1

Jesień 2010

Kontrakty terminowe na GPW

(indeksowe, akcyjne i walutowe)

Bogdan Kornacki, Dział Rozwoju Rynku, GPW

Plan szkolenia

2

1. Kontrakty terminowe – charakterystyka

2. Kontrakty terminowe na GPW – konstrukcja, zasady obrotu

3. Dźwignia finansowa – szanse i zagrożenia

4. Ryzyko związane z inwestowaniem w kontrakty terminowe

5. Zalety kontraktów terminowych

6. Możliwości wykorzystania kontraktów terminowych

7. Źródła wiedzy

3

Kontrakt terminowy• Umowa między 2 stronami : nabywcą i sprzedawcą• Nabywca zobowiązuje się do kupna instrumentu bazowego

w określonym momencie w przyszłości po określonej cenie• Sprzedawca/wystawca zobowiązuje się do sprzedaży

instrumentu bazowego w określonym momencie w przyszłości po określonej cenie

• Kontrakty są rozliczane pieniężnie

Kontrakt terminowy inaczej: zakład o to jaka będzie cena instrumentu bazowego w terminie rozliczenia kontraktu terminowego

Profil wypłaty – pozycja długa (zakup kontraktu)

zysk zysk

stratstrataa

T=0

Kurs kontraktu/instrumentu

bazowego

Kupujący (zajmujący pozycję długą) liczy na wzrost kursu instrumentu bazowego i wzrost kursu kontraktu

4

Profil wypłaty – pozycja krótka (sprzedaż/wystawienie kontraktu)

zyskzysk

strastratata

T=0

Kurs kontraktu/instrumentu

bazowego

Sprzedający (zajmujący pozycję krótką ) liczy na spadek kursu instrumentu bazowego i

spadek kursu kontraktu

5

-5000

-4000

-3000

-2000

-1000

0

1000

2000

3000

4000

5000

40 45 50 55 60 65 70

kurs kontraktu na akcje

zy

sk

/str

ata

w z

ł

nabywca

wystawca

Porównanie zysków/strat – gra o sumie zerowej

zysk

strata

6

Dźwignia finansowa

Mała zmiana kursu kontraktu

Duża procentowa zmiana (zysk lub strata) w stosunku do depozytu

Kurs kontraktu terminowego 2000 pkt * 10 zł = 20.000 zł (wartość kontraktu terminowego)

Przykładowy depozyt zabezpieczający (KDPW): 7%*20.000 zł = 1400 zł

Dźwignia finansowa 14 krotna: 100%/7%

Zmiana kursu kontraktu o 2% to 40 pkt = 400 zł (zysk/strata dla inwestora)

Stosunek zysku/straty do depozytu zabezpieczającego: 28% = 400 zł/1400 zł (2%*14)

7

8

Zalety kontraktów terminowych (o tym będziemy dzisiaj mówić)

• Liniowy profil wypłaty• Wysoka dźwignia finansowa • Niskie ryzyko kredytowe (dzienne rozrachunki)• Wysoka płynność, niskie koszty• Gra na wzrost/spadek• Zmiana ceny uzależniona od zmian cen

instrumentów bazowych

9

Instrumenty bazowe

• Indeksy giełdowe (WIG20, mWIG40)• Kursy akcji – 10 spółek (KGHM, Pekao, PKN,

PKO, TP, PGNiG, PGE, ASSECO Polska, PZU, TPE, niedługo kolejne)

• Kursy USD/PLN, EUR/PLN, CHF/PLN

10

Specyfikacja instrumentów – kontrakty terminoweWartość kontraktu indeksowe = indeks x 10 zł (mnożnik)

akcyjne = kurs spółki x mnożnik (100 lub 1000 akcji)walutowe = wartość 10.000 waluty bazowej w PLN

Notowanie indeksowe – punkty indeksowe,akcyjne – w złotych za 1 akcjęwalutowe – w złotych za 100 jednostek waluty bazowej

Nazwa skrócona FXYZkrr Gdzie: F – rodzaj instrumentu XYZ – skrót nazwy instrumentu bazowego (przykładowo W20 dla WIG20, USD dla kursu USD/PLN, TPS dla Telekomunikacji Polskiej) k – kod określający miesiąc wykonania kontraktu (H, M, U, Z)rr – dwie ostatnie cyfry roku wygaśnięcianp. FW20M10, FKGHU10, FEURZ10

Dzień wygaśnięcia i ostatni dzień obrotu

3 piątek miesiąca wygaśnięcia. Wygasające kontrakty walutowe notowane są tego dnia do 10.30, pozostałe do końca sesji.

