HetWaterschapshuis

Jaarverslag 2010

Voeten in de klei

Voeten in de klei

Voeten in de kleiJaarverslag 2010

5

Inhoudsopgave

Het ‘lezen’ van een foto 6

Het Waterschapshuis uitgegroeid tot een speler die telt 8

Verdergaande professionalisering door Gemeenschappelijke regeling 10

De handen uit de mouwen voor projecten en programma’s 14

Terug naar de kern van IRIS 15

Programma startarchitectuur (Psa): de bouwtekening 16

Veel interesse voor programma AHN-2 17

WaterschapsNet, voorbeeld van samenwerking 18

TAX-I 19

E-dienstverlening in ontwikkeling en bedrijf 20

Evenementen 22

Opening gebouw en vergadercentrum 22

Waternetwerkdag 23

Nieuwe samenwerkingsverbanden 24

Samenwerking in opgave luchtfotografie 24

Het Vergadercentrum 26

Samenwerking met Rijkswaterstaat: het Informatiehuis Water 28

Groeiende wens om samen te werken 31

Een bewogen jaar 32

De bedrijfsvoering 34

Financiën 38

Colofon 40

6

Een jaarverslag is een foto van een organisatie. Terwijl een organisatie nooit stil staat en in

ontwikkeling is. U heeft nu de foto van Het Waterschapshuis 2010 in handen. Daarop valt een

aantal nieuwe dingen te ontdekken.

Het ‘lezen’ van een foto

7

Samenwerken is niet makkelijk maar kan veel opleveren.

Het Bestuursakkoord Water vraagt om intensieve

samenwerking. ICT samenwerking via Het

Waterschapshuis kan dan veel opleveren. Er valt

nog veel te doen, maar nog meer te winnen.

Ik realiseer mij tegelijkertijd dat een foto een te

beperkte metafoor is voor een jaarverslag. U krijgt als

het ware momenten te zien uit een film, terwijl die

film doorloopt. Daarom geven wij in dit jaarverslag

hier en daar doorkijkjes naar 2011. Als regieorganisatie

en aankoopcentrale van de waterschappen kan

Het Waterschapshuis zich niet permitteren om lang stil

te staan. Wij leren van het verleden om de uitdagingen

van vandaag en morgen nog beter het hoofd te

kunnen bieden. Ik wens u veel leesplezier.

Henk van ‘t Land - voorzitter

Er valt veel nieuws te zien op de foto van 2010. Om te beginnen: Het Water-

schapshuis is een Gemeenschappelijke regeling (Gr) geworden. In dat kader is

de eerste begroting (2011) unaniem goedgekeurd. Echter, de waterschappen heb-

ben in 2010 nog niet echt kunnen profiteren van de Gr. Een belangrijke oorzaak

daarvan vormen de ontwikkelingen rond TAX-i. Maar daarnaast zien we, dat

Het Waterschapshuis zich in zijn groei naar volwassenheid verder heeft ontwikkeld.

Ik wijs hier bijvoorbeeld op de samenwerking met Rijkswaterstaat (RWS) via het

Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN), de deelname van RWS in een aantal

IRIS applicaties en de vorming van het Informatiehuis Water (IHW). Daarnaast is

Het Waterschapshuis in 2010 doorgegaan met het verder professionaliseren van

de bedrijfsvoering.

In het licht van de professionalisering is de huisvesting in Amersfoort voor Het

Waterschapshuis een belangrijke stap. ‘Amersfoort’ is in korte tijd een begrip gewor-

den voor iedereen in de watersector. Mensen vinden elkaar letterlijk en figuurlijk in

Het Waterschapshuis en bij onze buren de STOWA en IHW. Het aangrenzende

Vergadercentrum, een samenwerking tussen Het Waterschapshuis, UvW en

STOWA, is een plaats van samenkomst voor tal van bestuurders en medewerkers

van de waterschappen.

Omkijken naar 2010 heeft zijn waarde. Omzien kan niet zonder vooruit kijken.

Voor de toekomst zie ik veel mogelijkheden om de samenwerking tussen de

waterschappen in de Gemeenschappelijke regeling verder vorm te geven.

Jaarverslag 2009 Het Waterschapshuis �

Vaste voet aan wal

Het lezen van een ‘jaarverslag’ heeft iets dubbels. Je leest over het verleden en beoordeelt dat met de kennis van het heden. Voor Het Waterschapshuis geldt dat in versterkte mate. Ooit (alweer vijf jaar geleden) werd deze orga-nisatie voorzichtig van de wal geduwd om potentiële samenwerkingsmoge-lijkheden van de waterschappen op ICT-gebied te bundelen. Inmiddels is Het Waterschapshuis uitgegroeid tot ‘hét vaartuig’ om samenwerking en efficiënte winst op het vlak van de bedrijfsvoering van waterschappen te effectueren.

Het Waterschapshuis is - als tweede dochter van de Unie naast de STOWA - van

wal gegaan als een stichting, met ambitieuze bestuurders en met nog ambiti-

euzere medewerkers van de waterschappen. Zij namen tijdig het initiatief om

fundamentele randvoorwaarden binnen de ICT-ontwikkelingen te benoemen en

te groeperen: standaardisering, architectuur en (geo)informatie als drager van

onze bestuurlijke processen. Dat heeft inmiddels geleid tot tal van nieuwe pro-

ducten en aanzetten daartoe. In het ruim vinden we onder meer IRIS, WIA,

WaterschapsNet, ODB, TAX-I UBS, nieuwe e-formulieren, AHN-2 en noem maar op….

Van de wal geduwd als een onderbemand en te licht bootje, heeft Het Waterschapshuis

met goed zeemanschap en de juiste wind (denk o.a. aan E-overheid) een koers weten

te vinden die wordt erkend door alle waterschappen en collega overheden. Grote

projecten zijn voortvarend opgepakt, waarbij is geanticipeerd op de wensen van de

waterschapsgebruikers.

Het bootje is een schip geworden en van zo’n vaartuig wil iedereen wel bestuur-

der zijn. Dus wordt Stichting Het Waterschapshuis medio 2010 omgevormd tot

‘Gemeenschappelijke Regeling’. Daarmee meert Het Waterschapshuis nu aan en krijgt

het echt vaste voet aan wal in waterschapsland.

Dit jaarverslag is het ‘scheepsjournaal 2009’ van samenwerkingsverband Het Water-

schapshuis, dat eerst gehuisvest was op meerdere plekken bij de waterschappen, maar

dat zich vanaf 2010 gevestigd heeft - samen met de STOWA - in Amersfoort aan Zee.

Henk van ’t Land

Voorzitter

Groningen - 0,2 m. N.A.P.

8

Met een duidelijke pioniersgeest is

in 2005 Het Waterschapshuis van wal

gestoken. De overkant is nog niet

bereikt. De golven zijn soms hoog,

maar een veilige haven lijkt in zicht.

Zo kunt u 2010 typeren. Na de pioniers-

fase volgt de professionalisering.

Het Waterschapshuis uitgegroeidtot een speler die telt

Met de verhuizing in 2010 naar de A-locatie pal boven het Centraal Station in

Amersfoort is een belangrijke stap gezet. De organisatie heeft onderdak gekre-

gen. Van vier locaties naar alles onder één dak. Mensen die daarvoor her en der

in Nederland hun werk deden, zijn sinds de verhuizing ook in fysieke zin collega’s

geworden. Er ontstaat een nieuwe sociale cultuur en arbeidsprocessen worden

voor het eerst of opnieuw ingeregeld. Zo heeft Het Waterschapshuis in 2010 de

financiële administratie voor het eerst in eigen hand genomen en een begroting

gemaakt die vertrouwen geeft. Daarnaast is 2010 gebruikt om een begin te

maken met het ontwikkelen van die financiële administratie en alle processen

die hiermee te maken hebben. Tevens is de projectorganisatie begonnen met

het voorbereiden van jaar- en werkplannen, waarmee de begroting voor 2011 is

onderbouwd. Tot slot is in 2010 veel tijd geïnvesteerd in het ontwikkelen van de

Gemeenschappelijke regeling (Gr) en de transitie van stichting naar Gr. Er kan

gesteld worden dat Het Waterschapshuis in 2010 alle schroeven heeft losge-

draaid en nu bezig is om alles weer op de goede plaats vast te schroeven.

