Upload File

joun o วารสาร unts n soc scncs...

  • Home
  • Documents
  • JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process
360
วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม JOURNAL OF MAHASARAKHAM UNIVERSITY HUMANITIES AND SOCIAL SCIENCES วารสาร ม ห า วิ ท ย า ลั ย ม ห า ส า ร ค า ม มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ ปีที่ 35 ฉบับที่ 2 มีนาคม - เมษายน 2559 2 ปีที่ 35 ฉบับที่ 2 มีนาคม - เมษายน 2559 Volume 35 Number 2 March - April 2016 วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม อยู่ในฐานข้อมูล TCI การประยุกต์ใช้วัสดุการทำาตรายางจากส่วนนูนเพอการสร้างแม่พิมพ์สำาหรับกระบวนการพิมพ์ กนกวรรณ์ นิธิรัฐพัฒน์ ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 1 การใช้ภาษาและกลวิธีการประพันธ์ในพระนิพนธ์เรอง “ชีวิตนี้น้อยนัก” ของสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก (เจริญ สุวฑฺฒโน) กาญจนา ต้นโพธิ์......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 11 ศิลปกรรมเมรุปราสาทมอญ : กรณีศึกษาวัดจันทน์กะพ้อ จังหวัดปทุมธานี จิรดา แพรใบศรี ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 24 การนำากฎหมายซองบุหรี่แบบเรียบมาใช้ในประเทศไทย: พันธกรณีตามความตกลงขององค์การการค้าโลก และความตกลงว่าด้วยสิทธิในทรัพย์สินทางปัญญาเกี่ยวกับการค้า ชนัญญา เตชะธนูชัย และอุดมศักดิ์ สินธิพงษ์ ............................................................................................................................................................................................................................................................................ 35 ความรับผิดของนิติบุคคลและกรรมการต่อการละเมิดลิขสิทธิ์ ชิตพล จารึกดี, อุดมศักดิ์ สินธิพงษ์ .......................................................................................................................................................................................................................................................................................... 44 ปัจจัยสำาคัญเพอกำาหนดแนวทางการให้ความรู้แก่ประชาชนในกระบวนการวางผังชุมชน องค์การบริหารส่วนตำาบลหนองพอก อำาเภอธวัชบุรี จังหวัดร้อยเอ็ด ไชยันต์ เพ็งวิภาส, ดิฐา แสงวัฒนะชัย และพลเดช ชวรัตน์ .................................................................................................................................................................................................................................................. 61 ผลกระทบของศักยภาพการตรวจสอบภายในที่มีต่อประสิทธิภาพการบริหารความเสี่ยงและการเป็นที่ยอมรับจากลูกค้าของอุตสาหกรรมเคมีภัณฑ์ในประเทศไทย ณัฐวงศ์ พูนพล และกฤตยา แสงบุญ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................... 75 แนวทางการพัฒนาการตลาดช่างชุมชนบางบัว เขตบางเขน นวลจันทร์ โชติคุณากร .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 87 การติดตามผลการจัดการเรียนการสอนหลักสูตรรัฐประศาสนศาสตรบัณฑิต คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏนครปฐม นิภาพรรณ เจนสันติกุล ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 98 วิถีการผลิตกับความมั่นคงของชีวิตจังหวัดศรีสะเกษ ปกรณ์ชัย สุพัฒน์, พงศธร ทวีธนวานิชย์, ณัฐกร โต๊ะสิงห์, ทองอุ่น มั่นหมาย และมนัญญา นาคสิงห์ทอง ............................................................................................................................................................... 107 การใช้รูปแบบการสอน Didactical Strategy เพอส่งเสริมผลสัมฤทธิ์และความพึงพอใจต่อการเรียนการสอนของนักศึกษาพยาบาล วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี เชียงใหม่ ประกายแก้ว ธนสุวรรณ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 121 การพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้ เพอส่งเสริมความสามารถด้านการคิดอย่างมีวิจารณญาณ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ปาริชาติ ซาชิโย....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 131 การศึกษาความเป็นชุมชนเข้มแข็งบ้านม่วงใหม่ อำาเภอภูเพียง จังหวัดน่าน กนกรัตน์ ดวงพิกุล และจารุนันท์ เมธะพันธุ์ ........................................................................................................................................................................................................................................................................ 141 แนวทางการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวศูนย์ศึกษาธรรมชาติและอนุรักษ์ป่าชายเลนเพอการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ ในจังหวัดชลบุรี พิมพรรณ สุจารินพงค์ ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 154 ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการจัดการที่ดินอย่างยั่งยืน พรพิมล ขำาเพชร และชูลีรัตน์ คงเรือง.................................................................................................................................................................................................................................................................................. 165 บทบาทของพระสังฆาธิการในการบริหารจัดการความขัดแย้งในชุมชน พระมหาจำาเนียร คำาสุข, จำานงค์ อดิวัฒนสิทธิ์, สะอาด บรรเจิดฤทธิ์ และบุญเรือง ศรีเหรัญ ............................................................................................................................................................................................... 176 ความหลากหลายทางภาษาของชนเผ่าในจังหวัดศรีสะเกษ พัชรา ปราชญ์เวทย์ ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 187 การขัดเกลาทางสังคมในหนังสืออ่านนอกเวลา กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 พิชิต แก้วสุริวงษ์, ชูศักดิ์ ศุกรนันทน์ และวีณา วีสเพ็ญ ..................................................................................................................................................................................................................................................... 195 การศึกษาบทบาทการเป็นศูนย์กลางย่อย (Sub-Center) ของชุมชนแวงน่าง อ.เมือง จ.มหาสารคาม ยุทธนา ข่าขันมะลี และถวัลย์ นิยมพานิชพัฒนา ................................................................................................................................................................................................................................................................. 210 รูปแบบการประหยัดต้นทุนของเกษตรกรผู้เลี้ยงไก่ไข่ในจังหวัดขอนแก่น ลักขโณ ยอดแคล้ว และนฤมล อริยพิมพ์ ............................................................................................................................................................................................................................................................................. 222 การสร้างแบบวัดบุคลิกภาพเพอคัดเลือกพนักงานลูกค้าสัมพันธ์ บริษัทโกซอฟท์ (ประเทศไทย) จำากัด วรรณยุดา สีแข่นไตร และอริสา สำารอง .................................................................................................................................................................................................................................................................................. 230 การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างทางการเมืองของสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ภายใต้รัฐธรรมนูญฉบับปรับปรุงแก้ไข ค.ศ.2003 ศุทธิกานต์ มีจั่น ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 238 การพัฒนาทุนทางสังคมเพอสร้างชุมชนเข้มแข็ง สุปราณี จันทร์ส่ง, บุญทัน ดอกไธสง, สอาด บรรเจิดฤทธิ์ และบุญเรือง ศรีเหรัญ .......................................................................................................................................................................................................... 249 ภาวะผู้นำาการเปลี่ยนแปลงของผู้บริหารเทศบาลตำาบลในเขตอำาเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น อ้อยฤดี สันทร และเกษมชาติ นเรศเสนีย์ ............................................................................................................................................................................................................................................................................. 261 การศึกษารูปแบบโครงการลดปริมาณขยะที่เหมาะสมกับพื้นที่เทศบาลตำาบลเกาะแก้ว อำาเภอเสลภูมิ จังหวัดร้อยเอ็ด ชัชวาลย์ กุญชนะรงค์ และพลเดช เชาวรัตน์ ........................................................................................................................................................................................................................................................................ 274 การสร้างกลยุทธ์จากฐานการวิจัยเชิงสำารวจทางการบริหารจัดการ สัญญา เคณาภูมิ ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 282 การพัฒนารูปแบบการสอน เพอพัฒนาทักษะการแก้โจทย์ปัญหาคณิตศาสตร์และทักษะการแก้ปัญหา โดยใช้รูปแบบการสอน ยู.ซี.เอส.ซีเอส. (UCSCS Learning) สำาหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 นิยม ช่วยเล็ก.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 310 ทุนทางสังคมกับความมั่นคงทางอาหารในชุมชนชนบท : กรณีตำาบลควนรู อำาเภอรัตภูมิ จังหวัดสงขลา อมาวสี อัมพันศิริรัตน์, มาริสา สุวรรณราช, พนัสยา วรรณวิไล และทรงฤทธิ์ ทองมีขวัญ............................................................................................................................................................................................ 324 แนวทางการพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงชนบทอย่างยั่งยืนในชุมชนคลองรางจระเข้ อำาเภอเสนา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ถิรพร แสงพิรุณ และสุมนรตี นิ่มเนติพันธ์ ........................................................................................................................................................................................................................................................................... 336 Utilization of Rubber Stamps for Creating Graphic Arts from Relief Process Kanokwan Nithirattapat ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 1 Language Usage and Techniques of the Poetic Work “Short Life” Composed by His Holiness Somdet Phra Nyanasamvara, the Supreme Patriarch of Thailand (Charoen Suvaddhano) Kanchana Tonpo .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................11 The Art of Mon Crematorium : A Case Study of Wat Chankapor, Pathumthani Province Jirada Praebaisri ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................24 Thailand Implementation of the Plain Tobacco Packaging Law: Compatibility to World Trade Organization Agreement and the Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Chananya Techatnuchai and Udomsak Sinthipong ....................................................................................................................................................................................................................................................35 Juristic Person and Director Liability in Copyright Infringement Chitpol Jaruekdee and Udomsak Sinthipong................................................................................................................................................................................................................................................................44 Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process Community Planning of Nongphok Sub-District Administrative Organization, ThawatBuri District, Roi Et Province. Chaiyan Pengvipas, Dita Sangvatanachai and Pondej Choawarat ....................................................................................................................................................................................................................61 Internal audit competency of Firms within Chemical products of Thailand: Impacts on Risk management efficiency and Client acceptance Nuttavong Poonpool and Krittaya Sangboon ............................................................................................................................................................................................................................................................75 The Development of Marketing Strategy for Construction Contractor of Bangbua Community, Bangkhen Naulchan Chotikhunakorn ................................................................................................................................................................................................................................................................................................87 Follow up Study Public Administration Program Management, Faculty of Humanities and Social Sciences, Nakhon Pathom Rajabhat University Nipapan Jensantikul ...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................98 Production Way and Security of Life in Sisaket ,Thailand. Pakronchai Suphat, Pongsatorn Taweetanawanit, Nathagorn Tosing, Thongon Mounmachy and Mananya Naksingthong ....................................................................................................107 Use of Didactical Strategy Model to Promote Achievement and Teaching and Learning Satisfaction of Nursing Students, Boromarajonnani College of Nursing, Chiang Mai Prakaikaew Tanasuwan ................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 121 Developing a Learning Management Model for Improving Critical Thinking Skills in the Science Learning Strand of 9th Grade Students Parichart Sachiyo............................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 131 A Study on the Strength of Community in Ban Muangmai, Amphoe Phu-Phiang, Nan Province. Kanokrat Duangpikul, and Jarunun Mathaphun..................................................................................................................................................................................................................................................... 141 The Development Guidelines of the Nature Education Center for Mangrove Conservation and Eco-tourism in Chonburi Province Pimphun Sujarinphong ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 154 Factors Affecting toward Sustainable Land Management Pronpimon Kumpetch and Chuleerat Kongruang...................................................................................................................................................................................................................................................... 165 Role of Buddhist Monks in Managing ConflictS in Community Phamahajumnerar Kumsuk, Jumnong Adivattanasit, Sa-ard Banchirdrit and Boonrueng Sriharun.................................................................................................................................................... 176 Language Diversity of Tribes in Sisaket Province Patchara Pratwet ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 187 The Socialization of Non-curricular reading, Learning Group, Secondary Education Following Middle Basic Course Education, B.E.2551 Pichit Keawsuriwong, Chusak Sukaranandana and Weena Weesapen............................................................................................................................................................................................................... 195 Sub-Center Role of Vangnang Community, Mueang District Maha Sarakham Province Yutthana Khakanmalee and Thawon Niyompanitpatana..................................................................................................................................................................................................................................... 210 The Patterns of Cost Saving of Poultry Farmers in Khonkaen Province Lugkhano Yodklaw and Naruemol Ariyapim.............................................................................................................................................................................................................................................................. 222 The Development of a Personality Test for Selecting Call Center Agent of Gosoft (Thailand) Company Wanyuda Sikhaentrai, Arisa Samrong ....................................................................................................................................................................................................................................................................... 230 The Transition of Political Structure in Lao PDRunder the 2003 Amendment Constitution Suthikarn Meechan........................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 238 The Development of Social Capital to Build up a Strong Community Supranee Junsong, Boonton Dockthasong, Sa-ard Banchirdrit, and Boonrueng Sriharun ........................................................................................................................................................................249 The Transformational Leadership of Tambon Nai Muang in the Areas of Municipal Executive Administration Organization, Muang District Khon Kaen Province. Oirudee Santorn and Kasemchart Naressenie .......................................................................................................................................................................................................................................................... 261 A Study Model of Suitable Projects for the Reduction of Waste in Kohkaew Sub-Disrict Municipal, Selaphum District, Roi-Et Province. Chatchawan Gunchanarong and Pondej Chaowarat............................................................................................................................................................................................................................................. 274 Establish the Strategy from the Management Survey Research Sanya Kenaphoom ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 282 Development of an UCSCS Instruction Model for Developing Solving Problem Skills on Mathematics and problem solving skills of Prathomsuksa 4 students Niyom Chuaylek ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 310 Social Capital and Food Security in a Rural Community: Khuan Ru Sub-district, Rattaphum District, Songkhla Province Amavasee Ampansirirat, Marisa Suwanraj, Pannatsaya Wannawilai, and Trongrit Thongmeekhaun..............................................................................................................................................................324 Development Guidelines on Sustainable Rural Tourism at Rangchorakhe Canal Community, Amphor Sena, Phranakhon Si Ayutthaya Province Thiraporn Sangpiroon, Sumonratee Nimnatipun........................................................................................................................................................................................................................................................ 336

Upload: others

Post on 03-Nov-2020

0 views

Category:

Documents


0 download

Report

TRANSCRIPT

Page 1: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม

JOURNAL OF

MAHASARAKHAM UNIVERSITY

HUMANITIES AND SOCIAL SCIENCES

วารสาร

ม ห า ว ท ย า ล ย ม ห า ส า ร ค า ม

มนษยศาสตรและสงคมศาสตร

ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน 2559

2

ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน 2559Volume 35 Number 2 March - April 2016

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม อยในฐานขอมล TCI

การประยกตใชวสดการทำาตรายางจากสวนนนเพอการสรางแมพมพสำาหรบกระบวนการพมพ

กนกวรรณนธรฐพฒน ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................1

การใชภาษาและกลวธการประพนธในพระนพนธเรอง “ชวตนนอยนก” ของสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก (เจรญ สวฑฒโน)

กาญจนาตนโพธ.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................11

ศลปกรรมเมรปราสาทมอญ : กรณศกษาวดจนทนกะพอ จงหวดปทมธาน

จรดาแพรใบศร ...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................24

การนำากฎหมายซองบหรแบบเรยบมาใชในประเทศไทย: พนธกรณตามความตกลงขององคการการคาโลก และความตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาเกยวกบการคา

ชนญญาเตชะธนชยและอดมศกดสนธพงษ ............................................................................................................................................................................................................................................................................35

ความรบผดของนตบคคลและกรรมการตอการละเมดลขสทธ

ชตพลจารกด,อดมศกดสนธพงษ ..........................................................................................................................................................................................................................................................................................44

ปจจยสำาคญเพอกำาหนดแนวทางการใหความรแกประชาชนในกระบวนการวางผงชมชน องคการบรหารสวนตำาบลหนองพอก อำาเภอธวชบร จงหวดรอยเอด

ไชยนตเพงวภาส,ดฐาแสงวฒนะชยและพลเดชชวรตน ..................................................................................................................................................................................................................................................61

ผลกระทบของศกยภาพการตรวจสอบภายในทมตอประสทธภาพการบรหารความเสยงและการเปนทยอมรบจากลกคาของอตสาหกรรมเคมภณฑในประเทศไทย

ณฐวงศพนพลและกฤตยาแสงบญ .......................................................................................................................................................................................................................................................................................75

แนวทางการพฒนาการตลาดชางชมชนบางบว เขตบางเขน

นวลจนทรโชตคณากร ..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................87

การตดตามผลการจดการเรยนการสอนหลกสตรรฐประศาสนศาสตรบณฑต คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม

นภาพรรณเจนสนตกล .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................98

วถการผลตกบความมนคงของชวตจงหวดศรสะเกษ

ปกรณชยสพฒน,พงศธรทวธนวานชย,ณฐกรโตะสงห,ทองอนมนหมายและมนญญานาคสงหทอง ............................................................................................................................................................... 107

การใชรปแบบการสอน Didactical Strategy เพอสงเสรมผลสมฤทธและความพงพอใจตอการเรยนการสอนของนกศกษาพยาบาล วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน เชยงใหม

ประกายแกวธนสวรรณ .........................................................................................................................................................................................................................................................................................................121

การพฒนารปแบบการจดการเรยนร เพอสงเสรมความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณ กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3

ปารชาตซาชโย .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................131

การศกษาความเปนชมชนเขมแขงบานมวงใหม อำาเภอภเพยง จงหวดนาน

กนกรตนดวงพกลและจารนนทเมธะพนธ ........................................................................................................................................................................................................................................................................141

แนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศ ในจงหวดชลบร

พมพรรณสจารนพงค ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................154

ปจจยทมอทธพลตอการจดการทดนอยางยงยน

พรพมลขำาเพชรและชลรตนคงเรอง ..................................................................................................................................................................................................................................................................................165

บทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารจดการความขดแยงในชมชน

พระมหาจำาเนยรคำาสข,จำานงคอดวฒนสทธ,สะอาดบรรเจดฤทธและบญเรองศรเหรญ ...............................................................................................................................................................................................176

ความหลากหลายทางภาษาของชนเผาในจงหวดศรสะเกษ

พชราปราชญเวทย ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................187

การขดเกลาทางสงคมในหนงสออานนอกเวลา กลมสาระการเรยนรภาษาไทย ชนมธยมศกษาตอนตน ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

พชตแกวสรวงษ,ชศกดศกรนนทนและวณาวสเพญ .....................................................................................................................................................................................................................................................195

การศกษาบทบาทการเปนศนยกลางยอย (Sub-Center) ของชมชนแวงนาง อ.เมอง จ.มหาสารคาม

ยทธนาขาขนมะลและถวลยนยมพานชพฒนา .................................................................................................................................................................................................................................................................210

รปแบบการประหยดตนทนของเกษตรกรผเลยงไกไขในจงหวดขอนแกน

ลกขโณยอดแคลวและนฤมลอรยพมพ .............................................................................................................................................................................................................................................................................222

การสรางแบบวดบคลกภาพเพอคดเลอกพนกงานลกคาสมพนธ บรษทโกซอฟท (ประเทศไทย) จำากด

วรรณยดาสแขนไตรและอรสาสำารอง ..................................................................................................................................................................................................................................................................................230

การเปลยนแปลงโครงสรางทางการเมองของสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ภายใตรฐธรรมนญฉบบปรบปรงแกไข ค.ศ.2003

ศทธกานตมจน ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................238

การพฒนาทนทางสงคมเพอสรางชมชนเขมแขง

สปราณจนทรสง,บญทนดอกไธสง,สอาดบรรเจดฤทธและบญเรองศรเหรญ ..........................................................................................................................................................................................................249

ภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตำาบลในเขตอำาเภอเมอง จงหวดขอนแกน

ออยฤดสนทรและเกษมชาตนเรศเสนย.............................................................................................................................................................................................................................................................................261

การศกษารปแบบโครงการลดปรมาณขยะทเหมาะสมกบพนทเทศบาลตำาบลเกาะแกว อำาเภอเสลภม จงหวดรอยเอด

ชชวาลยกญชนะรงคและพลเดชเชาวรตน ........................................................................................................................................................................................................................................................................274

การสรางกลยทธจากฐานการวจยเชงสำารวจทางการบรหารจดการ

สญญาเคณาภม ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................282

การพฒนารปแบบการสอน เพอพฒนาทกษะการแกโจทยปญหาคณตศาสตรและทกษะการแกปญหา โดยใชรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) สำาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 4

นยมชวยเลก ..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................310

ทนทางสงคมกบความมนคงทางอาหารในชมชนชนบท : กรณตำาบลควนร อำาเภอรตภม จงหวดสงขลา

อมาวสอมพนศรรตน,มารสาสวรรณราช,พนสยาวรรณวไลและทรงฤทธทองมขวญ ............................................................................................................................................................................................324

แนวทางการพฒนาการทองเทยวเชงชนบทอยางยงยนในชมชนคลองรางจระเข อำาเภอเสนา จงหวดพระนครศรอยธยา

ถรพรแสงพรณและสมนรตนมเนตพนธ ...........................................................................................................................................................................................................................................................................336

Utilization of Rubber Stamps for Creating Graphic Arts from Relief Process

Kanokwan Nithirattapat ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................1

Language Usage and Techniques of the Poetic Work “Short Life” Composed by His Holiness Somdet Phra Nyanasamvara, the Supreme Patriarch of Thailand (Charoen Suvaddhano)

Kanchana Tonpo .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................11

The Art of Mon Crematorium : A Case Study of Wat Chankapor, Pathumthani Province

Jirada Praebaisri ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................24

Thailand Implementation of the Plain Tobacco Packaging Law: Compatibility to World Trade Organization Agreement and the Agreement on Trade-Related Aspects

of Intellectual Property

Chananya Techatnuchai and Udomsak Sinthipong ....................................................................................................................................................................................................................................................35

Juristic Person and Director Liability in Copyright Infringement

Chitpol Jaruekdee and Udomsak Sinthipong ................................................................................................................................................................................................................................................................44

Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process Community Planning of Nongphok Sub-District Administrative Organization, ThawatBuri District,

Roi Et Province.

ChaiyanPengvipas,DitaSangvatanachaiandPondejChoawarat ....................................................................................................................................................................................................................61

Internal audit competency of Firms within Chemical products of Thailand: Impacts on Risk management efficiency and Client acceptance

Nuttavong Poonpool and Krittaya Sangboon ............................................................................................................................................................................................................................................................75

The Development of Marketing Strategy for Construction Contractor of Bangbua Community, Bangkhen

Naulchan Chotikhunakorn ................................................................................................................................................................................................................................................................................................87

Follow up Study Public Administration Program Management, Faculty of Humanities and Social Sciences, Nakhon Pathom Rajabhat University

Nipapan Jensantikul ...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................98

Production Way and Security of Life in Sisaket ,Thailand.

PakronchaiSuphat,PongsatornTaweetanawanit,NathagornTosing,ThongonMounmachyandMananyaNaksingthong ....................................................................................................107

Use of Didactical Strategy Model to Promote Achievement and Teaching and Learning Satisfaction of Nursing Students, Boromarajonnani College of Nursing, Chiang Mai

Prakaikaew Tanasuwan ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................121

Developing a Learning Management Model for Improving Critical Thinking Skills in the Science Learning Strand of 9th Grade Students

Parichart Sachiyo ...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................131

A Study on the Strength of Community in Ban Muangmai, Amphoe Phu-Phiang, Nan Province.

KanokratDuangpikul,andJarununMathaphun .....................................................................................................................................................................................................................................................141

The Development Guidelines of the Nature Education Center for Mangrove Conservation and Eco-tourism in Chonburi Province

PimphunSujarinphong ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................154

Factors Affecting toward Sustainable Land Management

Pronpimon Kumpetch and Chuleerat Kongruang ......................................................................................................................................................................................................................................................165

Role of Buddhist Monks in Managing ConflictS in Community

PhamahajumnerarKumsuk,JumnongAdivattanasit,Sa-ardBanchirdritandBoonruengSriharun ....................................................................................................................................................176

Language Diversity of Tribes in Sisaket Province

Patchara Pratwet ...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................187

The Socialization of Non-curricular reading, Learning Group, Secondary Education Following Middle Basic Course Education, B.E.2551

PichitKeawsuriwong,ChusakSukaranandanaandWeenaWeesapen ...............................................................................................................................................................................................................195

Sub-Center Role of Vangnang Community, Mueang District Maha Sarakham Province

Yutthana Khakanmalee and Thawon Niyompanitpatana .....................................................................................................................................................................................................................................210

The Patterns of Cost Saving of Poultry Farmers in Khonkaen Province

LugkhanoYodklawandNaruemolAriyapim ..............................................................................................................................................................................................................................................................222

The Development of a Personality Test for Selecting Call Center Agent of Gosoft (Thailand) Company

WanyudaSikhaentrai,ArisaSamrong .......................................................................................................................................................................................................................................................................230

The Transition of Political Structure in Lao PDRunder the 2003 Amendment Constitution

SuthikarnMeechan ...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................238

The Development of Social Capital to Build up a Strong Community

SupraneeJunsong,BoontonDockthasong,Sa-ardBanchirdrit,andBoonruengSriharun ........................................................................................................................................................................249

The Transformational Leadership of Tambon Nai Muang in the Areas of Municipal Executive Administration Organization, Muang District Khon Kaen Province.

Oirudee Santorn and Kasemchart Naressenie ..........................................................................................................................................................................................................................................................261

A Study Model of Suitable Projects for the Reduction of Waste in Kohkaew Sub-Disrict Municipal, Selaphum District, Roi-Et Province.

ChatchawanGunchanarongandPondejChaowarat.............................................................................................................................................................................................................................................274

Establish the Strategy from the Management Survey Research

Sanya Kenaphoom ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................282

Development of an UCSCS Instruction Model for Developing Solving Problem Skills on Mathematics and problem solving skills of Prathomsuksa 4 students

Niyom Chuaylek ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................310

Social Capital and Food Security in a Rural Community: Khuan Ru Sub-district, Rattaphum District, Songkhla Province

AmavaseeAmpansirirat,MarisaSuwanraj,PannatsayaWannawilai,andTrongritThongmeekhaun..............................................................................................................................................................324

Development Guidelines on Sustainable Rural Tourism at Rangchorakhe Canal Community, Amphor Sena, Phranakhon Si Ayutthaya Province

ThirapornSangpiroon,SumonrateeNimnatipun ........................................................................................................................................................................................................................................................336

Page 2: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

สานกงานกองบรรณาธการ กองสงเสรมการวจยและบรการวชาการมหาวทยาลยมหาสารคาม ตาบลขามเรยง อาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม 44150โทรศพท 0-4375-4321 ตอ 1754 หรอ 0-4375-4416ราคาปก 60 บาท ราคาสมาชก ราย 1 ป 240 บาท ราย 2 ป 480 บาทกาหนดเผยแพร ปละ 6 ฉบบฉบบท 1 มกราคม-กมภาพนธ ฉบบท 2 มนาคม-เมษายน ฉบบท 3 พฤษภาคม-มถนายนฉบบท 4 กรกฎาคม-สงหาคม ฉบบท 5 กนยายน-ตลาคม ฉบบท 6 พฤศจกายน-ธนวาคม

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม

ปท 35 ฉบบท 2 เดอน มนาคม-เมษายน พ.ศ.2559

พมพเผยแพรเม อวนท 28 เมษายน 2559

เจาของ มหาวทยาลยมหาสารคาม

วตถประสงค เพ อสงเสรมสงเผยแพรผลงานวชาการและงานวจยทมคณคาตอการพฒนาองคความรทางวชาการ และเปนส อกลางแลกเปลยนความคดเหนเชงวชาการ โดยครอบคลมวทยาการดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร การศกษา ศลปกรรม ดนตร สถาปตยกรรม ภาษา วรรณกรรม กาหนดการตพมพปละ 6 ฉบบ ออกราย 2 เดอน คอ เลม 1 มกราคม – กมภาพนธ / เลม 2 มนาคม – เมษายน/เลม 3 พฤษภาคม – มถนายน/เลม 4 กรกฎาคม – สงหาคม /เลม 5 กนยายน – ตลาคม และ เลม 6 พฤศจกายน – ธนวาคม บทความวชาการและบทความวจยทจะนามาตพมพในวารสารมหาวทยาลยมหาสารคามน จะตองไดรบการตรวจสอบทางวชาการ (Peer review) ซงปกตจะม Double Blind (ผพจารณา 2 คน) หรอ Triple Blind (ผพจารณา 3 คน) ทงภายในและภายนอกมหาวทยาลย

ทปรกษา อธการบด รองอธการบดฝายวางแผนและวจย

บรรณาธการ รองศาสตราจารย ดร.ปพฤกษบารม อตสาหะวาณชกจ มหาวทยาลยมหาสารคาม

กองบรรณาธการ ศาสตราจารย ดร.อรรถจกร สตยานรกษ มหาวทยาลยเชยงใหม ศาสตราจารย ดร.ณรงค ปนนม มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ รองศาสตราจารย ดร.เฉลมศกด พกลศร มหาวทยาลยขอนแกน รองศาสตราจารย ดร.ณรงคชย ปฎกรชต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ รองศาสตราจารย ดร.ดารารตน เมตตารกานนท มหาวทยาลยขอนแกน รองศาสตราจารย ดร.ทวศลป สบวฒนะ มหาวทยาลยมหาสารคาม รองศาสตราจารย ดร.บญชม ศรสะอาด มหาวทยาลยมหาสารคาม รองศาสตราจารย ดร.มนวกา ผดงสทธ มหาวทยาลยธรรมศาสตร รองศาสตราจารย ดร.ศภชย สงหยะบศย มหาวทยาลยมหาสารคาม รองศาสตราจารย ดร.สจนดา เจยมศรพงษ มหาวทยาลยนเรศวร รองศาสตราจารย ดร.สทธวรรณ ตนตรจนาวงศ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช รองศาสตราจารย ดร.สทธวรรณ พรศกดโสภณ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ รองศาสตราจารย ดร.สมบต ทายเรอคา มหาวทยาลยมหาสารคาม รองศาสตราจารย ดร.วณช นรนตรานนท สถาบนการพลศกษา วทยาเขตอดรธาน รองศาสตราจารยพทกษ นอยวงคลง มหาวทยาลยมหาสารคาม รองศาสตราจารยยงยทธ ชแวน มหาวทยาลยศลปากร รองศาสตราจารยสทธพร ภรมยร น มหาวทยาลยศลปากร ผชวยศาสตราจารย ดร.กมลพร สอนศร มหาวทยาลยมหดล ผชวยศาสตราจารย ดร.ธญญา สงขพนธานนท มหาวทยาลยมหาสารคาม ผชวยศาสตราจารย ดร.พชรวทย จนทรศรสร มหาวทยาลยมหาสารคาม ผชวยศาสตราจารย ดร.ภเบศร สมทรจกร มหาวทยาลยมหดล ผชวยศาสตราจารย ดร.สมชย ภทรธนานนท มหาวทยาลยมหาสารคาม ผชวยศาสตราจารย ดร.สรศกด คาคง มหาวทยาลยมหาสารคาม ผชวยศาสตราจารย ดร.เออมพร หลนเจรญ มหาวทยาลยนเรศวร ผชวยศาสตราจารย ดร.สมนทร เบาธรรม มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน วทยาเขตสกลนคร ผชวยศาสตราจารย ดร.ฉตรศร ปยะพมลสทธ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ผชวยศาสตราจารย ดร.นคม นาคอาย มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม อาจารย ดร.พมพยพา ประพนธ มหาวทยาลยมหาสารคาม Mr.Gordon baker มหาวทยาลยมหาสารคาม นางฉววรรณ อรรคะเศรษฐง มหาวทยาลยมหาสารคาม

เลขานการ จรารตน ภสฤทธ

Page 3: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

บทบรรณาธการ

สวสดครบ วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม ฉบบท 2 ประจาป 2559 ฉบบนยงเขมขนดวยเนอหาและสาระทางวชาการ ทกบทความวจยและบทความวชาการไดผานการกลนกรองจากกองบรรณาธการและผทรงคณวฒตรวจสอบทางวชาการ เพอใหวารสารเปนทยอมรบและเกดความเชอมนในวงการวชาการในการจดทาวารสารทางวชาการ กองบรรณาธการไดใหความสาคญกบคณภาพของบทความวจยและบทความทางวชาการทคดเลอกนามาลงตพมพในแตละฉบบ โดยบทความวจยและบทความทางวชาการทถกคดเลอกตพมพจะตองผานการตรวจสอบทางวชาการจากผทรงคณวฒ (Peer Reviewers) ซงผทรงคณวฒทกทานเปนผทมคณสมบตสอดคลองกบสาขาวชาทางดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ทานเหลานไดสละเวลาอนมคาในการชวยอานและพจารณาตนฉบบ พรอมทงใหคาแนะนาทมประโยชนตอการดาเนนการจดทาวารสารเปน อยางด กองบรรณาธการขอกราบขอบพระคณมา ณ โอกาสน วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม ฉบบนประกอบดวยบทความ จานวน 29 เรอง ไดแก (1) การสรางแมพมพสาหรบการพมพกระบวนการพมพ (2) การใชภาษาและกลวธการประพนธในพระนพนธเรอง ชวตนนอยนก (3) ศลปกรรมเมรปราสาทมอญ กรณศกษาวดจนทนกะพอ (4) การนากฎหมายซองบหรแบบเรยบมาใชในประเทศไทย (5) ความรบผดของนตบคคลและกรรมการตอการละเมดสทธในลขสทธ (6) ปจจยสาคญเพอกาหนดแนวทางการใหความรแกประชาชนในกระบวนการวางผงชมชน (7) ศกยภาพการตรวจสอบภายใน ประสทธภาพการบรหารความเสยง และการเปนทยอมรบจากลกคา (8) แนวทางการพฒนาการตลาดชางชมชนบางบว (9) ขอเสนอธรรมนญทองถนดานการจดการภยพบต (10) วถการผลตกบความมนคงของชวต (11) การใชรปแบบการสอน Didactical Strategy เพอสงเสรมผลสมฤทธและความพงพอใจตอการเรยนการสอน (12) การพฒนารปแบบการจดการเรยนรเพอสงเสรมความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณ (13) การศกษาความเปนชมชนเขมแขงบานมวงใหม (14) การพฒนาแหลงทองเทยว ศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศ(15) ปจจยทมอทธพลตอการจดการทดนอยางยงยน (16) ความหลากหลายทางภาษาของชนเผา (17) บทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารจดการความขดแยงในชมชน (18) การขดเกลาทางสงคมในหนงสออานนอกเวลา กลมสาระการเรยนรภาษาไทย (19) การศกษาบทบาทการเปนศนยกลางยอย (Sub-Center) ของชมชนแวงนาง (20) รปแบบการประหยดตนทนของเกษตรกรผเลยงไกไข (21) การสรางแบบวดบคลกภาพ เพอคดเลอกพนกงานลกคาสมพนธ (22) การเปลยนแปลงโครงสรางทางการ

