s ontvingen daarvoor € 1.498K. Om studenten van de Hotel Management School (Ad, bachelor en master) in het kader van Real World Learning een realistische leeromgeving aan te kunnen bieden, bestaat het leerbedrijf Stenden Hotel. Stenden Hotel is een integraal onderdeel van het curriculum van de Hotel Manage­ment School en heeft een vestigingen in Leeuwarden en in Emmen (Stones). MeetingU is het eventorganisatie­bureau van Stenden Hotel. In 2018 participeerden 1e, 2e en 3e jaars HMS studenten in dit leerbedrijf. Stenden Hotel ontving hiervoor € 3.026KEen toelichting vanuit welke overwegingen NHL Stenden onderwijs uitbesteedt, is opgenomen in bijlage 7.1.

Overige vormen van samenwerkingNaast deze uitbestedingen werkte NHL Stenden op diverse punten samen met andere bekostigde instellingen, waarbij partijen hun aandeel inbrengen in een gemeenschappelijk product, zonder strikt genomen onderwijs ­ t aken uit te besteden in de zin van ‘Helderheid’ en ‘Aanvulling op Helderheid’. Voorbeelden die dit illustreren zijn: de Academische Pabo (AOLB), het gezamenlijke leerbedrijf met het Drenthe College, de opleidingen Life Scien­ces, International Business & Management Studies, Master leren en Innoveren, Joint degrees Social Work en Master Kunsteducatie.

Thema 2 Investeren van publieke middelen in private activiteitenOmschrijving:Als de bekostiging van de overheid aan universiteiten of hogescholen (rijksbijdrage) bijvoorbeeld wordt gebruikt: › in een privaatrechtelijke rechtspersoon (bijvoorbeeld een contractstichting), of › voor voorzieningen voor studenten (bijvoorbeeld huisvesting of sportfaciliteiten), of › om investeringen te doen in gebouwen in het buitenland, of › voor de ontwikkeling van onbekostigd onderwijs.

Het gaat hier uitdrukkelijk niet om investeringen die de instelling normaal doet in verband met het beheer en bestuur van de instelling (schoonmaak, huisvesting, catering, leveranciers etc). Het gaat om investeringen van een instelling in commerciële activiteiten voor of in samenwerking met derden, die op geen enkele wijze een relatie hebben met de kernactiviteiten onderwijs, onderzoek en kennisoverdracht.

Verantwoording:Stenden Hotel B.V. is het leerbedrijf behorende bij de Stenden Hotelmanagement School. Stenden Hotel B.V. huurt de ruimten voor het leerbedrijf van de Stichting NHL Stenden. Om de studenten een goed geoutilleerde, real world learning omgeving te kunnen blijven bieden wordt jaarlijks geïnvesteerd in de gebouwen en inrichting daarvan. De investering bedroeg in 2018 € 82.000.

International CampusesNHL Stenden Hogeschool heeft werkzaamheden op het gebied van het onderwijsprogramma verricht voor de verschillende International Campuses en de daarmee samenhangende directe kosten doorbelast. De Onderwijs­inspectie heeft in haar onderzoek van 2011 geconcludeerd dat Stenden de financiële administraties van haar publieke en private activiteiten op correcte wijze heeft gescheiden. De doorbelaste directe kosten zijn onder­deel van de financiële verantwoording van een International Campus, c.q. houdstermaatschappij.Daarnaast brengt NHL Stenden de indirecte kosten in verband met de bestuurs­ en beheersactiviteiten ten behoeve van de IC’s in rekening bij het private domein. Hiermee zijn alle kosten van activiteiten verrekend die vanuit het publieke domein zijn verricht ten behoeve van private activiteiten. Thema 3 Het verlenen van vrijstellingenOmschrijving: De instelling kan een student vrijstelling verlenen voor het afleggen van tentamens of examens. Die vrijstelling gebeurt op basis van eerder afgelegde (en gehaalde) tentamens of examens, of op basis van buiten het hoger onderwijs opgedane kennis of vaardigheden. De examencommissie verleent de vrijstellingen; in de onderwijs en examenregeling is geregeld op welke gronden ze dat kan doen.

81

Jaarverslag 2018

Verantwoording: In de onderwijs­ en examenregeling heeft NHL Stenden aangegeven op welke wijze een student de examen­commissie kan verzoeken vrijstelling te verlenen van het afleggen van een toets of een toetseenheid op grond van een buiten de opleiding met goed gevolg afgelegde toets of examen of op grond van buiten de opleiding opgedane kennis, inzicht en vaardigheden. De examencommissie verleent een vrijstelling indien uit een objectief onderzoek naar de kennis, het inzicht en de vaardigheden van de student blijkt dat de student over ten minste vergelijkbare kennis, inzicht en vaardigheden beschikt als zou zijn verworven bij het met goed gevolg hebben afgelegd van de toets, de toetseenheid of het examen waarvoor vrijstelling wordt verzocht.

Een aantal opleidingen heeft afspraken met toeleverende mbo­scholen. Via aansluitmodulen kunnen de mbo studenten op een hoger niveau in de hbo­opleiding instromen. Voor welke opleidingen dit geldt en welke voorwaarden daaraan verbonden zijn, is vastgelegd in de oer’s van de desbetreffende opleidingen. De wijze van vrijstellingverlening en de voorwaarden die daaraan verbonden zijn voor studenten die een oplei­ding volgen aan een international campus van NHL Stenden, die leidt tot een Nederlandse graad, is beschreven in de oer van de opleiding op de desbetreffende IC (de zogenaamde TER IC).

‘Strategisch gedrag’ zoals omschreven in de notitie ‘Helderheid’ was bij NHL Stenden in het verslagjaar 2018 niet aan de orde.

Thema 4 Bekostiging van buitenlandse4 studenten in het kader van uitwisselingsprogramma’sOmschrijving:a. Buitenlandse studenten in het buitenland die deelnemen aan distance learning (leren op afstand) via een

Nederlandse instelling b. Buitenlandse studenten die in feite (grotendeels) in het buitenland studeren. c. Buitenlandse studenten die in Nederland een deel van de opleiding c.q. stage volgen d. Buitenlandse studenten die het laatste jaar zowel bij een buitenlandse als een Nederlandse hogeschool zijn

ingeschreven en die een Nederlands diploma behalen.

Verantwoording:Bekostiging van buitenlandse studenten zoals hierboven beschreven was bij NHL Stenden in het verslagjaar 2018 niet aan de orde. Er was wel sprake van uitwisselingsstudenten. Het totaal aantal NHL Stenden­studenten dat in 2018 participeerde in een uitwisselingsprogramma bedroeg 294, van wie 240 in Europa (EER) en 54 daarbuiten. Daar staan in 2018 184 exchange­studenten tegenover, die door NHL Stenden zijn ontvangen. Deze studenten studeerden een semester op één van de locaties in Nederland. Een overzicht van inkomende en uitgaande studenten is opgenomen in bijlage 7.2.

Thema 5 Collegegeld niet betaald door student zelfOmschrijving:Het door de student zelf betalen van collegegeld wordt gezien als een signaal dat de student de intentie heeft om onderwijs te volgen. In een aantal gevallen hebben studenten hun collegegeld niet zelf betaald. Dit kan om verschillende redenen zijn gebeurd, bijvoorbeeld omdat de student in een moeilijke financiële positie zit.

Verantwoording:Conform de regelingen van het Profileringsfonds (WHW art 7.51) kunnen studenten, die als gevolg van persoon­lijke problemen studievertraging hebben opgelopen, een aanvraag tot een financiële vergoeding bij het bestuur van het Profileringsfonds indienen. De uitkeringen over 2018 in het kader van het profileringsfonds en het noodfonds zijn verantwoord onder paragraaf 3.3.

Daarnaast volgden in 2018 28 NHL Stenden­medewerkers een bekostigde opleiding binnen de eigen organisatie.

4 Het betreft hier niet­NHL Stenden studenten die studeren aan een buitenlandse instelling en gebruik makend van een uitwisselingsprogramma een deel van hun studie volgen aan NHL Stenden Hogeschool.

NH

L Stenden H

ogeschool

82

Thema 6 Studenten volgen modules van opleidingenOmschrijving:Een ‘module’ (of een ‘voorgestructureerde leerroute’) is een deel van een in het CROHO geregistreerde oplei­ding die leidt tot een deelcertificaat. De instelling biedt modules van een CROHO­opleiding met certificaat als aparte leerroute aan. Studenten worden ingeschreven voor de in het CROHO geregistreerde opleiding, maar ze volgen die opleiding niet daadwerkelijk en zijn ook niet gericht op het halen van het einddiploma.

Verantwoording:Sinds 2010 neemt de NHL Stenden deel aan Kies op Maat. Dit is een samenwerkingsplatform van HBO­ en WO­instellingen dat studenten de mogelijkheid biedt om delen van hun eigen opleiding bij een andere instelling te volgen. Veelal gaat het om afgeronde minoren van 15 of 30 EC. Voor de student zijn aan deze deelname geen extra kosten verbonden. Hij/zij neemt deel op basis van een Bewijs Betaald Collegegeld. De instellingen verreke­nen onderling de kosten van deelname op basis van een vastgestelde prijs per EC. Er is als het ware sprake van uitbesteed onderwijs, de student rondt de opleiding bij de eigen instelling af. NHL Stenden biedt daarnaast studenten in het kader van het experiment ‘Vraagfinanciering’ de gelegenheid tegen betaling van collegegeld deel te nemen aan delen van opleidingen. De deelnemer ontvangt na afronding van het onderwijs een certificaat of bewijs van deelname.

Thema 7 De student volgt een andere opleiding dan waarvoor hij is ingeschrevenOmschrijving:Inschrijving van een student aan een in het CROHO geregistreerde opleiding, terwijl hij daadwerkelijk een andere al dan niet in het CROHO opgenomen opleiding volgt.

Verantwoording:Dit was in het verslagjaar 2018 niet aan de orde bij NHL Stenden.

Thema 8 Bekostiging van maatwerktrajectenOmschrijving:Instellingen ontwikkelen maatwerktrajecten waarbij een derde - een externe organisatie of bedrijf - een bijdrage betaalt voor het op maat snijden van een bestaande opleiding.

Verantwoording: Alle maatwerktrajecten waarover wordt gerapporteerd betreffen reguliere opleidingen, waarbij NHL Stenden Hogeschool aanvullende inspanningen verricht tegen geëxpliciteerde meerkosten voor rekening van de vragen­de partij. In geen van deze trajecten is sprake van ingrepen in het reguliere publiek opleidingsprogramma, noch in de inhoud, noch in de omvang.NHL Stenden Hogeschool biedt de maatwerktrajecten aan onder voorwaarden conform de notitie ‘Helderheid’:Zo wordt er gewerkt met een contract, waarin de bedrijfsvraag en de inspanningen van NHL Stenden Hoge­school worden geëxpliciteerd, als ook de meerkosten voor het bedrijf van de aanvullingen op het reguliere programma. Vanzelfsprekend is het bedrijf ook geïnformeerd over alle randvoorwaarden die publieke bekosti­ging en CROHO­registratie betreffen. Tevens volgen studenten ten minste tweederde van de opleiding in het kader van deze maatwerktrajecten op een locatie5 van NHL Stenden Hogeschool, conform de ‘Beleidsregel doelmatigheid hoger onderwijs’. Voor het overige betreft het in alle genoemde gevallen een reguliere opleiding, die ook werd en wordt aangebo­den aan (andere) studenten die aan de normale toelatingseisen voldoen. Een overzicht van de maatwerkcontrac­ten voor 2018 is opgenomen in bijlage 7.3.

Thema 9 Bekostiging van het kunstonderwijsOmschrijving:Het kunstonderwijs kent een eigen bekostigingssystematiek. Studenten tellen mee voor bekostiging voor elk jaar dat zij zijn ingeschreven. Het diploma levert een half jaar extra bekostiging op.

Verantwoording:NHL Stenden heeft geen opleidingen die vallen onder bovengenoemde bekostigingssystematiek.

5 De (hoofd­)vestigingsplaats van de in bijlage 8.3 genoemde bedrijven waarmee Stenden een maatwerktraject is overeengekomen, is nadrukkelijk niet de ‘vanzelfsprekende’ locatie waar (een deel van) de betreffende opleiding plaats heeft gevonden in 2018.

83

Jaarverslag 2018

NH

L Stenden H

ogeschool

84

Jaarverslag 2018

85

Bijlagen

NH

L Stenden H

ogeschool

86

Bijlage 1: Organogram van de hogeschool

NH

L Stenden H

ogeschool

AC

AD

EMIES

NH

L STEND

EN

A

CA

DEM

IE PRIM

AIR

ON

DER

WIJS

A

CA

DEM

IE VO

& M

BO

A

CA

DEM

IE TECH

NO

LOG

Y &

INN

OVATIO

N

A

CA

DEM

IE CO

MM

ERC

E &

INTER

NATIO

NA

L BU

SINESS

A

CA

DEM

IE GEZO

ND

HEID

SZOR

G

A

CA

DEM

IE SOC

IAL STU

DIES

A

CA

DEM

IE LEISUR

E & TO

UR

ISM

A

CA

DEM

IE CO

MM

UN

ICATIO

N

& C

REATIV

E BU

SINESS

A

CA

DEM

IE ICT &

CR

EATIVE

TECH

NO

LOG

IES

A

CA

DEM

IE ECO

NO

MIC

S & LO

GISTIC

S

A

CA

DEM

IE INTER

NATIO

NA

L B

USIN

ESS AD

MIN

ISTRATIO

N

M

AR

ITIEM IN

STITUU

T W

ILLEM B

AR

ENTSZ

TH

OR

BEC

KE A

CA

DEM

IE

STEN

DEN

HO

TEL M

AN

AG

EMEN

T SCH

OO

L

3 VER

BIN

DIN

GSEEN

HED

EN

Internationaal Profiel

R&

D O

nderw

ijs en Ond

erzoek

R&

D Zw

aartepunten en C

ontractactiviteiten

7 ON

DER

STEUN

END

E DIEN

STEN

O

nderw

ijs- & O

nderzoekskw

aliteit

O

nderw

ijslogistiek

& Stud

entondersteuning

H

RM

Finance &

Control

M

arketing &

Com

municatie

D

igitale Leer- en w

erkomg

eving

Fysieke Leer- en w

erkomg

eving

STER-TEA

MS

AC

AD

EMIES

EXPER

TNET

De na

men va

n de verb

inding

seenheden en d

e ondersteunend

e diensten m

oeten nog w

orden va

stgesteld

.

CV

B

BESTU

UR

SSTAF

SECR

ETAR

IS CV

B

RA

AD

VAN

TOEZIC

HT

87

Jaarverslag 2018

Bijlage 2: Juridische structuur

Stichting N

HL Stend

en Hog

eschool

KvK 41002686

Stichting Steunfond

s

Leeuward

en

KvK 41003228

Wysw

ert Beheer BV

Leeuward

en

KvK 1058884

Stichting M

anagem

entTraining

Center

Leeuward

eN

KvK 41002861

Stichting Praktijk

en Wetenschap

Leeuward

en

KvK 62115960

NH

L PLUS BV

Leeuward

en

KvK 55111181

NH

L Bedrijfs-

opleid

ingen IC

T BV

Leeuward

eN

KvK 01085532

Kenniscamp

usBeheer BV

Leeuward

en

KvK 01121016

Kenniscamp

us CV

Com

manditaire vennoot

St. NH

L Stenden 48 %W

yswert Beheer BV 48%

Beherend vennoot

Kenniscampus Beheer BV 4%

Leeuward

en

KvK 01121980

NH

L Services BV

Leeuward

en

KvK 01125611

Beheersorganisatie

Kenniscamp

usLeeuw

arden BV

Leeuward

en

KvK 01128798

Stenden U

niversityH

otel BV

Leeuward

en

KvK 01102285

Stenden U

niversityA

sia BV

Leeuward

en

KvK 01096990

Stenden Professionals

BV

Leeuward

en

KvK 01098232

Stenden M

astersBV

Leeuward

en

KvK 01161831

Stenden South A

fricaBV

Leeuward

en

KvK 01093853

EISS Pty Ltd

Port Alfred

Zuid A

frika

Stenden U

niversityQ

atar BV

Leeuward

en

KvK 1093854

Stenden U

niversityQ

atar

Joint Venture with

Al Rayan International

Education C

omp

any

Doha, Q

atar

50%100%

50%

50%100%

100%100%

100%100%

100%100%

100%100%

100%100%

100%32,7%

4%

48%

48%

Datum

: 1 novemb

er 2018

50%

50%50%

Coöperatieve M

aritieme

Acad

emie H

olland U

A

Am

sterdam

KvK 58806946

NH

L Stenden H

ogeschool

88

Bijlage 3: Overzicht opleidingenCroho/ISAT Niveau Naam opleiding Internationale naam

opleidingOnderwijs- vorm

Vestigings-plaats

Einde instroomEinde opleidingNieuwe opleiding

NL/ENGVoertaal

Academie Commerce & International Business

80103 Ad Commerciële Economie

Marketing voltijd Emmen NL

80010 Ad Ondernemerschap & Retail Management*

Entrepreneurship & Retail Management

voltijd Leeuwarden NL

80010 Ad Ondernemerschap & Retail Management*

Entrepreneurship & Retail Management

duaal Leeuwarden/Amsterdam

NL

34402 Bachelor Commerciële Economie

Marketing Management

voltijd Leeuwarden/Emmen

NL (Leeuwarden)NL+ENG (Emmen)

34402 Bachelor Commerciële Economie

Marketing Management

deeltijd Leeuwarden 31-01-201531-08-2019

NL

35523 Bachelor Ondernemerschap & Retail Management

Entrepreneurship & Retail Management

voltijd Leeuwarden NL

35523 Bachelor Ondernemerschap & Retail Management

Entrepreneurship & Retail Management

duaal Leeuwarden NL

30029 Bachelor International Business

International Business

voltijd Leeuwarden/Emmen

ENG

34407 Bachelor International Business and Languages

International Business and Languages

voltijd Leeuwarden/Emmen

01-09-201831-08-2023

NL (Leeuwarden)ENG (Emmen)

34936 Bachelor International Business and Management Studies

International Business and Management Studies

voltijd Leeuwarden 01-09-201831-08-2023

ENG

Communication & Creative Business

80151 Ad Creative Media Professional

Creative Media Professional

voltijd Leeuwarden nieuwe opleiding per 01-09-2018

NL

80150 Ad Online Contentcreator

Online Contentcreator

voltijd Leeuwarden nieuwe opleiding per 01-09-2018

NL

34405 Bachelor Communicatie Communication voltijd Leeuwarden NL

34405 Bachelor Communicatie Communication deeltijd Leeuwarden NL

35516 Bachelor Creative Business Creative Business voltijd Leeuwarden NL en ENG

34952 Bachelor Media en Entertainment Management

Media & Entertainment Management

voltijd Leeuwarden 01-09-201831-08-2023

NL en ENG

45284 Master Content & Media Strategy

Content & Media Strategy

voltijd Leeuwarden nieuwe opleiding per 01-09-2018

ENG

89

Jaarverslag 2018

Croho/ISAT Niveau Naam opleiding Internationale naam opleiding

Onderwijs- vorm

Vestigings-plaats

Einde instroomEinde opleidingNieuwe opleiding

NL/ENGVoertaal

Academie Economics & Logistics

80065 Ad Bedrijfseconomie Finance and Control voltijd Leeuwarden NL

80065 Ad Bedrijfseconomie Finance and Control deeltijd Leeuwarden 14-04-201631-08-2020

NL

80115 Ad Logistiek en Economie

Logistics Management

duaal Emmen NL

34406 Bachelor Accountancy Accountancy voltijd Leeuwarden NL

35517 Bachelor Finance, Tax and Advice

Finance, Tax and Advice

duaal Leeuwarden NL

34414 Bachelor Financial Services Management

Financial Services Management

duaal Leeuwarden 01-09-201831-08-2023

NL

35520 Bachelor Finance & Control Finance & Control voltijd Leeuwarden/Emmen

NL

34401 Bachelor Bedrijfseconomie Finance and Control voltijd Leeuwarden/Emmen

01-09-201831-08-2023

NL

34401 Bachelor Bedrijfseconomie Finance and Control deeltijd Leeuwarden 14-04-201631-08-2020

NL

35522 Bachelor Logistics Management

Logistics Management

voltijd Emmen NL en ENG

35522 Bachelor Logistics Management

Logistics Management

duaal Emmen NL

34436 Bachelor Logistiek en Economie

Logistics Management (Economics)

voltijd Emmen 01-09-201831-08-2023

NL

34436 Bachelor Logistiek en Economie

Logistics Management (Economics)

duaal Emmen 01-09-201831-08-2023

NL

Academie Gezondheidszorg

34560 Bachelor Opleiding tot Verpleegkundige

Nursing voltijd Leeuwarden NL

34560 Bachelor Opleiding tot Verpleegkundige

Nursing deeltijd Leeuwarden NL

81030 Bachelor Opleiding tot Verpleegkundige

Nursing duaal Leeuwarden NL

34644 Bachelor Vaktherapie Arts Therapies voltijd Leeuwarden NL

40120 Master Digitale Innovatie in Zorg en Welzijn

Digital Innovation in Healthcare and Social Work

voltijd Leeuwarden NL

40120 Master Digitale Innovatie in Zorg en Welzijn

Digital Innovation in Healthcare and Social Work

deeltijd Leeuwarden NL

Academie ICT & Creative Technologies

80024 Ad IT Service Management

IT Service Management

voltijd Leeuwarden NL

80024 Ad IT Service Management

IT Service Management

deeltijd Leeuwarden 31-08-2016einde opleiding?

NL

80901 Ad IT Service Management

IT Service Management

deeltijd Leeuwarden NL

80071 Ad ICT­Beheer ICT­Service Management

voltijd Emmen NL

34092 Bachelor Communication and Multimedia Design

Communication & Multimedia Design

voltijd Leeuwarden NL

NH

L Stenden H

ogeschool

90

Croho/ISAT Niveau Naam opleiding Internationale naam opleiding

Onderwijs- vorm

Vestigings-plaats

Einde instroomEinde opleidingNieuwe opleiding

NL/ENGVoertaal

30020 Bachelor HBO­ICT Information & Communication Technology

voltijd Leeuwarden NL

81033 Bachelor HBO­ICT Information & Communication Technology

deeltijd Leeuwarden NL

39118 Bachelor Business IT & Management

Business IT & Management

voltijd Leeuwarden 31-08-201731-08-2021

NL

39118 Bachelor Business IT & Management

Business IT & Management

deeltijd Leeuwarden 14-04-201631-08-2020

NL

34479 Bachelor Informatica Information Technology

voltijd Leeuwarden 31-08-201731-08-2021

NL

34479 Bachelor Informatica Information Technology

voltijd Emmen NL en ENG

34475 Bachelor Technische Informatica

Computer Science voltijd Emmen NL

49126 Master Serious Gaming Serious Gaming deeltijd Leeuwarden NL

Academie International Business Administration

80073 Ad Human Resource Management

Human Resource Management

voltijd Leeuwarden NL

80073 Ad Human Resource Management

Human Resource Management

deeltijd Leeuwarden NL

34609 Bachelor Human Resource Management

Human Resource Management

voltijd Leeuwarden NL

34609 Bachelor Human Resource Management

Human Resource Management

deeltijd Leeuwarden NL

34035 Bachelor Bedrijfskunde Business Administration

voltijd Leeuwarden NL en ENG

34035 Bachelor Bedrijfskunde Business Administration

deeltijd Leeuwarden NL

34138 Bachelor Toegepaste Bedrijfskunde

International Applied Business Administration

voltijd Leeuwarden 01-09-201831-08-2023

NL en ENG

34138 Bachelor Toegepaste Bedrijfskunde

International Applied Business Administration

deeltijd Leeuwarden 01-09-201831-08-2023

NL

34139 Bachelor Bedrijfskunde MER Business Management Studies

voltijd Leeuwarden 01-09-201831-08-2023

NL

34139 Bachelor Bedrijfskunde MER Business Management Studies

deeltijd Leeuwarden 01-09-201831-08-2023

NL

Academie Leisure & Tourism

80009 Ad Tourism Management

Tourism Management

voltijd Leeuwarden/Emmen

ENG

80040 Ad Leisure & Events Management

Leisure & Events Management

voltijd Leeuwarden/Emmen

NL en ENG

80040 Ad Leisure & Events Management

Leisure & Events Management

deeltijd Leeuwarden NL

35524 Bachelor Tourism Management

Tourism Management

voltijd Leeuwarden ENG

35521 Bachelor Leisure & Events Management

Leisure & Events Management

voltijd Leeuwarden NL en ENG

49135 Master International Leisure, Tourism & Events Management

International Leisure, Tourism & Events Management

voltijd Leeuwarden ENG

91

Jaarverslag 2018

Croho/ISAT Niveau Naam opleiding Internationale naam opleiding

Onderwijs- vorm

Vestigings-plaats

Einde instroomEinde opleidingNieuwe opleiding

NL/ENGVoertaal

Maritiem Instituut Willem Barentsz

80067 Ad Maritieme Techniek Marine Technology voltijd Leeuwarden NL

34276 Bachelor Maritieme Techniek Maritime Technology voltijd Leeuwarden NL

34384 Bachelor Maritiem Officier Maritime Officer voltijd West­ Terschelling

NL

34190 Bachelor Ocean Technology Hydrographic Surveyor

voltijd West­ Terschelling

NL

49122 Master Marine Shipping Innovations

Marine Shipping Innovations

deeltijd West­ Terschelling

NL

Academie Primair Onderwijs

34808 Bachelor Opleiding tot leraar Basisonderwijs

Education in Primary Schools (age 4-12)

voltijd Leeuwarden/Assen/ Emmen/ Groningen/Meppel

NL

35514 Bachelor International Teacher Education for Primary Schools

International Teacher Education for Primary Schools

voltijd Meppel ENG

44136 Master Learning & Innovation

Learning & Innovation

deeltijd Leeuwarden NL

49295 Master Master Educational Leadership

Master Educational Leadership

deeltijd Leeuwarden nieuwe opleiding per 01-09-2018

NL

Academie Social Studies

80137 Ad Service, Welzijn & Zorg

Service, Social Work & Health

deeltijd Leeuwarden/Emmen

NL

34116 Bachelor Social Work Social Work voltijd Leeuwarden NL

34116 Bachelor Social Work Social Work deeltijd Leeuwarden NL

34610 Bachelor Culturele en Maatschappelijke Vorming

Cultural and Social Development

voltijd Leeuwarden 31-08-201731-08-2021

NL

34610 Bachelor Culturele en Maatschappelijke Vorming

Cultural and Social Development

deeltijd Leeuwarden 31-08-201731-08-2021

NL

34616 Bachelor Maatschappelijk Werk en Dienstverlening

Social Work and Social Services

voltijd Leeuwarden 31-08-201731-08-2021

NL

34616 Bachelor Maatschappelijk Werk en Dienstverlening

Social Work and Social Services

deeltijd Leeuwarden 31-08-201731-08-2021

NL

34617 Bachelor Sociaal Pedagogische Hulpverlening

Social Educational Care

voltijd Leeuwarden 01-09-201831-08-2023

NL

34617 Bachelor Sociaal Pedagogische Hulpverlening

Social Educational Care

deeltijd Leeuwarden 01-09-201831-08-2023

NL

35158 Bachelor Pedagogiek Educational Theory voltijd Leeuwarden NL

35158 Bachelor Pedagogiek Educational Theory deeltijd Leeuwarden NL

44113 Master Pedagogiek Educational Theory deeltijd Groningen/Zwolle

NL

49500 Master Social Work (joint degree)

Social Work(joint degree)

deeltijd Leeuwarden/Groningen

NL

NH

L Stenden H

ogeschool

92

Croho/ISAT Niveau Naam opleiding Internationale naam opleiding

Onderwijs- vorm

Vestigings-plaats

Einde instroomEinde opleidingNieuwe opleiding

NL/ENGVoertaal

Stenden Hotel Managment School

80041 Ad Hotel Management Hospitality Management

voltijd Leeuwarden/Emmen

ENG

80041 Ad Hotel Management Hospitality Management

deeltijd Leeuwarden NL

80041 Ad Hotel Management Hospitality Management

duaal Leeuwarden/Emmen

NL

34411 Bachelor Hotel Management Hospitality Management

voltijd Leeuwarden ENG

34411 Bachelor Hotel Management Hospitality Management

deeltijd Leeuwarden ENG

34411 Bachelor Hotel Management Hospitality Management

duaal Leeuwarden ENG

70134 Master International Hospitality and Service Management

International Hospitality and Service Management

voltijd Leeuwarden ENG

70134 Master International Hospitality and Service Management

International Hospitality and Service Management

deeltijd Leeuwarden ENG

Academie Technology & Innovation

34263 Bachelor Bouwkunde Architecture and Construction Engineering

voltijd Leeuwarden NL

34279 Bachelor Civiele Techniek Civil Engineering voltijd Leeuwarden NL

30038 Bachelor Ruimtelijke ontwikkeling

Spatial Development voltijd Leeuwarden NL

34371 Bachelor Mobiliteit Traffic and Transport Management

voltijd Leeuwarden 31-08-201531-08-2020

NL

34267 Bachelor Elektrotechniek Electrical and Electronic Engineering

voltijd Leeuwarden NL

34421 Bachelor Technische Bedrijfskunde

Industrial Engineering & Management

voltijd Leeuwarden NL

34421 Bachelor Technische Bedrijfskunde

Industrial Engineering & Management

deeltijd Leeuwarden NL

81021 Bachelor Werktuigbouw­kunde

Mechanical Engineering

duaal Emmen NL

34280 Bachelor Werktuigbouw­kunde

Mechanical Engineering

voltijd Leeuwarden/Emmen

NL

35168 Bachelor Toegepaste Wis­kunde

Mathematical Engineering

voltijd Leeuwarden NL

34397 Bachelor Biologie en Me­disch Laboratori­umonderzoek

Biology & Medical Laboratory Research

voltijd Leeuwarden/Emmen

NL

34331 Bachelor Biotechnologie Biotechnology voltijd Leeuwarden NL

34396 Bachelor Chemie Chemistry voltijd Leeuwarden/Emmen

NL

34275 Bachelor Chemische Technologie

Chemical Engineering

voltijd Leeuwarden NL

70178 Master Polymer Engineering (joint degree)

Polymer Engineering(joint degree)

deeltijd Emmen NL

93

Jaarverslag 2018

Croho/ISAT Niveau Naam opleiding Internationale naam opleiding

Onderwijs- vorm

Vestigings-plaats

Einde instroomEinde opleidingNieuwe opleiding

NL/ENGVoertaal

Thorbecke Academie

34464 Bachelor Bestuurskunde/Overheids­management

Public Administration voltijd Leeuwarden NL

34464 Bachelor Bestuurskunde/Overheids­management

Public Administration deeltijd Leeuwarden 14-04-201631-08-2020

NL

34419 Bachelor European Studies European Studies voltijd Leeuwarden NL

39268 Bachelor Integrale Veiligheidskunde

Safety and Security Management

voltijd Leeuwarden NL

39268 Bachelor Integrale Veiligheidskunde

Safety and Security Management

deeltijd Leeuwarden 14-04-201631-08-2020

NL

39205 Bachelor HBO­Rechten Law voltijd Leeuwarden NL

39205 Bachelor HBO­Rechten Law deeltijd Leeuwarden 31-01-201531-08-2019

NL

Academie Vo & Mbo

35201 Bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Aardrijkskunde

Teacher Education in Geography

voltijd Leeuwarden/ Groningen

NL

35201 Bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Aardrijkskunde

Teacher Education in Geography

deeltijd Leeuwarden/Groningen

NL

35202 Bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Algemene Economie

Teacher Education in General Economics

voltijd Leeuwarden/Groningen

NL

35202 Bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Algemene Economie

Teacher Education in General Economics

deeltijd Leeuwarden/ Groningen

NL

35203 Bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Bedrijfseconomie

Teacher Education in Finance and Control

voltijd Leeuwarden/Groningen

NL

35203 Bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Bedrijfseconomie

Teacher Education in Finance and Control

deeltijd Leeuwarden/Groningen

NL

35301 Bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Biologie

Teacher Education in Biology

voltijd Leeuwarden/ Groningen

NL

35301 Bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Biologie

Teacher Education in Biology

deeltijd Leeuwarden/ Groningen

NL

35193 Bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Duits

Teacher Education in German

voltijd Leeuwarden/ Groningen

NL

NH

L Stenden H

ogeschool

94

Croho/ISAT Niveau Naam opleiding Internationale naam opleiding

Onderwijs- vorm

Vestigings-plaats

Einde instroomEinde opleidingNieuwe opleiding

NL/ENGVoertaal

35193 Bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Duits

Teacher Education in German

deeltijd Leeuwarden/ Groningen

NL

35195 Bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Engels

Teacher Education in English

voltijd Leeuwarden/ Groningen

NL

35195 Bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Engels

Teacher Education in English

deeltijd Leeuwarden/ Groningen

NL

35196 Bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Frans

Teacher Education in French

voltijd Leeuwarden/ Groningen

NL

35196 Bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Frans

Teacher Education in French

deeltijd Leeuwarden/ Groningen

NL

35144 Bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Fries

Teacher Education in Frisian

voltijd Leeuwarden NL

35144 Bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Fries

Teacher Education in Frisian

deeltijd Leeuwarden NL

35197 Bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Geschiedenis

Teacher Education in History

voltijd Leeuwarden/ Groningen

NL

35197 Bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Geschiedenis

Teacher Education in History

deeltijd Leeuwarden/ Groningen

NL

35388 Bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Gezondheidszorg en Welzijn

Teacher Education in Welfare and Health Care

voltijd Leeuwarden/ Groningen

NL

35388 Bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Gezondheidszorg en Welzijn

Teacher Education in Welfare and Health Care

deeltijd Leeuwarden/ Groningen

NL

35411 Bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Maatschappijleer

Teacher Education in Social Studies

voltijd Leeuwarden/ Groningen

NL

95

Jaarverslag 2018

Croho/ISAT Niveau Naam opleiding Internationale naam opleiding

Onderwijs- vorm

Vestigings-plaats

Einde instroomEinde opleidingNieuwe opleiding

NL/ENGVoertaal

35411 Bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Maatschappijleer

Teacher Education in Social Studies

deeltijd Leeuwarden/ Groningen

NL

35261 Bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Natuurkunde

Teacher Education in Physics

voltijd Leeuwarden/ Groningen

NL

35261 Bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Natuurkunde

Teacher Education in Physics

deeltijd Leeuwarden/ Groningen

NL

35198 Bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Nederlands

Teacher Education in Dutch

voltijd Leeuwarden/ Groningen

NL

35198 Bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Nederlands

Teacher Education in Dutch

deeltijd Leeuwarden/ Groningen

NL

35421 Bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Omgangskunde

Teacher Education in Social Skills

voltijd Leeuwarden/ Groningen

NL

35421 Bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Omgangskunde

Teacher Education in Social Skills

deeltijd Leeuwarden/ Groningen

NL

35199 Bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Scheikunde

Teacher Education in Chemics

voltijd Leeuwarden/ Groningen

NL

35199 Bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Scheikunde

Teacher Education in Chemics

deeltijd Leeuwarden/ Groningen

NL

35221 Bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Wiskunde

Teacher Education in Mathematics

voltijd Leeuwarden/ Groningen

NL

35221 Bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Wiskunde

Teacher Education in Mathematics

deeltijd Leeuwarden/ Groningen

NL

39100 Bachelor Docent Beeldende Kunst en Vormgeving

Fine Art and Design in Education

voltijd Leeuwarden NL

34745 Bachelor Docent Theater Theatre in Education voltijd Leeuwarden NL

35525 Bachelor International Teacher Education for Secondary Schools

International Teacher Education for Secondary Schools

voltijd Groningen nieuwe opleiding per 01-09-2018

ENG

NH

L Stenden H

ogeschool

96

Croho/ISAT Niveau Naam opleiding Internationale naam opleiding

Onderwijs- vorm

Vestigings-plaats

Einde instroomEinde opleidingNieuwe opleiding

NL/ENGVoertaal

49501 Master Kunsteducatie (joint degree)

Education in Arts(joint degree)

deeltijd Groningen NL

45275 Master Leraar Algemene Economie

Teacher Education in General Economics

deeltijd Groningen NL

45265 Master Leraar Duits Teacher Education in German

deeltijd Groningen NL

45262 Master Leraar Engels Teacher Education in English

deeltijd Groningen NL

45276 Master Leraar Fries Teacher Education in Frisian

deeltijd Groningen NL

45272 Master Leraar Natuurkunde Teacher Education in Physics

deeltijd Groningen NL

45269 Master Leraar Nederlands Teacher Education in Dutch

deeltijd Groningen NL

45263 Master Leraar Wiskunde Teacher Education in Mathematics

deeltijd Groningen NL

*naamswijziging met terugwerkende kracht vanaf 1-9-2018

Bijlage 3a Overzicht vraagfinanciering

De peildatum is 1 januari 2019

Bachelor Werktuig-bouwkunde (81021)

AD IT Service-management (80901)

Bachelor ICT (81033)

1. Instroom studenten zonder voucher vraagfinanciering 0 0 3

2. Instroom studenten met een voucher vraagfinanciering 22 36 17

3. Gemiddelde verblijfsduur studenten (met vouchers) in de opleiding

niet bekend niet bekend niet bekend

4. Hoogte collegegeld per 30 EC (exclusief voucherkorting) € 2950,­ € 2950,­ € 2950,­

5. Aantal vouchers gemiddeld per student in deze opleiding 1,2 2,1 1,5

6. Aantal studenten dat met voucher heeft gestudeerd en een diploma heeft behaald

0 0 0

7. Aantal studenten dat de 30 EC voor de module, waaraan met een voucher is deelgenomen, heeft behaald in de betreffende periode

3 1 10

8. Aantal her-inschrijvers met een voucher vraagfinanciering niet bekend niet bekend niet bekend

De opleiding Bachelor HBO­V kende evenals in het jaar 2017 in het jaar 2018 geen inschrijvingen.

