J.M.KEYNES’İN BÜYÜMEYE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ (STATİK ANALİZ)

ÖNCÜLLER

¶ Bir ülkede refahın artması,o ülkede yaşayan fertlerin reel gelirlerini arttırmalarına bağlıdır.Bunun için ise,öncelik ile fertlerin istihdam edilmesi gerekir.

¶ Ancak,ülkenin istihdam hacmi her zaman çalışmak isteyenlerin tamamını kapsayacak genişlikte olabilir mi?

¶ Klasik iktisatçılar için bu soru bir önem taşımıyordu.Çünkü,dev adımlar ile ilerleyen kapitalizm açtığı yeni iş ilanları ile nasıl olsa çalışmak isteyen herkese iş temin edecekti.

¶ Ayrıca,J.B.Say’ın ‘’Sürüm Yerleri Teorisi’’ de dikkatleri eksik istihdam,işsizlik ve durgunluktan uzak tutmuştu.Kabul edilen görüşe göre,küçük ve geçici sapmaların dışında ekonomiler tam istihdam seviyesinde ve dengede bulunuyordu.

Oysa,1929’da patlayan büyük iktisadi kriz,Klasiklerin bu görüşlerinin temelinden sarsılmasına neden oldu.1929 krizi,J.B.Say’ın ileri sürdüğü gibi her arzın kendi talebini yaratmadığını ortaya koymuştur.

Seri halde gerçekleştirilen yatırımların meydana getirdiği mal(meta) bolluğu,talep yetersizliği nedeni ile eritilemeyince stoklar yığılmış ve ekonomiler hızla durgunluğa sürüklenerek işsizlik büyük boyutlara ulaşmıştı.

1929-30 krizinden büyük ölçüde esinlenen J.M.Keynes,1936’da yayınlanan ‘’İstihdam,Faiz ve Paranın Genel Teorisi’’ adlı eseri ile iktisadi düşünceye önemli bir yenilik getirerek klasik görüşün aksine,ekonomilerin genellikle eksik istihdamda dengeye geldiklerini ifade etmiştir.

Klasik iktisatçıların düşündükleri şekilde işgücünün tamamını üretime katacak bir denge,Keynes’e göre çok ender rastlanan bir durum olup,bu tespitin yanısıra Keynes,krizden kurtulmanın çaresini de araştırmış ve çarenin talebin genişletilmesinden geçtiğini belirtmiştir.

BÜYÜMEYE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ

¶ Yukarıda ifade edildiği gibi J.M.Keynes,ekonomilerin durgunluğu atlatabilmelerinin çaresinin talebin genişletilmesine bağlı olduğunu ifade etmiştir.

¶ Daha kısa bir ifade ile genişleyen talep stokları eritecek,eriyen stoklar yatırımları teşvik edecek,artan yatırımlar büyümeyi hızlandıracak ve böylece eksik istihdam dengesinden tam istihdam dengesine doğru yürünmeye başlanacak tır .

¶ Burada bir faktörün genişletici etkisi de göz ardı edilmemelidir.J.M.Keynes’e göre,otonom yatırımlarda meydana gelen bir artış,geliri bir katsayı(çarpan katsayısı) kadar daha fazla çoğaltmaktadır.Yatırım artışı ∆ I ,gelir artışını ∆Y ile gösterir isek;

∆Y=k .∆ I (i)

eşitliğine dökebiliriz.Bu eşitlikteki ‘’k’’ çarpan katsayısıdır.Bu katsayıyı,marjinal tasarruf meylinin tersine eşittir.

Y =Geliri,

C =Tüketim harcamalarını,

S =Tasarrufu ve

∆ =Değişmeleri(artışları/azalışları)

göstermek üzere ∆C∆Y oranı bize ortalama tüketim meylini, ∆S∆Y oranı ise ortalama

tasarruf meylini verir.

Bu oranlardan ilki,gelirin ne kadarının tüketim harcamalarına ayrıldığını,ikincisinin ise gelirden tasarrufa ayrılan payı göstermektedir.

Eğer artışları/azalışları da dikkate alır isek ve ∆C /∆Y ve ∆ S /∆Y şeklinde yazarsak,marjinal tüketim ve marjinal tasarruf meyillerini elde etmiş oluruz.

Bu oranlardan ilki,gelirde meydana gelen artışın tüketim harcamalarını ne ölçüde arttırdığını,ikincisi ise,gelirde meydana gelen artışın tasarrufa ayrılan kısmı ne ölçüde arttırdığını göstermektedir.