เมองของ สปป.ลาว (23) การพฒนาทนทางสงคมเพอสรางชมชนเขมแขง (24) ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบล (25) การศกษารปแบบโครงการลดปรมาณขยะทเหมาะสมกบพนทเทศบาล(26) การสรางกลยทธจากฐานการวจยเชงสารวจทางการบรหาร (27) ทนทางสงคมกบความมนคงทางอาหารในชมชนชนบท (28) การพฒนารปแบบการสอนเพอพฒนาทกษะการแกโจทยปญหาคณตศาสตรและทกษะ การแกปญหา โดยใชรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) และ (29) แนวทาง

การพฒนาการทองเทยวเชงชนบทอยางยงยนในชมชน

Page 4: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม ยนดตอนรบสาหรบบรรดานกวชาการและนสตนกศกษาทตองการนาเสนอผลงานวชาการ ไมวาจะเปนบทความวจย บทความวชาการ บทความทวไป หรอบทวจารณหนงสอ ทงจากภายในและภายนอกมหาวทยาลยมหาสารคาม กองบรรณาธการยนดตอนรบ เปดกวาง และพรอมรบตนฉบบของทานตลอดเวลา ขอใหศกษารปแบบการเขยนจากทายวารสารแตละฉบบ สงมาใหยงกองบรรณาธการโดยไว หวขอเรองและประเดนนาเสนอทเกยวของกบมนษยศาสตร สงคมศาสตร ศกษาศาสตร บรหารธรกจ เศรษฐศาสตร และอนๆ กองบรรณาธการยนดและพรอมรบตนฉบบเปนอยางมาก เพอใหเกดการเปดกวางดานเนอหาและสาระทจะบรรจในวารสารและเพอใหครอบคลมทกสาขาและวทยาการทเกยวของกบทางดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ในสดทายน กองบรรณาธการขอขอบพระคณทานผอานทกทานทไดใหคาตชมและใหคาแนะนาเพอการปรบปรงการดาเนนการจดทาวารสารมาโดยตลอด โดยกองบรรณาธการไดใหความสาคญและมงเนนกบการพฒนาและปรบปรงคณภาพของวารสารใหเปนทนาเชอถอและยอมรบในวงการวชาการอยเสมอและตอเนอง

รองศาสตราจารย ดร.ปพฤกษบารม อตสาหะวาณชกจ บรรณาธการ

Page 5: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

การประยกตใชวสดการทาตรายางจากสวนนนเพอการสรางแมพมพสาหรบกระบวนการพมพ กนกวรรณ นธรฐพฒน .......................................................................................................1

การใชภาษาและกลวธการประพนธในพระนพนธเรอง “ชวตนนอยนก” ของสมเดจพระญาณสงวรสมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก (เจรญ สวฑฒโน)

กาญจนา ตนโพธ .............................................................................................................11 ศลปกรรมเมรปราสาทมอญ : กรณศกษาวดจนทนกะพอ จงหวดปทมธาน

จรดา แพรใบศร ................................................................................................................24 การนากฎหมายซองบหรแบบเรยบมาใชในประเทศไทย: พนธกรณตามความตกลงขององคการการคาโลก และความตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาเกยวกบการคา

ชนญญา เตชะธนชย, อดมศกด สนธพงษ .........................................................................35ความรบผดของนตบคคลและกรรมการตอการละเมดลขสทธ

ชตพล จารกด, อดมศกด สนธพงษ ...................................................................................44ปจจยสาคญเพอกาหนดแนวทางการใหความรแกประชาชนในกระบวนการวางผงชมชนองคการบรหารสวนตาบลหนองพอก อาเภอธวชบร จงหวดรอยเอด

ไชยนต เพงวภาส, ดฐา แสงวฒนะชย, พลเดช ชวรตน ...................................................61ผลกระทบของศกยภาพการตรวจสอบภายในทมตอประสทธภาพการบรหารความเสยงและการเปนทยอมรบจากลกคาของอตสาหกรรมเคมภณฑในประเทศไทย

ณฐวงศ พนพล, กฤตยา แสงบญ ......................................................................................75แนวทางการพฒนาการตลาดชางชมชนบางบว เขตบางเขน

นวลจนทร โชตคณากร .....................................................................................................87การตดตามผลการจดการเรยนการสอนหลกสตรรฐประศาสนศาสตรบณฑตคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม

นภาพรรณ เจนสนตกล ....................................................................................................98

วถการผลตกบความมนคงของชวตจงหวดศรสะเกษ ปกรณชย สพฒน, พงศธร ทวธนวานชย, ณฐกร โตะสงห, ทองอน มนหมาย,มนญญา นาคสงหทอง ...................................................................................................107

การใชรปแบบการสอน Didactical Strategy เพอสงเสรมผลสมฤทธและความพงพอใจ

ตอการเรยนการสอนของนกศกษาพยาบาล วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน เชยงใหมประกายแกว ธนสวรรณ .................................................................................................121

การพฒนารปแบบการจดการเรยนร เพอสงเสรมความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณ กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3

ปารชาต ซาชโย .............................................................................................................131

การศกษาความเปนชมชนเขมแขงบานมวงใหม อาเภอภเพยง จงหวดนานกนกรตน ดวงพกล, จารนนท เมธะพนธ ........................................................................141

สารบญ

Page 6: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

แนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศ ในจงหวดชลบร

พมพรรณ สจารนพงค ....................................................................................................154ปจจยทมอทธพลตอการจดการทดนอยางยงยน

พรพมล ขาเพชร, ชลรตน คงเรอง .................................................................................165บทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารจดการความขดแยงในชมชน

พระมหาจาเนยร คาสข, จานงค อดวฒนสทธ, สะอาด บรรเจดฤทธ, บญเรอง ศรเหรญ ......176ความหลากหลายทางภาษาของชนเผาในจงหวดศรสะเกษ

พชรา ปราชญเวทย ........................................................................................................187การขดเกลาทางสงคมในหนงสออานนอกเวลา กลมสาระการเรยนรภาษาไทยชนมธยมศกษาตอนตน ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

พชต แกวสรวงษ, ชศกด ศกรนนทน, วณา วสเพญ .......................................................195 การศกษาบทบาทการเปนศนยกลางยอย (Sub-Center) ของชมชนแวงนาง อ.เมอง จ.มหาสารคาม

ยทธนา ขาขนมะล, ถวลย นยมพานชพฒนา ..................................................................210รปแบบการประหยดตนทนของเกษตรกรผเลยงไกไขในจงหวดขอนแกน

ลกขโณ ยอดแคลว, นฤมล อรยพมพ ............................................................................222การสรางแบบวดบคลกภาพเพอคดเลอกพนกงานลกคาสมพนธ บรษทโกซอฟท (ประเทศไทย) จากด

วรรณยดา สแขนไตร, อรสา สารอง.................................................................................230การเปลยนแปลงโครงสรางทางการเมองของสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวภายใตรฐธรรมนญฉบบปรบปรงแกไข ค.ศ.2003

ศทธกานต มจน .............................................................................................................238 การพฒนาทนทางสงคมเพอสรางชมชนเขมแขง

สปราณ จนทรสง, บญทน ดอกไธสง, สอาด บรรเจดฤทธ และบญเรอง ศรเหรญ ............249ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมอง จงหวดขอนแกน

ออยฤด สนทร, เกษมชาต นเรศเสนย ............................................................................261การศกษารปแบบโครงการลดปรมาณขยะทเหมาะสมกบพนทเทศบาลตาบลเกาะแกว อาเภอเสลภม จงหวดรอยเอด

ชชวาลย กญชนะรงค, พลเดช เชาวรตน ........................................................................274

การสรางกลยทธจากฐานการวจยเชงสารวจทางการบรหารจดการสญญา เคณาภม .............................................................................................................282

การพฒนารปแบบการสอน เพอพฒนาทกษะการแกโจทยปญหาคณตศาสตรและทกษะการแกปญหา โดยใชรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 4

นยม ชวยเลก.................................................................................................................310

Page 7: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

ทนทางสงคมกบความมนคงทางอาหารในชมชนชนบท : กรณตาบลควนร อาเภอรตภม จงหวดสงขลา

อมาวส อมพนศรรตน, มารสา สวรรณราช, พนสยา วรรณวไล, ทรงฤทธ ทองมขวญ.......................................................................................................324

แนวทางการพฒนาการทองเทยวเชงชนบทอยางยงยนในชมชนคลองรางจระเขอาเภอเสนา จงหวดพระนครศรอยธยา

ถรพร แสงพรณ, สมนรต นมเนตพนธ ...........................................................................336

Page 8: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

Utilization of Rubber Stamps for Creating Graphic Arts from Relief ProcessKanokwan Nithirattapat .....................................................................................................1

Language Usage and Techniques of the Poetic Work “Short Life” Composed by His Holiness Somdet Phra Nyanasamvara, the Supreme Patriarch of Thailand(Charoen Suvaddhano)

Kanchana Tonpo ...........................................................................................................11The Art of Mon Crematorium : A Case Study of Wat Chankapor, Pathumthani Province

Jirada Praebaisri .............................................................................................................24 Thailand Implementation of the Plain Tobacco Packaging Law: Compatibilityto World Trade Organization Agreement and the Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property

Chananya Techatnuchai, Udomsak Sinthipong ............................................................35Juristic Person and Director Liability in Copyright Infringement

Chitpol Jaruekdee, Udomsak Sinthipong ......................................................................44Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process Community Planning of Nongphok Sub-District Administrative Organization, ThawatBuri District, Roi Et Province.

Chaiyan Pengvipas, Dita Sangvatanachai, Pondej Choawarat..................................61Internal audit competency of Firms within Chemical products of Thailand: Impacts on Risk management effi ciency and Client acceptance

Nuttavong Poonpool, Krittaya Sangboon .....................................................................75The Development of Marketing Strategy for Constr uction Contractor of Bangbua Community, Bangkhen

Naulchan Chotikhunakorn .............................................................................................87Follow up Study Public Administration Program Management, Faculty of Humanities and Social Sciences, Nakhon Pathom Rajabhat University

Nipapan Jensantikul ......................................................................................................98Production Way and Security of Life in Sisaket ,Thailand.

Pakronchai Suphat, Pongsatorn Taweetanawanit, Nathagorn Tosing, Thongon Mounmachy, Mananya Naksingthong .......................................................107

Use of Didactical Strategy Model to Promote Achievement and Teaching a nd Learning

Satisfaction of Nursing Students, Boromarajonnani College of Nursing, Chiang MaiPrakaikaew Tanasuwan ...............................................................................................121

Contents

Page 9: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

Developing a Learning Management Model for Improving Critical Thinking Skillsin the Science Learning Strand of 9th Grade Students

Parichart Sachiyo .........................................................................................................131A Study on the Strength of Community in Ba n Muangmai, Amphoe Phu-Phiang, Nan Province.

Kanokrat Duangpikul, Jarunun Mathaphun ................................................................141The Development Guidelines of the Nature Education Center for Mangrove Conservation and Eco-tourism in Chonburi Province

Pimphun Sujarinphong ..................................................................................................154Factors Affecting toward Sustainable Land Management

Pronpimon Kumpetch, Chuleerat Kongruang ...............................................................165Role of Buddhist Monks in Man aging Confl ictS in Community

Phamahajumnerar Kumsuk, Jumnong Adivattanasit, Sa-ard Banchirdrit, Boonrueng Sriharun .....................................................................................................176

Language Diversity of Tribes in Sisaket ProvincePatchara Pratwet .........................................................................................................187

The Socialization of Non-curricular reading, Learning Group, Secondary Education Following Middle Basic Course Education, B.E.2551

Pichit Keawsuriwong, Chusak Sukaranandana, Weena Weesapen ..........................195Sub-Center Role of Vangnang Community, Mueang District Maha Sarakham Province

Yutthana Khakanmalee, Thawon Niyompanitpatana .................................................210The Patterns of Cost Saving of Pou ltry Farmers in Khonkaen Province

Lugkhano Yodklaw, Naruemol Ariyapim .....................................................................222The Development of a Personality Test for Selecting Call Center Agentof Gosoft (Thailand) Company

Wanyuda Sikhaentrai, Arisa Samrong .......................................................................230The Transition of Political Structure in Lao PDRunder the 2003 Amendment Constitution

Suthikarn Meechan ......................................................................................................238The Development of Social Capital to Build up a Strong Community

Supranee Junsong, Boonton Dockthasong, Sa-ard Banchirdrit,

Boonrueng Sriharun .....................................................................................................249The Transformational Leadership of Tambon Nai Muang in the Areas of Municipal Executive Administration Organization, Muang District Khon Kaen Province.

Oirudee Santorn, Kasemchart Naressenie..................................................................261

Page 10: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

A Study Model of Suitable Projects for the Reduction of Waste in K ohkaew Sub-Disrict Municipal, Selaphum District, Roi-Et Province.

Chatchawan Gunchanarong, Pondej Chaowarat .....................................................274Establish the Strategy from the Management Survey Research

Sanya Kenaphoom ......................................................................................................282Development of an UCSCS Instruction Model for Developing Solving Problem Skills on Mathematics and problem solving skills of Prathomsuksa 4 students

Niyom Chuaylek ...........................................................................................................310 Social Capital and Food Security in a Rural Community: Khuan Ru Sub-district, Rattaphum District, Songkhla Province

Amavasee Ampansirirat, Marisa Suwanraj, Pannatsaya Wannawilai, Trongrit Thongmeekhaun ..............................................................................................324

Development Guidelines on Sustainable Rural Tourism at Rangchorakhe CanalCommunity, Amphor Sena, Phranakhon Si Ayutthaya Province

Thiraporn Sangpiroon, Sumonratee Nimnatipun ..........................................................336

Page 11: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process
Page 12: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

การประยกตใชวสดการทาตรายางจากสวนนนเพอการสรางแมพมพสาหรบกระบวนการพมพ

Utilization of Rubber Stamps for Creating Graphic Arts from Relief Process

กนกวรรณ นธรฐพฒน1

Kanokwan Nithirattapat1

บทคดยอ

การวจยครงน มวตถประสงคเพอศกษาวธการสรางพนผวตรายางและเพอสรางแมพมพสาหรบการสรางศลปะภาพพมพ การพมพจากสวนนนดวยวสดการทาตรายาง ใชระเบยบวธวจยเชงทดลอง พฒนา เลอกการศกษาแบบเจาะจง 3 กลมคอ 1) โพลเมอร เรซน 2) Flash Stam 3) Laser โดยใชเครองมอแบบสมภาษณ การสงเกตและแบบสอบถามประเมนความพงพอใจจากนสตทศกษาศลปะสาขาวชาทศนศลป20 คน และนาเสนอผลการวเคราะหขอมลโดยวธพรรณนาวเคราะหผลการวจยพบวาจากการนาแผนฟลมและวสดตรายางไปทดลองฉายแสงดวยเครองถายสกรนเพอใหเกดพนผว กลงหมกพมพบนผวสวนบนและนาไปพมพดวยแทนพมพ จากการสงเกตและสมภาษณ วธการสรางพนผวตรายางระบบ Flash Stamp,Laser ไมสามารถใชการสรางพนผวดวยเครองถายสกรนได ผลการทดลองโพลเมอร เรซน เหมาะสมทสด จากการประเมนความพงพอใจดานการใชกบเครองมอในระบบหองปฏบตการ การสรางพนผวไดหลายลกษณะนาไปใชกบการพมพหลายส การประยกตรวมกบเทคนคอนเชน เทคนค Paper Block ผลจากการประเมนความพงพอใจในระดบด ดงนนโพลเมอร เรซนสามารถนาผลไปประยกตใชในการเรยนศลปะภาพพมพและสรางสรรคผลงานศลปะภาพพมพได

คาสาคญ : ศลปะภาพพมพ, แมพมพจากสวนนน, ประยกต, ระบบโพลเมอรเรซน

Abstract

The objective of this research was to study a technique to utilize the surface of rubber stamps to create blocks to be implemented in creating graphic arts. The research methodology incorporates the test, development and specific study of 3 groups, i.e.,1) polymer resin, 2) flash stamps and 3) laser. The tools used for collecting the desired data are an interview script, an

1 ภาควชาทศนศลป, คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม ตาบลขามเรยง อาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม 441501 Department of Visual Arts, Faculty of Fine and Applied Arts, Mahasarakham University

E-mail. [email protected] T. 081-7264584

Page 13: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

2 กนกวรรณ นธรฐพฒนการประยกตใชวสดการทาตรายางจากสวนนน...

observation record and a questionnaire to assess the satisfaction of 20 Visual Art Major students. The findings from the research are presented with the descriptive analysis technique. The research revealed from observation and interview, the utilization of laser on film plates and rubber stamps with a screening machine in order to create texture on the surface, and the rolling of printing ink on the relief surface and printing the work with a printing press (flash stamp and laser techniques) cannot be used for creating surfaces with the screening machine. The findings from the test reveal that the polymer (resin) technique is the most appropriate of all. The results from the assessment of the satisfaction with the results from an atelier show that the polymer resin technique can be used for creating different types of surfaces and can be used with many other techniques such as paper block printing technique. The results from the assessment of the satisfaction reveal that the samples are very satisfactory with this technique. Hence, polymer resin technique can be applied to further study in the creation of graphic arts.

Keywords : Graphic arts, Relief Process, Creation, Polymer Resin

บทนา

การสรางสรรคผลงานศลปะภาพพมพเรมตนจากภาพพมพทนามาใชใน จดทาตารา หนงสอ การทาตราประทบ เทคนคทปรากฏ เชนผลงานภาพพมพแกะไม จดเปลยนของภาพพมพในประเทศไทยโดยบคคลสาคญ คออาจารยศลป พระศร ศลปนอตาล ศลปนผสรางสรรคและสอนศลปะในประเทศไทย สอนศลปะภาพพมพเทคนคภาพพมพแกะไมลกษณะภาพผลงานเกดจากผวระนาบ

สวนบนทเกดจากการใชเครองมอแกะลงไปบนแมพมพ ดวยสวสลก เพอใหเกดเปนรองลกลงไปสรางใหเกดภาพ สหมกพมพจากลกกลงจะตดเฉพาะผว

บนของแมพมพ สามารถพมพดวยเครองพมพหรอเครองมออนๆ จงปรากฏภาพตามตองการ ศลปนททางานภาพพมพแกะไมในยคเรมแรก เชน ชลด นมเสมอ ใชแมพมพททาจากไมเขยง และเปนบคคลทนาแผนไมกระดานกระดาษอดมาสรางเปนแม

พมพและไดรบความนยมมาจนถงปจจบน การสรางแมพมพในกระบวนการพมพจากสวนนน( Relief Process )นยมใชไมกระดานกระดาษอด ในการแกะ

สรางรองรอยและพนผวใหปรากฏเหนในภาพผล

งาน เรยกวธการนวาเทคนคภาพพมพแกะไม ในปจจบนการเลอกใชวสดในการทาแมพมพ นยมใช ไมอด ชนดตางๆ ความคงทนของแมพมพและการเกบรายละเอยดของการแกะจงถกจากดดวยวสดและกรรมวธการสรางแมพมพ ถงแมจะมวสดอนทส ามารถ นามา ใช มรการสร า งแม พ มพ ในกระบวนการเดยวกน เชน กระเบองยาง เสอนามน กไมเปนทนยมนามาใชเปนแมพมพและประสบปญหาดานการแสดงรายละเอยดของภาพ รองรอยทปรากฏบนแมพมพ มความงามของวสดแตละชนด

แตกตางกน ตามเจตนาของผสรางสรรค วฒพงษ โรจนเขษมศร. (2555 : 84) กลาววา ผลงานทศนศลปจะถกสร างอย บนพนฐานของหลกการทางความคดสรางสรรคทมความยดหยน ผสรางสรรคสามารถสรางดวยการเลอกใชวสด วธการ วธการประกอบการสราง วธแกปญหาโดยอสระตามความพอใจของผ สร างสรรค ทงระบบวธคด และ

กระบวนการสรางสรรคงานศลปะ งานศลปะทมคณคาทางสนทรยะจะถกสรางขนอยางมเจตจานง มระบบวธคด มกระบวนการ ทงนขนอยกบลกษณะนสยความสามารถเฉพาะตนของผ สรางสรรค เพอถายทอดความคด อารมณความรสกและความ

Page 14: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 3 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

คดสรางสรรคเปนผลงานศลปะ ศลปะภาพพมพรวมสมยในปจจบน มการสบทอดกนมาแตละยคสมย ทาใหผลงานมความแตกตางกน ศลปนมแนวทางการสรางสรรคทมความเปนเอกลกษณเฉพาะบคคล ศลปะภาพพมพในปจจบนมความกาวหนาพฒนาดานแนวความคดและกระบวนการจากสอเทคโนโลยททนสมยมากขน การผสมผสานเทคนคตางๆ ดวยเทคโนโลยสมยใหมสะดวกในการใชงาน ขนตอนไมยงยาก การสรางสรรค ศลปนไทยยงคงสรางสรรคผลงานมคณภาพสง แนวคดบางอยางใกลเคยงอดต การเปลยนแปลงในดานกระบวนแบบศลปะ ผลงานในรปแบบเหมอนจรงไดยอนกลบเขาสความนยมผสมผสานกบรปแบบนามธรรมและอนๆ ทงนเปนผลเนองมาจากการศกษาดานศลปะทกาวหนาขนในประเทศและตางประเทศ มศลปะทไดรบการบนทกจดจาไวและตองการขยายความอกมากมาย เชน Computer Art, Video Art, Digital Print, Print Installation เปนตน(กนกวรรณ นธรฐพฒน.2556 : 249 - 250) การศกษาวจยครงน เปนทางเลอกทสามารถนามาสร างสรรค ผลงานศลปะภาพพมพโดยประยกตใชวธการสรางตรายางมาใชในการทาแมพมพ วรยะ สรสงห (2537 : 6) กลาววาตรายางทงหลาย ไมวาจะเปนตรายางตวอกษร ขอความหรอรปภาพ ตางกเปนแมพมพนนทงสน จากการสงเกต

การใชงานของตรายาง อนนต กลนโพธกลบ (2550 : 54) กลาวโดยสรปวา หนาทการใชงานของตราประทบ มลกษณะสาคญคอ เพอความปลอดภยให

กบสนคา ดวยการประทบตราลงไปบนกอนดนเหนยว ครง ฯลฯ บนปมเชอกทผกตดหบหอทบรรจสนคาเชน กลอง หบหอสนคา รกษาความปลอดภยในสถานทสาคญ เชน หองเกบของ โกดงสนคาเพอความปลอดภยสาหรบบญช เอกสารตางๆ การใช

ตราประทบในปจจบนยงคงใชตราประทบในการประทบตราไดพฒนาการสรางดวยวสดทสามารถเกบรายละเอยด เพมสบนวสดทนามาใชทาตรา

ประทบทปจจบนเรยกวา ตรายาง การประดษฐลวดลายจากแมพมพจากการแกะสลกการแกะดวยเลเซอรหรอการหลอโลหะ หลอดวยโพลเมอรเรซน เปนตน ดวยวธการเกดภาพจากการกดทบลงบนกระดาษเพอใหเกดลวดลายลกษณะการกดประทบผวสวนบน ดวยวธการเกดภาพ วสด ทคลายกบ

การสรางแมพมพในการทางานศลปะภาพพมพจากสวนนน จงนามาศกษาเพอทดลองการนาไป

ประยกตใชในการสรางสรรคผลงานศลปะ การทดลองสรางพนผวสาหรบการสรางแมพมพ เปนการพฒนาความรใหกาวทนตอการเปลยนแปลงดานเทคโนโลยมาใชงาน การใชวสดทมอยรอบตวในพนท เพอคนหาความร วธการการแสดงออกใหมๆ การใชทรพยากรทมอยเพอการสรางสรรคใหเกดประโยชนตอการสรางสรรค เพอการพฒนาตลอดเวลาศลปนพยายามคดคนเพอตอบสนองความตองการในการทางาน เชน การวจยเรองการศกษาวสดทดแทนสาหรบการพมพตระแกรงไหมในงานศลปะการทดสอบความสมพนธระหวางชนดของผาและเทคนควธการเพอหาความเปนไปไดในการใชวสดทดแทนผาสกรน (เมตตา ศรสข. 2555 : 58) และการวจยการทดลองแมพมพโลหะทดแทนจานวน 10ชนด กบสารละลายเคม 6 ชนด ทพบวาโลหะทกชนดสามารถนามาใชเปนแมพมพได ซงจะเปนอกทางเลอกหนงในการจดการเรยนการสอน

และการสรางสรรคผลงานของนกศกษา (อาคม เสงยมวบรณ. 2557:56 - 57) การศกษาวธการสรางพนผวของตรายางทนยมใชในงานพานชศลป ใชระเบยบวธวจยเชงทดลอง พฒนา เลอกการศกษาแบบเจาะจง 3 กลมคอ 1) โพลเมอร เรซน 2) Flash Stamp 3) Laser โดยใชเครองมอแบบสมภาษณ การสงเกตและแบบสอบถามประเมนความพงพอใจจากนสตท

ศกษาศลปะสาขาวชาทศนศลป 20 คน และนาเสนอผลการวเคราะหขอมลโดยวธพรรณนาวเคราะหการศกษาวจยครงน เปนทางเลอกทสามารถนามาสราง

Page 15: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

4 กนกวรรณ นธรฐพฒนการประยกตใชวสดการทาตรายางจากสวนนน...

สรรคผลงานศลปะภาพพมพโดยใชวธการการสรางแมพมพดวยการประยกตใชวธการสรางตรายางมาใชในการทาแมพมพเพอนามาสรางผลงานอนจะกอใหเกดคณคาทางสนทรยศาสตรและความตองการ

ทางดานจตใจและอารมณ เพอการทางานสรางสรรคตอไปในอนาคต

ความมงหมายของการวจย

1. เพอศกษาวธการสรางพนผวตรายาง 2. สรางแมพมพสาหรบการสรางศลปะภาพพมพการพมพกระบวนการพมพจากสวนนนจากการประยกตใชวสดการทาตรายาง

วธการศกษา

การวจยครงน ใช การวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) ทาการศกษาวเคราะหขอมลจากเอกสารและเกบขอมลภาคสนามเพอศกษาวธการสรางพนผวตรายางและเพอการสรางแมพมพสาหรบการสรางศลปะภาพพมพ สาหรบผประกอบการธรกจตรายาง 4 คน แบบประเมนความพงพอใจของนสตทศลปะสาขาวชาทศนศลป 20 คน ดงน 1. เครองมอวจย 1.1 แบบสมภาษณ แบงออกเปน 2 แบบคอ

1.1.1 แบบส มภาษณ ชน ดมโครงสราง (Structured Interviews) มการกาหนดประเดนคาถามไวอยางแนนอน เชน วธการทา

ตรายาง วสดอปกรณ การทางาน 1.1.2 แบบสมภาษณ ชนดไมมโครงสราง (Unstructured Interviews) เปนการตงคาถามกบผใหขอมล 1.2 แบบสงเกตการณ (Observation)

เปนการใชประสาทสมผส ไดแก การสงเกตดเหตการณตางๆ

1.3 แบบสอบถามปลายเปด เปนการสอบถามขอมลทใหกรอกขอคดเหนในเอกสารได 1.4 แบบประเมนความพงพอใจของนสตทศลปะสาขาวชาทศนศลป20 คน 2. การเกบรวบรวมขอมล 2.1 การเกบรวบรวมขอมลภาคเอกสาร มการสบคนขอมลจากเอกสารงานวจยทเกยวของและจดรวบรวมขอมล 2.2 เกบรวบรวมขอมลภาคสนามในการเกบขอมลใชเครองมอในการจดเกบขอมล ทออกแบบเพอเกบขอมลในภาคสนามและอปกรณในการจากการจดบนทก การถายภาพ 3. การจดกระทาและการวเคราะหขอมล 3.1 จดกระทาขอมลทไดจากเอกสาร จากการศกษาขอมลจากเอกสาร จากเอกสาร วทยานพนธ งานวจย หนงสอทเกยวของและจดระบบหมวดหมของเอกสารเพอศกษาวธการสรางพนผวตรายาง 3.2 ขอมลภาคสนามทไดทาการเกบขอมลภาคสนาม (Field Study) โดยวธการ สงเกต การสมภาษณ ทาการบนทกขอมลมาวเคราะหเชงพรรณนา การถายทอดขอมลในการสมภาษณ ดวย

เครองมอทกประเภท เชน การจดบนทก นามาสรางขอสรปดงน 3.2.1 การจาแนกและจดระบบขอมล (Typology and Taxonomy) เปนการนา

ขอมลทไดมาสรป นามาจาแนกและจดหมวดหมออกใหเปนระบบ เชนขอมลเกยวกบประวตความเปนมาของการทาตรายาง การสรางแมพมพจาก

สวนนน วธการทาตรายาง 3.2.2 การวเคราะห สรปอปนย (Analytic Induction) นาขอมลทไดมาวเคราะหเพอ

หาบทสรป การเปรยบเทยบ วสด อปกรณ ลกษณะการสรางแมพมพ คณสมบตของวสดเพอหาความเปนไปไดและเลอกวสดทเหมาะสมในการนามาสรางแมพมพ

Page 16: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 5 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

3.3 การทดลองสรางพนผวดวยวสดในหองปฏบตการ เลอกการศกษาแบบเจาะจง 3 กลมคอ 1) โพลเมอร เรซน 2) Flash Stamp 3) Laser เพอทดสอบคณภาพ ดานวสดและกรรมวธในการนามาสรางผลงานศลปะภาพพมพในกระบวนการพมพจากสวนนน ดงน 3.3.1 การศกษาวสดอปกรณการสรางตรายาง 3.3.2 การศกษาวธการสรางพนผวตรายาง 3.3.3 การเปรยบเทยบคณสมบตของวสดตรายาง 3.3.4 การประยกตการสรางพนผวตรายางกบอปกณในหองปฏบตการภาพพมพ 3.3.5 การทดสอบแมพมพดวยการพมพแทนพมพ 3.3.6 การทดสอบแมพมพดวยการพมพดวยการถ 3.3.7 สรปผลการทดสอบวสดการทาตรายางชนดตาง ๆ 3.4 จากการศกษาทดลองเลอกวสดทมความเหมาะสมทสดมาทดลองสรางสรรคการทดลองสรางภาพพมพจากสวนนนดวยวสดการทาตรายาง ดงน 3.4.1 ทดลองการสรางพนผว 3.4.2 ทดลองการสรางความนนบน

แมพมพดวยตถายสกรน 3.4.3 ทดลองการอบแมพมพในตอบสกรน 3.4.4 สรปผลการทดลองสรางแมพมพ

3.4.5 การทดลองสรางสรรคผลงานการประยกตใชวสดการทาตรายางในการสรางสรรคผลงานศลปะภาพพมพจากสวนนน 3.5 การประเมนความพงพอใจจากนกศกษาสาขาวชาศลปะทศนศลป 20 คน ดานวสดอปกรณ กระบวนการสรางแมพมพ การพมพ การสรางสรรค ไดทดสอบวสดและตรวจสอบคณภาพวาสามารถนาไปประยกตใชในการสรางสรรคผลงานศลปะภาพพมพ

ผลการวจย

การศกษาวธการสรางพนผวตรายางและเพอสรางแมพมพสาหรบการสรางศลปะภาพพมพ การพมพจากสวนนนดวยวสดการทาตรายาง พบวาผ ประกอบการดานการทาธรกจตรายางในปจจบนสามารถสรางรายละเอยดและพนผวไดมาก ดวยคณสมบตของวสดจงตองใชเครองมอในการสรางภาพแตกตางกน เชน เครองถายฟล ม คณสมบตของวสด เรซนมความเหลว ใชวธการกนขอบยางกอนเขาเครองถายฟลม ราคาไมแพง ยาง Flash Stamp เนอยางมความนมสามารถดดซบหมกได ใชเครองถายฟลมในการสรางพนผว วสดราคาแพงเครองทาตรายางเลเซอร ซงเป นเทคโนโลยใหมลาสดดวยระบบดจตอล ทมระบบงาย คณภาพยางดมากทนทานและไมสงกลนเหมน ตนทนวสดถกแตเครองยงเลเซอรราคาแพง เปน

ระบบทตองใชเงนลงทนสงจงไมนยมนามาสรางตรายางแตจะนามาแกะไม เหลก แกว โลโก ดงนนจงสรปการคดเลอกทดสอบวสดการทาตรายาง ระบบโพลเมอรเรซนกบ Flash Stamp ดงตารางท 1 ดงน

Page 17: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

6 กนกวรรณ นธรฐพฒนการประยกตใชวสดการทาตรายางจากสวนนน...

