jak proces boloński zmienia szkolnictwo wyższe w europie: kierunki i scenariusze rozwoju
DESCRIPTION
Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju. Marek FRANKOWICZ Zespół Ekspertów Bolońskich Seminarium „Europejski Obszar Szkolnictwa Wyższego a proces reform w polskim szkolnictwie wyższym” Akademia Pedagogiczna w Krakowie, 10 marca 2008. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
![Page 1: Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062314/56814aa0550346895db7b107/html5/thumbnails/1.jpg)
Jak Proces BolońskiJak Proces Bolońskizmienia szkolnictwo wyższe w zmienia szkolnictwo wyższe w
Europie:Europie:kierunki i scenariusze rozwojukierunki i scenariusze rozwoju
Jak Proces BolońskiJak Proces Bolońskizmienia szkolnictwo wyższe w zmienia szkolnictwo wyższe w
Europie:Europie:kierunki i scenariusze rozwojukierunki i scenariusze rozwoju
Marek FRANKOWICZMarek FRANKOWICZZespół Ekspertów BolońskichZespół Ekspertów Bolońskich
Seminarium „Europejski Obszar Szkolnictwa Wyższego Seminarium „Europejski Obszar Szkolnictwa Wyższego a proces reform w polskim szkolnictwie wyższym”a proces reform w polskim szkolnictwie wyższym”
Akademia Pedagogiczna w Krakowie, 10 marca 2008Akademia Pedagogiczna w Krakowie, 10 marca 2008
![Page 2: Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062314/56814aa0550346895db7b107/html5/thumbnails/2.jpg)
Proces Boloński - mity
Sorbona, Oxford i Getynga stają otworem przed wszystkimi polskimi studentami. Wszystko za sprawą obowiązującej od września nowej ustawy o szkolnictwie wyższym. Pod mało ekscytującą nazwą kryją się rewolucyjne treści, jakie niesie ze sobą proces boloński, czyli europejski standard szkolnictwa wyższego...
Po trzech latach chemik będzie mógł przenieść się na historię albo marketing, i to na zagranicznej uczelni...
Suplementy do dyplomów ułatwią kontynuację nauki za granicą bez dodatkowych egzaminów...
Holendrzy i Niemcy od lat uczą po angielsku, a rodzimi studenci to tylko ułamek klienteli tamtejszych uniwersytetów – opowiadają rektorzy. Rywalizację między uczelniami zwiększy kolejna ustawowa nowinka, czyli system ankiet nauczycielskich...
Uczelniana rewolucja (METROPOL, 4.10.2005)
![Page 3: Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062314/56814aa0550346895db7b107/html5/thumbnails/3.jpg)
Co to jest Proces Boloński?
• Proces Boloński to całokształt działań podjętych przez kraje – sygnatariuszy Deklaracji Bolońskiej z roku 1999. – Ma on doprowadzić do utworzenia
Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego (EOSW).
![Page 4: Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062314/56814aa0550346895db7b107/html5/thumbnails/4.jpg)
U źródeł procesu bolońskiego• „Europa Wiedzy – 3 wyzwania:
– Zmiany demograficzne (migracje, starzenie się społeczeństwa...)
– Nowe technologie informacyjne– Nacisk na zmiany jakościowe w edukacji („from teaching to
learning”, „from competence to capacity”…)
• Procesy globalne– Globalizacja edukacji - potrzeba zwiększenia
konkurencyjności europejskiego szkolnictwa wyższego– Kształtowanie się europejskiego rynku pracy– Wzrost roli kształcenia ustawicznego
![Page 5: Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062314/56814aa0550346895db7b107/html5/thumbnails/5.jpg)
Uwaga:
• Sui generis Europejski Obszar Szkolnictwa Wyższego istniał już kilkaset lat temu. Można nawet zaryzykować tezę, że rozpoczął się on w roku 1088, kiedy – właśnie w Bolonii – powstał pierwszy uniwersytet w Europie. – Wiele elementów, które w tej chwili stanowią „rdzeń
Procesu Bolońskiego', takich jak mobilność, uznawalność, wielostopniowość funkcjonowało w sieci uniwersytetów średniowiecznych.
• Proces Boloński jest więc w pewnym sensie „powrotem do źródeł” i w sposób naturalny pojawił się w jednoczącej się Europie.
![Page 6: Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062314/56814aa0550346895db7b107/html5/thumbnails/6.jpg)
Główne cele Procesu Bolońskiego to
• Przygotowanie absolwentów do potrzeb rynku pracy
• Rozwój i podtrzymanie podstaw wiedzy zaawansowanej
• Kształtowanie aktywnych postaw obywatelskich
• Rozwój osobowy studentów
![Page 7: Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062314/56814aa0550346895db7b107/html5/thumbnails/7.jpg)
• Proces Boloński wzmocnił rozpoczęte w ostatnich kilkunastu latach reformy szkolnictwa wyższego często będące wynikiem inicjatyw oddolnych oraz spowodował bardzo istotne przyspieszenie internacjonalizacji edukacji.