Naast deze zaken verkeerde Het Waterschapshuis ook in een complex bestuur-

lijk speelveld, waarin een stichtingsbestuur actief was en formeel de leiding

had. Daarnaast was echter ook het algemeen bestuur en het dagelijks bestuur

ad interim van de Gr Het Waterschapshuis actief. Samen met de Programma-

raad geven deze besturen vorm aan Het Waterschapshuis en de overgang

naar de Gr.

9

Alle schroeven even los

Het jaar 2010 wil ik typeren als een jaar waarin wij streven naar ‘droog land’.

Dan zak je soms diep weg in de modder. Maar het is een noodzakelijk proces

om van pionier professional te worden. De waterschappen hebben ons

ondersteund in het losdraaien van die schroeven vanuit de gezamenlijke wens

om een Gr te worden. Op pagina 10 leest u hoe die Gr vorm heeft gekregen

en waarop wij in dat proces zijn gestuit.

Investeren in vertrouwen

De Gr geeft Het Waterschapshuis en de waterschappen de voorwaarden om

in alle transparantie eenzelfde gezamenlijke inspanning te leveren. Het proces

naar een volwaardige Gr is op zichzelf ingewikkeld, maar moet zeer zorgvuldig

uitgevoerd worden. Daarom is het belangrijk te groeien in kwaliteit en niet in

complexiteit. Omdat onze samenwerking zo’n groot goed is, heeft zij bestuur-

lijke en juridische kaders nodig.

Gerichte samenwerking

Naast alle inspanningen om te professionaliseren heeft

Het Waterschapshuis in 2010 inhoudelijk ook niet stil

gezeten. Verderop leest u hier meer over. Ik noem het

programma IRIS. Met IRIS is een goede voortgang ge-

boekt. Die voortgang is wellicht niet iedereen opgevallen.

Datzelfde geldt voor AHN-2, en het ontstaan van het

Informatiehuis Water waarin de samenwerking met

Rijkswaterstaat tot veelbelovende resultaten heeft

geleid. Gerichte samenwerking heeft de toekomst.

Joris van Enst - directeur

Jaarverslag 2009 Het Waterschapshuis 5

IRIS: van verwarring naar rustToen eind 2008 duidelijk werd dat we geen financiële goedkeuring zouden krijgen om te starten met het verbeterplan voor

het geografisch informatiesysteem IRIS, moest iedereen flink slikken. Er heerste behoorlijke verwarring over de vraag

hoe we nu verder moesten. Maar deze gedwongen pas op de plaats gaf ons wel de rust en ruimte om de plannen van de

waterschappen ten aanzien van IRIS nog eens goed te bekijken en te heroverwegen. Ik denk dat we daar uiteindelijk heel

blij mee moeten zijn. Want er ligt inmiddels een duidelijke, goed doortimmerde visie op de toekomst van IRIS, inclusief een

stappenplan waar we de komende jaren mee aan de slag gaan.

TAX-I & ODB: duwen en trekkenDe ontwikkeling van het nieuwe belastingsysteem TAX-I en de onderliggende Overheidsdatabase, verliep in 2009 stroef.

Het was duwen en trekken. Er was, zeker aan het begin van het jaar, onduidelijkheid over elkaars rollen, verantwoorde-

lijkheden en verwachtingen in dit project. We hebben er veel energie in gestopt om helderheid te krijgen over deze zaken.

Op dit moment ligt de nadruk gelukkig weer op de inhoud. Ik ben ervan overtuigd dat de waterschappen met TAX-I een

goed en up-to-date belastingsysteem krijgen. De onderliggende Overheidsdatabase wordt bovendien een zeer toekomst-

vaste, gedegen en kosteneffectieve basis voor informatievoorziening. Niet alleen voor waterschappen, maar ook voor

andere overheden. En we merken dat daar ook bij andere overheden, in toenemende mate belangstelling voor bestaat.

E-overheid: chaos en bewonderingChaos en bewondering. Zo kijk ik naar het programma E-overheid. Die chaos heeft vooral te maken met de ontwikkelin-

gen op nationaal niveau. Het Rijk heeft met het Nationaal Uitvoeringsprogramma dienstverlening en e-overheid ambiti-

euze doelstellingen neergelegd. Te ambitieus wat ons betreft. Daarbij schoot de aansturing van het Rijk naar lagere over-

heden in 2009 te kort, er was veel te weinig regie. Tegelijkertijd stel ik vast dat we er desondanks met de waterschappen

in geslaagd zijn veel zaken op dit gebied verder te brengen. Wij doen het heel goed, zeker vergeleken me andere overheden.

Vandaar mijn bewondering.

Architectuur en Standaarden: stilte voor de stormDe effectiviteit, kwaliteit en financiële winst van samenwerking wordt grotendeels bepaald door de mate waarin water-

schappen voor hun informatievoorziening dezelfde inrichting en voorzieningen gebruiken. In het afgelopen jaar heb-

ben we waterschapsbestuurders het belang van zo’n uniforme informatiearchitectuur steeds duidelijker kunnen maken.

Daarmee is ook het wantrouwen afgenomen ten aanzien van ICT: het is ingewikkeld, het doet nooit wat het moet doen

en het kost altijd meer geld dan verwacht. Ik verwacht dat we de komende jaren echt werk kunnen gaan maken van

een gezamenlijke informatiearchitectuur en daarmee over de volle breedte de vruchten van samenwerking kunnen gaan

plukken. Kortom er staat op dit terrein heel wat te gebeuren.

Was 2009 het jaar van de professionalisering, 2010 is wat mij betreft het jaar van de transitie. Ik denk dat we met de

komst van de GR een organisatie hebben die staat, die inhoudelijke deugt en die een goede, zakelijke relatie heeft met

de waterschappen. 2011 wordt het jaar waarin we Het Waterschapshuis verder consolideren en ons voorbereiden op de

verdere uitbouw. Binnen waterschapsland is steeds meer belangstelling voor het zogenoemde Shared Service Concept,

zeker in het kader van de actie STORM. Het Waterschapshuis zal bij het uitwerken van dat concept zeker een rol spelen.

Joris van Enst

Directeur

10

Verdergaande professionalisering door Gemeenschappelijke regelingIn de eerste periode waarin de waterschappen intensief samenwerkten op het gebied van bedrijfs-

processen en ICT was samenwerking binnen een stichting het meest voor de hand liggend. Proces-

sen moesten snel op gang komen en kansen benut worden. Maar in de loop van de tijd werd de

organisatie stabieler en projecten omvangrijker. Er ontstond meer vraag naar bestuurlijke grip op de

werkzaamheden van Het Waterschapshuis. Er moest meer structuur in de samenwerking komen en

de activiteiten moesten worden verantwoord naar de betalende achterban. De organisatievorm die

aanvankelijk zoveel mogelijkheden bood, was niet meer de meest geëigende vorm.

11

Het hart van de Gr is bestuurlijke commitment

Het moet anders

In de ontwikkelingsfase tussen pionieren en professionaliseren kregen bestuur-

ders van de waterschappen het gevoel dat zij te weinig financiële en inhoudelijke

sturing konden geven aan Het Waterschapshuis. Intussen groeide de begroting

van de organisatie wel. Alle reden dus om te onderzoeken welke andere bestuurs-

vorm beter zou passen bij Het Waterschapshuis waarbij bestuurders tegelijkertijd

meer grip konden krijgen op het beleid en de financiën. Een Gemeenschappelijke

regeling (Gr) bood Het Waterschapshuis voldoende ruimte om de vleugels verder

uit te slaan. Tegelijkertijd gaf een Gr bestuurders de mogelijkheid te sturen op

kosten, kwaliteit en doelmatigheid van de producten en diensten. Het Water-

schapshuis is niet van zichzelf, maar een onderdeel van de waterschappen die

willen samenwerken.

De Gr een feit

Gedeputeerde Staten van Utrecht keurden op 15 juli 2010 de Gr Het Waterschaps-

huis goed. Per 1 juli 2010 werd Het Waterschapshuis een openbaar lichaam in de

zin van de Wet gemeenschappelijke regelingen met als doel de informatie- en be-

drijfsprocessen van de waterschappen te ondersteunen en te verbeteren. Zo kon

de kwaliteit en efficiëntie van de taakuitvoering bevorderd worden. In de praktijk

functioneert Het Waterschapshuis als een regieorganisatie en aankoopcentrale

voor de waterschappen. En is tevens het casco voor het verder laten landen van

samenwerking tussen de waterschappen en haar partners.

