JOB ANALYSIS &

JOB DESIGN

اهداف آموزشی

از جلسه این پایان در رود می انتظار دانشجویان از :باشند قادر درس

توضیح را شغل طراحی و تحلیل اهمیت و اهداف1. .دهند

) کنند تعریف را شغل طراحی در عمده مفاهیم2. غنای شغلی، توسعه شغل، ارزشیابی ، شغلی تحلیل وظایف شرح یا شغلی توصیف شغلی، گردش شغلی،

) . . دهند شرح را شغل تحلیل ابعاد و فرایند3. .نمایند تحلیل را مشاغل طراحی های روش4.

Job analysis 3

شغل: در انسان یك که است هایی فعالیت و وظایف مجموعه

.دهد می انجام معینی زمان مدتهای مسئولیت و اختیارات ها، فعالیت و وظایف بر عالوه

.باشد معین باید هم شغلپست:

می گرفته نظر در شغل یك برای که هایی جایگاه تعداد .شود

Job analysis 4

JOBشغل

Job Designطراحی شغل

های روش شغل، محتوای تعیین روش شغل، طراحی و اجتماعی فردی، نیازهای بین ارتباط و کار، انجام

.است شاغل فرد سازمانی وضعیت تحلیل و ثبت، مشاهده، شامل شغل طراحی

:جهت است شغل فعلیکار کردن تر اثربخش کارکنان برای انگیزش ایجاد جاری های هزینه کاهش

شغلی رضایت بهبود Job analysis 5

Marriner-Tomey, 2004

طراحی شغل

:از عبارتست شغل طراحی شغل اختیارات با شغل های مسئولیت و وظایف مقایسه1. های فعالیت و وظایف با شغل انجام زمان مقایسه2.

شغل شاغل تخصص با شغل های فعالیت و وظایف مقایسه3. با مكانی نظر از شغل های فعالیت و وظایف مقایسه4.

همدیگر

Job analysis 6

اهمیت طراحی و تحلیل شغل

از که است فرآیندی شغل طراحی و تحلیل و تجزیه در مشاغل از یك هر های ویژگی و ماهیت آن طریق

آنها درباره کافی اطالعات و گردد می بررسی سازمان .شود می گزارش و آوری جمع

هر شود می معلوم شغل طراحی و تحلیل و تجزیه با

شایسته احراز برای و شود می شامل را وظایفی چه شغل .است الزم هایی توانایی و ها دانش ها، مهارت چه آن

Job analysis

7

Job Analysisتعریف تحلیل شغل

دانش، سطح که سازمانی پست یك مطالعه و بررسی برای نیاز مورد فردی های ویژگی و ها توانایی مهارت،

.کند می تعیین را پست آن در مسئولیت قبول

انتظار مورد مهارتهای و ها مسئولیت از روشنی توصیف .است خاص شغل یك برای

شغلی وظایف در تغییر برای تالشی شغلی تحلیل در

و تعیین شغل یك الزامات و وضعیت بلكه شود، نمی .گردد می مشخص

Job analysis 8

Job Analysisتحلیل شغل

شغلی تحلیل در مهم موارد:

شغل عنوان مورد در اطالعات کسب( Job Title)، شغلی، انتظارات و وظایف از مختصری شرح کار، بر نظارت نحوه لزوم، مورد تجهیزات و دانش میزان مشاغل سایر با شغل ارتباط و.

Job analysis 9

Job Analysisتحلیل شغل

شغل یك برای استانداردها /الزامات حداقل تعیین: اطالعات، و دانش سطح و نوع تحصیالت، سطح کار، سابقه ،شخصیت شغلی، های توانائی و مهارتها فردی، های ویژگی

اجتماعی و روانی جسمی، توان

Job analysis 10

شغلی تحلیل در اطالعات آوری جمع های روش : اعضاء، با گروهی بحث مدیران، و کارکنان با مصاحبه عملكرد، مشاهده

... شغل همان مورد در دیگر سازمانهای توصیف مقایسه و بررسی

Job analysis 11

(ویژگی های شغل)شیوه تجزیه و تحلیل اطالعات

اقالم اطالعاتی

منابع اطالعاتی

تعداد مشاغل

عنوان مشاغل

وظايف و فعاليت های هر

شغل

اختيارات هر شغل

مسئوليت های هر

شغل

شرايط و محيط شغل

شرايط احراز شغل

اسناد و مدارك موجود در سازمان

پرسشنامه

مصاحبه

مشاهده

استفاده از منابع و مراجع معتبر

Job analysis 12

های شغل تئوری های مربوط به ویژگی

(1960 دهه)کار اسنادی تئوری1.

