11

Język haseł Język haseł przedmiotowychprzedmiotowych

Biblioteki Narodowej.Biblioteki Narodowej.

Opracowanie Maria Wołoszyn

22

Prezentacja przygotowana na spotkanie Prezentacja przygotowana na spotkanie wewnątrzbibliotecznego zespołu wewnątrzbibliotecznego zespołu

samokształceniowego samokształceniowego Pedagogicznej Biblioteki WojewódzkiejPedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej

w Rzeszowie i Filii. w Rzeszowie i Filii. kwiecień 2009

33

JHP BNJHP BN

Jest to język

informacyjno-wyszukiwawczykonstruowany w celu:

sporządzania opisów rzeczowych wyszukiwania tych opisów poszczególnych publikacji w zbiorze informacyjnym(funkcja informacyjna, adnotacyjna) (funkcja wyszukiwawcza)

44

JHP BNJHP BN

Jak każdy język posiada swoje

słownictwo i gramatykę.

Słownictwo

Tematy - samodzielne jednostki leksykalne

Określniki - niesamodzielne jednostki leksykalne

55

TematTemat

jest to ustalony termin (pochodzący

z języka naturalnego) stosowany dla wyrażenia przedmiotu dokumentu.

66

Przedmiot dokumentuPrzedmiot dokumentu

to obiekt (rzecz, idea, pojęcie) opisany w treści dokumentu.

Gdy w publikacji występuje jeden przedmiot ważny jest to przedmiot główny.

Jeżeli przedmiotów ważnych jest kilka są to przedmioty równorzędne.

Jeżeli występują przedmioty luźno związane z przedmiotem głównym są to przedmioty poboczne.

77

Rodzaje tematów Rodzaje tematów (przykłady)

rzeczowe: : Prawo; Etyka; Pedagogika pracyPrawo; Etyka; Pedagogika pracy

osobowe:: Twardowski, Jan (1915-2006)Twardowski, Jan (1915-2006)

korporatywne: : ONZ; Armia KrajowaONZ; Armia Krajowa

tytuł ujednolicony:: Biblia. ST. Pięcioksiąg; Biblia. ST. Pięcioksiąg;

Polityka (czasop.)Polityka (czasop.)

geograficzne: : Ameryka; Polska; Sowie, GóryAmeryka; Polska; Sowie, Góry

88

DopowiedzeniaDopowiedzenia to wyrażenia (w nawiasie okrągłym), które dodane

do tematu czynią go jednoznacznym np.: dopowiedzenia identyfikujące - przy terminach homonimicznych Rak (med.), Rak (zool.); Rehabilitacja (med.), Rehabilitacja (prawo) - często w postaci dat życia Kapuściński, Ryszard (1932 - 2007)

dopowiedzenia lokalizujące Rzeszów (woj. podkarpackie)

99

OkreślnikiOkreślniki

to wyrażenia, które dodane do tematu (po kresce poziomej - myślniku)

wskazują na aspekt, punkt

widzenia, ujęcie

precyzują kontekst

lokalizują przedmiot dokumentu

w czasie i przestrzeni

wskazują na formę piśmienniczą i

wydawniczą dokumentu

wskazują na adresata dokumentu

1010

Rodzaje określników:Rodzaje określników:

rzeczowe: : historia; stylistyka; historia; stylistyka; socjologia

geograficzne: : AzjaAzja; ; Polska; Bizancjum Bizancjum

chronologiczne: : 19 w.; 1918-1939 r.

formalne: : poradnik; wydawnictwa dla dzieciporadnik; wydawnictwa dla dzieci

1111

Hasło przedmiotowe Hasło przedmiotowe (hp)

to zdanie języka haseł przedmiotowych, które wyraża przedmiot dokumentu (treść) oraz

jego cechy. Może mieć postać:

samego tematu (hasło proste): Botanika; Terroryzm; Kara śmierci

tematu z określnikiem / określnikami (hasło rozwinięte): Dziecko niepełnosprawne umysłowo - psychoterapia; Oświata - prawo - Polska - stan na 2008 r. - poradnik

1212

Budowa hpBudowa hp

hasło przedmiotowe buduje się zgodnie z zasadami gramatyki pozycyjnej: każdy element ma określone miejsce w zdaniu.

1313

Budowa hpBudowa hp

Temat

Określniki rzeczowe - x

Określnik geograficzny - z

Określnik chronologiczny - y

Określnik formalny - v

1414

Opis przedmiotowyOpis przedmiotowy

jest to zestaw haseł przedmiotowych przydzielonych jednemu dokumentowi.

