johanninksweg 97, denekamp gemeente dinkelland (ov). · 2017. 6. 9. · denekamp gemeente...

37
Laagland Archeologie Rapport 64 Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek - karterende fase Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders Schotboersweg 7 7678 VK Geesteren

Upload: others

Post on 19-Dec-2020

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders

Laagland Archeologie Rapport 64

Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek - karterende fase

Johanninksweg 97, Denekamp gemeente

Dinkelland (OV).

juni 2017

Versie 2 (definitief)

In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders

Schotboersweg 7 7678 VK Geesteren

Page 2: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders

Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek - karterende fase Johanninksweg 97 te

Denekamp

7 Colofon Laagland Archeologie Rapport 64 Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek - karterende fase Johanninksweg 97 te Denekamp, gemeente Dinkelland (OV) Auteur: E.W. Brouwer In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders Foto’s en tekeningen: Laagland Archeologie Status rapport: definitief Controle: J.A.M. Oude Rengerink Autorisatie: J.A.M. Oude Rengerink

ISSN 2468-4759 Laagland Archeologie V.O.F Cobbingstraat 27 7631 DA Ootmarsum E-mail: [email protected] KvK-Nummer: 60294418 © Laagland Archeologie V.O.F, Ootmarsum, 9 juni 2017 Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgevers. Laagland Archeologie V.O.F. aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit de toepassing van de adviezen of het gebruik van de resultaten van dit onderzoek.

Page 3: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders

Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek - karterende fase Johanninksweg 97 te

Denekamp

3

Samenvatting ____________________________________________ 4

1 Inleiding 5 1.1 Aanleiding onderzoek ______________________________________________ 51.2 Afbakening plan- en onderzoeksgebied ________________________________ 51.3 Administratieve gegevens ___________________________________________ 61.4 Huidige situatie en toekomstig gebruik_________________________________ 71.5 Onderzoeksdoel __________________________________________________ 8

2 Inventarisatie __________________________________________ 92.1 Inleiding ________________________________________________________ 92.2 Landschappelijke ontwikkeling _______________________________________ 92.3 Archeologie _____________________________________________________ 112.3.1 Bekende archeologische waarden __________________________________ 112.3.2 Eerder archeologisch onderzoek ___________________________________ 112.4 Historie ________________________________________________________ 11

3 Conclusie 13

4 Verwachtingsmodel ____________________________________ 14

5 Veldonderzoek ________________________________________ 155.1 Beschrijving onderzoeksmethodiek ___________________________________ 155.2 resultaten: lithologie, lithogenese en bodemontwikkeling _________________ 155.3 Resultaten: archeologie ___________________________________________ 16

6 Conclusie en verwachting _______________________________ 17

7 Selectieadvies ________________________________________ 18

literatuur 19

BIJLAGE 1 AMZ-cyclus ___________________________________ 20

BIJLAGE 2 Archeologische perioden _________________________ 22

BIJLAGE 3 Geomorfologische kaart _________________________ 24

BIJLAGE 4 Actueel Hoogtebestand Nederland _________________ 25

BIJLAGE 5 Bodemkaart ___________________________________ 26

BIJLAGE 6 Waarnemingen, AMK-terreinen en onderzoeksmeldingen 27

BIJLAGE 7 Boorpuntenkaart veldonderzoek ___________________ 28

BIJLAGE 8 Boorstaten veldonderzoek ________________________ 29

Page 4: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders

Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek - karterende fase Johanninksweg 97 te