97

Jaarverslag 2018

Bijlage 3b Kwaliteitsafspraken en inzet middelen studievoorschot

Kwaliteitsafspraken en inzet middelen studievoorschot

InleidingIn deze notitie geven we mede op basis van: › het fusiedocument d.d. 23 maart 2017; › de rapportages van de algemene rekenkamer over de voorinvesteringen van NHL en Stenden van de

studievoorschotmiddelen; › de begroting 2018; › de kadernota 2019; › de beslissing over de inzet van de transitiemiddelen voor 2019; › de notitie ‘Contouren van het strategisch (instellings)plan 2019-2024’

een eerste doorkijkje naar de kwaliteitsafspraken en de inzet daarvoor van de studievoorschotmiddelen.

Deze notitie bevat enerzijds de financiële (historische) achtergronden en kaders. Anderzijds bevat deze notitie de hoofdrichting van de inhoudelijke keuzes die het CvB wil maken ter besteding van de middelen studievoorschot. Op beide onderdelen wil het CvB graag de instemming van de BMR alvorens deze verder concreet uit te werken.

Uitgangspunt daarbij is dat we de vanaf 2015 in gang gezette lijn om de kwaliteit van het onderwijs, onderzoek en voorzieningen te verhogen, handhaven. Deze lijn is ook vastgelegd in het door de beide medezeggenschaps­raden geaccordeerde fusiedocument en in de door de BMR geaccordeerde begroting 2018.

Tweede uitgangspunt daarbij is dat de kwaliteitsafspraken op hogeschoolniveau naadloos aansluiten bij de strategie van de hogeschool, waarin de verhoging van de kwaliteit centraal komt te staan.

1. Voorinvesteringen kwaliteit 2015–2017 Vanaf 2015 hebben we, vooruitlopend op de in 2018 vrijkomende middelen uit de invoering van het studievoor­schotstelsel, voorinvesteringen gedaan ten behoeve van de verbetering van de kwaliteit. Deze voorinvesteringen zijn in het kader van de begrotingsbehandelingen ook geaccordeerd door de medezeggenschapsraden van beide toen nog bestaande hogescholen.

De algemene rekenkamer heeft bij de NHL en Stenden onderzoek gedaan naar de voorinvesteringen. De algeme­ne rekenkamer heeft in totaal ruim € 10,5 mln. aangemerkt als voorinvesteringen in de kwaliteit.

Die middelen zijn daarbij ingezet voor: › Teams aan zet € 3,49 mln. › DBE € 1,5 mln. › Robuuste curricula + Ateliers € 1,5 mln. › Verbetering studiesucces € 1,25 mln. › Flexibel onderwijs € 0,8 mln. › Expertise Centrum € 0,8 mln.

(deels aangemerkt als voorinvestering) › Versterking DLWO + ICT algemeen € 0,75 mln. › Versterking kennisvalorisatie € 0,3 mln. › Verbindingseenheden Ad & Master € 0,17 mln.

2. Voorinvesteringen kwaliteit 2018In 2018 is er een bedrag van € 9,4 mln. gebudgetteerd voor de transitie.Dit is als volgt verdeeld: › DBE: € 3,200 mln; › HRM: € 0,340 mln; › FLWO: € 0,386 mln; › DLWO: € 5,000 mln; › M&C: € 0,500 mln; › Overig: € 0,137 mln.

NH

L Stenden H

ogeschool

98

Hiervan is in ieder geval € 3,9 mln. (DBE, HRM, FLWO) gerelateerd aan een van de zes landelijke kwaliteits­afspraken. Het aandeel van DLWO in de kwaliteitsafspraken is vooralsnog voor 2018 ingeschat op € 2,5 mln; de kosten voor M&C en Overig zijn niet direct toewijsbaar aan de kwaliteitsafspraken. Hiermee komt het aandeel van de transitiebegroting dat in 2018 aan de kwaliteitsafspraken is toe te rekenen op € 6,266 mln.

Dit is in lijn met het fusiedocument en met de door de BMR geaccordeerde begroting voor 2018.

3. Landelijke kwaliteitsafspraken april 2018Op 9 april 2018 zijn de landelijke kwaliteitsafspraken als onderdeel van het sectorakkoord hoger beroepsonder­wijs bekend gemaakt.

De middelen studievoorschot worden gekoppeld aan kwaliteitsafspraken (2019 tot en met 2024), waarbij voornemens en doelen worden geformuleerd op thema’s voor verbetering van onderwijskwaliteit. De studie­voorschotmiddelen worden voor 2019 en 2020 in de lumpsum opgenomen zonder voorwaarden. In de periode tot april 2020 zullen de plannen van de instellingen worden getoetst door de NVAO. Bij een positief advies/besluit ontvangt de instelling haar studievoorschotmiddelen in de vorm van kwaliteitsbekostiging voor de periode 2021 tot en met 2024.

De zes thema’s die worden benoemd in de landelijke kwaliteitsafspraken zijn: › Intensiever en kleinschalig onderwijs (onderwijsintensiteit); › Meer en betere begeleiding van studenten; › Studiesucces; › Onderwijsdifferentiatie; › Passende en goede onderwijsfaciliteiten; › Verdere professionalisering van docenten (docentkwaliteit).

Op lokaal niveau maken de colleges van bestuur met hun medezeggenschapsraden een plan waarin zo concreet mogelijke afspraken over de realisering en uitvoering van een of meer van deze zes thema’s worden gemaakt: de lokale kwaliteitsafspraken.

4. Investeringen kwaliteit 2019 – 2024: een eerste aanzetUitgangspunt voor 2019 en volgende jaren is dat we de vanaf 2015 tot en met 2018 door middel van de voor­investeringen in gang gezette koers ter verbetering van de kwaliteit voortzetten en waar nodig aanpassen aan vernieuwde inzichten. De hieronder genoemde onderwerpen zijn daarmee richtinggevend en kaderstellend voor de concretisering in de vorm van een meerjarenplan.

De studievoorschotmiddelen (als onderdeel van onze totale middelen) zullen worden ingezet voor:

De invoering van DBE (Bestedingsrichting conform hierboven genoemde landelijk thema’s: onderwijsintensiteit, meer en betere begeleiding van studenten, passende en goede onderwijsfaciliteiten.)

OnderwijsintensiteitBinnen DBE wordt intensief (meerdere dagdelen) samengewerkt in ateliers waarbij real­life vraagstukken de trigger vormen tot leren. Dit maakt het onderwijs relevant en is inspirerend voor studenten. Docenten zijn veel aanwezig in een atelier, kennen de studenten daardoor goed en zijn gemakkelijk benaderbaar. Het atelier vormt een community of learning. Door samen te werken aan real­life vraagstukken volgens de fasen van DBE/DT wordt de koppeling met onderzoek gemaakt. Ook kunnen onderzoekers betrokken zijn bij het atelier. Studenten studeren in kleine overzichtelijke groepen.

Persoonlijke ontwikkeling studentenKwalificatie, socialisatie en persoonsvorming beschouwen wij als belangrijke functies van ons onderwijs. Wij zijn niet alleen gericht op kwalificatie, maar dragen bij aan de ontwikkeling van de persoonlijke talenten van onze studenten (persoonsvorming, Bildung), aan de vorming tot wereldburger (de socialiserende functie) en het ontwikkelen van een persoonlijke en professionele identiteit inclusief moreel kompas.

99

Jaarverslag 2018

In dit verband neemt de voorbereiding op en de verwerving door studenten van 21st century skills ook een belangrijke plaats in. Kern van het onderwijsconcept is juist dat studenten worden opgeleid tot wereldwijze burgers die verbindend, ondernemend en vindingrijk zijn. Sociale en culturele vaardigheden, kritisch en creatief denken zijn belangrijke elementen. Waartoe wij studenten willen opleiden - onze belofte - wordt vastgelegd in het strategisch instellingsplan en in de strategische onderwijsvisie. We volstaan hier verder met een verwijzing naar die documenten.

Deze invalshoek werkt ook door naar de studieloopbaanbegeleiding. Studieloopbaanbegeleiding wordt nadruk­kelijk onderscheiden in enerzijds studiebegeleiding en anderzijds loopbaanbegeleiding.

Studiebegeleiding is dan niet alleen de begeleiding bij de studie sec in termen van studieprestaties, maar ook de coaching op grond van de behoefte van de student (ook wel ‘vraaggestuurd’ genoemd) : coaching in de betekenis van advisering en begeleiding van een individuele student of groepen studenten bij vragen over bijvoorbeeld (vervolg)studiekeuze, switch, keuze minoren, loopbaanoriëntatie, voorbereiding op een loopbaan­gesprek bij een werkgever, voorbereiding op een zelfstandig ondernemerschap, voorkomen en bestrijden van faalangst in het kader van het verwerven van een baan etc. etc.

De 21st century skills krijgen in ieder geval een plek als onderdeel van de loopbaanbegeleiding. Loopbaanbege­leiding wordt verder ingevuld op een manier die past bij de beroepen waarvoor de opleiding opleidt. Dat kan vorm gegeven worden in SLB, maar kan evenzeer plaatsvinden in projecten of DBE settings van het onderwijs. De studieloopbaanbegeleiders zullen voorbereid en getraind worden in deze bredere van hen gevraagde competenties.

Verder zullen we inventariseren welke voorzieningen op het gebied van coaching bestaan en onderzoeken we welke aanvullende hogeschoolbrede algemene of meer specifieke voorzieningen (eventueel in pilotvorm) in samenhang met bestaande voorzieningen kunnen of moeten worden geboden.De uitkomsten van deze inventarisatie en onderzoek worden besproken met de Hogeschoolmedezeggenschapsraad.

Voorkomen studie-uitval, brede propedeuse, oriëntatiejaar De menselijke maat is belangrijk. Studenten worden gekend en gestimuleerd. Een zorgvuldig intakeproces en goede persoonlijke begeleiding dragen bij aan het gevoel gekend te worden, binding en studiesucces. Studie­loopbaanbegeleiding is gericht op het verwezenlijken van de eindkwalificaties, keuzes in de persoonlijke leer­route, persoonsontwikkeling (Bildung), talentontwikkeling en persoonlijke profilering. De studieloopbaanbegelei­der heeft goed zicht op de ontwikkeling en studievoortgang van studenten en geeft hierover feedback aan de student. De intensiteit van de begeleiding wordt afgestemd op de doelgroep en de persoonlijke voorkeuren van de student. Studenten worden gestimuleerd zelf verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen leerproces, eigen gemaakte keuzes en het hierin tonen van persoonlijk leiderschap. Studenten hebben hierbij tevens een rol naar elkaar en zullen gevraagd worden om elkaar hierbij te ondersteunen middels bijvoorbeeld peer coaching.

Om twijfelende studenten beter in staat te stellen zich goed te oriënteren op een bij hen passende opleiding en om daarmee uitval in het eerste jaar zoveel mogelijk te voorkomen, gaan we een onderzoek doen naar de moge­lijkheden om over uiterlijk twee jaar een of meer brede propedeuses in de vorm van een pilot te starten. Op basis van de ervaringen met deze pilot(s) zullen we vervolgens op dit punt een hogeschoolbreed beleid ontwikkelen.

Mocht naar voren komen dat het inrichten van een of meer brede propedeuses in de vorm van een pilot over uiterlijk twee jaar niet mogelijk is, dan richt dit onderzoek/overleg zich op het inrichten van een over twee jaar te starten ‘oriëntatiejaar’ voor twijfelende aspirant­studenten.

Vrije keuzeruimteWe stimuleren studenten om hun eigen talenten te ontdekken en te ontplooien en hierin zelf de regie te nemen (persoonlijk leiderschap, zelfregulering). We bieden mogelijkheden voor internationalisering, cross­overs, het samenstellen van de eigen leerroute, het combineren van de studie met topsport en deelname aan X-honours programma’s. Op basis van leeruitkomsten willen we eerder verworven kwalificaties erkennen, met name binnen het flexibel onderwijs en studenten mogelijkheden bieden voor versnelling. Leidend beginsel is bovendien dat iedere student in beginsel ten minste een minor van 30 EC naar eigen keuze moet kunnen volgen. Daarnaast gaan we ook meer aandacht besteden aan het ondernemerschapsonderwijs.

NH

L Stenden H

ogeschool

100

ProfessionaliseringHet succes van de invoering van DBE staat of valt met de professionaliteit van de docenten. De invoering van het onderwijsconcept DBE gaat samen met een forse investering in de professionalisering van docenten. Het professionaliseringsaanbod wordt steeds meer DBE­proof gemaakt. Het gaat daarbij o.a. om het ontwerpen van een leeromgeving (KAOS), DBE, begeleiding in ateliers, design thinking, toetsing, didactiek die past bij DBE, etc.

MonitoringDe invoering en de effecten van DBE (ook op de persoonlijke ontwikkeling van studenten) zullen systematisch op conceptueel en op operationeel niveau worden gevolgd en geëvalueerd. De monitoring van de invoering van DBE als zodanig vindt plaats in het kader van de reguliere verantwoordingscyclus (de R­rapportages). We gaan na of en zo ja op welke wijze de effecten van DBE op de persoonlijke ontwikkeling van studenten via het lopende onderzoek van een lectoraat worden gemonitord. Mocht dit nog niet gebeuren, dan kijken we hoe we het beoogde onderzoek naar deze effecten alsnog kunnen inbouwen en hoe hier over kan worden gerapporteerd.

De Hogeschoolmedezeggenschapsraad wordt betrokken bij het bespreken van de uitkomsten van beide typen evaluaties. Waar nodig wordt het concept of de operationalisering daarvan op basis van die evaluaties bijgesteld.

De ontwikkeling van de digitale leer-/werkomgeving c.q. de digitale hogeschool (Bestedingsrichting conform hierboven genoemde landelijk thema’s: studiefaciliteiten en op termijn onderwijs­intensiteit.)

Aansluiting DBEDe digitale leer­ en werkomgeving dient nauw aan te sluiten bij, direct ondersteuning te bieden aan het onderwijsconcept DBE.

De ontwikkeling van de fysieke leer-/werkomgeving (Bestedingsrichting conform hierboven genoemde landelijk thema’s: passende en goede onderwijsfaciliteiten en op termijn onderwijsintensiteit.)

Aansluiting DBEDe fysieke leer­ en werkomgeving dient nauw aan te sluiten bij, direct ondersteuning te bieden aan het onder­wijsconcept DBE. Dit betekent onder meer dat er niet alleen voldoende ateliers beschikbaar zijn, maar ook dat de onderwijsruimtes voldoende toegankelijk zijn voor studenten. We onderzoeken op welke wijze de beschik­baarheid van onderwijsruimtes beter inzichtelijk kan worden gemaakt en de toegankelijkheid van de onderwijs­ruimtes met behulp van digitale middelen (app) kan worden vergroot.

De ontwikkeling van resultaatverantwoordelijke teams (Bestedingsrichting conform hierboven genoemde landelijk thema’s: onderwijsintensiteit, meer en betere begeleiding van studenten, studiesucces, professionalisering docenten.)

De ontwikkeling van nieuwe onderwijsvormen en –programma’s (Bestedingsrichting conform hierboven genoemde landelijke thema’s: studiesucces en onderwijsdifferentiatie.)Om hogeschoolbreed doorlopende leerlijnen te realiseren worden meer AD­ en Masterpgrogramma’s gerealiseerd. Daarnaast wordt flexibel onderwijs verder ontwikkeld en geïmplementeerd en gaan we meer investeren in excellen­tieprogramma’s. Daarbij kijken we hoe we het X­honoursprogramma verstevigd en vernieuwd neer kunnen zetten. Bovendien gaan we het bestaande ondernemerschapsonderwijs (minoren, leerlijnen) binnen de hogeschool in beeld brengen en de communicatie hierover versterken. Ten slotte bereiden we een geïntegreerde TOP regeling voor, waarbij de TOP sportregeling wordt geïntegreerd met een TOP regeling voor studenten die een eigen onderneming hebben en voor studenten die significant substantiële werkzaamheden voor maatschappelijke organisaties verrichten. Het gaat er hierbij om dat studenten in de gelegenheid worden gesteld hun (TOP) sportactiviteiten, (TOP) ondernemerschap of (TOP) maatschappelijke activiteiten te combineren met hun opleiding. Deze samenhangende TOP regeling en de criteria waaraan een student moet voldoen om in aanmer­king te komen voor de betreffende faciliteiten, wordt voorgelegd aan de Hogeschoolmedezeggenschapsraad.

Het bevorderen van het studieklimaat en studentenwelzijn (Bestedingsrichting conform hierboven genoemde landelijke thema’s: begeleiding en studiesucces.) Leren is een proces waarbij lerenden (samen) actief kennis construeren en verbinden aan eerdere ervaringen. Leren in interactie met anderen leidt tot diepere leerervaringen, interpretaties en betekenisgeving. Diep leren is

101

Jaarverslag 2018

niet zozeer een persoonskenmerk als wel het resultaat van de leeromgeving van de hogeschool. Het doel is om studenten aan te moedigen tot diep leren. Studenten zijn gemotiveerder en meer succesvol in een leeromgeving waarbinnen ze gekend worden en gestimuleerd worden. Daarom maken zij deel uit van een leergemeenschap, community. Met het oog op de sociale integratie en binding horen studenten bij een thuisgroep van de oplei­ding. Een groep van 24 studenten vormt die thuisbasis. De studiecoach is gekoppeld aan een groep en verzorgt zowel groeps­ als individuele begeleiding.

We gaan awareness creëren voor studentenwelzijn en richten ons op binding en een veilig studieklimaat, preventie & vroegsignalering, professionalisering van docenten en studentbegeleiders op dit vlak, hulpaanbod en psychosociale interventies.

Daartoe brengen we onder meer de keten van bestaande ondersteuningsprocessen van studenten (de ‘student­reis’) met name op psychosociaal vlak en daarbij ook op het vlak van de interne en externe doorverwijzings­mogelijkheden scherp in beeld. In dat verband onderzoeken we ook de mogelijkheden om een laagdrempelige ‘inhouse’­voorziening van een studentenpsycholoog te treffen.

Landelijke thema’s in schemaHierboven zijn de thema’s uit de landelijke kwaliteitsafspraken gerelateerd aan de inzet van de studievoorschot­middelen bij NHL Stenden. Dat levert het volgende samenvattend schema op:

Onderwijs-intensiteit

Begeleiding Studiesucces Onderwijs-differentiatie

Faciliteiten Professionalisering docenten

DBE X X X X X X

DLWO X X

FLWO X

RVT X X X X

Profilering X X

Studieklimaat en studentenwelzijn X X X X

Raming studievoorschotmiddelen 2018 – 2024

Alg. Reken-kamer

Budget Kader-nota

Fusie-doc

Fusie-doc

Fusie-doc

Fusie-doc

Fusie-doc

Studentgebonden financiering (macro) nvt 2.590,6 2.606,5 2.630,4 2.700,1 2.736,7 2.731,2 2.738,7

Onderwijsopslag in percentages (macro) nvt 321,1 330,5 332,8 343,4 350,0 352,0 357,1

Studentgebonden financiering NHL Stenden nvt 125,36 126,13 127,29 130,66 132,43 132,17 132,53

Onderwijsopslag in percentages NHL Stenden nvt 13,28 13,67 13,76 14,20 14,48 14,56 14,77

138,64 139,80 141,05 144,87 146,91 146,73 147,30

Percentage studievoorschotmiddelen nvt 3,9% 3,9% 4,5% 7,5% 9,2% 9,7% 11,0%

Raming studievoorschotmiddelen NHL Stenden (per jaar) 0,0 5,4 5,5 6,3 10,9 13,5 14,2 16,2

Voorinvestering conform oordeel Rekenkamer 10,500

Inzet dbe, dlwo, flwo, hrm (transitiebegroting) 6,266 8,075 9,230 8,318 6,526 3,756

AD/Masters 0,144

LLL 0,644 0,344 0,100

Innovatiebudget (conform allocatiemodel) 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5

Overig (ntb) 15,1

Besteding studievoorschotmiddelen (per jaar) 10,5 7,1 8,9 9,8 8,8 7,0 4,3 15,6

Cumulatief Saldo (ontvangs minus besteding) ­10,5 ­12,1 ­15,6 ­19,1 ­17,0 ­10,6 ­0,6 0,0

NH

L Stenden H

ogeschool

102

In het kader van de aanloop naar de begroting 2019 heeft het college van bestuur besloten het budget voor de transitie hiervoor in zijn geheel aan te wenden. Dit betekent dat we ook in 2019 (en ook in 2020) meer investeren in de kwaliteitsafspraken dan we aan middelen ontvangen. Vanaf 2021 kunnen we beginnen met de compensatie van de vanaf 2015 gedane voorinvesteringen.

Voorstel verdeling fusiebudget (x € 1.000) 2019

DBE € 4.858

Opleiding en training € 600

Fysieke hogeschool € 680

Digitale hogeschool € 1.937

€ 8.075

Hiernaast worden nog middelen vrijgemaakt voor: › Profilering (nieuwe programma’s, excellentie etc.): € 800.000 › Studieklimaat en studentenwelzijn p.m.6

5. VervolgHet College van Bestuur bespreekt deze notitie met de (studentgeleding van de) BMR. Van de BMR vraagt het CvB:1. Instemming met de geschetste (historische en toekomstige) financiële lijn en het daarmee samenhangende

financiële werkkader 2017-20242. Instemming met de inhoudelijke keuzes van de meerjarige bestedingsrichtingen.Zodra er instemming is op deze meerjarige financiële en inhoudelijke keuzes werken we de afspraken ieder jaar verder uit in concrete afspraken die in het betreffende jaar gerealiseerd kunnen worden. Vooraleerst zullen deze afspraken gemaakt ­binnen de kaders van de hoofdlijnen­ worden ten behoeve van het jaar 2019.Die laatste plannen worden mede gebaseerd op concrete acties en maatregelen van directeuren van nader te bepalen onderdelen. Deze directeuren zorgen voor intern draagvlak voor de voor die periode opgestelde concrete acties en maatregelen. Dat doen zij o.a. door de plannen voor te leggen aan de Deelraden van de betreffende organisatieonderdelen. In alle deelraden zijn studenten vertegenwoordigd.Die (deel)acties en maatregelen worden uiteraard op hogeschoolniveau op elkaar afgestemd. Met de BMR wordt de voortgang van bereikte resultaten van het lopende jaar besproken en tevens worden met de BMR, vooruit­lopend op elk nieuw begrotingsjaar, de meerjarenafspraken geëvalueerd. Eventuele aanpassingen of accent­verschuivingen voor het volgende jaar of de volgende jaren worden dan besproken.

6 Deze post is pro memorie opgenomen omdat bekeken moet worden of deze maatregelen kunnen worden ingepast in lopende initiatieven of dat in een voorkomend geval enige additionele financiering moet worden gevonden.

103

Jaarverslag 2018

Bijlage 1: Uitwerking thema’s kwaliteitsafspraken ontleend aan sectorakkoord hoger beroepsonderwijs 2018 (zoals opgenomen in concept 0.3 van de strategische onderwijsvisie)

Thema’s kwaliteitsafspraken Toelichting invulling binnen DBE

1. Intensiever en kleinschalig onderwijs (onderwijsintensiteit) Zie hoofdstuk 4 en 5

De relatie tussen docenten en studenten is cruciaal voor goed onder­wijs. Daarom is het belangrijk het contact tussen student en docent verder te intensiveren. Dit kan bijvoorbeeld door in te zetten op kleinere onderwijsgroepen en community­vorming, en door meer tijd vrij te maken voor persoonlijke feedback en individuele begeleiding. Om dit te bereiken is verdere uitbreiding van het aantal docenten per student noodzakelijk. Het aanstellen van meer docenten maakt het ook mogelijk om de inhoud van het onderwijs te koppelen aan maat­schappelijke thema’s en onderzoek waardoor de nieuwsgierigheid van studenten en hun onderzoekend vermogen wordt vergroot.

Binnen DBE wordt intensief (meerdere dagdelen) samengewerkt in ateliers waarbij real­life vraagstukken de trigger vormen tot leren. Dit maakt het onderwijs relevant en is inspirerend voor studenten. Docenten zijn veel aanwezig in een atelier, kennen de studenten daar­door goed en zijn gemakkelijk benaderbaar. Het atelier vormt een community of learning. Door samen te werken aan real­life vraagstuk­ken volgens de fasen van DBE/DT wordt de koppeling met onderzoek gemaakt. Ook kunnen onderzoekers betrokken zijn bij het atelier. Studenten studeren in kleine overzichtelijke groepen.

2. Meer en betere begeleiding van studenten Zie hoofdstuk 4 en 5

Het is de verantwoordelijkheid van de universiteiten en hogescholen om alle studenten gelijke kansen te bieden, ongeacht achtergrond, herkomst en vooropleiding. Niet alleen incidenteel, als het mis dreigt te gaan, maar ook proactief en structureel. Daarvoor wordt gedacht aan intensieve begeleiding en ondersteuning door bijvoorbeeld pro­fessioneel opgeleide tutoren, studieadviseurs, student­psychologen, student­decanen en studieloopbaanbegeleiders. Betere begeleiding voorkomt problemen en zorgt voor optimale ontwikkeling van alle studenten.

Met het oog op de sociale integratie en binding horen studenten bij een thuisgroep van de opleiding. Een groep van 24 studenten vormt die thuisbasis. De studiecoach is gekoppeld aan een groep en verzorgt zowel groeps­ als individuele begeleiding.

Via persoonlijke leerroutes houden we rekening met de achtergron­den van de studenten en zijn ambities.

3. Studiesucces Zie hoofdstuk 6

Alle studenten die daarvoor de capaciteiten hebben moeten de kans krijgen om hun studie succesvol te starten en te voltooien. Aandacht voor de doorstroom en toegankelijkheid van het onderwijs voor stu­denten uit het vo en mbo, gelijke kansen, inclusief hoger onderwijs, het voorkomen van uitval en het bevorderen van studiesucces blijven belangrijke thema’s voor het hoger onderwijs. Op basis van analyse van het studiesucces van de studentenpopulatie kan een instelling besluiten haar aandacht primair op bepaalde groepen studenten en/of opleidingen te richten en daarvoor doelstellingen te formuleren.

De hogeschool kiest voor kwalitatieve en positieve visie op studie­succes zonder de rendementen uit het oog te verliezen. Elementen van studiesucces zijn: toegankelijkheid, persoonlijke doelen en talen­tontwikkeling, opleidingsdoelen en rendement. In onze internationa­le hogeschool is rekening houden met diversiteit en inclusief denken een groot goed.

4. Onderwijsdifferentiatie Zie paragraaf 3.5 en hoofdstuk 4, 5 en 6

Hogescholen en universiteiten spelen in op de verschillende achter­gronden en ambities van studenten en de behoeftes van de arbeids­markt. Ze doen dat door een gevarieerd aanbod aan onderwijstrajec­ten naar niveau (Ad, Ba, Ma) aan te bieden. Ook wordt geïnvesteerd in talentprogramma’s, zoals honours programma’s of programma’s op het gebied van bijvoorbeeld maatschappelijke betrokkenheid, ondernemerschap, kunst of sport. Daarnaast kunnen hogescholen en universiteiten differentiëren in didactische onderwijsconcepten.

De hogeschool streeft naar een breed aanbod van Ad tot en met masters. Daarnaast is er sprake van een ruim aanbod in de voltijd en deeltijd (flexibel). Persoonlijk leiderschap is een van de 5 facetten van DBE en uit zich in aandacht voor het individu, ruimte voor persoonlijke leerroutes, keuzemogelijkheden en mogelijkheden voor talentontwikkeling in meerdere vormen.

5. Passende en goede onderwijsfaciliteiten Nog toevoegen aan paragraaf 5.2

Het is van belang dat de studiefaciliteiten en -infrastructuur intensief en kleinschalig onderwijs bevorderen. Digitale bronnen kunnen nog beter worden geïntegreerd in het onderwijsproces: studenten moe­ten de onderwijsomgeving, zowel fysiek als digitaal, optimaal kunnen benutten in hun studieproces. De studiefaciliteiten en ­infrastructuur moeten aansluiten op de eisen van het onderwijs van de toekomst.

De hogeschool investeert in het kader van DBE fors in passende onderwijsfaciliteiten zoals in de vorm van ateliers. Ook de digitale infrastructuur wordt gemoderniseerd.

6. Verdere professionalisering van docenten (docentkwaliteit) Zie paragraaf 5.2.3 (in ontwikkeling)

Goede en betrokken docenten zijn de sleutel tot kwalitatief hoog­waardig onderwijs. Ingezet kan worden op verdere professionalise­ring van docenten. Daarbij hoort ook meer waardering voor de werk­zaamheden van docenten, bijvoorbeeld door in het wetenschappelijk onderwijs meer aandacht te hebben voor onderwijsprestaties. Docenten moeten ook op de hoogte kunnen blijven van de laatste inhoudelijke, didactische en digitale ontwikkelingen. Hierbij helpt het om het eigen onderwijsmateriaal te mogen delen en dat van anderen te kunnen benutten. Docenten zouden meer mogelijkheden moeten hebben om zichzelf te ontwikkelen, bijvoorbeeld - in het geval van hbo­docenten - door zelf onderzoek te gaan doen.

De invoering van het onderwijsconcept DBE gaat samen met een forse investering in de professionalisering van docenten. Het profes­sionaliseringsaanbod wordt steeds meer DBE­proof gemaakt. Het gaat daarbij o.a. om:ontwerpen van een leeromgeving (KAOS), DBE, begeleiding in ateliers, design thinking, toetsing, didactiek die past bij DBE, etc.

Parallel aan de implementatie van DBE is ook een onderzoekslijn in de stijgers gezet waarbij docent­onderzoekers betrokken worden. Zo wordt er onderzoek gedaan naar het leergedrag van studenten (How you learn), de beleving van docenten m.b.t. DBE, etc.

104

NH

L Stenden H

ogeschool

Bijlage 4 Raad van ToezichtGegevens leden raad van toezicht per 31 december 2018

Mr. C. (Cees) Bijl (1955)Voorzitter raad van toezichtVoorzitter transitiecommissie, lid remuneratiecommissie en lid werving & selectiecommissie

Benoemingsperiode: 01-01-2018 t/m 31-12-2019

Hoofdfunctie: lid Gedeputeerde Staten provincie DrentheNevenfuncties: › voorzitter ledenvereniging Espria › voorzitter stichting Nazorg Ouwsterhaule › voorzitter stichting ZINN › voorzitter raad van advies Zorginstituut Nederland › buitengewoon ambtenaar burgerlijke stand gemeente Emmen

Nationaliteit: Nederlands

Drs. H.H. (Hayo) Apotheker (1950)Vicevoorzitter raad van toezichtVoorzitter remuneratiecommissie, voorzitter werving & selectiecommissie en lid transitiecommissie

Benoemingsperiode: 01-01-2018 t/m 31-12-2021

Hoofdfunctie: waarnemend burgemeester gemeente Noardeast­Fryslân (m.i.v. 01-01-2019)Nevenfuncties: › lid bestuur stichting Cambuur Leeuwarden › voorzitter raad van commissarissen stichting Acantus › voorzitter raad van toezicht stichting Beheer Fries Museum en Keramiekmuseum Princessehof

Nationaliteit: Nederlands

Mevrouw J.G. (Anneke) Beukers-Maatje MGM (1955)Voorzitter commissie onderwijs, onderzoek & internationalisering

Benoemingsperiode: 01-01-2018 t/m 31-12-2019

Hoofdfunctie: eigenaar Anneke Beukers AdviesNevenfuncties: › lid raad van Commissarissen Sociale Werkvoorziening Almelo (Soweco) › lid Provinciale Staten Overijssel

Nationaliteit: Nederlands

105

Jaarverslag 2018

J.N.M. (Hans) Haerkens MIB (1958)Lid remuneratiecommissie, lid transitiecommissie, lid werving & selectiecommissie en lid commissie onderwijs, onderzoek & internationalisering

Benoemingsperiode: 01-01-2018 t/m 31-12-2020

Hoofdfunctie: directeur Haerkens Resultancy B.V. Nevenfuncties: › lid raad van advies vereniging Scholen voor Ondernemend Leren › lid deskundigencommissie tender toerisme en recreatie Waddenfonds › voorzitter bestuur stichting Bevrijdingsfestival Drenthe › lid landelijke jury Drentse Cultuurprijzen › lid raad van toezicht Kunst & Cultuur › directeur Noordelijk Cultuurfonds › lid raad van toezicht Veenbrand

Nationaliteit: Nederlands

Drs. T. (Tom) Cohen (1966)Voorzitter auditcommissie

Benoemingsperiode: 01-01-2018 t/m 31-11-2021

Hoofdfunctie: algemeen directeur Oogcentrum NoordhollandNevenfuncties: › lid bestuur branchevereniging Zelfstandige Klinieken Nederland (ZKN) › lid raad van toezicht ROC Horizon College

Nationaliteit: Nederlands

Drs. K.H.A. (Kees) van Anken (1951)Lid auditcommissie

Benoemingsperiode: 01-01-2018 t/m 31-12-2021

Hoofdfunctie: eigenaar Van Anken Ontwikkeling & AdviesNevenfuncties: › voorzitter raad van toezicht stichting Thuiszorg het Friese land › voorzitter bestuur stichting Zwerfjongeren Nederland › voorzitter raad van advies Krachtgerichte Methodieken, UMC Radboud Nijmegen › voorzitter en ambassadeur van ‘Van de Straat’, een samenwerkingsverband van SZN, Federatie Opvang en Drift

(Erasmusuniversiteit) › voorzitter atletiekvereniging Leonitas Leeuwarden › lid adviescommissie Kansfonds provincie Fryslân › lid bestuur stichting Vrienden van Talant

Nationaliteit: Nederlands

NH

L Stenden H

ogeschool

106

Prof. dr. F.C (Frans) Roozen (1959)Lid auditcommissie

Benoemingsperiode: 01-09-2018 t/m 31-08-2022

Hoofdfunctie: › hoogleraar management accounting en control, VU Amsterdam › eigenaar Forward Finance B.V.

