JAK DBAĆ O ZDROWIE PRACOWNIKÓW ZATRUDNIONYCH PRZY RĘCZNYM

PRZENOSZENIU CIĘŻARÓW ? Kampania „Mniej Dźwigaj” jako przykład popularyzacji bezpiecznych metod pracy.

starszy inspektor pracy specjalista

Romuald Liszkowski

2

Dlaczego dolegliwości mięśniowo – szkieletowe?

3

Rozmiar problemu

Dolegliwości mięśniowo – szkieletowe są

najbardziej rozpowszechnionym problemem

zdrowotnym związanym z pracą w Europie.

39% pracowników z nowych państw U.E. skarży się

na bóle kręgosłupa, a 36% na bóle mięśniowe.

W krajach dawnej 15 - tki proporcje te są

o 14 – 15 pkt. procentowych niższe.

The Fourth Working Conditions Survey, European Fundation for the Improvement of Living and Working Conditions, 2005.

4

Skutki zdrowotne

Skręcenia stawów,

Zerwania ścięgien,

więzadeł,

Złamania kości,

Uszkodzenia nerwów,

Zapalenia mięśni.

Ręczne prace transportowe wymagają dużego

wysiłku fizycznego i stwarzają poważne zagrożenie

wypadkowe. W ich trakcie dochodzi bowiem do:

5

Skutki zdrowotne c.d.

W przebiegu dolegliwości mięśniowo-szkieletowych

dominuje ból i dyskomfort (cierpienie), czasem nawet

bez innych objawów potwierdzających wystąpienie

schorzenia.

Najbardziej narażone na urazy są

części ciała takie jak: odcinek

lędźwiowy kręgosłupa, kręgosłup

szyjny, ramiona, nadgarstki, stopy

i dłonie.

6

Skutki dla pracowników

Pogorszenie stanu zdrowia,

Mniejsza wydajność i zagrożenie

utratą pracy,

Zagrożenie bytu materialnego pracownika

i jego rodziny,

Życie z ciągłym bólem - mniejsza radość życia,

Niepełnosprawność - stygmatyzacja i poczucie, że jest się

obciążeniem dla pracodawcy, rodziny, społeczeństwa,

W ostateczności odtrącenie i pozostawienie samemu sobie.

7

Skutki dla pracodawcy

Zmniejszenie wydajności pracy cierpiących

pracowników,

Częstsze nieobecności pracowników w pracy,

Koszty zwolnień chorobowych,

Kłopoty organizacyjne – brak wykwalifikowanego

personelu,

Koszty szkolenia nowych pracowników,

Koszty wypadków przy pracy,

Strata czasu - utrata zysków.

8

Skutki dla społeczeństwa

Koszty dodatkowej opieki zdrowotnej nad cierpiącymi

pracownikami,

Koszty odszkodowań z tytułu wypadków przy pracy,

Koszty rent z tytułu niepełnosprawności i chorób

zawodowych,

Utrata zdolnych do pracy i wykwalifikowanych członków

społeczeństwa - niewykorzystanie ich potencjału,

wiedzy, umiejętności zawodowych – tzw.: przerwanie

ciągłości społecznej,

Koszty readaptacji zawodowej osób niepełnosprawnych.

9

Pracownicy z grup ryzyka

Pracownicy budowlani

Górnicy

Pracownicy załadunku

i rozładunku

Operatorzy maszyn

Pracownicy branży

rolniczej, leśnej, rybackiej

Pracownicy handlu

Pielęgniarki

Pracownicy branży

hotelarskiej i

gastronomicznej

Cieśle

Rzemieślnicy

Krawcy

Kierowcy

Sekretarki, maszynistki,

operatorzy komputerów.

10

Pracownicy z grup ryzyka - podsumowanie

Pracownicy fizyczni – zarówno

wykwalifikowani jak i niewykwalifikowani

Pracownicy z długim stażem pracy

i w podeszłym wieku.

11

Kampania

Mniej dźwigaj!

Europejska kampania kontrolno-informacyjna SLIC

Ręczne przemieszczanie ciężarów 2008

12

Cele kampanii

Wspólne działanie pracodawców,

pracowników, Państwowej Inspekcji Pracy

i partnerów społecznych na rzecz poprawy

warunków pracy w polskich zakładach.

Zwiększenie wiedzy pracodawców

i pracowników nt. zagrożeń

mięśniowo-szkieletowych.