ตารางท 1 การศกษาวสดอปกรณการสรางตรายางและการประยกตใชวสดการทาตรายางสรางแมพมพ ระบบโพลเมอร เรซน

วสดอปกรณการสรางตรายาง

ระบบโพลเมอร เรซน ระบบ Flash Stamp ระบบ Laser ประยกตใชวสดโพลเมอร เรซน

เครองทาตรายางระบบโพลเม

อร เรซน

เครองทาตรายางระบบ

Flash Stamp

เครองทาตรายางระบบ

Laser

ใชตถายสกรนและตอบสกรน

ฟรอยดา ฟรอยดา คอมพวเตอร -

เครองเคลอบบตร เครองเคลอบบตร ยาง แผนไม เหลก -

นายาลางจาน - นายาลางจาน

สกอตเทปใส สกอตเทปใส สกอตเทปใส

แผนใส แผนใส แผนใส

เรซน แผนยาง เรซน

นายา pe - นายา pe

กระดาษไข กระดาษไข กระดาษไข

เครองพมพเลเซอร เครองพมพเลเซอร เครองพมพเลเซอร

แปรงขด แปรงขด

คอมพวเตอร คอมพวเตอร

สเปรยเรงดา สเปรยเรงดา

ยางกนขอบ โฟมอด

เครองมอราคาถก เครองมอราคาแพง เครองมอราคาแพง กระจกใส 2 แผน

ใชกบอปกรณหองปฏบตการได

ใชกบอปกรณหองปฏบตการไมได

ใชกบอปกรณหองปฏบตการไมได

ใชกบอปกรณหองปฏบตการได

ตารางท 2 การทดลองการสรางแมดวยวสดโพลเมอร (เรซน) แมพมพหนา 0.5 เซนตเมตร

ทระยะเวลาวนาท

ผลการทดลองดานหนา ดานหลง

1 15 20 ภาพบวม ผลงานมความไมชดเจน และมความบางมาก พนหลงหนา

2 20 20 ภาพบวม ผลงานมความไมชดเจน และมความบางมาก พนหลงหนา

3 30 30 ภาพผลงานมความไมชดเจน และมความบางมาก พนหลงหนา

4 40 40 ภาพผลงานมความไมชดเจน ตวอกษรขาด เนอยางนม

5 50 50 ภาพบวม ความคมชดนอยลง มความลกมาของตงอกษรมากขน

6 50 40 ภาพผลงานมความชดเจน ตวอกษรลกขนเมอลดเวลาลง พนหลงบางลง

7 50 30 ภาพผลงานมความชดเจน ตวอกษรลกขน เมอลดเวลาลง พนหลงบางลง

Page 18: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 7 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

จากตารางท 2 การศกษาวธการสรางแมพมพโดยการฉายแสง ทราบวา การฉายแสงครงท 7 ฉายแสงท 50 วนาท ดานหลง 30 วนาท เกดภาพผลงานมความชดเจน ตวอกษรลกขน เมอลดเวลาลง พนหลงบางลง การศกษาทดลองการสรางแมพมพ ระบบโพลเมอรเรซนกบ Flash Stamp จากการออกแบบฟลมตนฉบบและวสดตรายางไปทดลองฉายแสง

ดวยเครองถายสกรนเพอใหเกดพนผว จากการทดลองดงกลาว การสรางตรายางในระบบโพลเมอร เรซน จงมความเหมาะสมกบการนาเอาวธการและวสดไปใชในการประยกตใชในการสรางแมพมพจากสวนนนจากการวเคราะหขอมลการศกษาวธการสรางพนผวตรายางสรปได ดงน 1. ระบบโพลเมอร เรซน มวธการทาดงน การออกแบบตนฉบบบนฟลมหรอกระดาษไข ดวยโปรแกรมคอมพวเตอรกราฟกและพมพด วยเครองพมพเลเซอร นาไปพนสเปรยเรงดาเพอเพมความเขม ลกษณะของภาพทดตองมความดาจด ขาวจด เพราะการสรางแมพมพสามารถถายทอดลกษณะของลายทวาด ตงเวลาฉายแสงสองดาน

จากการทดลองเลอกการฉายแสงครงท 7 ดานหนาคอดานบรเวณทตดฟลมกบกระจอ ฉายแสงท 50 วนาท ดานหลง 30 วนาทจงนาออกไปลางนายาลางจาน ขดดวยแปรงและนาไปอบในต อบสกรน2 นาท เพอใหยางแขง

2. ระบบ Flash Stamp Stamp จากการทดลองฉายแสงโดยใชตถายสกรนทาการทดลองเรมทเวลา 15 วนาท เพมเวลาครงละ 5 วนาทจน

ครบ 60 วนาท ผลการทดลองไมปรากฏภาพ ดงนนแผนยางไมสามารถใชงานกบเครองถายสกรนได ตองใชกบเครองระบบ Flash Stamp เทานน

การการทดสอบแมพมพสาหรบการสรางศลปะภาพพมพการพมพกระบวนการพมพจากสวนนนจากการประยกตใชวสดการทาตรายางดวยวสดการทาตรายางโพลเมอร เรซน

1. การทดสอบแมพมพดวยการพมพแทนพมพ การทดลองการทดสอบการพมพผลงานโดยใชแทนพมพในการกดทบแมพมพหลงจากกลงสผ านแมพมพ โดยมการปรบระดบนาหนกใหเหมาะสมกบความหนา หมกทใชพมพเปนหมกพมพเชอนามนสามารถใชไดกบแมพมพตรายางโพลเมอร เรซน ควรกลงสใหบางเพราะผวบนของโพลเมอร เรซนมความมนและลน และนาไปพมพ เกดภาพผลงานเหมอนฟลมตนฉบบ การลางทาความสะอาดแมพมพดวยนามนสน

ภาพประกอบ 1 การพมพดวยการใชแทนพมพ

2. การทดสอบแมพมพดวยการพมพดวยการถ

การทดลองการทดสอบการพมพผลงานโดยใชการถดวยเครองมอ เชน บาเรง ไม ชอน เปนตน การถดานหลงกระดาษพมพงานดวยการออกแรง

กดดวยมอผานเครองมอทใชถหลงผลงาน ควรกลงสใหหนากวาการพมพดวยแทนพมพเพราะแรงกดเกดจากนาหนกมอ เกดภาพผลงานเหมอนฟลมตนฉบบ การลางทาความสะอาดแมพมพดวยนามน

สน

Page 19: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

8 กนกวรรณ นธรฐพฒนการประยกตใชวสดการทาตรายางจากสวนนน...

ภาพประกอบ 2 การพมพดวยการถ

3. ทดลองการผสมเทคนคการพมพ การทดสอบการพมพผลงานโดยใชแทนเทคนคผสมไดทดลองใชเทคนค Paper block พมพเปนสพนกบแมพมพโพลเมอร เรซน พมพทบลงไป ผลจากการพมพ สามารถพมพภาพผลงานได โดยใชแทนพมพ การลางทาความสะอาดดวยนามนสน

ภาพประกอบ 3 การพมพผสมเทคนค Paper block

การประเมนความพงพอใจจากนกศกษา

ศลปะสาขาวชาทศนศลป 20 คน ดานการประเมนความพงพอใจดานการใชกบเครองมอในระบบหองปฏบตการ การสรางพนผวไดหลายลกษณะ นาไป

ใชกบการพมพหลายส การประยกตรวมกบเทคนคอนเชน เทคนค Paper Block วสดอปกรณหาซอไดงายและมความคงทน ผลจากการประเมนความพงพอใจในระดบด ดงนนโพลเมอร เรซนสามารถนาผลไปประยกตใชในการเรยนศลปะภาพพมพและสรางสรรคผลงานศลปะภาพพมพได

ภาพประกอบ 4 แมพมพโพลเมอร เรซนและผลงานภาพพมพ.

อภปรายผล

การวจยครงนพบวาจากการเปรยบเทยบความเปนไปไดในการประยกตใชวสดการทาตรายางมาสรางแมพมพจากสวนนน ผลการศกษาวสดอปกรณการสรางตรายาง พบวา 1.1 ระบบโพลเมอร เรซน มความเหลว เมอผานการถายแสงจะปรากฏพนผวตามแผนฟลม วสดอปกรณกสามารถหาซอไดงายในทองตลาด รานขายอปกรณตรายางในจงหวดมหาสารคาม ราคาไมแพง อายการใชงานของแมพมพมความคงทน 1.2 ระบบ Flash Stamp คณภาพยางดทสดวสดมราคาแพงจากดเรองขนาดของการพมพและใชแสงไฟในการสรางภาพบนแมพมพเชนเดยวกบระบบโพลเมอรเรซน 1.3 ระบบ Laser เครองทาตรายางเลเซอร ซงเปนเทคโนโลยใหมลาสดดวยระบบ

ดจตอล ทมระบบงาย คณภาพยางดมากตองใชเงนลงทนสงจงไมนยมนามาสรางตรายางแตจะนามาแกะไม เหลก แกว โลโก เปนตน การทางานตรายาง

ดวยระบบนตองควบคการทางานผานคอมพวเตอรและเครองยงเลเซอรเทานน ดงนนจงทดลองการสรางพนผวจากจากการเปรยบเทยบดานวสดอปกรณ การสรางตรายางในระบบโพลเมอร เรซนและระบบ Flash Stamp ผลการศกษาวธการสรางพนผวตรายาง ระบบโพลเมอรเรซนพบวามวธการทางาย คณภาพยางด

สามารถใชในการประยกตใชกบเครองมอในระบบหองปฏบตการได วสดสรางพนผวไดหลากหลาย

Page 20: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 9 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

รปแบบ การออกแบบฟล ม ควรใช เส นทมขนาดใหญ 2 point ขนไป จงจะสามารถนาไปใชในการฉายแสงดวยเครองทาสกรนไดด หากเสนมลกษณะเลกอาจมการบวมของเสน เนองจากเครองฉายแสงไฟมกาลงไฟทสง การถายสกรนตงเวลาฉายแสงสองดาน ดานหนา คอดานบรเวณทตดฟลมกบกระจกฉายแสงท 50 วนาทและกลบแบบ ขนตอนนตองระมดระวงไมใหเกดการสนหรอกระแทก เพราะจะทาใหลายลม ฉายแสงดานหลง 30 วนาทจงนาออกไปลางนายาลางจาน ขดดวยแปรง และนาไปอบในตอบสกรน 2 นาทกบนายา Pe เพอใหยางแขง วสดอปกรณสามารถหาซอไดงาย วสดมความคงทน อายการใชงานของแมพมพใชไดนานหลายปผลการศกษา ระบบ Flash Stamp เมอนาไปฉายแสงดวยเครองถายสกรน การทดลองเรมทเวลา 15 วนาท เพมเวลาครงละ 5 วนาทจนครบ 60 วนาท ผลการทดลองไมปรากฏภาพ จากการทดลองพบวาวธการสรางพนผวตรายาง ระบบโพลเมอร เรซน สามารถใชในการประยกตใชกบเครองมอในระบบหองปฏบตการได วสดสรางพนผวไดหลากหลายรปแบบเมอแมพมพมาทดสอบการพมพ ดวนวธการจากการพมพดวยแทนพมพการพมพดวยการถสามารถนาไปใชกบการพมพสเดยว หลายสและประยกตรวมกบเทคนคอนได เชน เทคนค Paper Block

ผลประเมนตวชวดความพงพอใจ ตอการวจย การสรางแมพมพสาหรบการสรางศลปะภาพพมพการพมพกระบวนการพมพจากสวนนนจากการประยกตใชวสดการทาตรายาง สรปไดวา

1) ดานวสดอปกรณการสรางตรายางราคาและตนทน การจดหาวสดอปกรณ วธทา ความคงทนของวสด อยในระดบด มการเทคโนโลยมาใชในการทางานอยในดมาก 2) ดานกระบวนการสรางแมพมพ ความยากงายในขนตอน การผลตวธการสราง

ฟลมความยากงายในขนตอน การผลตวธการสรางพนผวตรายาง ระยะเวลาในการสรางแมพมพสะดวก รวดเรวการทดลองสรางความนนบน

แมพมพดวยตถายสกรนตอบสกรน การสรางพนผว ความคมชดของลวดลาย รายละเอยดชดเจนอยในระดบด 3) ดานกระบวนการพมพ สามารถพมพแมพมพดวยเครองพมพและการถ ใชไดกบหมกพมพเชอนามนอยในระดบด 4) ดานการสรางสรรค สามารถนาไปประยกตใชในการสรางสรรคผลงานศลปะภาพพมพได มความเหมาะสมทจะนาไปใชประกอบการเรยนการสอน เหมาะสมกบผเรยนอยในระดบดมาก

ขอเสนอแนะ

จากผลการวจยดงกลาวผวจยมขอเสนอแนะในการนาผลการวจยไปใชสาหรบผวจยและหนวยงานทเกยวของตามลาดบดงน 1. ขอเสนอแนะในการนาผลการวจยไปใช 1.1 ผลจากการศกษาวจยสามารถนาไปประยกตใชในการพฒนาการสรางสรรคผลงานผลงานศลปะภาพพมพจากสวนนนได 1.2 ผลการวจยสามารถนาไปใชพฒนา

กจกรรมการเรยนการสอนศลปะภาพพมพในโรงเรยน สถาบนการศกษาของรฐบาลและเอกชน หรอหนวยงานทเกยวของได 1.3 ผลการวจยสามารถนาเอาวธการสร างแม พมพจากส วนนนไปประยกต ใช กบกระบวนการพมพจากสวนรองและอนๆ ได

1.4 ผลจากการวจยเปนเทคนคทางเลอกหนงทนสต นกศกษา ศลปนสามารถมาไปประยกตใชในการทางานสรางสรรคได 2. ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป 2.1 ควรศกษาวจยการนาวธการสรางแมพมพจากสวนนนไปประยกตใชกบกระบวนการ

พมพจากสวนรองและอนๆ 2.2 ควรศกษาการประยกตการใชวสดกรรมวธการเพอการสรางสรรคผลงานทมขนาด

ใหญกบตไฟถายสกรนเพอลดขอจากดเรองการสรางแมพมพไดขนาดเลก

Page 21: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

10 กนกวรรณ นธรฐพฒนการประยกตใชวสดการทาตรายางจากสวนนน...

2.3 การศกษาทดลองสรางแมพมพทมพนผว ความหนาทหลากหลายดวยวธการฉายแสงดวยเครองทาสกรน

กตตกรรมประกาศ

งานวจยน ไดรบการสนบสนนการวจยจากทนอดหนนการวจยประจาปงบประมาณ 2557 ภาควชาทศนศลป คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม

เอกสารอางอง

กนกวรรณ นธรฐพฒน. (2556).ศลปะภาพพมพรวมสมยการสงเคราะหกระบวนการสรางสรรคผลงานผานมตทางวฒนธรรม. วทยานพนธ ปร.ด. มหาสารคาม : มหาวทยาลยมหาสารคาม.

เมตตา ศรสข. (2555). ศกษาวสดทดแทนสาหรบการพมพตระแกรงไหมในงานศลปะ. วารสารเปลวปญญา. 1(1). คณะศลปกรรมศาสตร. มหาวทยาลยมหาสารคาม.

วรยะ สรสงห. (2537). โลกการพมพ. กรงเทพฯ : สวรยาสาสน.วฒพงษ โรจนเขษมศร. (2555). คด เขยน เอกสารประกอบงานสรางสรรคทางทศนศลป.-วารสารเปลว

ปญญา. 1(1). คณะศลปกรรมศาสตร.มหาวทยาลยมหาสารคาม.อนนต กลนโพธกลบ. (2550). ตราประทบตราประจาตวและเครองรางยคโบราณ. กรงเทพฯ : สานกพมพ

เมองโบราณ.อาคม เสงยมวบรณ. (2557). กรณศกษาอตราสวนผสมระหวางสารละลายเคมกบโลหะชนดตางๆ. เปลว

ปญญา. 2(1). คณะศลปกรรมศาสตร. มหาวทยาลยมหาสารคาม.

Page 22: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

การใชภาษาและกลวธการประพนธในพระนพนธเรอง “ชวตนนอยนก” ของสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก(เจรญ สวฑฒโน)Language Usage and Techniques of the Poetic Work “Short Life” Composed by His Holiness Somdet Phra Nyanasamvara, the Supreme Patriarch of Thailand (Charoen Suvaddhano)

กาญจนา ตนโพธ1

Kanchana Tonpo1

บทคดยอ

พระนพนธเรอง “ชวตนนอยนก” ของสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆ ปรณายก (เจรญ สวฑฒโน) เปนพระนพนธทมการใชภาษาและกลวธการประพนธทประณตสละสลวยอนสะทอนถงพระอจฉรยภาพในดานภาษาอยางยง ในดานการใชภาษาพบกลวธการซา กลวธการซอนคา การใชคาตรงขาม การขนานความและ การใชภาพพจนรปแบบอปมา อปลกษณ บคลาธษฐาน ปฏปจฉา ในดานกลวธการประพนธพบกลวธการตงชอเรองตามแนวคดสาคญหรอแกนของเรอง กลวธการเขยนความนาพบรปแบบขนตนดวยพทธศาสนสภาษตและเสรมดวยการนยามความหมาย กลวธการเขยนเนอเรองพบรปแบบการยกตวอยาง การแสดงเหตผล การนยาม กลวธการเขยนบทลงทายพบรปแบบการขอความรวมใจ คาสาคญ: การใชภาษา, กลวธการประพนธ, พระนพนธเรอง ชวตนนอยนก, สมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก (เจรญ สวฑฒโน)

Abstract

“Short Life” is the poetic work of His Holiness Somdet Phra Nyanasamvara, the Supreme Patriarch of Thailand (Charoen Suvaddhano). Language usage and techniques were beautifully used to compose this poem, which shows the author’s genius in language skills. In terms of

language usage, there were uses of repetition, adding words with related meaning, antonyms, word parallels, comparisons, metaphors, personification, and rhetorical questions. For writing

1 อาจารย, สาขาวชาศลปวทยาศาสตร สานกนวตกรรมการเรยนร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ1 Lecturer, Liberal Arts, Innovative Learning Center, Srinakharinwirot University.

Page 23: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

12 กาญจนา ตนโพธการใชภาษาและกลวธการประพนธในพระนพนธเรอง...

technique, it can be seen that the technique of using the main idea or the essence of the poem was applied in order to set the topic in this poetic work. Quotes by the Buddha and their definitions were also used in the introduction of also found in this work. Techniques to ask for participation from observers were implemented used at the conclusion of the poem. Keywords: Language usage, techniques, the poetic work “Short Life,” His Holiness Somdet Phra Nyanasamvara, the Supreme Patriarch of Thailand (Charoen Suvaddhano)

บทนา

สงคมไทยส วนใหญเป นสงคมพทธมพระพทธศาสนาเปนศนยกลางของศลปะทกแขนง รวมทงวรรณคดดวย (กหลาบ มลลกะมาส. 2550: 92). พทธศาสนาเปนแรงบนดาลใจสาคญของกว เมอกวมความคด ความรสกและประสบการณเกยวกบความเชอและความศรทธาในพทธศาสนากมกจะนาความร ความคด และความเชอนนแทรกลงไปในงานเขยนของตน ซงจะเหนไดว างานเขยนของไทยจานวนมาก ลวนมแหลงกาเนดมาจากพทธศาสนา ตวอยางทเหนไดเดนชด ไดแก งานพระนพนธตางๆ ของสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก (เจรญ สวฑฒโน) เปนตน

สมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก (เจรญ สวฑฒโน) เปนสมเดจพระสงฆราชพระองคท 19 แหงกรงรตนโกสนทร พระองคเปนพระภกษสงฆแหงคณะ

สงฆไทยทเปนยอดนกปราชญผมความสามารถในเชงความรวชาการและความรทางภาษาเปนอยางยง ความเปนปราชญผรอบรพระพทธศาสนาและความเปนพหสตของพระองคไดแสดงออกอยางชดเจนในพระนพนธทหลากหลาย อาท ชวตนนอย

นก วธสรางบญบารม มนษยธรรม จตตนคร พทธวธควบคมความคด ฯลฯ โดยเฉพาะอยางยง “ชวตนนอยนก” หนงสอพระนพนธทมจานวนการตพมพไดเปนหลกแสนเลมขนไป (มหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย. 2552: 186) อนแสดงใหเหนวา “ชวต

นนอยนก”

เปนงานพระนพนธทผคนสนใจ ซงเหตเพราะเนอหาแสดงหลกธรรมทางพระพทธศาสนาทเขาใจงาย ชดเจนถายทอดดวยกลวธการเลอกสรรภาษาทประณต ความเปนปราชญดานภาษาของสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายกน มหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย (2552: 191) ไดเขยนแสดงทศนะไววา

ทรงมงมนทจะใหธรรมะไปถงใจของทกผคน และนามาใชในชวตประจาวนได จงทรงพากเพยรนพนธหนงสอไว มากมายเพอบอกกลาวหลกธรรมของพระพทธศาสนาทจารกในภาษา “อานยาก” และมความลกซง “เขาใจยาก” เพอใหคณคาเหลาน “อานงาย” และ “เขาใจงาย”

พระนพนธของสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก ลวน

นาเสนอหวขอธรรมและสอดแทรกแนวคดในการดาเนนชวตททรงคณคาทผอานสามารถนาไปปรบใชไดเปนอยางด โดยเฉพาะอยางยง “ชวตนนอยนก” จากการศกษาพระนพนธนทาใหพบวาพระองคทรงประณตพถพถนในการใชภาษาเพอนาเสนอหลกธรรมไดอยางดยง อกทงกลวธการประพนธท

พระองคเลอกสรรเพอถายทอดเรองราวหลกธรรมนน เปนกลวธทมเอกลกษณเฉพาะทนาสนใจ ในทนจะขอนาเสนอผลการศกษาการใชภาษาและกลวธการประพนธในพระนพนธ เรอง “ชวตนนอยนก”

ของสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกล

Page 24: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 13 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

มหาสงฆปรณายก (เจรญ สวฑฒโน) โดยแยกประเดนหวขอการนาเสนอเปน 2 หวขอดงน 1. การใชภาษา ภาษาเปนเครองมอการสอสารทสาคญในการถายทอดความคด การเลอกใชภาษาใหเหมาะสม เพอสอความไปยงผอานใหรบรเรองราวไดอยางชดเจนและบรรลผลตามวตถประสงคของการสอสารจงเป นสงสาคญ การใช ภาษาของนกประพนธแตละคนยอมมลกษณะเดนเฉพาะตวไมซาแบบกน ทงนเปนเพราะผ แตงแตละคนตางกมแบบแผนในการเลอกสรรคา การเลอกใชสานวนโวหาร และวธการเรยบเรยงประโยคแตกตางกน (สายทพย นกลกจ. 2543: 139) จากการศกษาการใชภาษาในพระนพนธเรอง ชวตนนอยนก ของสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก พบลลาการใชภาษาทนาสนใจ กลาวคอ มความประณตในการเลอกสรรถอยคาตางๆ มาใชถายทอดเรองราวหวขอธรรมทมลกษณะเปนนามธรรมใหผอานเขาใจไดแจมแจง และเขาถงเนอความของพระนพนธไดอยางลกซง ดงจะแสดงเปนหวขอตอไปน 1.1 กลวธการซา กลวธการซาเปนการนาคามาซาเพอใหความหมายหนกแนนขนกวาเดม บางครงซาทงคาและความ (สมพร มนตะสตร, 2525: 71) สมเดจ

พระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก ทรงนพนธเรองนโดยมการซาคาเพอเนนยาความหรอสอความนนๆ ใหมนาหนกหรอมพลงทางความหมายเพมมากยงขน ดงตวอยาง

ชวตนเทานนทจะนาไปสความสวสดมสขไดอยางแทจรง เพราะชวตนเทานนท

พร อมสาหรบการบาเพญบญกศลทกประการ จะทาดเพยงไรกทาไดใน ชวตน ทาดสงสดจนเกดผลสงสด คอ การปฏบตไดสาเรจมรรคผลนพพาน พนทกขสนเชง ไมตองกลบมาเวยนวายตายเกดอกตอไป ก

ทาไดในชวตน หรอทาดเพยงเพอไดถงสวรรคพนนรก กทาไดใน ชวตน

(ชวตนนอยนก. 2551: 12)

จากตวอยางจะเหนวาสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก ทรงซากลมคา “ชวตน” เพอเนนยา สรางนาหนก

ของคาใหมพลงเพอสอความหมายแกนของเรอง ใหชดเจนขน นอกจากนลกษณะเดนอกประการกคอการซาโครงสรางประโยคทเปนการนาเสนอรปภาษาทมโครงสรางประโยคแบบเดยวกน แตแสดงเนอความตางกน ดงตอไปน

ผทมใจผกพนอยกบการเออเฟอเผอแผ ทาทานการกศลมามากในอดตชาต กจะรไดจากปจจบนชาต คอ ปจจบนชาตจะสมบรณพนสขดวยทรพยสนเงนทอง…ผทมใจผกพนอยกบการรกษากาย วาจา ใจอยในศลบรสทธมามากในอดตชาต มจตใจผองใส ไมเศราหมอง กจะรไดจากปจจบนชาต คอ ปจจบนชาตจะเปนผมผวพรรณงดงาม หนาตา ผองใส เปนทเจรญตาเจรญใจผพบเหนทงหลาย ผทมใจผกพนอยกบการปฏบตธรรมมามากในอดตชาต กจะรไดจาก ปจจบนชาต คอ ปจจบนชาตจะเปน

ผมปญญาเฉลยวฉลาด ศกษาปฏบตธรรมเขาใจงาย เจรญดในธรรม

(ชวตนนอยนก. 2551: 13-14)

จากตวอยางขางตนเปนการซาโครงสรางประโยค “ผ ทมใจผกพนอย กบ…กจะร ไดจากปจจบนชาต คอ...” การซานมจดประสงคเพอแสดงความสมพนธของเนอความ โดยมกมลกษณะความเปนเหตและผลกน กลาวคอ เนอความทตอจาก “ผ

ทมใจผกพนอยกบ…” จะแสดงเหต และเนอความทตอจาก “จะรไดจากปจจบนชาต คอ...” จะแสดงผล ซงการซาลกษณะนปรากฏเปนจานวนมาก อน

Page 25: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

14 กาญจนา ตนโพธการใชภาษาและกลวธการประพนธในพระนพนธเรอง...

แสดงใหเหนวาพระองคทรงมงเนนยาหวขอธรรมตางๆ ทสมพนธกนใหชดเจน โดยการแจกแจงรายละเอยดเชอมโยงกนอยางเปนขนตอน 1.2 กลวธการซอนคา การซ อน คา ในภาษาไทยเป นขบวนการสรางคาขนใชในภาษาวธหนง หมายถง การนาคาหรอกลมคาตงแตสองหนวยขนไปมาเรยงตอกน โดยแตละหนวยนนมความสมพนธกนในดานความหมาย เมอรวมหนวยตามความสมพนธดานความหมายแลว จะกลายเปนคาคาเดยวกน หรอกลมคาเดยวกน (ราตร ธนวารชร. 2534: 22) ในพระนพนธเรอง ชวตนนอยนก พบการซอนคาทม 2 ลกษณะ โดยลกษณะแรกเปนการซอนซา คอ มพยางคทหนงกบพยางคทสามเปนคาเดยวกนหรอการซากน และพยางคทสองกบพยางคทสเปนคาทมความหมายใกลเคยงกนหรอตรงขามกนซอนกนอย (บรรจบ พนธเมธา. 2549: 75) ดงน

...แมแตจะใหเขาไปใกลเพออาศยรมเงา กนแดดกนฝน กอนอฐกอนหนกถกทม ถกขวางใสใหตองถงเลอดตกยางออก ตกใจกลวภยนานา

(ชวตนนอยนก. 2551: 9)

จากตวอยางพบการซอนซา คอ “กนแดดกนฝน” “กอนอฐกอนหน” “ถกทมถกขวาง” ซง

พยางคทหนงกบพยางคทสามซากน และพยางคทสองกบพยางคทสเปนคาทมความหมายใกลเคยงกนซอนกนอย ซงการซอนซานทาใหเกดจงหวะคา

และชวยเนนยาความหมาย เพมนาหนกของถอยคาใหลกซงชดเจนยงขน และการซอนคาอกประเภททปรากฏในพระนพนธเรอง ชวตนนอยนก คอ การซอนคาทเกดจากการนาคาทมความหมายเกยวของสมพนธไปในทางเดยวกนมาวางซอนกนจนเปนกลมคาขนาดยาว ซงการซอนคาแบบนทาใหเกดพลงทางความหมายทจะชวยสอขยายและเพมนาหนกใจความสาคญใหคมชดมากยงขน ดงตวอยาง

ความเปนไปไดมอย สาหรบทกคนเพราะทกคนไดทากรรมไวเปนอนมากตางๆ กน อนอาจจะเปนเหตใหตอง อดอยากยากแคนแสนสาหสตงแตเรมลมตาเหนโลก

(ชวตนนอยนก. 2551:33)

จากตวอยาง “อดอยากยากแคนแสนสาหส” เปนการซอนคาทเกดจากการนาคาทแสดงความหมายถงความทกขมาวางเรยงซอนกนถง 3 คา ทาใหสอถงภาพของความลาบากทกขยากชดเจนมากยงขน หรออกตวอยางดงน

เหตทตางกมภพชาตมานบไมถวนในอดต ตางกทากรรมทงดและไมดไวนบไมถวน เชนกนในภพชาตทงหลายนน เจากรรมนายเวรทไดไปกาเกน เบยดเบยนทารายไวกยอมมไมนอยเชนกน

(ชวตนนอยนก. 2551:27)

จากตวอยาง “กาเกนเบยดเบยนทาราย” เปนคาทแสดงภาพการทารายกนทชดเจนลกซง เพราะเกดจากการนาคาทแสดงการทารายกนมาวางเรยงซอนกนถง 3 คา ทาใหสอถงอารมณความรสกไดลกซง คมชดยงขนกวาเดม 1.3 การใชคาตรงขาม คาตรงขามเปนกลวธการใชภาษารป

แบบหนงทเกดจากการเลอกใชถอยคาทมความกลบกน เพอใหเกดความสนใจ (สายทพย นกลกจ. 2543: 79) การใชคาตรงขามปรากฏในพระนพนธเรอง ชวตนนอยนก เปนจานวนมาก ดงจะแสดงเปนตวอยางตอไปน

กอนจะมาเปนเราแตละคนในภมของมนษยน ตางกไดเปนอะไรตอมอะไร มาแลว

มากมาย นบชนดนบชาตไมไดเปนกนทงเทวดา สตวใหญสตวเลก รวมทงมนษยชายหญง คนมคนจน คนสวยคนไมสวย คน

Page 26: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 15 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

พการคนไมพการ อายสนอายยาว ขาวดา ไทยจน แขกฝรง ตางเคยมเคยเปนกนมาแลว ทงนน

(ชวตนนอยนก. 2551: 19)

จากตวอยางพบวามการใชคาตรงขามหลายคามาวางคกน ซงในทนสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายกทรงตองการอธบายสาระธรรมในประเดนการเปรยบ

เทยบความแตกตางของคน จงไดนาคาตรงขามมาเสรมเพอขยายความเขาใจใหชดเจนขน นอกจากการใชคาตรงขามแลว พบวา ยงมลกษณะการแสดงเนอความตรงกนขามปรากฏอยดวยเชนกน ดงตวอยาง

กตญกตเวท ความรคณททานทาแลวแกตนและตอบแทนพระคณนน พระพทธองคทรงสรรเสรญวาเปนธรรมของคนดคอคนดมธรรมน หรอธรรมนทาใหคนเปนคนด คอคนใดมธรรมคอความกตญกตเวท คนนนกคอคนด นนเอง ในดานตรงกนขาม คนใดไมม กตญกตเวท คนนนไมใชคนด

(ชวตนนอยนก. 2551: 42)

จากตวอยางเปนการแสดงเนอความตรง

กนขาม คอ การอธบายความหมายของคนด กบคนไมด ซงกลวธนเปนการนาเสนอขอธรรมและผลจากการกระทาอนเปนสงตรงขามกน กลวธนปรากฏเปนจานวนมาก จนอาจถอเปนลกษณะเดนในพระ

นพนธกวาได 1.4 การขนานความ การขนานความ คอ การนาประโยค

ทมเนอความเชอมโยงสมพนธกนหรอมเนอความคขนานกนมาเรยบเรยงตอเนองกน เรยกประโยคลกษณะนวา ประโยคขนานความ มกเปนประโยค

ลกษณะคขนานทใชคาวา “ฉนใด ฉนนน” (กหลาบ มลลกะมาส. 2550: 134) เรยกตามศพทภาษาองกฤษวา Parallelism เปนประโยคทมเนอความตอเนองกนและเสรมความแกกนทาใหขอความเดนขนมา (เปลอง ณ นคร. 2542: 34) ในพระนพนธเรอง ชวตนนอยนก พบการขนานความทมลกษณะเปรยบเทยบ คอ การกลาวถงเนอความในเชงเปรยบเทยบกน โดยปรากฏคาเชอม “ฉนใด...ฉนนน” ดงตอไปน

การเขยนหนงสอด วยปากกาหรอดนสอลงบนกระดาษแผนเดยวนน เขยนลงครงแรกกยอมอานออกงาย อานเขาใจไดง าย แตย งเขยนทบเขยนซาลงไปบนกระดาษแผนเดยวกนนนตวหนงสอยอมจะทบกนยงขนทกท การอานกจะยงอานยากขน ทกทจนถงอาน ไมออกเลยไมเหนเลย…วาเขยนอะไรกอนเขยนอะไรหลงนฉนใด การทากรรมหรอการทาดทาชวกฉนนน

(ชวตนนอยนก. 2551: 5)

ตวอยางขางตนพบการขนานความทมคา “ฉนใด...ฉนนน” แสดงการขนานความทเปรยบเทยบเนอความ 2 สวน คอ สวนทนามาเปรยบทกลาวถง การเขยนหนงสอดวยปากกาหรอดนสอลงบนกระดาษแผนเดยวซาๆ จนทาใหจาเรองราวทเขยนไมไดแลว กบสวนทตองการเปรยบเทยบทกลาวถงหลกของกรรมดกรรมชวนนเอง ซงการขนานความนเปนการเหตการณมาเชอมโยงเปรยบ

เทยบกบหลกธรรม เพอใหงายตอการอธบายขยายความ อกทงชวยใหผ อานเขาใจหวขอธรรมไดชดเจนขน นอกจากนยงมการขนานความอกลกษณะ คอ การขนานความแสดงเรองราวทเปนเหตเปนผล

กน ดงตวอยางตอไปน

Page 27: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

16 กาญจนา ตนโพธการใชภาษาและกลวธการประพนธในพระนพนธเรอง...