Denekamp

4

Laagland Archeologie heeft in april 2017 een bureauonderzoek en een inventariserend booronderzoek – karterende fase uitgevoerd op het terrein van het voormalige schooltje aan de Johanninksweg 97 te Denekamp. Het onderzoek vond plaats in verband met de ruimtelijke procedure vanwege het voornemen op het terrein een nieuwe woning met schuur te bouwen. Het bureauonderzoek had tot doel een archeologisch verwachtingsmodel op te stellen. Het plangebied ligt in een zone met dekzandruggen, grenzend aan een wat hogere dekzandrug. Op de bodemkaart ligt het terrein op een enkeerdgrond. Het plangebied is onderdeel van een AMK-terrein van hoge archeologische waarde. Dit terrein strekt zich uit tot een wat hogere dekzandrug met een plaggendek, waar resten uit de ijzertijd zijn gevonden (nederzettingscomplex). In het plangebied wordt met name nederzettingsafval verwacht van nabije, hoger gelegen nederzettingen. Uit het booronderzoek kan worden geconcludeerd dat het verwachtingsmodel moet worden bijgesteld naar een lage verwachting. Op basis van de gegevens van de boringen kan worden aangenomen dat het plangebied in een zone aan de rand van een beekdal ligt waar de condities voor bewoning in het verleden relatief ongunstig waren. Bovendien blijkt ook het bovenste deel van het bodemprofiel sterk geroerd te zijn voor zover dat ligt binnen het voormalige bouwvlak. Aangezien de geplande nieuwbouw zich voor circa driekwart binnen dit vlak bevindt kan worden gesteld dat daarmee ook nog maar weinig kans is dat er nog eventueel aanwezige archeologische waarden worden aangetast. Op basis van de resultaten van het veldonderzoek wordt geadviseerd geen archeologisch vervolgonderzoek in het plangebied uit te voeren. De implementatie van dit advies is in handen van de bevoegde overheid, de gemeente Dinkelland. De gemeente wordt hierin vertegenwoordigd door haar deskundige, de heer A. Vissinga, regio-archeoloog Twente, Postbus 531, 8000 AM Zwolle (06 5423 2006, [email protected])

Samenvatting

Page 5: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders

Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek - karterende fase Johanninksweg 97 te

Denekamp

5

HO

OFD

ST

UK

De aanleiding voor het onderzoek vormt de geplande nieuwbouw aan de Johanninksweg 97 te Denekamp, gemeente Dinkelland (OV). Hiertoe is een bestemmingsplanwijziging vereist. De gemeente Dinkelland heeft een eigen archeologiebeleid. Op basis van het vigerende bestemmingsplan dient archeologisch onderzoek uitgevoerd te worden om aan te tonen dat eventueel aanwezige archeologische waarden niet onevenredig worden of kunnen worden geschaad door de geplande bouwactiviteiten. Het plangebied heeft een omvang van 885 m2. De diepte van de geplande verstoring reikt vermoedelijk niet dieper dan ongeveer 100 cm –mv. De omvang van de geplande verstoringen overschrijdt de vrijstellingsgrenzen zoals die in het vigerende gemeentelijk archeologiebeleid zijn aangegeven.

Het plangebied betreft de Johanninksweg 97 in Denekamp, gemeente Dinkelland (OV), zie onderstaande afbeelding.

1INLEIDING

1.1 AANLEIDING ONDERZOEK

1.2 AFBAKENING PLAN- EN ONDERZOEKSGEBIED

Page 6: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders

Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek - karterende fase Johanninksweg 97 te

Denekamp

6

Afbeelding 1. Ligging van het plan- en onderzoeksgebied.

Voor een beter begrip van de bodemkundige omstandigheden en de archeologie van de planlocatie is een groter gebied bestudeerd. Een zone van 500 m rondom het plangebied wordt voldoende geacht om de archeologische potentie van het plangebied in kaart te brengen. Deze zone wordt aangeduid als ‘onderzoeksgebied’.

OBJECTGEGEVENS PLANGEBIED

Projectnaam Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek - karterende fase Johanninksweg 97 te Denekamp, gemeente Dinkelland (OV)

Projectcode DEJO1701

Plaats Denekamp

Gemeente Dinkelland

Provincie Overijssel

Kaartblad 20E

Archeoregio 3, Overijssels-Gelders zandgebied

centrumcoördinaten 264130/491100

1.3 ADMINISTRATIEVE GEGEVENS

Page 7: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders

Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek - karterende fase Johanninksweg 97 te

Denekamp

7

Gezamenlijk oppervlakte circa 885 m2 (0,08 ha)

Omvang bodemverstoring circa 355 m2

Diepte geplande bodemverstoring 100 cm –mv (geschat)

Onderzoeksaanmelding Archis3 4042623100

Uitvoeringsperiode onderzoek april 2017

Beheerder en plaats documentatie Laagland archeologie VOF, vestiging Ommen.

Tabel 1. Objectgegevens.