13

Cele kampanii c.d.

Zainteresowanie pracodawców nowoczesnymi

środkami zapobiegania DMŚ wśród pracowników

oraz promocja dobrych praktyk w tym zakresie.

Zmiana podejścia do zapobiegania

dolegliwościom mięśniowo-szkieletowym

(automatyzacja pracy i eliminacja ryzyka

urazów zamiast koncentrowania się na

sposobie wykonywania pracy).

14

Sektor opieki zdrowotnej

Grupy docelowe kampanii

Sektor transportu

Sektor handlu detalicznego

i wielkopowierzchniowego

Sektor budownictwa

15

Działania Państwowej Inspekcji Pracy w ramach kampanii „Mniej dźwigaj”

Dwa etapy kampanii

Informacyjny (szkolenia w OIP dla pracodawców,

pracowników, specjalistów ds. bhp, członków związków

zawodowych; strona internetowa; broszury; ulotki;

metody oceny ryzyka; listy zagadnień sprawdzanych

przez inspektorów pracy podczas kontroli)

Kontrolny (kontrole wg jednolitych wytycznych –

na podstawie list kontrolnych PIP).

Przykłady działań prowadzonych przez inspektorów pracy popularyzujących dobre praktyki

Szkolenia organizowane przez OIP Poznań oraz Młodzieżowe Centra Kariery dla młodzieży będącej w trakcie przygotowania zawodowego lub podejmującej pierwszą pracę.

Przykłady działań prowadzonych przez inspektorów pracy popularyzujących dobre praktyki

Szkolenia organizowane przez OIP Poznań dla pracowników wielkopowierzchniowych placówek handlowych z zakresu dobrych praktyk w przenoszeniu ciężarów.

Przykłady działań prowadzonych przez inspektorów pracy popularyzujących dobre praktyki

Seminarium z udziałem przedstawicieli 20 inspekcji państw Unii Europejskiej, które zorganizowane zostało w Ośrodku Szkolenia PIP we Wrocławiu w dniach 21-22 kwietnia 2009 r.

Wydawnictwa Państwowej Inspekcji Pracy

Plakaty, ulotki, broszury.

21

Przeciwdziałanie chorobom układu mięśniowo-szkieletowego

22

Kontekst polityki Unii Europejskiej

Problemy Europy:

Spadek liczby narodzin,

Starzejące się społeczeństwa,

Rozwój sektora usług i nowych technologii,

Brak pracowników fizycznych.

Dlatego, wg strategii lizbońskiej przyjętej przez U.E.:

• DMŚ - Najpowszechniejszy problem zdrowotny wynikający

ze sposobu pracy został określony jako obszar priorytetowy

w zakresie profilaktyki chorób zawodowych i BHP,

• Za priorytetowe obszary prewencji uznane zostały: ręczne przemieszczanie ciężarów oraz prace polegające na wykonywaniu czynności powtarzalnych.

23

Kontekst polityki Unii Europejskiej c.d.

Aby to osiągnąć:

Uzgodniono odpowiednie prawodawstwo, które zostało

implementowane także do prawa polskiego,

Partnerzy społeczni (europejscy przedstawiciele organizacji

pracodawców, pracowników i świata nauki) w swoich

stanowiskach dot. powyższej strategii potwierdzili uznanie

DMŚ za sprawę priorytetową

A wszystko po to, aby:

Tworzyć zdrowe miejsca pracy w Europie i zapewnić

pracownikom możliwość pracy do późnego wieku,

a pracodawcom ciągłość zapotrzebowania na zdolny do pracy

i wykwalifikowany personel.

24

Dyrektywa 90/269/EWG

Pracodawca musi minimalizować

konieczność operacji ręcznego

przemieszczania ciężarów przez

pracowników (art.4).

Jeśli nie można uniknąć takich operacji,

to uzgodniono, że:

Praca pracowników musi zostać poddana ocenie (art. 5).

Ryzyko urazów musi zostać zmniejszone.

Miejsce pracy musi zostać odpowiednio wyposażone

i przystosowane (art. 6).

Pracownicy muszą być odpowiednio poinformowani

i przeszkoleni oraz

Poddawani regularnym badaniom medycznym.

