نویسند ه : محسن فیضناشر : انتشارات گویلیتوگرافی: باخترنظارت چاپ: مهفام گرافیکشمارگان: 5000 نسخهتابستان 87قیمت : 650تومانشابک : 978-600-90154-5-0

بهائی پژوهیجای پای تزار

سرشناسه : فیض، محسن، ۱۳۵۹ - عنوان و نام پدیدآور : بهائی پژوهی: جای پای تزار/نویسنده محسن فیض.

مشخصات نشر : تهران: گوی، ۱۳۸۷. مشخصات ظاهری : ۴۸ ص.

978-600-90154-5-0 : لایر 6۵۰۰ : کباشوضعیت فهرست نویسی : فیپا

موضوع : بهائیگری -- ایران . موضوع : ایران -- روابط خارجی -- روسیه . موضوع : روسیه -- روابط خارجی -- ایران .

رده بندی کنگره : ۲۹۷/۵6۴ : ییوید یدنب هدر

شماره کتابشناسی ملی : ۱ ۲ ۱ ۴ ۹ ۱ ۱

bp330 / 1387 93ب 9ف

اشک تمساح...................................21پرده ی دوم:

امانت دولت روسماجرای ترور ناصرالدین شاه.............23پناهندگی سیاسی یا...........................26شگفتی شاه از آن میهمانی..............28سفیر دل سوز امپراطور....................29حمایت های دل سوزانه ی سفیر.........31تشکر از امپراطور..............................34داوری های خردمندانه.....................36دعایی که اجابت نشد......................42خالصه و خاتمه..............................44

نمایه:

پیش گفتار:پشت پرده ی سیاست.................. 4اشاره..........................................7

پرده ی نخست: جای پای تزار

فرار از شیراز................................8منوچهرخان گرجی....................10حمایت حیرت انگیز....................11رفتار منافقانه...............................15شاه................17 فرمان از سرپیچی وعده های فریبنده.......................16کنجکاوی پرسش برانگیز.............18

بهائی پژوهی

4

پیش گفتار پشت پرده ی سیاست

از هم��ان آغ��از پيدای��ش بابي��ت و در پ��ي آن بهائي��ت، بس��ياري ب��ر آن بودند که ج��اي پاي کش��ور روس��يه ي ت��زاري در بهره ب��رداري از ای��ن ماج��را ب��راي ایج��اد اختالف و دودس��تگي

در ميان ملت ایران، به روشني پيداست. پ��س از انق��راض امپراط��وري روس��يه، بهائي��ت، کام��ال م��ورد بهره ب��رداري اس��تعمار پي��ر، یعن��ي امپراط��وري بریتاني��اي کبي��ر، قرار گرف��ت. به ویژه در اش��غال فلس��طين و جداس��ازي دوم پيش��واي عبدالبه��اء، اول، جهان��ي جن��گ جری��ان در عثمان��ي، امپراط��وري از آن بهائي��ان، نق��ش کليدي داش��ت، بدانس��ان که ب��ه همين مناس��بت ب��ه دریافت لق��ب پهلواني knighthood از جان��ب امپراط��وري انگلي��س، مفتخ��ر گردی��د و sir نامي��ده ش��د. در روزگار ش��وقي، پيش��واي س��وم بهائي��ان، و پ��س از اس��تقرار کش��ور اس��رائيل در فلس��طين اش��غالي، رواب��ط حس��نه ي مي��ان ای��ن فرق��ه و کش��ورهاي اس��تعماري و ب��ه ویژه اس��رائيل، رو ب��ه گس��ترش نه��اد. ب��ه همين جه��ات، ملت ای��ران از هم��ان اوائل، ب��ه این باور رس��يدند

جای پای تزار

5

ک��ه بهائي��ت س��اخته و پرداخته ي کش��ورهاي اس��تعماري اس��ت. البته روش��ن اس��ت که این س��خن تل��خ را بس��ياري از بهائي��ان ب��ر نمي تابن��د و مي کوش��ند ت��ا با ه��ر توجي��ه و تأویلي، رواب��ط گ��رم و صميم��ي مي��ان پيشوایانش��ان با ای��ن کش��ورها را، ع��ادي و معمول��ي و حتي

االهي و آسماني! جلوه دهند. در مقول��ه ی نش��و و نم��ای بابي��ت و بهائيت، برخ��ي انکار مي کنن��د و برخي تأکي��د و گروهی ه��م تردی��د! ج��واب برخ��ي مثب��ت اس��ت و ج��واب برخي منفي. هر کس��ي س��از خ��ودش را مي زن��د و ه��ر کس��ي از عقي��ده اش، س��خت دف��اع مي کن��د تا مب��ادا خدش��ه اي ب��ر افکارش وارد آی��د. ام��ا راه یافت��ن حقيق��ت چيس��ت؟ چگون��ه مي ت��وان از مي��ان ای��ن طرف داري هاي

قاطعانه، حقيقت را به دست آورد؟ ای��ن، هدف��ي اس��ت ک��ه جز ب��ه تتب��ع و تحقي��ق ميس��ر نمي ش��ود و نکت��ه اي ک��ه در طول

تحقيق، الزم به نظر مي رسد، رعایت انصاف و دوري از تعصب بي جاست. راس��تی از کج��ا بفهمي��م ک��ه ای��ن مدع��ا حقيق��ت دارد؟ آی��ا ب��ه راس��تی بهائيت س��اخته و پرداخت��ه ی سياس��ت هاي اس��تعماري اس��ت ی��ا ای��ن ادع��ا، ب��ي اس��اس و تهمتي از س��وي

مسلمانان به بهائيان است؟

بهائی پژوهی

6

اولي��ن دليل��ي ک��ه بهائي��ان ب��ر رد ای��ن مدع��ا مط��رح مي کنن��د، این اس��ت ک��ه مي گویند: دخال��ت در سياس��ت در دی��ن م��ا ح��رام اس��ت. ولي ای��ن دلي��ل قانع کننده نيس��ت؛ چ��ون از هم��ان دس��ته دفاع ه��اي غيرمنطق��ي اس��ت؛ زی��را صرف ادع��اي وج��ود یک حک��م در یک دیان��ت، ضام��ن انج��ام آن نيس��ت. یعن��ي مس��لمانان ه��م مي توانن��د بگویند: چ��ون تهمت زدن در دی��ن م��ا ح��رام اس��ت، پ��س ما به ش��ما تهم��ت نمي زني��م و ش��ما حقيقيت��ا حامي و ه��م کار کش��ورهاي اس��تثمارگرید. ب��ه ای��ن ترتي��ب نه آن اس��تدالل بهائيان درس��ت اس��ت و ن��ه این گون��ه پاس��خ دادن مس��لمانان. ب��راي یافت��ن حقيقي��ت، به مطلب��ي برون دین��ي نياز

داریم، نه درون دیني. ب��راي نمایاندن درس��تی و یا نادرس��تی ی��ک جریان تاریخ��ي، بهتری��ن راه، مراجعه ب��ه تاریخ اس��ت. ول��ي از س��وي دیگ��ر ه��ر آن چ��ه در تاریخ مس��لمانان آم��ده اس��ت، مقب��ول بهائيان نيس��ت. ب��از بهتری��ن راه آن اس��ت ک��ه از کتاب ه��اي تاریخ��ي م��ورد قب��ول بهائي��ان، بهره

ببریم تا جاي هيچ گونه اعتراضي باقي نماند. خوش بختان��ه در ای��ن مطالع��ه، مطالبي به دس��ت آورده ایم ک��ه حقيقت را ب��راي جویندگانش روش��ن می کن��د. این��ک ش��ما خوانن��ده ی خردمن��د ای��ن مطال��ب را بخواني��د و خ��ود داوری

جای پای تزار

7

اشاره

موض��وع رابط��ه ی بابي��ت و بهائي��ت ب��ا عوام��ل بيگان��ه، در دو دفت��ر فراهم آمده اس��ت که هر دفتر خود، دو پرده دارد:

• در دفت��ر نخس��ت، ب��ه بررس��ی روابط بابي��ت و بهائيت با روس��يه ی ت��زاری پرداخته ایم و آن را » جای پای تزار « نام نهاده ایم.