Yukarıda bahsolunan çarpan katsayısı,önce de ifade edildiği gibi marjinal tasarruf meylinin tersine eşit olmaktadır.Şöyle ki:

k= 1

∆ S∆Y

(ii)

eşitliği yazılabilir.

Öte yandan,marjinal tüketim ve marjinal tasarruf meyillerinin toplamı daima 1’e eşittir.Şöyle ki:

∆C∆Y

+ ∆S∆Y

=1 (iii)

şeklindedir.

Örnek ile açıklar isek;belli bir dönemde kişinin gelirinin 100 TL. arttığını,bu artışın 70 TL.’sini tüketim harcamalarına ayrıldığını,kalan 30 TL.’sini ise tasarrufa ayrıldığını

kabul edelim.Bu durumda,marjinal tüketim 70100 ,marjinal tasarruf meyli ise

30100

olacaktır.İkisinin toplamı ise 70100

+ 30100

=1 olacaktır.

(iii) numaralı eşitlikten yaralanıp bu çıkarımda bulabiliriz;

∆S∆Y

=1−∆C∆Y (iv)

Eşitliğine geçebiliriz.(iv) numaralı eşitlikte ∆S∆Y ‘nin değerini (ii) numaralı eşitlikte

yerine koyar isek;

k= 1

1−∆C∆Y

(v)

(v) numaralı eşitliği elde etmiş oluruz ki,bu bize marjinal tüketim meyli türünden çarpan katsayısının değerini verir.

Çarpan katsayısının nasıl işlediğini bir örnek yardımı ile şu şekilde de açıklayabiliriz:

Devlet 10 milyon lira maliyetli bir yol yapımına karar vermiş olsun.İhalenin yapılışı ile birlikte daha ilk anda ihaleyi alan firmada çalışanların genelinde 10 milyon liralık bir artış olacaktır.

Eğer bu firmada çalışanların marjinal tüketim meyli örneğin; 23 ise,

10 milyon liranın 23’ü olan 6.7 milyon lira harcanacak,kalan 3.3 milyon lira ise

tasarruf edilmiş olacaktır.Buradaki 6.7 milyon lira firmada çalışanlar bakımından bir harcama,fakat bu kişilerin alışveriş yaptıkları örneğin;terzi,bakkal,manav vb. kişiler için ise bir geliş artışıdır.

Eğer bu kişilerin de marjinal tüketim meyillerinin 23 olduğunu kabul eder isek bu

kez 6.7 milyon liranın 2/3’ü olan 4.5 milyon lira harcanıp,kalanı ise tasarruf edilmiş olacaktır.

Bu süreç,harcanacak miktar sıfır oluncaya kadar devam edip ifade ettiğimizi;

10.000 .000+6.700 .000+4.500 .000+…=30.000 .000

eşitliğine dökmek mümkündür.

Yani,

10 milyon liralık bir yatırımın artışı,marjinal tüketim meylinin 23 (dolayısı ile

marjinal tasarruf meyli 13 ) olması koşulu altında üç katı büyüklükte bir gelir

artışına yol açmış olacaktır. Bu matematiksel ifadeleri (i) numaralı eşitlikte yerine koyar isek;

(30.000.000=3 x 10.000.000) çarpan katsayısının 3 olduğu açıkça görülmektedir. Dikkat edilir ise,bu katsayının 3 olan değeri,marjinal tasarruf meylinin değerinin

(13) tersine eşit bulunmaktadır.

Buradan hareketle,ifade ettiklerimizin özcesi,J.M.Keynes’e göre,otonom yatırımlarda meydana gelen bir artış;geliri çarpan katsayısının çarpımı kadar daha fazla arttıracak,artan gelirler talebi artıracak,bu da yatırımları teşvik edecektir.

Yatırımların artması ise,bir yandan ekonominin durgunluktan çıkarak büyümeye başlaması,diğer yandan ise istihdam hacminin genişlemesi(işsizliğin erimesi) demektir.

SONUÇ

Yukarıdaki bahsolunan ifadelerden anlaşıldığı üzere;

J.M.Keynes,daha ziyade durgun olan veyahut durgunlukta bulunan bir ekonominin durgunluktan kurtulup büyümeye başlayabilmesi için ilk ivmeyi nasıl ve nereden alabileceği hususu üzerinde durup araştırmalar yapmıştır.

Büyüme halinde olan bir ekonominin sorunları ise,J.M.Keynes’te ikinci planda kalmaktadır.Bu nedenledir ki,J.M.Keynes’in büyüme konusundaki görüşleri statik(devinimsiz,durağan) bir içerik taşımaktadır.