25

Europejskie podejście do zapobiegania dolegliwościom

mięśniowo-szkieletowym w miejscu pracy

Zgodnie z nim należy:

• [1] Unikać planowania i zlecania prac mogących powodować

schorzenia układu mięśniowo-szkieletowego,

• [2] Eliminować ryzyko powstawania urazów u źródła

(np.: automatyzacja procesu produkcji, ergonomiczne

stanowiska pracy),

• [3] Przystosowywać pracę i stanowiska pracy do

pracowników, a nie odwrotnie (np.: czas pracy, wysokość

stołów i blatów roboczych)

• [4] Przystosowywać zakłady i procesy pracy do

zachodzących w świecie zmian technicznych

i technologicznych (zakup nowych maszyn, nowych

technologii).

26

Europejskie podejście c.d.

Zgodnie z nim należy:

• [5] W pierwszej kolejności wprowadzać środki ochrony

zbiorowej, a dopiero potem środki ochrony indywidualnej

pracowników,

• [6] Oceniać ryzyko w sytuacjach, w których nie udało się

usunąć ręcznych prac transportowych,

• [7] Odpowiednio instruować pracowników o pozostałych

zagrożeniach i sposobach zapobiegania im,

• [8] Zatrzymywać pracowników w pracy (zapewniać im

rehabilitację oraz ponownie włączać do aktywności

zawodowej po jej zakończeniu).

27

Część informacyjna kampanii

28

Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia

dolegliwości mięśniowo-szkieletowych

Ryzyko urazu

Czynniki fizyczne * Cz. psychospoł. *

Cz. indywidualne * Rodzaj obciążenia *

Rodzaj zadania *

Miejsce pracy *

Źródło: Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy, Informacje wprowadzające na temat dolegliwości mięśniowo-szkieletowych związanych

z pracą Facts 71, Zagrożenia i ryzyko związane z ręcznym przemieszczaniem ciężarów w miejscu pracy Facts 73, http://ew2007.osha.europa.eu.

35

Prewencja: Ręczne prace

transportowe zgodnie z przepisami i zasadami

36

Ręczne prace transportowe

wymagają dużego wysiłku fizycznego,

stwarzają poważne zagrożenia wypadkowe,

Podczas wykonywania ręcznych prac

transportowych najbardziej narażonymi

na urazy częściami ciała są:

• kręgosłup,

• ramiona,

• nadgarstki,

• stopy i dłonie.

37

Organizacja transportu ręcznego

Wymaga zastosowania metod, które powinny:

Wyeliminować nadmierne obciążenia układu mięśniowo – szkieletowego,

Ograniczyć długotrwały wysiłek (należy stosować przerwy

w pracy i odpoczynek),

Ograniczyć do minimum odległości ręcznego przemieszczania

przedmiotów.

Wykluczyć przemieszczanie przedmiotów, jeżeli:

przemieszczanie ma być wykonywane tylko za pomoc skrętu tułowia

pracownika,

istnieje możliwość wystąpienia nagłych ruchów przemieszczanego

przedmiotu,

ciało pracownika znajduje się w niestabilnej pozycji,

pochylenie pracownika przekracza 45 °.

38

Prawidłowe usytuowanie ciała i ładunku

przyklęknąć na jedno kolano

tak, żeby jak najściślej

przylegało ono do ładunku,

przy czym stopa drugiej nogi

powinna znajdować się około

30 cm od ładunku,

uchwycić z obu stron ładunek

w taki sposób, żeby nie

wysunął się z rąk, podnosić

ładunek przez prostowanie

nóg, przy czym grzbiet

powinien być cały czas

wyprostowany.

Kobiety, podnoszące ładunek, powinny:

39

Prawidłowe usytuowanie ciała i ładunku

Mężczyźni, podnoszący ładunek, powinni:

Podejść jak najbliżej do ładunku

i jeżeli jest to możliwe, okraczyć go,

przy czym stopy powinny być lekko

rozwarte,

Przykucnąć obok podnoszonego

ciężaru,

Wyprostować grzbiet i mocno

uchwycić ładunek, tak aby nie

wysunął się z rąk,

Podnosić ładunek przez

prostowanie nóg, trzymając go jak

najbliżej tułowia, przy czym grzbiet

powinien być cały czas

wyprostowany.