• در دفت��ر دوم پ��س از اش��اره ب��ه رواب��ط بهائي��ت و امپراط��وری عثمانی، بررس��ی روابط گ��رم و صميم��ی بهائي��ت ب��ا انگلي��س و در پ��ی آن، اس��رائيل، آم��ده اس��ت و آن را »پي��ر

استعمار « ناميده ایم.ه��ر دو عن��وان، به ای��ن موضوع باز م��ی گردد که بابي��ت و بهائي��ت، حتی اگر مولود اس��تعمار

نباشد، در آغوش بيگانگان و استعمارگران، نشو و نما یافته است.

کني��د. ب��ا ش��واهد تاریخي روش��نی ک��ه برگرفت��ه از کتاب ه��ای بهائيان اس��ت، مطل��ب براي بسياری از فرهيختگان روشن است. بنگرید که چه مي بينيد!

بهائی پژوهی

8

پرده ی نخست: جاي پاي تزار1فرار از شیراز

بقيه اهلل« »باب که مي شود مدعي شيراز در محمد علي ميرزا که دوران آن در ماجرا، این پي در مي آورد. فراهم شهر در را اعتراض و آشوب بروز موجبات است، می شوید دست ادعایش از سيلي، یک خوردن پي در و می شود احضار نخست باب، می کند اعالم مردم مقابل در و جا آن در و می شود منبر به شيراز وکيل مسجد در و

که: که کسي بر خدا لعنت بداند. غائب امام وکيل مرا که کسي بر خدا لعنت «سایر و اميرالمؤمنين امامت منکر مرا که کسي بر خدا لعنت ... بداند امام باب مرا

ائمه ی اطهار بداند. «2

1- تزار واژه ای اسالوی برای امپراطوران روسیه است. این واژه از نام سزار گرفته شده بود که در آلمانی کایزر و در عربی قیصر گفته می شود. واپسین تزار روسیه, نیکالس دوم بود که خود و خانواده اش در سال 1917 و در جریان انقالب روسیه از تاج و تخت افتادند

و سپس توسط بلشویک ها اعدام شدند.2- تلخیص تاریخ نبیل زرندي: 131

جای پای تزار

9

بيماري حين، همان در و می گيرد قرار حکومت الحفظ تحت باب آن، از پس ترسان « و می کند استفاده آمده پيش فرصت از باب و می گردد شایع شهر در وبا پيش و اصفهان سوي به فرار هنگام می نهد. اصفهان سوي به رو 3» گریزان و الدوله، معتمد به ملقب گرجي« خان منوچهر « دیار آن حاکم به شهر، به ورود از اسباب تا می خواهد وي از و می دهد شرح را خویش فرار ماجراي و می نویسد نامه

اقامتش را در اصفهان فراهم آورد.

3- الکواکب الدریة1: 104. این کتاب توسط یکي از مبلغان و نویسندگان به نام بهائي به نام » عبدالحسین آیتي معروف به » آواره« نوشته شده و مورد پسند و تأیید عبدالبهاء قرار گرفته است. البته آیتي بعدها مسلمان می شود و کتاب » کشف الحیل « را در نقد و

رد بهائیت می نویسد.

بهائی پژوهی

10

منوچهر خان گرجي

منوچهرخ��ان معتم��د الدول��ه، اصال اهل گرجس��تان روس��يه و ارمني و مس��يحي اس��ت. پيش��ينه ي او ب��ه س��ال 1209 هج��ري قم��ري ب��از مي گ��ردد. در آن س��ال، او در ش��مار اس��يراني ب��ود ک��ه آق��ا محم��د خ��ان قاج��ار از تفلي��س به ای��ران م��ي آورد. ب��ر اثر کياس��ت و کفای��ت و چ��ه بس��ا مأموریتي ک��ه از جان��ب دس��تگاه اطالعاتي امپراط��ور روس ب��ه عه��ده داش��ت، در دس��تگاه حکومت��ي قاج��ار پيش��رفت ش��ایاني مي کن��د و از عناصر با نف��وذ درب��ار قاج��ار مي گ��ردد؛ تا جایي ک��ه بين س��ال ه��اي 1254 و 1257 تا س��ال 1263 حاک��م مقت��در اصفه��ان مي ش��ود. درب��اره ي ویژگي ه��اي او گفته اند ک��ه مردي ب��ود مدیر و مدب��ر و در عي��ن ح��ال بس��ي س��تم گر و س��خت گير و س��نگ دل. در دوران حکومت��ش، همانن��د بس��ياري از حاکم��ان آن زم��ان ای��ران، ث��روت هنگفت��ي مي ان��دوزد و از ثروتمندان ب��ه ن��ام ای��ران به ش��مار مي آی��د. وي مؤس��س چ��اپ خان��ه اي در ته��ران مي ش��ود که به

» چاپ خانه ي معتمدي « شهرت داشت.

جای پای تزار

11

حمايت حیرت انگیز

او هي��چ پيش��ينه ای ب��ا ب��اب نداش��ت؛ ب��ا ای��ن ح��ال، با دی��دن نام��ه ی ب��اب، به س��لطان العلم��ا، ام��ام جمع��ه ی ش��هر، فرم��ان می ده��د ت��ا منزل��ش را ب��راي س��کونت و

پذیرایي باب آماده کند و برادرش را تا بيرون دروازه به پيشباز بفرستد.4 در اندازه این به تا خان منوچهر چرا است. برانگيز پرسش بسي ماجرا این باب با پيشينه ای هيچ او گفتيم، که چنان می کوشد؟ باب داشت بزرگ و تکریم به و بود بلوا و آشوب برپایي به متهم شيراز شهر در باب دیگر سوي از و نداشت گریخته جا آن از باب خود گفته ی به و داشت قرار نظر تحت شيراز، حاکم دستور