12

De omvorming van stichting naar Gr kreeg de instemming van alle waterschappen.

Zij wezen daarbij een vertegenwoordiger aan in het algemeen bestuur. Daarmee

werd de Gr Het Waterschapshuis op 1 juli 2010 een feit. Het algemeen bestuur zet

als hoogste bestuursorgaan de kaders uit, beslist over de te voeren programma’s

en stelt de begroting en de jaarrekening vast. Het algemeen bestuur kiest uit haar

midden de voorzitter en de andere vier leden van het dagelijks bestuur. De voorzit-

ter van het algemeen bestuur leidt tevens het dagelijks bestuur. De Programma-

raad, die bestaat uit de directeuren van de waterschappen treedt op als adviesor-

gaan van het bestuur van de Gr. Zij adviseert over programma’s. Het hart van de Gr

is bestuurlijk commitment.

Gr de invulling

Wat nog restte was de overdracht van de activiteiten, programma’s, projecten,

het personeel en de boedel van stichting Het Waterschapshuis naar Gr. Dat kostte

meer tijd dan iedereen had gehoopt en verwacht. Er werd gekozen voor zorgvuldig-

heid. Bij een boedeloverdracht moet duidelijk zijn wat er wordt overgedragen en

waar de risico’s liggen.

De extra tijd die genomen was om de boedeloverdracht voor te bereiden vond haar

oorsprong in de zorg die de waterschappen hadden over het project TAX-i. Het was

daardoor eind 2010 nog onduidelijk wanneer de boedel van de stichting kon worden

overgedragen aan de Gr.

Nu alle waterschappen vertegenwoordigd zijn in het algemeen bestuur van de Gr, verandert de positie van Het Waterschapshuis

13

De bestuurlijke situatie, waarbij er sprake was van twee besturen gaf in 2010 zo nu

en dan aanleiding tot het doen van dubbel werk. Zo werd de begroting 2011 door

zowel het algemeen bestuur van de Gr als het stichtingsbestuur goedgekeurd.

In 2011 zal alles in het werk worden gesteld om de Gr te vullen met de boedel van

de stichting.

De voordelen van de Gr

Als alle waterschappen zijn vertegenwoordigd in het algemeen bestuur van de Gr,

verandert de positie van Het Waterschapshuis. In het algemeen bestuur van de

Gr zijn alle waterschappen vertegenwoordigd, hetgeen Het Waterschapshuis bij

alle waterschappen op de kaart zal zetten als een partij die om serieuze sturing en

participatie vraagt.

Als aankoopcentrale voor de waterschappen zal Het Waterschaphuis in toenemen-

de mate te maken krijgen met inkoop en europese aanbestedingen. Een Gr heeft

in die zin een juridisch sterkere positie dan een stichting.

Met de Gr is een samenwerkingsorganisatie ontstaan, die qua bestuursvorm goed

aansluit op de huidige omvang van de organisatie. Het Waterschapshuis moet nu

aan dezelfde regels en eisen beantwoorden als de waterschappen zelf. Dat stelt

voor de Gr Het Waterschapshuis hogere eisen aan rechtmatigheid en doelmatig-

heid van de activiteiten die zij onderneemt. Maar vormt tegelijkertijd ook een basis

voor een gezonde samenwerking.

14

De handen uit de mouwen voor projecten en programma’s In de achterliggende jaren is het takenpakket van Het Waterschapshuis gegroeid. In 2010 zijn door

de waterschappen afwegingen gemaakt over welke projecten en programma’s Het Waterschapshuis

wel en niet zou gaan oppakken.

15

Waterschappen hebben een aantal primaire taken zoals het zorgen voor

schoon water en droge voeten. Om die taken uit te oefenen, hebben zij veel

belang bij een goed functionerend Integraal Resultaatgericht Informatie

Systeem (IRIS), het platform waar (geografische) informatie wordt vastgelegd,

verwerkt en geraadpleegd. In 2010 heeft Het Waterschapshuis in overleg met

de waterschappen stappen gezet naar een toekomstperspectief voor IRIS en

een route uitgestippeld hoe dit toekomstperspectief gerealiseerd kan worden.

Het IRIS gebouw

IRIS is met ruim 180 contracten een belangrijk product van Het Waterschapshuis.

Eind 2010 maakten zo goed als alle waterschappen gebruik van de IRIS software.

IRIS was echter aan verbetering toe. In de achterliggende 15 jaar was er een

imposant IRIS gebouw opgetrokken. Het gebouw kende vele kamers (IRIS modu-

les) en rustte op een fundament van technische componenten als Oracle Forms

en Arcgis. Toen bleek dat een aantal componenten aan renovatie toe waren, zijn

in 2010 een aantal belangrijke stappen gezet, enerzijds om verder te komen dan

het oplossen van incidenten, anderzijds om het beheer en de onderhoudskosten

blijvend te verlagen.

Toekomstgericht

Met de blik gericht op de toekomst is er een Programma startarchitectuur (Psa)

Bedrijfsfuncties opgesteld waarbij samen met de waterschappen is nagedacht

Terug naar de kern van IRIS

over wat er de komende periode nodig zou zijn.

Een belangrijk element in deze Psa is het streven om

de hoeveelheid software die in opdracht van water-

schappen wordt beheerd en ontwikkeld, te beperken

tot zaken die echt waterschaps-specifiek zijn en waar

geen marktoplossingen of landelijke bouwstenen voor

beschikbaar zijn.

Verdere professionalisering

Naast het opstellen van het Psa Bedrijfsfuncties, was

het opstellen van concrete jaarplannen en meerjaren-

programma’s een voorwaarde voor een doelgerichte

doorontwikkeling. Voor de verschillende bedrijfsfunc-

ties van de waterschappen is omschreven welke

activiteiten en ontwikkelingen de komende jaren een

plaats zullen gaan krijgen binnen de gemeenschap-

pelijke informatievoorziening. Architectuur en meer-

jarenprogramma’s geven samen de vorm en de inhoud

van de doorontwikkeling van de informatievoorziening

weer. Behalve een ontwerp is een goed functioneel

beheer essentieel. Een aantal commissies zal dat in

de toekomst gaan monitoren.

In 2010 is een route uitgestippeld voor een verbeterd IRIS-gebouw

16

De behoefte om te investeren in een verbeterd

‘IRIS-gebouw’ was in 2010 een goed moment om

het architectuurdenken nader te introduceren

binnen Het Waterschapshuis en de waterschap-

pen. Eén van de ambities van de waterschappen is

een efficiënte en goedkope informatievoorziening.

Samenwerking bij alle toekomstige projecten zou

die ambitie kunnen helpen verwezenlijken. Op voor-

waarde dat daarbij een goede ICT-architectuur voor-

handen zal zijn. Het Programma startarchitectuur

Bedrijfsfuncties is met dit doel in 2010 opgesteld.

Aan welke eisen moet moderne informatievoorziening

voldoen? Deze vraag lag ten grondslag aan de

ICT-architectuur van Het Waterschapshuis en de

waterschappen. Een projectgroep startte medio 2010

in opdracht van de programmacommissie IRIS, om de

contouren van zo’n ICT-architectuur te beschrijven.

Eind november kon dezelfde commissie de Programma

startarchitectuur Bedrijfsfuncties officieel vaststellen.

Bouwen aan een drieledig programma

De projectgroep heeft regelmatig overlegd met verschillende groepen:

de Werkgroep IRIS Architectuur, de architecten van Het Waterschapshuis en de

waterschappen, de gebruikers van IRIS en softwareleveranciers. Zo ontstonden

de uitgangspunten voor een nieuwe ICT-architectuur op basis waarvan primair

het verbeterde IRIS-gebouw kon worden ontworpen en vooruitlopend op water-

schapsbrede architectuurontwikkelingen.

In de loop van 2010 bouwde de projectgroep aan een drieledig programma.

Daarin waren opgenomen: een architectuurkader, een concreet beeld van de

componenten rondom het toekomstige IRIS gebouw en een voorstel voor een

marsroute. De voorgestelde marsroute schetste de activiteiten die nodig waren

om IRIS om te vormen naar een informatievoorziening die paste binnen de

architectuur.