40

Prawidłowe usytuowanie ciała i ładunku

Częsty błąd: „pałąkowe plecy” Prawidłowo: wyprostowane

plecy, podnoszenie za pomocą

pracy mięśni nóg

41

Przedmioty nieporęczne i niestabilne,

ze zmiennym środkiem ciężkości

Przy transporcie należy stosować następujące zasady:

Przedmioty nieporęczne lub trudne do utrzymania powinny być

przemieszczane przy użyciu sprzętu pomocniczego.

Przedmioty, których środek ciężkości znajduje się powyżej połowy

ich wysokości, nie powinny być przenoszone ręcznie.

W przypadku przenoszenia przedmiotu trzymanego w odległości

większej niż 30 cm od tułowia – należy zmniejszyć o połowę

dopuszczalną masę ładunku przypadającego na jednego pracownika

lub zapewnić wykonanie tego transportu przez co najmniej

2 pracowników.

42

Przedmioty nieporęczne i niestabilne,

ze zmiennym środkiem ciężkości (cd.)

Przy transporcie należy stosować następujące zasady:

Ostre krawędzie oraz wystające elementy przemieszczanych

przedmiotów powinny być osłonięte.

Opakowania przedmiotów powinny być wytrzymałe, niestwarzające

swoim kształtem lub krawędziami potencjalnych zagrożeń

wypadkowych.

Balony szklane z kwasami lub z cieczami żrącymi powinny być

transportowane na specjalnie przystosowanych do tego celu

wózkach.

43

Dobre praktyki

44

Obowiązki pracodawcy

Szkolić pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy,

Zapewnić pracownikom badania lekarskie, wstępne i okresowe,

Podejmować działania mające na celu usunięcie stwierdzonych

zagrożeń,

Informować pracowników o ryzyku zawodowym, wymaganiach

ergonomii i środkach bezpieczeństwa, w szczególności tych, które

zapobiegają urazom kręgosłupa,

Zapewnić pracownikom dodatkowe informacje dotyczące

przemieszczanych przedmiotów oraz materiałów, w szczególności:

żrących, wybuchowych, palących, trujących, pylących.

Pracodawcy, którzy zatrudniają pracowników przy ręcznych

pracach transportowych, obowiązani są m.in.:

45

Normy dźwigania i przenoszenia ładunków

Zostały określone z uwzględnieniem

następujących czynników:

Płci pracownika,

Wieku pracownika,

Odległości, na którą wykonywane

są prace transportowe,

Charakteru pracy,

Charakteru drogi.

46

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej

z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy

ręcznych pracach transportowych (Dz.U. nr 26 poz. 313 z późn. zm.)

47

Normy dźwigania i przenoszenia ładunków

Praca stała Praca dorywcza

Mężczyźni

48

Normy dźwigania i przenoszenia ładunków

Mężczyźni

49

Normy dźwigania i przenoszenia ładunków

Mężczyźni

Praca stała Praca dorywcza

50

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r.

w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych

dla zdrowia kobiet (Dz.U. Nr 114, poz. 545 z późn. zm.)

51

Kobiety

Normy dźwigania i przenoszenia ładunków

Praca stała Praca dorywcza

52

Normy dźwigania i przenoszenia ładunków

Kobiety w ciąży

Praca stała Praca dorywcza

53

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r.

w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy

niektórych z tych prac (Dz.U. Nr 200, poz. 2047 z późn. zm.)

54

Normy dźwigania i przenoszenia ładunków

Młodociani - dziewczęta

Praca stała Praca dorywcza

55

Normy dźwigania i przenoszenia ładunków

Młodociani - chłopcy

Praca stała Praca dorywcza

56

Normy dźwigania i przenoszenia ładunków

Podsumowanie

Praca

Młodociani

16 – 18 lat Kobiety Mężczyźni

Dziewczęta Chłopcy Kobiety

w ciąży Kobiety Mężczyźni

Przenoszenie

zespołowe

Stała 8 kg 12 kg 3 kg 12 kg 30 kg max. 25 kg/

1 os.

Dorywcza

(max. 4 x

godz.)

14 kg 20 kg 5 kg 20 50 kg max. 42 kg/

1 os.