Nevenfuncties: › voorzitter dagelijks bestuur Center for Executive Education, VU Amsterdam › lid curatorium opleiding Compliance & Integrity Management, VU Amsterdam › lid raad van toezicht Esprit Scholengroep › lid raad van advies Vereniging van Register Controllers

Nationaliteit: Nederlands

Mevrouw drs. F. (Farah) Karimi (1960)Lid commissie onderwijs, onderzoek & internationalisering

Benoemingsperiode: 01-09-2018 t/m 31-08-2022

Hoofdfunctie: eigenaar Farah Karimi Advies & StrategieNevenfuncties: › lid raad van advies Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) › lid raad van advies Netherlands Network for Human Rights Research › voorzitter bestuur Writers Unlimited

Nationaliteit: Nederlands en Iraans

De heer drs. D. (Dave) Pieters (1978) Lid commissie onderwijs, onderzoek & internationalisering

Benoemingsperiode: 01-03-2018 t/m 28-02-2022

Hoofdfunctie: voormalig general manager Coles Supermarkets Australia

Nationaliteit: Nederlands

107107

Jaarverslag 2018

NH

L Stenden H

ogeschool

108

Bijlage 5 Bestuur en management Gegevens per 31/12/2018

College van bestuurMevr. Ir. E. (Erica) Schaper MBA VoorzitterDrs. K.W. (Klaas­Wybo) van der Hoek lidDrs. J. (Jan) van Iersel lid

Portefeuilleverdeling college van bestuur Mevr. Ir. E. Schaper MBA AcademiesAcademie Technology & InnovationAcademie International Business AdministrationAcademie Communication & Creative Business

Diensten/verbindingseenhedenDienst Marketing & Communicatie Dienst HRM Secretariaat College van BestuurBestuursstafExpertnet

Beleids- en aandachtsgebiedenStrategie­ontwikkeling (o.m. Instellingsplan) Contactpersoon raad van toezicht/medezeggenschap Regie Implementatie Fusie Externe profileringExterne contacten: Vereniging Hogescholen, Den Haag, OCW, etc. Eerste contactpersoon Friesland Instellingstoets KwaliteitszorgLid algemene vergadering Vereniging HogescholenLid bestuurscommissie Arbeidsvoorwaarden Vereniging HogescholenAdviesraad Elfde Faculteit/UCF Voorzitter Raad van Toezicht Centre of Expertise of Water Technology (CEW)Lid Bestuur Innovatie Pact Fryslân

Nevenactiviteiten Voorzitter/lid Raad van Toezicht Yulius (t/m mei 2018)Lid bestuur Zestor Voorzitter Raad van Advies Fries Sociaal PlanbureauLid bestuur VNO NCW Friesland

Drs. K.W. van der HoekAcademiesAcademie Stenden Hotelmanagement School en Stenden HotelAcademie Primair OnderwijsAcademie Vo & MboAcademie Economics & LogisticsAcademie ICT & Creative Technologies

Diensten/verbindingseenhedenVerbindingseenheid Internationaal ProfielVerbindingseenheid R&D Zwaartepunten & ContractactiviteitenDienst Fysieke leer­/werkomgevingDienst Digitale leer­/werkomgeving

109

Jaarverslag 2018

Beleids- en aandachtsgebiedenInternationaliseringsbeleidOnderzoeksbeleidEerste contactpersoon locaties Groningen, Assen en MeppelStichting Steunfonds Stenden v.h. CHNBestuur Vonkt!Program Board Dutch TechZone (v.h. Vierkant voor Werk)Bestuur Centrum voor LevensbeschouwingBestuur verkiezing Friese Onderneming van het jaarLid bestuurscommissie Internationalisering Vereniging HogescholenLid stuurgroep Lerarenopleidingen Vereniging Hogescholen

Nevenactiviteiten Gemeenteraadslid ZuidhornVoorzitter VV GrijpskerkBestuurslid Stichting Knappe Koppen (Fryslân Unlimited)Bestuur Stichting Verkiezing Friese Onderneming van het JaarVoorzitter raad van toezicht Waddengroep

Drs. J. van IerselAcademiesAcademie Social StudiesAcademie GezondheidszorgAcademie Leisure & TourismAcademie Commerce & International BusinessThorbecke AcademieMaritiem Instituut Willem Barentsz

Dienst/verbindingseenheidDienst Onderwijs­ en OnderzoekskwaliteitDienst Finance, Control & ProcurementDienst Onderwijslogistiek en StudentondersteuningDienst Verbindingseenheid R&D Onderwijs en Onderzoek

Beleids- en aandachtsgebiedenOnderwijsbeleidKwaliteitsbeleid inclusief de IC’sStudenttevredenheid (NSE)Eerste contactpersoon locaties Emmen en TerschellingBestuur Stichting StudiestadKennispoort EmmenLid bestuurscommissie bekostiging, Vereniging HogescholenBestuurslid Drentse Program Board Dutch Tech ZonePenningmeester Fossielfrij FryslânBestuurslid Stichting Leeuwarden StudiestadLid Healthy Ageing Network Noord NederlandSecretaris SSTNO (Stichting Simulator Training Nautisch Onderwijs)Lid Commerciële Club LeeuwardenLid Maritieme Academie HollandLid VNO NCW NoordBusiness Club Cambuur

NevenactiviteitenVice voorzitter raad van toezicht CatentVice voorzitter raad van toezicht Frion

NH

L Stenden H

ogeschool

110

Secretaris college van bestuurMw. mr. A. van Weelden

Bestuursstaf Hoofd Dhr. J. Postma MBA

Expertnet Directeur Mw. I.I. Janssen MA Dienst Digitale leer-/werkomgeving (DLWO) Directeur Ing. E. van Gorkum

Dienst Fysieke leer-/werkomgeving (FLWO)Directeur M. Rutten

Dienst Finance & Control (F&C) Directeur Drs. H. Wolters

Dienst Human Resources Management (HRM)Directeur Mw. drs. A. Hospers

Dienst Marketing & Communicatie (M&C) DirecteurDrs. R. Koning

Dienst Onderwijs-& Onderzoekskwaliteit (O&O)Directeur a.i.Drs. R. Nijenbanning

Dienst Onderwijslogistiek & Studentondersteuning (O&S)Directeur Mw. ir. A. Schat MGM

Verbindingseenheid R&D Internationaal Profiel DirecteurW. Johnson MA

Verbindingseenheid R&D Onderwijs & Onderzoek DirecteurMw. dr. G. Geitz

Verbindingseenheid R&D Zwaartepunten & Contractactiviteiten DirecteurMw. drs. S.H. Santema

111

Jaarverslag 2018

Academie Commerce & International Business Directeur J.H.J. Jalvingh MSc

Academie Communication & Creative Business Directeur Mr. P.P.C.J. Bemelmans

Academie Economics & LogisticsDirecteurMr. S.T. van der Galiën

Academie GezondheidszorgDirecteurMw. R. R. Suierveld MSc

Academie ICT & Creative TechnologiesDirecteurE.J. van der Veer (tot 1 november 2018)Drs. P.J. Mulder (vanaf 1 november 2018)

Academie International Business AdministrationDirecteurMw. drs. R.A. Coumou

Academie Leisure & TourismDirecteurDr. F. de Klerk Wolters

European Tourism Futures Institute (ETFI)DirecteurDr. S. Hartman

Academie Primair OnderwijsDirecteurMw. drs. J.M. Kuijpers

Academie Social StudiesDirecteurMw. drs. A. Schokker

Academie Technology & InnovationDirecteurMw. drs. J. Haije

GreenPacDirecteurDhr. R. Voncken

Academie Vo & MboDirecteurDrs. W. Eikelenboom

NH

L Stenden H

ogeschool

112

Maritiem Instituut Willem Barentz DirecteurMr. G.A. van Leunen

Stenden Hotel Management School (Stenden HMS)DirecteurM.E.H. ten Hoor MBA

Thorbecke AcademieDirecteurDrs. R. Delger

Stenden HotelGeneral ManagerT. Xhali MSc

Stenden Qatar University of Applied Sciences (Campus Site: Doha)Executive DeanDr. I.N. Ninov

Stenden Thailand (Campus Site: Bangkok, Thailand)Academic DeanMw. S. Loup MBA (tot 31 januari)J. Dallmann MSc (vanaf 1 februari)

Stenden university South Africa (Campus Site: Port Alfred)Executive DeanDr. W. Hensens

STIE Triatma Mulya in cooperation with Stenden (Campus Site: Bali)Executive Dean M. de Jong MA ed

113

Jaarverslag 2018

Bijlage 6 LectoratenStenden Hotel Management School

Dr. Elena Cavagnaro Sustainability in Hospitality and Tourism

Dr. Erwin Losekoot Hospitality Studies

vacature Innovation in Hospitality

Lectoraat: Sustainability in Hospitality and TourismLector: prof. dr. Elena CavagnaroAcademie: Stenden Hotel Management School

This Professorship aims at facilitating the transition of the hospitality and tourism industry toward sustainability. The academic focus is on developing research on nudging behaviour in collaboration with industry, students and staff. Both the professor and research members contribute to the Masters in International Hospitality and Service Management and the Bachelor degree through (guest)lectures, supervision of research projects, the minor Future Proof Hospitality and dedicated meetings for students who are on ado research into sustainability but are not supervised by one of the professorship’s members. As part of AIHR (the Academy of International Hospitality Research) and together with the Professorship of Hospitality Studies, the Professorship successfully hosted the 2018 AIHR conference and edited two issues of the ‘Research in Hospitality Management’ journal. In 2018 the book ‘Sustainable Value Creation in Hospitality, Guests on Earth’, edited by Cavagnaro and containing chapters by professorship’s members and other scholars, was published alongside the Chinese edition of the book authored by Cavagnaro and Curiel in 2012. The project ‘Proef lokaal!’ with six small restaurants in Ooststellingwerf is well underway, and in 2019 we expect to start a major project on healthy food choices with Accor, CELTH and Wageningen University. In 2018 AIHR was also successfully visited by Hobéon and rated good.

Lectoraat: Hospitality StudiesLector: dr. Erwin LosekootAcademie: Stenden Hotel Management School

This Professorship’s role is to study the changing nature of hospitality and the impact of culture, technology and people’s expectations on hospitable experiences in today’s world. The focus is on developing and supporting research at NHL Stenden in collaboration with industry. The holder also contributes to the Masters in International Hospitality and Service Management and the Bachelors degrees through supervision of research projects, guest lectures and support at significant events such as Graduations and Propedeuse celebrations. As part of AIHR (the Academy of International Hospitality Research) and together with the Professorship of sustainability in tourism and hospitality, the Professorship hosted the 2018 AIHR conference on ‘Slavery and Liberation in hotels, restaurants and bars’, attracting speakers from academia and industry from the Netherlands and overseas, leading to a special issue of the peer­reviewed academic journal ‘Research in Hospitality Management’. Collaboration is being developed with NHL Stenden’s South Africa campus and with the University of Derby in the UK. Industry research projects are ongoing with Martini Ziekenhuis, Groningen and Natuurmuseum Fryslân to investigate hospitableness. The AIHR conference 2019 and the THE­INC conference 2020, both of which are being hosted by NHL Stenden, will attract international as well as domestic participants to Leeuwarden.

Lectoraat: Innovation in HospitalityLector: vacantAcademie: Stenden Hotel Management School The professorship Innovation in Hospitality concentrates on providing both hospitality education and the hospitality industry with structured investigations into the challenges that are faced in an ever­changing environment, and to provide solutions and innovation. The professorship is, together with the professorships Hospitality Studies and Sustainability in Hospitality and Tourism, part of the Academy of International Hospitality Research (AIHR). As such it has supported the successful 2018 AIHR visitation. Main academic achievement has been the accomplishment by Radu Mihailescu of his PhD research on fresh water entitled: Management strategies for the Nahoon and Gonubie river estuaries that could improve their recreational value and increase receipts for tourism. Dr Mihailescu is also collaborating with University of Bordeaux, Stockton University, Sapienza University, Universidad Técnica Federico Santa María, Stenden South Africa and University of Southern Queensland on a project in focus on innovation in wine marketing and related wine sales.

NH

L Stenden H

ogeschool

114

Academie Gezondheidszorg

Dr. Evelyn Finnema Talmalectoraat, Wonen Welzijn en Zorg op hoge leeftijd

Dr. Nynke Boonstra Zorg & Innovatie in de Psychiatrie

Dr. Job van ‘t Veer (Associate Lector) iHuman | Welzijn Zorg Digitaal

Dr. Margreet van der Cingel Leiderschap & Identiteit in het verpleegkundig domein

Lectoraat: Talmalectoraat Wonen, Welzijn & Zorg op hoge leeftijdLector: dr. Evelyn Finnema, Academie gezondheidszorg, onderzoeksgroep Zorg & WelzijnAcademie: Gezondheidszorg

Het Talmalectoraat is gestart in 2010 en richt zich op twee doelgroepen:1. kwetsbare ouderen en hun naasten en2. de (hbo)professional in de ouderenzorg.Door middel van vier O’s (ontwikkeling, ondersteuning, onderzoek en onderwijs) wordt vanuit projecten binnen zorg en welzijn gewerkt aan kennisontwikkeling en ­verspreiding, curriculumontwikkeling en professionalisering van docenten en professionals op het gebied van goede zorg aan en ondersteuning van ouderen.

Het lectoraat richt zich zowel op het werkveld (ouderen, mantelzorgers en professionals) als op het onderwijs (toekomstige professionals). Het lectoraat is nauw verbonden met de minor Happy & Healthy Ageing en vanuit de Werkplaats Sociaal Domein worden een aantal ateliers vormgegeven samen met docenten van Social Studies en werkveldpartijen. Daarnaast is het lectoraat betrokken bij de post­hbo opleiding gerontologie­geriatrie. De lectoraatsprojecten zijn allemaal gerelateerd aan vraagstukken gerelateerd aan het zwaartepunt vital regions. Voorbeelden van projecten zijn: Sia Sprong FAITH, een achtjarig programma gericht op Frailty dat wordt vorm­gegeven samen met de Hanzehogeschool Groningen en vele werkveldpartners, de Werkplaats Sociaal Domein Friesland gericht op veranderingen in het sociale domein, het ZonMw­project Zichtbare Schakel gericht op leernetwerken voor wijkverpleegkundigen en het RAAK PRO project Dementia Care Mapping in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking.

Lectoraat: Zorg & Innovatie in de PsychiatrieLector: dr. Nynke BoonstraAcademie: Gezondheidszorg

Het lectoraat Zorg & Innovatie in de Psychiatrie is een samenwerking tussen NHL Stenden en GGZ Friesland. Het lectoraat richt zich op praktijkvraagstukken uitgaande van de thema’s vroegdetectie & herstel. Vanuit de onderzoekslijn “verwarde personen”, welke sinds de start van het lectoraat loopt, is in 2018 een ZonMW subsidie toegekend voor een post­hbo opleiding gebaseerd op de onderzoeksresultaten welke per 2019 van start gaat volgens DBE. Het lectoraat heeft in Nederland een belangrijke rol ten aanzien van praktijkgericht onderzoek binnen de psychiatrie, de lector is dan ook een belangrijk boegbeeld voor de ggz verpleegkunde in Nederland en van daaruit actief in diversie commissies. In 2018 heeft het lectoraat bijvoorbeeld samen met het werkveld materiaal ontwikkeld om professionals in de praktijk te ondersteunen bij het klinisch redeneerproces. Dit mate­riaal wordt op dit moment binnen de HBO­V gebruikt evenals in veel ggz instellingen in Nederland. Het lectoraat is nauw betrokken bij de ontwikkeling van de minor verslavingskunde voor de bacherloropleidingen binnen de academies zorg en welzijn, het lectoraat is nauw betrokken bij het atelier Jongeren Ervaringsdeskundigheid Fries­land (JEF) van de opleiding Social Studies, bij de Master Digitale Innovatie in Zorg en Welzijn en werkpakketleider kwaliteit binnen Sia Sprong FAITH.

Lectoraat: iHuman Zorg Welzijn DigitaalAssociate Lector: dr. Job van ‘t VeerAcademie: Gezondheidszorg

Voor digitale innovatie in de (innovatie van) zorg­ en welzijnsberoepen is de afgelopen tien jaar steeds meer aandacht. Toch sluiten digitale toepassingen vaak onvoldoende aan bij de beoogde doelgroepen en komt de implementatie ervan maar lastig van de grond.

115

Jaarverslag 2018

Het lectoraat faciliteert deze complexe ontwerp­ en implementatieprocessen middels het doen van ontwerp­gericht onderzoek (Design Research), waarbij op cocreatieve, iteratieve wijze met verschillende stakeholders aan passende oplossingen gewerkt wordt. Het lectoraat heeft een reeks van (gesubsidieerde) projecten lopen met een brede groep organisaties, van jeugdzorg tot ouderenzorg, maar ook in het creative technology­domein. Bijvoorbeeld projecten: SOVATASS (RAAK Publiek­project over digitale sociale vaardigheidstraining voor autistische kinderen), CreateHealth (ZonMW­project over digitale ondersteuning bij dementie), VitalRegions (Interreg­project met onderzoek naar diverse eHealth­toepassingen) en FAITH (RAAK Sprong­project, trekker van werkpakket ‘Implementatie(­onderzoek).

Het lectoraat draagt grotendeels de uitvoering van de Master Digitale Innovatie in Zorg en Welzijn. In de ba­cheloropleidingen Hbo­v en Social Work heeft het lectoraat een structureel aandeel op het thema zorgtechnolo­gie en het thema design research (minoren, afstudeeropdrachten, colleges).

Lectoraat: Leiderschap & Identiteit in het verpleegkundig domeinLector: dr. C.J.M. (Margreet) van der CingelAcademie: Gezondheidszorg

Het lectoraat richt zich op onderzoek en ondersteuning van de verpleegkundige beroepsgroep in hun professio­nalisering en het waarborgen van de eigenheid van het beroep. Het lectoraat heeft in samenspraak met partner MCL onderzoekslijnen uitgezet: vakinhoudelijk leiderschap & functiedifferentiatie in de verpleegkundige beroe­pen; professionele identiteit en versterking van de beroepsgroep; positionering verpleegkundige onderzoeks­ infrastructuur en Evidence Based Nursing Practice (EBNP). Per september is een kenniskring geworven met vier onderzoekers. Er wordt ingezet op versterking van het verpleegkundig onderzoeksklimaat bij directe partner MCL door het faciliteren van bijeenkomsten en op vraag bieden van ondersteuning bij de opzet en uitvoer van verplegingswetenschappelijk onderzoek. Samenwerking vindt plaats met de wetenschapscommissie, het project functiedifferentiatie, MCL­academie en de VAR. Het lectoraat verzorgt colleges en levert inhoudelijke input aan het HBO­curriculum op het blok leiderschap en het thema identiteit waarop een nieuwe onderwijsontwikkeling wordt beoogd. Er worden afstudeer opdrachten verstrekt aan bachelor en (universitaire) masterstudenten. Er is een regionaal ZonMw­project ’Leersaam Noord’ gehonoreerd dat leerteams gaat volgen die inzetten op verbete­ren van zorg. Er start een samenwerking met de University van Wisconsin en het lectoraat Verpleegkundige Diagnostiek van de Hanzehogeschool op het thema patiëntuitkomsten in relatie tot leiderschap en een project interprofessioneel opleiden met het UMCG.

Academie Social Studies

Dr. Piet Geert Nicolay Weerbaarheid

Dr. Marinus Spreen Small n­designs ter versterking van effectief en methodisch werken in de Zorg en Welzijn

Dr. Janneke Metselaar Zorg voor Jeugd

vacature Welzijn Nieuwe Stijl

Lectoraat: WeerbaarheidLector: dr. Piet Geert NicolayAcademie: Social Studies

AandachtsterreinenHet lectoraat Weerbaarheid levert een bijdrage aan het bevorderen van weerbaarheid van mensen met een licht verstandelijke beperking op drie terreinen: social media, werk en verhuisbewegingen. Het lectoraat wil een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van weerbaarheidsvaardigheden van individuen met een (lichte) verstande­lijke beperking en de zorg om hen heen.

De betekenis van het lectoraat voor het onderwijs komt voort uit de bijdrage aan de ontwikkeling van het onderwijsprogramma Social Work. Specifiek aandacht voor een concretere invulling van begrippen als ‘preven­tie’ en ‘systeemgericht werken’ binnen de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking (LVB). Er is een samenwerkingsverband met een 8­tal zorginstellingen in Noord­Nederland en steeds meer organisaties sluiten zich aan bij onderzoeken van het lectoraat.

NH

L Stenden H

ogeschool

116

Lectoraat: Lectoraat Small n-designs ter versterking van effectief en methodisch werken in de Zorg en Welzijn (N=1)Lector: dr. Marinus Spreen Academie: Social Studies

AandachtsterreinenHet lectoraat Small n­designs richt zich op het leveren van een bijdrage aan de innovaties ter verbetering van de positie van de kwetsbare mens middels methodologisch goed opgezette gestapelde N=1 studies. Binnen het lectoraat staat zowel de methodologische ontwikkeling van (systemische) N=1 evaluatiemethoden als de toepas­sing van (systemische) N=1 studies in de inhoudelijke onderzoeken door studenten, docenten, onderzoekers en instellingsprofessionals centraal. Deze manier van onderzoeken is zowel toepasbaar op de ontwikkeling van interventies (actie/ontwerp onderzoek) als op de effectmeting van uitontwikkelde interventies. Kern van de methode is dat studenten en professionals de effecten van interventies zelf in kaart brengen. Standaard worden de effecten teruggekoppeld en besproken met cliënt en naasten waardoor een voortdurende reflectie van het professioneel handelen ontstaat, terwijl cliënt en naasten meer regie krijgen over behandelingen (shared decision making). Deze manier van onderzoek doen wordt o.a. in het werkveld gebruikt in onderzoek naar de kwaliteit van leven van mensen met dementie en hun naasten, evaluatie van behandelingen van slachtoffers van loverboys, kinderen met autisme, en volwassenen met depressie. Daarnaast wordt deze benadering onderwezen aan studenten, docenten en Zorg & Welzijn instellingen.

Lectoraat: Zorg voor JeugdLector: dr. Janneke MetselaarAcademie: Social Studies

Het lectoraat Zorg voor Jeugd zet in op het versterken van de benutting van kennis op het terrein van de zorg voor jeugd zowel langs de route van evidence based practice als die van practice based evidence. Uitgangspunt daarbij is de samenwerking met (aanstaande) professionals en jeugdigen en hun opvoeders in de praktijk. Onderzoek richt zich op de werkprocessen van professionals waarin leren en reflecteren onderdeel is van het handelen. Een actueel voorbeeld hiervan is het onderzoek naar School als Werkplaats (SAW) op het Friesland College in Leeuwarden vanuit de Academische Werkplaats Transformatie Jeugd Friesland (AWTJF). SAW is een werkwijze voor studenten die door tegenslagen in het leven extra ondersteuning nodig hebben van bijvoorbeeld hulpverlening of jeugdzorg. Voor deze ondersteuning werken docenten en hulpverleners van diverse organisaties op het Friesland College nauw met elkaar samen. In het onderzoek, het Peer School Support Project, wordt deze samenwerking onder de loep genomen en samen met MBO­studenten verbeterd.

Daarnaast gaat de aandacht van het lectoraat uit naar zorgevaluatie op meerdere niveaus in de praktijk van de zorg voor jeugd en naar het bijdragen aan (de ontwikkeling van) onderwijs op het gebied van evidence­based werken en richtlijnen in de zorg voor jeugd. In 2018 is vanuit het lectoraat actief bijgedragen aan de beschrijving van het Landelijk Opleidingsprofiel Pedagogiek. Vanwege de Richtlijnadviescommissie Richtlijnen Jeugdhulp en Jeugdbe­scherming, wordt een verbinding gelegd met de meest up­to­date kennis van jeugdhulp en jeugd bescherming die (beginnend) professionals ondersteunt in hun dagelijkse werk. Op basis van wetenschap, praktijkkennis van professionals en ervaringskennis van cliënten geven richtlijnen onderbouwde aanbevelingen voor het handelen.

Academie Leisure & Tourism

Dr. Ineke Delies Duurzame innovatie in de regionale kenniseconomie

Drs. Hans Revier Marine Wetlandstudies

Dr. Albert Postma Scenarioplanning

Lectoraat: Duurzame innovatie in de Regionale Kenniseconomie Lector: dr. Ineke DeliesAcademie: Leisure & Tourism

Dit lectoraat is een combinatie van NHL Stenden en ROC Alfa­college met als gezamenlijke opdracht: Ontwikkel, onderzoek en verdiep nieuwe en duurzame vormen van regionale publiek­private samenwerking in lerende netwerken tussen hbo, mbo & bedrijfsleven op nieuwe combinaties van Vrije Tijd & Wonen & Gezondheid. De kenniskring bestaat in 2018 uit 27 kenniskringleden (13 MBO, 10 HBO wv 6 NHL Stenden, 4 externen) gebundeld in 3 onderzoeksprogramma’s: Crossovers Vrije Tijd, Gezondheid en Wonen, Leren op de innovatieve werkplek, Lerende netwerken met rond de 30 projecten in comakership met bedrijfsleven. Het lectoraat werkt samen met de lectoraten Scenarioplanning en Mariene Wetlands en is verbonden met ETFI, CELTH, CoE Healthy Ageing.

117

Jaarverslag 2018

We dragen bij aan innovatieve en reallife crossoverleeromgevingen in geheel Noord Nederland van Vrije Tijd, Gezondheid en Wonen in de vorm van hubs, labs of ateliers voor zowel MBO als HBO docenten/studenten in comakership met bedrijvengroepen: zoals de innovatiewerkplaats i.o. Maatschappij van Weldadigheid met onderzoek naar de rol van haar museum in de sociale omgeving, of: wijkteams burgerparticipatie Healthy Lifestyle en Vrije Tijd in Midden Drenthe. Onze kenniskringleden participeren in : onderzoek MA L&T, 3e jaar module Leisure Networks, 2e jaar stageprogramma’s voor de AD opleidingen L&T, MA Educatief Leiderschap , MA Healthy Ageing en enkele bestuurlijke netwerken zoals ZorgPact NL. Voor ongeveer 40 collega docenten, buddy’s van de kenniskringleden, hebben we in zowel Emmen, Groningen als Leeuwarden leercommunities over hoe praktijkonderzoek en regulier onderwijs te koppelen.

In 3 multidisciplinaire ketens van elk ongeveer 15 bedrijven onder onze leiding geven we invulling aan innovatie­vraagstukken in de regio. De bedrijven zijn voorlopers in hun regio of discipline en komen uit de domeinen toerisme/leisure, zorg/welzijn, techniek, economie, hotel, cultuur, sport & bewegen. We werken samen in 30 projecten. Met de Toerisme Alliantie Friesland en de academies L&T en Hotel (TAF) zetten we bijvoorbeeld een kennisnetwerk op: Toerisme Coöperaties Friesland (TCF) voor en met bedrijven uit de sector. Met enkele bedrij­venpartners gaan we ook enkele innovatiewerkplaatsen ”bemensen” rondom 6 hubs in de provincie en een Lerend netwerk inrichten tussen alle coöperaties.

Lectoraat: Mariene Wetlands StudiesLector: Hans RevierAcademie: Leisure & Tourism

Het lectoraat Mariene Wetlands Studies maakt onderdeel uit van het European Tourism Futures Institute en levert door middel van kennisontsluiting en kennisontwikkeling een bijdrage aan de duurzame ontwikkeling van toerisme en recreatie het internationale waddengebied.

In 2018 is de relatie met de Master International Leisure, Tourism & Events Management geïntensiveerd. Het onderzoek van het lectoraat komt aan de orde tijdens inleidende colleges en actuele vraagstukken die door het lectoraat zijn geïdentificeerd, worden als onderzoeksprojecten aangeboden. Daarnaast verzorgen lector en leden kenniskring inleidende colleges in de curricula van de bacheloropleidingen Leisure en Tourism. Cases uit het onderzoek van het lectoraat dienen als voorbeelden, zoals het effect van de werelderfgoedstatus van de Waddenzee op toerisme, het toekennen van waarden aan natuur en landschap en het toepassen van de custo­mer journey systematiek. Tijdens de onderzoeksmodule in het derde jaar voeren groepen studenten onderzoeks­opdrachten voor het lectoraat uit.

Samen met Rijkswaterstaat, Waddenvereniging en Van Hall­Larenstein wordt in het kader van het RAAK­OILS project verder vorm gegeven aan een kennisnetwerk waarin preventie en bestrijding van olieverontreiniging centraal staat. Het lectoraat levert bijdrages aan de discussie over de vestiging van een Living­Lab in het te bouwen werelderfgoedcentrum in Lauwersoog, adviseert de waddenoverheden omtrent de vermarkting en versterking van de werelderfgoedstatus van de Waddenzee en neemt het initiatief het thema Waddengastrono­mie uit te werken. Hierin wordt de toeristische beleving van de Waddenzee gekoppeld aan lekker eten en duurzame waddenproducten.

Lectoraat: ScenarioplanningLector: dr. Albert Postma Academie: Leisure & Tourism

Het lectoraat richt zich op de ontwikkeling, deling en toepassing van de kennis rond scenarioplanning en strategic foresight in vrijetijd, toerisme en gastvrijheid. Het lectoraat telt vijf kenniskringleden waarvan twee promovendi. Het lectoraat werkt nauw samen met NHL Stenden - European Tourism Futures Institute (ETFI) en het landelijke Centre of Expertise in Leisure, Tourism en Hospitality (CELTH).

Het lectoraat verzorgt een leerlijn bij de NHL Stenden bachelor opleidingen Tourism Management en Leisure Management. Daarnaast levert het lectoraat onderwijsbijdragen bij andere opleidingen binnen de eigen hoge­school (Bestuurskunde & Integrale Veiligheid; Commerciële Economie; Toegepaste Bedrijfskunde) en het Master­programma International Leisure, Tourism and Events Management. Andere hogescholen waar in 2018 een cursus foresight werd gegeven zijn: SKEMA Business School (Nice, Frankrijk), HTW Chur (Zwitserland) en Van Hall Larenstein (Leeuwarden).

NH

L Stenden H

ogeschool

118

De kennis rond strategic foresight wordt via ETFI en CELTH toegepast in tal van, grotendeels betaalde, onder­zoeksprojecten in binnen­ en buitenland. Hoogtepunt was de uitnodiging van de UNWTO om de bevindingen van de eerste fase van het ETFI­CELTH project “Understanding and managing visitor pressure in urban tourism” (in opdracht van Barcelona, Lissabon, Kopenhagen, Amsterdam, Berlijn en München) in een UNWTO Handboek te beschrijven en dit te komen presenteren op de Global Urban Tourism Summit in Seoul voor honderden vertegen­woordigers van grote steden wereldwijd en tientallen internationale journalisten. Andere aansprekende projec­ten waren o.a.: de tweede fase van voornoemd project (in opdracht van Tallinn, Salzburg en de vijf Belgische kunststeden); Omgevingsvisie - Fries Platteland (provincie Fryslân); Scenariostudie inkomend toerisme (NBTC Holland Marketing); Toekomstscenario’s toerisme en recreatie (provincie Limburg).

Het onderzoek van kenniskring en ETFI heeft in 2018 geleid tot tal van wetenschappelijke en vakpublicaties, onderzoeksrapporten, boekhoofdstukken, cursussen en lezingen op podia binnen en buiten Europa - zowel voor een wetenschappelijk publiek als voor de sector. ETFI financiert het door haar geïnitieerde wetenschappelijke Journal of Tourism Futures (open access) voor de komende jaren.

Academie Technology & Innovation

Dr. Rudy Folkersma & Dr Jan Jager Duurzame Kunststoffen en Circular Plastics

Ir. Daan van Rooijen (Associate Lector) Duurzame Kunststoffen

Dr. Vincent Voet (Associate Lector)

Dr. Marcel Crul (Associate Lector) Circular Plastics (tevens Lectoraat Open Innovatie)

Dr.ir. Luewton Agosthino Watertechnologie

Dr.ir. Gerard Schepers Windenergie

Dr. Ioannis Katramados Data Science

Jaap van Loosdrecht, MSc Computer Vision

Lectoraat: Duurzame KunststoffenLectoren: dr. Rudy Folkersma en dr. Jan Jager Associate Lectoren: dr. Vincent Voet en ir. Daan van RooijenAcademie: Technology & Innovation

Het lectoraat Duurzame Kunststoffen doet praktijkgericht onderzoek op het gebied van biopolymeren.3D-printing van duurzame kunststoffenWelke biopolymeren zijn geschikt voor 3D­printen, welke additieven kunnen gebruikt worden enz.

BiocomposietenBiocomposieten zijn materialen op basis van een biogebaseerde kunststof in combinatie met een natuurlijke vezel zoals vlas, hennep en jute. Het onderzoek is gericht op nieuwe materialen en productietechnieken.

RecyclingHet onderzoek richt zich met name op compounding technieken voor het recyclen van kunststoffen.

BiopolymerenHoe kunnen biopolymeren gesynthetiseerd worden en wat zijn de eigenschappen. Daarnaast wordt gekeken naar de bioafbreekbaarheid en composteerbaarheid.

Duurzame vezel chemieEr wordt binnen dit onderzoek dan ook zowel gekeken naar het maken van gerecyclede vezels of garens als het produceren op basis van gerecycled PET.

OnderwijsHet lectoraat biedt naast verschillende vakken in het curriculum van Werktuigbouwkunde en Life Science, ook een minor Duurzame Kunststoffen aan. Ook begeleidt het lectoraat stage­ en afstudeerprojecten. Samen met de RUG worden PhD­trajecten gedaan. Binnen GreenPAC wordt de master Polymer Engineering verzorgd. Het lectoraat heeft 2 keuzedelen voor het MBO ontwikkeld. Ook is er een structurele samenwerking met Hochschule Osnabrück.

119

Jaarverslag 2018

Lectoraat: Circular PlasticsLectoren: dr. Rudy Folkersma en dr. Jan Jager Associate Lector: dr. Marcel CrulAcademie: Technology & Innovation

Het lectoraat Circular Plastics doet praktijkgericht onderzoek naar het sluiten van de kunststof kringloop. Het lectoraat analyseert en optimaliseert afvalscheidingsprocessen door de hele keten van grondstof, productie, consumptie en afval met elkaar te verbinden. Ook onderzoekt het lectoraat chemische recycling; dat wil zeggen dat kunststof via een chemisch procedé wordt teruggebracht naar de oorspronkelijke grondstof. Op het gebied van Productontwikkeling doet het lectoraat onderzoek naar de maximale inzet van gerecyclede kunststoffen in nieuwe producten, en naar slim herontwerp gericht op het reduceren en sluiten van de kunststof kringloop.Het lectoraat werkt direct samen met het bedrijfsleven in LivingLabs, met lab­omgevingen voor mechanisch recyclen, chemisch recyclen (samen met Van Hall Larenstein) en een ontwerplab in de Blokhuispoort.Er wordt nauw samengewerkt met de collega’s van het Lectoraat Duurzame Kunststoffen in Emmen.Het lectoraat wordt mede gefinancierd door de provincie Fryslân en het Afvalfonds Verpakkingen.

Lectoraat: Water TechnologyLector: dr. ir. Luewton AgosthinoAcademie: Technology & Innovation

1. Top of the contribution: professorship (lectoraat) - professor (lector) - school The Professorship Water Technology is linked to the Institute of Technology and Innovation and closely works

with the courses inside Life and Science (LSnT) domain (Chemical Technology, Chemistry, Biotechnology) and inside the Engineering domain (Electrical Engineering and Mechanical Engineering).

2. Short description of the teaching assignment The Professorship is involved with different teaching/education activities. Mostly, with lectures in the Minor

Water Technology (LSnT), in the Advanced Water Treatment module, Electrochemistry module and also participates bringing assigments to the module Water Physics of the Minor Water Technology and to the Module WP4 (Mechanical Engineering). Additionally, the lectoraat receives annually many students from the above mentioned courses for internship and final thesis studies.

3. Short justification of the significance of the professorship for education in 2018, illustrated with the most important and / or most appealing projects;

The biggest impacts of the professorship in education are probably the opportunities offered for internship and final year students. However, short period projects are also, very often, used to provide more contact between the students and real cases provided by companies. Lastly, it is seen that the professorship also contributes to implement the formation of the teachers, as they are also involved in project as co­supervisors.

4. Short justification of the meaning of the professorship for the professional field in 2018, illustrated with the most important and / or most appealing projects;

The professorship is part of the Water Campus Leeuwarden. Thus it brings more visibility of the institute towards external partners via the overall Campus portfolio. Additionally, it can be mentioned that more than 50 companies have already participated in professorship projects throughout the last 6 years. Some examples are BOSCH, Paques, Danone, Wetsus, Gas Unie, etc. The impact of the professorship in technology development can be seen also via the generation of patents, e.g. two published patents and two other under discussion). Most appealing projects currently running are the development of a new odorization system for gas distribution lines, with Gas Unie, and the investigation of Ultra Filtration system for Pulp and Paper industry done in cooperation with Berghof (Dutch company) and Cenibra (Brazilian/Japanese industry).

Finally, it is important to mention that the professorship is the current bridge which links the Water Campus complex with the HBO system. Together with other partners like the Centre of Expertise Water Technology (CEW), the Water Application Centre (WAC), Van Hall Larenstein Water Systems Professorship (Dr. Ir. Peter vd Maas), the group composes the support which can be offered to companies, students, engineers, public entities and other partners to make scientific investigation with TRL4 and higher (applied science) possible.

NH

L Stenden H

ogeschool

120

Lectoraat: Data ScienceLector: dr. Ioannis KatramadosAcademie: Technology & Innovation

Data Science - het omzetten Big Data naar informatie en kennis, met behulp van intelligente software. Het lectoraat werkt nauw samen met het lectoraat Computer Vision in één onderzoeksatelier. Samen vormen ze hét kenniscentrum op het gebied van Computer Vision & Data Science binnen het hoger beroepsonderwijs in Nederland. De kracht van het lectoraat ligt in het combineren van de Deep Frisian super computer met Deep Learning software algoritmes die visuele patronen kunnen identificeren in alle soorten data. Het lectoraat focust op Big Data Analyses. Speerpunten van het lectoraat zijn (Hyper­Spectral) Image Analysing en Deep Learning.

In het kenniscentrum werken studenten, staf en de praktijk samen aan state­of­the­art toegepaste onderzoeks­projecten. Circa 40 studenten uit binnen­ en buitenland en van diverse achtergronden hebben in de vorm van een minor of (afstudeer)stage bij het lectoraat gestudeerd. In de minor is DBE geïntroduceerd.

Ook in 2018 is er weer aan diverse commerciële en subsidieprojecten gewerkt. Zoals 4 RAAK MKB projecten, de Smart Shaver en Smart Sailing projecten binnen Region of Smart Factories en een haalbaarheidsonderzoek voor TataSteel. Daarnaast zijn er verschillende lezingen en expertsessies op het vlak van Data Science gehouden.

Lectoraat: Computer VisionLector: Jaap van de Loosdrecht, MScAcademie: Technology & Innovation

Computer Vision - het automatiseren van visuele inspecties. Het lectoraat werkt nauw samen met het lectoraat Data Science in één onderzoeksatelier. Samen vormen ze hét kenniscentrum op het gebied van Computer Vision & Data Science binnen het hoger beroepsonderwijs in Nederland. De kracht van het lectoraat is dat deze zowel over kennis als over apparatuur beschikt voor de gehele keten van belichting en camera’s tot de implementatie hiervan in bestaande software systemen. Speerpunten van het lectoraat zijn Hyper­Spectral Imaging, Deep Learning en visuele inspecties m.b.v. Unmanned Aerial Vehicles oftewel ‘drones’.

In het kenniscentrum werken studenten, staf en de praktijk samen aan state­of­the­art toegepaste onderzoeks­projecten. Circa 40 studenten uit binnen­ en buitenland en van diverse achtergronden hebben in de vorm van een minor of (afstudeer)stage bij het lectoraat gestudeerd. Daarnaast zijn diverse (gast)colleges verzorgd op het gebied van Computer Vision. In de minor is DBE geïntroduceerd.

Ook in 2018 is er weer aan diverse commerciële en subsidieprojecten gewerkt. Zo zijn er o.a. 3 KIEM Smart Industrie projecten afgerond, expertsessies georganiseerd voor het ICD, een haalbaarheidsonderzoek voor AutoPharma uitgevoerd en bijgedragen aan IWAUC en Circulair Plastics. Noemenswaardig is de uitstekende beoordeling en twee papers van onze PhD’er.