![Page 8: Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062314/56814aa0550346895db7b107/html5/thumbnails/8.jpg)
Kształtowanie się europejskiego obszaru szkolnictwa wyższego
• Paryż (Sorbona) (1998) 4 państwa• Bolonia (1999) 29 państw• Praga (2001)• Berlin (2003)• Bergen (2005)• Londyn (2007) 46 państw• Leuven (2009)
![Page 9: Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062314/56814aa0550346895db7b107/html5/thumbnails/9.jpg)
Proces Boloński nie oznacza ujednolicenia europejskiego
szkolnictwa wyższego. • W chwili obecnej nawet używany
wcześniej termin „harmonizacja” jest traktowany jako zbyt silny. Słowa kluczowe to „porównywalność” i „przejrzystość”, natomiast coraz bardziej podkreśla się, że siła i atrakcyjność Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego leży w jego różnorodności.
![Page 10: Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062314/56814aa0550346895db7b107/html5/thumbnails/10.jpg)
W ramach Procesu Bolońskiego prowadzone są różnorakie działania szczegółowe tworzące i doskonalące
„narzędzia” umożliwiające realizację jego celów. Zaliczamy do nich
• Wprowadzenie studiów trójstopniowych (w warunkach polskich: licencjat – magister - doktor)
• Wprowadzenie Europejskiego Systemu Transferu i Akumulacji Punktów ECTS
• Łatwo czytelne i porównywalne stopnie (dyplomy)• Propagowanie europejskiego wymiaru w szkolnictwie
wyższym, rozwój studiów interdyscyplinarnych• Rozwój kształcenia przez całe życie• Aktywny udział studentów w realizacji Procesu
Bolońskiego• Dbałość o wymiar społeczny Procesu Bolońskiego• Współdziałanie w zakresie zapewniania jakości
kształcenia, wprowadzenie europejskiego systemu akredytacji
• Wprowadzenie europejskiej ramowej struktury kwalifikacji• Propagowanie atrakcyjności Europejskiego Obszaru
Szkolnictwa Wyższego poza Europą
![Page 11: Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062314/56814aa0550346895db7b107/html5/thumbnails/11.jpg)
System łatwo czytelnych i porównywalnych stopni (dyplomów)
• 3 podstawowe stopnie (dyplomy):
– I stopień: (Bachelor, licencjat)– II stopień: (Master, magister)– III stopień: (Doctor, doktor)
Suplement do dyplomu - przejrzystość
![Page 12: Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062314/56814aa0550346895db7b107/html5/thumbnails/12.jpg)
2- (3-) stopniowy system studiów
• Poszukiwanie nowego modelu: 3 cykle kształcenia
• Każdy cykl – zamknięta całość
• W ramach każdego cyklu – różne możliwości
• Możliwość zmiany kierunku studiów podczas przechodzenia na wyższy cykl
• Zachęta do szukania rozwiązań lepiej dopasowanych do wymagań rynku pracy
• Określenie „zestawu kwalifikacji” odpowiadającego danemu poziomowi studiów
![Page 13: Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062314/56814aa0550346895db7b107/html5/thumbnails/13.jpg)
Szkoła średnia
↓ ↓ ↓ ↓
RLic1 Lic2
P
Y ↓ ↓ R
Mgr1 Mgr2N A
↓ ↓
EDr1 Dr2
C
K Y
![Page 14: Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062314/56814aa0550346895db7b107/html5/thumbnails/14.jpg)
Studia I stopnia ‘po nowemu’:
• Zacznijmy „od końca”: co może robić absolwent tych studiów? – kontynuować naukę na tym samym kierunku– kontynuować naukę na innym kierunku– iść do pracy
• Program studiów I stopnia winien umożliwiać realizację każdej z tych możliwości
• A więc: absolwent studiów I stopnia winien– uzyskać kompetencje przewidziane dla danego kierunku– przygotować się do dalszych studiów i/lub do podjęcia pracy
• Oznacza to, że absolwenci tego samego kierunku mogą mieć zróżnicowane kompetencje (przy spełnieniu wymagań ‘sektorowych’)
• I temu ma służyć elastyczność studiów
![Page 15: Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062314/56814aa0550346895db7b107/html5/thumbnails/15.jpg)
Budowa programu studiów I stopnia:
• Określenie „warunków brzegowych”– standardy polskie– standardy międzynarodowe
• Określenie zapotrzebowania na absolwentów/ wymagań stawianych przez rynek pracy/ warunków wejścia na studia II stopnia dla danego kierunku (i ew. kierunków pokrewnych)
• Określenie efektów kształcenia i stosownych treści programowych
• Konstrukcja programu studiów (lista kursów, punkty ECTS etc.)