In het plangebied bevond zich tot voor kort een oud schoolgebouw. Dit is recent gesloopt. Het terrein is verder onbebouwd, maar wel verhard (klinkerbestrating). In de nabije toekomst is de bouw van een woning en een schuur voorzien (zie onderstaande afbeelding).

Afbeelding 2. Oude en nieuwe situatie. Het huidige gebouw is recent gesloopt.

1.4 HUIDIGE SITUATIE EN TOEKOMSTIG GEBRUIK

Page 8: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders

Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek - karterende fase Johanninksweg 97 te

Denekamp

8

Het uitgevoerde onderzoek behoort tot de eerste fasen in het huidige archeologische onderzoeksproces (zie bijlage 1). Het bureauonderzoek heeft tot doel een archeologisch verwachtingsmodel op te stellen aan de hand van bestaande bronnen, en te bepalen of en zo ja welke delen van het plangebied in aanmerking komen voor vervolgonderzoek. Het verwachtingsmodel wordt getoetst en zo nodig aangevuld door middel van een verkennend booronderzoek. Gezien echter de geringe omvang van het plangebied is er voor gekozen om gelijk een karterend booronderzoek uit te voeren zodat bij een eventuele bevestiging van de hoge verwachtingswaarde ook de aanwezigheid van eventuele vindplaatsen is getoetst. Op grond van de resultaten van dit onderzoek kan worden beoordeeld of en zo ja, welke vorm van vervolgonderzoek nodig is om de archeologische waarde van het gebied te kunnen vaststellen. Voor realisering van de doelstelling wordt de volgende vraagstelling gehanteerd:

Wat is de fysisch-geografische situatie van het gebied? Hoe is de bodemopbouw in het plangebied en in welke mate is deze nog intact? Wat is

de invloed van de geomorfologische en bodemkundige aspecten van het plangebied op bewoning en gebruik in het verleden?

Welke bekende archeologische waarden (complextype, archeologische periode) bevinden zich in het plan- en onderzoeksgebied?

Wat is bekend over het historisch gebruik van het plangebied in het verleden? Wat is de specifieke verwachting van het plangebied ten aanzien van archeologische

waarden? (complextype, diepteligging, periode en kenmerken)?

1.5 ONDERZOEKSDOEL

Page 9: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders

Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek - karterende fase Johanninksweg 97 te

Denekamp

9

HO

OFD

ST

UK

In dit hoofdstuk worden de relevante landschappelijke ontwikkeling en huidige bodemkundige situatie beschreven. Tevens wordt ingegaan op de bekende archeologische waarden in de omgeving van het plangebied en de historische situatie. Voor wat betreft de in de tekst genoemde archeologische perioden wordt verwezen naar bijlage 2.

Het landschap rondom Denekamp is met name in de afgelopen twee ijstijden gevormd (Saalien, circa 300.000 – 150.000 jaar geleden en Weichselien, circa 116.000 – 11500 voor heden). Tussen geïsoleerde stuwwallen bevinden zich brede dekzandgebieden, waarin ruggen en vlakten elkaar afwisselen. In het Saalien is het gebied met landijs bedekt. Onder dit landijs ontstaat een grondmorene, die hier uit een mengsel van klei, zand en grind bestaat. Deze laag wordt tot het Laagpakket van Gieten (Formatie van Drenthe) gerekend. In het Weichselien reikt het landijs niet tot Nederland. In de laatste helft van deze laatste ijstijd is de ondergrond desondanks permanent bevroren geweest. Stromend regen- en sneeuwsmeltwater over het bevroren oppervlak vormden zogenaamde ‘droge dalen’ en er ontstonden fluvioperiglaciale afzettingen. Deze zijn divers qua samenstelling (fijn en grof zand, soms grindhoudend, met leemlagen of plantenresten. Ze worden tot de Formatie van Boxtel gerekend. In en rondom het plangebied zijn fluvioperiglaciale afzettingen binnen 2 m –mv te verwachten. In de laatste fase van het Weichselien raakte het gebied bedekt met een dikke laag dekzand (Laagpakket van Wierden). Daarbij ontstond reliëf in het landschap (dekzandruggen vs. dekzandvlakten). Op de geomorfologische kaart (bijlage 3) ligt het plangebied op een dekzandrug (3K14). Het wordt omgeven door hogere dekzandruggen (4K14), onder andere direct ten zuiden van het plangebied. In de omgeving is een relatief laaggelegen beekdalbodem zonder veen aanwezig (2R5) en een dalvormige laagte zonder veen (2R2). Op het AHN (bijlage 4) ligt het terrein in een relatief laaggelegen gebied, aan de voet van een omvangrijke opduiking (corresponderend met de hogere dekzandrug). Op de bodemkaart ligt het terrein in een zone met hoge bruine enkeerdgronden (bEZ23) van sterk lemig fijn zand. De enkeergrond ligt als een tong in een zone met sterk lemige beekeerdgronden (pZg23). Direct ten noorden van het plangebied liggen venige beekdalgronden (ABv).