دهه) شغلی های ویژگی الگوی2.1970)

(1978) اجتماعی پردازش الگوی3.

Job analysis 13

تئوری اسنادی کار

و تر پیچیده که دهند می ترجیح را مشاغلی کارکنان .باشد انگیزتر چالش

کار پیچیدگی برای ویژگی شش: کار بودن متنوع یا گوناگونی1. کار در عمل آزادی یا استقالل2. مسئولیت3. مهارت و دانش4. کار ضروری اجتماعی متقابل روابط5.

تمایلی /اختیاری اجتماعی متقابل روابط6.

Job analysis 14

الگوی ویژگی های شغلی

افراد شغلی رضایت و عملكرد انگیزش، بین رابطه شغل هر در اصلی بعد پنج:

(اندک تنوع -زیاد تنوع) مهارت در گوناگونی1.

(پائین هویت -باال هویت) کار هویت2.

(اهمیت کم -اهمیت بسیاربا) کار اهمیت3.

(کم بسیار -زیاد بسیار) عمل آزادی4.

(اندک میزان به -زیاد میزان به) نتایج بازخورد5.

Job analysis 15

معنی دار و ارزشمند بودن کار

احساس مسئولیت

پذیری

میزان اثربخشی کار

Core Job Dimensionابعاد اصلی کار

نیاز مورد و متفاوت مهارتهای تعداد : Skill Variety مهارتها تنوع1. (CSR پرسنل -داخلی بخش پرستار)کار برای

تواند می فرد یك که ای درجه : Task Identityوظایف ماهیت2. -Primary nursing )دهد انجام مشخص برآیند با انتها تا ابتدا از را کاری

Functional)

بر شغل که ای درجه :Task Significance وظایف اهمیت3. (سرویس راننده – جراح) دارد تاثیر مشاغل دیگر یا دیگران

و ریزی برنامه برای شغل بودن مجزا و استقالل درجه :Autonomy آزادی4. (تلفنچی -مددکار )کار انجام

کار بودن اثربخش برای فرد که بازخوردی درجه : Feedback بازخورد5. (بهیار کمك -ویژه بخش پرستار)گیرد می خود

است نسبی ها مثال و باشند می متفاوت کار ویژگی درجه نظر از باال مشاغل توجه. Job analysis

16

الگوی ویژگی های شغلی

Job analysis 17

ابعاد مرکزی یا

هسته ای شغل

حالتهای اصلی روانشناختی

نتیجه کار

اهمیت کار

گوناگونی در مهارت

نوع مهارت

در سایه تجربه، احساس اهمیت

کردن

/خود مختاری

آزادی عمل

احساس مسئولیت نسبت به نتیجه کار

بازخورد نتیجه کار

آگاهی از نتایج واقعی امور انجام شده

انگیزه درونی بسیار باال در رابطه با کار

کیفیت بسیار باالی عملکرد

رضایت شغلی بسیار باال در رابطه با کار

میزان غیبت و جابجایی بسیار پائین

توان رشد فرد

الگوی پردازش اطالعات اجتماعی

می را رفتارهایی و ها نگرش سازمان، اعضای و کارکنان مناسب واکنش اجتماعی آثار به نسبت بتواند که پذیرند .دهد نشان

تاثیر تحت خود شغل یا کار از افراد برداشت و پنداشت

یا همكاران های برداشت و نظرات) اجتماعی عوامل .گیرد می قرار (جامعه

کار اهمیت با و جالب های جنبه به مدیران توجه ضرورت

افرادJob analysis

18

1386رابینز،

Job Design

تجزیه و تحلیل شغلمورد اطالعات کسب

شغل درباره نیاز

Job analysis 19

شرح شغل

عنوان شغل محل شغل خالصه ای از شغل وظايف شغل دستگاه، ماشين، ابزار، لوازم

و موارد مورد استفاده در شغل رئيس يا مرئوسان شرايط شغل خطرات موجود در شغل

شرايط احراز شغل

تحصيالت تجربيات دوره های تخصص قدرت قضاوت ابتکار توان تصميم گيری مهارت های فيزيکی مهارت در انتقال مفاهيم خصوصيات روحی و روانی