Opis utworzony z jednego hp to opis jednokrotny: Encyklopedia powszechna PWNHp Encyklopedia polska

Opis, na który składa się kilka hp to opis wielokrotny: Mity Greków i Rzymian / Wanda MarkowskaHp Mitologia grecka Mitologia rzymska

1515

Artykuł przedmiotowyArtykuł przedmiotowy

to termin przyjęty jako temat oraz terminy z nim powiązane: :

temat/okr. NU = nie używaj (termin odrzucony) TS = termin szerszy (nadrzędny) TW = termin węższy (podrzędny) TK = termin kojarzeniowy

1616

Alfabetycznie uporządkowane tematy i Alfabetycznie uporządkowane tematy i określniki, hasła przyjęte i odrzucone określniki, hasła przyjęte i odrzucone wraz z informacjami o relacjach wraz z informacjami o relacjach zachodzących między nimi tworzą zachodzących między nimi tworzą słownik języka haseł przedmiotowych słownik języka haseł przedmiotowych (SJHP).(SJHP).

1717

Wyszukiwanie Wyszukiwanie

haseł przedmiotowychhaseł przedmiotowych

Wyszukiwanie przez Wyszukiwanie przez SJHP BN SJHP BN1.1.

1818

1919

2020

Artykuł przedmiotowy

2121100 - hasło wzorcowe 400 - terminy odrzucone NU

Rekord hp w formacie MARC 21

2222 400 - terminy odrzucone NU 667 - uwaga identyfikująca 550 - termin kojarzeniowy TK

Rekord hp w formacie MARC 21

2323

Wyszukiwanie Wyszukiwanie

haseł przedmiotowychhaseł przedmiotowych

Wyszukiwanie przez Wyszukiwanie przez katalog katalog

komputerowy BNkomputerowy BN(INNOPAC)

2.2.

2424

2525

2626

2727

2828

2929

3030

3131

3232

3333

Wyszukiwanie Wyszukiwanie

haseł przedmiotowychhaseł przedmiotowych

Wyszukiwanie przez Wyszukiwanie przez katalog NUKATkatalog NUKAT3.3.

3434

NUKATNUKAT Należy pamiętać, że w Centralnej Kartotece

Haseł Wzorcowych (CKHW) stanowiącej zasadniczą część katalogu NUKAT znajdują się:

rekordy opisów bibliograficznych rekordy haseł wzorcowych:

formalnych (indeks: Autor, Tytuł) przedmiotowych (indeks: Hasło przedmiotowe)

stosowane są trzy języki informacyjno- wyszukiwawcze: JHP BN, KABA, MeSH

3535

3636

3737

3838

3939

100 - hasło wzorcowe 400 - terminy odrzucone

550 - termin kojarzeniowy 667 - uwaga identyfikująca

4040

Wyszukiwanie przez katalog NUKATWyszukiwanie przez katalog NUKAT

4141

4242

150 - hasło wzorcowe 450 - terminy odrzucone 550 - terminy wchodzące w relacje

4343

Wyszukiwanie przez SJHP BNWyszukiwanie przez SJHP BN

4444

4545

Artykuł przedmiotowy

hasło wzorcowe terminy odrzucone NU terminy wchodzące w relacje TW, TK, TS

4646 1XX - hasło wzorcowe 4XX - terminy odrzucone 5XX - terminy wchodzące w relacje

4747

Pola grupy 4XX -

terminy odrzucone- (tropy zob.)

Pola grupy5XX -

terminy wchodzące w relacje - (tropy

zob. też)

g = termin szerszy

h =termin węższy

Podpole nie wypełnione

= termin kojarzony

zawartość podpola w

Pola grupy 1XX -hasło

wzorcowe

Zawartość rekordu wzorcowego hp w formacie MARC 21

4848

Pola grupy 5XX - terminy wchodzące

w relacje rozróżniane na

podstawie zawartości podpola

w

*jeśli zawiera kod g = termin szerszy

TS

*jeśli zawiera kod

h = termin węższy TW

*podpole nie jest wypełnione =

termin kojarzeniowy TK

Przykład 1.

4949

Pola grupy 5XX - terminy wchodzące

w relacje rozróżniane na

podstawie zawartości podpola

w:

*podpole nie jest wypełnione = termin kojarzeniowy TK

*jeśli zawiera kod g = termin szerszy

TS

*jeśli zawiera kod

h = termin węższy TW

Przykład 2.

5050

Witryna zawierająca informacje o JHP BNWitryna zawierająca informacje o JHP BN

5151

5252

Dziękuję za uwagęDziękuję za uwagę