เมอใดกาลงมความสข ไมวาผกาลงมความสขนนจะเปนเราหรอเขา เมอนน พงรความจรงวาเหตดทไดทาไวแนกาลงใหผล

(ชวตนนอยนก. 2551: 4)

ตวอยางขางตนพบการขนานความดวยคาเชอม “เมอใด...เมอนน” การขนานความรปแบบนกลาวถงเนอความทมความสมพนธของเกยวกนมเนอความทเปนเหตเปนผลกน ดงตวอยางทกลาวถงเหตและผลทมนษยพบกบความสขวาเกดจากผลของบญททาไว 1.5 การใชภาพพจน การใชภาพพจนเปนการใชภาษาโดยอาศยการเขยนเชงสรางสรรคและการเปรยบเทยบตางๆ เพอใหถอยคาและความหมายคากระทบใจผอ านเกดภาพทแจ มชดและลกซงขนในใจจดประกายความคดและจนตนาการใหแกผอาน ภาษาภาพพจนเกดจากการกลาวถงสงหนง แตใหมความหมายไปถงอกสงหนง มความมงหมายเพอเพมอรรถรสใหแกขอความนนๆ (ราชบณฑตยสถาน. 2552: 357) จากการศกษาพบวาสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆ ปรณายกทรงนพนธเรองนโดยใชภาพพจนหลายประเภท แตในทนขอนาเสนอเฉพาะภาพพจนทปรากฏเดนๆ ดงน

1.5.1 อปมา ภาพพจนทเปรยบเทยบระหวางของสองอยางทโดยธรรมชาตแลวมสภาพทแตกตางกน

แตมลกษณะเดนรวมกน ดงตวอยางตอไปน

เปรยบกรรมไมดดงมอมารทใหญโตมโหฬารทรงพลงมากมาย มอนนกาลงเออม

มาจะตะปบเราเพอลากเขาไปขยใหแหลกเหลว…แตเรากยงพนอยไดเพราะความบงเอญ คอเพราะบงเอญไดทากรรมดไวมากพอเปนกาลงพาใหหลบหลกพนมอมารไปได

(ชวตนนอยนก. 2551: 16)

จากตวอยางขางตนเปนภาพพจนอปมาทเปรยบกรรมไมดวาเปนเหมอนมอของมารทคอยทารายคนใหประสบกบความทกข ซงในทนมการนากลมคา “ใหญโตมโหฬารทรงพลงมากมาย” มาขยายมอมารดวย ยงแสดงใหเหนความรายกาจนากลวเพมมากขนอก หรออกตวอยางหนงทพระองคทรงเปรยบผลของกรรมไมดวาเปนเหมอนรถบรรทก ดงความวา

กรรมไมดกาลงตามสงผลแกเราทกคนแนนอน เปรยบผลไมดนนดงรถบรรทกทกาลงตะบงไลกวดเราอย จรงๆ ทยงไมทนบดขยเรากเพราะกรรมปจจบนของเราทกาลงกระทากนอยอาจจะมแรงพาหนไดทน…

(ชวตนนอยนก. 2551: 15)

จะเหนวาตวอยางขางตนเปนการเปรยบผลของกรรมไมดวาเหมอนกบรถบรรทกทกาลงจะตามมาชนหรอทารายเรา และจะเหนไดวามกลมคาขยาย “ตะบงไลกวด” อนแสดงภาพความนากลวไดอยางชดเจน จะเหนไดวาสมเดจพระญาณสงวร

สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆ ปรณายกทรงใชภาพพจนอปมาเปรยบเทยบเชอมโยงธรรมะกบสงใกลตวเพออธบายสาระธรรมไดอยางชดเจนและเปนรปธรรมยงนก 1.5.2 อปลกษณ

ภาพพจนทกลาวเปรยบโดยตรงระหวางสงทมคณสมบตรวมบางประการของของสองสง หรอมากกวานนโดยมคาแสดงเปรยบเทยบนน ดงตวอยางตอไปน

ใครเลาจะรบรองไดวา เมอตายไปจากภพชาตนแลว เราจะไมไปเกดในประเทศเชนนน จะไมไปมสภาพโครงกระดกเดนได

ดวยความอดอยากยากแคนเชนนน…(ชวตนนอยนก. 2551: 33)

Page 28: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 17 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

จากตวอยางพบวามการใชอปลกษณเปรยบสภาพทกขยากอดอยากวาเปนดงโครงกระดกเดนได ซงการบรรยายนทาใหเกดจนตภาพออยางเดนชด 1.5.3 บคลาธษฐาน ภาพพจนทเกดจากการใชภาษาในลกษณะทสรางสงทไมมชวตจตใจ ใหมชวตจตใจ อากปกรยา และความรสกเหมอนคน รวมถงการสรางสงทเปนนามธรรมใหเปนรปธรรมขนมา ดงตวอยางตอไปน

พระพทธศาสนาคอตวแทนพระพทธ

องคผเปนสมาชกของบรษทสในพระพทธศาสนา แมทาตนใหเศราหมองดวยการประพฤตผดศล ผดธรรม ผดวนย แมจะทาใหพระพทธศาสนาเศราหมองไมได แตเมอตนเปนจดหนงในพระพทธศาสนากเทากบทาใหพระพทธศาสนามจดเศราหมอง…

(ชวตนนอยนก. 2551: 40)

จากตวอยางเปนการเปรยบสงนามธรรม คอ พระพทธศาสนา ใหเปนรปธรรมขนมานนคอ ใหมความรสกหรออาการความเศราหมองไดอยางกบคน 1.5.4 ปฏปจฉา ภาพพจนทเปนคาถาม ซงไมตองการ

คาตอบ เจตนาเรยกรองคามสนใจหรอดงดดใจ ดงตวอยางตอไปน

...ทกคนทกสตวตางกทาอะไรๆ ทเปนกรรมแลวมากมายนบไมถวน เปนกรรมด คอ กศลกรรมบาง เปนกรรมชว คอ อกศลกรรมบางมาก

มายจรงๆ เพยงทา ในชาตเดยวกมากมายจรงๆ แลว เมอไดทามานบภพชาตไมถวนจะมากมายเพยงไหน

(ชวตนนอยนก. 2551: 26)

จากตวอยางจะเหนไดว าเปนการใชภาพพจนปฏปจฉาทแสดงเนอความตงคาถาม แตมไดตองการคาตอบ กลาวคอเปนการตงคาถามใหคดตามวามนษยเกดนบภพชาตไมถวน ดงนนกรรมททากยอมมากมายนบไมถวนเชนกน 2. กลวธการประพนธ กลวธการประพนธนบวาเปนสวนสาคญอยางยงทจะทาใหงานประพนธนนประสบความสาเรจ เนองจากกลวธการประพนธทดชวยใหผประพนธสามารถถายทอดความร ความคด และประสบการณตางๆ มายงผอานไดอยางครบถวนสมบ รณ ต าม เ จตนาขอ งผ เ ข ย น พระย าอนมานราชธน (2546: 55) ไดอธบายเกยวกบกลวธหรอเทคนค (Technique) ไวหมายถง “กรรมวธททาใหไดผลเรยบรอยงดงาม เพราะฉะนน จงรวมทงฝมอ และความรความชานาญในวธทา” กลวธการประพนธในทนจงหมายถง วธการหรอเทคนค (Technique) ในการเขยนเนอหาอยางมศลปะ ผานองคประกอบสาคญ 4 สวน นบตงแต การตงชอเรอง ความนา เนอเรอง และบทลงทาย ซงในแตละองคประกอบผเขยนจะใชกลวธตางๆ ในการนาเสนอใหงานเขยนของตนมลกษณะเดนและนาสนใจมากขน จากการศกษาพระนพนธเรอง ชวตนนอยนก ของสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช

สกลมหาสงฆปรณายก พบกลวธการประพนธ4 ประเดน ไดแก กลวธการตงชอเรอง กลวธการเขยนความนา กลวธการเขยนเนอเรอง และกลวธการเขยนบทลงทาย และพบวาพระนพนธเรอง ชวต

นนอยนก นมวธการนาเสนอกลวธการเขยนทง4 ประเดน ไดอยางนาสนใจและสามารถเชอมโยงแตละองคประกอบเพอถายทอดเรองราวสาระธรรมไดอยางด สอความหมายไดชดเจน ดงรายละเอยดตอไปน

2.1 กลวธการตงชอเรอง ชอเรองเปนองคประกอบแรกของงานเขยน การตงชอเรองเปนกลวธอยางหนงท

Page 29: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

18 กาญจนา ตนโพธการใชภาษาและกลวธการประพนธในพระนพนธเรอง...

สาคญเปนอยางยง เพราะชอเรองเปนจดแรกทสะดดตาและกระทบใจผอาน ชวยใหผอานเกดความสนใจใครรและอยากตดตามอานเรองราวภายในเลมตอไปจนจบ ดงท เจอ สตะเวทน (2517: 124 – 135) กลาววา “เราเขยนหนงสอดเพยงใดกตาม แตถาตง

ชอเรองไมเปน ผอานอาจเปดผานไปเสย ชอเรองจงเปนเสนหสาคญของหนงสอ” จากการศกษาชอเรองพระนพนธ “ชวตนนอยนก” จะเหนไดวาเปนการตงชอเรองตามแนวคดสาคญหรอแกน (Theme) ของเรอง เปนการใชถอยคามาแตงเพอใหสอดคลองกบแนวคดหรอแกนของเรอง การตงชอเรองในลกษณะน ผอานจะเขาใจชอเรองอยางถองแทเมออานเนอหาจบ (อครา บญทพย. 2535: 74) การตงชอเรองรปแบบนมกนาเสนอในรปภาษาทเปนประโยคสนกระชบ เพอเนนความเขาใจเรองราวทชดเจน 2.2 กลวธการเขยนความนา ความนา หรอ สวนนาเรองเปนสวนสาคญเปนอยางยง ความนา คอ สวนเรมตนของงานเขยน ทาหนาทเสมอนจดนาทางหรอไตเตลของเรองทจะบอกใหผอานหนมาสนใจตอสงทผเขยนนาเสนอตอไป (มาล บญศรพนธ. 2535: 41) งานเขยนตางๆ จะดงดดความสนใจของผอานไดมากหรอนอยนนขนอยกบความนาเปนสาคญ ดงนนนกเขยนจงตองสรางสรรคกลวธการเขยนความนาทนาสนใจ จงใจผอานใหตดตามเรองราวในงานเขยน

นนๆ ดงท เจอ สตะเวทน (2517: 127) เปรยบความนาหรอสวนนาเรองวา “เหมอนเบดตกปลา คอ ตองตกผอานใหตดตงแตตนทเดยว แลวเขาจะตาม

ตลอดเรอง” จากการศกษากลวธการเขยนความนา พบวาปรากฏกลวธการเขยนความนาแบบขนตนดวยพทธศาสนสภาษตและเสรมตอดวยการนยามความหมายเพอแสดงความเขาใจเรองราวใหชดเจน

กอนนาเสนอเนอหาตอไป ดงน

พทธศาสนสภาษตบทหนงกลาววา อปปกจท ชวตมาห ธรา-ปราชญกลาว วา “ชวตนนอยนก” ทกชวต ไมวาคน ไมวาสตว มไดมเพยงเฉพาะชวตน คอ มไดมเพยงชวตในชาตนชาตเดยว แตทกชวตมทงชวตในชาตอดต ชวตในชาตปจจบน และชวตในชาตอนาคต “ชวตนนอยนก” หมายถง ชวตในชาตปจจบนนอยนก สนนก

จะเหนไดวาความนาทสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก ทรงใชนน คอ การอางถงและยกพทธศาสนสภาษต “พทธศาสนสภาษตบทหนงกลาววาอปปกจท ชวตมาห ธรา-ปราชญกลาววา “ชวตนนอยนก” ซงสอความตรงกบเนอเรองมาขนตนกอน จากนนเสรมดวยการนยามความหมายของคาวา “ชวต” และเชอมโยงไปสความหมายของชอเรอง คอ “ชวตนนอยนก” และเสรมการอธบายขยายความใหผอานเขาใจเรองราวในเบองตนกอน ซงการเขยนโดยการนยามความหมายนนเปนการอธบายความหมายหรอใหคาจากดความ หรอการอธบายความหมายของเรองใหกระจาง บางทตองใหตวอยางประกอบดวย (ประสทธ กาพยกลอน. 2545: 87) การเขยนความนารปแบบนจะชวยใหผอานมความรความเขาใจในเรองราวเบองตนกอน เพอนาไปสการ

คลคลายในเนอหาภายในเรองเปนลาดบตอมา 2.3 กลวธการเขยนเนอเรอง เนอเรองเปนสวนทขยายความนาหรอเปนสวนทผแตงจะแสดงความคดเหน แสดงขอ

เทจจรง หรอแสดงเหตผลประกอบเรองตลอดจนการแสดงความรสกตางๆ ของผแตง (สายทพยนกลกจ. 2543: 242) การเขยนเนอเรอง คอ การ

เรยบเรยงเนอหาของเรองหรอการดาเนนเรองใหตอเนองสมพนธกนตามลาดบ การลาดบความจะมา

ควบคกบการขยายความ กลาวคอ การแสดงความคดใหตอเนองลาดบกนนน จาเปนตองอาศยการประกอบขยายควบคกนไปดวย (ประสทธ กาพย

Page 30: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 19 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

กลอน. 2518: 107) การเขยนเนอเรองมความสาคญเปนอยางมาก เพราะการนาเสนอเนอเรองทด จะชวยใหผอานไดตดตามเรองราวตลอดเรองอยางสนใจใครรและเพลดเพลน ดงนนนกเขยนทดจงควรเลอกสรรกลวธการเขยนเนอเรองทดมาชวยในการนาเสนอเรองราวงานเขยน จากการศกษากลวธการเขยนเนอเรองในพระนพนธเรอง ชวตนนอยนก ของสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก พบวาปรากฏกลวธการเขยนเนอเรองดวยรปแบบดงน 2.3.1 การเขยนเนอเรองดวยการยกตวอยาง การเขยนเน อ เร อ ง โดยการยกตวอยาง เปนการนาเรองราว เหตการณ บคคล คาพด ฯลฯ มาแสดงตวอยางประกอบ เปนกลวธรปแบบหนงทใชเพอสอความหมายสาระสาคญทตองการนาเสนอไปสผอานใหเกดการเขาใจและรบรเรองราวไดอยางชดเจนขน การแสดงตวอยางประกอบขยายขอความในเนอเรองนจะชวยใหผรบสารเขาใจเนอหาสาระบางประการทอาจ เขาใจยากใหเขาใจไดแจมแจงยงขน (ราชบณฑตยสถาน. 2552: 49) การเขยนเนอเรองโดยการยกตวอยางในพระนพนธเรองนถอไดวาเปนกลวธทเดนทสดทพบ ซงตวอยางทปรากฏเพอประกอบการอธบาย

หวขอธรรมนนมทงเรองราวหรอสถานการณสมมต เรองราวเหตการณในสมยปจจบนและในครงพทธกาล เปนตน ซงเมอนามาเสรมในเนอหาแลวชวยขยายความและสอความเขาใจไปสผอานได

อยางเขาใจลกซง ดงตวอยาง

ทกวนนมตวอยางผทถกมอแหงกรรม

ตามทนจบไดมากมาย คนสวยคนงามถกมอของกรรมรายทาใหกลายเปนคนสนสวยสน

งาม ทนความรสกของตนเหนรปลกษณของตนดวยความเจบปวดแสนสาหส คนบางคนแขนขาบรบรณ ถกมอของกรรมรายทาให

กลายเปนคนเหลอขาครงเดยวบาง ขางเดยวบาง คนบางคนมลกรกดงดวงใจ ลกออกจากบานไปกไมไดกลบบานอกเลย มอของกรรมรายปลดชวตของเขาแลวอยางโหดเหยมอามหต กลายเปนศพคอขาดกม ไสทะลกกม…นคออานาจรายแรงแหงกรรม

(ชวตนนอยนก. 2551: 35)

จากตวอยางจะเหนไดวามการยกตวอยางเหตการณหรอสถานการณสมมตทสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายกไดนามาเพอมงเสนอประเดนอานาจรายแรงแหงกรรม โดยพระองคยกตวอยางเรองราวหรอสถานการณทสมมตขนมาเพอสอความเขาใจใหงายขน ซงเหตการณตวอยางจะมลกษณะทใกลตวหรออาจเกดขนไดจรงในชวตของคนเราได การนาเสนอในรปแบบนชวยใหเนอหาและประเดนทยากตอการเขาใจหรอตองอาศยการตความนนสามารถสอมายงผอานไดอยางชดเจน รวดเรว เพราะตวอยางทแสดงนนใกลตวและสอความไดงาย นอกจากนสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายกยงได ยกตวอยางเรองราวเหตการณในสมยปจจบนเพออธบายสาระธรรมใหชดเจน ดงน

พระสาคญรปหนง ซงเปนทรจกกนดวา

เปนพระดพระสาคญยง คอ สมเดจพระพฒาจารย (โต พรหมรงส) วดระฆงโฆสตาราม มเรองเลาถงทานวา ครงหนงพระในวดของ

ทานตเพอนพระดวยกนจนหวแตก ทานชาระความดวยการบอกพระทเปนเจาทกขวาเปนฝายผดเพราะเปนผทาเขากอน เมอ

เปนทพศวงสงสยททานตดสนเชนนน ทานกอธบายวาพระรปทถกตหวแตกในชาตน ตองไดตพระอกรปมากอนไมในชาตใดกชาตหนง ถาจะใหรบโทษททาในชาตนกจะไมสนสดเวรกรรม ถาไมถอโทษ ความผดในชาต

Page 31: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

20 กาญจนา ตนโพธการใชภาษาและกลวธการประพนธในพระนพนธเรอง...

นกจะเปนอนเลกแลวตอกน...เรองน สมเดจพระพฒาจารยทานสอนเรองกรรมและการใหผลของกรรม ใหเหนวาเมอทากรรมใดแลวจกตองไดรบผลตอบแทนแน แมขามภพขามชาต ทากรรมใดจกไดรบผลนน ผใดทาผนนจกไดรบ ไมชากเรวตองไดรบ

(ชวตนนอยนก. 2551: 20)

จะเหนไดวามการนาเรองราวของสมเดจพระพฒาจารย (โต พรหมรงส) มาเปนตวอยางในการเชอมโยงหวขอธรรมเกยวกบกรรมและการใหผลของกรรมซงการยกตวอยางนทาใหผอานเหนภาพและเขาใจเรองราวไดอยางชดเจนและยงมการยกตวอยางเรองราวเหตการณในสมยพทธกาล ดงน

อานาจของกรรมชวรายนนสามารถทาใหธรณแยกออกสบผทากรรมนนไดพระเทวทตเปนตวอยางทแสดงความนากลวทสดของกรรม ทานคดทาลาย พระพทธเจา แมเพยงทาไดเลกนอยนกคอเพยงทาใหพระพทธบาทหอพระโลหต และสานกผดไดในทสดพรอมจะขอประทานโทษแตกหนมอแหงกรรมรายแรงททาไวไมพน หนไมทน พระเทวทตถกธรณสบทนททเทาสมผสพนธรณ...

(ชวตนนอยนก. 2551: 36)

จากตวอยางจะเหนไดวาสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายกทรงนาเรองราวเหตการณในครงพทธกาล คอ พระเทวทตถกธรณสบเพราะคดรายตอพระพทธ มาแสดงเปนตวอยางเพอเชอมโยงใหเขาใจประเดนอานาจของกรรมชวรายทตองการนาเสนอใหชดเจนลกซง

2.3.2 การเขยนเนอเรองดวยการแสดงเหตผล การเขยนเนอเรองดวยการแสดงเหตผล หมายถง เนอเรองทกลาวถงเหตผลและแสดงผลอนเกดจากเหตนน หรอกลาวถงผลกพจารณาถงเหตทกอใหเกดผลนนๆ (ประสทธ กาพยกลอน. 2545: 87) ซงในพระนพนธเรอง ชวตนนอยนก พบการแสดงเหตผลอยโดยตลอดเรองอนแสดงใหเหนวาสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายกทรงมงเนนการนาเสนอหวขอธรรมและผลของการปฏบตธรรมนนๆ วามลกษณะเชนไร เพอเปนการอธบายขยายความใหผอานเกดความเขาใจไดอยางชดเจน ดงตวอยางตอไปน

แมผนนจะเปนตวเรา กตองมองใหตรงตามความจรง ไมเหนภยจะกนภยไมได ไมเหนผม งทาลายพระพทธศาสนากจะปองกนพระพทธศาสนาไมได

(ชวตนนอยนก. 2551: 42)

จากตวอยางจะเหนการแสดงเนอความทเปนเหตผลกน กลาวคอ สมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายกทรงแสดงใหเหนวา หากเรามองไมเหนภย ผลกคอ จะ

ปองกนภยไมได และหากเราไมเหนผมงทาลายพระพทธศาสนา ผลกคอเราจะปองกนพระพทธศาสนาไมไดซงเปนเหตเปนผลกนอยางชดเจนหรออกตวอยางทกลาววา

แทบทกคนมชาตในอนาคตทไกลออกไปพนความรเหนของใครทงหลายจะเกด

เปนอะไรตอมอะไรกไดทงสนตามอานาจของกรรมทไดทาไวแลว ทงททาในอดตชาตและททาในชาตน สาคญทวาไดทากรรมใดมากกวา แรงกวา สาคญกวา กรรมนนกจะสงผลมากกวา เรวกวาและหนกแนนมนคง

Page 32: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 21 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

กวา ถาเปนกรรมดก จะใหความสขความเจรญ มบญหอมลอมรกษา ถาเปนกรรมชวกจะใหความทกขความเสอมโทรม มบาปหอมลอมรงควาน

(ชวตนนอยนก. 2551:46)

จากตวอยางพบการนาเสนอเนอเรองโดยแสดงเหตและผลไววา การใหผลของกรรมตางๆ นน ถาทากรรมใดมากกวา แรงกวา สาคญกวา ผลกคอ กรรมนนกจะสงผลมากกวา เรวกวาและหนกแนนกวา และพระองคยงเสรมการแสดงเหตผลเพมอกวาถาเปนกรรมดผลกคอจะพบความสขความเจรญ มบญรกษา และถาเปนกรรมชว ผลกคอ จะพบความทกข ความเสอมโทรม มบาปหอมลอมรงควาน เปนตน 2.3.3 การเขยนเนอเรองดวยการนยาม การนยาม คอ การอธบายความหมายหรอใหคาจากดความหวขอธรรมใหชดเจน หรอเปนการอธบายความหมายของเรองทพดใหกระจ าง บางทต องใหตวอยางประกอบดวย (ประสทธ กาพยกลอน. 2545: 87) กลวธการเขยนเนอเรองดวยการนยามทปรากฏในพระนพนธเรองน เป นการนยามในลกษณะของการชแจงและอธบายความหมายและรายละเอยดหวขอธรรมใหชดเจน ดงตวอยางตอไปน

กรรมอนเปนเหตนาใหเกด คอ ชนกกรรม เปนกรรมสดทายกอนชวตจะขาดจากภพภมนกรรมสดทายหรอเรองสดทายทจตผกพนคดถงอย คอ ชนกกรรมอนนาไปเกด นกถงความดทเปนบญเปนกศลในขณะกอนจะดบจต จตกจะไปสสคตนากายไปสคตดวย นกถงความไมดทเปนบาปเปนอกศล

ในขณะกอนจะดบจต จตกจะไปสทคต นากาย ไปทคตดวย

(ชวตนนอยนก. 2551: 10)

จากตวอยางเปนการนยามความหมายและแสดงรายละเอยดของชนกกรรมทหมายถง กรรมสดทายหรอเรองสดทายทจตผกพนคดถงอยกอนจะสนชวต โดยเปนการนยามความหมายแบบอธบายขยายความและเสรมดวยการยกตวอยางประกอบใหการใหความหมายดวย 2.4 กลวธการเขยนบทลงทาย บทลงทาย คอ บทสวนสดทายของขอเขยนหลงจากเลาเรองตางๆ มาจนครบถวนแลว กถงเวลาตองจบเรอง นนหมายความวา ผเขยนไดเสนอขอมลทกอยางครอบคลมประเดนทงหมดแลว ตองสรปความ (conclude) เพอใหขอเขยนสมบรณอยางปราศจากชองวางและการสะดดทางความรสก ความคด จากการอานตงแตตน ผเขยนไดตอบคาถามทกอยางตามทตงเปาหมายไวแลวในเนอเรอง จงตองขมวดความคดผอานใหเขามาสจดทตองการ (มาล บญศรพนธ. 2535: 58) จากการศกษากลวธการเขยนบทลงทายในพระนพนธเรอง ชวตนนอยนก ของสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก พบวาปรากฏกลวธการเขยนบทลงทายแบบขอความรวมใจ ดงน ชวตนนอยนก พงใชชวตนอยางผมปญญาใหเปนทางไปสชวตหนาทยนนาน ใหเปนสคตทไมมกาลเวลาหาขอบเขตมได โดยยดหลกสาคญคอ

ความกตญกตเวทตอ มารดา บดา และ ตอ สถาบน ชาต ศาสนาพระมหากษตรย ใหมนคงทกลมหายใจเขาออกเถด จากขอความขางตนเปนบทลงทายแบบ

ขอความรวมใจ ซงเปนวธจบดวยการเรยกรองขอความรวมใจ ขอใหผอานเหนตามทตนเรยกรอง (เจอ สตะเวทน. 2517: 132) กลาวคอ สมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายกทรงเขยนสรปทงทายไวเพอกระตนใหผ

อานเหนความสาคญของชวตในปจจบน และขอใหใชชวตดวยปญญา พงยดหลกความความกตญ

Page 33: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

22 กาญจนา ตนโพธการใชภาษาและกลวธการประพนธในพระนพนธเรอง...

กตเวทตอมารดาบดา ตอสถาบนชาต ศาสนา พระมหากษตรยอยทกขณะจต

บทสรป

พระนพนธเรอง “ชวตนนอยนก” เปนวรรณกรรมพระพทธศาสนาททรงคณคาอยางยง เปนพระนพนธชนเอกของสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายกทรงนพนธขน ทมงนาเสนอเรองราวแนวทางการใชชวตของมนษยทควรมงทาความด สรางแตกรรมดใหมากทสดเพราะชวตมนษยนไมไดยนยาวนานเลยและทสาคญ คอ ควรลดการสรางกรรมชว เพราะกรรมดกรรมชวทมนษยสรางขนนนจะใหผลตอผกระทาอยางแนนอนไมชากเรว จะเหนไดวาแกนหลกของพระนพนธนนทรงคณคาตอพทธศาสนกชนยงนก อกทงยงเปนการนาเสนอดวยกลวธการใชภาษาและกลวธการประพนธทประณตและสละสลวยอนสะทอนพระอจฉรยภาพในดานภาษาเปนอยางยง

ในดานกลวธการใชภาษานน พระองคทรงใชกลวธการซาคาและโครงสรางประโยคเพอเนนยาความทตองการนาเสนอใหเดนชด อกทงกลวธการซอนคาทเกดจากการนากลมคาทมความหมายสมพนธกนมาวางซอนกนเปนกลมคาขนาดยาวเพอสอความหมายบางประการใหเดนชดและขยายความหวขอธรรมทพระองคทรงมงเนนใหชดเจนยงขน อกทงยงมการใชคาตรงขามทม งเนนขยาย

ความการเปรยบเทยบสงทมความแตกตางกน โดยพบทงการนาคาและความทตรงขามมาวางใกลกนเพอขยายความเรองราวใหชดเจน นอกจากนยงม

การขนานความทพบ 2 แบบ คอ การขนานความทกลาวถงเนอความในเชงเปรยบเทยบกนและการ

ขนานความแสดงเรองราวทเปนเหตเปนผลกนและพบการใชภาพพจนตางๆ ทงอปมา อปลกษณ บคลาธษฐาน ปฏปจฉา ชวยอธบายขยายความ

หลกธรรมใหเขาใจงายและเหนภาพชด การเปรยบเทยบดวยภาพพจนตางๆ ทปรากฏเกดจากการนา

สงใกลตวทเปนรปธรรมมาอธบายนามธรรมใหเขาใจงายยงขน ในดานกลวธการประพนธพระนพนธเรอง ชวตนนอยนก พบวาสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายกทรงตงชอเรองตามแนวคดสาคญหรอแกนของเรองโดยใชถอยคามาแตงเพอใหสอดคลองกบแนวคดหรอแกนของเรอง และกลวธการเขยนความนานนเปนรปแบบขนตนดวยพทธศาสนสภาษตและเสรมตอดวยการนยามความหมายเพอแสดงความเขาใจเรองราวใหชดเจนกอนนาเสนอเนอหา ในดานกลวธการเขยนเนอเรองพบหลายลกษณะ ทงการเขยนเนอเรองโดยการยกตวอย างทมการนาเรองราวหรอสถานการณสมมต เรองราวเหตการณในสมยปจจบนและในครงพทธกาลมาเสรมเพออธบายขยายความใหเนอเรองกระจางชดเน และการเขยนเนอเรองดวยการแสดงเหตผลทกลาวถงเหตผลและแสดงผลอนเกดจากเหตนนอยางมละเอยด นอกจากนยงพบการเขยนเนอเรองดวยการนยามทมลกษณะของการชแจงและอธบายความหมายและรายละเอยดหวขอธรรมใหชดเจน ในดานกลวธการเขยนบทลงทาย พบวาเปนแบบขอความรวมใจ โดยสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายกทรงกระตนใหผอานเหนความสาคญของชวตในปจจบน และขอใหทกคนใชชวตดวยปญญา พงยดหลกความความกตญกตเวทตอ

มารดาบดา ตอ สถาบนชาต ศาสนาพระมหากษตรย จะเหนไดวาสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายกทรงเลอกสรร

ภาษาและกลวธการประพนธเพอนามาอธบายพระพทธศาสนาประยกต กบชวตประจาวน ประยกตกบเหตการณและความรสมยใหมซงงาย

ตอการทาความเขาใจและนาไปปฏบตในชวตจรง พระอจฉรยะดานภาษาจงเปนคณปการยงแกการศกษาและการเผยแพรพระพทธศาสนาทงในปจจบนและอนาคต

Page 34: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 23 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

เอกสารอางอง

กหลาบ มลลกะมาส. (2550). วรรณคดวจารณ. พมพครงท 13. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามคาแหง.เจอ สตะเวทน. (2517). ตารบรอยแกว. กรงเทพฯ: สทธสารการพมพ.ทวศกด ญาณประทป. (2530). การเขยนสารคด. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยรามคาแหง.ทน 21 เมษายน. (2556). พระประวตสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก.

พมพครงท 3. กรงเทพฯ: ผลกไท. บรรจบ พนธเมธา. (2549). ลกษณะภาษาไทย. พมพครงท 15. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามคาแหง.ประสทธ กาพยกลอน. (2518). การเขยนภาคปฏบต.กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช.ประสทธ กาพยกลอน. (2545). การเตรยมเพอการพดและการเขยน. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามคาแหง.เปลอง ณ นคร. (2542). ภาษาวรรณนา. กรงเทพฯ: ขาวฟาง.มหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย. (2552). พระผเจรญพรอม สมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระ

สงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก. กรงเทพฯ: สานกเลขานการสมเดจพระสงฆราช.มาล บญศรพนธ. (2535). การเขยนสารคดสาหรบสอสงพมพ. กรงเทพฯ : ประกายพรก.ราตร ธนวารชร. (2534). การศกษาการซอนคาในภาษาไทย. (วทยานพนธอกษรศาสตรดษฎบณฑต)

กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.ราชบณฑตยสถาน. (2552). พจนานกรมศพทวรรณกรรมไทย ฉบบราชบณฑตยสถาน. กรงเทพฯ:

ราชบณฑตยสถาน.สมพร มนตะสตร. (2525). การเขยนสรางรรค. กรงเทพฯ: บารมการพมพ.สมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก. (2551). ชวตนนอยนก...กรงเทพฯ:

อษาการพมพ.สายทพย นกลกจ. (2543). วรรณกรรมไทยปจจบน. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.อนมานราชธน, พระยา. (2546). การศกษาวรรณคดแงวรรณศลป. พมพครงท 4. กรงเทพฯ: โรงพมพ

ครสภา.อครา บญทพย. (2535). การเขยน. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ บางเขน.