57

Normy dźwigania i przenoszenia ładunków

Podsumowanie

Niedopuszczalne jest:

Ręczne przenoszenie przedmiotów

o masie przekraczającej 30 kg

na wysokość powyżej 4 m

lub odległość przekraczającą 25 m

Oburęczne przemieszczanie przedmiotów, jeżeli siła

potrzebna do zapoczątkowania ruchu przedmiotu

przekracza

300 N

przy pchaniu

200 N

przy ciągnięciu

Zespołowe przemieszczanie przedmiotów

o masie przekraczającej 500 kg

58

Dźwigania i przenoszenia ładunków nie powinno się

powierzać osobom:

Właściwym do oceny stanu

zdrowia pracownika jest lekarz

medycyny pracy orzekający

o braku przeciwwskazań do

zatrudnienia na zajmowanym

stanowisku.

Głuchym,

Niemym,

O słabym wzroku,

Umysłowo upośledzonym,

O poważnych schorzeniach serca,

Cierpiącym na dolegliwości,

mięśniowo-szkieletowe, przepuklinę, dyskopatię.

59

Część informacyjna: Sektor handlu detalicznego i wielkopowierzchniowego

60

Czynniki ryzyka w sektorze handlu

Cechy związane

z przemieszczaniem ładunku Inne cechy

niestabilność ładunku, niskie/ wysokie temperatury,

nieproporcjonalna waga

w stosunku do objętości,

brak przestrzeni na zajęcie

wygodnej/bezpiecznej pozycji

podczas przenoszenia ładunku,

nierówne rozmieszczenie masy, nierówne, wąskie, śliskie drogi

transportowe,

trudności w chwytaniu

(brak uchwytów),

wysokie regały (składowanie

towarów wymuszające unoszenie

ramion i ciężarów powyżej głowy),

ostra, śliska lub brudna

powierzchnia ładunku.

brak wiedzy, doświadczenia

zawodowego, płeć, choroby.

61

Zarządzanie ryzykiem w sektorze handlu

CO? JAK?

1. ETAP

Wyszukiwanie

sytuacji ryzyka

i ich analiza

Czy pracownicy są narażeni na:

długotrwałe siedzące/

stojące/bolące pozycje ciała?

ręczne przemieszczanie

towarów?

składowanie towarów

wymuszające unoszenie

ramion powyżej głowy?

obserwacja miejsc pracy,

zbieranie informacji od pracowników, od zarządu,

od zespołu ds. BHP działającego na terenie danej

instytucji,

analiza wypadków związanych z pracą.

2. ETAP

Poszukiwanie

rozwiązań

Na podstawie wyników uzyskanych

w pierwszym etapie, należy wybrać

odpowiednie środki zapobiegawcze

w celu poprawy sytuacji.

Wybór najbardziej odpowiedniego rozwiązania

zgodnie z u hierarchią:

- usunąć zagrożenia,

- zastąpić sytuacje niebezpieczne mniej

niebezpiecznymi,

- zwalczać zagrożenia u ich źródła, potem szkolić

pracowników.

3. ETAP

Wdrażanie

Zastosowanie rozwiązania w

praktyce i monitorowanie sytuacji

na potrzeby dalszego rozwoju.

wdrożyć środki i zorganizować dalsze kroki

(informacje, instrukcje, szkolenia),

sprawdzić, czy rozwiązanie jest stosowane,

ocenić wdrożone środki (czy ich wdrożenie dało

oczekiwane wyniki, czy pojawiły się nowe

zagrożenia),

jeśli sytuacja robocza zmieniła się, przeprowadzić

nową analizę ryzyka (wrócić do etapu 1).

62

Rodzaje działań zapobiegawczych w sektorze handlu

Typ działania CO? JAK?

Wyeliminowanie

ryzyka

Uniknięcie przemie-

szczania ręcznego

Całkowita mechanizacja lub automatyzacja pracy (taśmociągi

kasowe, stoły rolkowe, przenośniki, ruchome regały na kółkach, itd.).

Zmniejszenie

ryzyka

Ułatwienie

przemieszczania

ładunków

1. Grupowanie towarów w mniejsze jednostki załadunkowe

(pakunki, skrzynki).

2. Ułatwienie podnoszenia ładunków (podnośniki, wysięgniki,

chwytaki, uchwyty itd.).

3. Stosowanie wózków, specjalnie dostosowanego sprzętu

do przemieszczania, itd.

Dostosowanie

sposobu składowania

ładunków

1. Dostosowanie wysokości składowania towarów do wymiarów

pracowników.

2. Dostosowanie wysokości mebli do częstości korzystania

z ładunków i do ich ciężaru.