2INVENTARISATIE

2.1 INLEIDING

2.2 LANDSCHAPPELIJKE ONTWIKKELING

Page 10: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders

Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek - karterende fase Johanninksweg 97 te

Denekamp

10

Op de gemeentelijke archeologische verwachtings- en advieskaart ligt het plangebied op de overgang van een zone met dekzandwelvingen – en vlakten (oranje) en een terrein van hoge archeologische waarden (lichtpaars). Deze laatste ligt waarschijnlijk grotendeels op een dekzandhoogte met een plaggendek (bruin).

Afbeelding 3. Uitsnede uit de gemeentelijke archeologische verwachtings- en advieskaart. Het plangebied is groen omlijnd.

Voor de zone met dekzandwelvingen en – vlakten (oranje) geldt een middelmatige verwachting op resten uit alle perioden. De hoogste delen van de dekzandwelvingen hebben een verhoogde kans op resten uit de steentijd en langs de randen van de dekzandhoogten en – ruggen met een plaggendek geldt een verhoogde kans op resten uit de late middeleeuwen. Conform het gemeentelijk beleid is onderzoek noodzakelijk in plangebieden groter dan 5000 m2 bij bodemingrepen dieper dan 40 cm. Voor de zone met dekzandhoogten en –ruggen met een plaggendek (bruin, onder lichtpaars) geldt een hoge kans op het aantreffen van resten uit alle perioden. Deze resten zijn afgedekt door een plaggendek dikker dan 50 cm en daardoor minder kwetsbaar voor bodemingrepen. Het gemeentelijk beleid schrijft onderzoek voor indien het plangebied groter is dan 2500 m2 bij bodemingrepen dieper dan 40 cm. Voor de lichtpaarse zone (terrein van hoge en zeer hoge archeologische waarde) geldt dat de aanwezigheid van archeologische resten is aangetoond. Hiervoor geldt een streven naar behoud via het bestemmingsplan. Archeologisch onderzoek dient plaats te vinden indien het plangebied groter is dan 100 m2 en indien de bodemingrepen dieper gaan dan 50 cm.

Page 11: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders

Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek - karterende fase Johanninksweg 97 te

Denekamp

11

Bijlage 6 toont de locaties van de bekende archeologische waarden en de uitgevoerde archeologische onderzoeken in de omgeving van het plangebied. Het plangebied ligt deels in een AMK-terrein van hoge archeologische waarde (AMK-nr. 13558). Op een akker (plaggendek) zijn ongeveer 30 fragmenten aardewerk uit de ijzertijd aangetroffen. Ten noorden ligt AMK-terrein 2521. Ook dit is een terrein van hoge archeologische waarde. Op het zuidelijk deel van een groot esdekcomplex zijn sporen van bewoning uit de Romeinse tijd aangetroffen; onder het dikke plaggendek is een vuilgroene/grauwe cultuurlaag vastgesteld met een aantal scherven inheems-Romeins aardewerk. Binnen het onderzoeksgebied komen drie waarnemingen voor:

- waarneming 822 betreft een aardewerkfragment uit de periode laat-Romeinse tijd – vroege middeleeuwen (nederzettingscomplex, samenhangend met AMK-nr. 2521);

- waarneming 2419 is een depotvondst van 24 zilveren munten, aangetroffen in een steengoedkan (Siegburg) uit de vroege nieuwe tijd;

- waarneming 19408 betreft 30 aardewerkfragmenten uit de ijzertijd (nederzettingscomplex, samenhangend met AMK-nr. 13558)

In de omgeving van het plangebied heeft geen eerder archeologisch onderzoek plaatsgevonden.