Page 35: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

ศลปกรรมเมรปราสาทมอญ : กรณศกษาวดจนทนกะพอ จงหวดปทมธานThe Art of Mon Crematorium : A Case Study of Wat Chankapor, Pathumthani Province

จรดา แพรใบศร1

Jirada Praebaisri1

บทคดยอ

การวจยนมวตถประสงคเพอศกษารปแบบเมรปราสาทมอญ วดจนทนกะพอ จงหวดปทมธาน ตามหลกการศกษาศลปกรรมทองถน และเพอจดทาหนจาลองสาหรบใชในการศกษางานศลปกรรมมอญ โดยมงศกษาในดานรปลกษณะ ดานหนาทใชสอย ดานวสด และดานเทคนควธการทา เครองมอทใชในการวจยเปนการใชภาพถายและการสมภาษณกลมชางชาวมอญทไดมการบนทกไว โดยนาขอมลมาวเคราะหแบบบรรยาย ผลการวจยพบวาเมรปราสาทมอญเปนงานเฉพาะกจทสรางขนใชชวคราวในงานพธกรรมศพพระสงฆ สรางและออกแบบโดยชางชาวมอญประเทศพมา ตามแบบศลปะมอญทไดรบการสบทอดและการประยกตจากสถาปตยกรรมตนแบบในประเทศพมารปแบบงานศลปกรรมทพบสามารถจาแนกออกเปน สถาปตยกรรมและจตรกรรม โดยรปแบบเปนอาคารทรงปราสาทแบบเรอนยอด ทมาจากตานานและความเชอหลงความตายตกแตงดวยงานจตรกรรมเพอเลยนแบบงานสถาปตยกรรมในประเทศพมาทชางผออกแบบตองอาศยความรทางดานประวตศาสตรและจนตนาการรปแบบลวดลายทใชขนอยกบพนทใชงาน การวางลายสวนใหญเปนแบบสมดลซายขวาเทากนและแบบวางเรยงตอเนอง ใชวสดในทองถนและสามารถสราง รอถอนทาลายไดงาย โดยโครงสรางหลกเปนไมจรงและไมอด โครงประกอบและลวดลายทาจากไมไผปดดวยกระดาษฉลและเขยนลวดลาย ลงส การตดตงจะประกอบโครงสรางแตละสวนใหเสรจจากดานลาง

แลวจงนาขนไปตดตงโดยเรมจากจากสวนยอดปราสาทแลวไลลาดบลงมาจนถงฐานลางสด

คาสาคญ : ศลปกรรม, เมรปราสาท, มอญ

1 อาจารยประจาคณะสถาปตยกรรมและการออกแบบ มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ

โทร. +66 2 555-2000 ตอ 6815 อเมลล: [email protected] Lecturer,Faculty of Architecture and Design, King Mongkut’s University of Technology North Bangkok ,

Tel. +66 2 555-2000 Next 6815,E-mail address: [email protected]

Page 36: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 25 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

Abstract

The purposes of this study were to: (1) study the structure analysis of Mon crematorium-called in Thai “Meru Prasat Mon” of Wat Chankapor in Pathumthani province and (2) create the model and interpretation of each elements such as form, function, material, technique for maintains the tradition of Meru Prasat Mon .Data collection was through unstructured interviews, photographs and related with documents. Most participants of the target group were composed of the artisans from Myanmar. Results revealed as follows: The Meru PrasatMon of Wat Chankapor built for monks cremation and designed by artisans from Myanmar. It is a temporary structure, demolished and not retained for future cremations ceremony. According to Mon tradition, funerals are not prepared in advance. Meru Prasat Mon are built in the form inspired by mythical creature. Although Meru Prasat Mon of Wat Chankapor will be used only once, it is a work of the greatest artistry in its architecture and ornamentation. Its designers, besides having a deep knowledge of Mon’s tradition art history, also have the creative imagination to achieve a sense of perfectly harmonized dimensions and volume. Meru Prasat Mon creating ornaments and mural painting is used generously because its colour suggests brightness and purity. The materials and equipment used were chosen for simplicity and to avoid wastefulness. The main structure is made of wood and bamboo, which is light and inexpensive. The composition of structure and decoration of Meru Prasat Mon focused on balance and continuity.Finally,The main structure built by bottom-up technique but the ornament function is used top-down technique.

Keywords : Art , Crematorium, Meru Prasat Mon

บทนา

ชาวมอญจดไดวาเปนชนชาตเกาแกทสดชนชาตหนง ในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ทมถนฐานดงเดมอยบรเวณพมาตอนลาง แตดวย

ภาวะสงครามและการเมอง ตงแตสมยอยธยาจนถงสมยรตนโกสนทร ทาใหตองอพยพไปยงพนทตางๆ โดยเฉพาะแผนดนไทย ซงชาวมอญไดยดถอวฒนธรรมและประเพณประจาชาตของตนอยางมนคง ไมวาจะเปนภาษาพด ลทธประเพณ ศาสนา

และศลปะ (สภรณ โอเจรญ. 2519) ชาวมอญทงในประเทศไทยและประเทศพมา ยงคงมความเชอเกยวกบการสรางกศลกรรมตางๆทเหมอนกน เนองจากเปนหลกธรรมปฏบตตามแนวคดพทธ

ศาสนาทสบทอดกนมา โดยเฉพาะประเพณปฏบตตอพระภกษสงฆทมรณภาพ ดวยการจดงานศพซงแสดงถงความหมายของการสงพระสงฆไปสสรวง

สวรรค ดงนนเมอมพระมรณภาพลง จงมการกอสรางสถาปตยกรรมเฉพาะกจขน ตามความเชอทจะไมเผาศพพระรวมกบคนธรรมดา ตลอดจน

เปนการแสดงถงฐานานศกดสงทใชสาหรบพธศพพระสงฆ ทสะทอนถงศลจารวตรและความเคารพ

นบถอของผคนทมตอพระสงฆรปนน เนองจากปราสาทเผาศพจะเปนสงสดทาย ทสรางขนเพอแสดงออกถงความกตญตา และระลกถงคณงาม

ความดทมอบไวกบศษยานศษยทงหลาย(ณชชา

สกลงาม.2552)

Page 37: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

26 จรดา แพรใบศรศลปกรรมเมรปราสาทมอญ : กรณศกษาวดจนทนกะพอ...

การสรางเมรปราสาทของชาวมอญ ทพบในประเทศไทยม 2 แบบ คอ แบบของชาวมอญประเทศพมาและแบบของชาวมอญประเทศไทย ซงมทงความเหมอนและความตาง โดยเฉพาะแบบของชาวมอญประเทศพมา จะมความพเศษคอ รปแบบทสรางจะไมซาแบบกนและไมนามาใชเวยนซา ซงการกอสรางตองอาศยพระภกษสงฆและชางชาวมอญจากประเทศพมา มาเปนผ ออกแบบและกอสรางตามแบบประเพณและภมปญญาทองถนชาวมอญทสบทอดกนมา ซงเปนงานทตองใชฝมอ ทาใหมราคาแพงมากจงไมคอยมใหเหนบอยครง เพราะสามารถใชงานไดเพยงครงเดยว และไมมการสรางขนลวงหนา ดงนน ผวจยจงเหนความสาคญในการรวบรวมองคความร ในการสร างงานศลปกรรมทองถน ทสบทอดกนมาอยางยาวนานของชาวมอญประเทศพมา ซงไมสามารถพบเหนไดบอยครง เพอไวเปนหลกฐานอางองหรอเปนขอมลในเชงเปรยบเทยบงานศลปกรรม ทสะทอนใหเหนถงความสมพนธของกล มชาตพนธ ทยงคงมวฒนธรรมและขนบประเพณรวมกน แมวาจะไมไดอยบนผนแผนดนเดยวกนกตาม

วตถประสงคการวจย

1. เพอศกษารปแบบเมรปราสาทมอญ วดจนทนกะพอ จงหวดปทมธาน ตามหลกการศกษาศลปกรรมทองถน

2. เพอจดทาห นจาลองเมรปราสาทมอญ วดจนทนกะพอ จงหวดปทมธาน สาหรบใชในการศกษางานศลปกรรมมอญ

วธการศกษา

การวจยนใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ โดยแบงออกเปนขนตอน ดงน

1. การเกบรวบรวมขอมล

ระยะท 1 การลงพนทภาคสนาม ณ วดจนทนกะพอ จงหวดปทมธาน เพอบนทกลกษณะทางกายภาพในขณะมการสรางงาน ดวยการบนทกภาพถายและภาพลายเสน ระยะท 2 การลงพนทภาคสนาม ณ วดจนทนกะพอ จงหวดปทมธาน เพอการสมภาษณผใหขอมลหลก (Key Informant) ไดแก ชางผสรางและผเกยวของในการสราง จานวน 6 คนโดยใชแบบสมภาษณแบบไมมโครงสราง ซงผวจยเนนการสมภาษณทพยายามศกษาความจรงแบบเจาะลก (Indept Interview) ระยะท 3 การรวบรวมขอมลจากเอกสาร งานวจย และภาพถาย ภาพลายเสนทถกบนทกไว 2. การวเคราะหขอมล 2.1 นาข อมลจากการสมภาษณ ภาพถายและภาพลายเสน มาทาการสรปและจดหมวดหมของคาตอบตามแนวประเดนทตงไว 2.2 วเคราะหลกษณะทางกายภาพของเมรปราสาทมอญตามทปรากฏ โดยใชหลกในการวเคราะหศลปกรรมทองถน ไดแก ดานดานรปลกษณะ ดานหนาทใชสอย ดานวสดทใช ดานเทคนควธการ 2.3 จดทาห นจาลองเมรปราสาทมอญ วดจนทนกะพอ อาเภอสามโคก จงหวดปทมธาน 3. การสรปผลการวเคราะหรปแบบงาน

ศลปกรรมทปรากฏในเมรปราสาทมอญ วดจนทนกะพอ อาเภอสามโคก จงหวดปทมธาน และนาเสนอผลการศกษาดวยการพรรณนาวเคราะห ประกอบภาพถายและหนจาลอง

ผลการศกษา

จากผลการวเคราะหขอมล สามารถสรปผลไดดงน 1. รปแบบเมรปราสาทมอญ วดจนทนกะพอ จงหวดปทมธาน ถกออกแบบและกอสราง

Page 38: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 27 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

โดยชางชาวมอญประเทศพมา ตามแนวคดทไดรบสบทอด และการศกษาเพมเตมจากพทธประวตทเกยวกบคตภมจกรวาล โดยสรางขนเพอใชรองรบพธกรรมศพพระสงฆทผสมผสานระหวางพธกรรมของชาวมอญประเทศไทยและชาวมอญประเทศพมา ซงมความตางกนในดานองคประกอบทใชในงานพธกรรม โดย พธกรรมของชาวมอญประเทศพมา ประกอบดวย เมรปราสาท ปราสาทยกโลงศพ เปลไกว ขณะทพธกรรมของชาวมอญประเทศไทย ประกอบดวย โลงมอญและโกศ

ภาพประกอบ 1 ปราสาทมอญวดจนทนกะพอ

จงหวดปทมธาน

ทงน รปแบบงานศลปกรรมทปรากฏในเมรปราสาทมอญวดจนทนกะพอ จงหวดปทมธาน พบวา สามารถจาแนกเปนประเภทตามหลกศลปะ

สากล ไดแก สถาปตยกรรม และจตรกรรม ซงแบงตามหลกการศกษาศลปกรรมใน 4 ดาน ดงน 1.1 ดานรปลกษณะ

1.1.1 ประเภทสถาปตยกรรม โดยลกษณะเปนอาคารทรงปราสาทเรอนยอดแบบมอญทมชนฐาน ตวเรอนซอนลดหลนกน ประกอบดวย

- สวนผงอาคาร รปทรงสเหลยมจตรส ขนาดความกวางฐาน 36 ศอก (16.20 เมตร) ความสง 54 ศอก (24.30 เมตร) มบนไดขนลง 4 ดาน พนทใชสอยตรงกลางขนาด 10 ศอก ยกพนตรงกลางใหตางระดบ สวนทางเดนรอบระเบยงกวางขนาด 3 ศอก ซงเปนขนาดมาตรฐานการสรางของชาวมอญ โดยคดพนทประชมเพลงเปนหลก - สวนหลงคา แบงเปน 2 แบบ คอ แบบหลงคาจวเรยงซอนลดหลนสาหรบบนไดทางขนลงเมรปราสาท ซงสามารถพบไดจรงจากงานสถาปตยกรรมมอญประเทศพมา และแบบหลงคาแบบเรอนยอดสาหรบประดบทกชนเมรปราสาทรวม 29 ยอด - สวนเรอนธาต ตวเรอนซอนลดหลนกนเปนจานวน 3 ชน รปแบบแตละชนแสดงเรองราวตามความเชอหลงความตายตามแนวคดภมจกรวาล โดยเรอนธาตชนท 1 และเรอนธาตชนท 2 ใหความหมายเปนชนวมานสาหรบผตาย เรอนธาตชนท 3 เชอมตอบนไดขนลง 4 ดาน ประดบปราสาทเลกทง 4 มม เปนชนสาหรบประกอบพธกรรม ใหความหมายเปนทตดสนคณงามความดของผตาย ลกษณะของบนไดไมมชานพก พงตรงไปยงพนทประกอบพธกรรม ซงเปรยบเหมอนบนไดขนสสวรรคทไมมอปสรรค - สวนฐาน เปนฐานยก 3 ชน ประดบซมประกอบฐานโดยรอบ และปราสาทเลกประกอบ

ทง 4 มม ซงซมประกอบฐานเปรยบเหมอนทพกของบรวาร - สวนบนได พบวา บนไดขนลงม

4 ดาน รปแบบของบนไดจะไมมชานพก ซงหมายถง ทางขนสสวรรค โดยซมทางขนลงทกดานจะมปายแสดงรายละเอยดของกลมผสราง การกาหนด

จานวนบนไดมาจากการประมาณจานวนผรวมงาน

Page 39: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

28 จรดา แพรใบศรศลปกรรมเมรปราสาทมอญ : กรณศกษาวดจนทนกะพอ...

ภาพประกอบ 2 ผงอาคารเมรปราสาทมอญวดจนทนกะพอ จงหวดปทมธาน (ทมา : ณชชา สกลงาม.2552:58)

ภาพประกอบ 3 สวนหลงคา

ภาพประกอบ 4 สวนเรอนธาต สวนฐาน สวนบนได

Page 40: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 29 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

1.1.2 ประเภทจตรกรรม สรางขนเพอเลยนแบบของจรงทงรปแบบและสดสวน โดยเกดจากลกษณะการสรางงานทประกอบดวย - การเขยนลายฉลลงส โดยการวาดลายเสนแลวฉลลายตามแบบทรางไว ลงสไลนาหนกตดเสน ประดบกระดาษองกฤษ พบวา เปนการสรางงานตวชนลายสวนประกอบบนสถาปตยกรรม ไดแก ลายยอดปราสาท ลายเชงชายฐานปราสาท ลายหลงคา ลายหนาซม ลายกรอบหนาซม ลายฐาน - การฉลลายลงบนกระดาษส โดยการวาดลายลงบนกระดาษสทกาหนดไว พบวาม 2 ลกษณะ ไดแก ลายฉลตดเสน รปแบบลายทใชเปนลายประดษฐ ลกษณะเปนลายดอกลอย ลายลกฟก การวางลายสมดลซายขวา ใชสเหลองเปนสหลก ลงเงาเพมมตดวยสสม ตดเสนดวยสแดงเขม และลายฉลไมตดเสนเปนลายประดษฐ ลกษณะเปนลายกานขด และลายลกฟกประจายาม การวางลายอยในกรอบพนท ใชสตดกบพนหลง และบางสวนใชสเดยวกบกรอบ เพอใหดเหมอนเปนลายฉลจรง

- การวาดภาพองคประกอบสมจรง โดยการวาดภาพหรอลวดลายแลวลงสใหมมตแสงเงาเลยนแบบของจรง พบวาม 2 ลกษณะ ไดแก ภาพลวดลายทเปนลายประดษฐแทรกดวยลายดอกไม ลกษณะเปนลายกานขด ลายบว ลายบวหวเสา หมอนาปรณกลศ ประจายาม ดอกพดตาน ใชสเหลองเปนสหลก ลงเงาเพมมตดวยสสม เนนลายดวยสสม สแดง สชมพ ดอกไมใบไม ใชสชมพ สสม สเหลอง สเขยว ตดเสนดวยสแดงเขม และภาพวตถทเปนองคประกอบในงานสถาปตยกรรม เลอกใชสตามจนตนาการและสสวนรวมของงาน การเพมแสงเงาเพอใหเกดมตของรปทรงจะใชสทเขมกวา - การวาดภาพประกอบ เปนภาพเขยนเชงอดมคต เชน ภาพคน ภาพสถาปตยกรรม และภาพจากจนตนาการ เชน ยกษ พญานาค เทวดา ใชสตามจรงทปรากฎในธรรมชาต โดยเนอหาของภาพเปนการแสดงเรองราวคาสอนของพระพทธเจาตอนมารผจญ ซงภาพประกอบทใชแตละงานจะไมเหมอนกน ขนอยกบเจาภาพ

ภาพประกอบ 5 การเขยนลายฉลลงส

ภาพประกอบ 6 การฉลลายลงบนกระดาษส

Page 41: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

30 จรดา แพรใบศรศลปกรรมเมรปราสาทมอญ : กรณศกษาวดจนทนกะพอ...

ภาพประกอบ 7 การวาดภาพองคประกอบสมจรง

ภาพประกอบ 8 การวาดภาพประกอบ

1.2 ดานหนาทใชสอย 1.2.1 สถาปตยกรรมเมรปราสาทมอญเปนสถาปตยกรรมเฉพาะกจ พบวา การจดแบงพนทใชสอยม 2 สวน ไดแก สวนทางขนลง ทจดวางไวทกดานของตวปราสาท โดยไมได

กาหนดทศทางขนลงอยางชดเจน เนองจากบรเวณรอบๆทตงปราสาทมพนทแคบ จงตองทาบนไดครบทกดาน เพออานวยความสะดวกแกผรวมงาน และสวนประกอบพธกรรมทสามารถใชงานไดเฉพาะสวนเรอนธาตชนท 3 โดยแบงพนทเปน 2 สวน ไดแก พนทยกพนตรงกลางสาหรบสาหรบตงศพ เผาศพ และสวนพนททางเดนรอบระเบยงเพอเชอม

กบทางขนลงบนได 1.2.2 จตรกรรมทปรากฏในเมรปราสาทมอญ พบวา สามารถแบงหนาทใชสอยออกเปน 3 ลกษณะ ไดแก ลวดลายในสวนทเปนตวลายประดบ พบวา เปนสวนหนงขององคประกอบ

ทางสถาปตยกรรมททาใหสมบรณตามรปแบบศลปะมอญ เนองจากตวชนลายสามารถดดรปทรงไดตามแบบสถาปตยกรรมมอญทมมตรปทรงโคง จงชวยใหดสมจรง, ภาพองคประกอบสมจรง พบวา เปนภาพทถกเขยนขนเพอเลยนแบบวตถจรงเพอใหดสมจรงแทนการใชวสดจรง เชน ลกกรงบนได หลงคาสงกะส และภาพประกอบเปนภาพพทธ

ชาดก หรอคาสอนของพระพทธเจา พบวา เปนภาพใชในการประดบตกแตงเพอเปนคตสอนผทเขารวมงาน โดยตดตงบรเวณดานบนรอบโถงประกอบ

พธกรรม 1.3 ดานวสด การกอสรางเมรปราสาทมอญ เปนงานกอสรางสาหรบใชชวคราวทจะไมมการใชเวยนซา วสดทนามาใชจงตองสามารถรอถอนทาลายไดงาย

วสดในการกอสรางจงไมจาเปนตองใชชนดทตองทนทานมาก สามารถหาไดงายในทองถน และมขาย

Page 42: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 31 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

อยตามทองตลาด ซงการใชวสดในการทาแตละสวนแตกตางกน โดยแบงตามโครงสรางออกเปน 3 สวน ไดแก สวนโครงสรางหลกใชไมจรงและไมอด เพอขนรปทรงตามรปแบบทวางไวใหสามารถตงอยและรองรบการตดตงโครงสรางรอง, สวนโครงสรางรองใชไมไผผาซก แลวนามาประกอบตวปราสาท โดย

ยกมาตดตงทละสวนเปนโครงสรางสาหรบตดตงตวลาย และสวนโครงสรางลายใชไมไผสานสาหรบตดกระดาษทเขยนลาย ลงส 1.4 ดานเทคนคและวธการ ในอดตการสรางเมรปราสาทมอญเปนงานของพระสงฆ ดงนนพระสงฆจงเปนผถายทอดวชาและคอยควบคมการกอสราง แมในยคหลงไดแปรเปลยนไปเปนการจางวาน แตในการสรางกจะตองมพระสงฆทมความรดานการทาเมรปราสาทและประเพณตางๆ เขามาควบคมการกอสรางในตอนตน เนองจากเปนพธสาคญทมขอจากดหลายดาน การกอสรางเมรปราสาทมอญจงประกอบดวย 2 ฝายคอ ฝายสงฆ และฝายฆราวาส โดยแบงหนาทตามความชานาญของชางแตละคน ซงชางคนหนงอาจทาไดหลายหนาท ไดแก การทาโครงสรางหลกของตวอาคาร การทาโครงสรางรองจากไมไผผาซกมาขนรปทรงตางๆ การทาโครงสรางลายจากจกตอกแลวสานเปนตาราง การปดหนดวยกระดาษแลวลงสพน การเขยนลายตกแตงลายและวาดภาพประกอบ การตดตงโครงสรางลายทตกแตงแลวมา

ตดประกอบบนโครงสรางรอง การตดตงโครงสรางรองบนตวโครงสรางหลก

ขนตอนการกอสรางเมรปราสาทมอญ เปนงานทตองทาตอเนอง โดยวางแผนการทางานลวงหนาในแตละขนตอน และเปนงานทตองแกไขปญหาหนางาน เนองจากชางไมไดมการเขยนแบบละเอยด มแตเพยงแบบทกาหนดขนาด และไมไดลงรายละเอยดของลวดลาย ซงชางใชความชานาญในการกาหนดลวดลายและคานวณวสดทจะใช โดยดจากพนทขนาดโดยรวม การตดตงจะประกอบโครงสรางแตละสวนใหเสรจจากดานลาง แลวจงนาขนไปตดตงโดยเรมจากจากสวนยอดปราสาทแลวไลลาดบลงมาจนถงฐานลางสด 2. ห นจาลองเมรปราสาทมอญ วดจนทนกะพอ จงหวดปทมธาน เปนแบบสาหรบทดสอบรปรางภายนอกของแบบ (Scale Model) โดยทาใหมขนาดเลกกวาของจรง เพอเปนการถายทอดใหเหนเคาโครงและสดสวนของเมรปราสาทมอญ ไมเนนสและลวดลาย เนองจากตวลายมความละเอยดซบซอน และมการใชสทผสมโดยมเจตนาในการใชใหดมมตในตวเอง ซงเปนทกษะเฉพาะของชางผสรางปราสาท ทไมสามารถเลยนแบบหรอทาตามได ตวโครงสามารถแยกถอดประกอบเปนสวนๆไดแก ฐาน บนได ยอดปราสาท ปราสาทเลก วสดทใชทาในสวนโครงสรางใชไมสกชนเลก ตดตามขนาดทเทยบจากขนาดจรง ปดทบดวยกระดาษแขง ตวลายใชกระดาษบาง เพอใหสามารถดดตวลายได

Page 43: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

32 จรดา แพรใบศรศลปกรรมเมรปราสาทมอญ : กรณศกษาวดจนทนกะพอ...

ภาพประกอบ 9 หนจาลองปราสาทมอญ

อภปรายผล

เมรปราสาททถกกาหนดสรางขน ณ วดจนทนกะพอนน เกดจากกลมชาวมอญในประเทศไทย

และประเทศพมาทยงคงตดตอสมพนธกนอย ดงท บษบา ตระกลสจจาวตร (2532) และ สจรตลกษณ ดผดง (2540) กลาววา ชาวมอญสวนใหญยงคงอยในบรเวณประเทศพมาตอนลาง อกสวนหนงไดอพยพเขามาตงถนฐานในประเทศไทย โดยเดนทางเขา-ออกบรเวณแนวชายแดนระหวางไทยและพมา จงหวดกาญจนบร แลวเดนทางตอไปยงสวนตางๆของประเทศไทย ทาใหชาวมอญไดเขามาอาศยกระจายอยทว ดงนนเมรปราสาททถกสรางขนเพอ

ใชในพธกรรมเผาศพพระสงฆ จงสะทอนใหเหนความสมพนธของชาวมอญทงสองพนท ทยงคงสบทอดวฒนธรรมภายใตแนวคดเดยวกนเกยวกบ

ความเชอชวตหลงความตายตามคตพทธศาสนา ตามท ณชชา สกลงาม (2552) กลาววา การ

ฌาปนกจศพพระสงฆมอญจะมการก อสร างสถาปตยกรรมเฉพาะกจขน เป นอาคารทรงปราสาททแสดงนยถงเขาพระสเมร ซงสอดคลอง

กบแนวคดในการจาลองเขาพระสเมร ตามท

เดนดาว ศลปานนท (2539) กลาววา เปนเสมอนภพภมสวรรค ท เปรยบประหนงว าได ถวายพระเพลงพระศพบนเขาพระสเมร โดยรปแบบเมรปราสาททสรางขนนน พบวา เปนอาคารทรงปราสาทเรอนยอดหลงคาซอนชนตามแบบศลปะมอญในประเทศพมา ทมรปแบบตางไปจากของชาวมอญในประเทศไทย ในดานของลกษณะทางสถาปตยกรรม การใชลวดลาย สสน วสด และองคประกอบในการตกแตง ทเปนไปตาม

อทธพลทไดรบของแตละทองถน แตยงคงลกษณะของอาคารเรอนยอดและการแบงหนาทใชสอยท

เหมอนกนตามแนวคดภมจกรวาล ตามท อภธาน สมใจ (2541) กลาววา ทเผาศพหลงคาเปนยอด มรวลอม ในราชาศพทเรยกวา พระเมร หรอหมายถง

เขาพระสเมรซงเปนภเขากลางจกรวาล มยอดเปนทตงแหงเมองสวรรคชนดาวดงส ซงชางผออกแบบเมรปราสาทวดจนทนกะพอ มเจตนาสรางขนตามความเชอทสบทอด แตยงคงแฝงไวดวยประโยชนใชสอยทสามารถใชงานไดจรง เพยงแตการใชวสด

ในการสรางไมเนนความคงทนถาวร ซงจากการวจยพบวา วสดทใชสวนใหญเปนวสดทมอยใน

Page 44: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 33 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ทองถน และหาซอไดงาย เชน ไม ไมไผเปนวสดโครงสราง กระดาษเขยนลวดลายเปนการตกแตง ซง ณชชา สกลงาม (2552) และ อรศร ปาณนท (2541) กลาวอยางสอดคลองกนวา ปราสาทเผาศพเปนงานใชชวคราว ทใชระยะเวลากอสรางลวงหนานาน แตใชในการประกอบพธกรรมในชวงเวลาสนๆ จงจาเปนตองออกแบบใหสรางงายรอสะดวก แตตองแขงแรงรองรบปรมาณการใชงานได วสดกอสรางทใชสามารถหาไดในทองถนและมอายการใชงานเหมาะสม เชน เทคนคการใชผาจวรพนขอตอชวยใหไมไผยดหยนไดงาย การใชไมไผทาตวโครงลายเพอใหดดตวลายใหไดตามรปทรงไดงาย ซงสะทอนใหเหนถงภมปญญาการดดแปลงวสดทมอย มาใชใหเกดประโยชนสงสด และมความสวยงามเทยบเทากบรปแบบศลปกรรมจรง เชน การใชสเพอใหแสงเงาในลวดลายตกแตงเพอใหเกดมตตนลก ซงสอดคลองกบ เดนดาว ศลปานนท (2539) ทกลาววา พระเมรทไดตกแตงประดบประดาดวยทองหรอวสดอนๆ ทใหสแสงเรองอรามดจดงทอง เปนการจาลองเขาพระสเมรอนเปนภพภมสวรรค ซงมนษยสามญไมสามารถไปถง ดงนน ชาวมอญจงจาลองวมานอยางสวยงามใหกบผตายสาหรบใชเมอไปสสวรรค โดยเทยบเคยงกบองคประกอบของรปแบบสถาปตยกรรมจรง เพอแสดงความเคารพ ความกตญตอผตายเปนครงสดทาย

สรป

งานศลปกรรมเมรปราสาทมอญ เปนรปแบบทเกดจากความเชอ ความศรทธาตอพระพทธศาสนา เมอพระสงฆทเปรยบเหมอนตวแทนของพระพทธเจามรณภาพลง จงสรางสงแทนวมานหรอ

ทอยของผทลวงลบ เพอแสดงความกตญ ทสรางขนอยางมความหมายตามคตความเชอเกยวกบชวตหลงความตาย อนแสดงนยถงเขาพระสเมร โดยถายทอดออกมาเปนงานศลปกรรมรวมระหวางงานสถาปตยกรรมและงานจตรกรรม ทมรปแบบ

เฉพาะตามศลปะมอญทสบทอดและพฒนาใหม ทงดานรปทรง ลวดลาย และส ทไดจากการเลยนแบบของจรงและจากการจนตนาการตามแนวคดภมจกรวาล โดยใชวสดใกลตวทรอทาลายไดงาย ซงผลจากการวจยนไดนามาสการทาหนจาลองเมรปราสาทมอญ โดยการจาลองสวนตางๆ ของเมรปราสาทใหเหนเปนมตรอบดาน เพอชวยในการศกษางานศลปกรรมมอญในเชงเปรยบเทยบทางดานสถาปตยกรรม ดานภมปญญาทองถน และดานศลปวฒนธรรม ทเหนไดชดเจนกวาภาพถาย

ขอเสนอแนะ

1. งานวจยนเปนการถายทอดใหเหนรปแบบของสถาปตยกรรมชวคราว ทถกสรางขนภายใตความสมพนธของกลมคนรวมเชอชาต ทยงคงมการสบทอดศลปวฒนธรรมพนฐานแนวคดเดยวกน ซงเปนรปแบบทมปรากฎในพนทเดยว ดงนนจงควรมการศกษางานศลปกรรมในสกลชางอน ทงของชาวมอญประเทศพมาและประเทศไทย เพอนามาเปรยบเทยบ แยกแยะความแตกตาง 2. ควรมการศกษาอทธพลหรอปจจยทสงผลตอการกาหนดรปแบบศลปกรรมทมความเหมอนและความตางของชาวมอญประเทศพมาและประเทศไทย 3. ควรมการศกษาใหครอบคลมถงการ

สรางสรรคงานศลปกรรมประเภทตางๆ ทเกยวของกบความเชอ ความศรทธาทมตอพระพทธศาสนา

เพอเชอมโยงหรอเปรยบเทยบกบศลปกรรมของชาวมอญในประเทศไทย

กตตกรรมประกาศ

งานวจยนไดรบทนสนบสนนนกวจยใหม จากวทยาลยเทคโนโลยอตสาหกรรม มหาวทยาลย

เทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ ประจาปงบประมาณ 2553

Page 45: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

34 จรดา แพรใบศรศลปกรรมเมรปราสาทมอญ : กรณศกษาวดจนทนกะพอ...

เอกสารอางอง

ณชชา สกลงาม. (2552). “ปราซาดจองแฟะหลกยาจก:ปราสาทเผาศพพระสงฆมอญ” งานพระเมร:ศลปะสถาปตยกรรม ประวตศาสตร และวฒนธรรมเกยวเนอง. กรงเทพฯ: อษาคเนย. หนา 56-58.

เดนดาว ศลปานนท. (2539). “แนวความคดในการออกแบบสรางพระเมรมาศ” ศลปะสถาปตยกรรมไทยในเมรมาศ. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภาลาดพราว. หนา 4.

บษบา ตระกลสจจาวตร. (2532). “ลกษณะวรรณกรรมมอญ:กรณศกษาวรรณกรรมพระอาจารยอะเฟาะ”.(วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต). กรงเทพฯ:มหาวทยาลยศลปากร.

สภรณ โอเจรญ. (2519). “ชาวมอญในประเทศไทย:วเคราะหฐานะและบทบาทในสงคมไทยตงแตสมยอยธยาตอนกลางถงสมยรตนโกสนทรตอนตน.”(วทยานพนธปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต). กรงเทพฯ:จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สตจรตลกษณ ดผดง. (2540). มอญ:บทบาทดานสงคม วฒนธรรม ความเปนมาและความเปลยนแปลงในรอบ 200 ปของกรงรตนโกสนทร. นครปฐม: สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเพอพฒนาชนบท.มหาวทยาลยมหดล.หนา 19-20.

อภธาน สมใจ. (2541). งานศพลานนา:ปราสาทนกหสดลงคสไมศพ. เชยงใหม:กลางเวยงการพมพ. หนา 56-57.

อรศร ปาณนทร. (2541). สรรคสรางอยางไทย ผลงานสรางสรรคสถาปตยกรรมไทยฝมอ. กรงเทพฯ: โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.หนา 53-70.

Page 46: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

การนากฎหมายซองบหรแบบเรยบมาใชในประเทศไทย: พนธกรณตามความตกลงขององคการการคาโลก และความตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาเกยวกบการคาThailand Implementation of the Plain Tobacco Packaging Law: Compatibility to World Trade Organization Agreement and the Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property

ชนญญา เตชะธนชย1, อดมศกด สนธพงษ2

Chananya Techatnuchai1, Udomsak Sinthipong2

บทคดยอ

งานวจยนมวตถประสงคเพอศกษาถงความชอบดวยกฎหมายในการนากฎหมายซองบหรแบบเรยบมาใชในประเทศไทย อนเปนการอนวตการตามกรอบอนสญญาวาดวยการควบคมยาสบขององคการอนามยโลก โดยมการเพมขนาดภาพคาเตอนเปนรอยละ 82.5 ของดานหนาและหลงซอง และหามแสดงเครองหมายการคาบนซองบหร จากการศกษาพบวา มาตรการซองบหรแบบเรยบไมเปนการเลอกปฏบตเพราะมาตรการดงกลาวมผลบงคบใชกบผลตภณฑบหรทกยหอทจาหนายในประเทศจงไมมการแบงแยกระหวางบหรทผลตภายในประเทศและบหรทนาเขาจากตางประเทศ นอกจากน มาตรการดงกลาวไมถอวาเปนการเวนคนทางออมในเครองหมายการคาเพราะมวตถประสงคทชอบดวยกฎหมายในดานสาธารณสข อยางไรกด การจากดการใชเครองหมายการคาบนซองบหรสาหรบจาหนายปลกขดกบหลกการแยกแยะความแตกตางสนคาของผบรโภคซงเปนนโยบายสาธารณะ ซงอาจสงผลกระทบในทางลบตอผบรโภคดวยเชนกน ดงนน การนากฎหมายซองบหรแบบเรยบมาใชในประเทศไทย จงควรอนญาตใหมการแสดงเครองหมายการคาบนซองบหรสาหรบจาหนายปลก เพอใหการคมครองสขภาพของประชาชนเปนไปอยางมประสทธภาพ

คาสาคญ: องคการการคาโลก, ซองบหรแบบเรยบ, สทธในทรพยสนทางปญญาเกยวกบการคา, การ

เวนคนทางออมในเครองหมายการคา

1 หลกสตรนตศาสตรมหาบณฑต สาขาวชากฎหมายธรกรรมอเลกทรอนกสและการคาระหวางประเทศ, คณะนตศาสตร

มหาวทยาลยกรงเทพ2 รองศาสตราจารย, ภาควชานตศาสตร คณะนตศาสตร มหาวทยาลยกรงเทพ1 Master of Law in International Business and Electronic Transaction, Faculty of Law, Bangkok University2 Assoc. Prof., Department of Law, Faculty of Law, Bangkok University

Page 47: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

36 ชนญญา เตชะธนชย, อดมศกด สนธพงษการนากฎหมายซองบหรแบบเรยบมาใช ในประเทศไทย:...