Academie Communication & Creative Business

Deike Schulz, Msc (Associate Lector) Organizations & Social Media

Lectoraat: Organisaties & Sociale Media Associate lector: Deike Schulz, MScAcademie: Communication & Creative Business (CCB)

Het lectoraat wil een bijdrage leveren aan het generen van inzicht en kennis rondom publieke en commerciële organisaties en sociale media. Onderzoeksprojecten richten zich op betekenisvolle communicatie; in het bijzon­der kijken wij naar de invloed van online - content (tekst, beeld en audiovisueel), - dialogen (met behulp van en via sociale media platformen en/of offline), en -commitment (de mate van verbondenheid) op organisaties en externe actoren en vice versa. Hierbij sluit het lectoraat tevens aan bij de CB programma pijler media literacy.Het lectoraat levert een bijdrage aan de verdere ontwikkeling van het onderwijsprogramma binnen de academie CCB. Studenten Creative Business (CB) werken o.a. aan de kritische analyse van social media kanalen zoals YouTube (Indycaster project). Het Indycaster project is tevens in november gepresenteerd aan een geïnteres­seerde groep internationale wetenschappers en onderwijzers tijdens de Responsible Management Education Research Conference in Keulen. Daarnaast gaven kenniskringleden workshops rondom data­ethiek aan studenten

121

Jaarverslag 2018

van het masterprogramma Content Media Strategie. Verder is via een SIA RAAK Kiem project dit jaar een begin gemaakt voor de samenwerking met de lerarenopleiding (lectoraat Wendbaar Vakmanschap). Tenslotte is er een samenwerking gestart met verschillende NHL­Stenden lectoraten voor het ontwikkelen van een gezamenlijk minor gericht op duurzaamheid, (internationaal en betekenisvol) ondernemerschap en betekenisvolle communi­catie. Het lectoraat werkt in het kader van een SIA­KIEM project in 2018/19 samen met het Leeuwarder Lyceum en het online jongeren platform Suksawat. CB studenten ontwikkelen o.a. lesmateriaal, zoals video­tutorials, die onderdeel uitmaken van workshop over mediawijsheid voor middelbare scholieren die door studenten van de lerarenopleiding worden ontwikkelt en verzorgd.

Academie Commerce & International Business

Dr. Mariska van der Giessen Internationaal Ondernemen

Lectoraat: Internationaal OndernemenLector: dr. Mariska van der GiessenAcademie: Communication & International BusinessDe vraag naar innovatie op het gebied van internationaal ondernemen door bedrijven blijft toenemen. Het Lectoraat Internationaal Ondernemen onderzoekt hoe het noordelijke MKB ondersteund kan worden in het versterken van de competenties, bedrijfsprocessen en functies op gebied van internationaal ondernemen. Het lectoraat gaat in al haar onderzoeksprojecten steeds uit van de noordelijke bedrijven in internationaal­ vergelijkend perspectief. Wat zijn de succesformules? Waar kan er nog worden geleerd van vergelijkbare regio’s?In het eerste jaar van het lectoraat werd binnen diverse onderzoeksprojecten gekeken naar de verbeterings­mogelijkheden van de instrumenten ter bevordering van internationaal ondernemen in de Provincies Friesland en Drenthe. Dit betekent dat aan de ene kant de leerprogressie van studenten centraal staat en aan de andere kant ook gekeken wordt hoe het regionale MKB o.a. door ondersteuning en samenwerking met de overheid en hogescholen kan worden versterkt in internationale activiteiten.

Academie Economics & Logistics

Dr Matthias Olthaar Green Logistics

Lectoraat: Green LogisticsLector: dr. Matthias OlthaarAcademie Economics & LogisticsBinnen het lectoraat Green Logistics bestuderen we de transitie van een lineaire naar een circulaire economie vanuit de vijf sub­disciplines binnen logistiek: inkooplogistiek, distributielogistiek, productielogistiek, service logistiek en retourlogistiek.

Het lectoraat droeg in 2018 bij aan het onderwijs: › Vier afstudeerprojecten gestart › Drie bedrijfsopdrachten binnen de Minor Green Logistics › Eén bedrijfsopdracht binnen de module Supply Chain Innovation and Change › Green Logistics opdracht bij integratieve bouwsteen Ondernemingsplan › Betrokkenheid docenten bij onderzoek › Toekenning bijzonder kenmerk Green Logistics bij accreditatie opleiding

- Als gevolg van het bijzonder kenmerk een volledige curriculumherziening om Green Logistics in elke module terug te laten komen.

› Meerdere gastcolleges vanuit lectoraatsprojecten

En in 2018 bestond de samenwerking met het werkveld uit: › Eerste resultaten van RAAK­MKB project ‘de Zaak is Rond’ met 11 productiebedrijven, banken en vele

andere partijen › Eerste resultaten vanuit het verladersplatform i.s.m. Topsector Logistiek. › Start project rondom GoederenHub Groningen Eelde › Bijdrage aan project Proef Lokaal vanuit het lectoraat Sustainability in Hospitality and Tourism Management › Pilot tests van raamwerk voor prestatiemetingen vanuit het promotieonderzoek van Dennis Vegter bij

twee bedrijven.

NH

L Stenden H

ogeschool

122

Academie Primair Onderwijs

Dr. C.E. (Ineke) Oenema-Mostert Early Childhood

Dr. Alex Riemersma Fries en Meertaligheid in Onderwijs en Opvoeding

Dr. Joana Silveira Duarte (Associate Lector) Fries en Meertaligheid in Onderwijs en Opvoeding

Dr. Ir. Albert Weishaupt Professionele identiteit in het onderwijs

Dr. Alex Riemersma (a.i.) Taalgebruik & Leren

Lectoraat: Early Childhood Lector: dr. Ineke Oenema-MostertAcademie: Primair Onderwijs

Het lectoraat Early Childhood richt zich op (het leren van onderwijsprofessionals over) het leren van kinderen van 3-7 jaar in de context van de onderbouw in het primair onderwijs. In de visie van het lectoraat is het van belang dat jonge kinderen zich ontwikkelen tot authentieke, kritisch denkende mensen en niet alleen tot kennis ver­garende mensen in dienst van een kenniseconomie. Studenten leren dat het doen van praktijkgericht onderzoek belangrijk is om de goede keuzes te maken in het onderwijs aan jonge kinderen en om die keuzes te kunnen funderen. De thema’s zijn: › Pressie van de omgeving. Op welke manier gaan leerkrachten in de onderbouw van de basisschool om met de

pressie die hun omgeving uitoefent om het onderwijs anders in te richten dan zij vanuit hun eigen expertise verantwoord vinden?

› Vakkenaanbod. Op welke manier wordt taal en rekenen geïntegreerd in de specifieke manier van leren van jonge kinderen en hoeveel tijd is er voor ‘ vrij spelen’ en hoe wordt dit aangeboden?

› Sociaal­emotionele ontwikkeling. Op welke manier wordt het gedrag, respectievelijk de sociaal­emotionele ontwikkeling van kinderen in kaart gebracht en (hoe) wordt daarover gerapporteerd? Wordt er gebruikt gemaakt van observatiemethoden?

› Afstemming met buitenschoolse organisaties. Welke afstemming en/of samenwerking is er met kinderopvang / peuterspeelzalen / welzijnsorganisaties (IKC­ontwikkeling) in het kader van de doorgaande lijn van ontwikkeling 2½ - 7 jaar.

› Leeromgeving. Op welke manier krijgt de krachtige leeromgeving vorm in het beredeneerd aanbod en op welke wijze richt de ‘betrokkenheid’ van het jonge kind het handelen van de leerkracht.

Lector: Alex RiemersmaAssociate Lector: dr. Joana Silveira DuarteLectoraat: Fries en Meertaligheid in Onderwijs en OpvoedingAcademie: Primair Onderwijs

Het lectoraat FMOO heeft in 2018 goede resultaten geboekt met een aantal projecten: (1) GRIP­2; Wille & Wolle, Kenne & Kinne (2017-2020). In dit project - in consortium met Afûk en Cedin - is FMOO eerstverantwoordelijke partner voor digitale toetsontwikkeling voor begrijpend lezen en taalbeheersing Fries van groep 5 van het basisonderwijs tot klas 2/3 voortgezet onderwijs. De toetsen zijn gerelateerd aan de niveaus van het ERK. Met dit project zijn alle relevante scholen van basis­ en voortgezet onderwijs in Fryslân bereikt. Dit project is gericht op het beleven van taal, meertaligheid en taalverwerving en taalbeheersing (alle vier vaardigheden). (2) Comenius­(NRO)­project Senior Fellowship “Gelijke kansen door meertalige PABO’s in en voor een meertalige en multiculturele maatschappij” (2018-2020; € 100.000,­). Bijdrage aan de ontwikkeling van het nieuwe curricu­lum van de PABO, met name de module “Taal en Meertalige Identiteit”. Hierbij ook de schakelklas MBO­HBO voor vluchtelingen / nieuwkomers in samenwerking met het Friesland College. (3) Sia­RAAK­project Meer kans met Meertaligheid voor inspirerend meertalig onderwijs. (4) Het PhD project van Folkert de Jong over “English in Higher Education in a cross­national context” is op 22 november afgesloten met een promotie aan de RUG. Promotor prof.dr. Kees de Bot en co­promotor dr. A.M.J. Riemersma.

123

Jaarverslag 2018

Lectoraat: Professionele Identiteit in het onderwijsLector: dr. ir. Albert WeishauptAcademie: Primair Onderwijs LeeropdrachtOp basis van .... › Een democratisch mensbeeld › Erkenning van de taak van het onderwijs in de samenleving › De betekenis die professionals en organisaties geven aan ‘Goed Onderwijs’ › Wetenschappelijke bronnen › Stevige wortels in de tradities van de hogescholen waar NHL Stenden uit voortkomt

Mag de omgeving van ons verwachten dat wij.... › Werken aan vraagstukken over professionele identiteit van student, docent, organisatie binnen het omringend

onderwijsveld (PO,VO,MBO,HBO), de Academie voor PO en de hogeschool › Op het domein van professionele identiteit in het onderwijs expertise ontwikkelen, inzetten en delen › Inspireren tot constructief­kritische reflectie op politiek­maatschappelijke tendensen die van invloed zijn op

professionele identiteit in het onderwijs

En zijn wij aanspreekbaar op.... › Concreet waarneembare bijdragen aan de ontwikkeling van de professionele identiteit van partners in het

omringend onderwijsveld, de Academie en de Hogeschool. De lector is co­promotor van de PhD­trajecten: › Inrichting van onderwijsorganisaties vanuit het perspectief van professionele docenten als onderwijskundig

leiders (L. De Vries) › Professionele ruimte van hbo­docenten (H. Korfage)

Betekenis voor het OnderwijsImpulscolleges › MLI › MEL › Opleiding schoolleiders

Betekenis voor het WerkveldOnderzoeksprojecten › “Docentenplatform” › Onderzoek innovatie schoolbestuur Gearhing › Onderzoek innovatie schoolbestuur OSG Sevenwolden › Onderzoekende houding leerkrachten schoolbestuur Palludara

Lectoraat: Taalgebruik & LerenLector: Jan Berenst (tot 01–08–2018); Albert Walsweer a.i.Academie: Primair Onderwijs Het lectoraat Taalgebruik & Leren werkt vanuit het idee dat kennis in interactie wordt geconstrueerd. Het onderzoek richt zich op (1) “de rol die interactie speelt in het proces van leren en lesgeven”, maar ook op (2) “de manier waarop het taalgebruik van leerlingen zich in (meertalige) klassen ontwikkelt”. Vanuit onze bevindin­gen werken we, samen met scholen, aan het verbeteren van het onderwijs in de context van onderzoekend leren en meertaligheid. › In 2018 is er met name door de promovendi gepubliceerd is (inter)nationale vakbladen. Het ging daarbij dan

veelal om conversatie­analytisch onderzoek. › Vanuit het ruime kader van praktijkgericht ontwerponderzoek is in 2018 op basis van externe opdrachten

gewerkt aan beleidsontwikkeling en de ontwikkeling van (didactische) werkwijzen en materialen. › Er werd in 2018 gewerkt met een begroting van ruim € 600.000, waarvan het overgrote deel extern

gefinancierd. Belangrijkste projecten voor het lectoraat Taalgebruik & Leren zijn: - Taalplan Frysk, waaronder de presentatie van het onderzoeksrapport “It is mei sizzen net te dwaan”; - Inspirerend meertalig onderwijs; - Interactie in de klas. Onderzoek in een Atelier, door Pabo2­studenten (Comenius Teaching Fellow/NWO).

NH

L Stenden H

ogeschool

124

Academie Vo & Mbo

Dr. S. de Vries Didactiek

Dr. M. Mazereeuw (Associate Lector) Didactiek

Dr. M. Coenders Wendbaar Vakmanschap

Dr. M. Mazereeuw (Associate Lector) Wendbaar Vakmanschap

Lectoraat DidactiekLector: dr. Siebrich de Vries Associate Lector: Dr. M. MazereeuwAcademie: VO & MBO Het lectoraat Didactiek is per 1 oktober 2018 ingesteld om de onderzoekende houding en het onderzoekend handelen van studenten en lerarenopleiders op het gebied van de (vak)didactiek te bevorderen binnen de lerarenopleidingen van de Academie VO & MBO en in relatie tot het werkveld. Het lectoraat zal rond nader te bepalen eigentijdse en toekomstbestendige (vak)didactische thema’s in de driehoek van lerarenopleiding - werkveld - lectoraat (vak)didactisch onderzoek uitvoeren, kennis ontwikkelen en valoriseren ten behoeve van de leraarsprofessie en de vernieuwing van de professionele praktijk. Op deze wijze zal het vakdidactische onderzoek van het lectoraat bijdragen zowel aan de professionalisering van aanstaande docenten in de lerarenopleiding, van startende en ervaren docenten op de scholen, als ook aan de verbetering en innovatie van het onderwijs in die vakken/leergebieden op de scholen en de wetenschappelijke ontwikkeling op het gebied van leren en onderwijzen van de betreffende vakken/leergebieden.

Lectoraat: Wendbaar VakmanschapLector: dr. Marc CoendersAssociate Lector: dr. Marco MazereeuwAcademie: Vo & Mbo

Het lectoraat Wendbaar Vakmanschap verzamelt en ontwikkelt kennis over leren, veranderen en innoveren. Het lectoraat richt zich daarbij vooral op projecten in het mbo. In 2018 lag daarbij het accent op onderzoek naar hybride onderwijsomgevingen en leren in de praktijk. In het Raak Pro onderzoeksproject ‘Ruimte voor wendbaar vakmanschap’ worden kansrijke leermomenten in zogenaamde Praktijkroutes geïdentificeerd en hoe daarin wordt begeleid door docenten en praktijkbegeleiders. Daarnaast coördineert het lectoraat de NRO­werkplaats voor onderwijsonderzoek rond gepersonaliseerd onderwijs en nemen we actief deel aan atelierbijeenkomsten. Beroepsopleidingen en lerarenopleidingen hebben direct baat bij een didactiek die uitgaat van wendbaar vakmanschap. De toepassing van nieuwe leervormen die zijn gebaseerd op netwerkleren, hybride leren en werkplekleren, hebben daarom onze speciale aandacht.

Het mbo werkt in de regio nauw samen met uiteenlopende bedrijven en instellingen. Ons onderzoek draagt derhalve bij aan professionaliserings­ en organisatievraagstukken die in de regio spelen. Zo zijn we betrokken bij een vierjarig RIF­project dat vanaf 2019 gaat starten en waarin de relatie tussen wendbaar vakmanschap en de lerende organisatie centraal staat. In het kader van een breder onderzoeksprogramma naar de Legacy van Leeuwarden Culturele Hoofdstad is door het lectoraat geëxperimenteerd met een vorm van narratief onderzoek en zijn er tools opgeleverd om daarmee aan de slag te gaan.

125

Jaarverslag 2018

Thorbecke Academie

Prof. dr. Wouter Stol Cybersafety

Prof. dr. Gabriël Anthonio Leadership and Change Management

CybersafetyLector: prof. dr. Wouter StolAcademie: Thorbecke Academie

De problemen met online veiligheid nemen de komende jaren naar verwachting toe. Hoe maken we onze digitale samenleving zo veilig mogelijk? Het lectoraat Cybersafety beantwoordt deze vraag met het doen van hoog­waardig, onafhankelijk en praktijkgericht onderzoek en het geven van onderwijs. Cybersafety is een lectoraat van NHL­Stenden Hogeschool en de Politieacademie en werkt samen met de Open Universiteit. Cybersafety richt zich op: 1) Digitale weerbaarheid van mens en organisatie 2) Politie, partners en digitalisering en 3) Bestuurlijke handhaving en digitalisering.

Cybersafety is een dynamisch kennisdomein. Digitale onveiligheid is hoofdzakelijk het gevolg van menselijke fouten. Het is daarom belangrijk dat ‘veiligheid en digitalisering’ niet alleen vanuit de techniek wordt bestu­deerd, maar dat ook de criminologische, juridische en bestuurskundige invalshoek wordt meegenomen. Het lectoraat heeft daarom twee hbo­minoren en een hbo­master ontwikkeld waarin het sociaalwetenschappelijke perspectief centraal staat.

Het lectoraat werkt nauw samen met de politie. In 2018 is samen met het Landelijk Meldpunt Internetoplichting een onderzoek uitgevoerd naar internationale online aankoopfraude. Ook is in co­creatie tussen studenten, onderzoekers en digitaal rechercheurs gezocht naar innovatieve cybercriminele verdienmodellen.

Het lectoraat werkt ook met lokale overheden en bestuurders. In 2018 is onderzocht wat burgemeesters juridisch kunnen en mogen in de praktijk van de online openbare ordehandhaving.

Lectoraat: Leadership and Change Management en Bijzonder hoogleraar in Sociologie van Leiderschap, Duurzaamheid en Organisaties Lector: prof. dr. Gabriël G. Anthonio Academie: Thorbecke Academie

Het Lectoraat Leadership and Change Management bestaat uit 10 deelnemers en de Lector en stelt zich tot doel onderwijs te verzorgen en onderzoek te doen ten behoeve van duurzaam leiderschap bij veranderingen in organisaties. Hierbij wordt niet alleen gekeken naar bedrijfsresultaten, maar vooral ook naar waarden creatie voor de medewerkers, klanten en de samenleving als geheel. Specifieke aandacht heeft waarden gedreven en persoonlijk leiderschap. Tevens is onderzoek verricht naar de ontwikkeling en het ontstaan van nieuwe organisa­tievormen, zoals netwerken en meer zelfsturing gewenst.

Hoogtepunten uit 2018 zijn naast het verzorgen van onderwijs vanuit de onderzoeksgroep binnen NHL­Stenden en aan de Rijksuniversiteit Groningen, de publicatie van de bundel artikelen van het Lectoraat genaamd Cirkels in de Vijver met een congres op NHL­Stenden, meerdere publicaties waaronder een hoofdstuk in bundel Vitale Regio’s en het uitkomen van het boek over leiderschap, Het Zwitsers Zakmes van de Leider van Gabriël Anthonio.

Mw. M.S. Silitonga, lid van de kenniskring is op 8 februari 2018 gepromoveerd op het thema: corruptie in Indone­sië, aan de Rijksuniversiteit in Groningen (sociologie). 2018 was wederom een vruchtbaar jaar waar we in dank­baarheid op terug kunnen zien.

NH

L Stenden H

ogeschool

126

Academie International Business Administration

Dr. Jacqueline Rietveld OndernemenNu

Dr. Aleid Brouwer Betekenisvol Ondernemen

Dr. Jelle Dijkstra Persoonlijk Leiderschap & Innovatiekracht

Lectoraat: OndernemenNu: professionals in organisatiesLector: dr. Jacqueline RietveldAcademie: International Business Administration

Het lectoraat richt zich op het versterken van het innovatief vermogen en waardengedreven profiel van profes­sionals. De centrale vraag is hoe medewerkers actief kunnen worden betrokken bij uitdagingen waar bedrijven voor staan. We richten ons op internationale maatschappelijke vraagstukken, zoals verwoord in de sustainable goals (UN, 2015), op regionale vraagstukken als onbalans op de arbeidsmarkt en op bedrijfsmatige vraagstukken als verbetering van marktpositie. Deze vragen om (toekomstige) professionals die kennis delen, zich verantwoor­delijk voelen voor de kwaliteit van het eigen werk en bewust zijn van het effect van hun gedrag en beslissingen op anderen.

We werken samen met HRM studenten AD, bachelor en deeltijd en met (onderzoeks)docenten. De lector is verantwoordelijk voor de onderzoekslijn in de curricula en verzorgt het scriptieonderwijs tijdens stageterugkom­dagen en bootcamps. In met name jaar 3 participeren studenten via ‘research based design’ in praktijkopdrach­ten (werkateliers). Zo werken we met studenten en bijvoorbeeld TLN en Topsector Logistiek we aan vraagstuk­ken als arbeidskrapte en employer branding bij mkb­bedrijven in de distributielogistiek. Een multi­casus analyse van deze praktijkopdrachten vormt input voor empirical based theorievorming en publicaties over de essentiële rol van professionals in ‘future proof’ bedrijven.

Lectoraat: Betekenisvol OndernemenLector: dr. Aleid BrouwerAcademie: International Business Administration

Het lectoraat heeft als doel om met nieuwe bedrijfsmodellen het MKB future­proof te maken. Hierbij ligt de nadruk op betekenisvol ondernemen. Aandachtsgebieden hierbij zijn duurzaam werkgeverschap, interne organi­satorische aanpassingen, gebruik van Big Data, sociaal ondernemerschap, fair chain en circulaire productie. Het lectoraat draagt bij aan het onderwijs door betrokken te zijn bij de innovatieweek en diverse minoren zoals Human@work en Masters of Change. Daarnaast is het lectoraat opdrachtgever van studentenprojecten en studeren studenten van NHL Stenden af bij het lectoraat. Deze projecten resulteerden onder andere in een advies aan NHL Stenden over werknemers met een mantelzorg taak, een bijdrage aan het congres ‘ Craft your future’ en meer inzicht in de redenen voor part time werken. Het lectoraat heeft ook bijgedragen aan het DBE­gericht herzien van het curriculum van de opleiding Bedrijfskunde. Subsidieverleners hebben het werk van het lectoraat voor het werkveld positief gewaardeerd door subsidies te verstrekken aan de volgende projecten: › “Make IT work in the North” naar zij­instroom op de IT arbeidsmarkt en jobcarving (EFRO HC); › “Futures by Design” naar nieuwe businessmodellen met big data voor het perifere MKB (INTERREG North Sea).

Lectoraat: Persoonlijk Leiderschap & InnovatiekrachtLector: dr. Jelle DijkstraAcademie: International Business Administration Het lectoraat Persoonlijk Leiderschap & Innovatiekracht richt zich op de ontwikkeling van kennis en 21eeeuwse vaardigheden die nodig zijn om persoonlijk leiderschap en innovatiekracht te kunnen leveren. De focus ligt hierbij op interdisciplinaire samenwerking.

In het onderwijs levert het lectoraat bijdragen aan het benoemen en ontwikkelen van nieuwe, gewenste kennis en vaardigheden in diverse master­ en bacheloropleidingen en via studieloopbaanbegeleiding. Hierbij maakt het lectoraat gebruik van moderne leermethoden zoals een escape room en mini­ateliers. In diverse projecten richt het lectoraat zich op het versnellen van onderwijsveranderingen die nodig zijn om beter aan te sluiten bij de snel veranderende beroepseisen als gevolg van maatschappelijke ontwikkelingen zoals digitalisering en schaal­vergroting. Dit doet het lectoraat met name op terreinen als financieel­zakelijke dienstverlening, ICT, veiligheid en armoedebestrijding.

127

Jaarverslag 2018

Het lectoraat levert ook bijdragen aan de verspreiding en ontwikkeling van de nieuwe kennis en vaardigheden in het werkveld, o.a. door lezingen en workshops. Een belangrijk deel van het onderzoek richt zich op de legacy­ effecten van het project Leeuwarden­Friesland European Capital of Culture 2018. De vraag staat centraal hoe economische en sociaal­culturele veranderingen die mede dankzij het culturele hoofdstad­traject zijn ingezet, versterkt kunnen worden.

Maritiem Instituut Willem Barentz

Dr. Herbert Koelman Maritieme Innovatieve Technieken

Dr. Welmoed van der Velde Maritime Law

Lectoraat: Maritime LawLector: dr. Welmoed van der VeldeAcademie: Maritiem Instituut Willem Barentsz

Het lectoraat Maritime Law voert praktijkgericht onderzoek uit op de scheidslijn van recht en (maritieme) techniek ter versterking van de maritieme sector en ter bescherming van het milieu.

De lector Maritime Law geeft les over maritiem recht en onderzoeksvaardigheden binnen de bachelor opleidin­gen maritiem officier, ocean technology en maritieme techniek en de master opleiding marine shipping innovati­ons. De lector begeleidt en beoordeelt afstudeeronderzoeken van deze studenten. Circa 30 studenten per jaar doen hun onderzoek binnen de projecten van het lectoraat. Het lectoraat doet bijvoorbeeld samen met de studenten Ocean Technology onderzoek naar de risico’s van wrakken rondom Terschelling.

Het lectoraat startte in 2018 het vierjarige internationale onderzoeksproject Interreg North Sea Wrecks. Samen met MIWB studenten, onderzoeksinstellingen en bedrijven in landen rondom de Noordzee wordt gewerkt aan een oplossing om de risico’s van wrakken voor mens en milieu te beperken. De kennis hierover is onder meer van belang voor de aanleg van nieuwe windmolenparken.

Daarnaast verricht het lectoraat onderzoek binnen de projecten Raak MKB Vermindering Regeldruk, Raak Pro Maritieme Veiligheid en JIP Autonomus Shipping. Hierbij werkt het lectoraat samen met partners vanuit het bedrijfsleven, onderzoeksinstellingen en de overheid.

Lectoraat: Maritieme Innovatieve TechniekenLector: dr. Herbert KoelmanAcademie: Maritiem Instituut Willem BarentszHoe kunnen we veilige, duurzame, schone en slimme schepen bouwen? Dat is het onderzoeksterrein van het lectoraat Maritieme Innovatieve Technieken. Het lectoraat onderzoekt technologische innovaties op het gebied van scheepsbouw en scheepvaart, met het doel deze ten goede te laten komen aan het onderwijs en de maritieme branche.

Binnen het project Raak Pro Maritieme Veiligheid is onderzoek verricht door studenten en onderzoekers, en tevens is daarin een aanzet gegeven voor de inzet van gaming technologie t.b.v efficiënter onderwijs. Daarnaast is er een nieuwe Raak Pro aanvraag gedaan voor TODDIS (Transferring Operational Data into Design Information for Ships) waarin gemeten scheepsparameters met behulp van o.a. Kunstmatige Intelligentie technologieën worden omgezet in gereedschappen waarmee (volgende generaties van) schepen ontworpen kunnen worden. Het lectoraat gaat hierin samenwerken met bedrijven, onderzoeksinstituten en andere onderwijsinstellingen.In 2018 is lector Joop Splinter met pensioen gegaan, en opgevolgd door Herbert Koelman.

NH

L Stenden H

ogeschool

128

Academie ICT & Creative Technologies

Serious gaming Dr. Hylke van Dijk (tot 1 december 2018)

Lectoraat: Serious GamingLector: dr. Hylke van Dijk (tot 1 december 2018)Academie: ICT & Creative Business

De onderzoeksgroep Serious Gaming van NHL Stenden heeft een Systematische model­gebaseerde benadering van serious gaming waarin creatieve technology wordt aangewend om de wendbaarheid van individuen, organisaties, en maatschappij te bevorderen.

De onderzoeksgroep Serious Gaming brengt in haar experimenteel onderzoek verschillende theorieën bijeen en ontwikkelt de praktische bruikbaarheid daarvan. De groep ontwikkelt daarvoor creative technology die zij toepast in alle fases van een serious gaming systeem.

De onderzoeksgroep opereert domeinonafhankelijk maar werkt nadrukkelijk samen met organisaties, bedrijven, universiteiten, onderzoekers, en studenten.

Bijdrage onderwijs › Master Serious Gaming; inhoudelijke bijdrage in de vorm van colleges, bijdrage aan de leeromgeving door

inbreng van praktijk cases en bijdrage aan de leerarchitectuur. › Consultancy design thinking en serious gaming en uitwerken van praktijkopdrachten bij onder andere CMD,

xHonours, Theater, en iHuman › Bachelor thesis begeleiding en uitwerking › NHL Stenden breed hebben 200+ studenten meegedaan aan workshops in het SiGa lab › Ontwikkeling van DBE in onder andere het nautisch onderwijs (simulatie leren) › Gastcolleges bij onder andere integrale veiligheid en pabo › Docent onderzoekers voor SiGa, Serious Media, en integrale veiligheid › 2 promotieonderzoeken; Energy Sharing (afgerond) en Patient’s adherence (lopend)

Bijdrage werkveld › Maandelijkse netwerk bijeenkomsten SiGa lab › SeGa canvas workshops (5+) met diverse bedrijven zoals Jacobs DE, gemeente Groningen, Van Hemmen, › SiGa workshops met bedrijven zoals Politie en Waterschap › RAAK De Meester de Baas met universiteiten (2), lagere scholen (20), en bedrijven (2) › SeGa canvas (segacanvas.org) wordt gebruikt door een aantal start ups › Simulatie met de Nederlandse havens in opdracht van het ministerie › Design thinking workshops met onder andere UWV en NVVZ

Hogeschoolbrede lectoraten

Sustainable Educational Concepts in Higher Education dr. Gerry Geitz

OnderzoekInternationalisation of Higher EducationOpen Innovatie

dr. Herman Blomdr. Robert Coelendr.ir. Peter Joore

dr. Marcel Crul

De hogeschoolbrede lectoraten kennen hun fundament in het onderscheidende, strategische karakter van NHL Stenden. Vandaaruit lopen zij vooruit op deze thema’s. Verder ondersteunen zij de academies bij de verbetering en vernieuwing van onderzoek en onderwijs, ieder vanuit de eigen specifieke expertise en onderzoeksresultaten. Gezamenlijk vormen zij de onderzoeksgroep Innovation in Education and Research. De overkoepelende onderzoeksvraag van deze groep lectoren luidt: “ How can the educational, research, innovation and internationalization processes in higher education - and specifically in NHL Stenden University of Applied Sciences - be structured in such a way that they contribute most effective to the sustainable development of innovative professionals who develop inspiring solutions for the professional and societal challenges of the environment in which they work?”

129

Jaarverslag 2018

Lectoraat: Sustainable Educational Concepts in Higher EducationLector: dr. Gerry GeitzDienst: Verbindingseenheid R&D Onderwijs en Onderzoek

Het lectoraat onderzoekt het onderwijs zoals dat binnen NHL Stenden Hogeschool wordt aangeboden. Anders gezegd: de NHL Stenden leeromgevingen in de meest brede zin van het woord zijn onderwerp van onderzoek. In 2018 zijn meerdere onderzoeksprojecten uitgevoerd die de ontwikkeling, invoering en uitvoering van het nieuwe onderwijsconcept Design Based Education onderzoeken. De onderzoeksprojecten worden uitgevoerd op het niveau van de hogeschool én op het niveau van academies en opleidingen. Op het niveau van de hogeschool lopen de longitudinale onderzoeken: (1) Designing, Implementing and Researching DBE (DESIRE DBE): het effect van DBE op het leergedrag van studenten en (2) Supporting the design process of sustainable educational innovation (D4S­Edu): het gebruik van tools bij onderwijsinnovatie.

Op het niveau van de academies en opleidingen wordt onderzoek uitgevoerd naar onder andere: duurzame feedback en dialogen, collectief leren, formatief assessment en creativiteit.

Het lectoraat stelt zich als doel om evidence informed onderwijsontwikkeling binnen de hogeschool mogelijk te maken. De benodigde kennisdeling vindt zowel binnen als buiten NHL Stenden plaats. Interne kennisdeling via studiemiddagen gericht op de hogeschool, als ook via het verlenen van medewerking aan teambijeenkomsten per opleiding. Extern is het lectoraat actief in het presenteren van onderzoeksresultaten op nationale en inter­nationale conferenties.

Lectoraat: OnderzoekLector: dr. Herman BlomDienst: Verbindingseenheid R&D Onderwijs en Onderzoek

Aandachtsterreinen:Het Stenden Lectoraat Onderzoek heeft als doel om de opleidingen van NHL Stenden met haar lectoraatsonder­zoek te faciliteren bij het formuleren van een visie op de plaats van onderzoek binnen de verschillende opleidings niveaus van NHL Stenden: Associate Degree, Bachelor en Master. Het lectoraat wil hbo­instellingen in het algemeen, en Stenden in het bijzonder, helpen om het onderwijs zo in te richten dat het onderzoekend vermogen van studenten wordt ontwikkeld en gestimuleerd.

In 2018 lag de focus van het lectoraat onderzoek op de bijdrage aan de ontwikkeling van design based research in NHL Stenden Hogeschool door de organisatie van verschillende studiemiddagen. De resultaten hiervan werden in artikelen in vaktijdschriften vastgelegd en besproken met opleidingsteams. De aandacht voor het onderzoekend vermogen van studenten kwam tot uiting in zogenaamde ‘inventarisatieprojecten’ van afstudeer­projecten van met name bachelor en masteropleidingen. De resultaten hiervan werden met de teams besproken en konden op die manier hun plek in de kwaliteitscyclus van de opleidingen vinden. Het lectoraat Onderzoek leverde ook een bijdrage aan de deskundigheidsbevordering van de collega’s van NHL Stenden door het verzorgen van trainingen op het gebied van onderzoek.

Lectoraat: Internationalisation of Higher EducationLector: dr. Robert CoelenDienst: Verbindingseenheid R&D Onderwijs en Onderzoek

Het lectoraat houdt zich bezig met onderzoek naar internationalisering in het hoger onderwijs, met name de impact van internationalisering op studenten, staf en organisatie. Algemene doel van projecten is het beter begrijpen of het verbeteren van de processen onder de noemer van internationalisering. Hierdoor heeft het lectoraat impact op een belangrijke strategische pijler van NHL Stenden. Het werkveld is het (hoger) onderwijs. In 2018 werden een aantal projecten gerealiseerd waaronder een analyse van stafmobiliteit naar de buitenlandse nevenvestigingen van NHL Stenden. De kenniskring van de lector heeft 9 promovendi die allemaal aan de RuG, via het Centre for Internationalisation of Education, bezig zijn met hun promotietraject. De lector is tevens directeur van dit centrum. De promotieprojecten zijn divers, maar allemaal gefocust op het algemene doel van het lectoraat. Een van de Nederlandse promovendi van de kenniskring heeft een NWO­lerarenbeurs verkregen in 2018. Een opmerkelijke vondst in een van de promotieprojecten was het lange termijneffect van een buitenland­se studie ervaring op het professioneel gedrag van leerkrachten in het basisonderwijs (Grada Okken). Een boek getiteld “Internationalisation and Employability in Higher Education” voor Routledge was in samenwerking met Cate Gribble (University of Auckland) gecompleteerd.

NH

L Stenden H

ogeschool

130

Lectoraat: Open InnovatieLector: dr.ir. Peter JooreAssociate Lector: dr. Marcel Crul Dienst: Verbindingseenheid R & D Onderwijs en Onderzoek Het lectoraat Open Innovatie ontwikkelt kennis en expertise die innovatieve professionals en organisaties in staat stelt om op een ontwerpgerichte wijze nieuwe producten, diensten en oplossingen te ontwikkelen. Uitgangs­punt hierbij is dat deze innovaties zowel bijdragen aan de doelen van de eigen organisatie, als aan het maat­schappelijke doel om te komen tot een slimme, duurzame en inclusieve samenleving. Het lectoraat richt zich hierbij specifiek op ontwerpprocessen, waarbij verschillende soorten actoren samenwerken aan het oplossen van complexe maatschappelijke vraagstukken in een Living Lab­omgeving. Het lectoraat heeft aan de basis gestaan van de ontwikkeling van de nieuwe masteropleiding Design Driven Innovation, welke in november 2018 succes­vol is geaccrediteerd door de NVAO. Het lectoraat is partner bij verschillende Europese samenwerkingsprojecten op het gebied van innovatie, waaronder het InnoQuarter project (Festival Driven Innovation) en het L4iDS (Learning for Innovative Design for Sustainability) project. Het lectoraat is medeoprichter van het landelijke Network Applied Design Research (NADR), dat onder andere een jaarlijkse tentoonstelling van 10 ontwerp­lecto­raten organiseert tijdens de Dutch Design Week in Eindhoven, onder de titel Work in Progress.

131131

Jaarverslag 2018

NH

L Stenden H

ogeschool

132

Bijlage 7 Toelichting Notitie Helderheid in de bekostiging

7.1 Uitbesteding (thema 1)

NHL Stenden verantwoordt zich hier over het uitbesteden van (delen van het) bekostigd onderwijs aan zowel niet­ als wel­bekostigde instellingen, tegen betaling van de geleverde prestatie.

Grand Tour › Wat heeft NHL Stenden uitbesteed?

NHL Stenden heeft in 2018 bachelor studenten in het kader van de Grand Tour in de gelegenheid gesteld één of twee modulen (maximaal een semester) te studeren aan één van de International Campuses van NHL Stenden.