4- تلخیص تاریخ نبیل: 190. اصل این کتاب که یکی از مهم ترین کتاب های تاریخی بهائیان است، توسط محمد زرندی ملقب به نبیل اعظم، نوشته شده است. گویا نسخه ی آن یکی بیش نبوده و مورد توجه میرزا حسین علی ]= بهاء اهلل [ نیز قرار گرفته است. The Dawn شوقی افندی این کتاب را به انگلیسی برگردانید و مقدمه ای بلند بر آن نوشت و پانوشته هایی هم بر آن افزود و آن را با نامBreakersمنتشر کرد. این کتاب به دستور محفل ملی مصر و سودان به وسیله ی شخصی به نام عبدالجلیل سعد به عربی ترجمه شد و مطالع األنوار نام گرفت و چاپ و منتشر شد. سپس به دستور محفل ملی ایران، یکی از بزرگ ترین مبلغان و نویسندگان بهائی به نام اشراق خاوری، از نسخه ی عربی کتاب خالصه ای به زبان فارسی تهیه کرد که مطالع األنوار فارسی یا تلخیص تاریخ نبیل زرندی نام گرفت که شوقی آن را پذیرفت. این کتاب بارها توسط بهائیان چاپ و نشر شده است. در ضمن گفتنی است که اصل کتاب در دسترس

نیست و کسی نمی داند که شوقی افندی در ترجمه ی اصل کتاب به انگلیسی، چه ها کرده است.

بهائی پژوهی

12

نسب گرجي حاکم دریغ بي پشتيباني و حمایت مورد کسي چنين چرا حال است. داشتند؟ پيش از دوستانه ای روابط آیا می گيرد؟ قرار اصفهان مذهب5 مسيحي و از حمایت و باب باره ی در ویژه ای سفارش باالتر مقامي از که آن یا نداشتند؛ که

او شده بود؟ که احتماال شده بود.اهل اصال که آن خاطر به منوچهرخان که است آن پرسش این علت تمام و تام بستگي دل روسيه امپراطوري به نسبت ناخواه خواه بوده، گرجستان شيرازي محمد علي سفارش بهيه6 دولت آن که نيست بعيد رو این از داشته است.

را به حاکم اصفهان کرده باشد.

5- قرن بدیع1: 110. اصل این کتاب به زبان انگلیسي و به نام God Passes By و به قلم شوقی افندی، جانشین عبدالبهاء است که توسط نصراهلل مودت به فارسي ترجمه شده و با تصویب محفل ملي ایران توسط لجنه ی مربوطه در چهار جلد منتشر شد.

6- از القابي که رؤساي بهائیت به دولت روسیه ی تزاري می دادند.

جای پای تزار

13

رفتار منافقانه

تفسيري او خواست به شبي و شد وارد جمعه امام خانه ی به باب سيد گویند به خبر این چون و گرفت قرار ميزبان پسند مورد که نگاشت والعصر7 سوره ی بر علما از عده ای مجلس، در آمد. دیدنش به و شد او دیدار مشتاق رسيد، معتمد را رسول حضرت نبوت برایش تا کرد تمنا ایشان از منوچهرخان و داشتند حضور باره این در رساله ای محمد ميرزاعلي ماندند! فرو پاسخ از آنان چون و نمایند اثبات واقع تأثير تحت آن، مشاهده ی از پس معتمدالدوله که نگاشت خاصه نبوت نام به دین به زمان آن تا که کرد اعتراف بلند صداي به و گروید8 اسالم دیانت به شده

اسالم ایمان قلبي نداشته است.9 دورو فردي خان منوچهر که می کند ثابت تازه نباشد، دروغ داستان این اگر

7- داعیه ی او در این تفسیر بابیت امام زمان علیه السالم است.8- قرن بدیع1: 110.

9- تلخیص تاریخ نبیل زرندی: 193.

بهائی پژوهی

14

هرگز قاجار، حکومت در و ایام آن در زیرا بوده است؛ باز دسيسه و گو دروغ و دولت خان منوچهر یا رو این از نمي گماردند. والیات فرمانروایي به را نامسلماني فریب براي و گرفته بازي به را باب یا و بوده بيگانه عامل و می داده فریب را ایران درست هم احتمال دو هر است ممکن البته است. کرده ادعایي چنين او دادن

باشد.

جای پای تزار

15

سرپیچی از فرمان شاهباب از حمایت به آشکارا خان منوچهر داستان، این پي در روي، هر به به آزادانه بودند، آمده اصفهان به شيراز از که باب پيروان که گونه ای به برخاست، اصفهان مردم پرداختند. عليه السالم زمان امام با او ارتباط بر مبني باب عقاید تبليغ حاکم حمایت با که وضعي از است، معرکه بيار آتش خود معتمدالدوله دیدند چون تا داد دستور هم شاه محمد و بردند شاه به شکایت ، بود، آمده پيش نسب گرجي اندیشيد دیگري حيله ی بار این خان منوچهر شود. اعزام تهران به محمد علي ميرزا پایتخت سوي به سوار گروهي با ظاهر، به را باب سيد او کند. ساکت را مردم تا عمارت به زیرکانه نحوي به و شبانه را وي تا داد ترتيبي نهان در و کرد روانه

سرپوشيده ی او برگردانند.10 با خواندن این قسمت از تاریخ باز هم پرسش هاي دیگري پيش می آید:

حاکي مرکزي، حکومت فرمان از سرپيچي و باب نگهداري در پافشاري این •آیا از روابطي غير معمولي نيست؟

حد بدین تا می توانست بيگانه، دولتي گرمي پشت به جز گرجي منوچهرخان آیا •و گستاخانه و سرسختانه، سر از فرمان شاه برتابد؟

10- تلخیص تاریخ نبیل: 200.

بهائی پژوهی

16

وعده های فريبنده

و شایان پذیرایي مورد خورشيد عمارت اندرون در محمد ميرزاعلي پس، آن از نيز را زیبایي دوشيزه ی او، کامراني و عيش تکميل براي معتمد و بود نمایان اکرام و می آمدند سرپوشيده عمارت به اغيار و یار از نفراتي شب هر آورد.11 در عقدش به

گفتارش را می شنيدند و به بابيت او تبليغ می شدند.12 ثروتمند حاکمي نزد و مجلل کاخي در شيرازي، زاده ی بزاز این باب، اینک و است بهره مند پوشاک و خوراک بهترین از و دارد زیباروي زني و می کند زندگي هم گریش بابي تبليغ بازار و می کنند شد و آمد محضرش به پي در پي نيز مریدان ادامه ی در باب تحریک و تشویق در الدوله معتمد این ها، بر افزون است. گرم سخت

کارش بسي می کوشيد و وعده هاي پوچ و پوشالي به او می داد:• نخست به او پيشنهاد کرد تا مبلغ چهل ميليون فرانک ثروت خود را در اختيارش گذارد.1311- حضرت بهاء اهلل: 10. نوشته ی محمد علي فیضي و نیز: ظهور الحق، بخش سوم: 105. نوشته ی فاضل مازندارانی از نویسندگان

مشهور بهائی.همسر نخست سید باب در شیراز مانده بود و دوشیزه ای که معتمد به عقد باب در آورد، همسر دوم باب به شمار می آمد.12- الکواکب الدریة1: 75.

13- قرن بدیع1: 114.