![Page 16: Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062314/56814aa0550346895db7b107/html5/thumbnails/16.jpg)
Przykład: Studia chemiczne• Standardy:
– polskie (MNSzW)– międzynarodowe (Chemistry Eurobachelor)
• Dalsza kariera– studia chemiczne II stopnia– studia uniwersyteckie II stopnia na kierunkach pokrewnych– studia techniczne II stopnia– praca zawodowa
• Treści programowe i efekty kształcenia– „kanon”: obejmuje standardy krajowe (& ew.
międzynarodowe)– w ramach zajęć do wyboru: przygotowanie do kolejnego
etapu studiów/pracy• „Harmonizacja trójwymiarowa”
– polskie studia chemiczne (standardy, ustalenia międzywydziałowe)
– studia na danej uczelni (regulamin, zasady uczelniane)– wymiar międzynarodowy (wymiany studenckie, wspólne
dyplomy etc.)
![Page 17: Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062314/56814aa0550346895db7b107/html5/thumbnails/17.jpg)
Budowa programu studiów II stopnia:
• Określenie „warunków brzegowych”– standardy polskie– standardy międzynarodowe
• Określenie zapotrzebowania na absolwentów/ wymagań stawianych przez rynek pracy/ warunków wejścia na studia III stopnia dla danego kierunku (i ew. kierunków pokrewnych)
• Określenie jacy kandydaci przyjdą na te studia (czy tylko z danego kierunku, czy też z kierunków pokrewnych)
• Określenie efektów kształcenia i stosownych treści programowych
• Konstrukcja programu studiów: lista kursów, punkty ECTS etc. Uwzględnienie „kursów wyrównawczych”
![Page 18: Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062314/56814aa0550346895db7b107/html5/thumbnails/18.jpg)
Przykład:Studia chemiczne– Standardy:
• polskie (MNSzW)• międzynarodowe (Chemistry Euromaster)
– Dalsza kariera• studia doktoranckie• studia na innym kierunku (niekoniecznie pokrewnym;
np. prawo lub zarządzanie)• praca zawodowa
– Treści programowe i efekty kształcenia• zindywidualizowane
– „Harmonizacja trójwymiarowa”• polskie studia chemiczne (standardy, ustalenia
międzywydziałowe)• studia na danej uczelni (regulamin, zasady
uczelniane)• wymiar międzynarodowy (wymiany studenckie,
wspólne dyplomy etc.)
![Page 19: Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062314/56814aa0550346895db7b107/html5/thumbnails/19.jpg)
Efekty kształcenia • to co student powinien wiedzieć,
rozumieć i/lub potrafić zrobić po ukończeniu kursu/cyklu kształcenia
• Dotyczą– cyklu kształcenia– poszczególnych kursów/modułów
![Page 20: Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062314/56814aa0550346895db7b107/html5/thumbnails/20.jpg)
Taksonomia celów kształcenia – hierarchiczna klasyfikacja wybranej dziedziny celów kształcenia. Można
wyróżnić cztery takie dziedziny:
• emocjonalną• poznawczą• światopoglądo
wą• praktyczną
• Affective• Cognitive• -• Psychomotor
![Page 21: Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062314/56814aa0550346895db7b107/html5/thumbnails/21.jpg)
LOTH (Learning Outcomes TetraHedron)
Motywacja
DLACZEGO JA
(mam się w to angażować)?
Poznanie
CO? Światopogląd
PO CO?
Praktyka
JAK?
![Page 22: Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062314/56814aa0550346895db7b107/html5/thumbnails/22.jpg)
Taksonomia Blooma:
w dziedzinie poznawczej:
rozumienie
zastosowanie
wiedza
analiza
synteza
ocena
![Page 23: Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062314/56814aa0550346895db7b107/html5/thumbnails/23.jpg)
Formułowanie efektów kształcenia
• Zamiast „student winien rozumieć, znać” – używać słów „analizować, charakteryzować, klasyfikować, uzasadnić, dobrać...”