Prominent onderdeel

Het Programma startarchitectuur Bedrijfsfuncties is inmiddels opgeleverd.

De marsroute is voorlopig bepaald. Daarmee is een stip op de horizon (drie tot

vijf jaar) gezet en een mogelijke route daar naartoe vastgesteld. De marsroute

en het voldoen aan de architectuur zullen in de jaarplannen van 2011 dan ook

een prominent onderdeel worden.

Programma startarchitectuur (Psa): de bouwtekening

17

De belangstelling voor het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) is aanzien-

lijk gegroeid. Sinds 1997 werken de waterschappen en Rijkswaterstaat in dit

programma samen. De waterschappen gebruiken het digitale hoogtebestand

dat Nederland driedimensionaal weergeeft voor het beheer van het waterpeil en

studies voor waterberging. Rijkswaterstaat gebruikt de gegevens om te controle-

ren of waterstanden in bepaalde gebieden bedreigend zijn. Maar ook provincies,

gemeenten, het Kadaster en marktpartijen zijn geïnteresseerd. Het AHN-congres

op 6 oktober 2010 werd dan ook goed bezocht.

Het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) heeft sinds 1997 een belangrijke rol

gespeeld bij het waterbeheer en de waterkeringen. Op de eerste cyclus AHN-1

(1997-2003) volgde in 2008 de tweede cyclus AHN-2 die in 2012 wordt afgerond.

Waar de gegevens van de eerste cyclus vooral gebruikt werden voor watersy-

steembeheer, zijn die van de tweede ook bedoeld voor waterkeringen. Omdat

de dichtheid van de metingen van 1 punt per 16 m2 drastisch is verhoogd naar

gemiddeld 10 punten per m2, zijn de actuele hoogtebestanden nu ook bruikbaar

voor andere toepassingen zoals het opsporen van archeologische vondsten, het

inventariseren van oude, onzichtbare watergangen/kreken en het analyseren van

wateroverlast bij intensieve regenval.

Visie op de toekomst van AHN

In 2012 moet AHN-2 informatie verstrekken over de actuele maaiveldhoogten in

heel Nederland. Met het aflopen van de tweede cyclus breekt een interessante

periode aan voor het mogelijke vervolg: het AHN-3. Het convenant dat de water-

schappen en Rijkswaterstaat in 1997 hebben ondertekend, is hiervoor een solide

basis. Hierin staat dat beide partijen voor onbepaalde tijd zullen samenwerken op

het thema hoogte-informatie. Die samenwerking verloopt goed. Er wordt gewerkt

aan een visie op de toekomst van het AHN (AHN-3).

De toenemende interesse van overheden en markt-

partijen is een goede ontwikkeling om deze derde

cyclus mogelijk te maken.

Uniek programma

Het Waterschapshuis en de Data-ICT-Dienst van

Rijkswaterstaat zorgden de afgelopen periode als

regievoerder van het AHN-2 voor de uitvoering van het

programma. Rijkswaterstaat en de waterschappen zijn

als het ware abonnementhouders en de eigenaren van

het AHN. De waterschappen betalen jaarlijks voor de

data die zij één keer in een cyclus van vijf jaar krijgen.

Dat maakt een heldere communicatie met de water-

schappen nodig. Het Waterschapshuis besloot in 2010

om meer te gaan investeren in die communicatie.

Veel interesse voor programma AHN-2

De samenwerking tussen Rijkswaterstaat en de waterschappen verloopt goed

18

Bijna alle waterschappen gebruikten in 2010

WaterschapsNet, het webcontentmanagement-

systeem (WCMS) waarmee Het Waterschapshuis

centraal het technisch- en functioneel beheer

verzorgt. Op jaarbasis wordt daarmee veel geld

bespaard. Bovendien laten de waterschappen

een uniform beeld naar buiten zien, hetgeen de

samenwerking tussen de waterschappen

onderstreept.

Een in 2010 uitgevoerd rendementsonderzoek liet

zien, dat de waterschappen in gezamenlijkheid op

jaarbasis ten minste 2 miljoen euro zouden kunnen

besparen door gebruik te maken van WaterschapsNet.

Webrichtlijnen

Het rijk stelt sinds 2007 ontwerpeisen aan websites

van overheden; de zogenoemde webrichtlijnen.

Ook de waterschappen moeten daaraan zoveel

mogelijk voldoen. In 2010 is een project gestart met

als doel de websites van de waterschappen technisch

te laten voldoen aan álle webrichtlijnen. Na deze

implementatie kunnen de waterschappen hun

websites toegankelijker maken voor bezoekers met

bijvoorbeeld een visuele of auditieve beperking.

Migratieproces

WaterschapsNet is gebaseerd op het systeem IPROX. Gelijktijdig en in samenhang

met het webrichtlijnenproject werd in 2010 begonnen met een project om alle

deelnemers van WaterschapsNet te laten migreren van IPROX 3 naar IPROX 4.

Deze migratie vergrootte de kwaliteit van het systeem. Op deze manier wordt de

autonomie van de individuele deelnemer groter en is het tijdsverloop kleiner tussen

enerzijds de invoering van nieuwe gegevens en anderzijds het moment waarop die

voor het publiek beschikbaar zijn. Vanwege het complexe karakter was deze migra-

tie in het verslagjaar nog niet helemaal afgerond.

Naar een meer duurzaam WCMS

Behalve een rendementsonderzoek voerde Het Waterschapshuis in 2010 onder

de gebruikers van WaterschapsNet ook een behoefteonderzoek uit. Die behoeften

bleken inmiddels anders te zijn dan wat met het huidige WCMS kan worden

gefaciliteerd. Uit deze uitslag volgde het belang om na te denken over het

verwerven van een nieuw systeem.

Daarmee kon ook een ander probleem doelgericht worden aangepakt: het WCMS-

platform. Dit is in de loop der jaren te divers geworden. Aanvankelijke uitgangspun-

ten waren namelijk samenwerken en standaardisering. De websites van de diverse

waterschappen zijn in hun functionaliteit al sterk op elkaar gaan lijken. Toch is er in

het verleden zoveel mogelijk ruimte gegeven om tegemoet te komen in de behoef-

ten van de individuele waterschappen. In het WCMS is daardoor te veel maatwerk

terechtgekomen. Het platform is als gevolg daarvan minder goed beheersbaar

geworden, waardoor migratietrajecten moeizamer verliepen. In 2010 is daarom

besloten om op termijn te komen tot een nieuw, meer duurzaam WCMS.

WaterschapsNet, voorbeeld van samenwerking

19

Een acceptatietest heeft aangetoond dat het systeem niet klaar is.

De waterschappen beraden zich op vervolgstappen.

Vanaf eind 2007 werd voor Het Waterschapshuis een drieledig programma ontwik-

keld. In de naam TAX-I zat de suggestie dat het alleen om belastingen zou gaan.

Inderdaad moet TAX-I de waterschappen een applicatie bieden om belasting-

samenwerking te organiseren met gemeenten en drinkwaterbedrijven. Net als bij

WaterschapsNet zou standaardisering ook op belastinggebied rendement kunnen

opleveren.

Maar net zo belangrijk als het belastingcomponent was het idee van de overheids-

database die in TAX-I werd ontwikkeld. Een applicatie die compatibel zou moeten

zijn met de Nederlandse Overheid Referentie Architectuur (NORA) en met de

Waterschaps Referentie Architectuur (WILMA). Deze overheidsdatabase zou de

groeiende problematiek rond de gegevenshuishouding en basisregistraties van de

waterschappen moeten ondervangen.

Bij de gebruikersacceptatietest medio 2010 werden echter teveel onvolkomen-

heden in het systeem geconstateerd om de levering te kunnen accepteren.

Vanaf eind 2010 is intensief met de waterschappen en de leverancier overlegd

over de gevolgen van de vertraging. Dit overleg is begin 2011 nog niet afgerond.

TAX-I

20

E-dienstverlening is een kabinetsinitiatief om met

gebruikmaking van ICT de dienstverlening van het

rijk, de provincies, de gemeenten en de water-

schappen aan burgers en bedrijven te verbeteren.

Het Waterschapshuis ondersteunt waterschappen

bij de implementatie van e-dienstverlening.