11

Specyfikacja instrumentów – kontrakty terminoweMiesiące wygaśnięcia

– WIG20 - 4 najbliższe miesiące z marcowego cyklu kwartalnego (Marzec (H), Czerwiec (M) , Wrzesień (U), Grudzień (Z)– Inne kontrakty indeksowe i akcyjne – 3 najbliższe miesiące z marcowego cyklu kwartalnego– kontrakty walutowe - 3 najbliższe miesiące kalendarzowe plus 3 kolejne miesiące z kwartalnego cyklu rozliczeniowego.

Minimalny krok notowania

Kontrakty indeksowe:1 pktKontrakty akcyjne:0,01 zł – jeżeli kurs kontraktu nie przekracza 50 zł0,05 zł – jeżeli kurs kontraktu przekracza 50 złKontrakty walutowe: 0,01 zł

Miesiące wygasania

12

Miesiąc Kodstyczeń Fluty Gmarzec Hkwiecień Jmaj Kczerwiec Mlipiec Nsierpień Qwrzesień Upaździernik Vlistopad Xgrudzień Z

13

Kontrakty walutowe - specyfika

Dla kontraktu EUR kurs giełdowy np. 415,20 - to

wartość 100 EUR w PLN

Natomiast wartość kontraktu to 41.520 PLN – równowartość 10.000 EUR w PLN

Oznacza to także, że 1 EUR warte jest 4,1520 PLN

WALUTA BAZOWA I WALUTA KWOTOWANA np. EUR/PLN - waluta bazowa - EUR

- waluta kwotowana PLN …

14

Wybrane elementy standardu – kontrakty indeksowe, akcyjne i walutowe

Dzienny kurs rozliczeniowy

kurs zamknięcia lub ostatni kurs rozliczeniowy + zasada lepszych zleceń* (wprowadzonych nie później niż 5 minut przed ustaleniem kursu zamknięcia).

Ostateczny kurs rozliczeniowy (wygasanie serii kontraktów)

indeksowe – średnia arytmetyczna z wartości indeksu z ostatniej godziny notowań ciągłych + wartości indeksu z zamknięcia, po odrzuceniu 5 najwyższych i 5 najniższych wartości.

akcyjne – ważona obrotami średnia z kursów wszystkich transakcji akcjami zawartych w systemach notowań na sesji giełdowej.

walutowe – kurs średni z fixingu NBP z dnia wygaśnięcia kontraktu (pomnożony przez 100)

*Jeżeli nie ustalono kursu zamknięcia a w arkuszu znajdują się zlecenie z lepszym limitem niż ostatni kurs rozliczeniowy to dzienny kurs rozliczeniowy jest wyznaczany na poziomie tego zlecenia. W przypadku zleceń kupna jest to najwyższy limit zlecenia kupna przekraczający kurs określony na w/w warunkach. I odwrotnie, w przypadku zleceń sprzedaży jest to najniższy limit zlecenia sprzedaży poniżej kursu określonego na w/w warunkach.

15

Wybrane elementy standardu – kontrakty indeksowe, akcyjne i walutowe

Ostateczna cena rozliczeniowa

Indeksowe – ostateczny kurs rozliczeniowy mnożnik (10 zł)

Akcyjne – ostateczny kurs rozliczeniowy liczba akcji w kontrakcie

Walutowe – ostateczny kurs rozliczeniowy (w przeliczeniu na jednostkę waluty bazowej) pomnożony przez wielkość kontraktu (10.000)

Rozliczenie Pieniężne w zł

Sytuacje

szczególne – kontrakty akcyjne

W przypadku operacji na akcjach lub realizacji praw z akcji, będących instrumentami bazowymi dla kontraktów terminowych, Giełda może przeprowadzić korektę kursu odniesienia oraz zmienić liczbę akcji przypadających na jeden kontrakt

16

LOP – liczba otwartych pozycji• Informuje o liczbie otwartych pozycji (kupionych/sprzedanych kontraktach terminowych)• Kontrakt kupiony + kontrakt sprzedany = 1 LOP• 1000 otwartych pozycji to 1000 kontraktów kupionych (long) i 1000 kontraktów

sprzedanych (short)• Zmienia się w trakcie dnia i z sesji na sesję • Wzrost LOP – wzrost zaangażowania inwestorów na rynku

Giełda publikuje informacje dotyczące koncentracji pozycji (LOP) na kontraktach terminowych (indeksowych i akcyjnych), na których całkowita LOP przekracza 30.000.Publikowana jest liczba rachunków na poziomie subkonta NIK, na których przekroczono20% (plus krok 5%) ogólnej liczby LOP na danej serii.