Job Descriptionشرح وظایف شغلی

وظایف و ویژگیها از جامع حال عین در و مختصر شرح .است شغل یك

باشد زیر موارد شامل باید وظایف شرح:

Job Responsibilities

Job Experiences

Organizational Relationship

Working Condition

Other essential factors of the position Job analysis

20

Job analysis 21

آیا وجود شرح وظایف

مکتوب، برای کارکنان و

مدیران ضروری است ؟

چرا؟

Job Descriptionشرح وظایف شغلی

فواید شرح وظایف

در تعارض از پیشگیری سازمان

احساس از پیشگیری ناامیدی

وظایف تداخل از پیشگیری overlapping

کاربرد شرح وظایف

نیروی استخدام و جذب انسانی

فرد هر خدمت محل تعیین اختیارات تفویض کارکنان ارزشیابی راهنمای

Job analysis 22

نحوه تنظیم و ثبت شرح وظایف شغلی

برخوردار وظایف منطقی ترتیب از باید وظایف شرح مشاغل سایر از مجزا و دقیق بصورت را شغل و باشد

.نماید تشریح

فعل با توصیفی ای جمله بصورت شغلی وظیفه هر .شود می ثبت مشخص

و مشخص نا و مبهم های واژه از استفاده گویی، کلی از امكان حد تا باید دیگر های صورت به تعبیر قابل یا

.شود اجتناب

Job analysis

23

Job Description format

Job Title

Immediate Supervisors

Job Summary

Job Duties

Job Specification

Job analysis 24

1. Skill Requirements (education,

licensure, specific knowledge,

manual skills, communication

skills)

2. Physical Demand of Job

(physical effort, work

condition, job hazard)

شیوه های طراحی شغل

شغل سازی ساده1.

شغل توسعه2.

شغل سازی غنی3.

شغل چرخش4. و تجزیه نهایی بازده و نتیجه شغل، طراحی :نكته

.است شغل تحلیل

Job analysis 25

Job Simplification ساده سازی کار

اش دهنده تشكیل های واحد ترین کوچك به شغل .شود می تحلیل سپس و تقسیم

است وابسته کار چند بـه معموال شده تقسیم واحد هر.

به کلی شغل عنوان به ،شغلی کوچك هـای واحد ایـن

.شود می داده افراد

Job analysis 26

Job Simplification ساده سازی کار مزایا

مشاغل شدن تخصصی شوند می متخصص کارکنان کار کیفیت بهبود

معایب،احساس و انگیزه فقدان تنبلی، خودبیگانگی، از ناکامی

و ها هزینه افزایش نهایت در و کارکنان رضایت عدم وری بهره کاهش

Job analysis

27

Job Enlargementگسترش شغلی / توسعه

می کار کردن ساده عكس جهت در شغلی توسعه

.باشد است شغلی وظایف و ها مسئولیت افقی افزایش.

یابد می افزایش شغل یك در عملیات شمار یعنی.

Job analysis 28

Job Enlargementتوسعه شغلی /گسترش

مزایاکار در تنوع ایجاد کار یافتن معنی خستگی احساس کاهش ها هزینه کاهش کارکنان مشارکت میزان افزایش خدمت ترک و غیبت کاهش

کارکنان خدمات جبران با هماهنگ عملیات، افزایش این اگر :نكته

بلند در ویژه به کارکنان در توجهی قابل انگیزشی تأثیر ،(پاداش)نباشد .داشت نخواهد مدت

Job analysis 29

Job Enrichmentغنی سازی شغل

طیف که ای گونه به است شغل طراحی به عمودی رویكرد قرار استفاده مورد فردی مهارتهای و ها توانائی از تری وسیع

.گیرد میکار اصلی ابعاد به باید شغل سازی غنی جهت ریزی برنامه در/

.کرد توجه شغل های ویژگیدر پرستاری کار تقسیم روش تغییر :مثال عنوان به

Primary nursing به Functional از بیمارستانها و پذیری مسئولیت افزایش بنابراین و کار ابعاد در تغییر موجب

.است شده پرستاران پاسخگویی

Job analysis 30

دستورالعمل هایی برای غنی سازی شغل

کار هویت افزایش برای جزئی و کلی کارهای ادغام :کارها ترکیب1.