Begin 2010 is door het ministerie van BZK een Gate-

way Review uitgevoerd om haar eigen regierol op de

uitvoering van het Nationaal Uitvoerings Programma

(NUP) te beoordelen. Daaruit bleek o.a. dat de regierol

door het ministerie voor verbetering vatbaar was.

Opmerkelijk was dat de review een aantal positieve

opmerkingen had geplaatst richting de waterschap-

pen. Maar de algemene kritische teneur vond toch zijn

weerslag op de waterschappen. De waterschappen

besloten een pas op de plaats te maken en eerst een

waterschapsvisie op dienstverlening te ontwikkelen.

Het Waterschapshuis heeft dit verzoek neergelegd bij

de Unie van Waterschappen. In 2011 zal een werk-

groep binnen de Unie de waterschapsvisie dienst-

verlening presenteren.

E-dienstverlening in ontwikkeling en bedrijf

Digitaal ‘doorgeefluik’

E-dienstverlening is onderdeel van het NUP dat op 31 december 2010 is

afgelopen. Al heel snel werd duidelijk dat niet alle projecten in het kader van

e-dienstverlening konden worden afgerond voor het einde van het jaar. Eén van

die projecten was het Omgevingsloket Online (OLO).

OLO is een geavanceerd digitaal ‘doorgeefluik’. Wanneer een bedrijf of een burger

een vergunning nodig heeft, kan hij die op één centrale plek aanvragen: het

digitale gemeentehuis. OLO zorgt ervoor dat de vergunningaanvraag bij het wa-

terschap terechtkomt als het waterschap die vergunning moet verlenen. Omdat

de technische faciliteiten vanuit de rijksoverheid nog niet op orde waren, kon dit

project in 2010 niet worden afgerond.

Businesscase mijnoverheid.nl

Het Waterschapshuis heeft het afgelopen jaar goede voortgang geboekt bij de

totstandkoming van de samenwerkende catalogi en bij de implementatie van de

technische webrichtlijnen voor WaterschapsNet. Andere e-dienstverleningsprojecten

stagneerden daarentegen. Zo liet een businesscase in het verslagjaar zien dat de

meerwaarde van mijnoverheid.nl voor de waterschappen alleen aantrekkelijk zou

kunnen worden als andere partijen zoals de rijksbelastingdienst hierin het voortouw

gaan nemen. Mijnoverheid.nl, door het rijk geïnitieerd, moet de burger inzage geven

in alle transacties die hij met het rijk heeft gesloten.

Geovoorziening voor geografische informatie

Vanuit de waterschappen heeft Het Waterschapshuis de opdracht gekregen om

een Geovoorziening te ontwikkelen op internet. Door de implementatie van de

Geovoorziening beschikken de waterschappen over een voorziening om te

21

kunnen voldoen aan de Europese Kaderrichtlijn, INSPIRE. Hierin staan eisen voor

beschikbaarheid, kwaliteit en toegang tot geografische informatie in Europa waar-

aan ook de waterschappen moeten voldoen. Naast het voldoen aan de Europese

Richtlijnen, draagt het publiceren van allerhande informatie via de Geovoorziening

ook bij aan een transparant overheidsbeleid. De informatie die de waterschappen

via services ter beschikking stellen, kunnen ook door burgers en andere

geïnteresseerden op een gemakkelijke manier zichtbaar gemaakt worden.

In samenwerking met Geonovum, die zich inzetten voor een laagdrempelige

toegang tot geo-informatie en standaarden ontwikkelen en beheren, werkt

Het Waterschapshuis aan de basisvoorziening voor geografische informatie die

in december 2010 is opgeleverd.

E-dienstverlening in werkprocessen

De toegevoegde waarde voor overheid en bedrijfsleven heeft e-dienstverlening

het afgelopen jaar tot een boeiend onderwerp gemaakt. Soms had die toe-

gevoegde waarde betrekking op de eigen werkprocessen. Dat gold bijvoorbeeld

voor de rattenvangers die de nederlandse dijken vrij houden van muskusratten.

Naar verwachting komen deze mensen in 2012 allemaal in dienst van de water-

schappen.

De rattenvangers van Noord-Holland maakten al enige tijd gebruik van een

mobiele applicatie. Daarop konden zij aangeven hoeveel van deze schadelijke

knaagdieren zij hebben gevangen. Daardoor hoefden zij minder op kantoor te

zijn om de administratie te doen. Het Waterschapshuis onderzocht in 2010 in

een businesscase of deze applicatie omgebouwd kon worden tot een landelijke

toepasbaar systeem. Uiteindelijk werd gekozen voor een totaal nieuw systeem

dat de werkprocessen van deze ambtenaren in het veld moet stroomlijnen.

Gebruik maken van de applicatie ‘mobiele vangstregistratie’ bespaart rattenvan-gers tijd en de water-schappen geld.

Opening gebouw en vergadercentrum

22

Op vrijdag 17 september vond de officiële

opening plaats van het kantoor van Het Water-

schapshuis, de Stichting Toegepast Onderzoek

Waterbeheer (STOWA) en het Vergadercentrum.

Ruim 180 bestuurders, ketenpartners en andere

belangstellenden vanuit de waterschappen waren

hierbij aanwezig.

Na een welkomstwoord nam Ernst van de Pasch als dagvoorzitter het stokje over

en introduceerde een drietal sprekers die als boodschap hadden “de kracht van

samen werken”. Achtereenvolgens spraken Annemieke Nijhof, directeur generaal

van Rijkswaterstaat, Harry van Dorenmalen, general manager IBM Benelux en

Peter Glas, voorzitter Unie van Waterschappen.

23

Waternetwerkdag

Ruim 500 bezoekers uit de watersector bezochten donderdag 4 november in

Nieuwegein de Waternetwerkdag, georganiseerd door Rijkswaterstaat, IDSW,

STOWA en Het Waterschapshuis. Een belangrijk moment was het ondertekenen

van de samenwerkingsovereenkomst tussen Rijkswaterstaat en Het Water-

schapshuis betreffende de oprichting van het Informatiehuis Water. De handte-

keningen werden gezet door Roeland Allewijn (directeur water en gebruik van

Rijkswaterstaat/Waterdienst) en Joris van Enst (directeur Het Waterschapshuis).

Daarna was het woord aan René Boender die de

aanwezigen meenam in de wereld van nieuwe moge-

lijkheden om de waterschappen sterker te profileren.

De middag bestond uit het bezoeken van een groot

aantal presentaties en workshops. Ook de bedrijven-

markt bleek in een grote behoefte te voorzien. Zowel

standhouders als bezoekers reageerden positief. Maar

bovenal was het een mooi moment om te netwerken.

24

Positionering van Het Waterschapshuis wordt breder

In de waterwereld is samenwerken

een belangrijke voorwaarde om

gemeenschappelijke resultaten te

bereiken. Ook daarin heeft

Het Waterschapshuis zich in het

verslagjaar verder gepositioneerd.

De hieronder beschreven programma’s

en projecten laten dat zien.

Nieuwe samenwerkingsverbanden

Samenwerking in opgave luchtfotografieEfficiency loont. Zeker als daarbij een groot aantal partijen is betrokken.

Eén van die samenwerkingsverbanden waarin het Waterschapshuis

participeert, is om met een aantal overheidspartijen centraal de inkoop,

het ontsluiten en beschikbaar stellen van luchtfoto’s en panoramafoto’s te

verzorgen.

Een maatschappelijke kosten-batenanalyse liet in 2009 zien dat het centraal

inkopen, ontsluiten en beschikbaar stellen van lucht- en panoramafoto’s miljoenen

euro’s kan besparen. Deze analyse vroeg om actie van het Beraad voor Geo-

informatie (GI-beraad). Want dit bestuurlijk overleg, in 2010 aanvankelijk voorgezeten

door het ministerie van VROM en na de kabinetswisseling door het ministerie van

Infrastructuur en Milieu, heeft als doel om samenhang, coördinatie en regie te

bewerkstelligen in geo-initiatieven die al dan niet zijn geïnitieerd door de over-

heid. Het GI-beraad meende dat er op het gebied van beeldmateriaal nog veel

te winnen is. Om voortgang te boeken riep het GI-beraad in 2009 de stuurgroep

‘Eenmalig inwinnen, meervoudig gebruik beeldmateriaal’ in het leven.