› Vanuit welke overwegingen? Vanuit het profielkenmerk Internationalisering heeft NHL Stenden het Grand Tour­concept ontwikkeld, waar­

mee zij studenten de mogelijkheid biedt om één of twee periodes (maximaal een semester) te studeren aan één van de buitenlandse vestigingen van NHL Stenden. Het Grand Tour­concept biedt studenten de kans een unieke ervaring op te doen in het buitenland, met programma’s die worden verzorgd op een gelijk kwaliteits­niveau en die plaats vinden in een veilige context. De Grand Tour staat in principe open voor studenten van alle opleidingen van alle vestigingen.

Stenden Hotel › Wat heeft NHL Stenden uitbesteed?

Stenden Hotel is een leerbedrijf van en voor vooral de Stenden Hotelmanagement School. Elk jaar, zo ook in 2018, participeren studenten in dit leerbedrijf waar zij praktijkonderwijs ontvangen.

› Vanuit welke overwegingen? Binnen het voormalig Stenden­concept met PGO en het huidige NHL Stenden concept met DBE nemen

leerbedrijven een belangrijke plaats in. Leerbedrijven zijn een beschermde omgeving waarin de student zijn of haar leerdoelstellingen kan verwezenlijken. In een leerbedrijf van NHL Stenden oefent de student relevante competenties door op een werkplek in de rol van werknemer realistische beroepstaken uit te voeren op hbo­niveau. De leerbedrijven voeren op commerciële basis werkzaamheden uit binnen de hogeschool en voor externe partijen. De studenten werken uitsluitend onder begeleiding van docenten.

Stenden MeetingU › Wat heeft NHL Stenden uitbesteed?

Stenden MeetingU is onderdeel van Stenden Hotel en verzorgt vooral in opdracht van onderdelen van NHL Stenden congressen, studiedagen, evenementen, accreditaties en getuigschriftenuitreikingen. SMU is een leerbedrijf, waarin studenten worden opgeleid in het organiseren van meetings en events.

› Vanuit welke overwegingen? Binnen het voormalig Stenden­concept met PGO en het huidige NHL Stenden concept met DBE nemen

leerbedrijven een belangrijke plaats in. Leerbedrijven zijn een beschermde omgeving waarin de student zijn of haar leerdoelstellingen kan verwezenlijken. In een leerbedrijf van Stenden oefent de student relevante compe­tenties door op een werkplek in de rol van werknemer realistische beroepstaken uit te voeren op hbo­niveau. De leerbedrijven voeren op commerciële basis werkzaamheden uit binnen de hogeschool en voor externe partijen. De studenten werken uitsluitend onder begeleiding van docenten.

Overige vormen van samenwerkingNaast deze uitbestedingen werkt NHL Stenden op diverse punten samen met andere bekostigde instellingen, waarbij partijen hun aandeel inbrengen in een gemeenschappelijk product, zonder strikt genomen onderwijs­taken uit te besteden in de zin van ‘Helderheid’ en ‘Aanvulling op Helderheid’. Onderstaande voorbeelden illustreren dit:

133

Jaarverslag 2018

Academische Pabo (AOLB)Deze opleiding, die in september 2010 in Groningen van start ging, is een samenwerkingsverband tussen de Rijksuniversiteit Groningen, de Hanzehogeschool Groningen en NHL Stenden. Genoemde instellingen bieden met deze opleiding studenten de mogelijkheid zowel de hbo­bachelor ‘Leraar Basisonderwijs’ als de WO­bachelor ‘Pedagogische Wetenschappen’ te behalen. Het betreft hier een samenwerkingsverband, waarin partijen hun aandeel in het onderwijs inbrengen en zelf uitvoeren. Formeel wordt er niets uitbesteed.

International Business and Management StudiesDe opleiding IBMS was tot 31 augustus 2018 een 8.1 WHW samenwerking met hogeschool Van Hall Larenstein. Vanaf die datum is de 8.1WHW constructie opgezegd en is in een samenwerkingsovereenkomst met hogeschool Van Hall Larenstein de uitfasering van de opleiding IBMS vastgelegd.

De opleidingen Life Sciences zijn een 8.1 WHW samenwerking met hogeschool Van Hall Larenstein (locatie Leeuwarden)

De Master Kunsteducatie (MKE) is een joint degree en wordt uitgevoerd in samenwerking met de Hanze Hogeschool.

7.2 Overzicht inkomende en uitgaande exchange studenten (thema 4)

Overzicht inkomende en uitgaande exchange studenten (thema 4) semester 2 17-18 en semester 1 18-19 (kalenderjaar 2018)

Partner universiteiten binnen Europa Land inkomende Exchange studenten

Uitgaande Exchange studenten

Absalon University College Denemarken 1

Academy of Fine Arts Venice Italië 1

Ankara University Turkije 1

Aristotle University Of Thessaloniki Griekenland 1 1

Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen België 1 2

Auburn University USA 3

BI Norwegian Business School Noorwegen 3

Birmingham City University UK 4

Brescia University college Canada 1 4

Budapest Business School Hongarije 3 1

Cardenal Spínola­CEU Italië 1

Carl Von Ossietzky Universitaet Oldenburg Duitsland 3

Centria University of Applied Sciences Finland 1

City University of Hong Kong China 1 2

Coventry University UK 2 5

Dankook University Zuid­Korea 4

Ecole Superieure de Commerce Montpellier Frankrijk 1 2

EPHEC Brussel België 1

Eszterhazy Karoly Egyetem Hongarije 1

Europeia Universidade Portugal 6

EWHA Women University Zuid Korea 5

Fachhochschule Heilbronn Duitsland 3

Frankfurt University of Applied Sciences Duitsland 4

Galway Mayo IT Ierland 1

Guangdong College of South China University of Technology China 1

Guangzhou University College China 4 1

NH

L Stenden H

ogeschool

134

Partner universiteiten binnen Europa Land inkomende Exchange studenten

Uitgaande Exchange studenten

Haaga­Helia University of Applied Sciences Finland 1 7

Helmo Belgium België 2

Hochschule Bremen Duitsland 3

Hochschule Bremerhaven Duitsland 1

Hochschule für die Medien Stuttgart Duitsland 1 1

Hochschule für Künste im Sozialen Ottersberg Duitsland 1

Hochschule Osnabruck Duitsland 1

Hogeschool Gent België 2

Hosei University Japan 2 1

HOWEST België 1

HWR Berlin Duitsland 2 4

IAE Nancy Frankrijk 1

IMC Krems Oostenrijk 1

Inland University of Applied Sciences Noorwegen 1 1

ISC Paris Frankrijk 4

Institut Universitaire Technologique de Sceaux Frankrijk 3

Insitute of Technology Tralee Ierland 1 5

Institute of Technology Carlow Ierland 1

Instituto Artes Visuais Design e Marketing Portugal 2

ITESO University Mexico 3 3

Johannes Kepler University Linz Oostenrijk 1

Kajaani University of Applied Sciences Finland 2

Kansai Gaidai University Japan 1

Karel de Grote Hogeschool België 1

Karelia University Finland 4

KEA Denemarken 1

Kyunghee University Zuid­Korea 1

Kyushy University Japan 4

Limerick Institute of Technology Ierland 7 3

Linnaeus University Zweden 1 2

London Metropolitan University Engeland 1 3

Marmara University Turkije 3

MCI Management Center Innsbruck Oostenrijk 2

Michigan State University USA 4 5

Mid Sweden University Zweden 2 7

Middle East Technical University Turkije 2

Ming Chuan University Taiwan 2 1

Mykolas Romeris University Litouwen 2

Nicolaus Copernicus University Collegium Medicum Polen 1

Novia University of Applied Sciences Finland 1

Odisee Brussel België 2 1

Oita University Japan 4

Oklahoma University USA 4

Oslo Metropolitan University Noorwegen 7

Pearl Academy India 3

PH Oberösterreich Oostenrijk 4

135

Jaarverslag 2018

Partner universiteiten binnen Europa Land inkomende Exchange studenten

Uitgaande Exchange studenten

PH Weingarten Duitsland 2 1

Politécnicio Grancolumiono Colombia 2 1

RISEBA University Letland 1

Robert Gordon University Engeland 2

Roehampton University UK 2 3

Sabanci University Turkije 1

Satakunta University of Applied Sciences Finland 2 1

Savonia University of Applied Sciences Finland 1 3

SMK University Litouwen 1

Southern Cross University Australië 1

St Mary’s University College Belfast UK 2

Stranmillis University College UK 5

Sungkyunkwan University Zuid Korea 4 1

TAMK University of Applied Sciences Finland 6 2

Taylors University Maleisië 4

The Education University of Hong Kong China 3 1

Tomas Bata University Tsjechië 2

Universidad Mayor Chile 2

Universidad Complutense de Madrid Spanje 2 4

Universidad de Alicante Spanje 2 8

Universidad de Bilbao Spanje 1

Universidad de Deusto Spanje 5 4

Universidad de Guadalajara Mexico 2 4

Universidad de Malaga Spanje 3 3

Universidad de Sevilla Spanje 1 1

Universidad de Valladolid Spanje 1

Universidad Girona Spanje 2

Universidad Rey Juan Carlos Spanje 3 4

Universidad San Jorge Spanje 1

Universidade Aberta Portugal 1

Universidade da Madeira Portugal 2

Universidade de Aveiro Portugal 1

Università cattolica del Sacro Cuore Italië 1

Università di Udine Italië 1

Universitat Autonoma de Barcelona Spanje 8

Universitat de Valencia Spanje 10 19

Universitat de les Illes Balears Spanje 2

Universitat Politecnica de Valencia Spanje 2 4

Université de Grenoble Frankrijk 1 1

Université de Lorraine Frankrijk 1

University College Birmingham UK 4

University de Macerata Italië 1 1

University of applied sciences Magdeburg­Stendal Duitsland 2

University of Derby UK 1 4

University of Economics Ho Chi Minh City Vietnam 5

University of Hradec Králové Tsjechië 2

NH

L Stenden H

ogeschool

136

Partner universiteiten binnen Europa Land inkomende Exchange studenten

Uitgaande Exchange studenten

University of Huelva Spanje 2

University of Northampton Engeland 2

University of South­Eastern Norway Noorwegen 9 33

University of Strathclyde UK 3

University of Tennessee Knoxville USA 1

University of Tromso Noorwegen 1

University of Ulster UK 2

University of Western Macedonië Griekenland 3 1

University of Zaragoza Spanje 1 2

Vern University Hongarije 2

VIA University College Denemarken 4

Vilnius Gediminas Technical University Litouwen 1

Vistula University Polen 2

Vives University college België 1 2

Volda University of Applied Sciences Noorwegen 1 2

XAMK University of Applied Sciences Finland 1 1

Totaal 184 294

7.3. Overzicht Maatwerktrajecten 2018 (thema 8)

Bachelor en Associate Degree Small Business & Retail ManagementAanbieder: NHL Stenden Hogeschool, Academie Commerce & International Business

Maatwerktraject voor (aantal studenten): › Albert Heijn (71) › Kwantum (9) › Deen Supermarkten (41) › Plus Supermarkten (46) › Hema (17)

Een nadere toelichting op maatwerkcontracten is opgenomen op pagina 82.

137

Jaarverslag 2018

Bijlage 8 Internationalisation Advisory Board NHL Stenden wordt voor de ontwikkeling van het internationale onderwijs­ en onderzoeksbeleid bijgestaan door de Internationalisation Advisory Board. De board bestaat uit vijf leden en vergadert twee maal per jaar.

Leden: Prof. Stephen Dunnett, SUNY at Buffalo, NY, USAProf. Jiang Bo, Tongji University, Shanghai, P.R. ChinaProf. dr. Hans de Wit, CHEI, Universita Cattolica del Sacro Cuore, Milan, Italy, 2015 Director Center for International Higher Education Lynch School of Education, Boston CollegeDrs. Hanneke Teekens, Chair of the Board at AFS Intercultural Programmes Netherlands and board member a.i. Stichting Nederlands Onderwijs in het Buitenland (NOB)Mr. Jan Roersma, Hospitality Support Group, Amsterdam, The Netherlands Ex officio:Mrs. Ir. Erica Schaper MBA President of the Executive BoardDrs. Klaas­Wybo van der Hoek, Vice­President of the Executive BoardDrs. Wayne Johnson, Head of Sites and Internationalisation (Secretary to the IAB)Dr. Robert Coelen, Professor of applied sciences, Internationalisation of Higher EducationMrs. Andrine van Weelden, LLM, Secretary to the Executive Board

NH

L Stenden H

ogeschool

138

Jaarverslag 2018

Jaarrekening Stichting NHL Stenden Hogeschool 2018

139

Inhoudsopgave Geconsolideerde jaarrekening 2018 140Geconsolideerde balans per 31 december 2018 141Geconsolideerde staat van baten en lasten over 2018 142Geconsolideerd kasstroomoverzicht 2018 143Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling 144Grondslagen voor de waardering van activa en passiva 149Grondslagen voor resultaatbepaling 152Grondslagen voor de opstelling van het geconsolideerd kasstroomoverzicht 154Toelichting op de geconsolideerde balans per 31 december 2018 156Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen 168Toelichting op de geconsolideerde staat van baten en lasten over 2018 171

Enkelvoudige jaarrekening 2018 176Enkelvoudige balans per 31 december 2018 (na resultaatbestemming) 176Enkelvoudige staat van baten en lasten over 2018 177Algemene grondslagen voor de opstelling van de enkelvoudige jaarrekening 178Toelichting op de enkelvoudige balans per 31 december 2018 180Toelichting op de enkelvoudige staat van baten en lasten over 2018 188

WNT: Bezoldiging Topfunctionarissen 191

Model G doelsubsidies OCW 194

Bijlagen bij de jaarrekening 196

Overige gegevens 197

Ondertekening door het Bestuur en Raad van Toezicht 198

Controleverklaring 199

NH

L Stenden H

ogeschool

140

Geconsolideerde jaarrekening 2018

1 Algemeen1.1 Jaarrekening en algemeen jaarverslagDe geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de bepalingen van de Regeling jaar­verslaggeving onderwijs, Titel 9 Boek 2 BW, en Hoofdstuk 660 van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving en de stellige uitspraken van de overige hoofdstukken van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving, uitgegeven door de Raad voor de Jaarverslaggeving en met de bepalingen van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (‘WNT‘).

1.2 Vestigingsadres en inschrijving handelsregisterDe Stichting NHL Stenden Hogeschool heeft haar statutaire zetel in de gemeente Leeuwarden en is feitelijk gevestigd aan de Rengerslaan 10, 8900 CB Leeuwarden. De Stichting NHL Stenden Hogeschool is ingeschreven bij het handelsregister van de Kamer van Koophandel onder nummer 41002686.

1.3 Fusie tot Stichting NHL Stenden HogeschoolPer 1 januari 2018 is de fusie gerealiseerd tussen de twee hogescholen Stichting NHL en Stichting Stenden Hoge­school. De Stichting NHL heeft als verkrijgende stichting het vermogen, de rechten en de verplichtingen overgeno­men van de Stichting Stenden Hogeschool door middel van de ‘samensmelting van belangen’ methode, waarna deze stichting ophield te bestaan. Aansluitend is de naam van de Stichting NHL gewijzigd in Stichting NHL Stenden Hogeschool. De naam van de fusiehogeschool is gewijzigd in NHL Stenden Hogeschool. De vergelijkende cijfers over het verslagjaar 2017 zijn tot stand gekomen door het optellen van de balansen en staten van baten en lasten van beide fusiehogescholen, onder eliminatie van onderlinge vorderingen, schulden en leveringen. Vanaf 1 januari 2018 rapporteert de gefuseerde instelling. Er zijn vanwege de fusie geen activi teiten beëindigd of afgestoten.

1.4 Harmoniseren waarderingsgrondslagenDe waarderingsgrondslagen van de Stichting NHL Stenden Hogeschool zijn vanaf hoofdstuk 4 weergegeven. In de loop van 2018 is een vergelijking van de waarderingsgrondslagen per 31 december 2017 van de toenmalige individuele stichtingen uitgevoerd. Uit dit onderzoek is gebleken dat de gehanteerde waarderingsgrondslagen voor een belangrijk deel overeenstemmen, met uitzondering van de methode voor het verwerken van uitgevoerd groot onderhoud aan de gebouwen en het zeeschip “Octans”. Stichting NHL onderhield hiervoor een voor­ziening waar jaarlijks aan werd gedoteerd en besteed onderhoud op werd afgeboekt; Stichting Stenden Hoge­school activeerde groot onderhoud en schreef daar vervolgens op af.

Het College van Bestuur heeft in 2018 besloten om deze waarderingsgrondslag te uniformeren door middel van een stelselwijziging. Gekozen is voor de methode van het activeren van groot onderhoud en daar vervolgens op af te schrijven. Deze wijziging is in de inbrengbalans van 2018 als stelselwijziging verwerkt; de vergelijkende cijfers 2017 zijn daarop aangepast. Dit betekent dat de voorzieningen voor groot onderhoud van de gebouwen en zeeschip ad € 1.538K en € 76K per 1 januari 2018 in het kader van de stelselwijziging overgeboekt zijn naar het eigen vermogen.

1.5 Schattingen en vergelijking met voorgaand jaarBij toepassing van de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening vormt het bestuur van de Stichting NHL Stenden Hogeschool zich verschillende oordelen en schattingen die essentieel kunnen zijn voor de in de jaarrekening opgenomen bedragen. Indien het voor het geven van het in artikel 2:362 lid 1 BW vereiste inzicht noodzakelijk is, is de aard van deze oordelen en schattingen inclusief de bijbehorende veronderstellingen opgenomen bij de toelichting op de desbetreffende jaarrekeningposten.

In het onderzoek naar de waarderingsgrondslagen is geconstateerd dat de gehanteerde schattingen en reken­regels eveneens geüniformeerd dienden te worden. Dit betreft de afschrijvingspercentages van de materiële vaste activa, de deelnamekans bij de voorziening voor werktijdvermindering en de blijfkans bij de voorziening voor ambtsjubilea. De effecten van deze aanpassingen zijn doorgerekend in de balans per 31 december 2018 en het resultaat over 2018.

De gehanteerde grondslagen van waardering en van resultaatbepaling zijn ongewijzigd ten opzichte van het voorgaande jaar, met uitzondering van de toegelichte wijziging in de waarderingsgrondslagen voor de voor­zieningen voor groot onderhoud en de aanpassing van schattingen en rekenregels, zoals opgenomen in de desbetreffende paragrafen.

141

Jaarverslag 2018

Geconsolideerde balans per 31 december 2018 (na resultaatbestemming) (x € 1.000)

Activa 31 december 2018 31 december 2017

Vaste activa

1.1.2. Materiële vaste activa

1.1.2.1. Bedrijfsgebouwen en ­terreinen 113.365 114.643

1.1.1.3. Inventaris en apparatuur 25.747 29.576

1.1.1.4. In uitvoering en vooruitbetalingen 8.802 3.063

1.1.2.5. Egalisatierekening ­6.054 ­6.003

141.860 141.279

1.1.3. Financiële vaste activa

1.1.3.2. Andere deelnemingen 137 151

1.1.3.8. Overige langlopende vorderingen 21 27

158 178

Vlottende activa

1.2.1. Voorraden 206 211

1.2.2. Vorderingen

1.2.2.1. Debiteuren 3.237 3.374

1.2.2.4. Kortlopende vorderingen op groepsmaatschappijen 393 398

1.2.2.15. Overige kortlopende vorderingen en overlopende activa6.041 5.435

9.671 9.207

1.2.4. Liquide middelen 46.477 17.778

198.372 168.653

Passiva

2.1. Eigen vermogen 59.672 58.166

2.2. Voorzieningen

2.2.1. Personele voorzieningen 10.620 7.908

2.2.4. Belastingvoorziening 196 366

10.816 8.274

2.3. Langlopende schulden

2.3.3. Schulden aan kredietinstellingen 60.541 40.505

2.4. Kortlopende schulden

2.4.3. Aflossingsverplichtingen langlopende schulden 4.964 4.443

2.4.8. Crediteuren 11.046 8.318

2.4.9. Belastingen en premies sociale verzekeringen 7.179 7.850

2.4.10. Schulden terzake van pensioenen 1.818 1.771

2.4.12. Overige schulden en overlopende passiva 42.336 39.326

67.343 61.708

198.372 168.653

NH

L Stenden H

ogeschool

142

Geconsolideerde staat van baten en lasten over 2018 (x € 1.000)

2018 Begroting 2018 2017

Baten

3.1. Rijksbijdragen 147.305 138.804 140.705

3.2. Subsidiebaten 5.690 5.151 4.833

3.3. College­, cursus­, les­ en examengelden 50.304 47.550 51.040

3.4. Baten in opdracht van derden 7.209 10.283 8.066

3.5. Overige baten 9.970 6.926 9.420

Totaal baten 220.478 208.714 214.064

Lasten

4.1. Personeelslasten 160.164 154.796 157.543

4.2. Afschrijvingen 11.837 12.136 11.646

4.3. Huisvestingslasten 12.163 11.660 11.224

4.4. Overige lasten 33.205 31.252 36.162

Totaal lasten 217.369 209.844 216.575

Saldo baten en lasten 3.109 -1.130 -2.511

6. Financiële baten en lasten ­1.737 ­1.870 ­1.800

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen 1.372 -3.000 -4.311

7. Belastingen 133 ­ ­43

Resultaat na belastingen 1.505 -3.000 -4.354

143

Jaarverslag 2018

Geconsolideerd kasstroomoverzicht 2018 (x € 1.000)

Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode.

Kasstroom uit operationele activiteiten 2018 2017

Saldo baten en lasten 3.109 ­2.510

Aanpassingen voor:

­ Afschrijvingen 11.837 11.646

­ Mutatie voorzieningen 2.877 923

Veranderingen in het werkkapitaal:

­ Mutatie voorraden 6 9

­ Mutatie vorderingen ­804 2.712

­ Mutatie kortlopende schulden (exclusief schulden aan kredietinstellingen)

5.104 ­898

Kasstroom uit bedrijfsoperaties 22.129 11.882

Rentelasten ­1.737 ­1.800

Vennootschapsbelasting 133 ­43

Overige resultaten uit deelnemingen 14 ­

­1.590 ­1.843

Kasstroom uit operationele activiteiten 20.539 10.039

Kasstroom uit investeringsactiviteiten

Investeringen in materiële vaste activa ­14.148 ­14.776

Desinvesteringen materiële vaste activa 1.657 ­

Kasstroom uit investeringsactiviteiten -12.491 -14.776

Kasstroom uit financieringsactiviteiten

Mutatie vordering op groepsmaatschappijen 5 186

Afname overige vorderingen 5 5

Mutatie algemene reserve ­ 236

Opgenomen schulden aan kredietinstellingen 25.000 ­

Aflossing schulden aan kredietinstellingen ­4.443 ­4.131

Kasstroom uit financieringsactiviteiten 20.567 -3.704

Koers­ en omrekeningsverschillen op geldmiddelen 85 ­242

28.700 -8.683

Samenstelling geldmiddelen

Liquide middelen per 1 januari 17.777 26.460

Mutatie liquide middelen 28.700 ­8.683

Liquide middelen per 31 december 46.477 17.777

NH

L Stenden H

ogeschool

144

Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling

AlgemeenActiviteitenDe activiteiten van Stichting NHL Stenden Hogeschool, statutair gevestigd te Leeuwarden, bestaan voornamelijk uit: het doen verzorgen en doen ontwikkelen van hoger beroepsonderwijs en het daarmee verband houdende of daartoe bevorderlijke onderzoek.

GroepsverhoudingenIn de geconsolideerde jaarrekening zijn verwerkt de financiële gegevens van het groepshoofd Stichting NHL Stenden Hogeschool, statutair gevestigd in de gemeente Leeuwarden en van haar groepsmaatschappijen waarin zij een overheersende zeggenschap heeft, te weten: › Stichting Steunfonds Stenden Hogeschool, te Leeuwarden; › Stichting Management Trainingscentrum, te Leeuwarden; › Wyswert Beheer B.V., te Leeuwarden; › NHL Services B.V. te Leeuwarden; › NHL Plus B.V. te Leeuwarden; › Beheersorganisatie Kenniscampus Leeuwarden B.V. te Leeuwarden; › Kenniscampus Beheer B.V. te Leeuwarden; › Kenniscampus C.V. te Leeuwarden.

Wyswert Beheer B.V. is 100% aandeelhouder van Stenden University Hotel B.V., Stenden South Africa B.V., Stenden University Qatar B.V., Stenden University Asia B.V., Stenden Professionals B.V. en Stenden Masters B.V. Deze deelnemingen zijn statutair gevestigd te Leeuwarden.

Tevens is Wyswert Beheer B.V. voor 50% aandeelhouder in Stenden University Qatar joint venture, Beheers­organisatie Kenniscampus Leeuwarden B.V. en Kenniscampus Beheer B.V. Voorts heeft zij een 48% belang in Kenniscampus C.V. en via de Kenniscampus Beheer B.V. een indirect belang van 2%. De deelnemingen zijn statutair gevestigd te Leeuwarden.

Stichting Praktijk en Wetenschap is op 11 september 2014 opgericht en behoort tot de groepsmaatschappijen van Stichting NHL Stenden hogeschool. Omdat er tot op heden geen activiteiten zijn ontplooid binnen deze stichting en derhalve geen financiële mutaties hebben plaatsgevonden, is de stichting niet meegeconsolideerd in 2018.

De Stichting NHL Stenden Hogeschool bezit 100% van de aandelen in NHL Services B.V. en NHL Plus B.V. en heeft daarin de volledige zeggenschap. NHL Services B.V. bezit 50% van de aandelen in de Beheersorganisatie Kennis­campus Leeuwarden B.V. De Stichting NHL Stenden Hogeschool bezit 50% van de aandelen in de Kenniscampus Beheer B.V. en heeft een direct belang in de Kenniscampus C.V. van 48% en via de Kenniscampus Beheer B.V. een indirect belang van 2%.

Door de fusie per 1 januari 2018 zijn de rechtspersonen Beheersorganisatie Kenniscampus Leeuwarden B.V., Kenniscampus Beheer B.V. en Kenniscampus C.V. voor de volledige zeggenschap in beheer gekomen van de Stichting NHL Stenden Hogeschool. Deze rechtspersonen zijn derhalve volledig opgenomen in de consolidatie van de Stichting NHL Stenden Hogeschool. De genoemde rechtspersonen hebben hun statutaire zetel in Leeuwarden.

De Stichting NHL Stenden Hogeschool bezit daarnaast nog 50% van de aandelen in NHL Bedrijfsopleidingen ICT B.V., maar heeft daarin geen beslissende zeggenschap. De activiteiten van deze B.V. zijn al geruime tijd geleden beëindigd en de deelneming is afgewaardeerd tot nihil. Deze B.V. wordt daardoor niet opgenomen in de consolidatie.

145

Jaarverslag 2018

FusieStichting NHL Stenden Hogeschool is per 1 januari 2018 voortgekomen uit de fusie tussen Stichting NHL en Stichting Stenden Hogeschool. De financiële effecten van de fusie zijn in de jaarrekening verwerkt volgens de samensmelting van belangen methode. De vergelijkende cijfers voor het verslagjaar 2017 zijn tot stand gekomen door het optellen van de balansen en staten van baten en lasten van beide hogescholen onder eliminatie van onderlinge vorderingen, schulden, diensten en leveringen. Op een aantal plaatsen in de toelichting zijn de vergelijkende cijfers over het jaar 2017 aangepast teneinde het inzicht te verbeteren. Vanwege de fusie zijn de waarderingsgrondslagen geharmoniseerd. Deze harmonisatie heeft effect op de voorziening groot onderhoud van de voormalig Stichting NHL. Het effect van deze harmonisatie is onder het kopje ‘voorzieningen’ nader toegelicht. Naast harmonisatie van de waarderingsgrondslagen zijn eveneens de schattingen geharmoniseerd. Het effect van deze harmonisatie is niet altijd in Euro’s uit te drukken. Waar mogelijk is het effect toegelicht.

Afrondingen en presentatie van cijfersDe bedragen in de jaarrekening, tabellen en toelichtingen zijn allen in duizenden Euro’s. Als gevolg van afrondin­gen zijn in een beperkt aantal gevallen geringe verschillen ontstaan in tellingen. Deze kleine afrondingsverschil­len tasten de getrouwheid niet aan en zijn geen belemmering voor het verkrijgen van het vereiste inzicht. In de balans, de staat van baten en lasten en kasstroomoverzicht zijn referenties opgenomen die verwijzen naar de genummerde toelichting.

ConsolidatieIn de consolidatie van de Stichting NHL Stenden Hogeschool worden de financiële gegevens van de instelling opgenomen, samen met haar groepsmaatschappijen en andere instellingen waarop zij een overheersende zeggenschap kan uitoefenen of waarover zij de centrale leiding heeft. De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld met toepassing van de grondslagen voor de waardering en de resultaatbepaling van de Stichting NHL Stenden Hogeschool.

Groepsmaatschappijen zijn rechtspersonen waarin de instelling overheersende zeggenschap, direct of indirect, kan uitoefenen doordat zij beschikt over de meerderheid van de stemrechten of op enig andere wijze de financiële en operationele activiteiten kan beheersen. Hierbij wordt tevens rekening gehouden met potentiële stemrechten die direct kunnen worden uitgeoefend op balansdatum.

De groepsmaatschappijen en andere rechtspersonen waarop de Stichting NHL Stenden Hogeschool een over­heersende zeggenschap kan uitoefenen of waarover zij de centrale leiding heeft, worden in de consolidatie betrokken. De onderlinge verhoudingen en transacties worden hierbij geëlimineerd. Het eventuele aandeel van derden in het groepsvermogen en in het groepsresultaat wordt afzonderlijk vermeld. Deelnemingen waarop geen overheersende zeggenschap kan worden uitgeoefend (geassocieerde deelnemingen) worden niet betrok­ken in de consolidatie.

Wanneer er sprake is van een belang in een joint venture, wordt het desbetreffende belang proportioneel geconsolideerd. Van een joint venture is sprake indien als gevolg van een overeenkomst tot samenwerking de zeggenschap door de deelnemers gezamenlijk wordt uitgeoefend.

Intercompany­transacties, intercompany­winsten en onderlinge vorderingen en schulden tussen groeps­maatschappijen en andere in de consolidatie opgenomen rechtspersonen worden geëlimineerd, voor zover de resultaten niet door transacties met derden buiten de groep zijn gerealiseerd. Ongerealiseerde verliezen op intercompany­transacties worden ook geëlimineerd tenzij er sprake is van een bijzondere waardevermindering. Waarderingsgrondslagen van groepsmaatschappijen en andere in de consolidatie opgenomen rechtspersonen zijn waar nodig gewijzigd om aansluiting te krijgen bij de geldende waarderingsgrondslagen voor de groep.

Verbonden partijenAls verbonden partij worden aangemerkt alle rechtspersonen waarover overheersende zeggenschap, gezamen­lijke zeggenschap of invloed van betekenis kan worden uitgeoefend. Ook rechtspersonen die overwegende zeggenschap kunnen uitoefenen worden aangemerkt als verbonden partij. Ook de statutaire directieleden, andere sleutelfunctionarissen in het management van de instelling en nauwe verwanten zijn verbonden partijen.Transacties van betekenis met verbonden partijen worden toegelicht voor zover deze niet onder normale marktvoorwaarden zijn aangegaan. Hiervan wordt toegelicht de aard en de omvang van de transactie en andere informatie die nodig is voor het verschaffen van het inzicht.Voor een overzicht van de verbonden partijen wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde balans.

NH

L Stenden H

ogeschool

146

ContinuïteitDe in de jaarrekening gehanteerde waarderingsgrondslagen voor activa en passiva zijn conform de jaarrekening 2017 en voorgaande jaren van de fusiehogescholen volgens het ‘going concern’ principe toegepast.

PensioenenDe instelling heeft een pensioenregeling bij Stichting Bedrijfspensioenfonds ABP. Op deze pensioenregeling zijn de bepalingen van de Nederlandse Pensioenwet van toepassing en worden op verplichte of contractuele basis premies betaald door de instelling. ABP hanteert het middel loon als pensioengevende salarisgrondslag. ABP probeert ieder jaar de pensioenen te verhogen met de gemiddelde stijging van de lonen in de sectoren overheid en onderwijs. Wanneer de dekkingsgraad lager is dan 105% vindt er geen indexatie plaats. De premies worden verantwoord als personeelskosten zodra deze verschuldigd zijn. Vooruitbetaalde premies worden opgenomen als overlopende activa indien dit tot een terugstorting leidt of tot een vermindering van toekom­stige betalingen. Nog niet betaalde premies worden als verplichting op de balans opgenomen. De Stichting NHL Stenden Hogeschool heeft de toegezegde pensioenregeling bij het bedrijfstakpensioenfonds in de jaar­rekening verwerkt volgens de “verplichtingenbenadering”.

Voor toegezegde bijdrageregelingen betaalt de instelling op verplichte, contractuele of vrijwillige basis premies aan pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen. Behalve de betaling van premies heeft de instelling geen verdere verplichtingen uit hoofde van deze pensioenregelingen.

Ultimo 2018 had het ABP een dekkingsgraad van 97% (ultimo 2017 104,4%).De jaarlijkse premie ten behoeve van de opbouw van de pensioenaanspraken bedraagt 22,9% van het pensioen­gevend salaris dat is gebaseerd op het brutoloon minus een franchise (ad € 13.350). Het pensioengevend salaris is gemaximeerd op € 105.075,­. De jaarlijkse premie die voor rekening komt van de werkgever bedraagt 16,03% van het pensioengevend salaris. De hoogte van de premie wordt jaarlijks vastgesteld door het bestuur van het bedrijfstakpensioenfonds op basis van de dekkingsgraad en de verwachte rendementen.

Het ABP heeft een herstelplan ingediend dat is gebaseerd op de stand ultimo 2015 en waaruit blijkt op welke manier het fonds de financiële situatie binnen een aantal jaren kan herstellen. Het uiteindelijke doel van dit plan is dat de dekkingsgraad eind 2026 circa 128% bedraagt. Per 31 maart 2019 bedraagt de dekkingsgraad 99%. In het herstelplan zijn o.a. de volgende mogelijke maatregelen genoemd, die mede afhankelijk van de ontwikkeling van de dekkingsgraad, toegepast kunnen worden: › Verlagen van de (huidige en/of toekomstige) pensioenuitkeringen (voor 2017 en 2018 is deze maatregel

niet toegepast); › Het niet indexeren van de bestaande pensioenuitkeringen (toegepast voor 2017 en 2018); › Verbeteren van het rendement door aanpassen van de rekenrenten indien dit gerechtvaardigd is; › Het verhogen van de te betalen pensioenpremie met een herstelopslag.

Financiële instrumentenOnder financiële instrumenten worden zowel primaire financiële instrumenten (zoals vorderingen en schulden), als afgeleide financiële instrumenten (derivaten) verstaan.

In de toelichting op de onderscheiden posten van de balans wordt de reële waarde van het betreffende instru­ment toegelicht als die afwijkt van de boekwaarde. Indien het financiële instrument niet in de balans is opgeno­men, wordt de informatie over de reële waarde gegeven in de toelichting op de ‘Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen en voorwaardelijke activa en verplichtingen’.

Primaire financiële instrumentenVoor de grondslagen van primaire financiële instrumenten wordt verwezen naar de behandeling per balanspost van de ‘Grondslagen voor de waardering van activa en passiva’.

Alle in de balans opgenomen financiële instrumenten zijn gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. Bij het toepassen van kostprijshedge accounting is de eerste waardering en de grondslag van verwerking in de balans en de resultaatbepaling van het hedge­instrument afhankelijk van de afgedekte post. Dit betekent dat, indien de afgedekte post tegen kostprijs in de balans wordt verwerkt, ook het derivaat tegen kostprijs wordt gewaardeerd. Het ineffectieve deel van de renteswaps wordt in de staat van baten en lasten verantwoord onder de financiële baten en lasten.

147

Jaarverslag 2018

De Stichting NHL Stenden Hogeschool past kostprijshedge accounting toe voor de renteswaps die ervoor zorgen dat bepaalde variabel rentende schulden worden omgezet in vastrentende. Op het moment van aangaan van een hedgerelatie, is dit door de instelling gedocumenteerd. De instelling stelt door middel van een test periodiek de effectiviteit van de hedgerelatie vast. Dit kan gebeuren door het vergelijken van de kritische kenmerken van het hedge­instrument met die van de afgedekte positie, en/of door het vergelijken van de verandering in reële waarde van het hedge­instrument en de afgedekte positie. Indien er een indicatie voor ineffectiviteit is, bepaalt de vennootschap dit eventueel ineffectieve deel door middel van een kwantitatieve ineffectiviteitsmeting. Het ineffectieve deel van de waardeverandering van de renteswaps wordt verantwoord in de staat van baten en lasten. In het boekjaar 2018 heeft deze laatste situatie zich niet voorgedaan.

Omrekening van vreemde valuta’sVorderingen, schulden en verplichtingen in vreemde valuta’s worden omgerekend tegen de koers per balans­datum. Transacties in vreemde valuta’s gedurende de verslagperiode worden in de jaarrekening verwerkt tegen de koers die geldt op de datum van de transactie. De uit de omrekening per balansdatum voortvloeiende koersverschillen worden opgenomen in de winst­ en verliesrekening.