جای پای تزار

17

•آن��گاه او را چني��ن ب��ه ب��ازي گرف��ت که محمد ش��اه را ه��م به آیي��ن او ف��را می خواند و ب��ه وس��يله ی او ش��رق و غ��رب عال��م را ب��ه» ام��ر مب��ارک « دع��وت می کن��د.

• سوم آن که به او قول داد که از شاه خواهد خواست تا ميرزا آقاسي را از صدارت بيندازد.

• و دیگر آن که اميدوارش کرد که یکي از خواهرهاي شاه را هم برایش خواستگاري می کند و هزینه ی عروسي را نيز خود می پردازد.

• سپس دل خوشش کرد که شاهان جهان را مطيع و مرید او می گرداند.

• و باالخره آن که روحانيون و علماي دیني را از روي زمين بر می اندازد14.

متوسل زور به نپذیرد را مبارک امر ایران شاه اگر که شد مدعي این ها بر • افزون دو تا می تواند که کرد ادعا و بجنگد شاه با تا می آراید گران سپاهي و مي شود

سال با دولت قاجار بجنگد!15

14- مطالع األنوار فارسی ]= تلخیص تاریخ نبیل زرندی[: 201 و 202 و مطالع األنوار عربي: 67.15- تاریخ ظهور الحق3: 93.

بهائی پژوهی

18

کنجکاوی های پرسش برانگیز

بيندیش: پرسش ها این باره ی در می کنم تقاضا خردورز، خواننده ی تو، از اینک مبارک آیين کدامين به را شاه محمد مذهب، ناپيدا نسب گرجي خواجه ی • آن باب، نوشته ی خواندن با جمعه امام مجلس در اگر فرابخواند؟ می خواسته

مسلمان شده است، دیگر فراخواندن شاه به امر مبارک چه معنایي دارد؟

روزگار( آن در ( دارایي فرانک ميليون چهل تقدیم و داخلي جنگ انداختن • راه ولي حضرت خاصه ی نيابت دعوي جز زمان آن تا که باب دارد؟ توجيهي چه

عصر عليه السالم داعيه ی دیگري نداشته است.

چه خان، منوچهر خرج به هم آن شاه، خواهر با عروسي مجلس • برگزاري مناسبتي دارد؟

محمد ميرزاعلي فرمان به عالم پادشاهان سرعت و سهولت همين به راستي • به گردن خواهند نهاد؟

جای پای تزار

19

• و سرانجام گناه دانشمندان روحاني چيست که بایستي محکوم به نابودي و فنا شوند؟ ایران عليه گسترده جنگ دو تزاری روسيه ی دولت آن، از پيش که نکنيد فراموش که گونه همان درآورد. تصرف به یک سره را ایران داشت قصد و بود انداخته راه به شکست به نهایتا ميرزا، عباس رشادت های وجود با که جنگ، دو آن در می دانيد به ایران سرزمين از مهمی بخش های ننگين معاهده ی دو طبق انجاميد، ایران

روسيه ی تزاری واگذار شد. باخبر روحانيان معنوي نفوذ از روسيه دولت نابرابر، و خونين نبردهای آن طی در چنددستگي و فتنه گری با مقابله در مؤثر بسيار عوامل از را آنان و بود شده

مي شناخت. عوامل همين از یکي را او روسيه امپراطوری کارگزاران باب، فتنه ی بروز پی در به خان منوچهر این، بر افزون بودند. داده تشخيص جامعه در فتنه و آشوب ایجاد مي داد وعده باب به داشت، روحاني دانشمندان از خودش که هم کينه اي خاطر این آن و مي کرد دنبال هم را دیگري هدف او شاید برمي دارد. ميان از را آنان که بابيت، ادعاي از بازگشت و شيراز وکيل مسجد در باب عقب نشيني از پس که بود

بهائی پژوهی

20

او را وادارد تا در ادعای پيشين پای بفشارد و حتی دعوي تازه اي ساز کند.و گرفت را خان منوچهر گریبان اجل که نشد سپري بيش ماهي چند روي هر به خان، گرگين است. داشته سکونت خورشيد عمارت در نهان در باب که شد معلوم آقاسي، ميرزا حاج فرمان به اصفهان، الحکومه ي نایب و الدوله معتمد زاده ي برادر باب که آمد دیگري دستور کلين روستاي در و کرد اعزام تهران سوي به را باب سال اواسط در حادثه این کنند. زنداني ماکو قلعه ي در و ببرند آذربایجان به را

1263 رخ داد.

جای پای تزار

21

اشک تمساحالسالم، عليه زمان امام با ویژه ارتباط ادعاي با زمان هم باب، محمد علي ميرزا آمدن وجود به باعث جهاد، فرمان این کرد. صادر جهاد- فرمان جمله از فرمان هایي- دانشمندان آورد. وارد مملکت خزانه ی به زیادي ضرر که شد ایران در داخلي جنگ سه اختالالت دچار او که بودند رسيده نتيجه این به باب، با گو و گفت پي در روحاني، به امير کبير، خان تقي ميرزا اما ندادند؛ او قتل به فتوا رو این واز شده است دماغي کنند. اعدام را باب تا داد فرمان بابي ها، وسيله ی به داخلي جنگ نخستين بروز علت

آن چه در مراسم اعدام باب و پس از آن رخ داد، بسي پرسش برانگيز است: • نخست آن که قنسول روس در مراسم اعدام در تبریز، حضور می یابد.

• دیگر آن که در آن مراسم سخت متأثر می شود و می گرید!16بر سر نعش باب حاضر نقاشي چيره دست با باز، مهم تر آن که فرداي همان روز • و

می شود و دستور می دهد تا از جنازه ی تيرباران شده، تصویري تهيه شود.17 افشار- خان سليمان وسيله ی به باب نعش بهائيان، گفته ی به که آن باالخره و •

16- الکواکب الدریة1: 248.17- قرن بدیع1: 257 و ظهور الحق: 25 و نیز الکواکب الدریة1: 248.

بهائی پژوهی

22

به نخست و شد دزدیده خندق از بوده-18 مأمور )بهاء اهلل( علي حسين ميرزا طرف از که از پس و تهران به آنجا از و گشت منتقل بابي ميالني احمد حاج بافي حریر کارخانه ی مقام نام به مخصوصي مکان در و شد حمل حيفا به ) سال 60 قریب ( مدیدي مدت

اعلي مدفون گردید.اینک آیا این پرسش ها مطرح نيست؟:

• چرا روسيه ی تزاري توجه ویژه ای به مراسم اعدام باب داشته است؟

دادن دست از خاطر به تمساح اشک این آیا بود؟ چه براي روس سفير • گریه ی امپراطوري عوامل که رو آن از یا بود؟ بهيه، دولت پنجم ستون نفرات از یکي

توانسته بودند در ميان مردم ایران فتنه ای به وجود آورند، اشک شوق می ریخت؟

داشته توجه می شود؟ منتقل بابي ميالني احمد کارخانه ی به باب جنازه ی • چرا رسمي الحمایه ی تحت افراد از یکي او نبود. معمولي بابي یک شخص این که باشيد

دولت روسيه ی تزاري به شمار می آمد. 19 18- الکواکب الدریة1: 233 و 249

19- الکواکب الدریة1: 249.