Uit de gemeentelijke archeologische verwachtings- en advieskaart blijkt dat in de omgeving van het plangebied een aantal historische erven hebben gelegen.1 Het betreft de erven Zwiep, Wieferman en Ottinkhof. Op de eerste kadastrale kaart (circa 1832)2 is het plangebied reeds bebouwd (zie onderstaande afbeelding). Op de OAT (Oorspronkelijk Aanwijzende Tafel) is aangegeven dat het hier om een school gaat. Het schoolgebouw ligt in een onontgonnen perceel. In het oosten grenst het terrein aan een bosperceel; in het zuiden aan een es

1 dit is op de kaart aangegeven met een rood huis-symbooltje. 2 bron: hisgis.nl

2.3 ARCHEOLOGIE

2.3.1 BEKENDE ARCHEOLOGISCHE WAARDEN

2.3.2 EERDER ARCHEOLOGISCH ONDERZOEK

2.4 HISTORIE

Page 12: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders

Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek - karterende fase Johanninksweg 97 te

Denekamp

12

Afbeelding 4. Uitsnede uit de eerste kadastrale kaart, circa 1832. De locatie van het plangebied is blauw omlijnd. Bron: hisgis.nl.

Rond 1900 is het schoolgebouwtje uitgebreid. Het omliggende terrein is ontgonnen tot grasland.

Page 13: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders

Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek - karterende fase Johanninksweg 97 te

Denekamp

13

HO

OFD

ST

UK

De conclusie wordt gegeven aan de hand van de beantwoording van de onderzoeksvragen uit paragraaf 1.5.

Wat is de fysisch-geografische situatie van het gebied?

Het plangebied ligt in een zone met dekzandruggen, grenzend aan een wat hogere dekzandrug. Op de bodemkaart ligt het terrein in een zone met enkeerdgronden. Op basis van het AHN en oude kaarten moet de begrenzing van de es echter direct ten zuiden van het plangebied worden gezocht: op de kadastrale kaart uit circa 1832 is het plangebied nog nauwelijks ontgonnen en op latere kaarten wordt het omliggende terrein gevormd door een grasveld.

Hoe is de bodemopbouw in het plangebied en in welke mate is deze nog intact? Wat is de invloed van de geomorfologische en bodemkundige aspecten van het plangebied op bewoning en gebruik in het verleden?

De bodemopbouw is in dit stadium nog niet bekend. Op basis van het AHN is aannemelijk dat het plangebied zich aan de voet van een (hogere) dekzandrug bevindt. Mogelijk bevindt zich op het dekzand een dun veenpakket of een eerddek. Het plangebied vormde in dat geval vermoedelijk niet een aantrekkelijke nederzettingslocatie. Wel kan nederzettingsafval worden verwacht van een nabijgelegen nederzetting.

Welke bekende archeologische waarden (complextype, archeologische periode) bevinden zich in het plan- en onderzoeksgebied?

Het plangebied bevindt zich deels in een AMK-terrein waarin nederzettingsresten uit de ijzertijd zijn aangetroffen. Deze zijn aangetroffen op een dekzandrug onder het plaggendek. Ten noorden zijn, eveneens op een dekzandrug en onder het plaggendek, resten uit de laat-Romeinse tijd – vroege middeleeuwen aangetroffen.

Wat is bekend over het historisch gebruik van het plangebied in het verleden?

In ieder geval vanaf ongeveer 1832 bevond zich een schoolgebouwtje in het plangebied. Rond 1900 is het schoolgebouwtje uitgebreid. Pas zeer recent is het schooltje gesloopt.

3CONCLUSIE

Page 14: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders

Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek - karterende fase Johanninksweg 97 te

Denekamp

14

HO

OFD

ST

UK

In dit hoofdstuk wordt een gespecifieerde verwachting voor het gebied gegeven op basis van de laatste onderzoeksvraag in par. 1.5.

Wat is de specifieke verwachting van het plangebied ten aanzien van archeologische waarden? (complextype, diepteligging, periode en kenmerken)?