Abstract

The objective of this paper is to study a legitimate implementation of the Plain Tobacco

Packaging law according to WHO Framework Convention on Tobacco Control (FCTC) by increasing the size of pictorial health warnings at 82.5% of the front and the back of packages and prohibit the use of trademarks. The result of this study show that plain packaging measure is non –discriminatory because the measure applies to all tobacco products. No distinction between domestic and imported products

is made. Furthermore, the purpose of this law is to protect and promote public health, therefore, is not indirectly expropriate tobacco trademarks. The restriction to prohibit the use of trademarks on retail tobacco packaging may not be very effective as the counterfeit cigarettes can be purchased through easier access to the market and consumers would confused as to the trade origin and quality of cigarettes. Thus, implementation of the plain tobacco packaging act in Thailand should allow the use of trademarks on retail tobacco packaging.

Keywords: WTO, Plain Tobacco Packaging, Trade-Related Aspects of Intellectual, Property Trademarks Indirect Expropriation

บทนา

ในแตละปคนไทยเสยชวตจากการสบบหรไมนอยกวา 40,000 คน รฐบาลตองใชงบประมาณเพอเปนคารกษาโรคทเกดจากบหรเปนจานวนมาก ไมวาจะเปนโรคทางเดนหายใจ โรคปอด โรคหวใจ และโรคมะเรงปอดและระบบทางเดนหายใจ เปนตน

นอกจากน การสบบหรยงมผลกระทบตอผทไดรบควนบหรอกดวย (เอออารย องจะนล, 2555) จากสถตพบวาผทสดควนบหรมโอกาสเปนโรคมะเรงปอดมากกวาคนทวไปถงรอยละ 10–30 จากการศกษาวจยพบวาประมาณ 1 ใน 5 ของประชากรโลกเปนผทสบบหร หรอประมาณ 1,250 ลานคน โดย

แนวโนมของผ สบบหรจะเพมขนตามจานวนประชากรของโลกทเพมสงขนและการขยายตลาดของอตสาหกรรมบหร (World Health Organization, 2012) สาหรบประเทศไทยจากสถตในป พ.ศ. 2552 พบวามผสบบหรประมาณ 10.9 ลานคนและเพมขน

เปน 13 ลานคนในป พ.ศ. 2555

ประเทศตางๆ ได พยายามศกษาหามาตรการลดการสบบหร โดยสหรฐอเมรกาเปนประเทศแรกทมการใชมาตรการดงกลาวในป พ.ศ. 2507 โดยใหมคาเตอนถงผลกระทบของการสบบหรตอสขภาพบนซองบหร (Halabi,S.F. 2012) และประเทศอนๆ กไดมการพฒนามาตรการตางๆ เพอลดการสบบหรลงเชนกน เชน การหามโฆษณาทาง

โทรทศนและสออนๆ รวมทงหามผประกอบการบหรเปนผสนบสนนกจกรรมทางกฬาและสงคมอนเปนช องทางหนงในการโฆษณายห อบหรของตน ผประกอบการบหรจงพยายามสรางความคนเคยกบ

ผบรโภคดวยการจาหนายหรอแจกสนคาประเภทอนทมตราสญลกษณของยหอนน เชน พวงกญแจ กระเปา เสอ กางเกง หมวก เปนตน เพอเปนสอโฆษณาแกบหรยหอนนโดยปรยาย เพราะผบรโภคมกเลอกซอหรอลองสบบหรจากยหอทตนคนเคย

ในป พ.ศ. 2555 ไดมการนาแนวคดซองบหรแบบเรยบมาใชในประเทศออสเตรเลยตามแนวปฏบตของกรอบอนสญญาวาดวยการควบคมยาสบ

Page 48: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 37 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ขององคการอนามยโลก (WHO Framework Convention on Tobacco Control: FCTC) ดวยเหตผลวา ซองบหรทถกออกแบบใหมความนาดงดดหรอทาใหผบรโภคเขาใจวามอนตรายนอยกวาบหรชนดอนสามารถกระตนใหเกดความอยากสบบหร หากซองบหรมสพนสเดยวกนทกยหอและไมมเครองหมายการคาหรอสญลกษณอนๆ ปรากฏอยกจะไมมความนาดงดดและจะสามารถลดการสบบหรลงได อยางไรกด ผประกอบการบหรไดคดคานกฎหมายซองบหรแบบเรยบอยางรนแรง เนองจากกฎหมายดงกลาวกระทบตอผลประโยชนทางการคาในอตสาหกรรมของตนไมตองการใหกฎหมายมผลบงคบใช สาหรบประเทศไทยไดมความพยายามในการนามาตรการซองบหรแบบเรยบมาใชเพอคมครองสขภาพอนามยของประชาชนจากการสบบหร และเพอใหสอดคลองกบอนสญญาวาดวยการควบคมยาสบขององคการอนามยโลก ซงมประเดนทตองพจารณาถงผลกระทบตอความตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาเกยวกบการคาหรอ TRIPs ดวยเชนกน

วตถประสงคของการศกษา

1. เพอศกษาถงแนวคดและมาตรการการใหความคมครองสขภาพจากมาตรการควบคมยาสบ ตามกรอบอนสญญาวาดวยการควบคมยาสบ

ขององคการอนามยโลก 2. เพอศกษาถงหลกการและมาตรการการใหความค มครองประโยชนทางการคาแก

อตสาหกรรมบหร ตามขอตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาเกยวกบการคา 3. เพอถงความไดสดสวนระหวางผลประโยชนทางการคาและสขภาพของประชาชนจากการใชมาตรการซองบหรแบบเรยบ

วธดาเนนการศกษา

การวจยนเปนการวจยจากเอกสาร โดยศกษา คนควา วเคราะหขอมลจากอนสญญาวาดวยการควบคมยาสบขององคการอนามยโลก ขอตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาเกยวกบการคา และรางกฎหมายในการจดทาซองบหรแบบเรยบ รวมทง จากหนงสอ วารสาร บทความ และรายงานทางวชาการทเกยวของ เพอประมวลและจดทาบทสรปของการศกษา

ขอบเขตของการศกษา

ศกษาแนวคดและหลกการในการคมครองสขภาพของผสบบหร ตามตามกรอบอนสญญาวาดวยการควบคมยาสบขององคการอนามยโลก และการคมครองประโยชนทางการคาแกผประกอบการอตสาหกรรมบหร ตามขอตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาเกยวกบการคา เพอเปนแนวทางสาหรบการพฒนากฎหมายของประเทศไทย ใหเกดความสมดลระหวางการคมครองผลประโยชนทางการคากบสขภาพของประชาชนจากการใชมาตรการซองบหรแบบเรยบ

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. ไดทราบถงแนวคดและมาตรการการให ความค มครองสขภาพของผ สบบหรจากมาตรการควบคมยาสบขององคการอนามยโลก

2. ไดทราบถงหลกการและมาตรการการคมครองประโยชนทางการคาแกผประกอบการอตสาหกรรมบหร ตามขอตกลงวาดวยสทธใน

ทรพยสนทางปญญาเกยวกบการคา 3. ไดทราบถงความไดสดสวนระหวางผลประโยชนทางการคาและสขภาพของประชาชนจากการใชมาตรการซองบหรแบบเรยบ 4. ไดทราบแนวทางการพฒนากฎหมายในการนามาตรการซองบหรแบบเรยบมาใชในประเทศไทย

Page 49: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

38 ชนญญา เตชะธนชย, อดมศกด สนธพงษการนากฎหมายซองบหรแบบเรยบมาใช ในประเทศไทย:...

ผลการวจย

เนองจากกฎหมายซองบหรแบบเรยบถกโตแยงวามบทบญญตทละเมดการใหความคมครองทางการคาตามความตกลงในองคการการคาโลก (World Trade Organization : WTO) ความตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาเกยวกบการคา (Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights Agreement : TRIPs) ความตกลงดานการลงทนและการคาเสร (Free Trade Agreement : FTA) และความตกลงสงเสรมและคมครองการลงทน (Bilateral Investment Treaty : BIT)) โดยมการกลาวอางวามาตรการตามกฎหมายซองบหรแบบเรยบเปนการเลอกปฏบต เปนการลดรอนสทธในการใชและการหาประโยชนในเครองหมายการคา เปนการเวนคนทางออม ในเครองหมายการคาสาหรบผลตภณฑยาสบ ผประกอบการบหรจงยนฟองตอศาลภายในประเทศออสเตรเลย ยนคารองตอองคการการคาโลก และยนคารองตออนญาโตตลาการตามความตกลงดานการลงทน เพอใหวนจฉยในขอโตแยงดงกลาว ดงนน จงจะไดพจารณาในเรองดงกลาวโดยแบงออกเปน 3 ประการ ดงน 1. หลกการไมเลอกปฏบต จากการศกษาพบวาหลกการไมเลอก

ปฏบตตามความตกลงในองคการการคาโลก แบง

ออกเปน หลกการปฏบตเยยงคนชาต (National Treatment : NT) และหลกการปฏบตเยยงชาตทได

รบอนเคราะหอยางยง (Most Favoured Nation Treatment : MFN) ซงผประกอบการบหรไดกลาวอางเพยงหลกการปฏบตเยยงคนชาตวา มาตรการ

ซองบหรแบบเรยบเปนการเลอกปฏบตระหวางผลตภณฑบหรทผลตภายในประเทศและผลตภณฑ

บหรทนาเขาจากตางประเทศ แตเมอมาตรการดงกลาวมผลใชบงคบกบผลตภณฑบหรทกยหอทวางจาหนายในประเทศออสเตรเลย โดยไมมการแบง

แยกระหวางสนคาทผลตในประเทศหรอสนคาทนา

เขาจากตางประเทศ หรอสนคาทนาเขาจากประเทศใดประเทศหนง หรอสนคายหอใดยหอหนง จงตองถอวามาตรการดงกลาวสอดคลองกบหลกการไมเลอกปฏบตตามความตกลงในองคการการคาโลก นอกจากน หลกการไมเลอกปฏบตยงถกบญญตไวในความตกลงดานการลงทนดวย โดยใชคาวา “หลกการปฏบตอยางเทาเทยมและเปนธรรม” (Fair and Equitable Treatment) ซงมความหมายกวางกวาหลกการไมเลอกปฏบตตามกฎเกณฑในองคการการคาโลก โดยใหความคมครองจากการปฏบตทไมเปนธรรม การกระทาตามอาเภอใจ

(Arbitrary) ไมสมเหตสมผล (Unjustified) หรอไมเปนไปตามกระบวนการโดยชอบดวยกฎหมาย (Undue Process of Law) ดวย ซงในกรณนผประกอบการบหรอางวารฐบาลไมสามารถสรางเสถยรภาพทางกฎหมายใหแกนกลงทนได เพราะนกลงทนยอมคาดหมายถงการไดรบประโยชนจากกฎหมายสงเสรมและคมครองการลงทนของรฐและการไดกาไรจากการลงทน แตกฎหมายซองบหรแบบเรยบเปนกฎหมายทนกลงทนไมอาจคาดหมายไดจงเปนการละเมดความตกลงสงเสรมและคมครองการลงทน อยางไรกด หนาทของรฐในการรกษาเสถยรภาพทางกฎหมายเกดจากการใหคารบรองโดยชดแจง ซงในกรณนรฐบาลออสเตรเลยไมไดใหคารบรองดานเสถยรภาพทางกฎหมายตอประเทศใด อกทง

มผลการวจยมากมายทยนยนวาการสบบหรเปนอนตรายตอสขภาพ และมการพฒนากฎหมายเพอควบคมการบรโภคยาสบออกมาอยางตอเนองทงกฎหมายภายในประเทศและกฎหมายระหวาง

ประเทศ โดยมาตรการซองบหรแบบเรยบถกบรรจไวในมาตรา 11 และมาตรา 13 ของกรอบอนสญญาวาดวยการควบคมยาสบซงมสมาชกประมาณ 200

ประเทศ ผประกอบการบหรยอมคาดหมายไดอยแลววามาตรการเพอควบคมยาสบจะตองมการเปลยนแปลง ดงนน มาตรการตามกฎหมายซองบหรแบบเรยบจงไมขดตอหลกการปฏบตอยางเทาเทยมและเปนธรรมตามความตกลงดานการลงทน

Page 50: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 39 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

2. เครองหมายการคา การใหความคมครองแกสทธในทรพยสนทางปญญาตามความตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาเกยวกบการคา (Trade-RelatedAspects of Intellectual Property: TRIPs) หรอความตกลงทรปส เปนการใหสทธหวงกน มากกวาสทธในการหาประโยชน กลาวคอ ความตกลงดงกลาวใหสทธแกเจ าของทรพยสนทางปญญาประเภทตางๆ ในการปองกนบคคลอนใชทรพยสนทางปญญาของตนในทางททาใหเสอมเสยสทธ เชน การใช ดดแปลง หรอลอกเลยนเครองหมายการคาทจดทะเบยนแลวในเชงพาณชย หรอโดยไมไดรบอนญาต เพอใหเกดความสบสนแกประชาชนทวไป แตมไดบญญตถงสทธในการใช หรอหาประโยชนในทรพยสนทางปญญาแตอยางใด การใหความคมครองเครองหมายการคาตามความตกลงทรปส มวตถประสงคเพอคมครองประโยชนใหกบผประกอบการในการแสดงลกษณะบงเฉพาะในผลตภณฑของตน เพอใหผ บรโภคสามารถแยกแยะความแตกตางระหวางผลตภณฑภายใตเครองหมายการคาตางๆ ได และผบรโภคกไดรบขอมลโดยไมตองเสยคาใชจาย กลาวคอ ผบรโภคสามารถทราบถงแหลงผลต ผผลต คณภาพ ความนาเชอถอ และราคาของสนค าภายใต เครองหมายการค านน และการจดทะเบยนเครองหมายการคากบรฐ ทาใหรฐสามารถตรวจ

สอบการปฏบตตามกฎหมายของผลตภณฑนนได เชน ตรวจสอบสารประกอบตามปรมาณทกฎหมายกาหนด ซงเปนการสรางความมนใจใหแกผบรโภค

ไดอกทางหนง สาหรบขอกลาวอางวา มาตรการซองบหรแบบเรยบเปนการสรางเงอนไขทไมจาเปนอนเปน

อปสรรคในการใชเครองหมายการคาของตน ทาใหเครองหมายการคาสาหรบผลตภณฑบหรไม สามารถใชได เลย ซงสทธในการจดทะเบยนเครองหมายการคาและสทธในการใชเครองหมายการคาเปนสทธทเกยวของกนไมสามารถแยกออก

จากกนได หากอนญาตใหมการจดทะเบยนเครองหมายการคาสาหรบผลตภณฑบหร แตมขอจากดใหไมสามารถใชประโยชนเครองหมายการคานนไดเลย การจดทะเบยนกจะไรประโยชนโดยสนเชง มาตรการซองบหรแบบเรยบจงถอไดวาเปนอปสรรคในการจดทะเบยนเครองหมายการคา จากการวเคราะหพบวา สทธในการจดทะเบยนเครองหมายการคา และสทธในการใชเครองหมายการคาเปนสทธทแยกตางหากจากกน ซงมาตรา 15 ของความตกลงทรปสกาหนดวา หามเลอกปฏบตหรอสรางเงอนไขทเปนอปสรรคในการรบจดทะเบยนเครองหมายการคา ยกเวนการจดทะเบยนเครองหมายการคาจะกอใหเกดความเสยหายตอสทธของผอนและกอใหเกดความสบสนแกผบรโภคเมอมการนาเครองหมายการคานนไปใช ซงกฎหมายซองบหรแบบเรยบไมมมาตรการทเปนการหามหรอสรางเงอนไขพเศษในการจดทะเบยนเครองหมายการคา เจาของเครองหมายการคายงสามารถนาไปจดทะเบยนไดตามปกต และเมอมการจดทะเบยนเครองหมายการคาแลว เจาของเครองหมายกมสทธหวงกนไมใหบคคลอนนาเครองหมายการคานนไปลอกเลยน ดดแปลง นาไปใช หรอกระทาการใดๆ ททาใหสทธในเครองหมาย

การคานนตองเสอมคาไป อกทงมาตรา 17 ของความตกลงทรปส

ยงรบรองสทธของรฐไววา หลงจากมการจดทะเบยนเครองหมายการคาแลว รฐกสามารถจากดขอบเขตการใชเครองหมายการคานนได แตตองคานงถงสทธโดยชอบดวยกฎหมายของเจาของเครองหมาย

การคาและบคคลทสามดวย ประกอบกบมาตรา 20 ของความตกลงดงกลาว กาหนดวารฐตองไมสรางเงอนไขทขดขวางหรอกดกนอยางไมเปนธรรม เชน

ตองใชรวมกบเครองหมายการคาอน ใชในรปแบบพเศษ หรอรปแบบททาใหสญเสยลกษณะบงเฉพาะ

ของเครองหมายการคานนในการใชกบสนคาหรอบรการ ซงมาตรการซองบหรแบบเรยบเปนการจากดการใชเครองหมายการคาบนซองบหรสาหรบ

Page 51: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

40 ชนญญา เตชะธนชย, อดมศกด สนธพงษการนากฎหมายซองบหรแบบเรยบมาใช ในประเทศไทย:...

จาหนายปลก โดยไมใหแสดงเครองหมายการคาอนเปนเงอนไขในการใชททาใหสญเสยลกษณะบงเฉพาะ เพราะสามารถแสดงไดเพยงชอในรปแบบคาตามส ขนาด และแบบอกษรตามทกาหนดไว อนเป นข อจากดท ไม คานงถงสทธของเจ าของเครองหมายการคาและผบรโภค กลาวคอ กฎหมายเครองหมายการคามวตถประสงคเพอคมครองทงเจาของเครองหมายการคาและผบรโภค เจาของเครองหมายการคาทจดทะเบยนมสทธหวงกนไมใหผอนจดทะเบยนหรอใชเครองหมายการคาของตนหรอเครองหมายการคาทคลายคลงกนในเชง

พาณชย เพอปองกนการลวงขายหรอการแขงขนทางการคาทไมเปนธรรม สวนผบรโภคกสามารถแยกแยะความแตกตางของสนคาแตละยหอไดซงมความแตกตางในดานวสดหรอส วนประกอบ กรรมวธการผลต คณภาพของสนคา แหลงผลต และราคา การแสดงเครองหมายการคาบนซองบหร

สาหรบจาหนายปลกจงมความสาคญมากเพราะบหรประเภทดงกลาวเขาถงผบรโภคโดยตรง หากไมปรากฏเครองหมายการคาบนซองบหรแลวบหรปลอมกจะเขาสตลาดไดงายขน ซงบหรปลอมไมผานการตรวจสอบใดๆ จากรฐ หากผบรโภคไมสามารถแยกแยะความแตกตางระหวางบหรแตละยหอไดและบรโภคบหรปลอมนนกอาจเปนอนตรายตอสขภาพของผบรโภคมากกวา กลาวคอ บหร

ปลอมอาจมสารเสพตดอน หรอสารทาร หรอนโคตนเกนกวาทกฎหมายกาหนด ซงอาจทาใหผบรโภคตองเสพตดสารเหลานนมากขน และกอใหเกดโรคตางๆ ไดรนแรงขน

3. มาตรการเวนคน การเวนคน (Expropriation) คอ การออกกฎหมายหรอคาสงทางปกครองของรฐซงมผลใหรฐ

ไดไปซงกรรมสทธในทรพยสนของเอกชน การเวนคนมทงการเวนคนทางตรงและทางออม การเวนคนทางตรง (Direct Expropriation) คอ การเอาไปซงกรรมสทธในทรพยสนของเอกชน และการเวนคนทางออม (Indirect Expropriation)

คอ การทาใหมลคาทางเศรษฐกจในการใชหรอการหาประโยชนในทรพยสนถกทาใหไรคาหรอเสอมคาอยางถาวร กลาวคอ สทธในการใชทรพยสนนนถกทาใหเสอมคาไปแตไมกระทบถงกรรมสทธในทรพย สนนน เช น รฐเข าควบคมการลงทน แทรกแซงการบรหาร หรอเกบภาษจากผประกอบธรกจเอกชนในจานวนทสงจนผประกอบการไมสามารถดาเนนกจการของตนได ซงความตกลงดานการลงทนระหวางประเทศสวนใหญไดรบรองสทธขนพนฐานของรฐผรบการลงทนในการเวนคนทรพยสนของผ ลงทนตางชาตตามหลกอานาจอธปไตยเหนอดนแดน และการเวนคนโดยชอบดวยกฎหมายตองประกอบไปดวย (1) เปนไปเพอประโยชนสาธารณะภายใตกระบวนการของกฎหมาย (2) ไมเปนการเลอกปฏบต และ (3) ตองมการจายคาชดเชยโดยพลนอยางเพยงพอและมประสทธภาพ ผ ประกอบการบหร ได กล าวอ างว า มาตรการซองบหรแบบเรยบมผลใหเครองหมายการคาสาหรบผลตภณฑบหรไมสามารถใชไดเลย แมวาจะไมกระทบตอความเปนเจาของเครองหมายการคากตาม แตกเปนการลดรอนสทธทางการคาในการใชเครองหมายนน อกทงการกาหนดขยายขนาดภาพคาเตอนจากรอยละ 50 ของพนทซองทงดานหนาและดานหลงเปนรอยละ 75 ของพนทดาน

หนา และรอยละ 90 ของพนทดานหลงเปนการเวนคนเครองหมายการคาและพนทซองบหรของผประกอบการบหรโดยทางออม จากการวเคราะหพบวา มาตรการซอง

บหรแบบเรยบไมเปนการจากดขอบเขตในการจาหนายผลตภณฑยาสบ เพยงแตจากดการใชเครองหมายการคาบนซองบหรสาหรบการจาหนายปลกเทานน มไดจากดการใชเครองหมายการคาสาหรบผลตภณฑบหรทงหมด และมไดเปนการ

เพกถอนเครองหมายการคานน จงไมกระทบตอความเปนเจ าของกรรมสทธ ในทรพยสนของผประกอบการบหรอนเปนการเวนคน ซงในกรณน

Page 52: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 41 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ศาสตราจารยครสต (Professor G.C. Christie) ไดกลาวสนบสนนวา เมอมาตรการซองบหรแบบเรยบมวตถประสงคเพอปกปองสขภาพของประชาชน อกทง มาตรการดงกลาวจากดการใชเครองหมายการคาบนซองบหรสาหรบการขายปลกเทานน ไมรวมถงบรรจภณฑเพอประโยชนในการอน จงไมถอเปนการเอาไปซงทรพยสนของเอกชน ไมมลกษณะเปนการเวนคนเครองหมายการคาของผประกอบการบหรไมวาโดยทางตรงหรอทางออม ซงศาลสงออสเตรเลยกไดยนยนวา เมอรฐบาลไมไดประโยชนจากเครองหมายการคาทถกจากดการใช กไมถอวาเปน “การเวนคน” ตามความตกลงดานการลงทนระหวางประเทศ และไมจาเปนตองจายคาทดแทนแกผประกอบการบหร โดยกฎหมายนสามารถใชบงคบไดอยางสมบรณ แตในคดเครองหมายการคาของยโรป สหภาพยโรปไดมคาสงหามการใชคาวา Mild, Light, Ultra Light และ Low Tar เปนสวนหนงของเครองหมายการคาสาหรบผลตภณฑบหร เพราะอาจกอใหเกดความเขาใจผดวาบหรชนดนเปนอนตรายต อสขภาพน อยกว าบหร ชนดอ นผประกอบการบหรไดกลาวอางวาคาสงดงกลาวเปนการขดตอหลกการค มครองทรพยสนทางปญญาตามความตกลงทรปส ซงศาลยตธรรมของยโรป ไดตดสนวา คาสงดงกลาวขดตอสทธขน

พนฐานในทรพยสนทางปญญา ทาใหเครองหมายการคานนใชไดอยางจากด แตเมอคาสงดงกลาวมวตถประสงคในการคมครองสขภาพของประชาชน จงไมใชการแทรกแซงการใชเครองหมายการคาท

มากเกนไป นอกจากน ในมาตรา 8 ของความตกลงทรปสยงไดบญญตรบรองวาการปฏบตตามความตกลงทรปสจะตองไมเปนการขดขวางมาตรการดานสาธารณสขเกนความจาเปนอกดวย จงสามารถแปลความไดว า ถามาตรการใดเปนมาตรการ

ทจาเปนเพอประโยชนในดานสาธารณสข แมมาตรการนนมผลกระทบตอสทธในทรพยสนทางปญญากสามารถใชบงคบได เพราะการคมครอง

สขภาพหรอชวตของประชาชนยอมมความสาคญเหนอกวาการใหความคมครองทางการคาหรอเศรษฐกจ แตกไมอาจแปลความไดวาหากเปนมาตรการดานสาธารณสขแลวจะสามารถกอใหเกดผลกระทบสทธในทรพยสนทางปญญาไดอยางไมจากด แมเหตผลทางดานสขภาพจะสามารถนามาเปนขอยกเวนในเรองการใหความคมครองทางการคาตามบทบญญตในความตกลงขององคการการคาโลก ความตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาเกยวกบการคา และความตกลงดานการลงทนไดกตาม แตการใหความคมครองสขภาพและการคมครองการลงทนกตองมความสมดลกน กลาวคอ มาตรการทอางวาเปนไป

เพอคมครองสขภาพของประชาชนตองมประสทธภาพ

เพยงพอและไมกอใหเกดผลกระทบตอการลงทนมากเกนสมควร ซงกฎหมายซองบหรแบบเรยบมหลกฐานสนบสนนวาจะทาใหประชาชนตระหนกถงผลกระทบของการสบบหรตอสขภาพและสามารถลดปรมาณการบรโภคบหรได เพราะมการขยายขนาดภาพคาเตอนทาใหประชาชนสามารถเหนคาเตอนไดชดเจนขน คาเตอนดานสขภาพจงมประสทธภาพมากขน ประชาชนสามารถทราบและเขาใจถงผลเสยตอสขภาพของการสบบหร อกทง การกาหนดใหซองบหรมสเขยวมะกอกเหมอนกนทกยหอสามารถลดความนาดงดดของบหรได

ผบรโภคจะไมสนใจชอยหอมากกวาคาเตอนและไมอยากสบบหร ทาใหผสบบหรหนาใหมทอาจเปนเยาวชนตดสนใจไมลองสบ และผทสบบหรตดสนใจ

เลกสบบหรหรอสบนอยลง แตการจากดการใชเครองหมายการคาแมมหลกฐานสนบสนนวามประสทธภาพในดานสาธารณสขซงเปนประโยชนสาธารณะประเภทหนง แตกขดกบการใหความคมครองผบรโภคในการแยกแยะยหอสนคาซงเปน

ประโยชนสาธารณะอกประเภทหนงเชนกน และอาจเปนชองทางททาใหบหรปลอมเขาสตลาดไดง ายขนซ งจะเป นผลเสยมากกว าสาหรบท ง

Page 53: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

42 ชนญญา เตชะธนชย, อดมศกด สนธพงษการนากฎหมายซองบหรแบบเรยบมาใช ในประเทศไทย:...

ผประกอบการและผบรโภค ดงนน มาตรการซองบหรแบบเรยบจงไมควรมขอจากดในการแสดงเครองหมายการคาบนซองบหรสาหรบจาหนายปลก

บทสรป

ประเทศไทยในฐานะทเปนภาคของกรอบอนสญญาวาดวยการควบคมยาสบ มหนาทจะตองบญญตกฎหมายภายในใหสอดคลองกบกรอบอนสญญาดงกลาว ซงไทยกไดพยายามพฒนากฎหมายภายในเกยวกบการควบคมยาสบใหสอดคลองกบกบกรอบอนสญญามาโดยตลอด เชน การเพมอตราภาษบหร การหามโฆษณาผลตภณฑบหรทางสอโทรทศนวทย การใชภาพคาเตอนแทนขอความเตอนบนซองบหร เปนตน ซงสงผลใหการควบคมยาสบในประเทศไทยมประสทธภาพมากขนเรอยๆ อยางไรกด ไทยยงมไดนามาตรการซองบหรแบบเรยบมาปรบใชกบกฎหมายภายในของประเทศ และผลจากการวเคราะหขางตนพบวา แมมาตรการซองบหรแบบเรยบจะมผลกระทบตอสทธ

ในเครองหมายการคาของผประกอบการบหร โดยเปนการจากดการใชเครองหมายการคาบนซองบหรสาหรบการจาหนายปลก แตเมอมาตรการดงกลาวมวตถประสงคเพอค มครองสขภาพของ

ประชาชนจากอนตรายของบหร จงไม ถอว ามาตรการดงกลาวขดหรอแยงตอความตกลง

ระหวางประเทศ ยกเวนการจากดการใชเครองหมายการคาบนซองบหร จงเปนการสมควรทจะนามาตรการซองบหรแบบเรยบมาในประเทศไทยโดยลดขอจากดในเรองการใชเครองหมายการคาบนซองบหร เพอใหการควบคมยาสบมประสทธภาพ

มากยงขน

ขอเสนอแนะ

จากปญหาและอปสรรคดงกลาว มขอเสนอแนะทนาจะเปนประโยชนในการปรบปรงและพฒนากฎหมายเพอใหการนามาตรการซองบหรแบบเรยบมาใชในประเทศไทยสามารถทาไดโดย 1. เพมเตมขอความในมาตรา 8 ของพระราชบญญตควบคมผลตภณฑยาสบ พ.ศ.2535 ซงเปนบทบญญตเกยวกบการโฆษณายาสบ ใหมการนามาตรการซองบหรแบบเรยบมาใชได 2. ออกประกาศกระทรวงสาธารณสข เรองการจดทาซองบหรแบบเรยบ ตามความในมาตรา 8 ของพระราชบญญตควบคมผลตภณฑยาสบ พ.ศ. 2535 กาหนดรายละเอยดและวธการจดการซองบหรแบบเรยบ 3. บญญตในรางพระราชบญญตฉบบใหม ท เสนอโดยกระทรวงสาธารณสข ซ ง มวตถประสงคในการรวบรวมพระราชบญญตควบคมผลตภณฑยาสบ พ.ศ. 2535 และพระราชบญญตคมครองสขภาพของผไมสบบหร พ.ศ. 2535 ใหเปนฉบบเดยวกนและปรบปรงใหมความทนสมยและครอบคลมมากยงขน หรอ 4. จดทากฎหมายเฉพาะเพอควบคมผลตภณฑยาสบ ในรปของพระราชบญญตซองบหรแบบเรยบ พ.ศ. .....

Page 54: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 43 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

เอกสารอางอง

ปยารตน สงเสรมรตนกล. (2554). มาตรการเวนคนทางออม: แนวทางการตความของอนญาโตตลาการระหวางประเทศในขอพพาททางการลงทน. (วทยานพนธปรญญานตศาสตรมหาบณฑต). กรงเทพมหานคร: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

เอออารย องจะนล. (2555). กฎหมายวาดวยการจดทาซองบหรแบบเรยบหรอซองบหรแบบมาตรฐาน. วารสารกฎหมาย, 30(2), 30.

Alemano, A. (2011). Plain packaging of cigarettes under TRIPs Agreement. John Marshall Review of Intellectual Property Law, 17(2011 April), 17.

Department of Health and Ageing, Australian Government. (2011). Policy and programs to improve the health of all Australians by eliminating or reducing their exposure to tobacco in all its forms. Retrieved May 20, 2015, from http://www.health.gov.au/internet/main/ publishing.nsf/content/ tobacco.

Halabi, S. F. (2012). International trademark protection and global public health: A just-compensation regime for expropriations and regulatory taking. Catholic University Law Review, (2012 June), 21.

Mitchell, A. (2011). Assessing international investment claims against plain tobacco packaging in Australia. Journal of International Economic Law, (2011 September), 9.

World Trade Organization. (2013). Intellectual property: protection and enforcement. Retrieved March, 2015, from http://www. wto.org/english/thewto_e/whatis_e/tif_e/agrm7_e.htm.

WTO & WHO. (2002). WTO agreement & public health, a joint study by the WHO and the WTO secretariat. Retrieved May 23, 2015, from http://www.wto.org/english/ res_e/booksp_e/who_wto_e.pdf.