Ze względu na to, że kontrakty terminowe nie są wykorzystywane wyłącznie do spekulacji,ale stanowią również część złożonych strategii inwestycyjnych, interpretacja tych danychpowinna być bardzo ostrożna.Istnieje wiele możliwych powodów posiadania dużych otwartych pozycji na kontraktachterminowych (np. spekulacja, zabezpieczenie pozycji, element strategii inwestycyjnej, częśćinnego produktu)

17

Zasady obrotu notowania ciągłe w godz. 8:30 - 17:35 Wszystkie kontrakty terminowe mają dogrywkę Jednostka transakcyjna – 1 kontrakt obrót wspomagany działaniem animatora rynku Szczegóły dotyczące obrotu opisane są w:

Warunkach obrotu dla ……. Szczegółowych Zasadach Obrotu Giełdowego Regulaminie Giełdy

Dokumenty są dostępne na stronie internetowej giełdy

www.gpw.pl

18

Ograniczenia• Wielkość zlecenia:

– Kontrakty na indeksy, akcje – 500 kontraktów– Kontrakty na waluty – 100 kontraktów

• Ograniczenia wahań kursów (statyczne/dynamiczne)

kontrakt Widełki statyczne Widełki dynamiczne

Kontrakty na indeksy, kursy akcji

+/- 5% od dziennego kursu rozliczeniowego

WIG20 +/- 25 pkt , mWIG40 +/- 30 pkt, akcje +/- 3,5%

Kontrakty na waluty

+/- 3% od dziennego kursu rozliczeniowego

+/- 4 zł

19

FUSDU09 - 14 września 2010KUPNO SPRZEDAŻ

liczba kontraktów w zleceniu limit w zleceniu limit w zleceniu

liczba kontraktów w zleceniu

1 289,33 289,65 1

2 289,10 289,66 1

6 289,01 289,95 2

1 289,00 289,98 4

10 289,00 290,00 10

2 289,00 290,13 4

1 288,65 290,34 2

1 288,61 290,40 7

8 288,60 290,46 1

1 288,57 290,48 2

Arkusz zleceń

20

Wycena kontraktów na indeksy i na akcje

F - cena futuresS - cena spotr – stopa wolna od ryzyka (w skali roku)T - liczba dni do dnia wygaśnięcia kontraktu

F - cena futuresS - cena spote – podstawa logarytmu naturalnegor – stopa wolna od ryzyka (w skali roku)δ – stopa dywidendyT - liczba dni do dnia wygaśnięcia kontraktu

TrSeF )(

)365

1(T

rSF

21

Wycena kontraktów walutowych

Jeżeli oprocentowanie waluty bazowej jest wyższe odoprocentowania waluty kwotowanej to kurs terminowy jestniższy niż kurs spot. Jeżeli oprocentowanie waluty bazowej jest niższe odoprocentowania waluty kwotowanej to kurs terminowy jestwyższy niż kurs spot (np. USD/PLN i EUR/PLN)

n/365WA)ST%(W_BAZO+1

n/3651 S=F

)_%( KWOTOWANAWST

22

Baza i zjawisko konwergencji

S(t)

FW20

WIG20

Dzień wygaśnięcia

kontraktu

Różnica pomiędzy bieżącą wartością instrumentubazowego a kursem kontraktu z biegiem czasu sięzmniejsza (WIG20 vs FW20)

Baza = spot – futures

Cena terminowa (futures ) jest to prognoza przyszłej wartości

instrumentu bazowego

Cena futures = spot + koszt finansowania + koszt składowania

Cena futures dla kontraktów walutowych wynika z różnicy

oprocentowania walut

BAZA

23

Relacje między ceną terminową i spot

Odchylenia oczywiście istnieją. Niebieska linia pokazuje moment drastycznego niedoszacowania kontraktuOdchylenia mogą być źródłem poszukiwania „metody” przez spekulantów, którzyliczą na to że owe odchylenia się zniwelują.