یك که کارهایی کلیه شدن مشخص :طبیعی کار واحدهای ایجاد2. کار در مالكیت حس افزایش برای دهد انجام باید فرد

و بیشتر استقالل و خودمختاری احساس موجب : مشتری با ارتباط3. کار نتایج از مستقیم آگاهی

و مسئولیت احساس :عمودی سطح در شغل گسترش یا بسط4. “کنترل” و “عمل” بین فاصله کاهش و بیشتر استقالل

و قوت نقاط از کارکنان آگاهی :نتایج بازخورد برای کانال ایجاد5. مشكالت حل و خود کار ضعف

Job analysis 31

1386رابینز،

Job Enrichmentاثرات غنی سازی شغل

مثبت اثرات:

انگیزش افزایش Motivation وری بهره افزایش Productivity غیبت میزان کاهش Absenteeism

کارکنان خدمت ترک میزان کاهش Turnover مزایا سایر

استقالل افزایش Autonomy پذیری مسئولیت افزایش Responsibility کنترلی خود Self-evaluation رضایت احساس افزایش Satisfaction

Job analysis 32

Job Enrichmentاثرات غنی سازی شغل

منفی احتمالی اثرات:

کارکنان اضطراب افزایش Anxiety تعارض /تضاد افزایش Conflict کشی بهره/ استثمارشدن احساس Exploitation را شغل سازی غنی میزان کارکنان، مهارت سطح :نكته

پائینی مدیریتی مهارت که کسانی مثال .کند می محدود .نیستند کارخود بر مدیریت و ریزی برنامه به قادر دارند،

Job analysis 33

Job Rotationگردش شغلی

زمان در و مشابه مشاغل در کارکنان جابجایی از است عبارت شغلی گردش .مشخص

یكنواختی، همچون کاری منفی عوارض کاهش منظور به اغلب شغلی چرخش .است کار از ای ساده و کوچك بخش انجام از ناشی ماللت و خستگی

شغل افقی گسترش یا توسعه برای روشی (Job Enlargement) تغییر مانند .است .ها بخش پرسنل نمودن جابجا پرستاران، کاری شیفت

نا احساس نتیجه در و بیمار یك از مراقبت تداوم افتادن مخاطره به احتمال .دارد وجود پرستاران در امیدی

Job analysis 34

Job Rotationگردش شغلی

مزایاروحیه افزایش ساده مشاغل در نارضایتی کاهش سخت مشاغل در یكنواختی و خستگی کاهش سازمان در پذیری انعطاف ایجاد انسانی نیروی آموزش برای فرصت

مجرب انسانی نیروی تأمین

Job analysis 35

Job Evaluationارزشیابی شغلی

شغل یك پاداش قابل ارزش میزان سنجش و گیری اندازه فرآیند (سازمانی برون و سازمانی درون) مشاغل سایر با مقایسه درپرداخت قابل عددی مبلغ تعیین از است عبارت شغل ارزشیابی

شغل هر به

و حقوق دارد، بیشتری های مسئولیت که سازمانی پست مثال .گیرد می تعلق آن به بیشتری دستمزد

کار ماهیت نظر از مشاغل مقایسه و مشاغل، بندی طبقه نظام .شوند می محسوب شغل ارزشیابی نوعی

Job analysis 36

Job Evaluationارزشیابی شغلی

شغل ارزشیابی در مهم موارد: تحصیالت، سطح روانی، و فیزیكی توانائیهای تجهیزات، کارکنان،) منابع قبال در مسئولیت میزان

(بودجه وروانی یا جسمی تالش میزان

(آور زیان و سخت مشاغل) کار محیط شرایط

Job analysis 37

Job Evaluationچالش ها در ارزشیابی شغل

علمی فرآیند یك آنكه از بیش شغلی ارزشیابی (scientific process)

.است (systematic) مند نظام روشی باشد،اما دارد، باالیی (پایایی) ثبات گرچه شغل بندی رتبه روش

.نیست زیاد آن (روائی)اعتباربندی طبقه و بندی درجه در کارکنان و مدیران ارزشهای است ممكن

.باشد متفاوت شغلخود حقوق و حق از کارکنان آگاهی شود می بندی درجه شغل وقتی

.یابد می افزایش کارکنان شكایات میزان و شده بیشتر

Job analysis 38

موفق باشید

Job analysis 39