جای پای تزار

23

پرده ی دوم: امانت دولت روس!ماجرای ترور ناصر الدين شاه

شده است، پرداخته آن به بهائيان تاریخي کتب در که جریان هایي از یکي سرکوب نيز و اميرکبير توسط باب اعدام از پس است. شاه ناصرالدین ترور جریان باب، پيروان بودند؛ انداخته راه به داخلی جنگ های نيریز و مازندران در که بابيان امير کبير شدن کشته از پس گرفتند. دل به را شاه الدین ناصر و امير کبير کينه ی شاه ناصرالدین از تا بودند مترصد بابيان آورد- فراهم را بابی ها خاطر مسرت که –

نيز انتقام بگيرند. بنا براین، نقشه ی ترور شاه را به اجرا گذاشتند.به اقدام در را بهاء اهلل ویژه به بابی سران تا می کوشند بهائی مورخان البته بعدی، حوادث در دقت اما کنند؛ داد قلم خبر بی و گناه بی شاه ناصرالدین ترور در شاه، ترور محکوميت و خبری بی اظهار این که است آن بيان گر روشنی به از پس کردن ها محکوم گونه این و گرفته است انجام اقدام این شکست پی

بهائی پژوهی

24

زرندی نبيل زبان و بيان از را داستان نيست بد است. ناپذیر اجتناب امری شکست، بخوانيم:

مغز سبک بابيان از نفر دو که رسيد خبر بهاء اهلل حضرت به لواسان در ... «آن بودند، عازم شميران به خود اردوی با شاه که وقتی در و نمودند شاه حيات قصد اهلل فتح را دیگری و تبریزی صادق نام را یکی بردند. حمله شاه به نادان جوان دو » کردند. هجوم شاه به خویش مظلوم کيشان هم انتقام گرفتن برای که قمی بود

پایانی سخن در می نماید. رخ خوبی به سخنانش در معموال آدمی قلبی مکنونات مغایر هم خيلی بابی نفر دو آن اقدام که است روشن خوبی به تاریخی نقل این آنان اقدام شکست پی در آن، محکوميت گفتيم، که چنان و نبوده است بابيان طبع نقل دنباله ی به اگر می دهد. انجام سياسی و کياس آدم هر که کاری بوده است.

نبيل توجه کنيد، این امر روشن تر می شود:به که است این است جوان دو آن جهالت و سادگی بر دليل که مطلبی «استعمال ساچمه کند، حاصل فورا را مقصود که مؤثری اسلحه ی استعمال جای

جای پای تزار

25

شخص طرف از نفر دو این اگر و کرد توليد شاه جسد در خراشی اندک که کردند استعمال گلوله ساچمه، جای به البته بودند، کار این مأمور خود رئيس و مدبر دیگران، مشورت بی جوان، دو این که است آن دليل ساچمه استعمال می کردند.

به فکر ناقص خویش به چنين کار ناهنجاری اقدام نمودند. «نارضایتی نبوده است. بابی سران ناپسند هم خيلی ترور به اقدام اصل یعنی و اثر بی ساچمه ی از کشنده، و کارساز گلوله ی جای به چرا که است آن از آنان

بی فایده استفاده شده است.

بهائی پژوهی

26

پناهندگی سیاسی، يا میهمانی خانوادگی:

دست گيري دستور شاه، ناصرالدین ناموفق ترور جریان در روی، هر به پيامبر یا بهاء اهلل همان او شد. صادر علي، حسين ميرزا جمله از بابيان، از عده ای

بهائيان است. اهلل بهاء جناب دستگيري دستور و شاه الدین ناصر ترور از پس حوادث افندي، شوقي و زرندي نبيل زبان از را آن که است انگيزي شگفت بسيار حکایت شدیم ناچار گردد، روشن خوبي به ماجرا واقعيت که این براي می نگاریم. برایتان

نوشته هاي شوقي و نبيل زرندي را در کنار هم ذکر کنيم. داستان را نخست از زبان شوقي آغاز می کنيم:

لواسان در بهاء اهلل حضرت افتاد، اتفاق قصد سوء قضيه ی که هنگامي «]=ترسناک[ حادثه ي هائله این خبر و بودند اعظم صدر ميهمان و داشتند تشریف

جای پای تزار

27

در قریه ی افجه به ایشان رسيد. «20درتکميل سخن شوقي، نبيل زرندي، این چنين می نویسد:

سفارت به راه بين در رفتند. بود- نياوران در که - شاه اردوي به سواره دیگر روز «سفارت منشي مجيد، ميرزا رسيده بود- نياوران نزدیک زرگنده، در که روس-

روس از آن حضرت مهماني کرد و پذیرایي نمود.21 «بار دیگر ادامه ی ماجرا را از زبان شوقي پي می گيریم:

روس، سفير خدمت در که مبارک- هم شيره شوهر مجيد، ميرزا زرگنده، »در به را ایشان و مالقات را حضرت آن داشت- گري منشي سمت دالقورکي، پرنس

منزل خود- که متصل به خانه سفير روس بود- دعوت و هدایت نمود. «ترور خبر شنيدن پی در بهاء اهلل می رسد. عادی نظر به ماجرا، جای این تا راه سر در و می کند حرکت نياوران در شاه مقر سوی به افجه از شاه، ناصرالدین به بوده- روس سفير منشی که خواهرش- شوهر خانه ی به نیاوران، به افجه

زرگنده می رود.20- قرن بدیع1: 317.

21- تلخیص تاریخ نبیل زرندي: 593.

بهائی پژوهی

28

شگفتی شاه از آن میهمانی

اینک دنباله ی ماجرا را بخوانيد تا نکات جالب آن را دریابيد: شدند، خبر با حضرت آن ورود از چون الدوله حاجب خان علي حاجي گماشتگان «به شخصا را مراتب او و دادند اطالع الدوله[ ]=حاجب اليه مشار به را موضوع

عرض شاه رسانيد.به را خویش معتمدین و شد حيرت و تعجب دریاي غرق خبر این استماع از شاه متهم عظيم حادثه این در دخالت به که را- مقدس وجود آن تا فرستاد سفارت

داشته بودند- تحویل گرفته فورا نزد وي بياورند. «به رفتن راه سر در هم آن همشيره اش، شوهر خانه به علی حسين ميرزا رفتن و شگفت آید به سخت شاه که شود آن موجب نباید طبيعی طور به شاهی، اردوی است بوده دیگری چيز داستان می رسد نظر به اما شود. تعجب و حيرت دریای غرق بهاء اهلل( خواهر شوهر مجيد، ميرزا خانه به نه ( سفارت به را خویش معتمدین شاه که

می فرستد و دستور می دهد تا بهاء اهلل را تحویل مأموران حکومتی دهند.

جای پای تزار

29

سفیر دل سوز امپراطور!