Uitvoerende partij

Waar is het allemaal om begonnen? Steeds meer overheden gebruikten lucht-

foto’s bij de uitoefening van hun taken. Zonder dat zij het van elkaar wisten, gaven

ze gespecialiseerde bedrijven de opdracht om luchtfoto’s te maken. Zo werkten

25

ze vaak langs elkaar heen. Deze inefficiënte werkwijze kostte de samenleving

jaarlijks veel geld. De hierboven genoemde stuurgroep had dan ook een kosten-

besparende taak. Het doel was om, centraal georganiseerd, heel Nederland vanuit

de lucht te fotograferen. Daarbij moesten de doelstellingen van de deelnemende

overheden – de gemeenten, de provincies, de waterschappen en de rijksoverheid

(het ministerie van Infrastructuur en Milieu, het kadaster, Rijkswaterstaat/ProRail,

het ministerie van Economische zaken Landbouw en Innovatie, het CBS en het

ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) – worden gehaald.

En de mogelijkheden van de markt moesten optimaal worden benut. In dit voor de

overheid, brede samenwerkingsverband was het de taak van het Kadaster en

Het Waterschapshuis om deze samenwerking verder vorm te geven. Op verzoek

van het Kadaster zou Het Waterschapshuis gaan fungeren als inkooporganisatie.

Het Kadaster is verantwoordelijk voor de het beheer en de distributie van de data.

Uitdaging in samenwerking

In Nederland is het aantal dagen waarop vanuit de

lucht kan worden gefotografeerd gelimiteerd.

Beperkt zicht houdt vliegtuigen aan de grond.

Hoewel het doel van dit project in 2010 helder

zichtbaar was – een aanzienlijke efficiencyslag maken

door samenwerking – bleven als het ware de vlieg-

tuigen in het verslagjaar nog aan de grond omdat

er gekozen werd voor een zorgvuldige benadering.

Zoveel partijen goed laten samenwerken vereist veel

overleg en afstemming. Dit is in 2010 gedaan.

26

Met de verhuizing van Het Waterschapshuis,

en enkele maanden later ook de STOWA naar

Amersfoort deed zich de mogelijkheid voor om

een vergadercentrum te realiseren. Doel van

dit centrum is het faciliteren van onderlinge samen-

werking tussen de waterschappen en partners

uit de watersector. Het biedt de kans om op een

centrale, zeer goed te bereiken plek, op ambtelijk

en bestuurlijk niveau met elkaar te vergaderen en

samen te werken in stuur- en werkgroepen.

Het Vergadercentrum

In maart 2010 is het Vergadercentrum, een gezamenlijk initiatief van de Unie van

Waterschappen, STOWA en Het Waterschapshuis, van start gegaan. Sinds de

ingebruikname steeg de bezetting behoorlijk. In de eerste maand maakten ruim

1500 mensen gebruik van deze faciliteit. In de tweede maand zelfs meer dan 2300

mensen. Buiten de vakantietijden om bleek een gemiddelde maandbezetting van

2000 vergaderaars heel goed mogelijk. Met enige regelmaat werden werkplekken

van medewerkers van Het Waterschapshuis eveneens ingezet als vergaderruimte.

Al met al optimaal gebruik van de locatie Amersfoort.

Coördineren en improviseren

Het Waterschapshuis coördineerde het gebruik van het Vergadercentrum.

De praktijk leerde in 2010 dat er sprake was van permanente ondercapaciteit

waardoor het Vergadercentrum op bepaalde momenten minder goed bereikbaar

en ‘bedienbaar’ was dan gewenst en gevraagd. Ook moesten de vergaderaars het

in de eerste maanden bijvoorbeeld stellen zonder microfoontjes op de desks en

waren er onvoldoende audiovisuele middelen. Vanuit de front office moesten alle

zeilen bijgezet worden om de waterschappen voldoende te kunnen bedienen.

Ten aanzien van het Vergadercentrum was 2010 een leerzaam jaar, waarin geduld

en aanpassing van de bezoekers werd gevraagd, evenals improvisatie van de

front-office. Maar ook een jaar waarin tevens de meerwaarde van een dergelijke

centrale faciliteit duidelijk is gebleken.

Het Vergadercentrum: goed benut!

27

De kosten voor het Vergadercentrum waren niet separaat opgenomen in de

begroting 2010, maar zijn voor het merendeel gedekt uit de vergaderkosten die in

de werkvelden waren begroot voor het huren van externe vergaderruimtes.

De STOWA heeft onder meer apparatuur beschikbaar gesteld. Kosten voor

lunches werden doorbelast aan de betreffende vergadering en organisatie.

Het huurcontract voor het Vergadercentrum biedt een break-optie per 31-12-2012.

Het Waterschapshuis heeft bij het aangaan van voornoemd huurcontract een

evaluatie toegezegd aan de waterschappen. Deze evaluatie zal in 2011 uitgevoerd

worden. Als onderdeel van deze evaluatie zullen aanbevelingen gedaan worden op

welke manier de dienstverlening kan worden verbeterd.

Op 17 september heeft de directeur-generaal Water van het ministerie van

Infrastructuur en Milieu het Vergadercentrum, de kantoren van de STOWA en

Het Waterschapshuis officieel geopend.

28

Er is een groeiende vraag naar informatie over de

toestand van het watersysteem. Nationaal maar

ook in EU-verband. Om aan die vraag tegemoet te

komen is nauwere samenwerking binnen de

watersector essentieel. Met dat doel voor ogen

werd op 1 januari 2011 het programmabureau

Informatiehuis Water (IHW) geopend. De voorberei-

dingen daarvoor vonden plaats in het verslagjaar.

Waterbeheerders hebben een drieledige maatschap-

pelijke taak. Ze moeten ons land beschermen tegen

overstromingen. Ze moeten zoveel mogelijk water-

overlast én uitdroging van grond voorkomen. En ze

moeten de waterkwaliteit in oppervlakte- en grond-

water bewaken. Om die taken uit te kunnen voeren,

dienen zij snel en eenvoudig over de juiste informatie

te beschikken. Het Informatiehuis Water gaat de

kwaliteit van de gegevensuitwisseling en het

gegevensbeheer versterken en de continuïteit van de

informatievoorziening op de langere termijn waar-

borgen. Het eerste jaar uitsluitend op het gebied van

waterkwaliteit, later ook op andere wateraspecten.

Het IHW vertaalt zich als een uitvoeringsorganisatie voor en door de deelnemende

waterpartners. Het IHW is te vinden in hetzelfde pand als het Waterschapshuis.

Optimalisering

Het beheer van oppervlaktewater is grensoverschrijdend. De lidstaten van de

Europese Unie hebben zich met de Kaderrichtlijn Water (KRW) gecommitteerd aan

het verbeteren van de waterkwaliteit. Een complicerende factor daarbij is dat de

verschillende waterbeheerders in Nederland verschillend opereren. Om toch tot

één KRW-toestandsbeoordeling van waterlichamen te kunnen komen, is de

Aquo-kit ontwikkeld. De Aquo-kit is een verzameling bestaande uit op elkaar

afgestemde tools. Leidraad hiervoor is het gebruik van het Uitwisselmodel Aquo

zodat iedereen op eenzelfde wijze de data aanlevert. Hierdoor is het mogelijk

eenduidig de waterkwaliteit te toetsen en de uitkomsten met elkaar te vergelijken

en te aggregeren.

In het verslagjaar begon het Directoraat-Generaal Water (DGW) van het ministerie

van Infrastructuur en Milieu aan een project dat de Aquo-kit verder moest optima-

liseren. Speerpunt daarin was de aanpassing aan de herziene protocollen voor de

KRW-toestandsbepaling voor zowel oppervlaktewater- als grondwaterlichamen. Ook

moesten de tools onder de Aquo-kit worden geïntegreerd in een internetportaal.

Centralisatie

Tot 1 januari 2011 was het beheer en onderhoud van de Aquo-kit en het KRW-

portaal onder hoede van het Interprovinciaal Overleg en Rijkswaterstaat Water-

dienst. Het beheer van de Aquo-gegevensstandaard was in handen van de

InformatieDesk standaarden Water (IDsW). De Aquo-standaard zorgde voor één

Samenwerking met Rijkswaterstaat: het Informatiehuis Water

29

uniforme taal voor alle gegevens binnen de watersector. In de gewenste

optimalisering speelde centralisatie een rol. DGW bracht de noodzaak daarvan

op de agenda van het Nationaal Wateroverleg (NWO). Dit overleg besloot medio

2010 dat het Informatiehuis Water (IHW) er moest komen. Het IHW kan zowel het

beheer en onderhoud van de Aquo-kit onder zijn hoede nemen als de taken van de

IDsW overnemen, waaronder het beheer en onderhoud van de Aquo-gegevens-

standaard. Na het NWO-besluit namen de Waterdienst binnen Rijkswaterstaat en

Het Waterschapshuis de handschoen op. De ontwikkeling raakte in een stroom-

versnelling en op 1 januari 2011 was het IHW een feit.