In het plangebied kan nederzettingsafval van de nabije ijzertijd-nederzetting worden verwacht. Mogelijk zijn ook resten uit latere perioden (Romeinse tijd – late middeleeuwen) te verwachten. Mogelijk ook zijn (afval)kuilen in het plangebied aanwezig. Resten bevinden zich naar verwachting direct onder het maaiveld, of in/onder een eventueel veenpakket of moerige laag. Eventuele kuilen kunnen zich tot grotere diepte onder het maaiveld uitstrekken.

4 VERWACHTINGSMODEL

Page 15: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders

Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek - karterende fase Johanninksweg 97 te

Denekamp

15

HO

OFD

ST

UK

Het veldonderzoek heeft tot doel om meer inzicht te verkrijgen in de fysische situatie in het plangebied. Het dient de in het plangebied aanwezige bodems, de mate van verstoring en de aanwezigheid van potentiële archeologische niveaus in kaart te brengen. Aan de hand daarvan kan er voor het plangebied een gespecificeerd verwachtingsmodel worden opgesteld dat gedetailleerder en nauwkeuriger is dan een verwachtingsmodel dat louter gebaseerd is op bronnen en globalere bodem- en geomorfologische kaarten. Het veldonderzoek bestond uit het zetten van vijf karterende boringen. De boringen zijn ingemeten met GPS met een nauwkeurigheid van 2 m. en uitgevoerd met een Edelmanboor met een diameter van 15 cm. Relevante lagen van de boorkernen zijn gezeefd over een maaswijdte van 4 mm. De boorkernen zijn visueel geïnspecteerd op het voorkomen van archeologische indicatoren. Het bodemprofiel is beschreven volgens de norm NEN 5104 en ASB. De NAP-maaiveldhoogtes van de boringen zijn bepaald aan de hand van het AHN. De profielbeschrijvingen zijn uitgewerkt in het programma Boorstaten!3 en opgenomen in bijlage 8. De boorpuntenkaart met de posities van de boringen is opgenomen in bijlage 7.

Ter plaatse zijn alle funderingen en bouwresten van het voormalige gebouw verwijderd en was het bouwvlak circa 40 tot 60 cm diep ontgraven. De boringen 1 en 2 zijn gezet in dit ontgraven vlak. De overige boringen zijn gezet ten oosten en noorden ervan. In boringen 1 en 2 bestaat de bovenste laag uit geroerde grond met puinresten. Deze laag heeft een dikte van circa een halve meter en ligt op matig fijn, siltarm en lichtgeelgrijs zand. In boring 2 is deze zandlaag geroerd en ligt met een scherpe ondergrens op een laagje veraard veen. Op een diepte van 1,3 m -mv gaat dit veenlaagje met een matig scherpe ondergrens over in zwak siltig matig fijn grijs zand. In boringen 3 en 4 is een laag van circa 35 tot 40 cm geroerd zand aanwezig. Daaronder ligt in beide boringen sterk humeus donker grijs zand dat in bodemkundig opzicht een

3 https://www.boorstaten.nl/

5VELDONDERZOEK

5.1 BESCHRIJVING ONDERZOEKSMETHODIEK

5.2 RESULTATEN: LITHOLOGIE, LITHOGENESE EN BODEMONTWIKKELING

Page 16: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders

Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek - karterende fase Johanninksweg 97 te

Denekamp

16

begraven A-horizont vormt. In boring 4 is er onder deze A-horizont nog enige podzolering aanwezig in de vorm van een bruine B-horizont die met een onderliggende BC-horizont overgaat in een beige gele C-horizont. In boring 5 ligt een 80 cm dikke geroerde zandlaag met een scherpe grens op een C-horizont. Er zijn geen resten van een plaggendek aangetroffen, dat op basis van de bodemkaart wel aanwezig zou zijn. De aanwezigheid van een veenlaagje in boring 2 is een aanwijzing voor een voormalige laagte of een oude beekloop. De sterk humeuze A-horizont in de boringen 3 en 4 doet vermoeden dat het om een oorspronkelijk vrij laag gelegen en nat terreindeel gaat. Gezien de ligging op de bodemkaart is de begrenzing van de bodemeenheid bEZ23 niet helemaal juist en ligt het onderzochte terrein feitelijk op de grens van of in een oorspronkelijk beekdal dat zich op de bodemkaart iets noordelijker bevindt. In dat opzicht biedt een blik op het AHN (bijlage 4) een betere indruk van de situatie. Hierop is te zien dat het plangebied ten opzichte van de dekzandrug in een beekdalachtige laagte ligt. In de boringen 1 en 2, binnen het vlak van de voormalige bebouwing, is de bodem tot diep in de C-horizont geroerd.