ادامه ی ماجرا بر شيرینی و شگفتی داستان می افزاید:هيکل از و ورزید امتناع شاه نمایندگان به بهاءاهلل حضرت تسليم از روس سفير «وزیر شخص از ضمنا ببرند. تشریف اعظم صدر خانه به که نمود استدعا مبارک بوي روس دولت که را بها«یي پر ودیعه « گردید خواستار رسمي و صریح طور به

می سپارد، در حفظ و حراست آن بکوشد. «22 » روس سفير « و می شود آشکار هم جا این دیگر بار تزار« پای رد «روس دولت بها« ی گران امانت « را بهاء اهلل و می پيچد سر شاه فرمان از جسورانه مطلب همين . می گردد. خواستار رسما و صریحا را او حراست و حفظ و می شمارد حتی روس سفير که می افزاید و می کند نقل تمام افتخار با زرندی نبيل جناب را

صدراعظم را تهدید می کند:آن به و ورزید امتناع شاه مأمور به بهاء اهلل حضرت تسليم از روس سفير «

22- قرن بدیع1: 318 و 319.

بهائی پژوهی

30

باید که نوشت اعظم صدر به کاغذي و بروید اعظم صدر منزل به که گفت حضرت کوشش بسيار امانت این حفظ در و کني پذیرایي من طرف از را اهلل بهاء حضرت سفارت مسئول تو شخص دهد، رخ حادثه ای و برسد بهاء اهلل به آسيبي اگر و نمایي

روس خواهي بود. «23که بود چنان می کنند، وانمود بهائيان که گونه آن ماجرا، راستی به اگر تهدید جود و با نداشت، شاه ناصرالدین نافرجام ترور داستان در نقشی هيچ بهاء اهلل

سفير روس، شاه، بر دستگيری بهاء اهلل آن چنان پای نمی فشرد.

23- تلخیص تاریخ نبیل زرندي: 593 چاپ سال 134 بدیع ]= بهائیان، سرآغاز تاریخ خود را سال 1260، همان شب پنجم جمادی االولی، سال ادعای باب مبنی بر بابیت امام زمان علیه السالم، قرار داده اند. سال 134 بدیع یعنی گذشت 134 سال از آن زمان.

جای پای تزار

31

حمايت های دل سوزانه سفیر

بنا روس، سفير بی دریغ حمایت های اهلل، بهاء جناب سنگين اتهام خاطر به با باالخره و نبخشيد ثمری ظاهرا داشت، خود متبوع دولت از که مأموریتی بر

وجود آن همه اصرار سفير و پافشاری،: » ميرزا آقا خان . . . از مساعدت خودداري نمود. «24

و فرجام کار چنان شد که شوقی می گوید:حمام خزانه محل قدیم در که چال- سياه در . . . را حضرت آن اخذ، از پس «

بود- زنداني ساختند. «25اهلل بهاء دستگيری از پس او است. نشده تمام دالقورکی پرنس مأموریت هنوز اما

باز هم از پاي ننشست. تصریح نبيل به این مطلب، جالب توجه است:حضرت گرفتاري از و بود احوال مراقب نزدیک و دور از که روس قنسول «حضور با که خواست او از و فرستاد اعظم صدر به شدید پيغامي داشت، خبر بهاء اهلل

24- تلخیص تاریخ نبیل زرندي: 593.25- قرن بدیع1: 230 چاپ سال 124بدیع.

بهائی پژوهی

32

به بهاء اهلل حضرت درباره کامل تحقيقات ایران، حکومت و روس قنسول نماینده عمل آید. «26

پرسش برانگيز راستی به روس سفير توسط اهلل بهاء بی گناهی بر اصرار زرندی نبيل بود. شده مبارک امر شيفته ی معتمدالدوله مانند هم او شاید است. پرونده ی متهمان اصلی ترین از یکی باره ی در را ایران حکومت نهایي تصميم

ترور ناصرالدین شاه، چنين بيان می کند:دیگر یکماه تا که کرد امر بهاء اهلل حضرت به مشورت، از بعد ایران حکومت «

ایران را ترک نماید و به بغداد سفر کند. «جلب را خردمندی هر توجه ایران دولت تصميم این به روسيه امپراطوری واکنش

می کند:روسيه به که کرد تقاضا بهاء اهلل حضرت از شنيد خبر این چون روس قنسول «

بروند و دولت روس از آن حضرت پذیرایي خواهد نمود. «27شاید داشت. واقعيت آن که یا بود معمولی تعارف یک سفير سخن این نمی دانيم

26- تلخیص تاریخ نبیل زرندي: 611.

27- تلخیص تاریخ نبیل زرندي: 618.

جای پای تزار

33

فرستادند. عراق به را اهلل بهاء باالخره چون شد، دیده تدارک دیگری برنامه ی هم از قول خود بهاء اهلل در کتاب اشراقات، چنين مي خوانيم:

توجه عرب عراق به سلطان حضرت امر به ]=تهران[ طاء ارض از مظلوم این «نمود و از سفارت ایران و روس هر دو ملتزم رکاب بودند.28 «

برای روس، سفارت نماینده ی توسط اهلل بهاء حضرت رکاب در التزام افتخار دولت چرا که دارد سئوال جای ما برای ولی است، بوده افتخارآفرین هم ایشان از حمایت سنگ جدی، چنين این مملکت، این دیرینه ی دشمن تزاری، روسيه ی

زند. جناب بهاء اهلل را که در آن روزگار به ظاهر یک بابی بيش نبود، به سينه می

28- اشراقات: 103. در صفحه ی 155، همین مضمون به عربي آمده است.

بهائی پژوهی

34

تشکر از امپراطور

آگاهی روس سفير مهم مأموریت از خوبی به اهلل بهاء جناب که جا آن از از را خود تشکر مراتب سفير، جناب بی دریغ حمایت های همه آن دنبال به دارد، باره این در افندی شوقی جناب که گزارشی به می فرماید. ابراز امپراطور شخص

ارائه می دهد، توجه کنيد:الکساندر نيکالویچ روس امپراطور افتخار به که لوحي در بعد سنين در و «بدین بياناتي و تقدیر را سفير عمل اقدس وجود آن شده، نازل اعلي قلم از دوم

مضمون می فرماید: قوله جل جالله: األغالل و السل الس تحت الطاء سجن في کنت إذ سفرائک أحد نصرني قد

بذلک کتب اهلل لک مقاما لم یحط به علم أحد إال هو . . .«زنجير و غل در تهران زندان در که –هنگامي مرا تو سفيران از یکي آینه هر که فرمود معين مقامي تو براي خداوند خاطر این به و کرد هم راهي و یاري بودم-

جز خودش هيچ کس رفعت آن را نمي داند.

جای پای تزار

35

و سالسل اسير سجن، در مظلوم این که »ایامي می فرماید: دیگر مقام در نيز و استخالص در اهتمام نهایت تعالي- و تبارک اهلل أیده بهيه- دولت سفير بود؛ اغالل از پاره ای ولي گردید صادر سجن از خروج اجازه مکرر و داشت مبذول عبد این و فشاري پا اثر در باالخره تا نمودند ممانعت منظور این اجراي در مدینه علماي دولت امپراطور اعليحضرت گردید. حاصل استخالص سفير، حضرت موفور مساعي مبذول اهلل في سبيل را خویش رعایت و حفظ تعالي و تبارک اهلل أیده روس بهيه

داشت.«29اهلل بهاء جناب از حمایت داستان اصلی کارگردان که شود بدینسان معلوم می جناب جان تا می داند ملزم را خود اهلل!« سبيل »فی که است بوده امپراطور شخص

بهاء اهلل را حفظ کند.