24

Kontrakty i ryzyko• Ryzyko rynkowe

– wynika ze zmian kursu kontraktu, które zależą od zmian ceny instrumentu bazowego

– jest potęgowane przez efekt dźwigni - małe wahania kursów na rynku kasowym mają proporcjonalnie większy wpływ na wartość depozytu zabezpieczającego

– może doprowadzić do poniesienia strat przekraczających wielkość pierwotnej inwestycji – straty mogą być wyższe niż pierwotnie wpłacony depozyt zabezpieczający

25

• Ryzyko płynności– wynika z małej aktywności na rynku – braku płynności

– płynność może być różna na różnych seriach kontraktów terminowych

– zawarcie transakcji może być utrudnione lub będzie pociągać za sobą dużą zmianę kursu

• Przykład : dalsze serie kontraktów terminowych na akcje, kontrakty na

mWIG40

Kontrakty i ryzyko

26

AnimatorzyDomy maklerskie wspierające płynność, zobowiązane do ciągłego wystawiania ofert kupna i sprzedaży.

Wielkość zleceń i spread określona w umowie z GPW.

Kontrakty na WIG20 11 animatorówBOS, BRE, UNICRCAIB, BZWBK, BDM, PKO, BH, IDM, ING, KBC SEC., NOBLE SEC.

Kontrakty na akcje 7 animatorówBZWBK, KBC, BOS, ING, UNICRCAIB, BDM, IPOPEMA

waluty DM BOŚ SA

Kontrakty na mWIG40, obecnie brak

Spready dla kontraktów terminowych(na podstawie danych z jednej sesji)

Instrument

rzeczywisty spread

(pipsy/grosze)

spread gwarantowany (animator)

wartość zleceń

animatora (pln)

FUSDH10 10-60 80 ok. 500.000FEURH10 10-60 80 ok. 750.000

waluty spot 40-60 --------- --------FW20* 1-2 punkty   30 punktów ok. 240.000 

FKGHH10 20-40 ok. 1.5 zł ok. 100.000KGHM 10-40 ok. 2-2,5 zł 25.000

FPKNH10 0,01-0,05 ok. 0,6 zł ok. 100.000PKN 0,01-0,05 ok. 1 zł 25.000

FPKOH10 0,01-0,05 ok. 0,6 zł ok. 100.000PKO 0,01-0,05 ok. 1 zł 25.000

27* FW20 – 9 animatorów

28

LP INSTRUMENT

WOLUMEN OBROTU (szt.) LOP (szt.)

cały rok na koniec września

2009 2008ZMIANA

%2010 2009

ZMIANA %

1 KONTRAKTY NA WIG20 12.766.415 11.743.240 8,7% 108.488 84.975 27,67%

2 KONTRAKTY NA mWIG40 30.182 25.349 19,1% 892 605 47,44%

4 KONTRAKTY NA AKCJE 465.757 331.646 40,4% 6.357 5.755 10,46%

5 KONTRAKTY NA WALUTY 162.239 132.559 22,4% 1.669 1.481 12,69%

6 OPCJE NA WIG20 421.648 326.583 29,1% 38.855 17.589 120,91%

7JEDNOSTKI INDEKSOWE NA WIG20

42.161 36.327 16,1% 13.159 12.438 5,80%

29

• Ryzyko specyficzne

– kursy pojedynczych akcji (instrumentów bazowych)

mogą mieć większą zmienność (większe wahania cen)

niż inne instrumenty

– z powodu większej zmienności, kontrakty na akcje

mogą być bardziej ryzykowną inwestycją niż kontrakty

na indeksy

– kontrakty walutowe – uzależnienie od kursów innych

walut

Kontrakty i ryzyko

30

Zależności – kursy walut(ryzyko specyficzne)

Zależności – kursy walut(ryzyko specyficzne)

31

Wpływ waluty inwestycji na wynik

32

33

Depozyty zabezpieczające• Służą zabezpieczeniu zobowiązań kupującego/sprzedającego - zabezpieczeniu ryzyka

dziennej zmiany ceny kontraktu – proces bieżących rozrachunków rynkowych (tzw. równanie do rynku)