3. Zwiększenie dostępności: podesty, opuszczane/ podnoszone

platformy, pochylnie itd.

Usunięcie

konieczności

długotrwałego

przyjmowania

niewygodnej pozycji

1. Dostosowanie wymiarów stanowisk pracy do wymagań

ergonomii i wymiarów pracowników: ergonomiczne siedziska,

przestrzeń do pracy.

2. Przerwy na odpoczynek.

3. Praca przemienna.

Środki organizacyjne Planowanie pracy, przerwy w pracy, przemienność czynności,

usprawniony rozdział zadań, poprawa fizycznych warunków pracy

(temperatura, oświetlenie), odzież robocza i ochronna, itp.

63

Rady dla pracodawcy

Upewnij się, że w Twoim zakładzie: Ręczne prace transportowe zostały wyeliminowane tam gdzie to

było możliwe (zastosowano dźwigi, taśmociągi, podnośniki, wózki

transportowe, platformy, uchwyty),

Inspektor bhp przeprowadził ocenę ryzyka zawodowego

uwzględniającą pozostałe ręczne prace transportowe,

Pracownicy zostali poinformowani o ryzyku resztkowym,

Pracownicy poddawani są wstępnym, okresowym i kontrolnym

badaniom lekarskim uwzględniającym stan narządu ruchu,

Szkolenia bhp pracowników obejmują swoim zakresem przepisy

i zasady dot. prawidłowego podnoszenia i przenoszenia ciężarów,

Instrukcje dot. sposobu wykonywania ręcznych prac transportowych

są dostępne dla pracowników,

64

Rady dla pracodawcy c.d.

Upewnij się, że w Twoim zakładzie: Osoby odpowiedzialne za nadzór nad pracownikami zlecają im

prace zgodne z normami podnoszenia i przenoszenia ciężarów,

a pracownicy korzystają z przysługujących im przerw w pracy

i prawa do odpoczynku dobowego,

Zużyte lub niesprawne urządzenia transportowe są wymieniane

na nowe (z odpowiednim wyprzedzeniem sporządza się plany

zakupów),

Prowadzi się monitoring stanu zdrowia pracowników, a pracownicy

cierpiący na dolegliwości mięśniowo-szkieletowe wynikające ze

sposobu wykonywania pracy lub wypadku mają zapewnioną opiekę

lekarską oraz mogą pracować na innym stanowisku lub przy innej

pracy w Twojej firmie.

65

Rady dla pracodawcy c.d.

Upewnij się, że w Twoim zakładzie:

W celu uniknięcia wypadków i urazów mięśniowo-szkieletowych

współpracuje się z dostawcami i wykonawcami (wymaga się od nich

stosowania takich samych standardów bhp).

Skieruj pracowników nadzoru, przedstawicieli pracowników

liniowych, inspektorów bhp, członków zakładowej organizacji

związkowej na szkolenie w Okręgowym Inspektoracie Pracy.

Jeśli potrzebujesz porady lub konsultacji, zwróć się do

zakładowego inspektora bhp, przedstawiciela firmy tej samej branży,

lekarza medycyny pracy lub najbliższego Okręgowego Inspektoratu

Pracy PIP.

66

Rady dla pracowników - wprowadzenie

Wiesz, dokąd chcesz przenieś dany przedmiot.

Miejsce pracy jest wolne od przeszkód.

Drzwi są otwarte, a na drodze transportu nie ma niczego,

co mogłoby spowodować wypadek.

Przedmiot można chwycić w sposób pewny i wygodny.

Jeżeli przedmiot jest transportowany przez więcej osób, wszystkie

wiedzą co będą robić, zanim rozpoczną pracę.

Podczas wykonywania ręcznych prac transportowych

wcześniej upewnij się, że:

67

Rady dla pracowników – pchanie i ciągnięcie

Podczas pchania lub ciągnięcia:

Wykorzystuj wagę swojego ciała.

Jeśli pchasz – pochyl się do przodu.

Jeśli ciągniesz – odchylaj się do tyłu.

Unikaj przekrzywiania, skręcania i wyginania pleców.

Zanim rozpoczniesz sprawdź, czy droga transportowa jest twarda

i bez zanieczyszczeń.

Urządzenie transportowe jest sprawne, ma uchwyt dla rąk

i obracające się kółka.

Dziękuję za uwagę.