29- قرن بدیع2: 48 و 49 چاپ سال 125بدیع، جلد2.

بهائی پژوهی

36

داوری های خردمندانه

و می اندازیم نگاهی هشيارانه آوردیم، این از پيش که چه آن به دیگر بار داوری را از خوانندگان خردمند می طلبيم:

شاه، ناصرالدین به قصد سوء قضيه ی وقوع هنگام بهاء اهلل که شد گفته -1راه بين در بروند، نياوران به خواستند که دیگر روز و داشتند تشریف لواسان در است این می آید، پيش جا این که سؤالي رسيدند. زرگنده در روس سفارت به نياوران و لواسان راه بين ولي است؛ نياوران نزدیک زرگنده است درست که زرگنده به اتفاقي طور به و نياوران راه در بهاءاهلل است ممکن چگونه نيست؛

رسيده باشد؟

نقشه ای را که از برنامه ی google earth در این جا آورده ایم ،این مطلب را کامال و روشن می کند و جاي هيچ شک و تردیدي باقي نمي گذارد که براي ما مشخص

بهاء اهلل با نقشه ی قبلی به زرگنده و به سفارت روسيه پناهنده شده است.

جای پای تزار

37

بهائی پژوهی

38

راه سر بر روی هيچ به زرگنده است، مشهود نقشه در کامال که طور همان صورت به بهاءاهلل که گفت توان نمي عنوان هيچ به لذا و نيست نياوران به افجه از قبلي قصد ایشان که گفت باید بلکه رفته است؛ زرگنده به راه، بين در اتفاقي

عزیمت به زرگنده داشته است. حال باید ببينيم که این قصد چه بوده است.

براي ایشان که است این می آید بر سخنان این از نخست نگاه در آنچه -2این با ولي رفته است؛ زرگنده به خود خواهر شوهر مالقات و رحم صله ی شد فرض که خبر) این استماع از شاه چرا گفتيم، هم پيش تر که چنان فرضيه، معتمدین و می شود تعجب دریاي غرق ) بود خواهرش شوهر با بهاءاهلل دیدار به گرفته تحویل روس سفارت از را بهاءاهلل تا می فرستد سفارت به مخصوص نمي شد حيران و متعجب شاه که بود رحم صله ی قضيه، اگر بياورند؟ شاه نزد که آمده نوشته همين در ضمنا داد. نمي اکيد دستور بهاءاهلل دستگيری براي و می توان پس خواهرش. شوهر از نه بگيرند، تحویل روس سفارت از را بهاءاهلل سفارت به رفتن زرگنده، به عزیمت از بهاءاهلل قبلي قصد که گرفت نتيجه

جای پای تزار

39

روس بوده؛ نه دیدار شوهر خواهر.

و بهاءاهلل بين رابطه ای اگر که است این است مطرح که دیگري مسأله ی -3امتناع شاه نمایندگان به بهاءاهلل تسليم از روس سفير چرا نبود، روس سفارت و سفارت این براي نفعي روس، سفارت به بهاءاهلل پناهندگی اگر می ورزد؟ باید ناگزیر داشت؟ وجود شاه دستور از امتناع براي دليلي چه نداشت، کشورش حفظ برای روسيه سفارت به بهاء اهلل شدن پناهنده که گرفت نتيجه چنين داشته است تزاری روسيه ی بهيه ی دولت برای بسياری منفعت ایشان، جان روزگار آن در بی تردید می کند. مخالفت شاه فرمان با قاطعانه روس سفير که می شده تلقی ایران ملت و دولت زیان به بوده، روسيه دولت سود به چه هر

است.تقاضاي بهاءاهلل از روس قنسول عراق، به تبعيد حکم صدور از پس 4-چرا حکومت فرمان با مخالفت به آشکارا ترتيب این به و مي کند روسيه به سفر

ایران برمی خيزد؟

بهائی پژوهی

40

»ملتزم روسيه دولت نماینده ی عراق به تبعيد هنگام که است چگونه -5رکاب« حضرت بهاء اهلل می شود؟

حاکي دیگر(، فردي نه و روس سفير )نه روس امپراطور از بهاء اهلل تشکر -6کرده مداخله روسيه دولت زندان، از بهاء اهلل آزادي در که است مطلب این از رضایت جلب مثل شخصي، دالیل به روس، سفير که نبوده چنان و است، نشانه ی تشکر، و دعا این ضمنا باشد. داشته بهاء اهلل نجات در سعي دخترش، که آن ویژه به است. روسيه دولت و بهاء اهلل بين طرفه دو رابطه ی یک جز که شده است قائل روس تزار برای مقامی درخواست و دعا این در بهاء اهلل

خود خداوند به آن مقام احاطه و آگاهی ندارد!

به روسيه و ایران دشمني بستر در جریان ها این همه ی که نشود فراموش قصد که می دانيم و بوده است؛ روسيه و ایران جنگ هاي از پس و پيوسته است وقوع معنا بي رو، این از بوده است. ایران مملکت تصرف زمان، آن در روسيه امپراطوري نيز اعتراف این به اگر ویژه به می رسد منطقي غير نظر به اتفاقات، این پنداشتن

جای پای تزار

41

دقت کنيم:زنجير هاي هم و زندان ها هم تمام که نيست اهميت از خالي مسأله این «حضرت آن خود و شدند سلطاني غضب و قهر شمشير طعمه ی آفاق، یگانه ی آن قنسول دست شاید چه اگر گشت. مستخلص حبس از اهميت، و شهرت همه ی با

روس بر نجات آن حضرت مددي داده.30 «تمامی که می شود روشن جا همين از آفاق در اهلل بهاء حضرت یگانگی و می شوند کشته شاه ناصرالدین ترور داستان در داشتن دست اتهام به کسانی که دارد جا راستی به می برد. در به سالم جان مهلکه این از روس سفير مدد به ایشان جز که شود قائل مقامی امپراطور جناب برای خاطر همين به مبارک جمال که

خود خداوند از آن مقام آگاه نباشد!

30- الکواکب الدریة1: 336.

بهائی پژوهی

42

دعايی که اجابت نشد!