• Stanowią tylko część wartości kontraktu – określony % wartości• Wartość depozytu liczona od ostatniego kursu rozliczeniowego• Wielkość wyznaczana przez KDPW (WIG20 – średnia ważona, pozostałe – największa

zmiana dzienna w ciągu ostatnich 12 miesięcy)• Wpłacane na rachunek inwestora w DM• KDPW określa jeden poziom depozytu - minimalny – poziom który zawsze musi być

utrzymywany

• DM maja swobodę w określaniu depozytu wstępnego – ale w większości wyliczają go jako 1,2 -1,4 x depozyt minimalny

• Od sierpnia 2009 do inwestowania na pochodnych trzeba mieć Numer Klasyfikacyjny Klienta (NKK) nadawany przez KDPW (poprzednio Numer Identyfikacyjny Klienta (NIK))

Cytat z komunikatu IRIP KDPW: „Ostateczną wartość depozytów dla klientów ustala biuro maklerskie, kierując się własną oceną ryzyka klienta i transakcji. Przyjęte przez biuro maklerskie zasady określania depozytów i zestawy parametrów ryzyka muszą prowadzić do wyznaczenia depozytów nie mniejszych niż te obliczone wg zasad i parametrów ryzyka określonych przez KDPW.”

34

Wysokość depozytów c.d.

Historyczne minimalne poziomy depozytów < 2% dla walut < 4% dla FW20 < 6% dla kontraktów na akcje

Instrument bazowy

Depozyt ustalany przez KDPW (01.10.2010)

Wartość kontraktu (01.10.2010)

Wysokość depozytu wstepnego (pobierana przez większość BM przy zawarciu transakcji =120% minimalnego, ustalonego przez KDPW)

Dźwignia: depozyt/wartość kontraktu

PGE 4,0% 2 290 zł

110 zł 20,8

TP S.A. 8,4% 1 780 zł

179 zł 9,9

PKN 5,8% 3 990 zł

278 zł 14,4

PGNiG 8,2% 3 660 zł

360 zł 10,2

PKOBP 7,8% 4 280 zł

401 zł 10,7

ASSECO POL 7,6% 5 300 zł

483 zł 11,0

KGHM 7,4% 11 800 zł

1 048 zł 11,3

mWIG40 3,8% 26 980 zł

1 230 zł 21,9

PEKAO 6,6% 17 000 zł

1 346 zł 12,6

WIG 20 5,0% 26 130 zł

1 568 zł 16,7

CHF 5,4% 29 500 zł

1 912 zł 15,4

EUR 4,4% 39 700 zł

2 096 zł 18,9

USD 6,8% 29 000 zł

2 366 zł 12,3

PZU 7,4% 40 600 zł

3 605 zł 11,3

35

Przykładowe zmiany depozytów

max. 23,8%

36

Gwarantowanie rozliczeń• Mechanizm:

– kalkulacja dziennych kwot zysków/strat stron transakcji (w oparciu o kursy transakcji oraz dzienne kursy rozliczeniowe),

– Rozliczanie wzajemnych zobowiązań w cyklu T+0.

• Dla pozycji zyskownej – wzrost wartości środków „w depozycie”

• Dla pozycji stratnych – spadek wartości środków „w depozycie”. Możliwe wezwanie do uzupełnienia depozytu.

• Fundusz Gwarancyjny dla instrumentów pochodnych

37

Gwarantowanie rozliczeń

Po otwarciu pozycji Różnica pomiędzy ceną zawartego kontraktu a dzienną ceną rozliczeniową

Przez pozostałe dni łącznie z dniem wygaśnięcia

Różnica pomiędzy dzienną ceną rozliczeniową z dnia poprzedniego a dzienną ceną rozliczeniową z dnia bieżącego lub ostateczną ceną rozliczeniową w dniu wygaśnięcia

Po zamknięciu pozycji Różnica pomiędzy ceną zamknięcia kontraktu a dzienną ceną rozliczeniową z dnia poprzedniego

W przypadku zamknięcia pozycji na tej samej sesji

Różnica pomiędzy cenami w momencie zamknięcia i otwarcia pozycji

38

• Kupno 3 kontraktów po kursie 50 zł (za akcję), wielkość kontraktu 100 akcji

• zakładany poziom wstępnego depozytu zabezpieczającego 20% (depozyt, który inwestor wpłaca zawierając transakcję)

• zakładany poziom właściwego depozytu zabezpieczającego 14,3% (depozyt, który musi być utrzymywany w domu maklerskim)