• Standardy kształcenia, ramowa struktura kwalifikacji – będą oparte na odpowiednio sformułowanych efektach kształcenia
![Page 24: Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062314/56814aa0550346895db7b107/html5/thumbnails/24.jpg)
Marek FRANKOWICZ: Proces Boloński: geneza, realizacja, zadania, znaczenie
Zapewnianie jakości kształcenia
• ZEWNĘTRZNE SYSTEMY ZAPEWNIANIA JAKOŚCI– Współpraca agencji ewaluacyjnych i
akredytacyjnych (ENQA); wymiana doświadczeń, wspólne kryteria i metodologia oceny jakości kształcenia
– Europejski Rejestr Agencji Akredytacyjnych
• WEWNĘTRZNE SYSTEMY ZAPEWNIANIA JAKOŚCI
![Page 25: Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062314/56814aa0550346895db7b107/html5/thumbnails/25.jpg)
Mobilność studentów i pracowników& Wymiar europejski szkolnictwa wyższego
• Wspólne dyplomy• Wspólne programy• Aspekty europejskie w programach• Usuwanie przeszkód administracyjnych• Polityka językowa• ‘Druga strona mobilności’ (wpływ mobilności
na osoby mobilne – czy mobilność mobilizuje?)
![Page 26: Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062314/56814aa0550346895db7b107/html5/thumbnails/26.jpg)
Wymiar społeczny
• Dostępność
• Równość szans
• Wsparcie socjalne dla studentów
• Masowość czy elitarność?
• „Quality” czy „Equality”?
![Page 27: Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062314/56814aa0550346895db7b107/html5/thumbnails/27.jpg)
Kształcenie ustawiczne/kształcenie przez całe życie
• Winno stać się integralną częścią działalności uczelni
• Czy uczelnie są przygotowane do nowej roli -‘wszechnicy’?
• Jak uczelnie powinny współpracować z otoczeniem (społeczność lokalna, rynek pracy)
![Page 28: Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062314/56814aa0550346895db7b107/html5/thumbnails/28.jpg)
Konieczność długofalowych zmian organizacyjnych
• Internacjonalizacja – powinna przenikać wszystkie aspekty działania uczelni (a nie być wydzielonym elementem działań uczelni); konieczna jest zmiana zakresu działań działów nauczania, działów badań i działów współpracy z zagranicą
• Kształcenie ustawiczne – winno byś połączone z kształceniem „tradycyjnym” (dzienne, niestacjonarne)
• System zapewniania i doskonalenia jakości powinien spełniać ważne funkcje regulacyjne
![Page 29: Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062314/56814aa0550346895db7b107/html5/thumbnails/29.jpg)
3 scenariusze CHEPS na rok 2020
• Centralia, Miasto Słońca
• Octavia, Miasto Sieci Pajęczej
• Vitis Vinifera, Miasto Handlarzy i Mikroklimatów
![Page 30: Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062314/56814aa0550346895db7b107/html5/thumbnails/30.jpg)
Hipoteza Czerwonej Królowej
Silna konkurencja wymusza stałe zmiany ewolucyjne o charakterze kierunkowym. Przykładem jest "wyścig zbrojeń" pomiędzy drapieżnikami i ich ofiarami (drapieżniki są coraz szybsze i sprawniejsze i lepiej "uzbrojone" dlatego, że ich ofiary są coraz szybsze i sprawniejsze).
Koncepcja Czerwonej Królowej to koncepcja względności wszelkiego postępu. Wymierają te gatunki, które są mniej plastyczne od rywali.
- Cóż, w naszym kraju – powiedziała wciąż jeszcze zdyszana Alicja – zwykle jest się w innym miejscu... jeśli biegło się tak szybko i tak długo, jak my biegłyśmy.
- Musi to być powolny kraj! – powiedziała Królowa. – Bo tu, jak widzisz, trzeba biec tak szybko, jak się potrafi, żeby zostać w tym samym miejscu. Jeżeli chce się znaleźć w innym miejscu, trzeba biec co najmniej dwa razy szybciej!
![Page 31: Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062314/56814aa0550346895db7b107/html5/thumbnails/31.jpg)
Studia – podejście całościowe
– Program - treści & efekty kształcenia (czego i po co uczymy?)
– Środki/metody dydaktyczne (jak uczymy?)– Sposoby oceny (jak sprawdzamy, czy
studenci się nauczyli – czyli – mówiąc po brukselsku - „czy osiągnęli założone efekty kształcenia”)
– System zapewniania jakości (mechanizmy kontrolne, dodatnie sprzężenia zwrotne etc.)
![Page 32: Jak Proces Boloński zmienia szkolnictwo wyższe w Europie: kierunki i scenariusze rozwoju](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062314/56814aa0550346895db7b107/html5/thumbnails/32.jpg)
Łącza
• Oficjalna strrona bolońska 2007-2009:http://www.ond.vlaanderen.be/hogeronderwijs/bologna/
• Strona bolońska MNSzW: http://www.nauka.gov.pl/mn/index.jsp?place=Menu06&news_cat_id=953&layout=2
• Strona Zespołu Ekspertów Bolońskich: http://erasmus.org.pl/index.php/ida/169/