De buitenlandse groepsmaatschappijen en niet­geconsolideerde deelnemingen kwalificeren als bedrijfs­uitoefening in het buitenland met een andere functionele valuta dan die van de vennootschap. Voor de omrekening van de jaarrekening van deze bedrijfsuitoefening in het buitenland wordt de koers op balansdatum gehanteerd voor de balansposten en de wisselkoersen op de transactiedata voor de posten van de winst­ en verliesrekening. De omrekeningsverschillen die optreden, worden rechtstreeks ten gunste of ten laste van het groepsvermogen gebracht.

NH

L Stenden H

ogeschool

148

149

Jaarverslag 2018

Grondslagen voor de waardering van activa en passiva

AlgemeenIndien niet anders vermeld, zijn activa en passiva opgenomen tegen de nominale waarde.

Materiële vaste activaDe terreinen, gebouwen en schepen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs plus bijkomende kosten of vervaardigingsprijs verminderd met de jaarlijkse lineaire afschrijvingen op basis van de geschatte levensduur. Op terreinen wordt niet afgeschreven.

Inventaris en apparatuur zijn gewaardeerd tegen verkrijgings­ of vervaardigingsprijs, inclusief direct toekenbare kosten, verminderd met de jaarlijkse afschrijvingen op basis van de geschatte levensduur.

Door de instelling wordt op iedere balansdatum beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat een vast actief aan een bijzondere waardevermindering onderhevig kan zijn. Indien dergelijke indicaties aanwezig zijn, wordt de reali­seerbare waarde van het actief vastgesteld. Indien het niet mogelijk is de realiseerbare waarde voor het individu­ele actief te bepalen, wordt de realiseerbare waarde bepaald van de kasstroomgenererende eenheid waartoe het actief behoort. Van een bijzondere waardevermindering is sprake als de boekwaarde van een actief hoger is dan de realiseerbare waarde; de realiseerbare waarde is de hoogste van de opbrengstwaarde en de bedrijfs­waarde. Een bijzonder waardeverminderingsverlies wordt direct als last verwerkt in de staat van baten en lasten onder gelijktijdige verlaging van de boekwaarde van het betreffende actief.

Kosten voor periodiek groot onderhoud worden geactiveerd onder de materiële vaste activa en daarop wordt vervolgens afgeschreven.

Subsidies in verband met de aanschaf van (materiele) vaste activa zijn gepassiveerd onder de materiele vaste activa. Deze subsidies worden tijdsevenredig over de geschatte economische levensduur van deze activa ten gunste van de staat van baten en lasten gebracht.

Financiële vaste activaDeelnemingen waarop invloed van betekenis kan worden uitgeoefend, worden gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode (nettovermogenswaarde). Wanneer 20% of meer van de stemrechten uitgebracht kan worden, wordt ervan uitgegaan dat er invloed van betekenis is.

De nettovermogenswaarde wordt berekend volgens de grondslagen die gelden voor deze jaarrekening; voor deelnemingen waarvan onvoldoende gegevens beschikbaar zijn voor aanpassing aan deze grondslagen, wordt uitgegaan van de waarderingsgrondslagen van de desbetreffende deelneming.Indien de waardering van een deelneming volgens de nettovermogenswaarde negatief is, wordt deze op nihil gewaardeerd. Indien en voor zover de instelling in deze situatie geheel of gedeeltelijk in staat voor de schulden van de deelneming, dan wel het stellige voornemen heeft de deelneming tot betaling van haar schulden in staat te stellen, wordt hiervoor een voorziening getroffen.

De eerste waardering van gekochte deelnemingen is gebaseerd op de reële waarde van de identificeerbare activa en passiva op het moment van acquisitie. Voor de vervolgwaardering worden de grondslagen toegepast die gelden voor deze jaarrekening, uitgaande van de waarden bij eerste waardering. Als resultaat wordt ver­antwoord het bedrag waarmee de boekwaarde van de deelneming sinds de voorafgaande jaarrekening is gewijzigd als gevolg van het door de deelneming behaalde resultaat. Voor het geboekte resultaat van de deelnemingen wordt een wettelijke reserve aangehouden.

Deelnemingen waarop geen invloed van betekenis kan worden uitgeoefend, worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. Als resultaat wordt in aanmerking genomen het in het verslagjaar gedeclareerde dividend van de deelneming, waarbij niet in contanten uitgekeerde dividenden worden gewaardeerd tegen reële waarde.

NH

L Stenden H

ogeschool

150

De onder financiële vaste activa opgenomen vorderingen op deelnemingen worden initieel gewaardeerd tegen de reële waarde onder aftrek van transactiekosten (indien materieel). Vervolgens worden deze vorderingen gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. Bij de waardering wordt rekening gehouden met eventuele waardeverminderingen en bijzondere waardeverminderingen van vaste activa.

VoorradenDe voorraden zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs onder toepassing van de FIFO­methode (“first in, first out”) of tegen lagere opbrengstwaarde. De opbrengstwaarde is de geschatte verkoopprijs onder aftrek van direct toerekenbare verkoopkosten. Bij de bepaling van de opbrengstwaarde wordt rekening gehouden met de incourantheid van de voorraden.

Vorderingen en overlopende activaVorderingen worden bij eerste verwerking gewaardeerd tegen de reële waarde van de tegenprestatie. Vorderin­gen worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. Als de ontvangst van de vordering is uitgesteld op grond van een verlengde overeengekomen betalingstermijn, wordt de reële waarde bepaald aan de hand van de contante waarde van de verwachte ontvangsten en worden er op basis van de effectieve rente rente­inkomsten ten gunste van de staat van baten en lasten gebracht. Voorzieningen wegens oninbaarheid worden in mindering gebracht op de boekwaarde van de vordering.De vorderingen betreffen onder andere externe debiteuren uit hoofde van contractactiviteiten en studenten inzake collegegelden.

Onderhanden projectenDe onderhanden projecten bestaan voornamelijk uit subsidieprojecten. De subsidieprojecten worden gewaar­deerd met behulp van de “percentage of completion” methode. De op deze projecten gemaakte kosten, bestaande uit personeelskosten en kosten van derden, worden rechtstreeks in het resultaat geboekt. De ontvan­gen voorschotten aan subsidie worden als vooruit­ ontvangen subsidie op de balans opgenomen onder de overige schulden. Periodiek wordt mede vanuit de projectplanning de feitelijke voortgang van het project vastgesteld waarna met behulp van het “percentage of completion” een deel van de subsidie als vordering op de balans en tevens als resultaat op het project geboekt.

Liquide middelenLiquide middelen bestaan uit kastegoeden, banktegoeden en deposito’s. Tenzij anders vermeld zijn de tegoeden direct opeisbaar. Rekening­courant schulden bij banken en/of het Ministerie van Financiën zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden. Liquide middelen zijn gewaardeerd tegen nomina­le waarde.

VoorzieningenVoorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen die op de balansdatum bestaan, waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is te schatten.

De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen af te wikkelen, tenzij anders vermeld.

Langlopende en kortlopende schuldenLanglopende schulden worden bij de eerste waardering gewaardeerd tegen reële waarde. Transactiekosten die direct zijn toe te rekenen aan de verwerving van de schulden worden in de waardering bij eerste verwerking opgenomen. Langlopende schulden worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, zijnde het ontvangen bedrag rekening houdend met agio of disagio en onder aftrek van transactiekosten. Het verschil tussen de bepaalde boekwaarde en de uiteindelijke aflossingswaarde wordt samen met de verschul­digde rentevergoeding zodanig bepaald dat de effectieve rente gedurende de looptijd van de schulden in de staat van baten en lasten wordt verwerkt.

Kortlopende schulden worden bij de eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde. Kortlopende schulden worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, zijnde het ontvangen bedrag rekening houdend met agio of disagio en onder aftrek van transactiekosten. Dit is meestal de nominale waarde.

151

Jaarverslag 2018

NH

L Stenden H

ogeschool

152

Grondslagen voor resultaatbepaling

AlgemeenHet resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de opbrengstwaarde van de geleverde prestaties en de kosten en andere lasten over het jaar. De opbrengsten op transacties worden verantwoord in het jaar waarin zij zijn gerealiseerd. De baten en lasten worden toegerekend aan het boekjaar waarop ze betrekking hebben.Winsten worden slechts genomen voor zover zij op balansdatum zijn verwezenlijkt. Verliezen en risico’s die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar worden in acht genomen, indien zij voor het vaststellen van de jaarrekening bekend zijn geworden.

RijksbijdrageDe ontvangen (normatieve) rijksbijdrage en de­niet geoormerkte OCW subsidies (vrij besteedbare doelsubsidies zonder verrekeningsclausule) worden in het jaar waarop de toekenningen betrekking hebben volledig als baten verwerkt.

Geoormerkte OCW subsidies met een vrij besteedbaar overschot (doelsubsidies waarbij het overschot geen verrekeningsclausule heeft) worden ten gunste van het resultaat gebracht naar rato van de voortgang van de gesubsidieerde activiteiten. Het deel van de subsidies waarvoor nog geen activiteiten zijn verricht per balans­datum, worden verantwoord onder de overlopende passiva.

Geoormerkte OCW subsidies (doelsubsidies met een verrekeningsclausule) worden ten gunste van het resultaat gebracht in het jaar waarop de gesubsidieerde lasten in het resultaat zijn verantwoord. Niet bestede middelen worden verantwoord als overlopende passiva zolang de bestedingstermijn nog niet is verlopen.

Overige rijksbijdragenIn de exploitatierekening is als bate opgenomen het bedrag dat aan het betreffende verslagjaar is toe te rekenen.

College-, cursus-, les- en examengeldenDe collegegelden worden in de staat van baten en lasten verantwoord volgens het baten­ en lastenstelsel. De verwerking van de vooruitgefactureerde collegegelden is conform het door Ministerie van OCW in 2017 uitge­bracht standpunt hierover. Vooruitgefactureerde collegegelden welke nog niet zijn verschuldigd door de studen­ten, omdat die betrekking hebben op de periode januari­augustus van het lopende collegejaar, zijn gesaldeerd met de collegegeld debiteuren. Dit heeft geen effect op het resultaat, het eigen vermogen of de kasstromen.

Overige exploitatiesubsidiesExploitatiesubsidies worden als bate verantwoord in de staat van baten en lasten in het jaar waarin de gesubsidi­eerde kosten zijn gemaakt of opbrengsten zijn gederfd, of wanneer zich een gesubsidieerd exploitatietekort heeft voorgedaan.

Bestedingen doelstellingenDe bestedingen in het kader van de doelstellingen worden verantwoord in het jaar dat zij zijn toegezegd of, voor zover dit niet bij toezegging het geval is, in het jaar dat de omvang van de verplichting betrouwbaar kan worden vastgesteld. Voorwaardelijke verplichtingen worden verantwoord in het jaar waarin vast komt te staan dat aan de voorwaarden zal worden voldaan.

Verlenen van dienstenDe verantwoording van opbrengsten uit de levering van diensten geschiedt naar rato van de geleverde presta­ties, gebaseerd op de verrichte diensten tot aan de balansdatum in verhouding van de in totaal te verrichten diensten.

AfschrijvingenMateriële vaste activa worden vanaf het moment van ingebruikneming afgeschreven over de verwachte toe­komstige gebruiksduur van het actief. Beperkte boekwinsten en ­verliezen bij verkoop van materiële vaste activa zijn begrepen onder de afschrijvingen. Aanzienlijke boekwinsten of boekverliezen worden verantwoord en toegelicht onder de Overige baten dan wel Overige lasten.

153

Jaarverslag 2018

PersoneelsbeloningenLonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de staat van baten en lasten voor zover ze verschuldigd zijn aan werknemers respectievelijk de belastingautoriteit.

Financiële baten en lastenRentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de betreffende activa en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten wordt rekening gehouden met de ver­antwoorde transactiekosten op de ontvangen leningen.

BelastingenDe ‘Wet modernisering vennootschapsbelasting (Vpb) plicht overheidsondernemingen’ is in werking getreden per 1 januari 2016. Deze wet leidt er toe dat onderwijsinstellingen in beginsel Vpb•plichtig zijn. In de Wet is een specifieke vrijstelling opgenomen voor onderwijsinstellingen die bekostigd onderwijs verrichten en voldoen aan de in de wet opgenomen voorwaarden. De Stichting NHL Stenden Hogeschool heeft vastgesteld dat zij voor de Stichting NHL Stenden Hogeschool voldoet aan de voorwaarden om een beroep te kunnen doen op de onder­wijsvrijstelling en is derhalve vrijgesteld van Vpb.

De vennootschapsbelasting is berekend tegen het geldende tarief over het resultaat van het boekjaar, waarbij rekening is gehouden met permanente verschillen tussen de winstberekening volgens de jaarrekening en de fiscale winstberekening en waarbij actieve belastinglatenties (indien van toepassing) slechts zijn gewaardeerd voor zover de realisatie daarvan waarschijnlijk is.

NH

L Stenden H

ogeschool

154

Grondslagen voor de opstelling van het geconsolideerd kasstroomoverzicht

Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens de indirecte methode.De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen en vlottende effecten. De effecten kunnen worden beschouwd als zeer liquide beleggingen.

Kasstromen in vreemde valuta’s worden omgerekend tegen een geschatte gemiddelde koers. Koersverschillen inzake geldmiddelen worden afzonderlijk in het kasstroomoverzicht getoond.

Winstbelastingen, ontvangen interest en ontvangen dividenden worden opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. Betaalde interest en betaalde dividenden worden opgenomen onder de kasstroom uit financieringsactiviteiten.

De verkrijgingsprijs van verworven groepsmaatschappij wordt opgenomen onder de kasstroom uit investerings­activiteiten, voor zover betaling in geldmiddelen heeft plaatsgevonden. Hierbij worden geldmiddelen aanwezig in deze groepsmaatschappijen afgetrokken van de aankoopprijs.

Transacties waarbij geen ruil van geldmiddelen plaatsvindt, waaronder financial leasing, worden niet in het kasstroomoverzicht opgenomen. De betalingen van de leasetermijnen uit hoofde van het financial leasecontract worden gepresenteerd als aflossingen van schulden voor het aflossingsbestanddeel en als betaalde interest voor het interestbestanddeel.

155

Jaarverslag 2018

NH

L Stenden H

ogeschool

156

Toelichting op de geconsolideerde balans per 31 december 2018 (x € 1.000)

Activa

Vaste activa

1.1.2. Materiële vaste activa 1.1.2.1.Bedrijfs

gebouwen en -terreinen

1.1.2.3.Inventaris en

apparatuur

1.1.2.4. In uitvoering

en vooruit betalingen

1.1.2.5.Egalisatie-

rekening

Totaal

€ € € € €

Boekwaarde per 1 januari 2018

Aanschafwaarde 175.012 94.794 3.433 ­8.396 264.843

Cumulatieve afschrijvingen ­60.739 ­65.217 ­ 2.393 ­123.563

114.273 29.577 3.433 -6.003 141.280

Mutaties

Omrekeningsverschillen aanschafwaarde ­57 ­20 ­ ­ ­77

Investeringen 5.739 3.362 5.369 ­322 14.147

Desinvesteringen ­2.138 ­34.921 ­ ­ ­37.059

Afschrijving desinvesteringen 791 34.611 ­ ­ 35.402

Afschrijvingen ­5.224 ­6.884 ­ 270 ­11.837

Herclassificaties ­19 19 ­ ­ ­

Omrekeningsverschillen afschrijvingen ­ 3 ­ ­ 4

-908 -3.830 5.369 -52 580

Boekwaarde per 31 december 2018

Aanschafwaarde 178.536 63.234 8.802 ­8.718 241.855

Cumulatieve afschrijvingen ­65.171 ­37.486 ­ 2.663 ­99.995

Boekwaarde per 31 december 2018 113.365 25.747 8.802 -6.055 141.860

In het verslagjaar is regulier geïnvesteerd in het vervangen en verbeteren van de huisvesting, de ICT omgeving en in het leer­ en ervaringsbedrijf Stenden Hotel. Daarnaast is er omvangrijk geïnvesteerd in het z.g. “Locatieplan Leeuwarden”. Zo is de verbouwde molen “De Eendracht” in gebruik genomen. In deze molen zijn stilte­ en gebedsruimtes gerealiseerd alsmede een conferentiezaal. Ook is de entree van Rengerslaan 8 vernieuwd, zodat de gebouwen op Rengerslaan 8 en 10 beter zijn verbonden. In Meppel is vanwege groei in het aantal studenten de gymzaal omgebouwd tot collegezaal en is het dak vervangen. Op Terschelling is gestart met het renoveren van de gebouwen van Maritiem Instituut Willem Barentsz. In Groningen is het pand op het Zernikepark verkocht, waarbij een boekwinst van € 547K is gerealiseerd.De vaste activa zijn geschoond van activa die volledig waren afgeschreven en buiten gebruik waren gesteld. Deze activa hebben geen opbrengst.

Afschrijvingspercentages %

1.1.2.1. Bedrijfsgebouwen en ­terreinen 0 - 7

1.1.1.3. Inventaris en apparatuur 10 - 25

1.1.1.4. In uitvoering en vooruitbetalingen 0

1.1.1.5. Egalisatierekening 0 - 3

OmrekenverschillenDe omrekeningsverschillen hebben betrekking op de materiële vaste activa van de deelnemingen die dochter­maatschappij Wyswert Beheer B.V. heeft in Stenden South Africa B.V., Stenden University Qatar Joint Venture. De activa ultimo boekjaar zijn opgenomen tegen de koers per balansdatum. De omrekenverschillen zijn het gevolg van de omrekening van de beginbalans tegen de koers per ultimo boekjaar.

Conform RJ660 wordt de egalisatierekening verantwoord onder de materiële vaste activa.

157

Jaarverslag 2018

1.1.3. Financiële vaste activa 2018 2017

€ €

Coöperatie Maritieme Academie Holland U.A.

Stand per 1 januari 151 151

Aandeel in het resultaat ­14 ­

Stand per 31 december 137 151

De Stichting NHL Stenden Hogeschool is in 2013 een samenwerking aangegaan met vijf andere onderwijsinstel­lingen onder de naam Coöperatie Maritieme Academie Holland U.A. Het doel van de samenwerking is het leveren van een bijdrage aan de maritieme sector door het aanbieden van kwalitatief goed onderwijs in de maritieme sector in de brede zin. In 2017 is besloten om de storting in 2015 ad € 150.761 aan te merken als deelneming in de Coöperatie. Het aandeel in de Coöperatie van de Stichting NHL is 32,7%.

1.1.3.8. Overige langlopende vorderingen 31–12–2018 31–12–2017

€ €

Lening u/g IO Vivat 3 5

Lening u/g IO Vivat 18 22

21 27

Lening u/g IO Vivat 2018 2017

€ €

Stand per 1 januari 5 8

Aflossing ­2 ­3

Stand per 31 december 3 5

Wyswert Beheer B.V. heeft een lening verstrekt aan de studentenvereniging IO Vivat Nostrorum Sanitas. De hoofdsom van de lening bedraagt € 25.000. De looptijd van de lening bedraagt 10 jaar. Het rentepercentage bedraagt 6% per jaar. Er zijn geen zekerheden gesteld.

Lening u/g IO Vivat 2018 2017

€ €

Stand per 1 januari 22 24

Aflossing ­3 ­2

Stand per 31 december 19 22

Stichting NHL Stenden Hogeschool heeft een lening verstrekt aan de studentenvereniging IO Vivat Nostrorum Sanitas. De hoofdsom van de lening bedraagt € 27.000. De looptijd van de lening bedraagt 10 jaar. Het rente­percentage bedraagt 1% per jaar. Er zijn geen zekerheden gesteld.

Vlottende activa

1.2.1. Voorraden 31–12–2018 31–12–2017

€ €

1.2.1.1 Grond­ en hulpstoffen 90 112

1.2.1.2. Gebruiksgoederen 116 99

206 211

NH

L Stenden H

ogeschool

158

1.2.2. Vorderingen 31–12–2018 31–12–2017

€ €

1.2.2.1. Debiteuren

1.2.2.1.1. Studentendebiteuren 289 197

1.2.2.1.2. Overige debiteuren 3.944 3.957

4.233 4.154

Voorziening dubieuze debiteuren ­996 ­780

3.237 3.374

1.2.2.4. Kortlopende vorderingen op groepsmaatschappijen

Stenden University Qatar (50%) joint venture 394 399

1.2.2.15. Overige vorderingen en overlopende activa

Personeelsvoorschotten 72 77

Te vorderen subsidies 67 44

Vooruitbetaalde kosten 2.134 1.914

Te ontvangen bedragen 187 261

Overlopende posten projecten 2.237 2.337

Overige vorderingen 1.344 802

6.041 5.435

De vordering op ‘studentdebiteuren’ bestaat voor het overgrote deel uit collegegeld vorderingen voor het academische jaar 2018/2019. Onder overige debiteuren zijn begrepen vorderingen op derden uit hoofde van leveringen en diensten van Stenden Hotel, Stenden Professionals en wegens detacheringen van personeel. Voor het risico op oninbaarheid van de vordering is een voorziening gevormd.

Stenden University Qatar (50%) joint venture 2018 2017

€ €

Stand per 1 januari 399 585

Mutaties lopend boekjaar, per saldo ­5 ­186

Stand per 31 december 394 399

Onder ‘vooruitbetaalde kosten’ zijn begrepen uitgaven aan licenties wegens onderhoudscontracten waarvan de prestatie in 2019 en verder wordt geleverd. Hiervan heeft € 143.000 een looptijd van 2 tot 5 jaar.

Onder ‘overlopende posten projecten’ zijn begrepen uitgaven aan personeel, diensten en materialen van werken van o.a. Stenden Professionals, Stenden Hotel die op balansdatum nog niet zijn afgerond.

Onder ‘overige vorderingen’ zijn vorderingen opgenomen op collega hogescholen waarmee gezamenlijke activiteiten uitvoeren. Hierbij zijn geen vorderingen opgenomen met een verwachte looptijd langer dan één jaar.

1.2. Liquide middelen 31–12–2018 31–12–2017

€ €

1.2.1. Kas 14 20

1.2.2. Banken 46.143 12.436

1.7.3. Deposito’s 317 5.317

1.7.4. Gelden onderweg 4 3

46.478 17.776

Bij het ministerie van Financiën heeft de Stichting NHL Stenden Hogeschool de mogelijkheid krediet in rekening courant op te nemen ten bedrage van € 11.740.000.

Onder de liquide middelen is een bedrag van € 3.606.147 opgenomen dat niet ter vrije beschikking staat.

159

Jaarverslag 2018

Passiva

2.1. Eigen vermogen Saldo per 31–12–2017

Bestemming resultaat

2017

Mutaties beginbalans

Saldo per 31–12–2017 na bestemming-

resultaat

Mutaties 2018

Saldo per 31–12–2018

€ € € € € €

2.1.2. Algemene reserve

Eigen vermogen NHL 36.734 (3.262) 1.614 35.086 - 35.086

Eigen vermogen Stenden 24.440 (1.360) - 23.080 - 23.080

Eigen vermogen NHL Stenden 61.174 (4.622) 1.614 58.166 58.166

Resultaten boekjaar NHL Stenden 1.505

Totaal Algemene Reserve – 59.671

Specificatie mutaties beginbalans

De volgende voorziening zijn begin 2017 afgeschaft:

­ Voorziening groot onderhoud gebouwen NHL 1.538

­ Voorziening dokbeurt schepen NHL 76

Totaal toegevoegd aan het eigen vermogen 1.614

Saldo per 1 januari

2018

Bestemming resultaat

2018

Saldo per 31 december

2018

€ € €

2.1.1. Algemene reserve publieke gelden 50.398 1.068 51.466

2.1.2. Algemene reserve private gelden 8.362 437 8.799

2.1.3. Reserve omrekeningsverschillen ­594 1 ­593

58.166 1.506 59.672

Toelichting algemene reserveDe algemene reserve bestaat uit de in voorgaande jaren opgebouwde exploitatieresultaten van de diverse organisatieonderdelen. Hierin is tevens een segmentatie opgenomen naar publieke en private middelen.

De algemene reserve private gelden bestaat deels ook uit een wettelijke reserve. Deze wettelijke reserve bestaat voornamelijk uit een reserve ‘niet uitgekeerde resultaat deelnemingen’. De reserve ‘niet uitgekeerde resultaten deelnemingen’ bestaat uit de ingehouden resultaten en rechtstreekse vermogensvermeerderingen van de deelneming Stenden University Qatar B.V. waarvan uitkering niet zonder beperking kan worden bewerkstelligd.

Financiële toelichting wettelijke reserveDe bestemmingsreserves zijn reserves met een beperktere bestedingsmogelijkheid, welke door het bestuur is aangebracht. De wettelijke reserve wordt gevormd voor het geboekte resultaat van de deelnemingen. Het resultaat van de deelnemingen wordt bepaald met behulp van de vermogensmutatiemethode.

Deze totale wettelijke reserve bedraagt ultimo 2018 € 1.868.210 (2017 : € 1.354.274).De mutatie van € 367.055 heeft voor € 635.744 betrekking op de resultaten en uitgekeerd dividend en voor ­€ 268.689 betrekking op de mutatie omrekeningsverschillen.

Toelichting geconsolideerd vermogen / enkelvoudig vermogenUltimo 2018 wijkt het enkelvoudig vermogen van Stichting NHL Stenden Hogeschool af van het geconsolideerde vermogen van de stichting. Het verschil van € 1.481.104 wordt veroorzaakt door het opnemen van het vermogen van de groepsmaatschappijen Stichting Steunfonds Stenden Hogeschool en Stichting Management Trainings­centrum in de geconsolideerde cijfers van Stichting NHL Stenden Hogeschool.

NH

L Stenden H

ogeschool

160

Verloop inzake verschil vermogen €

Enkelvoudig vermogen Stichting NHL Stenden Hogeschool 58.191

Eigen vermogen Stichting Steunfonds Stenden Hogeschool 878

Eigen vermogen Stichting Management Trainingscentrum 603

Groepsvermogen Stichting NHL Stenden Hogeschool 59.672

2.2. Voorzieningen 31–12–2018 31–12–2017

€ €

2.2.1. Personele voorzieningen

2.2.1.1. Voorziening jubileumuitkeringen 2.354 2.747

2.2.1.2.1. Voorziening werktijdvermindering senioren 5.247 2.425

2.2.1.2.2. Voorziening duurzame inzetbaarheid 988 708

2.2.1.3. Voorziening Eigen Risico WGA 661 558

2.2.1.4. Voorziening wachtgelden 1.369 1.470

10.619 7.908

Stand per 1 januari

2018

Dotatie Onttrekking Vrijval Stand per 31 december

2018

€ € € € €

2.2.1.1. Voorziening jubileumuitkeringen 2.747 333 ­163 ­563 2.354

2.2.1.2.1. Voorziening werktijdvermindering senioren 2.425 3.168 ­346 ­ 5.247

2.2.1.2.2. Voorziening duurzame inzetbaarheid 708 280 ­ ­ 988

2.2.1.3. Voorziening Eigen Risico WGA 558 270 ­167 ­ 661

2.2.1.4. Voorziening wachtgelden 1.470 969 ­1.070 ­ 1.369

7.908 5.020 -1.746 -563 10.619

Onderverdeling saldo per 31 december 2018 naar looptijd Stand per 31 december

2018

< 1 jaar 1 – 5 jaar > 5 jaar

€ € € €

2.2.1.1. Voorziening jubileumuitkeringen 2.354 164 655 1.536

2.2.1.2.1. Voorziening werktijdvermindering Senioren 5.247 510 2.604 2.133

2.2.1.2.2. Voorziening duurzame inzetbaarheid 988 210 777 ­

2.2.1.3. Voorziening Eigen Risico WGA 661 140 521 ­

2.2.1.4. Voorziening wachtgelden 1.369 700 669 ­

10.619 1.724 5.226 3.669

2.2.1.1. Voorziening jubileumuitkeringenOp grond van hoofdstuk H artikel 5.2 van de CAO voor het HBO hebben werknemers recht op een gratificatie bij het bereiken van een 25•jarig, een 40•jarig en een 50-jarig dienstverband. De voorziening heeft betrekking op de per de balansdatum opgebouwde rechten. In de aanpassing van de rekenregels, is de blijfkans geüniformeerd. De blijfkans is gebaseerd op een natuurlijk verloop percentage van 5% per jaar, waardoor de berekening van de blijfkans rechtstreeks samenhangt met de toekomstige duur waarop een jubileum bereikt kan worden. Daarnaast is rekening gehouden met een disconteringsvoet van 2%.

2.2.1.2.1. Voorziening werktijdvermindering seniorenIn de CAO voor het Hoger Beroepsonderwijs 2016-2017 wordt in artikel M­2 Werktijdvermindering Senioren beschreven dat werknemers die de leeftijd van 10 jaar voor hun pensioendatum hebben bereikt, recht hebben op werktijdverkorting tegen inlevering van een deel van het salaris. Binnen de regeling zijn 5 categorieën medewerkers waarmee bij de berekening van de voorziening rekening moet worden gehouden.

161

Jaarverslag 2018

Deze categorieën zijn:

Categorie A: medewerkers die al deelnemen aan een vergelijkbare regeling. Deze medewerkers mogen niet deelnemen aan de werktijdvermindering senioren en daarom bestaat er voor deze medewerkers geen toekom­stige verplichting.

Categorie B: dit zijn de medewerkers die reeds deelnemen aan de regeling.

Categorie C: dit betreft alle medewerkers die voldoen aan de genoemde criteria, maar die nog niet feitelijk hebben aangegeven dat zij gaan deelnemen aan de regeling.

Categorie D: dit betreft alle medewerkers die aan één of geen van beide criteria voldoen om in aanmerking te komen voor gebruik maken van de regeling, maar binnen 5 jaar aan beide criteria zullen voldoen.

Categorie E: dit betreft alle medewerkers die nog niet aan alle criteria voldoen om in aanmerking te komen voor deelname aan de regeling en naar verwachting ook niet binnen 5 jaar aan deze criteria zullen gaan voldoen. Deze medewerkers worden niet meegenomen in de berekening.

Bij de berekening van de voorziening wordt rekening gehouden met het huidige salaris, het kortingspercentage, de eigen bijdrage, de werkgeverslasten en schattingen voor de deelnamekans en de blijfkans. De waardering is tegen nominale waarde. De gehanteerde rekenregels zijn op de diverse onderdelen geüniformeerd. Een aanzien­lijke aanpassing in de berekening komt uit de bijstelling van de deelnamekans per 31 december 2018. Op grond van het voortschrijdend inzicht in de ontwikkeling van het aantal actieve deelnemers aan de regeling gecombi­neerd met het aantal actieve deelnemers aan de nog lopende SOP­ regeling, is de deelnamekans opnieuw ingeschat en ultimo 2018 bepaald op 25%.

De waardering is tegen contante waarde met een disconteringsvoet van 2%. Er is rekening gehouden met een stijging van de salariskosten van 2% per jaar.

2.2.1.2.2. Voorziening duurzame inzetbaarheidOp grond van hoofdstuk M van de CAO voor het HBO hebben werknemers met een dienstverband van tenminste 0,4 fte in het kader van duurzame inzetbaarheid recht op maximaal 40 uur en vanaf een bepaalde leeftijd nog eens maximaal 50 uur. Deze uren mogen over een periode van 5 jaar worden gespaard. Voor het aantal gespaar­de uren is ultimo 2018 een voorziening opgenomen. De voorziening is berekend met een gemiddeld uurtarief; de waardering is tegen nominale waarde.

2.2.1.3. Voorziening eigen risico WGADe Stichting NHL was tot 1 januari 2018 eigen risicodrager voor de WGA (Wet Gedeeltelijke Arbeidsongeschikt­heid). Stichting Stenden Hogeschool was dat niet. Besloten is dat de Stichting NHL Stenden Hogeschool vanaf 1 januari 2018 eigen risicodrager zal worden voor de WGA. De voorziening is berekend door voor de resterende looptijd de contante waarde te nemen van de WGA­uitkeringen die voor eigen rekening komen. De in het boekjaar betaalde uitkeringen zijn aan de voorziening onttrokken. De waardering is tegen contante waarde met een disconteringsvoet van 2%.

2.2.1.4. Voorziening wachtgeldenDe Stichting NHL Stenden Hogeschool is wettelijk verplicht eigen risicodrager voor personeelsleden waarvoor het dienstverband is beëindigd, niet zijnde om redenen van pensionering, met betrekking tot het wettelijke en bovenwettelijke deel van de WW­uitkeringen. De belangrijkste oorzaak voor het ontstaan van deze WW­ verplichtingen is de beëindiging van tijdelijke arbeidscontracten. Stichting NHL nam tot 1 januari 2018 zelf medewerkers in tijdelijke dienst. Stichting Stenden Hogeschool maakte gebruik van tijdelijke inhuurcontracten via een uitzendbureau. Deze uitbesteding leidt tot hogere inhuurkosten, maar niet tot het risico van de WW­ verplichtingen. De voorziening bij Stichting NHL was als gevolg van de inhuurmethode aanzienlijk groter dan de voorziening bij Stichting Stenden Hogeschool.

De rekenregels voor deze voorziening zijn per 31 december 2018 op detailpunten geüniformeerd. De voorziening wordt gebaseerd op de te betalen bedragen voor de wettelijke en bovenwettelijke uitkeringen conform de opgaven van het UWV en Loyalis tot het einde van de WW­periode. De waardering is tegen contante waarde met een disconteringsvoet van 2% per jaar en een sterftekans van 1,5% per jaar.

NH

L Stenden H

ogeschool

162

Overige personeelskosten en ProfileringsfondsBij Stichting NHL waren per 31 december 2017 bedragen voor Overige personeelskosten (€ 870k) en het Profileringsfonds (€ 82k) onder de voorzieningen opgenomen. Gelet op het kortlopend karakter van deze posten (korter dan 1 jaar) zijn deze bedragen in de balans per 31 december 2018 qua presentatie overgebracht naar Overige schulden. De vergelijkende cijfers per 31 december 2017 zijn hierop aangepast.

2.2.4. Belastingvoorziening 2018 2017

€ €

Stand per 1 januari 366 413

Dotatie 27 ­

Onttrekking ­197 ­47

Stand per 31 december 196 366

NHL Stenden is belastingplichtig voor haar aandeel in de winst van de joint venture ‘Stenden University Qatar’ te Qatar. Wegens het te laat doen van aangiften en het te laat betalen van de verschuldigde belastingen is een voorziening gevormd voor boetes en rente. In 2018 is van de belangdienst aldaar een belastingaanslag ont­vangen. Op basis van deze aanslag is een deel van de voorziening vrijgevallen. Tegen de aanslag is bezwaar aangetekend. We verwachten dat de voorziening binnen vijf jaren wordt afgewikkeld. De waardering van de voorziening is tegen nominale waarde.

2.2 Langlopende schulden 31–12–2018 31–12–2017

€ €

Hypothecaire leningen

2.3.3.1. Lening Ministerie van Financiën .657 666 1.333

2.3.3.2. Lening Ministerie van Financiën .954 5.208 5.497

2.3.3.3. Lening Ministerie van Financiën .476 1.750 1.925

2.3.3.4. Lening Ministerie van Financiën 11.250 12.500

2.3.3.5. Lening Ministerie van Financiën 7.500 8.250

2.3.3.6. Lening ING Bank N.V. ,639 ­ 1.000

2.3.3.7. Lening ING Bank N.V. ,279 10.000 10.000

2.3.3.8. Lening Ministerie van Financiën 24.167 ­

60.541 40.505

Hypothecaire leningen Stand per 31–12–17

Opnamen Aflossingen Stand per 31–12–18

Aflossings-verplich-

ting

Lang-lopend

31–12–18

Reste-rende

looptijd 1 tot 5

jaar

Reste-rende

looptijd > 5 jaar

€ € € € € € € €

2.3.3.1. Lening Ministerie van Financiën .657 2.000 667 1.333 667 666 666 -

2.3.3.2. Lening Ministerie van Financiën .954 5.786 289 5.497 289 5.208 1.158 4.050

2.3.3.3. Lening Ministerie van Financiën .476 2.100 175 1.925 175 1.750 700 1.050

2.3.3.4. Lening Ministerie van Financiën 14.062 1562 12.500 1.250 11.250 5.000 6.250

2.3.3.5. Lening Ministerie van Financiën 9.000 750 8.250 750 7.500 3.000 4.500

2.3.3.6. Lening ING Bank N.V. ,639 2.000 1000 1.000 1.000 ­ - -

2.3.3.7. Lening ING Bank N.V. ,279 10.000 10.000 - 10.000 - 10.000

2.3.3.8. Lening Ministerie van Financiën 25.000 25.000 833 24.167 3.333 20.834

44.948 25.000 4.443 65.505 4.964 60.541 13.857 46.684

163

Jaarverslag 2018

2.3.3.1. Lening Ministerie van Financiën 2018 2017

€ €

Stand per 1 januari 2.000 2.667

Aflossing ­667 ­667

Stand per 31 december 1.333 2.000

Aflossingsverplichting komend boekjaar ­667 ­667

Langlopend deel per 31 december 666 1.333

In 2005 is bij het Ministerie van Financiën een langlopende hypothecaire lening ad € 10.000.000 afgesloten. Deze hypothecaire lening heeft een looptijd van 15 jaar. Het rentepercentage bedraagt 3,34%. De aflossing betreft per jaar een bedrag van € 666.667 en zal worden voldaan in oktober 2019. De lening is binnen 5 jaar afgelost.