• wielkość wstępnego depozytu zabezpieczającego20% (50 zł 300 akcji) = 3 000 zł

• poziom właściwego depozytu zabezpieczającego 14,3% (50 zł 300 akcji) = 2 145 zł

Przykład nr 1. Bieżące rozrachunki

39

Przykład nr 1.cddzien D D+1 D+2

transakcja po kursie 50 zł    

depozyt wstępny 3 000 zł 3 240 zł 3 090 zł

depozyt własciwy 2 145 zł 2 317 zł 2 210 zł

dzienny kurs rozliczeniowy 52 zł 54 zł 51,50 zł

kwota rozliczenia(52 zł - 50 zł) * 300 = 600 zł

(54zł - 52 zł) * 300 = 600 zł

(51,50 zł - 54 zł ) * 300 = -750 zł

depozyt nabywcy po rozliczeniu 3 600 zł 4 200 zł 3 450 zł

depozyt wystawcy po rozliczeniu 2 400 zł 1 800 zł 3 990 zł

Suma depozytów 6.000 zł

uzupełnienie o 1440 zł do kwoty 3240 zł

Suma wpłaconych depozytów 7.440 zł (2*3.000+1.440)

40

Przykład 2 Dźwignia finansowa i wielkość pozycji

Inwestycja w FEURM10 (depozyt 1,2*4,6%=5,5%)

Inwestor A Inwestor B

Początkowy stan rachunku (zł) 14.000 14.000

Zakładany poziom stop loss

(w % początkowego kapitału i w zł)

5%

700 PLN

5%

700 PLN

Liczba kupionych kontraktów (kurs 420,00, wartość kontraktu 42.000 zł)

1 6

Depozyt początkowy

(2.318 zł za jeden kontrakt)

2.318 PLN 13.908 PLN

41

Przykład 2 cd. Dźwignia finansowa i wielkość pozycji

Inwestycja w FEURM10 (depozyt 1,2*4,6%=5,5%)

Inwestor A Inwestor B

Zmiana w pipsach powodująca zadziałanie stop lossa

1*X1*1PLN=700 PLN

X1=700 PIPS

6*X2*1PLN=700 PLN

X2=117 PIPS

Procentowa zmiana kursu powodująca zadziałanie stop lossa (jest to zmiana kursu powodująca zysk lub stratę w wysokości 5%)

1,7% 0,28%

Rzeczywista zastosowana dźwignia finansowa (wartość inwestycji/kapitał początkowy)

(1*42.000)/ 14.000=3,0

(6*42.000)/ 14.000=18,0

42

3769

2682

1087 (ok. 30%)

Przykład 3 FW20H08 XII 2007 – I 2008

43

2682

2949

267 pkt (10%)

Przykład 4 FW20H08. 22.01.2008

44

Możliwości jakie dają kontrakty• spekulacja na wzrost/spadek indeksu (kursu akcji, walut), • alternatywa dla krótkiej sprzedaży (akcje, indeksy)• transakcje spreadowe

– Jednoczesne kupno/sprzedaż i sprzedaż/kupno kontraktów na akcje i indeksy giełdowe

– Kupno serii krótszej i sprzedaż dłuższej (lub odwrotnie) na ten sam instrument bazowy

– operowanie na kontraktach na różne akcje• hedging - zabezpieczanie portfela akcji, transakcji handlowej• arbitraż

45

SpekulacjaOsiągnięcie zysku ze zmian cen kontraktów, powiększonego działaniem dźwigni finansowej.• przewidywany wzrost WIG20 - kupno kontraktu

• przewidywany spadek WIG20 - sprzedaż kontraktu• niższe koszty transakcyjne niż na rynku akcji (10 zł za otwarcie kontraktu FW20 przy kursie 2000 punktów zł to 0,05% jego wartości) ,• możliwość „bezpośredniego” kupna lub sprzedaży indeksu (ETF na WIG20 da również taką możliwość),• płynny rynek - szybsze zajęcie pozycji, • możliwość łatwej spekulacji na spadek indeksu lub kursów akcji• możliwość wykorzystania zmian kursów walut

46

Ograniczanie ryzyka straty lub utraty zysku na rynku kasowym poprzez działania na rynku terminowym.

Zabezpieczenie przed:

spadkiem wartości instrumentu bazowego - sprzedaż kontraktów,(kto i kiedy to wykorzystuje?)

wzrostem wartości instrumentu bazowego - kupno kontraktów (kto i kiedy to wykorzystuje?)