Er zijn geen archeologische indicatoren aangetroffen. Tevens is geen (dun) plaggendek waargenomen. In tegenstelling tot wat er op de bodemkaart is te zien moet het terrein oorspronkelijk vrij laag gelegen hebben ten opzichte van de hogere zandrug met het esdek ten zuiden van het plangebied. De kans dat er een archeologische vindplaats aanwezig is wordt daarmee ook laag geacht. De archeologische verwachting dient voor wat betreft het plangebied naar een lage verwachting bijgesteld te worden. Bijkomend is dat de bodem in het bouwvlak van de voormalige school diep is omgewerkt zoals blijkt uit de boringen 1 en 2.

5.3 RESULTATEN: ARCHEOLOGIE

Page 17: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders

Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek - karterende fase Johanninksweg 97 te

Denekamp

17

HO

OFD

ST

UK

Uit het booronderzoek kan worden geconcludeerd dat het verwachtingsmodel moet worden bijgesteld naar een lage verwachting. Op basis van de gegevens van de boringen kan worden aangenomen dat het plangebied in een zone aan de rand van een beekdal ligt waar de condities voor bewoning in het verleden relatief ongunstig waren. Bovendien blijkt ook het bovenste deel van het bodemprofiel sterk geroerd te zijn voor zover dat ligt binnen het voormalige bouwvlak. Aangezien de geplande nieuwbouw zich voor circa driekwart binnen dit vlak bevindt kan worden gesteld dat daarmee ook nog maar weinig kans is dat er nog eventueel aanwezige archeologische waarden worden aangetast.

6 CONCLUSIE EN VERWACHTING

Page 18: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders

Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek - karterende fase Johanninksweg 97 te

Denekamp

18

HO

OFD

ST

UK

7 SELECTIEADVIES

Op basis van het uitgevoerde booronderzoek is de kans klein dat het plangebied archeologische sporen bevat en wordt geadviseerd geen archeologisch vervolgonderzoek in het plangebied uit te voeren. De implementatie van dit advies is in handen van de bevoegde overheid, de gemeente Dinkelland. De gemeente wordt hierin vertegenwoordigd door haar deskundige, de heer A. Vissinga, regio-archeoloog Twente, Postbus 531, 8000 AM Zwolle (06 5423 2006, [email protected]). Mochten bij graafwerkzaamheden onverhoopt toch archeologische resten worden aangetroffen geldt, conform de Erfgoedwet art. 5.10 een meldingsplicht. Dit kan bij de gemeente Dinkelland of de regio-archeoloog.

Page 19: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders

Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek - karterende fase Johanninksweg 97 te

Denekamp

19

literatuur

Berendsen, H.J.A., 2005 (1997). Landschappelijk Nederland. De fysisch geografische regio’s. Assen.

Berendsen, H.J.A., 2008. De vorming van het land. Assen. Bosch, J.H.A.,2008. Archeologische Standaard Boorbeschrijvingsmethode versie 1.1.

Op basis van de Standaard Boorbeschrijvingsmethode versie 5.2. Deltares-rapport 2008-U-R0881/A.

Nederlands Normalisatie-instituut, 1989. Nederlandse Norm NEN 5104, Classificatie van onverharde grondmonsters, Nederlands Normalisatie-instituut Delft.

Putten, M.J. van, 2013. Gemeente Hardenberg. Plangebied N34 te Hardenberg. Inventariserend veldonderzoek (verkennende en karterende fase). BAAC-rapport V-13.0027. Deventer

Archeologische databases/internetbronnen

ArchisIII www.boorstaten.nl www.topotijdreis.nl www.hisgis.nl

Page 20: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders

Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek - karterende fase Johanninksweg 97 te

Denekamp

BIJLAGE 1 AMZ-CYCLUS

Page 21: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders

Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek - karterende fase Johanninksweg 97 te

Denekamp

Page 22: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders

Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek - karterende fase Johanninksweg 97 te