2.3.3.2. Lening Ministerie van Financiën 2018 2017

€ €

Stand per 1 januari 5.786 6.075

Aflossing ­289 ­289

Stand per 31 december 5.497 5.786

Aflossingsverplichting komend boekjaar ­289 ­289

Langlopend deel per 31 december 5.208 5.496

In 2007 is bij het Ministerie van Financiën een langlopende hypothecaire lening ad € 9.000.000 afgesloten. Deze hypothecaire lening heeft een looptijd van 30 jaar. Het rentepercentage bedraagt 0,77%. De aflossing betreft per jaar een bedrag van € 289.286 en zal worden voldaan in maart. Het aantal resterende termijnen bedraagt 19. Van het restant van de lening per 31 december 2018 heeft een bedrag van € 4.050.000 een looptijd langer dan vijf jaar.

2.3.3.3 Lening Ministerie van Financiën 2018 2017

€ €

Stand per 1 januari 2.100 2.275

Aflossing ­175 ­175

Stand per 31 december 1.925 2.100

Aflossingsverplichting komend boekjaar ­175 ­175

Langlopend deel per 31 december 1.750 1.925

In 2009 is bij het Ministerie van Financiën een langlopende hypothecaire lening ad € 3.500.000 afgesloten. Deze hypothecaire lening heeft een looptijd van 20 jaar. Het rentepercentage bedraagt 3,75%. De aflossing betreft per jaar een bedrag van € 175.000 en zal worden voldaan in augustus. Het aantal resterende termijnen bedraagt 11. Van het restant van de lening per 31 december 2018 heeft een bedrag van € 1.050.000 een looptijd langer dan vijf jaar.

2.3.3.4. Lening Ministerie van Financiën 2018 2017

€ €

Stand per 1 januari 14.063 14.063

Aflossing ­1.562 ­

Aflossingsverplichting komend boekjaar ­1.250 ­1.562

Langlopend deel per 31 december 11.250 12.501

In 2007 is bij het Ministerie van Financiën een langlopende hypothecaire lening ad € 25.000.0000 afgesloten. Deze hypothecaire lening heeft een looptijd van 22 jaar. Het rentepercentage bedraagt 3,83%. De aflossing betreft per jaar een bedrag van € 1.250.000. Het aantal resterende termijnen bedraagt 10. Van het restant van de lening per 31 december 2018 heeft een bedrag van € 6.250.000 een looptijd langer dan vijf jaar.

NH

L Stenden H

ogeschool

164

2.3.3.5. Lening Ministerie van Financiën 2018 2017

€ €

Stand per 1 januari 9.000 9.000

Aflossing ­750 ­

Aflossingsverplichting komend boekjaar ­750 ­750

Langlopend deel per 31 december 7.500 8.250

In 2008 is bij het Ministerie van Financiën een langlopende hypothecaire lening ad € 15.000.0000 afgesloten. Deze hypothecaire lening heeft een looptijd van 22 jaar. Het rentepercentage bedraagt 4,61%. De aflossing betreft per jaar een bedrag van € 750.000. Het aantal resterende termijnen bedraagt 11. Van het restant van de lening per 31 december 2018 heeft een bedrag van € 4.500.000 een looptijd langer dan vijf jaar.

2.3.3.6. Lening ING Bank N.V. 2018 2017

€ €

Stand per 1 januari 2.000 2.000

Aflossing ­1.000 ­

Aflossingsverplichting komend boekjaar ­1.000 ­1.000

Langlopend deel per 31 december - 1.000

2.3.3.7. Lening ING Bank N.V. 2018 2017

€ €

Stand per 1 januari 10.000 10.000

In 2008 is bij de ING Bank een langlopende hypothecaire lening ad € 10.000.000 afgesloten. Deze hypothecaire lening heeft een onbepaalde looptijd. Het rentepercentage bedraagt 1 maands Euribor tarief + 1, 2% opslag. Er is geen tussentijdse aflossingsverplichting.

2.3.3.8. Lening Ministerie van Financiën 2018 2017

€ €

Stand per 1 januari ­ ­

Opgenomen gelden 25.000 ­

Aflossingsverplichting komend boekjaar ­833 ­

Langlopend deel per 31 december 24.167 -

In 2018 is bij het Ministerie van Financiën een langlopende hypothecaire lening ad € 25.000.0000 afgesloten. Deze hypothecaire lening heeft een looptijd van 30 jaar. Het rentepercentage bedraagt 1,02% De aflossing betreft per jaar een bedrag van € 833.333,33. Het aantal resterende termijnen bedraagt 30. Van het restant van de lening per 31 december 2018 heeft een bedrag van € 20.833.333 een looptijd langer dan vijf jaar.

Zekerheden leningen onder 2.3.3.1., 2.3.3.2., 2.3.3.3., 2.3.3.4., 2.3.3.5. en 2.3.3.8. Ministerie van Financiën:a. Eerste hypotheek tot een bedrag van € 56.628.929 op de panden met ondergrond aan de Rengerslaan 8,

alsmede op de panden met ondergrond die daaraan grenzen en die bij de Stichting NHL Stenden in eigendom zijn of waarvan zij het recht van erfpacht heeft voor onbepaalde tijd.

b. Eerste hypotheek tot een bedrag van € 40.000.000 op het complex “De Bouhof” gelegen op het perceel Rengerslaan 10 te Leeuwarden, alsmede op het perceel grond Dokkumertrekweg 39 te Leeuwarden.

c. Pandrecht op roerende zaken die bestemd zijn om hetgeen onder a.en b. is genoemd duurzaam te dienen en door hun vorm als zodanig zijn te herkennen en op machines en werktuigen die bestemd zijn om daarin een bedrijf uit te oefenen.

Tevens het pandrecht op hetgeen aan a. en b. is toegevoegd of veranderd.

165

Jaarverslag 2018

Zekerheden leningen onder 2.3.3.6. en 2.3.3.7. ING Bank N.V.:Eerste hypotheek op het pand met ondergrond en erf aan de Dellewal 8 en het pand met ondergrond en erf aan de Burgemeester van Heusdeweg 33. Beide panden zijn kadastraal bekend gemeente Terschelling, sectie A respectievelijk onder de nummers 3507 en 3504. Tweede hypotheek op het pand met ondergrond, erf en verder aan­ en bijbehoren van het pand aan de Rengerslaan 10 te Leeuwarden. Het pand is kadastraal bekend bij gemeente Leeuwarden, sectie E onder het nummer 8029. Verpanding (2e pandrecht) van roerende zaken in de gebouwen aan de Rengerslaan 10 te Leeuwarden.

Ter afdekking van het renterisico van de lening onder 2.3.3.6. is een overeenkomst voor een renteswap afgeslo­ten, waarin het 1­maands Euribor tarief wordt geruild tegen een vaste rente van 4,43% over een periode van 10 jaar. Deze overeenkomst is per 2 januari 2009 gesloten en eindigt op 2 januari 2019. De marktwaarde (fair value) op 31 december 2018 is € 15.498 negatief (31 december 2017 € 106.444 negatief).

Ter afdekking van het renterisico van de lening onder 2.3.3.7. is een overeenkomst voor een renteswap afgeslo­ten, waarin het 1­maands Euribor wordt geruild tegen een vaste rente van 4,54% over een periode van 10 jaar. Deze overeenkomst is per 2 januari 2009 gesloten en eindigt op 2 januari 2019. De marktwaarde (fair value) op 31 december 2018 is € 126.828 negatief (31 december 2017 € 622.360 negatief).

Het verloop van de hoofdsommen van de renteswaps is exact gelijk aan het verloop van de (restant) hoofd­sommen van de leningen, zodat er geen ineffectief deel ontstaat.

2.4. Kortlopende schulden 31–12–2018 31–12–2017

€ €

2.4.3. Aflossingsverplichtingen langlopende schulden 4.964 4.443

2.4.8. Crediteuren 11.046 8.318

2.4.9. Belastingen en premies sociale verzekeringen

Omzetbelasting 27 718

Loonheffing 7.139 7.132

Toeristenbelasting 13 ­

7.179 7.850

2.4.10. Schulden terzake van pensioenen 1.818 1.771

2.4.12. Overige schulden en overlopende passiva

Reservering vakantiedagen en ­geld 6.640 6.383

Te betalen lonen en salarissen 18 124

Vooruitontvangen bedragen 3.635 2.359

Overlopende collegegelden 17.523 17.773

Te betalen rente 1.046 889

Overlopende posten projecten 6.327 4.558

Vooruitontvangen doelsubsidies OCW/EL&I geoormerkt 1.385 473

Overige schulden 5.762 6.767

42.336 39.326

Onder de ‘crediteuren’ zijn begrepen de aan derden verschuldigde bedragen voor leveringen en diensten die op balansdatum nog niet zijn betaald. Hieronder zijn begrepen de verschuldigde bedragen voor de inhuur van personeel, aanschaf van inventaris, schoonmaak, verbouwingen alsmede (tussentijdse) afdrachten uit hoofde van projecten met andere hogescholen.

NH

L Stenden H

ogeschool

166

Onder ‘vooruit ontvangen bedragen’ zijn begrepen de van studenten ontvangen bedragen in het kader van Grand Tour. Met deze gelden wordt o.a. accommodatie betaald. Voorts zijn hieronder begrepen de borgsommen die zijn ontvangen van toekomstige studenten van buiten de EU. Bij definitieve inschrijving vindt restitutie of verrekening plaats. Onder de ‘overlopende collegegelden’ zijn begrepen de ontvangen bedragen voor acade­misch jaar 2018/2019 die betrekking hebben op kalenderjaar 2019.

Onder ‘overlopende posten projecten’ zijn de bedragen opgenomen die zijn ontvangen voor o.a. Erasmus beurzen, Stenden Professionals en diverse subsidieprojecten ( SIA Raak, Leven Lang Leren, CP verkenning en Opleidingsschool Primair Onderwijs) waarbij de tegenprestatie door NHL Stenden nog niet is geleverd.

Onder de overige schulden zijn de volgende posten opgenomen: › Kortlopende schuld transitievergoeding, › Nog in te zetten middelen GreenPac, € 933.000 › Nog in te zetten middelen Wetenschap & Technologie, € 112.000 › Nog te ontvangen afrekening Academische Pabo, € 240.000 › Nog te ontvangen Accountants­ en advieskosten, € 173.000 › Nog af te rekenen uurloners, € 112.000 › RC met Van Hall , € 110.000 › RC met CEW, € 1.000.000 › en overige nog te ontvangen facturen.

Een toelichting op de geoormerkte doelsubsidies OCW/EL&I is opgenomen als bijlage (model G) bij de jaarrekening.

Onder de opgenomen overige schulden en overlopende passiva bevinden zich geen posten met een looptijd van meer dan een jaar.

167

Jaarverslag 2018

NH

L Stenden H

ogeschool

168

Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen

BankgarantieVan de ABN AMRO bank N.V. is een bankgarantie verkregen ten bedrage van € 166.396, die vooral betrekking heeft op Stichting Waarborgfonds HBO.

Financiële instrumentenVoor de toelichting van primaire financiële instrumenten wordt verwezen naar de specifieke postgewijze toe­lichting. Hierna is het beleid van de groep opgenomen ten aanzien van financiële risico’s. Tevens worden, indien aanwezig, de financiële derivaten van de groep en de hiermee verbonden financiële risico’s toegelicht.

AlgemeenUit de (meerjaren) begroting van OCW kunnen financiële beperkingen voor NHL Stenden voortvloeien waardoor minder financiële middelen beschikbaar zijn voor strategisch noodzakelijke innovaties en/of beleidsruimte. Het is essentieel dat wij ons flexibel inrichten en bij het volgen van de ontwikkelingen zo ver mogelijk vooruitkijken, zodat wij deze financiële beperkingen kunnen opvangen en tegelijkertijd ons profiel kunnen handhaven.

Wegens de aanwezigheid in landen met andere valuta dan de €, is NHL Stenden Hogeschoolfinancieel afhankelijk van de wisselkoersen. Schommelingen in deze koersen hebben een financieel effect en werken door in het resultaat van NHL Stenden Hogeschool. Door voorzichtig te begroten, geen risicovolle posities open te laten staan en uitgaven en inkomsten zoveel mogelijk in dezelfde valuta te doen, mitigeert NHL Stenden Hogeschool­de verwachte impact van deze risico’s.

ValutarisicoVoor het valutabeleid kiest NHL Stenden Hogeschool voor prudent en eenvoudig beleid, zonder complexe instrumenten, gericht op minimalisatie van (koers)risico’s. Hierbij hanteert NHL Stenden Hogeschool als prijs­beleid dat tarieven met zoveel mogelijk in € worden overeengekomen. Voorts hanteert NHL Stenden Hogeschool als beleidslijn dat ontstane winsten in het buitenland zoveel mogelijk worden uitgekeerd als dividend.

RenterisicoNHL Stenden Hogeschool confermeert zich, zoals vastgelegd in het treasurystatuut, aan de richtlijnen van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap zoals vastgelegd in de ‘Regeling beleggen en belenen door instellingen voor onderwijs en onderzoek’. Samenvattend en operationaliserend betekent dit dat NHL Stenden Hogeschool doet aan schatkistbankieren en de middelen hoofdzakelijk belegt en beleent bij het ministerie van Financiën. Verder heeft NHL Stenden Hogeschool als beleidslijn dat hypothecaire leningen worden opgenomen bij het Ministerie van Financiën.

Krediet- , liquiditeits- en kasstroomrisicoNHL Stenden Hogeschool beperkt het kredietrisico door gebruik te maken van schatkistbankieren en door uitsluitend zaken te doen met debiteuren met een hoge kredietwaardigheid. Op balansdatum waren er geen significante concentraties van kredietrisico.

Liquiditeitsrisico en kasstroomrisicoDoor tussentijdse monitoring en eventuele bijsturing worden liquiditeitsrisico’s beheerst.

Meerjarige financiële verplichtingenHuurverplichtingenTen behoeve van het onderwijs zijn door Stichting NHL Stenden Hogeschool de volgende huurverplichtingen aangegaan:

Locatie EmmenHuur extra lokaalruimte Drenthe College per jaar € 26.846 incl. servicekosten (€ 42.513 resterende looptijd). Huur extra laboratorium ruimte Emmtec per jaar, € 9.371.Erfpacht gemeente Emmen, € 16.000 per jaar (€ 368.263 resterende looptijd).

Locatie LeeuwardenHuur bewegingscentrum, Rengerslaan 1, looptijd tot 31 december 2020,€ 69.678 (€ 116.257 resterende looptijd).Huur bewegingscentrum (extra lokalen looptijd t/m 1 augustus 2019), € 29.741. Huur sportaccommodatie SPH/CT, € 11.829.

169

Jaarverslag 2018

Erfpacht Dokkumertrekweg € 52.720 (resterende looptijd € 4.273.209). Huur sportaccommodatie VO, € 1.404.Huur Kelvinstraat/Celsiusweg t.b.v. onderwijs, € 110.000 (resterende looptijd € 137.425) Huur diverse ruimten Blokhuispoort, € 210.000 (resterende looptijd € 560.384).De Kanselarij, € 77.185 (resterende looptijd € 154.581).

Locatie TerschellingHuur opslagruimte, € 4.488.

Locatie GroningenHuur Phebenstraat 1: De huur­ service­overeenkomst bedraagt jaarlijks € 267.200 (€ 159.145 resterende looptijd). De overeenkomst heeft een looptijd van 3 jaren en 8 maanden en loopt tot en met 1 augustus 2019. Voor deze overeenkomst is door NHL Stenden een waarborgsom afgegeven van € 65.250.Huur Eemsgolaan 17, Groningen t.b.v. kantoor en onderwijs, € 167.399.

Locatie AmsterdamHuur lokalen Jollemanhof 5, Amsterdam, € 6.658.De verplichting van de huidige huurcontracten (€ 6.042.667) is als volgt opgebouwd: € 952.465 heeft een looptijd van < 1 jaar, € 792.330 heeft een looptijd tussen 1 en 5 jaar en € 4.297.872 heeft een looptijd > 5 jaar.

Leasecontracten auto’sDe leasecontracten van het wagenpark van Stichting NHL Stenden Hogeschool hebben gemiddeld genomen een maximale looptijd van 48 maanden. Arbeidsvoorwaardelijke contracten worden per definitie verlengd, zolang de betreffende medewerker nog in dienst is van Stichting NHL Stenden Hogeschool. Verder is er een bedrijfsauto die gebruikt wordt door de facilitaire dienst. Dit contract is eveneens doorlopend c.q. wordt verlengd.

De verplichting van de huidige leasecontracten (€ 271.347) is als volgt opgebouwd: € 151.388 heeft een looptijd van < 1 jaar, € 119.958 heeft een looptijd tussen 1 en 5 jaar.

Onderhoudscontracten ICT en licentiesDe totale verplichting van de onderhoudscontracten ICT (€ 2.071.829) is als volgt opgebouwd: € 1.792.877 heeft een looptijd van < 1 jaar. € 278.951 heeft een looptijd tussen 1 en 5 jaar. De duur van deze contracten variëren in looptijd, maar worden overwegend telkens met 1 jaar verlengd.

De totale verplichting van de ICT licenties (€ 2.648.198) is als volgt opgebouwd: € 1.473.938 heeft een looptijd van < 1 jaar. € 1.174.261 heeft een looptijd tussen 1 en 5 jaar. De afgenomen ICT licenties zijn voor het merendeel voor maximaal 3 jaren afgesloten. Voor vrijwel alle licenties geldt dat deze behoren c.q. nodig zijn voor de primaire activiteit van NHL Stenden Hogeschool, te weten onderwijs en onderzoek. Deze licenties zullen per definitie worden verlengd.

Overige licentiesDe totale verplichting van de overige licenties (€ 2.387.562) bestaan voornamelijk uit licenties voor studenten­administratie, financiële administratie en salarisadministratie en is als volgt opgebouwd:€ 1.823.985 heeft een looptijd van < 1 jaar. € 563.577 heeft een looptijd tussen 1 en 5 jaar.

Overige verplichtingenEr zijn verplichtingen aangegaan inzake studentenhuisvesting in Leeuwarden, Emmen en Meppel. NHL Stenden Hogeschool betaald hiervoor een afkoopsom voor het risico leegstand aan Investbeheer. Deze is maximaal € 184.750. Tevens zijn er diverse overige langjarige (kleinere) overeenkomsten waaronder licenties ten behoeve van de bibliotheek en verzekeringsovereenkomsten.

Campus TerschellingWoningbouwstichting De Veste heeft in overleg met de Gemeente en de NHL in 2015 besloten om over te gaan tot de realisatie van een campusgebouw ten behoeve van het MIWB op Terschelling. De Veste en de NHL zijn hierbij overeengekomen dat, ingeval het MIWB niet langer gevestigd zal zijn op Terschelling waardoor het onderwijs op Terschelling beëindigd zal worden, de NHL het campusgebouw en de ondergrond op schriftelijk verzoek van de Veste zal overnemen. De eventuele overnameprijs zal gebaseerd worden op de RICS Red Book methode die een reële benadering geeft van de werkelijke verkoopprijs. Deze verplichting is aangegaan op 15 juli 2017 en blijft gedurende een termijn van 50 jaar in stand.

NH

L Stenden H

ogeschool

170

De totale overige verplichtingen bedragen € 1.746.705. Hiervan heeft € 1.188.650 een looptijd van < 1 jaar;€ 556.238 heeft een looptijd van 1 - 5 jaar en € 1.817 een looptijd > 5 jaar.

Fiscale eenheidStichting NHL Stenden Hogeschool vormt met haar dochtermaatschappijen, Stenden University Hotel B.V., Stenden South Africa B.V., Stenden University Qatar B.V., Stenden University Asia B.V., Stenden Professionals B.V. en Stenden Masters B.V. een fiscale eenheid voor de omzetbelasting op grond daarvan is de vennootschap hoofde­lijk aansprakelijk voor de belastingschuld van de fiscale eenheid als geheel.

Niet in de balans opgenomen rechtenWaarborgfonds:In 2014 is in verband met de liquidatie van de Stichting Waarborgfonds een bedrag van € 3.531.000 ter beschik­king gesteld aan het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Uiterlijk in 2022 valt dit bedrag vrij aan de hogescholen. De Stichting NHL Stenden heeft dan recht op 5,27 % daarvan of € 186.100.

Compensatie transitievergoeding: Ultimo februari 2019 is bekend geworden dat werkgevers vanaf 1 april 2020 bij het UWV een aanvraag kunnen indienen voor de compensatie voor transitievergoedingen die op of na 1 juli 2015 aan langdurig zieken zijn betaald. Om in aanmerking te komen voor de compensatie gelden de volgende voorwaarden:de werknemer is ontslagen wegens langdurige ziektede werknemer had op grond van de wet recht op een transitievergoedingde werkgever heeft de transitievergoeding betaald aan de werknemer.De Stichting NHL Stenden heeft voorzichtigheidshalve geen vordering opgenomen, omdat de wet­ en regel­geving van recente datum is en de uitvoeringsregelingen nog niet voldoende duidelijk zijn. Een schatting van de mogelijke compensatie komt uit op maximaal € 364.000.

171

Jaarverslag 2018

Toelichting op de geconsolideerde staat van baten en lasten over 2018 (x € 1.000)

2018 2017

€ €

3.1. Rijksbijdragen

3.1.1. Rijksbijdragen OCW/EL&I 146.628 139.295

3.1.2. Overige subsidies OCW/EL&I 677 1.410

147.305 140.705

De rijksbijdrage was € 6,6 mln. hoger dan in 2017. Hiervan werd € 2,2 mln. veroorzaakt door de compensatie halvering collegegelden, € 1,6 mln. door de aanpassing referentieraming en € 2,7 mln. door de loonbijstelling. Daarnaast werd de hogere rijksbijdrage veroorzaakt door prijsbijstelling, subsidie vraagfinanciering, extra middelen onderzoek, en subsidie voor studieverlof HBO.

3.2. Subsidiebaten 2018 2017

€ €

Subsidies van overheidsinstellingen 5.690 4.833

3.3. College-, cursus-, les- en examengelden 2018 2017

€ €

College­, cursus­, les­ en examengelden 50.304 51.040

De college­, cursus­, les­ en examengelden zijn lager dan in 2017. Dit werd o.a. veroorzaakt door de halvering van het wettelijk collegegeld in het eerste jaar waarmee we in de laatste vier maanden van 2018 te maken hadden. De halvering collegegelden werd gecompenseerd met aanvullende rijksbijdrage.

3.4. Baten in opdracht van derden 2018 2017

€ €

3.4.2. Contractonderzoek en ­onderwijs 3.991 4.253

3.4.5.1. Omzet Horeca Operations 1.985 1.861

3.4.5.2. Omzet Stenden Professionals B.V. 1.233 1.934

3.4.5.3. Omzet winkel ­ 18

7.209 8.066

Lagere baten externe omzet bij Stenden Professionals doordat er minder externe projecten zijn vanuit de Academies.

3.5. Overige baten 2018 2017

€ €

3.5.1. Verhuur 345 356

3.5.2. Detachering personeel 1.794 1.678

3.5.10.2. Diverse inkomsten 7.845 7.386

3.5.10.3. Resultaat deelnemingen ­14 ­

9.970 9.420

Onder de ‘diverse inkomsten’ is o.a. de boekwinst op het verkochte pand in Groningen van € 547K verantwoord.

NH

L Stenden H

ogeschool

172

4.1. Personeelslasten 2018 2017

€ €

4.1.1.1. Brutolonen en salarissen 110.221 111.626

4.1.1.2. Sociale lasten 13.271 13.296

4.1.1.5. Pensioenlasten 15.791 15.387

4.1.2. Overige personeelslasten 20.881 17.234

160.164 157.543

De personeelslasten zijn in 2018 toegenomen met € 2,6 mln. tot ruim € 160 mln. Deze groei wordt vooral ver­klaard door de toename van uitzendkrachten (c.q. personeel niet in loondienst) met € 3,7 mln. De bruto lonen en salarissen alsmede de lasten van personeel niet in loondienst zijn per saldo gestegen vanwege een salaris­verhoging van 2,5%. Het aantal personeelsleden is fractioneel gedaald. Vanwege een toename van de pensioen­premie% door het pensioenfonds zijn de pensioenlasten (in relatie tot brutoloon) licht gestegen. De gemiddelde personele lasten per persoon zijn met 2,6% gestegen.

4.1.2. Overige personeelslasten 2018 2017

€ €

4.1.2.2. Lasten personeel niet in loondienst 14.396 10.652

4.1.2.3.1. Overige personeelskosten 4.254 3.758

4.1.3.3. Ontvangen ziekengelduitkeringen ­479 ­646

4.1.2.1. Dotaties personele voorzieningen 2.711 3.471

20.882 17.235

PersoneelsledenBij de stichting waren in 2018 gemiddeld 1.858 personeelsleden werkzaam (2017: 1.875), waarvan 117 (2017: 103) personeelsleden werkzaam zijn in het buitenland bij de joint­ventures waarin dochtermaatschappij Wyswert Beheer B.V. een 50% belang heeft.

4.2. Afschrijvingen materiële vaste activa 2018 2017

€ €

4.2.2.1. Bedrijfsgebouwen en ­terreinen 5.224 4.914

4.2.2.2. Inventaris en apparatuur 6.884 6.996

4.2.2.3. Egalisatierekening ­271 ­264

11.837 11.646

173

Jaarverslag 2018

4.3. Huisvestingslasten 2018 2017

€ €

4.3.1. Huur onroerend goed 2.106 1.751

4.3.2. Verzekeringen 148 114

4.3.3. Onderhoud onroerend goed 2.504 1.915

4.3.4. Energie en water 1.438 1.436

4.3.5. Schoonmaakkosten 2.499 2.357

4.3.6. Wettelijke lasten 884 889

4.3.8.1. Bewakingskosten 424 405

4.3.8.2. Kosten inventaris 511 357

4.3.8.3. Overige huisvestingskosten 1.649 2.000

12.163 11.224

Als gevolg van de fusie zijn de huisvestingskosten gestegen: het nieuwe onderwijsconcept van NHL Stenden hogeschool betekende aanpassingen aan de gebouwen (academievorming en realisatie van ateliers) waardoor er extra onderhoudskosten aan de gebouwen zijn gerealiseerd. Door de interne verbouwingen waren er minder onderwijsruimtes beschikbaar waardoor er tijdelijke ruimtes zijn gehuurd.

4.4. Overige lasten 2018 2017

€ €

4.4.1. Administratie­ en beheerslasten 11.671 18.168

4.4.2. Inventaris, apparatuur en leermiddelen 6.490 3.419

4.4.5.1. Studentenvoorzieningen 58 70

4.4.5.2. Reis­ en verblijfkosten 2.746 2.894

4.4.5.3. Representatie 460 338

4.4.5.4. PR/reclamekosten 2.115 2.412

4.4.5.5. Kosten bestuur­/overlegorganen 177 80

4.4.5.6. Overige beheerslasten 9.487 8.781

33.204 36.162

De overige lasten zijn in 2018 met € 3,0 mln. afgenomen tot € 33,2 mln. De afname heeft mede te maken met de eenmalige fusie gerelateerde kosten op het gebied van advies, marketing en communicatie en ICT in 2017. Onder de ‘overige beheerslasten’ zijn licentiekosten voor ICT opgenomen, deze hebben vanwege de samenvoe­ging van systemen, tijdelijk een hoger niveau. Op de regel ‘administratie­ en beheerslasten’ zijn de kosten voor accountantsdiensten verantwoord. Deze kosten zijn toegerekend op het (gecontroleerde) boekjaar.

Onderdeel van de administratie en beheerslasten zijn de kosten voor accountantsdiensten. De opgenomen accountantskosten hebben betrekking op de volgende diensten:

Uitsplitsing accountantslasten 2018 2017

€ €

4.3.0.1. Honorarium onderzoek jaarrekening 323 240

4.3.0.2. Honorarium andere controleopdrachten 76 73

4.3.0.3. Honorarium fiscale adviezen 80 93

4.3.0.4. Honorarium andere niet­controledienst ­ 12

479 418

NH

L Stenden H

ogeschool

174

6. Financiële baten en lasten 2018 2017

€ €

6.1.1. Rentebaten en soortgelijke opbrengsten 193 182

6.2.1. Rentelasten en soortgelijke kosten ­1.930 ­1.982

-1.737 -1.800

6.1.1. Rentebaten en soortgelijke opbrengsten

6.1.1.1 Rente bankrekeningen 21 23

6.1.1.2. Rente deposito’s 172 157

6.1.1.3. Overige rentebaten ­ 1

193 181

6.2.1. Rentelasten en soortgelijke kosten

6.2.1.1 Rente bankrekeningen ­24 ­57

6.2.1.2. Rente leningen ­1.906 ­1.925

-1.930 -1.982

7. Belastingen 2018 2017

€ €

7.2. Mutatie belastingvoorziening en winstbelasting 133 -43

175

Jaarverslag 2018

NH

L Stenden H

ogeschool

176

Enkelvoudige jaarrekening 2018

Enkelvoudige balans per 31 december 2018 (na resultaatbestemming) (x € 1.000)

Activa 31 december 2018 31 december 2017

Vaste activa

1.1.2. Materiële vaste activa

1.1.2.1. Bedrijfsgebouwen en ­terreinen 109.669 110.742

1.1.1.3. Inventaris en apparatuur 25.081 28.798

1.1.1.4. In uitvoering en vooruitbetalingen 8.802 3.063

1.1.2.5. Egalisatierekening ­5.494 ­5.424

138.058 137.179

1.1.3. Financiële vaste activa

1.1.3.1. Deelnemingen in groepsmaatschappijen 5.630 5.184

1.1.3.2. Andere deelnemingen 137 151

1.1.3.3. Langlopende vorderingen op groepsmaatschappijen en verbonden partijen

2.041 2.040

1.1.3.8. Overige langlopende vorderingen ­26 ­26

7.782 7.349

Vlottende activa

1.2.1. Voorraden 95 81

1.2.2. Vorderingen

1.2.2.1. Debiteuren 1.959 2.581

1.2.2.4. Kortlopende vorderingen op groepsmaatschappijen 5.479 4.981

1.2.2.15. Overige kortlopende vorderingen en overlopende activa 4.822 3.963

12.260 11.525

1.2.4. Liquide middelen 41.030 13.440

199.225 169.574

Passiva

2.1. Eigen vermogen 58.191 56.679

2.2. Voorzieningen

2.2.1. Personele voorzieningen 10.580 7.887

2.3. Langlopende schulden

2.3.3. Schulden aan kredietinstellingen 60.541 40.505

2.4. Kortlopende schulden

2.4.1. Schulden aan groepsmaatschappijen 5.079 5.245

2.4.3. Aflossingsverplichtingen langlopende schulden 4.964 4.443

2.4.8. Crediteuren 10.380 7.846

2.4.9. Belastingen en premies sociale verzekeringen 7.067 7.760

2.4.10. Schulden terzake van pensioenen 1.791 1.741

2.4.12. Overige schulden en overlopende passiva 40.632 37.468

69.913 64.503

199.225 169.574

177

Jaarverslag 2018

Enkelvoudige staat van baten en lasten over 2018 (x € 1.000)

2018 2017

Baten

3.1. Rijksbijdragen 147.305 140.705

3.2. Subsidiegelden 5.690 4.833

3.3. College­, cursus­, les­ en examengelden 46.404 47.265

3.4. Baten in opdracht van derden 3.991 4.510

3.5. Overige baten 9.509 11.219

Som der baten 212.899 208.532

Lasten

4.1. Personeelslasten 153.900 152.554

4.2. Afschrijvingen 11.393 11.157

4.3. Huisvestingslasten 11.043 9.809

4.4. Overige lasten 33.301 37.559

Totaal lasten 209.637 211.079

Saldo baten en lasten 3.262 -2.547

6. Financiële baten en lasten ­1.751 ­1.767

Resultaat 1.511 -4.314

Algemene grondslagen voor de opstelling van de enkelvoudige jaarrekening

De enkelvoudige jaarrekening is opgesteld volgens de bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW en volgens de Richtlijn voor de Jaarverslaggeving voor onderwijsinstellingen (RJ 660). Voor de algemene grondslagen voor de opstelling van de jaarrekening, de grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat, alsmede de toelichting op de onderscheidende activa en passiva en de resultaten wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening, voor zover hierna niets anders wordt vermeld.

Financiële vaste activaDeelnemingen in groepsmaatschappijen waarin invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid wordt uitgeoefend, worden gewaardeerd op de nettovermogenswaarde, doch niet lager dan nihil. Deze netto­vermogenswaarde wordt berekend op basis van de grondslagen van Stichting NHL Stenden Hogeschool.

Deelnemingen met een negatieve nettovermogenswaarde worden op nihil gewaardeerd. Wanneer de vennoot­schap geheel of ten dele instaat voor schulden van de desbetreffende deelneming, wordt een voorziening gevormd, primair ten laste van de vorderingen op deze deelneming en voor het overige onder de voorzieningen ter grootte van het resterende aandeel in de door de deelneming geleden verliezen, dan wel voor de verwachte betalingen door de vennootschap ten behoeve van deze deelnemingen.

NH

L Stenden H

ogeschool

178

179

Jaarverslag 2018

NH

L Stenden H

ogeschool

180

Toelichting op de enkelvoudige balans per 31 december 2018 (x € 1.000)

Activa

Vaste activa

1.1.2. Materiële vaste activa 1.1.2.1.Bedrijfs-

gebouwen en - terreinen

1.1.2.3.Inventaris en

apparatuur

1.1.2.4. In uitvoering

en vooruit betalingen

1.1.2.5. Egalisatie-

rekening

Totaal

€ € € € €

Boekwaarde per 1 januari 2018

Aanschafwaarde 168.547 89.968 3.433 ­7.652 254.296

Cumulatieve afschrijvingen ­58.175 ­61.170 ­ 2.228 ­117.117

110.372 28.798 3.433 -5.424 137.179

Mutaties

Investeringen 5.660 3.222 5.369 ­322 13.929

Desinvesteringen ­2.138 ­34.921 ­ ­ ­37.059

Afschrijving desinvesteringen 791 34.611 ­ ­ 35.402

Afschrijvingen ­4.997 ­6.648 ­ 252 ­11.393

Herclassificaties ­19 19 ­ ­ ­

-703 -3.717 5.369 -70 879

Boekwaarde per 31 december 2018

Aanschafwaarde 172.050 58.288 8.802 ­7.974 231.166

Cumulatieve afschrijvingen ­62.381 ­33.207 ­ 2.480 ­93.108

Boekwaarde per 31 december 2018 109.669 25.081 8.802 -5.494 138.058

1.1.3. Financiële vaste activa 31–12–2018 31–12–2017

€ €

1.1.3.1. Deelnemingen in groepsmaatschappijen

Wyswert Beheer B.V. 5.082 4.615

NHL Services B.V. 16 16

NHL Plus B.V. 18 18

Kenniscampus Beheer Beheer B.V. (NHL deel) 18 17

Kenniscampus CV (NHL deel) 496 518

5.630 5.184

Wyswert Beheer B.V. 2018 2017

€ €

Stand per 1 januari 4.615 4.358

Aandeel in het resultaat 466 525

Omrekeningsverschillen 1 ­270

Stand per 31 december 5.082 4.613

Stichting NHL Stenden Hogeschool heeft een 100% deelneming in Wyswert Beheer B.V., statutair gevestigd te Leeuwarden.

181

Jaarverslag 2018

NHL Services B.V. 2018 2017

€ €

Stand per 1 januari 16 17

Stand per 31 december 16 16

Stichting NHL Stenden Hogeschool heeft een 100% deelneming in NHL Services B.V.

NHL Plus B.V. 2018 2017

€ €

Stand per 1 januari 18 18

Aandeel in het resultaat ­ ­

Stand per 31 december 18 18

Stichting NHL Stenden Hogeschool heeft een 100% deelneming in NHL Plus B.V.

Kenniscampus Beheer B.V. (NHL deel) 2018 2017

€ €

Stand per 1 januari 18 17

Aandeel in het resultaat ­ ­

Stand per 31 december 18 17

Stichting NHL Stenden Hogeschool heeft een 100% deelneming in Kenniscampus Beheer B.V. Hiervan is 50% opgenomen onder Wyswert Beheer B.V. De overige 50% is een rechtstreekse deelneming van Stichting NHL Stenden Hogeschool.

Kenniscampus CV (NHL deel) 2018 2017

€ €

Stand per 1 januari 518 260

Aandeel in het resultaat ­22 258

Stand per 31 december 496 518

Stichting NHL Stenden Hogeschool heeft een 100% deelneming in Kenniscampus Beheer B.V. Hiervan is 48% opgenomen onder Wyswert Beheer B.V., 4% is opgenomen onder Kenniscampus Beheer B.V. en de overige 48% is een rechtstreekse deelneming van Stichting NHL Stenden Hogeschool.