Ondertussen – oktober 2010 – was de Aquo-standaard met zijn woordenboek,

domeintabellen en uitwisselmodellen opgenomen in de lijst van open standaarden

door het College van Standaardisatie. Hiermee werd de Aquo-standaard verplicht

gesteld voor alle waterbeheerders zoals Rijkswaterstaat, de waterschappen en de

provincies. Indien een waterbeheerder toch overweegt bij nieuwe ontwikkelingen

geen gebruik te willen maken van de onderdelen van de Aquo-standaard dient dit

beargumenteerd te worden en terug te komen in het jaarverslag. Adoptie van de

Aquo-standaard door de waterbeheerders zorgde voor een efficiënte en effectieve

informatie-uitwisseling.

Vanaf het begin was het Directoraat-Generaal Water een belangrijke stakeholder

van het IHW en de Kaderrichtlijn Water een belangrijke reden van zijn bestaan.

In de praktijk is het IHW verantwoordelijk voor de uitwisseling vaninformatie tussen water-beheerders. Zij kunnen die informatie benutten bij de voorbereiding,uitvoering en evaluatie van het waterbeleid

30

Open instantie

In de praktijk is het IHW verantwoordelijk voor de

uitwisseling van informatie tussen waterbeheerders

en stuurt erop dat op tijd volgens de gemaakte

afspraken de informatie beschikbaar komt.

Waterbeheerders kunnen de verzamelde informatie

vervolgens benutten bij de voorbereiding, uitvoering

en evaluatie van het waterbeleid zoals dat is vereist in

de Kaderrichtlijn Water.

Het IHW is een samenwerkingsverband op goed

vertrouwen. In een convenant hebben de deelne-

mende partijen – de Waterdienst van Rijkswaterstaat,

Het Waterschapshuis en het Interprovinciaal Overleg

(IPO) –vastgelegd dat de Waterdienst en Het Water-

schapshuis mensen detacheren in het IHW en dat

ook het IPO middelen levert. Het IHW is binnen de

waterketen een open instantie. In principe kan de

hele watersector participeren in het IHW onder het

motto: ‘Data laten stromen, efficiënt en effectief, voor de waterbeheerders en

voor derden’. Deze openheid biedt in de toekomst ook ruimte aan de Vereniging

Nederlandse Gemeenten (VNG). Met de inbreng van de laatstgenoemde instantie

kan het IHW zijn werkterrein uitbreiden naar het rioolwater.

Mogelijkheden zijn legio

In het verslagjaar is nagedacht over de toekomst van het IHW. De mogelijkheden

lijken legio. Het IHW kan informatiebehoeftes gaan invullen en vragen bundelen.

Het kan een rol spelen bij de insteek van onderzoek naar het waterbeheer. Al die

werkzaamheden gaat het IHW uitvoeren voor de waterbeheerders. Maar niet ex-

clusief. De doelgroep is veel breder. Ook derden kunnen dan bij het IHW aanklop-

pen om gebruik te maken van de verzamelde expertise: het Planbureau voor de

Leefomgeving, het Centraal Bureau voor de Statistiek, burgers etc.

Op de drempel van zijn bestaan, op de overgang van 2010 naar 2011, is alle

aandacht nog gericht op het op orde brengen van het nieuwe huis, op doelmatig

waterbeheer. De Kaderrichtlijn Water is in 2011 het belangrijkste speelveld van de

IHW’ers.

31

Groeiende wens om samen te werken

Het Waterschapshuis en de waterschappen zijn een functionele overheid.

Waterschappen hebben een scherp omschreven doel. Maar daarmee is niet

gezegd dat het Waterschapshuis ‘in splendid isolation’ de weg naar dat doel

kan gaan. Het jaar 2010 heeft een groeiende ambitie van de waterschappen

laten zien om in gezamenlijkheid binnen Het Waterschapshuis zaken te berei-

ken. Naast de waterschappen is ook Rijkswaterstaat een belangrijke partner

geworden.

Om aankoopcentrale en regieorganisatie voor de waterschappen te kunnen zijn,

staat Het Waterschapshuis op het grensvlak van overheden en bedrijfsleven.

Als Gemeenschappelijke regeling heeft het Waterschapshuis daarbij met procedures

te maken rond bijvoorbeeld Europese aanbestedingen. Businesscases moeten er

voor zorgen dat nieuwe opdrachten over voldoende draagvlak vanuit de water-

schappen beschikken voordat die opdrachten in de markt kunnen worden uitgezet.

Organiseren van informatiestromen

Als regieorganisatie is Het Waterschapshuis gestart om de gezamenlijke en

steeds meer centrale informatievoorziening voor de waterschappen te verzorgen.

In dat kader is Het Waterschapshuis in 2010 betrokken geraakt bij innovatieve pro-

jecten. Bijvoorbeeld het ontwerp en de inrichting van de IJkdijk. Deze dijk zit vol

sensoren die bijna alles meten betreffende de conditie ervan. De rol van Het

Waterschapshuis is hier om aan te geven hoe de informatiestromen ingericht

moeten worden als alle samenwerkingspartners in de

toekomst gebruik gaan maken van het IJkdijk concept.

De hoeveelheden data die dan door de sensoren

geproduceerd worden zijn dan aanzienlijk. Nu werken

aan de inrichting van die toekomstige datarijke

processen kan later veel problemen voorkomen.

32

Personeel en Organisatie

Een bewogen jaar

Veel bewegingen

De verhuizing van alle medewerkers naar Amersfoort was een beweging met

impact. Medewerkers komen van allerlei plekken en nemen hun eigen gewoontes

en culturen mee. Er ontstond een nieuwe cultuur: eilandjes die naar elkaar

toegroeiden, een geleidelijk proces. Voor een aantal medewerkers van Het

Waterschapshuis bracht de verhuizing langere reistijden met zich mee.

Het Waterschapshuis had een sociaal plan/verhuisplan opgesteld om de verhuizing

in goede banen te leiden.

Het Waterschapshuis trok in het verslagjaar de financiële administratie, Personeel

en Organisatie en inkoop naar zich toe. Per 1 januari 2011 kwam een P&O-adviseur

in dienst bij Het Waterschapshuis. Prioriteit voor P&O was binding vanuit en

tussen de medewerkers, het opstellen van een organisatie samen met het

stichtingbestuur en het inrichten van de organisatie. In 2010 is een aanvang

gemaakt met het richten en inrichten van de organisatie.

Functiewaardering en resultaatgerichte werkhouding

In ontwikkeling van eilandjes naar aaneengesloten land zocht P&O waar zij

verantwoordelijkheden onder kon brengen in de organisatie. In dat kader is in 2010

een functiewaarderingstraject opgestart en afgerond. P&O heeft in overleg met de

medewerkers en de leidinggevenden alle functies beschreven, gewogen en

vastgesteld. Daarmee zijn taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden

inzichtelijk gemaakt.

33

Implicaties voor medewerkers

Medewerkers werden meegenomen in de ontwikkeling van de organisatie.

Hiermee ontstond er meer structuur en een bepaalde cultuur van en in de

organisatie. Het pionieren is daarmee minder geworden, maar het dynamische

en energieke karakter van een jonge organisatie blijft aanwezig. Door de druk op

Het Waterschapshuis was en is de energie gericht op deze doelstelling met de

kernwaarden resultaatgerichtheid als hoger gelegd doel.

Ondanks het bewogen karakter van 2010, steeg het ziekteverzuim niet in het

verslagjaar. Met een verzuimcijfer van 1,58 % was 2010 het jaar met het laagste

verzuim in de geschiedenis van het Waterschapshuis. Het landelijk gemiddelde

over 2010 bedroeg 3,8 %1.

1. Bron Arboned

34

In een volwassen organisatie is bedrijfsvoering van essentieel belang. Na de pioniersfase zette

Het Waterschapshuis in 2010 de beweging naar verdere professionalisering in.