Hedging

47

Short hedge

Pozycja DŁUGA -STRATA

Pozycja KRÓTKA -ZYSK

spadek indeksu

RYNEK KASOWY

spadek wartości FW20

RYNEK TERMINOWY

STRATA + ZYSK = 0

48

Long hedge

wzrost kosztów zakupu -STRATA

Pozycja DŁUGA -ZYSK

wzrost indeksu

RYNEK KASOWY

wzrost wartości FW20

RYNEK TERMINOWY

STRATA + ZYSK = 0

49

Transakcje spreadowe• Jest to spekulacja na zmianie różnicy pomiędzy cenami różnych serii kontraktów

terminowych.

• Nie jest istotny kierunek zmiany rynku

• Ważna jest analiza skali zamian wartości różnych serii kontraktów terminowych (zawężenie/rozszerzenie spreadu)

Przewidywania Krótsza seria Dłuższa seriaZMNIEJSZENIE się spreadu KUPNO SPRZEDAŻ

ZWIĘKSZENIE się spreadu SPRZEDAŻ KUPNO

Seria krótsza

Seria dłuższaZysk

inwestora

kurs

czas

50

Arbitraż • Wykorzystywanie różnicy pomiędzy rynkowym a teoretycznym kursem kontraktu terminowego.Efekty arbitrażu:•pewna kwota zysku•minimum ryzyka•brak wstępnych nakładów finansowych

• Kontrakty przewartościowane - cena rynkowa powyżej teoretycznej• Sprzedaż kontraktów + kupno akcji

• Kontrakty niedowartościowane - cena rynkowa poniżej teoretycznej•Kupno kontraktów + sprzedaż akcji

(uwaga - olbrzymie trudności z krótka sprzedażą i pożyczaniem akcji – ale to się niedługo zmieni)

(Dodatkowo: kontrakty walutowe – możliwość wykorzystania niewłaściwej wyceny np. na giełdzie.)

51

Zalety kontraktów terminowych (o tym dzisiaj mówiliśmy)

• Liniowy profil wypłaty• Wysoka dźwignia finansowa • Niskie ryzyko kredytowe (dzienne rozrachunki)• Wysoka płynność, niskie koszty• Gra na wzrost/spadek• Zmiana ceny uzależniona od zmian cen

instrumentów bazowych

52

STRUKTURA INWESTORÓW W LATACH 2002 - 2009

0

20

40

60

80

100

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

zagranica instytucje indywidualni

Największe błędy – ankieta futures.onet.pl

Wyniki ankiety (łącznie odpowiedzi 376)20.70% zbyt długie utrzymywanie stratnych

pozycji

17.30% strach przed zajęciem pozycji po wygenerowaniu sygnału przez system

17.30% zbyt impulsywne podejmowanie decyzji

16.00% zbyt szybka realizacja zysków (zbyt małych)

10.90% niestosowanie zleceń stop9.80% zbyt duże pozycje w relacji do kapitału8.00% zbyt bliskie stopy

53

Dodatkowe informacje• Strona internetowa GPWhttp://www.gpw.com.pl

– Materiały edukacyjne– Lista najczęściej zadawanych pytań– regulacje – standardy, Szczegółowe Zasady

Obrotu Giełdowego, warunki obrotu– Aktualne notowania – Arkusze (dla opcji)

• Strona internetowa KDPW (IRIP) - rozliczanie, Depozyty zabezpieczające http://www.kdpw.com.pl/irip/irip.jsp

54

55

Wybrana literatura• Materiały edukacyjne na stronie internetowej giełdy• J. Hull: Kontrakty terminowe i opcje, wprowadzenie, WIG Press,

Warszawa, 1999 • G. Zalewski: Kontrakty terminowe w praktyce, WIG Press, Warszawa, 2001

i kolejne wydania• P. McBride Johnson: Instrumenty pochodne. Przewodnik menedżera, WIG

Press, Warszawa, 2000 • M. Pring: Podstawy analizy technicznej WIG Press• J.Murphy:Analiza techniczna rynków finansowych WIG Press• J. Schwager: Analiza techniczna rynków terminowych WIG Press• J. Schwager: Mistrzowie rynków finansowych WIG Press• M. Miller: Merton Miller o instrumentach pochodnych WIG Press

56

Dziękuję za uwagę !

Czy mają Państwo pytania ?

Prosimy też o pytania na adres:

pochodne@gpw.pl