1.1.3.2. Andere deelnemingen 31–12–2018 31–12–2017

€ €

Coöperatie Maritieme Academie Holland U.A. 137 151

Coöperatie Maritieme Academie Holland U.A. 2018 2017

€ €

Stand per 1 januari 151 151

Aandeel in het resultaat ­14 ­

Stand per 31 december 137 151

NH

L Stenden H

ogeschool

182

1.1.3.4. Langlopende vorderingen op groepsmaatschappijen en verbonden partijen 31–12–2018 31–12–2017

€ €

Beheersorganisatie Kenniscampus Leeuwarden B.V. 2.040 2.040

1.1.3.8. Overige langlopende vorderingen 31–12–2018 31–12–2017

€ €

Rekening­courant NHL Services B.V. ­8 ­8

Rekening­courant NHL Plus B.V. ­18 ­18

-26 -26

1.2.2. Vorderingen 31–12–2018 31–12–2017

€ €

1.2.2.1. Debiteuren

1.2.2.1.1. Studentendebiteuren 289 197

1.2.2.1.2. Overige debiteuren 2.142 2.760

2.431 2.957

Voorziening dubieuze debiteuren ­472 ­376

1.959 2.581

1.2.2.4. Kortlopende vorderingen op groepsmaatschappijen

Wyswert Beheer B.V. 4.937 4.523

Stenden South Africa B.V. 3 ­

Stenden Professionals B.V. 13 ­

Stenden Masters B.V. 2 2

Stenden University Qatar (50%) joint venture 438 456

Beheersorganisatie Kenniscampus Leeuwarden B.V. 86 ­

5.479 4.981

1.2.2.15. Overige vorderingen en overlopende activa

Personeelsvoorschotten 72 73

Te vorderen subsidies 67 44

Vooruitbetaalde kosten 1.593 1.246

Te ontvangen bedragen 73 261

Overlopende posten projecten 1.819 1.725

Overige vorderingen 1.198 613

4.822 3.962

183

Jaarverslag 2018

Specificatie 1.2.2.4. Kortlopende vorderingen op groepsmaatschappijen 2018 2017

€ €

Wyswert Beheer B.V.

Stand per 1 januari 4.523 4.191

Mutaties lopend boekjaar, per saldo 414 332

Stand per 31 december 4.937 4.523

Stenden South Africa B.V.

Stand per 1 januari ­5 42

Mutaties lopend boekjaar, per saldo 7 ­47

Stand per 31 december 3 -5

Stenden Professionals B.V.

Stand per 1 januari ­333 ­575

Mutaties lopend boekjaar, per saldo 347 242

Stand per 31 december 13 -333

Stenden Masters B.V.

Stand per 1 januari 2 2

Stand per 31 december 2 2

Stenden University Qatar (50%) joint venture

Stand per 1 januari 456 783

Mutaties lopend boekjaar, per saldo ­18 ­327

Stand per 31 december 438 456

Beheersorganisatie Kenniscampus Leeuwarden B.V.

Stand per 1 januari ­ 2

Mutaties lopend boekjaar, per saldo 86 ­2

Stand per 31 december 86 -

1.2.4. Liquide middelen 31–12–2018 31–12–2017

€ €

1.2.4.1 Kas 1 6

1.2.4.2. Banken 40.712 8.117

1.2.4.3. Deposito’s 317 5.317

41.030 13.440

Onder de liquide middelen is een bedrag van € 251.534 opgenomen dat niet ter vrije beschikking staat.

NH

L Stenden H

ogeschool

184

Passiva (x € 1000)

2.1. Eigen vermogen 31–12–2018 31–12–2017

€ €

2.1.2. Algemene reserve publieke gelden 51.467 50.398

2.1.3. Algemene reserve private gelden 7.317 6.875

2.1.7. Reserve omrekeningsverschillen ­593 ­594

58.191 56.679

Saldo per 1 januari

2018

Bestemming resultaat

2018

Saldo per 31 december

2018

€ € €

2.1.1. Algemene reserve publieke gelden 50.398 1.069 51.467

2.1.2. Algemene reserve private gelden 6.875 442 7.317

2.1.3. Reserve omrekeningsverschillen ­594 1 ­593

56.679 1.512 58.191

Bestemming van het resultaat over het boekjaar 2017De jaarrekening 2017 is door het College van Bestuur, na goedkeuring van de Raad van Toezicht, op 26 juni 2018 vastgesteld. Overeenkomstig dit besluit is het resultaat over 2017 ten laste van het eigen vermogen gebracht.

Bestemming van het resultaat 2018Vooruitlopend op de definitieve besluitvorming van het bestuur is het resultaat over 2018 van € 1.511.321 ten gunste van het eigen vermogen gebracht.

2.2. Voorzieningen

31–12–2018 31–12–2017

€ €

2.2.1. Personele voorzieningen

2.2.1.1. Voorziening jubileumuitkeringen 2.333 2.726

2.2.1.2.1. Voorziening werktijdvermindering senioren 5.247 2.425

2.2.1.2.2. Voorziening duurzame inzetbaarheid 970 708

2.2.1.3. Voorziening Eigen Risico WGA 661 558

2.2.1.4. Voorziening wachtgelden 1.369 1.470

10.580 7.887

Stand per 1 januari 2018

Dotatie Onttrekking Vrijval Stand per 31 december

2018

€ € € € €

2.2.1.1. Voorziening jubileumuitkeringen 2.726 333 ­163 ­563 2.333

2.2.1.2.1. Voorziening werktijdvermindering senioren 2. 425 3.168 ­346 ­ 5.247

2.2.1.2.2. Voorziening duurzame inzetbaarheid 708 262 ­ ­ 970

2.2.1.3. Voorziening Eigen Risico WGA 558 270 ­167 ­ 661

2.2.1.4. Voorziening wachtgelden 1.470 969 ­1.070 ­ 1.369

7.887 5.002 -1.746 -563 10.580

185

Jaarverslag 2018

Onderverdeling saldo per 31 december 2018 naar looptijd

Stand per 31 december

2018

< 1 jaar 1 – 5 jaar > 5 jaar

€ € € €

2.2.1.1. Voorziening jubileumuitkeringen 2.333 163 652 1.518

2.2.1.2.1. Voorziening werktijdvermindering Senioren 5.247 510 2.604 2.133

2.2.1.2.2. Voorziening duurzame inzetbaarheid 970 200 770 ­

2.2.1.3. Voorziening Eigen Risico WGA 661 140 521 ­

2.2.1.4. Voorziening wachtgelden 1.369 700 669 ­

10.580 1.713 5.216 3.651

2.3. Hypothecaire leningen 31–12–2018 31–12–2017

€ €

2.3.3.1. Lening Ministerie van Financiën 667 1.333

2.3.3.2. Lening Ministerie van Financiën 5.207 5.496

2.3.3.3 Lening Ministerie van Financiën 1.750 1.925

2.3.3.4. Lening Ministerie van Financiën 11.250 12.501

2.3.3.5. Lening Ministerie van Financiën 7.500 8.250

2.3.3.6. Lening ING Bank N.V. ­ 1.000

2.3.3.7. Lening ING Bank N.V. 10.000 10.000

2.3.3.8. Lening Ministerie van Financiën 24.167 ­

60.541 40.505

NH

L Stenden H

ogeschool

186

2.4. Kortlopende schulden 31–12–2018 31–12–2017

€ €

2.4.1. Schulden aan groepsmaatschappijen

Stichting Steunfonds Stenden Hogeschool 815 750

Stichting Management Trainingscentrum 281 280

Stenden University Hotel B.V. 946 774

Stenden South Africa B.V. ­ 5

Stenden University Qatar B.V. 2.093 2.154

Stenden University Asia B.V. 945 950

Stenden Professionals B.V. ­ 333

5.080 5.246

2.4.3. Aflossingsverplichtingen langlopende schulden

Hypothecaire leningen 4.964 4.443

2.4.8. Crediteuren

Crediteuren 10.380 7.846

2.4.9. Belastingen en premies sociale verzekeringen

Omzetbelasting 64 768

Loonheffing 7.003 6.992

7.067 7.760

2.4.10. Schulden terzake van pensioenen

Af te dragen premies pensioenen 1.791 1.741

2.4.12. Overige schulden en overlopende passiva

Reservering vakantiedagen en ­geld 6.323 6.095

Te betalen lonen en salarissen 15 113

Vooruitontvangen bedragen 3.635 2.359

Overlopende collegegelden 16.901 17.192

Te betalen rente 1.046 889

Overlopende posten projecten 5.824 3.941

Vooruitontvangen doelsubsidies OCW/EL&I geoormerkt 1.385 473

Overige schulden 5.503 6.406

40.632 37.468

187

Jaarverslag 2018

Specificatie 2.4.1. Schulden aan groepsmaatschappijen 2018 2017

€ €

Stichting Steunfonds Stenden Hogeschool

Stand per 1 januari 750 793

Mutaties lopend boekjaar, per saldo 65 ­43

Stand per 31 december 815 750

Stichting Management Trainingscentrum

Stand per 1 januari 280 278

Mutaties lopend boekjaar, per saldo 1 2

Stand per 31 december 281 280

Stenden University Hotel B.V.

Stand per 1 januari 774 574

Mutaties lopend boekjaar, per saldo 172 200

Stand per 31 december 946 774

Stenden University Qatar B.V.

Stand per 1 januari 2.154 2.179

Mutaties lopend boekjaar, per saldo ­61 ­25

Stand per 31 december 2.093 2.154

Stenden University Asia B.V.

Stand per 1 januari 950 800

Mutaties lopend boekjaar, per saldo ­5 150

Stand per 31 december 945 950

NH

L Stenden H

ogeschool

188

Toelichting op de enkelvoudige staat van baten en lasten over 2018 (x € 1.000)

Baten 2018 2017

€ €

3.1. Rijksbijdragen

3.1.1. Rijksbijdragen OCW/EL&I 146.628 139.295

3.1.2. Overige subsidies OCW/EL&I 677 1.410

147.305 140.705

3.2. Subsidiebaten 5.690 4.833

3.3. College-, cursus-, les- en examengelden

3.3.3. Opbrengsten collegegelden 46.404 47.265

3.4. Baten in opdracht van derden

3.4.2. Contractonderzoek en ­onderwijs 3.991 4.510

3.5. Overige baten

3.5.1. Verhuur 345 367

3.5.2. Detachering personeel 1.794 2.431

3.5.10.2. Diverse inkomsten 6.939 7.638

3.5.10.3. Resultaat deelnemingen 431 783

9.509 11.219

Het resultaat deelnemingen betreft het resultaat van de private activiteiten. Op pagina 197 (resultaatverdeling) is dit resultaat nader toegelicht.

4.1. Personeelslasten 2018 2017

€ €

4.1.1.1. Brutolonen en salarissen 105.458 106.802

4.1.1.2. Sociale lasten 12.865 12.883

4.1.1.3. Pensioenlasten 15.534 15.113

4.1.2. Overige personeelslasten 20.043 17.756

153.900 152.554

4.1.2. Overige personeelslasten

4.1.2.1. Dotaties personele voorzieningen 2.693 3.471

4.1.2.2. Lasten personeel niet in loondienst 14.135 11.929

4.1.2.3. Overige personeelskosten 3.695 3.002

4.1.3.3. Ontvangen ziekengelduitkeringen ­480 ­646

20.043 17.756

PersoneelsledenBij de stichting waren in 2018 gemiddeld 1.682 personeelsleden werkzaam (2017: 1.712).

189

Jaarverslag 2018

2018 2017

€ €

4.2.2. Afschrijvingen materiële vaste activa

4.2.2.1. Bedrijfsgebouwen en ­terreinen 4.997 4.683

4.2.2.2. Inventaris en apparatuur 6.648 6.721

4.2.2.3. Egalisatierekening ­252 ­247

11.393 11.157

4.3. Huisvestingslasten

4.3.1. Huur onroerend goed 1.167 829

4.3.2. Verzekeringen 120 81

4.3.3. Onderhoud onroerend goed 2.715 1.830

4.3.4. Energie en water 1.360 1.357

4.3.5. Schoonmaakkosten 2.400 2.266

4.3.6. Wettelijke lasten 876 877

4.3.8.1. Bewakingskosten 401 382

4.3.8.2. Kosten inventaris 383 222

4.3.8.3. Overige huisvestingskosten 1.621 1.965

11.043 9.809

4.4. Overige lasten

4.4.1. Administratie­ en beheerslasten 11.076 17.678

4.4.2. Inventaris, apparatuur en leermiddelen 4.911 3.036

4.4.5.1. Reis­ en verblijfkosten 2.447 2.590

4.4.5.2. Representatie 304 278

4.4.5.3. PR/reclamekosten 1.991 2.293

4.4.5.4. Kosten bestuur­/overlegorganen 177 80

4.4.5.5. Overige beheerslasten 12.395 11.605

33.301 37.560

6. Financiële baten en lasten

6.1.1. Rentebaten en soortgelijke opbrengsten 217 213

6.2.1. Rentelasten en soortgelijke kosten ­1.968 ­1.980

-1.751 -1.767

6.1.1. Rentebaten en soortgelijke opbrengsten

6.1.1.2. Rente deposito’s 155 157

6.1.1.3. Intercompany rentebaten 62 56

217 213

6.2.1. Rentelasten en soortgelijke kosten

6.2.1.1. Rente bankrekeningen ­3 ­1

6.2.1.2. Rente leningen ­1.899 ­1.918

6.2.1.3. Intercompany rentelasten ­66 ­62

-1.968 -1.981

NH

L Stenden H

ogeschool

190

191

Jaarverslag 2018

WNT: Bezoldiging Topfunctionarissen

2018 NHL Stenden Hogeschool

Functie Naam Aanvang en einde functie-

vervulling

(Fictieve) dienst-betrek-

king

Deeltijd-factor in fte

Individueel toepasselijk

bezoldigings-maximum *

Beloning plus belastbare onkosten-

vergoeding

Beloningen betaalbaar op termijn

Totale bezoldi-

ging

Reden overschrij-

ding

€ € € €

Voorzitter College van Bestuur

E. Schaper 0101-3112 ja 1,0000 * 189.000 167.292 19.208 186.500

Lid College van Bestuur

J. van Iersel 0101-3112 Ja 1,0000 189.000 149.458 18.842 168.300

Lid College van Bestuur

K.W. Van der Hoek 0101-3112 ja 1,0000 189.000 149.484 18.816 168.300

Voorzitter Raad van Toezicht

C. Bijl 0101-3112 ** 28.350 15.400 ­ 15.400

Vice­voorzitter Raad van Toezicht

H.H. Apotheker 0101-3112 18.900 15.400 ­ 15.400

Lid Raad van Toezicht T. Cohen 0101-3112 18.900 11.000 ­ 11.000

Lid Raad van Toezicht J.N.M. Haerkens 0101-3112 18.900 11.000 ­ 11.000

Lid Raad van Toezicht A. Bruggeman 0101-3108 12.600 7.333 ­ 7.333

Lid Raad van Toezicht J.G. Beukers­Maatje 0101-3112 18.900 11.145 ­ 11.145

Lid Raad van Toezicht D. Pieters 0103-3112 15.750 9.167 ­ 9.167

Lid Raad van Toezicht K.H. van Anken 0101-3112 18.900 11.000 ­ 11.000

Lid Raad van Toezicht M.E. de Vries 0101-3108 12.600 7.333 ­ 7.333

Lid Raad van Toezicht F.A. Roozen 0109-3112 6.300 3.667 ­ 3.667

Lid Raad van Toezicht F. Karimi 0109-3112 6.300 3.667 ­ 3.667

* Het WNT maximum is vastgesteld op € 189.000,­­. NHL Stenden Hogeschool is ingedeeld in klasse G met

19 complexiteitspunten.** Maximum beloning voor de voorzitter RvT is 15% van het WNT maximum en 10% voor de overige RvT­leden.

NH

L Stenden H

ogeschool

192

2017 Stenden Hogeschool

Functie Naam Aanvang en einde functie-

vervulling

(Fictieve) dienst-betrek-

king

Deeltijd-factor in fte

Individueel toepasselijk

bezoldigings-maximum *

Beloning plus belastbare onkosten-

vergoeding

Beloningen betaalbaar op termijn

Totale bezoldi-

ging

Reden overschrij-

ding

€ € € €

Voorzitter College van Bestuur

L.J. Klaassen 0101-3112 ja 1,0000 * 165.000 159.377 17.771 177.148 overgangs­recht ***

Vicevoorzitter College van Bestuur

K.W. Van der Hoek

0101-3112 ja 1,0000 165.000 147.317 17.683 165.000

Voorzitter Raad van Toezicht

C. Bijl 0101-3112 ** 24.750 12.624 ­ 12.624

Vicevoorzitter Raad van Toezicht

A. Bruggeman 0101-3112 16.500 10.520 ­ 10.520

Lid Raad van Toezicht J. Reitsma 0101-3112 16.500 8.416 ­ 8.416

Lid Raad van Toezicht F. Schepers 0101-3112 16.500 8.416 ­ 8.416

Lid Raad van Toezicht J.G. Beukers­Maatje

0101-3112 16.500 8.416 ­ 8.416

Lid Raad van Toezicht J.N.M. Haer­kens

0101-3112 16.500 8.416 ­ 8.416

* Het WNT maximum is vastgesteld op € 165.000,­­. Stenden Hogeschool is ingedeeld in klasse F met

16 complexiteitspunten. ** Maximum beloning voor de voorzitter RvT is 15% van het WNT maximum en 10% voor de overige RvT­leden.*** De bezoldiging van de voorzitter van het College van Bestuur overschrijdt de norm WNT. Conform de

artikelen 7.3 en/of 7.3a WNT is deze overschrijding toegestaan tot 1 maart 2017 (de afloop van het vaste dienstverband) en is het overgangsrecht van toepassing.

193

Jaarverslag 2018

2017 NHL

Functie Naam Aanvang en einde functie-

vervulling

(Fictieve) dienst- betrek-

king

Deeltijd-factor in fte

Individueel toepasselijk

bezoldi- gings-

maximum *

Beloning plus

belastbare onkosten-

vergoeding

Belonin - gen betaal-

baar op termijn

Totale bezol di-

ging

Reden over-

schrijding

Uitkering wegens

beëindi ging dienst-

verband

€ € € € €

Voorzitter College van Bestuur

W. Smink 0101­3108

ja 1,0000 109.849 101.271 11.703 112.974 *** ****75.000

Voorzitter College van Bestuur

E. Schaper 0110-3112 ja 1,0000 41.250 34.270 4.416 38.686

Lid College van Bestuur

J. van Iersel 0101-3112 ja 1,0000 165.000 146.261 17.051 163.312

Voorzitter Raad van Toezicht

H.H. Apotheker

0101-3112 ** 24.750 12.000 ­ 12.000

Lid Raad van Toezicht

K.H. van Anken

0101-3112 16.500 8.000 ­ 8.000

Lid Raad van Toezicht

P. Visschedijk 0101-3112 16.500 8.000 ­ 8.000

Lid Raad van Toezicht

J. van Dijk 0101-3112 16.500 8.000 ­ 8.000

Lid Raad van Toezicht

M.E. de Vries 0101-3112 16.500 8.000 ­ 8.000

Lid Raad van Toezicht

T. Cohen 0101-3112 16.500 8.000 ­ 8.000

* Het WNT maximum is vastgesteld op € 165.000,­­. NHL is ingedeeld in klasse F met 16 complexiteitspunten. ** Maximum beloning voor de voorzitter RvT is 15% van het WNT maximum en 10% voor de overige RvT­leden. *** In de over het jaar 2017 uitbetaalde vakantietoeslag is een bedrag van € 5.738 bestemd voor de rechten die

in 2016 zijn opgebouwd. Voor de toetsing van de WNT norm over 2017 is dit bedrag van € 5.738 toegekend aan het jaar 2016 en blijft derhalve voor het jaar 2017 buiten beschouwing. Aldus wordt de totale bezoldi­ging voor de WNT toetsing over 2017 berekend op € 107.237. Dit bedrag blijft beneden het van toepassing zijnde bezoldigingsmaximum van € 109.849.

**** Overeengekomen uitkering wegens beëindiging dienstverband.

Functie (topfunctionaris zonder dienstbetrekking)

Naam Aanvang en einde functie -

vervulling

Aantal kalender-maanden

Maximum uurtarief

Maxima obv norm bedragen

per maand

Individueel toepasselijke

maximum

Uurtarief lager dan maximum

uurtarief

Totale bezoldi-

ging

€ € € €

Lid College van Bestuur

E. Hus 0101-3103 3 176 55.500 65.200 ja 62.300

Lid College van Bestuur

E. Hus 0104-3004 1 13.750 13.750 13.750

NH

L Stenden H

ogeschool

194

Model G doelsubsidies OCW (x € 1.000)

Omschrijving Kenmerk Datum Bedrag van Toewijzing

Ontvangen t/m

verslagjaar

Geheel uitgevoerd

en afgerond

Nog niet geheel uitgevoerd

en afgerond

G1 Verantwooridnig van subsidies zonder verrekeningsclausule

Opleidingschool Openbaar Primair Onderijs Fryslan OS­2017­C­004 01-12-17 500 500 x

Lerarenbeurzen

Lerarenbeurzen 2017 853733-1 20-09-17 150 150 x

lerarenbeurzen 2018 928160-1 20-09-18 191 175 x

lerarenbeurzen 2018 940920-1 20-09-18 23 23 x

lerarenbeurzen 2018 928153-1 20-09-18 295 295 x

Vraagfinanciering BEK­2017/10032 M 12-04-17 110 110 x

Open en online hoger onderwijs Peer feedback bij een Projectmanagement Simulatiegame

0018-26 23-04-18 58 58 x

Totaal Geoormerkt 1.327 1.311

Een bedrag van € 779.000 (2017: € 250.000) is nog niet besteed en is vooruitontvangen van OCW, dit is opgeno­men onder de kortlopende schulden “Schulden aan OCW”.

Omschrijving Kenmerk Datum Bedrag van Toewijzing

Saldo 1–1–2018

Ontvangen t/m 2018

Lasten in 2018

Saldo nog te besteden

31–12–2018

G2 Verantwoording van subsidies met verrekeningsclausule

G2-B Doorlopend tot in een volgend verslagjaar

Doorstroomprogramma mbo hbo 1e ronde DHB017007 23-10-17 173 ­ 173 30 143

Doorstroomprogramma mbo hbo 2e ronde DHB018023 15-03-18 197 ­ 197 2 195

Doorstroomprogramma mbo hbo 2e ronde BHB017005 23-10-17 199 ­ 199 40 159

Flexibel hoger onderwijs voor volwassenen 875683 04-02-16 3426 73 3.012 882 109

Totaal G2 73 3.581 954 606

195

Jaarverslag 2018

NH

L Stenden H

ogeschool

196

Bijlagen bij de jaarrekening

1 Overzicht verbonden partijen

Overzicht verbonden partijen Juridische vorm

Statutaire zetel

Code activiteit

Eigen vermogen

31/12/2018

Exploitatie-saldo 2018

Omzet 2018

Verklaring art. 403.2 BW

ja/nee

Consoli- datie

%

Wyswert beheer BV BV Leeuwarden 3,4 5.088.428 ­404.806 ­ Nee Ja 100

NHL Plus BV BV Leeuwarden 4 17.609 ­ ­ Nee Ja 100

NHL bedrijfsopleidingen ICT BV

BV Leeuwarden 4 ­ ­ ­ Nee Nee 50

NHL Services BV BV Leeuwarden 4 16.464 ­ ­ Nee Ja 100

Kenniscampus Beheer BV BV Leeuwarden 4 54.624 ­1.140 1.244 Nee Ja 100

Kenniscampus CV CV Leeuwarden 4 1.038.575 ­4.4111 ­ Nee ja 100

Stenden University Hotel BV BV Leeuwarden 1,2 2.747.467 320.220 7.566.452 Nee Ja 100

Stenden Professionals BV BV Leeuwarden 4 228.058 ­1.217 1.908.273 Nee Ja 100

Stenden South Africa BV BV Leeuwarden 4 947.286 ­42.081 2.808.749 Nee Ja 100

Stenden University Asia BV BV Leeuwarden 4 916.131 9.819 ­ Nee Ja 100

Stenden University Qatar BV BV Leeuwarden 4 4.940.314 99.808 ­ Nee Ja 100

Stenden Masters BV BV Leeuwarden 4 14.742 ­99 ­ Nee Ja 100

Beheersorganisatie Kenniscampus Leeuwarden BV

BV Leeuwarden 4 ­16.852 ­4 451.389 Nee Ja 100

Stenden University Qatar JV JV Doha 4 2.722.672 512.523 1.891.612 Nee ja 50

Educational Institute for Service Studies PTY Ltd

Ltd Port Alfred 3 ­ ­ ­ Nee Ja 100

Coöperatieve vereniniging Maritieme Academie Holland U.A.*

Coöperatie Amsterdam 1 418.697 ­8.647 170.424 Nee nee 32.7**

* De genoemde cijfers zijn per ultimo 2017. Jaarcijfers 2018 nog niet beschikbaar.** Het genoemde percentage hier is het percentage deelneming.

­ exploitatiesaldo is het saldo exclusief deelnemingen­ de financiële gegevens van Eucational Institute for Service Studies PTY Ltd zijn opgenomen onder

Stenden South Africa B.V.

Code activiteiten:1 = contractenonderwijs2 = contractonderzoek 3 = onroerende zaken 4 = overig

2 Beslissende zeggenschap (stichting of vereniging)

Naam Juridische vorm

Statutaire zetel

Code activiteit

Eigen vermogen 31 december

2018

Exploitatie- saldo 2018

Baten 2018

Verklaring art.403.2 BW

ja/nee

€ € €

Stichting Steunfonds Stenden Hogeschool Stichting Leeuwarden 4 878.091 ­10.829 10.082 Nee

Stichting Management Trainingscentrum Stichting Leeuwarden 3, 4 603.276 4.916 25.603 Nee

Stichting Praktijk en Wetenschap Stichting Leeuwarden 4 ­ ­ ­ Nee

De codes zijn toegelicht in bijlage 1 ‘Overzicht verbonden partijen’.

197

Jaarverslag 2018

Overige gegevens

1 Statutaire regeling resultaatbestemmingIn de statuten van de Stichting NHL Stenden hogeschool zijn geen voorschriften weergegeven omtrent de bestemming van het resultaat in een boekjaar.

2 Gebeurtenissen na balansdatumEr zijn geen gebeurtenissen na balansdatum.

3 Resultaatverdeling (x € 1.000)

2018

€

Afname algemene reserve publiek vermogen

Stichting NHL Stenden Hogeschool, enkelvoudig 1.068

1.068

Toename algemene reserve privaat vermogen

Stichting Steunfonds Stenden ­10

Stichting Management Trainingscentrum 5

Wyswert Beheer B.V., enkelvoudig ­411

Stenden University Hotel B.V. 320

Stenden South Africa B.V. ­42

Stenden University Qatar B.V. 611

Stenden University Asia B.V. 10

Stenden Professionals B.V. ­1

Kenniscampus Leeuwarden CV ­44

Kenniscampus Beheer B.V. ­1

437

1.505

198

NH

L Stenden H

ogeschool

Ondertekening door het Bestuur en Raad van ToezichtStichting NHL Stenden HogeschoolLeeuwarden, 24 juni 2019

College van bestuurMw. Ir. Erica Schaper MBADrs. Klaas­Wybo van der HoekDrs. Jan van Iersel

Raad van toezichtmr. Cees Bijl, voorzitterdrs. Hayo Apotheker, vicevoorzitterdrs. Kees van AnkenAnneke Beukers MGM drs. Tom CohenHans Haerkens MIBdrs. Farah Karimidrs. Dave Pieters prof. dr. Frans Roozen

199

Jaarverslag 2018

Controleverklaring

NH

L Stenden H

ogeschool

200

3114730700/2019.070144/HV/1

Deloitte Accountants B.V. Sophialaan 24-26 8911 AE Leeuwarden Postbus 826 8901 BP Leeuwarden Nederland Tel: 088 288 2888 Fax: 088 288 9877 www.deloitte.nl

Deloitte Accountants B.V. is ingeschreven in het handelsregister van de Kamer van Koophandel te Rotterdam onder nummer 24362853. Deloitte Accountants B.V. is a Netherlands affiliate of Deloitte NSE LLP, a member firm of Deloitte Touche Tohmatsu Limited.

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Aan de raad van toezicht van Stichting NHL Stenden Hogeschool

A. VERKLARING OVER DE IN HET JAARVERSLAG OPGENOMEN JAARREKENING 2018

Ons oordeel

Wij hebben de jaarrekening 2018 van Stichting NHL Stenden Hogeschool te Leeuwarden gecontroleerd.

Naar ons oordeel:

• Geeft de in het jaarverslag opgenomen jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Stichting NHL Stenden Hogeschool op 31 december 2018 en van het resultaat over 2018 in overeenstemming met de Regeling jaarverslaggeving onderwijs.

• Zijn de in deze jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties over 2018 in alle van materieel belang zijnde aspecten rechtmatig tot stand gekomen in overeenstemming met de in de relevante wet- en regelgeving opgenomen bepalingen, zoals opgenomen in paragraaf 2.3.1 Referentiekader van het Onderwijsaccountantsprotocol OCW 2018.

De jaarrekening bestaat uit:

1. De geconsolideerde en enkelvoudige balans per 31 december 2018.

2. De geconsolideerde en enkelvoudige staat van baten en lasten over 2018.

3. De toelichting met een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen.

De basis voor ons oordeel

Wij hebben onze controle uitgevoerd volgens het Nederlands recht, waaronder ook de Nederlandse controlestandaarden en het Onderwijsaccountantsprotocol OCW 2018 vallen. Onze verantwoordelijkheden op grond hiervan zijn beschreven in de sectie ‘Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening’.

Wij zijn onafhankelijk van Stichting NHL Stenden Hogeschool zoals vereist in de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten (ViO) en andere voor de opdracht relevante onafhankelijkheidsregels in Nederland. Verder hebben wij voldaan aan de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA).

Wij vinden dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.

201

Jaarverslag 2018

3114730700/2019.070144/HV/2

Geen controlewerkzaamheden verricht ten aanzien van de anticumulatiebepaling van artikel 1.6a WNT en artikel 5 lid 1(j) Uitvoeringsregeling WNT

In overeenstemming met het Controleprotocol WNT 2018 hebben wij geen controlewerkzaamheden verricht op gegevens in de WNT-verantwoording, of het ontbreken daarvan, op grond van de anticumulatiebepaling van artikel 1.6a WNT en artikel 5, lid 1 onderdeel j Uitvoeringsregeling WNT. Dit betekent dat wij niet hebben gecontroleerd of er wel of niet sprake is van een normoverschrijding door een leidinggevende topfunctionaris vanwege eventuele dienstbetrekkingen als leidinggevende topfunctionaris bij andere WNT- plichtige instellingen alsmede of de in dit kader vereiste toelichting juist en volledig is.

B. VERKLARING OVER DE IN HET JAARVERSLAG OPGENOMEN ANDERE INFORMATIE

Naast de jaarrekening en onze controleverklaring daarbij, omvat het jaarverslag andere informatie, die bestaat uit: • Het bestuursverslag • De overige gegevens

Op grond van onderstaande werkzaamheden zijn wij van mening dat de andere informatie:

• Met de jaarrekening verenigbaar is en geen materiële afwijkingen bevat.

• Alle informatie bevat die op grond van de Regeling jaarverslaggeving onderwijs en paragraaf ‘2.2.2. Bestuursverslag’ van het Onderwijsaccountantsprotocol OCW 2018 is vereist.

Wij hebben de andere informatie gelezen en hebben op basis van onze kennis en ons begrip, verkregen vanuit de jaarrekeningcontrole of anderszins, overwogen of de andere informatie materiële afwijkingen bevat.

Met onze werkzaamheden hebben wij voldaan aan de vereisten in de Regeling jaarverslaggeving onderwijs, paragraaf ‘2.2.2. Bestuursverslag’ van het Onderwijsaccountantsprotocol OCW 2018 en de Nederlandse Standaard 720. Deze werkzaamheden hebben niet dezelfde diepgang als onze controlewerkzaamheden bij de jaarrekening.

Het college van bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen van de andere informatie, waaronder het bestuursverslag en de overige gegevens in overeenstemming met de Regeling jaarverslaggeving onderwijs en de overige OCW wet- en regelgeving.

C. BESCHRIJVING VAN VERANTWOORDELIJKHEDEN MET BETREKKING TOT DE JAARREKENING

Verantwoordelijkheden van het college van bestuur en de raad van toezicht voor de jaarrekening

Het college van bestuur is verantwoordelijk voor het opmaken en getrouw weergeven van de jaarrekening, in overeenstemming met de Regeling jaarverslaggeving onderwijs. Het college van bestuur is ook verant-woordelijk voor het rechtmatig tot stand komen van de in de jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties, in overeenstemming met de in de relevante wet- en regelgeving opgenomen bepalingen.

NH

L Stenden H

ogeschool

202

3114730700/2019.070144/HV/3

In dit kader is het college van bestuur tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing die het college van bestuur noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening en de naleving van die relevante wet- en regelgeving mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fouten of fraude.

Bij het opmaken van de jaarrekening moet het college van bestuur afwegen of de onderwijsinstelling in staat is om haar activiteiten in continuïteit voort te zetten. Op grond van genoemde verslaggevingsstelsel moet het college van bestuur de jaarrekening opmaken op basis van de continuïteitsveronderstelling, tenzij het college van bestuur het voornemen heeft om de onderwijsinstelling te liquideren of de activiteiten te beëindigen of als beëindiging het enige realistische alternatief is. Het college van bestuur moet gebeurte-nissen en omstandigheden waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de onderwijsinstelling haar activiteiten in continuïteit kan voortzetten, toelichten in de jaarrekening.

De raad van toezicht is verantwoordelijk voor het uitoefenen van toezicht op het proces van financiële verslaggeving van de onderwijsinstelling.

Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening

Onze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen en uitvoeren van een controleopdracht dat wij daarmee voldoende en geschikte controle-informatie verkrijgen voor het door ons af te geven oordeel.

Onze controle is uitgevoerd met een hoge mate maar geen absolute mate van zekerheid waardoor het mogelijk is dat wij tijdens onze controle niet alle materiële fouten en fraude ontdekken.

Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van fouten of fraude en zijn materieel indien redelijkerwijs kan worden verwacht dat deze, afzonderlijk of gezamenlijk, van invloed kunnen zijn op de economische beslissingen die gebruikers op basis van deze jaarrekening nemen. De materialiteit beïnvloedt de aard, timing en omvang van onze controlewerkzaamheden en de evaluatie van het effect van onderkende afwijkingen op ons oordeel.

Wij hebben deze accountantscontrole professioneel kritisch uitgevoerd en hebben waar relevant professionele oordeelsvorming toegepast in overeenstemming met de Nederlandse controlestandaarden, het Onderwijsaccountantsprotocol OCW 2018, ethische voorschriften en de onafhankelijkheidseisen. Onze controle bestond onder andere uit:

• Het identificeren en inschatten van de risico’s: - dat de jaarrekening afwijkingen van materieel belang bevat als gevolg van fouten of fraude; - van het niet rechtmatig tot stand komen van baten en lasten alsmede de balansmutaties, die van materieel belang zijn. Het in reactie op deze risico’s bepalen en uitvoeren van controlewerkzaamheden en het verkrijgen van controle-informatie die voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Bij fraude is het risico dat een afwijking van materieel belang niet ontdekt wordt groter dan bij fouten. Bij fraude kan sprake zijn van samenspanning, valsheid in geschrifte, het opzettelijk nalaten transacties vast te leggen, het opzettelijk verkeerd voorstellen van zaken of het doorbreken van de interne beheersing.

• Het verkrijgen van inzicht in de interne beheersing die relevant is voor de controle met als doel controlewerkzaamheden te selecteren die passend zijn in de omstandigheden. Deze werkzaamheden hebben niet als doel om een oordeel uit te spreken over de effectiviteit van de interne beheersing van de onderwijsinstelling.

203

Jaarverslag 2018

3114730700/2019.070144/HV/4

• Het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving, de gebruikte financiële rechtmatigheidscriteria en het evalueren van de redelijkheid van schattingen door het college van bestuur en de toelichtingen die daarover in de jaarrekening staan.

• Het vaststellen dat de door het college van bestuur gehanteerde continuïteitsveronderstelling aanvaard-baar is. Tevens het op basis van de verkregen controle-informatie vaststellen of er gebeurtenissen en omstandigheden zijn waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de onderwijsinstelling haar activiteiten in continuïteit kan voortzetten. Als wij concluderen dat er een onzekerheid van materieel belang bestaat, zijn wij verplicht om aandacht in onze controleverklaring te vestigen op de relevante gerelateerde toelichtingen in de jaarrekening. Als de toelichtingen inadequaat zijn, moeten wij onze verklaring aanpassen. Onze conclusies zijn gebaseerd op de controle-informatie die verkregen is tot de datum van onze controleverklaring. Toekomstige gebeurtenissen of omstandigheden kunnen er echter toe leiden dat een instelling haar continuïteit niet langer kan handhaven.

• Het evalueren van de presentatie, structuur en inhoud van de jaarrekening en de daarin opgenomen toelichtingen.

• Het evalueren of de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de onderliggende transacties en gebeurtenissen en of de in de jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties in alle van materieel belang zijnde aspecten rechtmatig tot stand zijn gekomen.

Gegeven onze eindverantwoordelijkheid voor het oordeel zijn wij verantwoordelijk voor de aansturing van, het toezicht op en de uitvoering van de groepscontrole. In dit kader hebben wij de aard en omvang bepaald van de uit te voeren werkzaamheden voor de groepsonderdelen. Bepalend hierbij zijn de omvang en/of het risicoprofiel van de groepsonderdelen of de activiteiten. Op grond hiervan hebben wij de groepsonderdelen geselecteerd waarbij een controle of beoordeling van de volledige financiële informatie of specifieke posten noodzakelijk was.

Wij communiceren met de raad van toezicht onder andere over de geplande reikwijdte en timing van de controle en over de significante bevindingen die uit onze controle naar voren zijn gekomen, waaronder eventuele significante tekortkomingen in de interne beheersing. Leeuwarden, 24 juni 2019

Deloitte Accountants B.V. Was getekend: J.S. Huizinga RA