روسيه دولت و امپراطور و سفير با اهلل بهاء حضرت صميمی و گرم رابطه ی منابع برخي و منابع همان از که را دیگر تاریخي جریان یک اینک دانستيم. را جناب یعني بهاءاهلل، جناب پسر به مربوط داستان این می آوریم. یافته ایم، دیگر

عبدالبهاء )عباس افندي( است:در که داشت- ایران مملکت قبال در روسيه دولت که مواضعي به توجه با و بهاء اهلل جناب به راجع که مطالبي به توجه با و شد- داده توضيح قبل قسمت آسمانی و االهی روابط این از دیگری بخش به را شما توجه دانستيم، روسيه دولت

و معنوی! جلب می کنيم:د با آ نخستين معبد بهائيان که به »مشرق األذکار« موسوم است، در شهر عشق شدند موظف بهائيان و شد ساخته کشور آن مساعدت و مساعی با و تزاری روسيه ی

آن گونه عمل کنند که در این دستورالعمل آمده است:

جای پای تزار

43

اعلي شوکت و حشمت ازدیاد و دولت و عمر دوام دعاي به دوستان جميع «ورزند اشتغال شوکتش قوي دولت اولياي و سوم الکساندر اعظم امپراطور حضرت رفته، ارسال و عنایت مقدس ارض از اوقات این در که منيعه الواح در که زیرا مظلومه طایفه این باید است: این آن خالصه و ترجمه که را چه آن می فرمایند و ننمایند محو نظر از را روسيه بهيه دولت عدالت و حمایت این ]=پيوسته[ ابدا را اکرم جنرال و اعظم امپراطور حضرت دوام[ و ]استواری تسدید و تأیيد پيوسته

از خداوند جل جالله مسئلت نمایند.31«مرحمت و لطف آیا یافته ایم. که است چيزي آن بر دیگر شاهدي خود این، این آیا و کرد؟ تصور معنا بي می توان را روسيه دولت حق در عبد البهاء جناب تنگاتنگ ارتباط یک گر نمایان شد، داده نشان که مطالبي بقيه ی کنار در حرکت، نيز و عبدالبهاء و بهاء اهلل دعاهای حادثه، بد از که است گفتنی البته نيست؟ زمانی کوتاه و گردید روسيه امپراطوری نابودی و سقوط در تسریع موجب بهائيان،

بعد، در پی انقالب بلشویکی روسيه، بساط حکومت برچيده شد.31- مصابیح هدایت2: 282 نوشته ی عزیز اهلل سلیماني، چاپ لجنه ی نشر آثار امري.

بهائی پژوهی

44

خالصه و خاتمهآثار اساس بر روسيه، امپراطوری با بابيت پنهان و پيدا روابط از چه آن هر ما،

مکتوب بهائيت، به دست آورده ایم، گفتيم. به این ترتيب دانستيم که:مسيحی و نسب گرجی حاکم انگيز حيرت حمایت با شيراز، از فرار از پس • باب، به خورشيد قصر در مخفيانه مرکزی، حکومت دستور خالف بر اصفهان مذهب فرانک ميليون چهل است حاضر که می دهد نوید او به معتمد الدوله و می برد سر خواهر و کند دعوت مبارک امر به را عالم شاهان و کند خرج او راه در را دارایی اش و بجنگد شاه با شد الزم اگر حتی و کند خواستگاری او برای هم را شاه محمد

علمای شيعه را هم نابود کند.فردای و می گرید و می شود حاضر مراسم در باب اعدام هنگام روس • قنسول تصویربرداری جنازه از و می آید حادثه محل به دست چيره نقاشی با هم روز آن

می کند.ماجرا این اصلی متهمين از اهلل بهاء شاه، ناصرالدین به قصد سوء داستان در •

به شمار می آید.

جای پای تزار

45

سفارت به خواهر، خانواده ی به سرزدن بهانه ی به دستگيری، ترس از اهلل • بهاء روس پناهنده می شود.

شگفت زده سخت روس سفارت به اهلل بهاء شدن پناهنده شنيدن از شاه • ناصرالدین می شود.

روس سفارت به اهلل بهاء دستگيری برای را خویش اعتماد مورد مأموران • شاه می فرستد.

مأمورین به اهلل بهاء تحویل از و می گيرد نادیده را شاه فرمان گستاخانه روس • سفير شاه خودداری می کند.

• سفير روس بهاء اهلل استدعا می کند تا به خانه ی صدراعظم برود.عنوان به اهلل بهاء حراست و حفظ در که می فرستد پيغام صدراعظم به سفير • جناب

امانت گران بهای دولت روس، نهایت کوشش خود را به کار گيرد.در صدراعظم شخص برسد، اهلل بهاء به آسيبی اگر که می کند تأکيد سفير • جناب

برابر سفارت روس مسئول خواهد بود.

بهائی پژوهی

46

می شود قرار و می رسد ثمر به اهلل بهاء شدن کشته از جلوگيری در سفير • اقدامات به عراق تبعيد شود.

• سفير روس از بهاء اهلل درخواست می کند تا به روسيه برود.• هنگام تبعيد بهاء اهلل به بغداد، کسانی هم از سفارت روس به بدرقه می آیند.

تالش های خاطر به روسيه امپراطور از و می کند نازل لوحی بعدها اهلل • بهاء خدا خود جز که مقامی تزار، آسمانی مددهای این خاطر به و می کند تشکر سفيرش

به آن احاطه ندارد، برای امپراطور قائل می شود.آباد عشق در تزاری روسيه دولت مدد به األذکار[ ]مشرق بهائيان معبد • نخستين

ساخته می شود.دعا تزاری روسيه ی دولت دوام برای تا می شوند ملزم عبدالبهاء جانب از • بهائيان

کنند.

جای پای تزار

47

نکته!

ایران ملت تاریخی تنفر در مهمی بسيار عوامل از گفتيم که را چه آن تمامی این پيدایش از سال 160 گذشت از پس ایران ملت می دانيم. بهائيت و بابيت از بابت این از و می شمارد بيگانگان عوامل و پرورده دست را آنان هم هنوز فرقه، است گفتنی البته بشناسد. رسميت به را آنان نيست حاضر روی هيچ به که است انگليس و روس استعمارگران ساخته هم اگر را بهائيت و بابيت که آن با ما، که دامان در یافته پرورش را آنان حداقل گفته ایم، هم این از پيش که چنان ندانيم، دولت دو که می رسيم باور این به موجود مدارک با و می شناسيم امپراطوری دو آن اهداف رسيدن ثمر به در تاریخی پدیده ی دو این از انگليس و روس استعمارگر گرامی توجه خوانندگان سو آن از اما برده اند. را بهره بهترین خودشان، استعماری و بابيت بطالن بر ما اصلی باور که می کنيم جلب مهم بس نکته ی این به را سخنان از را آنان بيهودگی و بطالن بلکه نيست؛ مطالب این اساس بر بهائيت، که استواریم قرآنی باور این بر ما می یابيم. در آنان، پيشوایان متناقض و چندگونه

بهائی پژوهی

48

می فرماید: لوجدوا فيه اختالفا کثيرا32 أ فال یتدبرون القرآن و لو کان من عند غير اهلل

اختالف آن در همانا می بود، خدا غير جانب از اگر نمی اندیشند؟ قرآن این در آیا فراوان می یافتند.

مدعی هر باره ی در شده است، گفته قرآن باره ی در که سدید، سخن این جانب از سخنانی که بگویند کسانی اگر یعنی است. صادق هم دیگری مدعای و آن که می یابيم در روشنی به ببينيم، آشکار تناقضات سخنان آن در و آورده اند خدا

سخنان، االهی و آسمانی نيستند.به تا آماده است پژوهی بهائی سایت گفته ایم، هم این از پيش که چنان روی هر به اصلی کتاب های بر مبتنی بهائيان عقاید باره ی در گرامی وطنان هم پرسش های

آنان، پاسخ علمی و منطقی دهد. .www.bahairesearch.org :آدرس سایت چنين است

32- سوره ی نساء: 82.