De bedrijfsvoering

35

In eigen huis

In 2010 ontwikkelde Het Waterschapshuis zich op het punt van bedrijfsvoering,

inkoop en financiële administratie steeds verder. Sinds 1 januari 2010 wordt de

inkoopfunctie reeds verzorgd vanuit Het Waterschapshuis. Als aankoopcentrale

van de waterschappen kreeg Het Waterschapshuis steeds meer te maken met

aanbestedingsprocedures. Daarbij ging het vaak om grote bedragen. Om die

verantwoordelijkheid te kunnen dragen moesten de bedrijfsvoering en de

inkoopprocessen aan hoge eisen voldoen. Het uitvoeren van de inkoop functie op

afstand werd een complicerende factor. Ook de financiële administratie moest, als

producent van de jaarrekening en begroting, goed op de hoogte zijn van lopende

projecten, directie en bestuur snel van informatie kunnen voorzien en toegankelijk

zijn voor de medewerkers. Daarom was het essentieel dat zij in het hart van de

organisatie zouden komen te zitten, in Amersfoort. Zodoende is besloten om ook

de financiële administratie in het derde kwartaal van 2010 te ‘verhuizen’ en in te

richten in eigen huis, in Amersfoort.

Met het ‘inhuizen’ van inkoop en de financiële administratie en het vooruitzicht op

p&o in eigen huis per 01-01-2011 waren alle bedrijfsvoeringselementen vertegen-

woordigd. Binnen de afdeling komen de financiële administratie, inkoop, it-beheer,

documentaire informatievoorziening, p&o, communicatie, directiesecretariaat en

de front office samen.

Twee begrotingsroutes

De verwikkelingen rond TAX-i hadden impact op

de bedrijfsvoering. Zo kon de op 1 juli 2010 geplande

activa-passiva-transactie van stichting naar

Gemeenschappelijke regeling niet doorgaan.

Het Waterschapshuis had de rest van het jaar twee

organisatievormen. Zij vergden beide een verschil-

lende begrotingsroute: de vertrouwde route richting

het stichtingsbestuur en de algemene ledenvergade-

ring en de volstrekt nieuwe route via de zogenoemde

zienswijzenprocedure.

De bedrijfsvoering zette in 2010 stappen; meer bedrijfsvoerings-taken vanuit eigen huis

36

Dat laatste vereiste dat de begroting aan alle waterschappen werd voorgelegd.

Waterschappen hadden zes weken de tijd om deze goed te bestuderen en met

veranderpunten te komen. Vervolgens moesten de wensen en wijzigingsvoorstel-

len van alle waterschappen worden verwerkt en voorgelegd aan het dagelijks en

tenslotte het algemeen bestuur. De onwennigheid met deze procedure en de

hoeveelheid wijzigingsvoorstellen waren een aanslag op de bedrijfsvoering. Maar

het resultaat was er wel naar. Het algemeen bestuur van de Gemeenschappelijke

regeling keurde de begroting unaniem goed. Een mooie kroon op het vele werk.

Na de activa passiva transactie was voor de bedrijfsvoering de druk nog niet van

de ketel. Alle contractuele verbintenissen tussen het Waterschapshuis en de

waterschappen moesten juridisch worden vastgelegd. Pas daarna zal de Gemeen-

schappelijke regeling voor de bedrijfsvoering vruchten afwerpen, mits waterschap-

pen onderling de bereidheid tonen om samen te werken, om gezamenlijk

verzoeken in te dienen bij Het Waterschapshuis.

Opwaartse spiraal

De bedrijfsvoering van de Gemeenschappelijke regeling Het Waterschapshuis

draaide, in aanvulling op de bedrijfsvoering van de stichting in het verslagjaar

reeds op volle toeren. Dat was ook dringend noodzakelijk. Want behalve met een

zienswijzenprocedure kreeg zij te maken met allerlei andere wet- en regelgeving.

Zo moest Het Waterschapshuis zich zaken als doel- en rechtmatigheid evenals de

eisen die de Archiefwet stelt aan een Gemeenschappelijke Regeling eigen maken.

Voor het eerst in zijn bestaan kreeg Het Waterschapshuiste maken met een zienswijzenprocedure

37

Ook kwamen verzoeken van het Centraal Bureau van de Statistiek om rapportages

die Het Waterschapshuis voorheen niet hoefde te leveren. Als Gemeenschappelijke

regeling staat Het Waterschapshuis daarnaast onder toezicht van de provincie.

Op de bedrijfsvoering rustte de taak om ook deze toezichthouder tevreden te

stellen en de gegevens aan te leveren die zij wenste.

Met dat alles bleef Het Waterschapshuis een relatief kleine organisatie. Dat maakte

de bedrijfsvoering in zekere zin kwetsbaar. Sommige functies werden slechts door

één persoon bemand. Dat vergde beheersmaatregelen.

Tegenover die relatieve kwetsbaarheid stond de sterke kant van de bedrijfsvoering:

een geweldige ‘drive’ om zo snel mogelijk de laarzen definitief uit te kunnen doen.

Om zo veel mogelijk zaken goed op poten te zetten. Dankzij die ‘drive’ zijn in 2010

de jaarrekeningen van 2007, 2008 en 2009 afgerond met een goedkeurende ac-

countantsverklaring.

De bedrijfsvoering van Het Waterschapshuis wil graag transparant zijn. Echter,

omdat de bedrijfsvoering nog niet was (en is) volgroeid, hadden we in het verslag-

jaar niet altijd direct de informatie voorhanden waar men om vroeg. Daarom zal

2011 voor de bedrijfsvoering in het teken staan van verdere groei en samenwerking

met de waterschappen.

38

Financiën

Het jaar 2010 is afgesloten met een positief resultaat

van m 869.800. Dit saldo is in de reserves verwerkt.

De opbouw van het resultaat is als volgt:

In m Jaarrekening 2010 Begroting 2010

Bijdrage waterschappen 5.036.000 5.230.000

Overige opbrengsten 88.000 0

Totaal opbrengsten 5.124.000 5.230.000

Kapitaallasten 645.000 1.280.000

Personeelskosten 2.246.000 2.826.000

Overige diensten door derden 1.074.000 496.000

Overige kosten per saldo 868.641 628.000

Totaal kosten 4.834.000 5.230.000

Saldo 870.000 0

39

Activa in m 31-12-2010 Passiva in m 31-12-2010

vaste activa

(m.n. IRIS 1.0 en WDB/ESB)5.858.000 Bestemmingsreserves 2.169.000

Onderhanden Werk

(m.n. belastingsysteem, en AHN)7.466.000 Afrekening waterschappen 2.845.000

Vorderingen 5.741.000 Crediteuren 6.502.000

Liquide middelen 3 Rekening Courant NWB 5.224.000

Projectrekeningen + overig 2.328.000

Totaal Activa 19.067.000 Totaal passiva 19.067.000

De balans van Het Waterschapshuis per 31 december 2010 ziet er als volgt uit:

40

Colofon

Dit jaarverslag is een uitgave van:

Het Waterschapshuis

info@hetwaterschapshuis.nl

www.hetwaterschapshuis.nl

Teksten:

Medewerkers Het Waterschapshuis,

Amersfoort

Fotografie:

Beeldbank waterschap Reest en Wieden (p. 6, 31) , Meppel

Beeldbank waterschap Noorderzijlvest (p. 6), Groningen

Beeldbank waterschap Vallei en Eem (p. 4, 9, 10, 18, 21, 25, 37, 39, 41), Leusden

Beeldbank waterschap De Dommel (p. 14, 27, 39), Boxtel

Beeldbank waterschap Zuiderzeeland (p.10, 33)

Beeldbank hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (p. 17), Houten

Beeldbank Het Waterschapshuis (p. 9), Amersfoort

Menno Mulder Fotografie (p. 22, 23), Apeldoorn

IStockphoto (p. 1, 34)

Nationale Beeldbank (p. 9, 14, 33)

Vormgeving:

moev ontwerp en vormgeving - Monique Nijssen,

Oosterwolde (Fr.)

Amersfoort, oktober 2011

D U U R z A M E O P l O S S I N G E N V O O R G E M E E N S C H A P P E l I j k E I N F O R M AT I E V O O R z I E N I N G