Denekamp

BIJLAGE 2 ARCHEOLOGISCHE PERIODEN

Page 23: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders

Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek - karterende fase Johanninksweg 97 te

Denekamp

Page 24: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders

Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek - karterende fase Johanninksweg 97 te

Denekamp

BIJLAGE 3 GEOMORFOLOGISCHE KAART

Page 25: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders
Page 26: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders

Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek - karterende fase Johanninksweg 97 te

Denekamp

BIJLAGE 4 ACTUEEL HOOGTEBESTAND NEDERLAND

Page 27: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders
Page 28: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders

Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek - karterende fase Johanninksweg 97 te

Denekamp

BIJLAGE 5 BODEMKAART

Page 29: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders
Page 30: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders

Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek - karterende fase Johanninksweg 97 te

Denekamp

BIJLAGE 6 WAARNEMINGEN, AMK-TERREINEN EN ONDERZOEKSMELDINGEN

Page 31: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders
Page 32: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders

Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek - karterende fase Johanninksweg 97 te

Denekamp

BIJLAGE 7 BOORPUNTENKAART VELDONDERZOEK

Page 33: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders
Page 34: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders

Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek - karterende fase Johanninksweg 97 te

Denekamp

BIJLAGE 8 BOORSTATEN VELDONDERZOEK

Page 35: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders

55

Boring 1 RD-coördinaten: 264121/491091

-mv (m) NAP(m)

0 21,8

Boring 1 RD-coördinaten: 264121/491091

-mv (m) NAP(m)

1 20,8

Zand, matig fijn, zwak siltig, geel/grijs, zwak puinhoudend, gevlekt/verstoord

100

Zand, matig fijn, zwak siltig, lichtgeel/grijs, C-horizont

55

Boring 2 RD-coördinaten: 264131/491091

-mv (m) NAP(m)

0 21,75

Boring 2 RD-coördinaten: 264131/491091

-mv (m) NAP(m)

1 20,75

Zand, matig fijn, zwak siltig, geel/grijs, matig puinhoudend, gevlekt/verstoord

90

Zand, matig fijn, zwak siltig, lichtgeel/grijs, gevlekt/verstoord

130

Veen, bruin, veraard

145

Zand, zeer fijn, zwak siltig, grijs, C-horizont

10

Boring 3 RD-coördinaten: 264149/491089

-mv (m) NAP(m)

0 22,46

Boring 3 RD-coördinaten: 264149/491089

-mv (m) NAP(m)

1 21,46

klinker

50 Zand, matig fijn, zwak siltig, geel, zwak puinhoudend, gevlekt/verstoord

75

Zand, matig fijn, zwak siltig, sterk humeus, donkergrijs, A-horizont100

Zand, zeer fijn, zwak siltig, lichtgrijs/geel, C-horizont

Page 36: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders

10

Boring 4 RD-coördinaten: 264146/491102

-mv (m) NAP(m)

0 22,39

Boring 4 RD-coördinaten: 264146/491102

-mv (m) NAP(m)

1 21,39

klinker

45Zand, matig fijn, zwak siltig, geel, gevlekt/verstoord

60

Zand, matig fijn, zwak siltig, sterk humeus, donkergrijs, A-horizont

75

Zand, matig fijn, zwak siltig, bruin, B-horizont

85

Zand, matig fijn, zwak siltig, lichtbruin, BC-horizont

100

Zand, zeer fijn, zwak siltig, lichtbeige, C-horizont

115

Zand, matig fijn, zwak siltig, lichtgeel/grijs, C-horizont

10

Boring 5 RD-coördinaten: 264135/491101

-mv (m) NAP(m)

0 22,4

Boring 5 RD-coördinaten: 264135/491101

-mv (m) NAP(m)

1 21,4

klinker

80

Zand, matig fijn, zwak siltig, bruin/geel, gevlekt/verstoord, veenbrokken

100Zand, zeer fijn, zwak siltig, geel/grijs, C-horizont

Page 37: Johanninksweg 97, Denekamp gemeente Dinkelland (OV). · 2017. 6. 9. · Denekamp gemeente Dinkelland (OV). juni 2017 Versie 2 (definitief) In opdracht van: Bouwkundig Buro Erwin Meinders