Page 55: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

ความรบผดของนตบคคลและกรรมการตอการละเมดลขสทธJuristic Person and Director Liability in Copyright Infringement

ชตพล จารกด1, อดมศกด สนธพงษ2

Chitpol Jaruekdee1, Udomsak Sinthipong2

บทคดยอ

ปจจบนการละเมดทรพยสนทางปญญาโดยเฉพาะการละเมดลขสทธ ผกระทาความผดอาจเปนบคคลธรรมดาหรอนตบคคลกได เนองจากการประกอบธรกจตางๆ มกจะกระทาในรปของนตบคคล และการดาเนนกจการของนตบคคลกอาจเปนความผดและสรางความเสยหายตอเศรษฐกจและสงคมเปนอยางมาก โดยเฉพาะคดความผดทเกยวกบอาชญากรรมทางเศรษฐกจ ทซงพยานหลกฐานทเกยวของสวนใหญจะอยในความครอบครองของผกระทาผด และเปนการยากทจะนามาพสจนถงการกระทาผดดงกลาวได ดงนน จงจาเปนตองกาหนดมาตรการโดยบญญตเปนขอสนนษฐานความผดทางอาญาของกรรมการ ผจดการ หรอผแทนของนตบคคลขน เพอแกไขปญหาการดาเนนคดในกระบวนการยตธรรม จากการวจยพบวา ประเทศไทยมกฎหมายหลายฉบบทบญญตขอสนนษฐานความรบผดทางอาญาของกรรมการ ผจดการ หรอผแทนบรษท โดยเฉพาะอยางยงกฎหมายทเกยวกบเศรษฐกจ แตการบญญตกฎหมายในลกษณะเชนนควรมขอบเขตเพยงใดทจะมใหเกดผลกระทบตอสทธและเสรภาพของบคคลในคดอาญา และไมขดกบหลกการทสนนษฐานวาผตองหาหรอจาเลยในคดอาญาเปนผบรสทธ (Presumption of Innocence Principle) ทเปนบทสนนษฐานความรบผดในคดอาญา ซงรฐธรรมนญแหงราชอาญาจกรไทย พทธศกราช 2550 กไดรบรองหลกการดงกลาวไวในมาตรา 39 วรรคสอง ทบญญตวา “ในคดอาญา ตองสนนษฐานไวกอนวาผตองหา หรอจาเลยไมมความผด” แมวาบทบญญตของกฎหมายทเปนขอสนนษฐานความรบผด จะมปญหาเรองผลกระทบตอสทธและเสรภาพของผกระทาผดอยบางกตาม แตรฐกมความจาเปนทตองบญญตกฎหมายในลกษณะดงกลาว เพอใหการบงคบสทธในทรพยสนทางปญญามประสทธภาพ แตการบญญตกฎหมายควรเปนเฉพาะกรณทมความจาเปน หรอเปนกฎหมายทเกยวของกบเศรษฐกจ การคาระหวางประเทศ และเปนกรณทพยานหลกฐานสวนใหญอยในความครอบครองของจาเลย โดยกาหนดตวบคคลซงจะถกสนนษฐานใหรบผดเฉพาะผทมหนาทบรหารและมอานาจหนาทในการควบคมการบรหารนตบคคลโดยตรง คาสาคญ : ทรพยสนทางปญญา, การละเมดลขสทธ ความรบผดของนตบคคล, ความรบผดของกรรมการ

1 หลกสตรนตศาสตรมหาบณฑต สาขาวชากฎหมายทรพยสนทางปญญาและเทคโนโลยสารสนเทศ, คณะนตศาสตร

มหาวทยาลยกรงเทพ2 รองศาสตราจารย, ภาควชานตศาสตร คณะนตศาสตร มหาวทยาลยกรงเทพ1 Master of Law in Intellectual Property and Information Technology, Faculty of Law, Bangkok University2 Assoc. Prof., Department of Law, Faculty of Law, Bangkok University

Page 56: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 45 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

Abstract

At present, many copyright infringement types, which the wrongdoer could be anindividual or a juristic person, has affected societies and led to economic damage. There are many cases especially the economic crime cases which evidences are in the wrongdoer’s possession causing difficulties to collect evidences and prove their guilt. With this regard, it is essential to define measures and legislate the law with the hypothesis in criminal guilt for directors, managers and representative of organizations or juristic person in order to solve the problems in litigation processes. The findings are as follows: Thailand has many laws which have hypothesis in criminal guilt for directors, managers and representative of a company or juristic person, especially in business and trade law. Unfortunately, these laws might affect an individual’s liberty and rights in criminal cases and might be in contrast to the Presumption of Innocence Principle. The Constitution of the Kingdom of Thailand B.E. 2550 affirmed the aforesaid principle in article 39 paragraph 2 is as follows: “The suspect or the accused in a criminal case shall be presumedinnocent.” Although the hypothesis in criminal guilt for juristic person has affected the defendant’s individual liberty and rights, there is the necessity for this hypothesis because it is very effective to enforce in intellectual property cases. The legislation should be in circumstances of which the evidence is in the wrongdoer’s possession. The individual who has been specified in the hypothesis must be the person that has responsibility and executive power in juristic person directly.

Keywords : Intellectual Property, Copyright Infringement, Juristic Person Liability, Director Liability

ความเปนมาและความสาคญของปญหา

ปจจบนการดาเนนธรกจสวนใหญมกกระทาในรปของนตบคคล โดยการแสดงเจตนาและกระทาการตางๆ ผานทางผแทนของนตบคคล เมอนตบคคลกระทาความผดกยอมเปนทเขาใจได

วากรรมการบรษทยอมตองมสวนรเหน หรอมสวนเกยวของกบการกระทานนดวย จงกลาวไดวาแทท

จรงแลวความผดของนตบคคลนนเกดจากการกระทาของบคคลธรรมดานนเอง (พชราวลย สขคม, 2549: 29) ในขณะเดยวกนการดาเนนการหรอ

ประกอบธรกจในรปของนตบคคลนนหากเกดความ

เสยหายใดๆ ขนยอมเปนธรรมดาทมลคาความเสยหายจะมจานวนมากกวาความเสยหายทบคคลธรรมดาเปนผกระทา ดงนน เพอเปนการปองกนบรรเทาและแก ไขป ญหาการกระทาผดของนตบคคล จงมความจาเปนทจะตองกาหนดความรบผดและกาหนดโทษของนตบคคลทงทางแพงและ

ทางอาญาใหมประสทธภาพ และเพอมใหเกดความเสยหายตอเจาของสทธในทรพยสนทางปญญาและสงคม ตลอดจนความเสยหายตอเศรษฐกจโดยรวมของประเทศ หรออยางนอยใหไดรบผลกระทบจากการกระทาใดๆ ของนตบคคลใหนอยทสด (วรรณ

ปยะอารธรรม, 2549: 1)

Page 57: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

46 ชตพล จารกด, อดมศกด สนธพงษความรบผดของนตบคคลและกรรมการตอการละเมดลขสทธ

กฎหมายลขสทธของประเทศไทยไดกาหนดความรบผดของนตบคคลและบญญตขอสนนษฐานความรบผดทางอาญาของกรรมการไวในมาตรา 74 ของพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 โดยบญญตวา “ในกรณทนตบคคลเปนผ กระทาความผดตามพระราชบญญตน ใหถอวากรรมการหรอผจดการ

ทกคนของนตบคคลนนเปนผรวมกระทาความผดกบนตบคคลนน เวนแตจะพสจนไดวาการกระทาของนตบคคลนนไดกระทาโดยตนมไดรเหนหรอยนยอมดวย” แตบทสนนษฐานดงกลาวจะนาไปใชบงคบในคดอาญาและคดแพงดวยหรอไม เนองจากการตความบทบญญตดงกลาวยงมความเหนทแตกตางกน ซงคดเกยวกบทรพยสนทางปญญาถอวาเปนทงคดแพงและคดอาญา เมอมการละเมดลขสทธผกระทาละเมดยอมมความรบผดทงทางแพงและทางอาญา ปญหาดงกลาวทาใหเกดความเขาใจทคลาดเคลอนในเจตนารมณและวตถประสงคของกฎหมายของผทเกยวของ ทาใหมการตความบทบญญตดงกลาวแตกตางไปจากเจตนารมณและวตถประสงคของกฎหมาย และอาจทาใหเกดความไดเปรยบเสยเปรยบในผลของคดได ประเทศไทยมกฎหมายหลายฉบบทมลกษณะเปนบทสนนษฐานความรบผดทางอาญาของกรรมการหรอผ จดการ หรอผ แทนของนตบคคลใหเปนผรวมกระทาความผดไวดวยเชน

เดยวกบกฎหมายลขสทธดงทกลาวแลว ดงนน การทกฎหมายบญญตบทสนนษฐานใหกรรมการหรอผจดการรวมรบผดกบนตบคคลดวยนน อาจขดตอหลกการสนนษฐานความรบผดของบคคลในคด

อาญา ตามรฐธรรมแห งราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 39 วรรคสอง ทบญญตวา “ในคดอาญาใหสนนษฐานไวกอนวาผตองหา

หรอจาเลยไมมความผด” ดงนน จงมความจาเปนทจะตองศกษาถงความรบผดของนตบคคลและกรรมการตามกฎหมายทงของไทยและตางประเทศ ความรบผดทางอาญาตามขอสนนษฐานความรบผดของบคคล บทสนนษฐานความรบผดตาม

พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 และบทบญญตของรฐธรรมนญฯ เพอหามาตรการใหเหมาะสมทจะใชลงโทษผกระทาความผด และแนวทางการตความบทสนนษฐานความรบผดของนตบคคลทเหมาะสมกบสภาพสงคมและและเศรษฐกจของประเทศ เพอใหผกระทาผดไดหลาบจา และไดรบการลงโทษทเหมาะสมและเปนธรรมกบบคคลดงกลาวตอไป

วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษาความรบผดทางอาญาของนตบคคลและกรรมการตอการละเมดลขสทธตามกฎหมายของไทยและตางประเทศ 2. เพอศกษาความรบผดของนตบคคลและกรรมการต อการละเมดลขสทธ และข อสนนษฐานตามมาตรา 74 ของพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 3. เพอศกษาวเคราะหแนวทางการวนจฉยของศาลในเรองบทสนนษฐานความรบผดทางอาญาของนตบคคลวาขดหรอแยงกบหลกการสนนษฐานความรบผดทางอาญาตามรฐธรรมนญฯ หรอไม

ขอบเขตและวธการวจย

เปนการวจยทางเอกสารจากกฎหมาย ตารา แนวคาวนจฉยของศาล และเอกสารทางวชาการทเกยวของ โดยศกษาหลกความรบผดทาง

อาญาของนตบคคลตามกฎหมายของไทยและตางประเทศ รวมทงบทสนนษฐานความรบผดทางอาญาตามบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราช

อาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 และพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 และการตความบทสนนษฐานความรบผดทางอาญาของนตบคคล ตลอดจนเหตผลทรฐไดบญญตกฎหมายและกาหนด

ขอสนนษฐานดงกลาวเพอเปนแนวทางในการปรบใชและบงคบสทธของเจาของลขสทธตอไป

Page 58: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 47 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. ไดทราบถงหลกเกณฑความรบผดทางอาญาของนตบคคลและกรรมการ รวมถงบทสนนษฐานความรบผดตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ.2537 2. ไดทราบถงแนวทางการวนจฉยของศาล เพอใชเปนแนวทางและขอเสนอแนะในการแกไขปญญาการละเมดลขสทธตอไป 3. เพอเปนแนวทางในการปรบปรงกฎหมายในเรองความรบผดของนตบคคลตอการละเมดลขสทธ ใหสอดคลองกบหลกการของรฐธรรมนญฯ และแนวคดของกฎหมายทรพยสนทางปญญาตอไป

ทบทวนงานวรรณกรรม

1. ความรบผดของนตบคคลและกรรมการ นตบคคลเปนบคคลประเภทหนงเกดขนโดยอาศยอานาจแหงบทบญญตของกฎหมาย ซงตางกบบคคลธรรมดาตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (มาตรา 15) ซงเกดขนตามธรรมชาต นตบคคลเมอได จดตงขนโดยบทบญญตของกฎหมายแลว (มาตรา 65) กฎหมายไดรบรองสถานะของนตบคคลเปนบคคลอกประเภทหนง

แยกตางหากจากบคคลธรรมดา มสทธและหนาทตางๆ ตามบทบญญตทงปวงแหงกฎหมายในขอบวตถประสงค ตามขอบงคบตราสารจดตง ซงโดย

ทวไปแลวนตบคคลยอมมสทธและหนาทตางๆ เหมอนเชนบคคลธรรมดา เชน มสทธในทรพยสน

สามารถทาสญญา ฟองคดและถกฟองคดไดเชนกน ดงนน การแสดงเจตนาหรอกระทาการตางๆ จงตองกระทาโดยผานบคคลธรรมดาซงเรยกวา “ผแทน

นตบคคล” (มาตรา 70) แตกฎหมายกไดบญญตขอยกเวนในเรองสทธและหนาท ซงโดยสภาพจะพงมพงไดเฉพาะแกบคคลธรรมดาเทานน เชน สทธและ

หนาทตามกฎหมายแพงและพาณชยว าด วยครอบครว มรดก เปนตน 1.1 ความรบผดทางอาญาของนตบคคลและกรรมการในระบบกฎหมาย Common Law ในประเทศองกฤษ ความรบผดทางอาญาของนตบคคลไดพฒนาขนจากคาพพากษาของศาล โดยศาลพพากษาใหนตบคคลมความรบผดทางอาญาไดเฉพาะความผดทนตบคคลอาจมความรบผดไดเทานน เชนในคด Leonard s Carrying Co., Ltd. v. Asiatic petroleum Co.,Ltd.(1915) เปนคดทศาลองกฤษนาหลกกฎหมายในคดแพงมากาหนดความรบผดของนตบคคลทางอาญาขนใหม ตอมาในคด R. v. I.C.R. Haulage Ltd (1994) ศาลเหนวานตบคคลตองรบผดทางอาญาซงตวแทนไดกระทาไป โดยผพพากษา Stable กลาวในคาพพากษาวา “เรา (ผพพากษา) มไดตดสนวาบรษทจากดจะตองรบโทษทางอาญาในทกกรณทตวแทนของบรษทนนไดกระทาผด เพราะเหตทปฏบตหนาททไดรบมอบหมาย บรษทจะตองรบโทษเมอใดตองแลวแตชนดของฐานความผด พฤตการณแวดลอม และขอเทจจรงทเกยวของอนๆ” หลกทไดจากคาพพากษาเรยกวา alter ego คอ “ฉนคอผอน” หมายความวาการกระทาและเจตนาของผแทนนตบคคลเปนการกระทาและ

เจตนาของนตบคคลนนเอง ซงแทจรงแลว alter ego ใชกบหลกความรบผดทางแพงมาขยายความรบผดทางอาญาของนตบคคล (สรศกด ลขสทธวฒนกล, 2553: 49) ซงมผไมเหนดวย ทงนเพราะ

ไมมหลกตวแทนในกฎหมายอาญา กลาวคอ จะใหผ แทนหรอตวแทนของนตบคคลกระทาแทนนตบคคลตามหลกกฎหมายแพงแหงเรองตวแทนไมได (จตต ตงศภทย, 2517: 490) ในประเทศสหรฐอเมรกา ศาลไดนา

หลกความรบผดทางแพงลกษณะละเมดมาใช โดยมสาระสาคญว า ตวการจะตองรบผดในการ

Page 59: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

48 ชตพล จารกด, อดมศกด สนธพงษความรบผดของนตบคคลและกรรมการตอการละเมดลขสทธ

กระทาความผดของตวแทน ซงอยในความควบคมดแล

ของตน และไดกระทาการไปภายในขอบเขตแหงการจาง (Reinier H. Kraarkman, 2012) โดยความรบผดทางอาญาของนตบคคล (ตวการ) อนเนองมาจากการกระทาความผดของลกจาง (ตวแทน) เกดขนจากแนวความคดทว า เมอบรษทมความบกพรองในการบรหารงาน หรอในการสอดสองดแลการทางานของลกจางของตนแลว บรษทกตองรบผดในผลทเกดจากการกระทาของลกจางดวย และกรณท ได กระทาเพอประโยชนของนตบคคล นตบคคลยอมมความรบผดแมนตบคคลจะไมไดรบประโยชนจากการนนๆ โดยตรงกตาม ดงเชนในคด Commonwealth v. Beneficial Finance Co., (1971) ศาลพพากษาวาบคคลจะตองรบผดทางอาญา หากการกระทาผดนนไดกระทาไปโดยทางการทจางใดๆ ของนตบคคล ศาลจงพพากษาลงโทษนตบคคลในการทลกจางของนตบคคลไดตดสนบนทางการ เพอประโยชนในการดาเนนกจการของนตบคคล แมวาการกระทาผดนนไมไดกระทาไปโดยคณะกรรมการ หรอผบรหารระดบสงของนตบคคลกตาม (ณฐวสา ฉตรไพฑรย, 2536: 19) 1.2 ความรบผดทางอาญาของนตบคคลและกรรมการในระบบกฎหมาย Civil Law ในประเทศทใชระบบกฎหมาย Civil Law รวมทงฝรงเศส ตางมความเหนในทานอง

เดยวกนวา นตบคคลไมอาจมความรบผดในทางอาญาได เพราะนตบคคลไมมความรบผดชอบ จงจะม “ความชว” ไมได เพราะเปนเพยงบคคลทสมมตขนเทานน จงไมอาจมความรบผดในทางอาญาได การพจารณาวาผใดจะตองรบโทษทางอาญาหรอไม พจารณาจากโครงสราง 3 ประการ คอ องคประกอบความผด ความผด และความชว ซงโครงสรางในสวน “ความชว” นนเปนองคประกอบทสาคญของ

ความผดอาญาทเรยกวา “Criminal offense” ซงเฉพาะแตบคคลธรรมดาเทานนทอาจมความชว

หรอความสามารถรผดชอบได1 ในป ค.ศ. 1982 the Counseil Coustitutionnel ไดมสวนชวยคลคลายปญหาเรองความรบผดทางอาญาของนตบคคล โดยไดกลาวอยางชดเจนวา รฐธรรมนญของฝรงเศสไมหามทจะลงโทษปรบนตบคคลทกระทาความผด จนกระทงในป ค.ศ.1992 จงไดมการบญญตเรอง

ความรบผดทางอาญาของนตบคคลไวอยางชดเจนในประมวลกฎหมายอาญา ค.ศ. 1992 ทบญญตเปนหลกทวไปใหนตบคคลตองมความรบผดทางอาญาดวย ยกเวนรฐ ซงเปนนตบคคลตามกฎหมายมหาชน โดยนตบคคลจะตองรบผดตอเมอไดมกฎหมายหรอขอบงคบกาหนดใหนตบคคลตองรบผดในฐานความผดนน หากการกระทานนไดกระทาโดยองคกรหรอผแทนของนตบคคลซงกระทาไปเพอประโยชนของนตบคคลนน หากเขาหลกเกณฑความรบผดทางอาญาตามมาตรา 121-4 ถง 121-7 (สรศกด ลขสทธวฒนกล, 2553: 54) สาหรบประเทศไทย นกนตศาสตรหลายทานเหนวานตบคคลไมตองมความรบผดทางอาญาเปนการทวไป แตนตบคคลจะตองมความรบผดทางอาญาตอเมอมกฎหมายบญญตไวโดยเฉพาะใหนตบคคลมความรบผด นอกจากนการตความเกยวกบความรบผดทางอาญาของนตบคคล ควรกระทาในขอบเขตซงกฎหมายไดบญญตไวแกนตบคคลเทานน (สรศกด ลขสทธวฒนกล, 2553: 57) แนววนจฉยของศาลไทยไดนาหลกเรองการ

แสดงเจตนาของนตบคคลตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 70 มาประกอบในการวนจฉยความรบผดของนตบคคลมาโดยตลอด กรณทถอไดวาการกระทาของผแทนนตบคคลเปนการกระทาของนตบคคล เชน คาพพากษาศาลฎกาท

1 บนทกทายคาพพากษาศาลฎกาท 1144/2495, 1193-

1197. “คาพพากษาศาลสงฝรงเศสไดถอวานตบคคลไมสามารถมความรบผดในทางอาญา แตไดยอมรบวามการ

ปรบไหมในทางแพงและในทางรษฎากรนตบคคลไดนอกจากนจะใชวธการเพอความปลอดภยกได”

Page 60: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 49 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

787/2506 ทวนจฉยวา “การทผจดการหางหนสวนสามญนตบคคลเลยนเครองหมายการคาของผอน โดยกระทาไปในอานาจหนาททางการคาอนเปนวตถประสงคและเพอประโยชนในทางการคาของหางหนสวน ถอไดวาเปนเจตนาและการกระทาของหางหนสวน ฉะนนหางหนสวนจงตองรบผดทางอาญาดวย” จงพอวางหลกเกณฑในการวนจฉยถงกรณทนตบคคลจะตองรบผดในทางอาญาตามคดดงกลาวนได คอมการกระทาขององคกรของนตบคคล ซงเปนการกระทาการภายในขอบอานาจหนาทในทางการของการดาเนนกจการ ตามวตถประสงค และเพอประโยชนของนตบคคลนน และสภาพความผดและลกษณะแหงโทษเปดชองใหลงโทษแกนตบคคลได ดงนน ปญหาเกยวกบความรบผดทางอาญาของนตบคคลตามกฎหมายไทย แมวานกนตศาสตรสวนหนงจะไดแสดงความคดเหนวาเนองจากประเทศไทยไดจดรปแบบของกฎหมายตามระบบกฎหมายซวลลอว การพจารณาเกยวกบความรบผดทางอาญาของนตบคคลจงควรดาเนนตามระบบซวลลอว ซงถอวาโดยทวไปแลวนตบคคลไมอาจมความรบผดทางอาญาได อยางไรกตามนกนตศาสตรสวนใหญมความคดเหนแตกตางจากความคดแรก โดยไดแสดงความคดเหนไวว านตบคคลจาตองมความรบผดทางอาญาเปนการ

ทวไป ในลกษณะเดยวกนกบการกาหนดความรบผดทางอาญาของนตบคคลตามระบบกฎหมายคอมมอนลอว ดวยเหตผลทวา การประกอบการคาพาณชยสมยใหมสวนใหญไดกระทาในรปแบบของ

นตบคคล ดงนน การกาหนดใหนตบคคลรบผดทางอาญาโดยมขอบเขตทจากด อาจสงผลทไมพงปรารถนาตอสงคม และแนวคาพพากษาศาลสวนใหญมแนวโนมในการยอมรบแนวความคดดงกลาว 2. ความ รบผ ดทา งอาญาของ

นตบคคลและกรรมการ การกาหนดความรบผดทางอาญาแกกรรมการบรษท อย บนพนฐานแนวคดทว า

นตบคคลตองแสดงเจตนาและกระทาการตางๆ โดยผานทางผแทนของนตบคคลเสมอ เมอนตบคคลกระทาความผดยอมเปนทเขาใจไดวากรรมการบรษทยอมตองมสวนรเหน หรอมสวนเกยวของกบการกระทาความผดนนดวย ดงนน จงกลาวไดวาแททจรงแลวความผดของนตบคคลนนเกดขนจากการกระทาของบคคลธรรมดานนเอง ในกรณทกฎหมายกาหนดขอสนนษฐานความรบผดทางอาญาของกรรมการบรษท รฐมเหตผลและความชอบธรรมอยางไรในการบญญตกฎหมายในลกษณะน เนองจากในการดาเนนคดอาญามหลกการเรอง “presumption of innocence” คอตองสนนษฐานไวกอนวาผตองหาหรอจาเลยไมมความผด จนกวาจะพสจนไดวาบคคลนนไดกระทาความผดจรง โดยโจทกมหนาทนาสบใหศาลเหนวาจาเลยเปนผกระทาผด ซงเปนหลกการทนานาประเทศตางใหการยอมรบโดยไดรบรองหลกการนไวใน European Convention on Human Rights มาตรา 6 วรรคสอง แต กรณทกฎหมายบญญตข อสนนษฐานความรบผดทางอาญาของกรรมการบรษท ซงมผลใหโจทกสามารถนาสบใหเหนถงขอเทจจรงอนเปนเงอนไขของขอสนนษฐานไดแลว กจะสงผลใหเกดขอเทจจรงทไดรบการสนนษฐาน (presumed fact) ตามมา (ชยวฒน วงศวฒนศานต, 2532: 4) โดยจาเลย (กรรมการบรษท) มหนาทตอง

นาเสนอพยานหลกฐานเพอหกลางขอสนนษฐานนน ซงในสภาวะเชนนอาจทาใหจาเลยตกอยในสภาวะทเสยเปรยบและมโอกาสทจะแพคดมากขน นอกจากนในความเปนจรงผบรหารของนตบคคล

อาจมหลายคน และอาจไมสามารถทราบเกยวกบการกระทาตางๆ ของนตบคคลไดครบทกเรอง ซงจะเหนไดในกรณทนตบคคลนนเปนบรษทขนาดใหญ ดงนน จงมปญหาวากฎหมายทบญญตขนโดยมขอสนนษฐานเชนน ขดตอหลก “presumption of

innocence” หรอไม และรฐมเหตผลหรอความชอบธรรมอยางไรในการบญญตกฎหมายในลกษณะดงกลาว

Page 61: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

50 ชตพล จารกด, อดมศกด สนธพงษความรบผดของนตบคคลและกรรมการตอการละเมดลขสทธ

2.1 ความรบผดทางอาญาของนตบคคลและกรรมการตามกฎหมายองกฤษ ในประเทศองกฤษไดมการกาหนดความรบผดทางอาญาของกรรมการบรษทไวในกฎหมายลายลกษณอกษรเพมมากขนเรอยๆ โดยกาหนดขอสนนษฐานความรบผดทางอาญาของกรรมการบรษทไว กรณนจาเลยจะตองเปนผมหนาทนาเสนอพยานหลกฐานมาสบเพอหกลางขอสนนษฐานของกฎหมาย เชน The Official Secrets Act 1920 มาตรา 8 (5) ซงกาหนดวา “ในกรณทหางหนสวนจากดหรอบรษทเปนผกระทาความผด ผอานวยการ และผบรหารของหางหนสวนจากด หรอบรษทจะตองรบผดในความผดดงกลาวดวย เวนแตบคคลนนจะสามารถพสจนไดวาการกระทาหรอการงดเวนการกระทาทเปนความผดไดเกดขนโดยปราศจากความรเหนหรอความยนยอมของบคคลนน” และ The Monopolies and Restrictive Practices Act 1948 ไดมบทบญญตขอสนนษฐานไวในมาตรา 18 (3) กาหนดวา “ในกรณทการกระทาความผดตามพระราชบญญตนไดกระทาโดยบรษท ผอานวยการ ผจดการทวไป เลขานการ หรอเจาหนาทซงมหนาทคลายคลงกบบคคลทกลาวมาแลวของบรษททกๆ คน หรอเปนบคคลซงอาจกระทาการไดตามหนาทเชนวานนไดเปนเจาหนาทดงกลาวในขณะทมการกระทาความผดถอวาม

ความผดในความผดดงกลาวดวย เวนแตบคคลเหลานนจะพสจนไดวาความผดดงกลาวไดกระทาโดยปราศจากความยนยอมหรอรเหนของตน และตนไดพยายามปองกนมใหความผดนนเกดขน ซง

ความพยายามนนตนควรไดกระทาไปตามลกษณะและหนาทตามความสามารถในสภาวะทวไปแลว” อยางไรกด หากรฐประสงคจะกาหนดใหผบรหารนตบคคลตองรบผด มกจะกาหนดความรบผดของผบรหารไวโดยชดแจง ซงจะมเงอนไขขององค

ประกอบความผดไวเพยงแคเมอผบรหาร “มสวนร” ในการกระทาโดยไมจาตอง “ลงมอกระทา” กเปนความผดแลว และกาหนดใหโจทกเปนผทมภาระใน

การพสจนใหเหนถงความผดของจาเลย (วงศศร ศรรตน, 2536: 74) 2.2 ความรบผดทางอาญาของนต บ คคลและกรรมการตามกฎหมายสหรฐอเมรกา กฎหมายของสหรฐอเมรกาได กาหนดใหผแทนของนตบคคลซงมสวนเกยวของกบการกระทาความผดอาญาจะตองมความรบผดทางอาญาดวย แมวาจะเปนการกระทาในนามของบรษทและไดกระทาภายในขอบเขตแหงงานทจางกตาม โดยทวไปกรรมการบรษทจะตองรบผดในการกระทาความผดของบรษทนนเฉพาะในกรณทกรรมการไดสงหรออนญาตใหมการกระทานน มใชตองรบผดเพยงเพราะวาตนมสถานะเปนผแทนของบรษท ดงเชนในคด State v. Mcbride (215 Minn. 123, a N.W. 2d 416) และคด People v. Aldrich Restaurant Corp. (53 Misc. 2 d 574, 279 N.Y.S 2d 624) กฎหมายของสหรฐอเมรกาจะบญญตไวในลกษณะทกรรมการบรษทจะตองรบผดตอเมอมสวนรเหนในการกระทาความผดในทานองเดยวกบกฎหมายองกฤษ (วงศศร ศรรตน, 2536: 75) ดงเชน section 2070 ของ Consumer Product Safety Act เนองจากศาลสงของสหรฐอเมรกาไดวางหลกวา “กฎหมายซงกาหนดขอสนนษฐานอนมผลเปนการผลกภาระการพสจนไปใหแกจาเลยนน ไมขดกบรฐธรรมนญหากปรากฏวาเมอขอเทจจรง

ทสนนษฐานเกดขนมความเปนไปไดอยางมากทขอเทจจรงทรบการสนนษฐานจะเกดตามมา” (15 U.S.C.A. 1973: 1-2) ซงจากการศกษาพบวา

กฎหมายของสหรฐอเมรกามกจะไมบญญตขอสนนษฐานใหกรรมการบรษทรบผดอยางฟมเฟอยหากเทยบกบกฎหมายไทย และมขอสงเกตวาความ

ผดในลกษณะน กฎหมายไดบญญตใหผบรหารรบผดในฐานความผดทเปนเพยงการม “สวนรเหน” เทานน ยงไมถงขน “ลงมอ” ดงเชนกฎหมายทวๆ ไป

Page 62: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 51 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

2.3 ความรบผดทางอาญาของนตบคคลและกรรมการตามกฎหมายไทย สาหรบประเทศไทย กฎหมายมกจะบญญตความรบผดของกรรมการบรษทในลกษณะทเชอมโยงกบความผดของบรษทควบคไปดวยกนเสมอ กลาวคอ ในกรณทกฎหมายบญญตใหนตบคคลตองมความรบผดทางอาญาแลวกฎหมายมกจะบญญตขอสนนษฐานใหกรรมการบรษทตองมความรบผดทางอาญาดวย (วงศศร ศรรตน, 2536: 79) เกยวกบเรองขอสนนษฐานอนเปนโทษแกจาเลยในคดอาญานน มสงทตองพจารณาคอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ไดรบรองหลก “presumption of innocence” เชนเดยวกบนานาอารยประเทศ โดยบญญตไวในมาตรา 39 ซงบญญตวา “บคคลจะไมตองรบโทษอาญา เวนแตจะไดกระทาการอนกฎหมายทใชอยในเวลาทกระทานนบญญตเปนความผดและกาหนดโทษไว....” และมาตรา 39 วรรคสอง บญญตวา “ในคดอาญาตองสนนษฐานไวกอนวาผตองหาหรอจาเลยไมมความผด..” ในประเทศไทยมกฎหมายทบญญตเกยวกบความรบผดทางอาญาของกรรมการบรษทอยหลายฉบบ สวนใหญเปนกฎหมายทเกยวกบเศรษฐกจและการคาระหวางประเทศ เชน พระราชบญญตควบคมผลตภณฑยาสบ พ.ศ. 2535 มาตรา 111 บญญตวา “ในกรณทผ กระทาความผด ซงตองรบโทษตาม

พระราชบญญตนเปนนตบคคล กรรมการหรอผจดการของนตบคคลนน หรอบคคลใดซงรบผดชอบในการดาเนนงานของนตบคคลนนตองระวางโทษตามทบญญตไวสาหรบความผดนน ดวย เวนแตจะพสจน

ไดวาตนมไดมสวนในการกระทาผดนน” และพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 74 ทบญญตวา “ในกรณทนตบคคลกระทาความผดตามพระราชบญญตน ใหถอวากรรมการหรอผจดการทกคนของนตบคคลนนเปนผกระทาความผดกบนตบคคลนน

เวนแตจะพสจนไดวาการกระทาของนตบคคลนนไดกระทาโดยตนมไดรเหนหรอยนยอมดวย” เปนตน

สรปผลการวจย

1. ความ รบผ ดทา งอาญาของนตบคคลและกรรมการตอการละเมดลขสทธ กฎหมายลขสทธของไทยไดบญญตความรบผดของนตบคคลและกรรมการไวในพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 74 ซงบญญตวา “ในกรณทนตบคคลเปนผกระทาผดตามพระราชบญญตน ใหถอวากรรมการหรอผจดการทกคนของนตบคคลนนเปนผรวมกระทาผดกบนตบคคลนน เวนแตจะพสจนไดวาการกระทาของนตบคคลนนไดกระทาโดยตนมไดรเหนหรอยนยอมดวย” เปนหลกความรบผดทางอาญาของนตบคคลและไดบญญตขอสนนษฐานหลกความรบผดทางอาญาของผแทนนตบคคลไวดวย ซงบทบญญตดงกลาวจะเหนได ว ากฎหมายมเจตนารมณให ถอว านตบคคลตองมความรบผดทางอาญาดวย เพราะกฎหมายใชคาวากรณทนตบคคลเปนผ กระทาความผดตามกฎหมายน ใหถอวากรรมการหรอผจดการทกคนของนตบคคลนนเปนผรวมกระทาผดดวย ซงถอวานตบคคลเปนผกระทาผดดวยตนเองโดยการกระทาผานบคคลธรรมดา ซงเปนกรรมการบรษท หรอผจดการของนตบคคลนนเอง จากการวจยพบวา การละเมดลขสทธกฎหมายกาหนดวาเปนคดแพงและคดอาญาตามท

บญญตไวในมาตรา 3 ของพระราชบญญตจดตงศาลทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศกลาง พ.ศ. 2539 หากมผกระทาละเมดผ

กระทาผดไมวาจะเปนนตบคคลหรอบคคลธรรมดา ยอมมความรบผดทงทางแพงและอาญาไปพรอมกน แตปญหาคอขอสนนษฐานตามมาตรา 74 ของ

พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 จะนามาใชเพอสนนษฐานใหกรรมการรบผดในทางแพงดวยหรอ

ไม มคาพพากษาทไดวนจฉยขอสนนษฐานทใหถอวากรรมการหรอผ จดการของนตบคคลเปนผรวมกระทาผดซงไดวนจฉยตามมาตรา 46 แหง

พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ไวดงน

Page 63: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

52 ชตพล จารกด, อดมศกด สนธพงษความรบผดของนตบคคลและกรรมการตอการละเมดลขสทธ

คาพพากษาฎกาท 2750/2537 ศาลฎกาวนจฉยมาตรา 46 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2521 ซงใชบงคบไดเฉพาะแกคดอาญา ไมสามารถนามาใชแกคดแพงได ในปจจบนบทบญญตทเปนบทสนนษฐานเดดขาดทใหถอวากรรมการเปนผรวมกระทาความผดกบนตบคคลดวยนนอยในมาตรา 74 ซงอยในหมวด 8 วาดวยบทกาหนดโทษ เชนกน มาตรา 74 บญญตทานองเดยวกนกบมาตรา 46 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 โดยบญญตวา “ในกรณทนตบคคลกระทาความผดตามพระราชบญญตน ใหถอวากรรมการหรอผจดการทกคนของนตบคคลนนเปนผรวมกระทาผดกบนตบคคลนน เวนแตจะพสจนไดวาการกระทาของนตบคคลนนไดกระทาโดยตนมไดรเหนหรอยนยอมดวย” ซงเปนบทสนนษฐานเดดขาดโดยโยนหนาทนาสบวาไมไดกระทาความผดหรอไมไดรวมกระทาความผดดวยไปเปนของกรรมการหรอผจดการ ซงจะอางวาไมไดกระทาผดตอเมอพสจนไดวา การกระทาของนตบคคลไดกระทาไปโดยตนมไดรเหนหรอยนยอมดวย ถาพสจนไดผลกคอเฉพาะกรรมการคนนนทไมมความผดทางอาญารวมกบนตบคคล มาตรา 74 อยในหมวด 8 วาดวยบทกาหนดโทษ จงใชเฉพาะแกคดอาญา ฉะนน ขอสนนษฐานเดดขาดเชนนจงนาไปใชในคดแพงไมได กลาวคอ ถาฟองกรรมการทกคนหรอผจดการทก

คนวารวมกระทาละเมดลขสทธกบนตบคคลนนและขอใหชดใชคาเสยหายในคดแพง โจทกจะอางเอาบทบญญตมาตรา 74 ดงกลาวมาเปนคณ และนาสบแตเพยงวาจาเลยดงกลาวเปนกรรมการหรอผ

จดการของนตบคคลนนและโยนภาระการพสจนหรอหนาทนาสบในเรองวา กรรมการหรอผจดการไดรวมหรอไดรเหนหรอยนยอมในการกระทาของนตบคคลนนไปใหกรรมการหรอผจดการเชนในคดแพงยอมทาไมได โจทกยงคงมหนาทนาสบในคด

แพงวากรรมการหรอผจดการคนทฟองนนมขอเทจจรงใดทแสดงวาไดรวมกระทาละเมดกบนตบคคลนน

จากคาพพากษาศาลฎกาไดวนจฉยวาบทบญญตมาตรา 74 นามาใชบงคบไดเฉพาะคดอาญาเทานน เพราะไดบญญตไวในหมวดของบทกาหนดโทษ จงไมสามารถนามาสนนษฐานเพอใหกรรมการมความรบผดทางแพงได แตอยางไรกดมคาพพากษาของศาลชนตนไดวนจฉยไปใหนาบทบญญตในมาตรา 74 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ทใหถอวากรรมการหรอผจดการของนตบคคลนนเปนผรวมกระทาความผดฐานละเมดลขสทธกบนตบคคลมาบงคบใชในคดแพงดวย คาพพากษาศาลทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศกลางคดหมายเลขแดง ทป. 25/2554 ประเดนตองวนจฉยขอทสมวา จาเลยทงเการวมกนละเมดลขสทธตอโจทกหรอไม เหนวา ตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 30 บญญตว า “การกระทาอยางหนงอยางใดแกโปรแกรมคอมพวเตอรอนมลขสทธตามพระราชบญญตนโดยไมรบอนญาตตามมาตรา 15 (5) ใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ ถาไดกระทาดงตอไปน (1) ทาซาหรอดดแปลง...” และมาตรา 74 บญญตวา “ในกรณทนตบคคลกระทาความผดตามพระราชบญญตน ใหถอวากรรมการหรอผจดการทกคนของนตบคคลนนเปนผรวมกระทาผดกบนตบคคลนน เวนแตจะพสจนไดวาการกระทาของนตบคคลนน

ไดกระทาโดยตนมไดรเหนหรอยนยอมดวย” จากบทบญญตดงกลาวโจทกจงตองนาสบใหไดวา จาเลยท 1 ละเมดลขสทธของโจทก ดวยการทาซาหรอดดแปลง และจาเลยท 2 ถง 9 จะตองนาสบ

พสจนใหไดวาตนไมไดร เหนหรอยนยอมกบการกระทาของจาเลยท 1 ศาลพเคราะหแลวเหนวาจาเลยทงเกาไมมพยานหลกฐานอนใดมาสบหกลางพยานหลกฐานของโจทก ขอเทจจรงจงฟงไดวาจาเลยท 1 ซงเปนนตบคคลเปนผละเมดลขสทธของโจทก

ดวยการ ทาซาและเขาขอสนนษฐานของกฎหมายวา จาเลยท 2 ถง 9 ซงเปนกรรมการของจาเลยท 1 เปนผรวมกระทาความผดกบจาเลยท 1 แตจาเลย

Page 64: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 53 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ท 2 ถง 9 ไมมพยานหลกฐานมาสบพสจนหกลางขอสนนษฐานของกฎหมายดงกลาว ขอเทจจรงจงฟงไดวาจาเลยทงเการวมกนละเมดลขสทธของโจทก ผวจยเหนดวยกบคาพพากษาของศาลฎกาทวนจฉยวาใหนามาใชเฉพาะคดอาญาเทานน เพราะมาตรา 74 ไดบญญตไวในหมวดบทกาหนดโทษ ซงเปนเปนความรบผดทางอาญาทกฎหมายบญญตไว อยางไรกตาม ควรตความมาตรา 74 ใหสามารถนามาใชบงคบในคดแพงไดดวย เพราะคดละเมดลขสทธเปนทงคดแพงและคดอาญา และเปนคดแพงทเกยวเนองกบคดอาญาอกดวย การพจารณาคดสวนแพงศาลจาตองถอขอเทจจรงตามทปรากฏในคาพพากษาคดสวนอาญา เพอใหการบงคบสทธในทรพยสนทางปญญามประสทธภาพ เชนเดยวกบขอสนนษฐานตามมาตรา 62 ของพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ซงเปนบทสนนษฐานทนามาใชบงคบทงคดแพงและคดอาญา เพอใหเจาของสทธไดใชมาตรการทางแพงใหมากขน และไดรบความคมครองตามกฎหมายอยางเหมาะสมจากขอสนนษฐานดงกลาว เนองจากการกระทาละเมดลขสทธนนพยานหลกฐานสวนใหญจะอยกบฝายผกระทาผดและเปนการยากทจะนามาพสจนใหศาลเหนได 2. บทสนนษฐานความรบผดทาง

อาญาของนตบคคลและกรรมการตาม มาตรา 74 ของพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ.2537 ขดตอหลกการสนนษฐานความรบผดในคดอาญาตามมาตรา 39 ของรฐธรรมนญแหงราช

อาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 หรอไม ในเร อ งความรบผดทางอาญาของนตบคคลและกรรมการบรษทนน มประเดนทนาสนใจคอ กรณทกฎหมายกาหนดขอสนนษฐานความรบผดทางอาญาของนตบคคลและกรรมการ

บรษท รฐมเหตผลและความชอบธรรมอยางไรในการบญญตกฎหมายในลกษณะน เพราะในการดาเนนคดอาญามหลกการเรอง “Presumption of

Innocence” คอการทตองสนนษฐานไวกอนวาผตองหาหรอจาเลยไมมความผด จนกวาจะพสจนไดวาบคคลนนไดกระทาความผดจรง โดยโจทกมหนาทนาสบใหเหนวาจาเลยเปนผกระทาความผดจรง ซงหลกการนเปนหลกการทนานาประเทศตางใหการยอมรบ โดยไดรบรองหลกการนไวใน มาตรา

6 วรรคสองของ European Convention on Human Rights ดงนน จงมปญหาวากฎหมายทบญญตเปนข อสนนษฐานความรบผดของนตบคคลและกรรมการนขดตอหลกการ “Presumption ofInnocence” หรอไม และรฐมเหตผลหรอความชอบธรรมอยางไรในการบญญตกฎหมายในลกษณะดงกลาว ในเรองเกยวกบขอสนนษฐานอนเปนโทษแกจาเลยนน ประเดนทจะตองพจารณาคอ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ไดรบรองหลกการดงกลาวไวในมาตรา 39 เชนเดยวกบนานาอารยประเทศ ศาลรฐธรรมนญไดมคาวนจฉยเรองบทสนนษฐานความรบผดของจาเลยในคดอาญาไวใน คาวนจฉยท 12/2555ประเดนทศาลรฐธรรมนญตองพจารณาวนจฉยวา พระราชบญญตขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ. 2545 มาตรา 54 ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 39 วรรคสอง และมาตรา 40 (5) ประกอบมาตรา 30 หรอไม

ศาลรฐธรรมนญไดกลาวไวในคาวนจฉยนวา “คณะตลาการรฐธรรมนญไดพจารณาแลวเหนวา รฐธรรมนญ มาตรา 39 วรรคสอง และมาตรา 40 (5) เปนบทบญญตในหมวด 3 วาดวยสทธและ

เสรภาพของชนชาวไทย ส วนท 4 สทธ ในกระบวนการยตธรรม โดยมาตรา 39 วรรคสอง ซงบญญตวา ในคดอาญา ตองสนนษฐานไวกอนวาผ

ตองหาหรอจาเลยไมมความผด เปนบทบญญตทมงคมครองสทธของผตองหาหรอจาเลยในคดอาญา

โดยใหสนนษฐานไวกอนวาผตองหาหรอจาเลยไมมความผดจนกวาจะมคาพพากษาถงทสดวาเปนผกระทาความผด ซงขอสนนษฐานวาผตองหาหรอ

Page 65: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

54 ชตพล จารกด, อดมศกด สนธพงษความรบผดของนตบคคลและกรรมการตอการละเมดลขสทธ

จาเลยในคดอาญาเปนผบรสทธ (Presumption of Innocence) ตามทบญญตไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 39 วรรคสองน เปนขอสนนษฐานอนมทมาจากหลกสทธมนษยชน ดงปรากฏอยในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน (Universal Declaration of Human Rights) ขอ 11 ทวา “บคคลซงถกกลาวหาวามความผดอาญา มสทธทจะไดรบการสนนษฐานไวกอนวาบรสทธ จนกวาจะมการพสจนวามความผดตามกฎหมายในการพจารณาโดยเปดเผย และผนนไดรบหลกประกนทงหลายทจาเปนในการตอสคด” อนถอเปนหลกการพนฐานของระบบงานยตธรรมทางอาญาสากลท บคคลทกคนมใชผกระทาความผดอาญา เพอเปนหลกประกนแหงสทธและเสรภาพของบคคลเกยวกบความรบผดทางอาญาทรฐใหการรบรองแกบคคลทกคนทจะไมถกลงโทษทางอาญาจนกวาจะมพยานหลกฐานมาพสจนไดวาเปนผกระทาผด และเปนหลกการทสาคญประการหนงของหลกนตธรรม (The Rule of Law) ทไดรบการยอมรบในนานาอารยประเทศ และระดบระหวาง

ประเทศ อนไดแก ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนของสหประชาชาต (Universal Declaration of Human Rights) และกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (International Covenant on Civil and Political Rights) ซงประเทศไทยเปนภาคสมาชกมพนธกรณอยดวย

พระราชบญญตขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ. 2545 มาตรา 54 เปนขอสนนษฐานตามกฎหมายทมผลเปนการสนนษฐานความผดของจาเลย โดยโจทกไมจาตองพสจนใหเหนถงการกระทาหรอเจตนาอยางใดอยางหนงของจาเลยกอน เปนการนาการกระทาความผดของบคคลอนมาเปนเงอนไขของการสนนษฐานใหจาเลยมความผดและตองรบโทษทางอาญา โดยโจทกไมตองพสจนถง

การกระทาหรอเจตนาของกรรมการ ผจดการ หรอบคคลใดซงรบผดชอบในการดาเนนงานของนตบคคลนนว ามส วนร วมเกยวข องกบการ

กระทาความผดของนตบคคลอยางไร คงพสจนแตเพยงวานตบคคลกระทาความผดตามพระราชบญญตนและจาเลยเปนกรรมการผจดการ ผจดการ หรอบคคลซงรบผดชอบในการดาเนนงานของนตบคคลเทานน กรณจงเปนการสนนษฐานไวตงแตแรกแลววา กรรมการผจดการ ผจดการ หรอบคคลซงรบผดชอบในการดาเนนงานของนตบคคลนนไดกระทาผดดวย อนมผลเปนการผลกภาระการพสจนความบรสทธไปยงกรรมการผจดการ ผ จดการ และบคคลซงรบผดชอบในการดาเนนงานของนตบคคลนนทงหมดทกคน บทบญญตมาตราดงกลาวจงเปนการสนนษฐานความผดของผ ตองหาหรอจาเลยในคดอาญา โดยอาศยสถานะของบคคลเปนเงอนไข มใชสนนษฐานขอเทจจรงทเปนองคประกอบของความผดเพยงบางขอหลงจากทโจทกไดพสจนใหเหนถงการกระทาอยางใดอยางหนงทเกยวของกบความผดทถกกลาวหา และยงขดกบหลกนตธรรมขอทวาโจทกในคดอาญาตองมภาระการพสจนถงการกระทาความผดของจาเลยใหครบองคประกอบความผด นอกจากน บทบญญตดงกลาวยงเปนการนาบคคลเขาสกระบวนการดาเนนคดอาญาใหตองตกเปนผตองหาและจาเลย ซงทาใหบคคลดงกลาวอาจถกจากดสทธและเสรภาพ เชน การถกจบกม หรอถกคมขง โดยไมมพยานหลกฐานตามสมควรในเบองตนวาบคคลนนไดกระทาการหรอมเจตนาประการใดอนเกยวกบ

ความผดตามทถกกลาวหา บทมาตราดงกลาวในสวนทสนนษฐานความผดอาญาของผตองหาและจาเลยโดยไมปรากฏวาผ ตองหาหรอจาเลยได

กระทาการหรอมเจตนาประการใดทเกยวกบความผดนน จงขดตอหลกนตธรรมและขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มาตรา 39 วรรคสอง อาศยเหตผลดง

กลาวขางตน จงวนจฉยวา พระราชบญญตขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ. 2545 มาตรา 54 เฉพาะ

ในสวนทสนนษฐานใหบรรดากรรมการผจดการ ผจดการ หรอบคคลใดซงรบผดชอบในการดาเนนงานของนตบคคลนน ตองรบโทษทางอาญารวมกบ

Page 66: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 55 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

การกระทาผดของนตบคคล โดยไมปรากฏวามการกระทาหรอเจตนาประการใดอนเกยวกบการกระทาความผดของนตบคคลนน ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มาตรา 39 วรรคสอง เปนอนใชบงคบไมไดตามรฐธรรมนญ มาตรา 6 มขอสงเกตวา ในพระราชบญญตขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ. 2545 นน ไดบญญตไววา “พระราชบญญตนมบทบญญตบางประการเกยวกบการจากดสทธและเสรภาพของบคคลซงมาตรา 29 ประกอบมาตรา 50 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 บญญตใหกระทาไดโดยอาศยอานาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย” แตในพระราชบญญตลขสทธไมไดบญญตขอความในลกษณะเชนเดยวกนกบพระราชบญญตขายตรงและตลาดแบบตรงแตอยางใด จากการวจยพบวา เหตผลทพระราชบญญตแกไขเพมเตมแตละฉบบมบทบญญตทใหอานาจในการบญญตไววา “บทบญญตของพระราช

บญญตฉบบนมบทบญญตบางประการเกยวกบการจากดสทธและเสรภาพของบคคล เพอใหสอดคลองกบมาตรา 29 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ซงการจากดสทธและเสรภาพของบคคลทรฐธรรมนญรบรองไวจะกระทามได เวนแตโดยอาศยอานาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย เฉพาะเพอการทรฐธรรมนญนกาหนดไว

และเทาทจาเปนเทานน และจะกระทบกระเทอนสาระสาคญแหงสทธและเสรภาพนนมได เนองจากกฎหมายแตละฉบบทรฐสภารางขนมาและมผลใชบงคบมบางมาตราทอาจเปนการจากดสทธและ

เสรภาพของบคคลตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย และขณะทมผลใชบงคบไมไดระบกฎหมายทใหอานาจในการตรากฎหมายฉบบน ดงนน จะเหนไดวาพระราชบญญตฉบบตางๆ ทตราขนและมผลใชบงคบกอนรฐธรรมนญแหงราช

อาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 ไมไดระบไวในคาปรารภวามบทบญญตบางประการเปนการจากดสทธและเสรภาพของบคคลเพอใหสอดคลองกบ

มาตรา 29 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 แตอยางใด แตหากมการแกไขเพมเตมพระราชบญญตฉบบนนภายหลงจากทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 กจะระบ เน อหาว ากฎหมายฉบบนมบทบญญตบางประการเกยวกบการจากดสทธและเสรภาพของบคคลเพอใหสอดคลองกบมาตรา 29 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยทบญญตใหกระทาไดโดยอาศยอานาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย ตวอยางเชน พระราชบญญตเครองหมายการคา พ.ศ. 2534 กไมไดบญญตวามบทบญญตบางประการเกยวกบการจากดสทธและเสรภาพของบคคล เพอใหสอดคลองกบมาตรา 29 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 แตไดบญญตไวในฉบบแกไขเพมเตมคอ พระราชบญญตเครองหมายการคา (ฉบบท 2) พ.ศ. 2543 โดยบญญตวา “พระราชบญญตนมบทบญญตบางประการเกยวกบการจากดสทธเสรภาพของบคคลซงมาตรา 29 ประกอบมาตรา 31 มาตรา 35 มาตรา 48 และมาตรา 50 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย บญญตใหกระทาไดโดยอาศยอานาจบทบญญตแหงกฎหมาย ซงเปนบทบญญตทแกไขภายหลงจากรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มผลใชบงคบแลว และในพระราชบญญตความลบทางการคา พ.ศ. 2545 และ

พระราชบญญตคมครองผบรโภคพ.ศ.2522 กไดบญญตไวในทานองเดยวกน นนกหมายความวา กฎหมายทรฐตราขนและมผลใชบงคบกอนท

รฐธรรมนญฉบบปพทธศกราช 2540 ไมไดมการบญญตเนอหาของกฎหมายทใหอานาจในการตรากฎหมายทมบทบญญตบางประการเปนการจากดสทธและเสรภาพของประชาชน เพอใหสอดคลองกบมาตรา 29 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

ประกอบกบความเหนของคณะกรรมการกฤษฎกา (กรรมการรางกฎหมาย คณะพเศษ) เกยวกบการวางแบบกฎหมายใหสอดคลองกบ

Page 67: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

56 ชตพล จารกด, อดมศกด สนธพงษความรบผดของนตบคคลและกรรมการตอการละเมดลขสทธ

มาตรา 29 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ครงทสอง) ตามทสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาเสนอ แลวแจงใหกระทรวง ทบวง กรม ทราบและถอปฏบตตอไป เพอใหรฐสภาระบเนอหาของบทบญญตรฐธรรมนญทใหอานาจในการตรากฎหมายฉบบดงกลาวไวดวย ซงสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาแจงวา โดยทรางพระราชบญญตฉบบตางๆ ทมบทบญญตอนเปนการจากดสทธและเสรภาพของบคคลทรฐธรรมนญรบรองไว ซงไดผานการพจารณาเหนชอบของรฐสภาแลวนน ไดมการกาหนดรปแบบเกยวกบการปฏบตตามมาตรา 29 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยขนใหม โดยใหระบบทบญญตแหงรฐธรรมนญทใหอานาจในการตรากฎหมายไวในวรรคสองของคาปรารภของพระราชบญญตแตละฉบบ ซงในบทเฉพาะกาลมาตรา 335 (1) มใหนาบทบญญตมาตรา 29 วรรคสองและวรรคสาม มาใชบงคบกบกฎหมายทมผลใชบงคบอยในวนประกาศใชรฐธรรมนญน หรอทไดรบความเหนชอบของรฐสภาแลวกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญน แตเมอมการตรากฎหมายในเรองดงกลาวขนใหม หรอมการแกไขเพมเตมกฎหมายดงกลาว การดาเนนการนนตองเปนไปตามมาตรา 29 ทงน ใหนาไปใชบงคบกบกฎหรอขอบงคบทออกโดยอาศยอานาจตามบทบญญตของกฎหมายดวย โดยอนโลม (บนทกคณะกรรมการกฤษฎกา เรอง

เสรจท 554/2542) ดงนน จงเหนไดวาพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ในคาปรารภกไมไดบญญตเนอหาทใหอานาจในการบญญตเพอใหสอดคลองกบมาตรา 29 ของรฐธรรมนญแหงราช

อาณาจกรไทย เนองจากกฎหมายฉบบนไดตราขนมาใชบงคบกอนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มผลใชบงคบ ดงนน หากมการแกไขเพมเตมพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 เหนวากตองมบทบญญตไวในพระราชบญญตฉบบ

แกไขเพมเตมเพอใหสอดคลองกบมาตรา 29 ของรฐธรรมแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 ไวดวยเชนกน

อยางไรกด เกยวกบความรบผดทางอาญาของกรรมการบรษทตามขอสนนษฐาน เปนกรณทกฎหมายบญญตวาการกระทาความผดนนเกดจากนตบคคลเปนผกระทาผดดวยตนเอง โดยการกระทา

ผานทางกรรมการบรษท ซงมาตรา 74 ของพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 บญญตไวเชนเดยวกน ดงนน หากกรรมการหรอผจดการอนทมไดเปนผ ลงมอกระทาผดฐานละเมดลขสทธกต องถกสนนษฐานใหเปนผกระทาความผดดวย และหาก

ตความโดยใชเหตผลเชนเดยวกบคาวนจฉยดงกลาวทถอวาเปนการสนนษฐานความผดตงแตแรกของผ ต องหาหรอจาเลยในคดอาญาแลว บทสนนษฐานมาตรา 74 ยอมขดมาตรา 39 วรรคสองของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 แตหากพจารณาในมาตรา 74 กฎหมายบญญตไวในตอนทายวา “เวนแตจะพสจนไดวาการกระทาของนตบคคลนนไดกระทาโดยตนมไดรเหนหรอยนยอมดวย” ถอวาเปนบทสนนษฐานตามกฎหมายทไมเดดขาด และเปดโอกาสใหกรรมการหรอผจดการของบรษททถกกฎหมายสนนษฐานวาเปนผรวมกระทาความผดนนเปนผพสจนเพอหกลางขอสนนษฐาน แมคความฝายหนงจะพสจนขอเทจจรงอนเปนเงอนไขแหงการสนนษฐานได ศาลกยงตองฟงเปนขอยตตามขอเทจจรงทไดรบการสนนษฐานไมได เพยงแตจะมผลผลกภาระหนาท

นาสบไปใหคความอกฝายหนงเทานน (อภนนท ศรศร, 2554: 38-39) ผวจยเหนวาบทบญญตดงกลาวมใชการสนนษฐานความผด แตเปนบทสนนษฐานตามขอ

เทจจรงในเบองตนวาเปนผรวมกระทาความผดดวย เพราะกฎหมายเปดโอกาสใหนาพยานหลกฐานมาพสจนหกลางขอสนนษฐานได ซงถอเปนขนตอนและกระบวนการพสจนขอเทจจรงโดยนาพยานหลกฐานมาพสจนหกลางไดตงแตชนพนกงาน

สอบสวน ในชนของพนกงานอยการ และในชนกระบวนพจารณาของศาล กรรมการ หรอผจดการ หรอผ แทนของนตบคคลทถกสนนษฐานนนก

Page 68: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 57 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

สามารถนาพยานหลกฐานมาพสจนหกลาง พสจนเจตนา การกระทา หรอขอเทจจรง ซงกฎหมายไดใหโอกาสพสจนความผดได และหากพนกงานสอบสวน หรอพนกงานอยการพจารณาพยานหลกฐานของบคคลดงกลาวแลวเหนวาบคคลใดทถกสนนษฐานวาร วมกระทาผดนน ไมได มส วนเกยวของกบการกระทาของนตบคคล กอาจมความเหนหรอมคาสงไมฟองกรรมการ หรอผจดการ หรอผแทนทไมมสวนเกยวของกบการกระทาผดของนตบคคลตามขอสนนษฐานไดเชนกน มพระราชบญญตอนๆ อกทมบทบญญตคลายคลงกบมาตรา 54 ของพระราชบญญตขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ. 2545 มปญหาวาหากมการนาพระราชบญญตตางๆ ทมบทบญญตในลกษณะดงกลาวใหศาลรฐธรรมนญวนจฉย คาวนจฉยจะขดตอรฐธรรมนญเชนเดยวกบคาวนจฉยดงกลาวหรอไม จะเหนได ว ากฎหมายทบญญตข อสนนษฐานเชนนเปนเรองทความผดเกดจากการกระทาผดของนตบคคลในทางอาญา แตให กรรมการซงเปนบคคลธรรมดาทมสวนเกยวของกบนตบคคลนนเปนผ พสจน หากจะตความไปในแนวทางเดยวกนกบคาวนจฉยของศาลรฐธรรมนญทถอเปนการสนนษฐานความรบผดของบคคลในคดอาญา กฎหมายทกฉบบทมการบญญตข อสนนษฐานลกษณะเชนนยอมขดตอรฐธรรมนญทง

สน ถาพจารณาใหดกฎหมายจะใชคาในการบญญตไมเหมอนกนเทานน แตกฎหมายแตละฉบบนาจะมเจตนารมณเดยวกนคอ ใหกรรมการ ผจดการ

หรอผแทนนตบคคลนนรวมรบผดกบนตบคคลนนดวย และใหบคคลดงกลาวเปนผพสจนวาตนมไดมเกยวของกบการกระทาผดของนตบคคลนน ขณะเดยวกนในเมอกฎหมายบญญตใหคความอกฝายพสจนหกลางขอเทจจรงได ควรทจะตความบท

สนนษฐานไปในทางททาใหกฎหมายมผลใชบงคบ มเชนนนอาจทาใหรฐไมอาจนาตวผกระทาผดทแทจรงมาลงโทษได และอาจทาใหการบงคบใช

กฎหมายขาดประสทธภาพ ยงจะกอใหเกดชองวางใหแกผกระทาผดมากยงขน เพราะสทธดงกลาวเปนสทธเชงกระบวนการไมเหมอนกบสทธโดยแททรฐไมสามารถลวงละเมดได

บทสรป

การวนจฉยวาเจตนาและการกระทาของกรรมการบรษทหรอผแทนนตบคคลเปนการแสดงเจตนาและการกระทาของนตบคคลไปในตวนน เปนการพจารณาโดยนาทฤษฎ Alter Ego ของระบบกฎหมายจารตประเพณมาใช การนาทฤษฎดงกลาวมาใชนาจะมผลดททาใหนตบคคลและกรรมการหรอผแทนของนตบคคลทกระทาความผดในแตละคดนน ดจากพฤตการณแลวกควรจะตองรบโทษ และตองรบโทษตามทกฎหมายบญญตไว ดงคาพพากษาฎกาท 787-788/2506 ในคดนเปนเรองผจดการหางหนสวนสามญนตบคคลเลยนแบบเครองหมายการคาของผอนซงไดกระทาไปในอานาจหนาทของผจดการในทางการคายาอนเปนวตถประสงคของหางหนสวนนตบคคล นตบคคลยอมมความรบผดทงทางแพงและทางอาญาไดเชนเดยวกบบคคลธรรมดา โดยเฉพาะในตางประเทศนน นตบคคลยอมมความรบผดทางอาญาได สาหรบประเทศไทยนกนตศาสตรและนกกฎหมายมความเหนตรงกนวานตบคคลอาจ

มความรบผดทางอาญาได ในเรองความรบผดของกรรมการบรษท หรอผแทนของนตบคคลตามกฎหมายองกฤษและสหรฐอเมรกากรรมการบรษทหรอผแทนอาจตองรวมรบผดกบนตบคคลดวย ถา

มสวนรเหนเกยวกบการกระทาความผด สาหรบกฎหมายของฝรงเศสกาหนดใหผทเปนตวการหรอผสนบสนนในการกระทาความผดของนตบคคลตองรบผดดวย ในสวนของกฎหมายไทยมกจะกาหนดเปนขอสนนษฐานความรบผดทางอาญาของกรรมการ ผจดการ หรอผแทนของบรษทโดยใหกรรมการ ผจดการ หรอผแทนตองถกสนนษฐานไว

Page 69: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

58 ชตพล จารกด, อดมศกด สนธพงษความรบผดของนตบคคลและกรรมการตอการละเมดลขสทธ

กอนวาเปนผรวมกระทาผดกบนตบคคล เวนแตจะพสจนไดวาตนมไดมสวนรเหนหรอใหความยนยอมในการกระทาผดของนตบคคลนนดวย กฎหมายลขสทธไดบญญตความรบผดของนตบคคลและกรรมการไวในมาตรา 74 ของพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 และบญญตขอสนนษฐานใหกรรมการเปนผรวมกระทาผดดวยนน เป นการ สนนษฐานความรบ ผดทางอาญา บทบญญตดงกลาวจงนามาใชบงคบเฉพาะในคดอาญาเทานน ดงจะเหนไดจากคาพพากษาศาลฎกาทวนจฉยวาบทบญญตมาตรา 74 ของพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ทบญญตไวในหมวดท 8 ซงเปนบทกาหนดโทษ จงนามาใชเฉพาะในคดอาญาเทานน มความสอดคลองกบหลกความรบผดทางอาญาของกรรมการทเปนการสนนษฐานความรบผดของบคคลในคดอาญา มใชการสนนษฐานความรบผดในคดแพง ดงนน ตามมาตรา 74 กฎหมายจงมเจตนารมณใหนาไปใชบงคบเฉพาะในคดอาญาเทานน ในประเทศไทยมกฎหมายหลายฉบบทบญญตขอสนนษฐานความรบผดทางอาญาของกรรมการ ซงเปนกฎหมายทเกยวกบเศรษฐกจ ทพยานหลกฐานตางๆ สวนใหญจะอยในความครอบครองของผกระทาผด และเปนการยากทรฐจะนามาเพอพสจนการกระทาผดดงกลาว การบญญต

กฎหมายในลกษณะทเปนขอสนนษฐานความรบผดทางอาญาของกรรมการนอาจมผลกระทบตอสทธและเสรภาพของบคคลอยบาง กลาวคอ เมอบคคลเหลานถกกฎหมายสนนษฐานไวกอนวามความ

เกยวของกบการกระทาผดของนตบคคล กจะตกเปนจาเลยทงทางสงคมและทางกฎหมาย ซงกระทบตอสทธและเสรภาพของจาเลยเปนอยางมาก โดยเฉพาะสทธในชอเสยง เนองจากจะตองถกสอบสวนและฟองคด เปนตน แมกฎหมายจะให

พสจนไดวาตนมไดมสวนรเหน หรอไมไดกระทาความผดตามขอสนนษฐานกตาม จงควรบญญตกฎหมายในลกษณะเชนนเฉพาะกรณทมความจา

เปนจรงๆ เทานน และควรตองกาหนดหลกเกณฑขอบเขตความรบผดใหชดเจน

ขอเสนอแนะ

จากปญหาและอปสรรคดงกลาว มขอเสนอแนะทนาจะเปนประโยชนในการปรบปรงและพฒนากฎหมายเพอใหเกดประสทธภาพในการบงคบใช ดงน 1. ผทมหนาทเกยวของจะตองทาความเขาใจเจตนารมณและวตถประสงคของการบญญตกฎหมายแตละฉบบ มเชนนนแลวการบญญตกฎหมายแตละฉบบขนมาเพอใหมผลใชบงคบกอนและหากมปญหาขดแยงหรอขอโตแยงขนตองใหศาลรฐธรรมนญตความวากฎหมายฉบบนขดตอรฐธรรมนญหรอไม ซงอาจทาใหการตความกฎหมายไมตรงตามเจตนารมณและวตถประสงคของกฎหมายได 2. เนองจากมกฎหมายอกเปนจานวนมากทมการบญญตขอสนนษฐานความรบผดของบคคลไวในลกษณะทคลายคลงกบมาตรา 54 ของพระราชบญญตขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ. 2545 แตเนองจากศาลรฐธรรมนญยงมไดมคาวนจฉย ดงนนผทมหนาทโดยตรงควรรวบรวมรายชอกฎหมายและบทบญญตทเกยวของนามารวมกนเปนคารองตามมาตรา 245 (1) เสนอไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉยจะไดชดเจนเสรจสนในคราว

เดยวกน 3. ตองตความมาตรา 74 ของพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ใหเปนบทสนนษฐานไม

เดดขาดทสามารถนาสบหกลางได และเปนการสนนษฐานในขอเทจจรงเบองตนเทานน มใช

สนนษฐานความผด เพราะกฎหมายบญญตไววา “เวนแต” หมายความวากฎหมายเปดโอกาสใหกรรมการหรอผ จดการทถกสนนษฐาน จะตอง

พสจนวาตนมไดมสวนรเหนหรอไมไดยนยอมในการกระทาผดของนตบคคลนน นนกคอการพสจน

Page 70: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 59 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

เจตนา การกระทา หรอขอเทจจรง ทกฎหมายใหโอกาสในการพสจนความผดได หากพสจนไดวาตนไมมสวนเกยวของกบการกระทาผดของนตบคคลตามขอสนนษฐาน กไมถอวามความรบผด 4. ควรตความบทบญญตมาตราดงกลาวเปนบทสนนษฐานทนามาใชบงคบในคดแพงเชนเดยวกบบทบญญตมาตรา 62 ของพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 เนองจากคดละเมดลขสทธเปนทงคดแพงและคดอาญา ดงนน หากเหนวาสทธในทรพยสนทางปญญานนเปนสทธทางแพงซงเปนเรองของเอกชนและควรสนบสนนใหเจาของสทธใชมาตรการทางแพงมากกวามาตรการทางอาญาเพอดาเนนการบงคบสทธในทรพยสนทางปญญาและไดรบความคมครองตามกฎหมายแลว การบงคบสทธ ในทรพย สนทางป ญญาให มประสทธภาพนน การบญญตกฎหมายหรอตความบทบญญตของกฎหมายกควรตความใหมผลใชบงคบและเกดประโยชนมากทสด ไมเชนนนอาจไมเปนไปตามเจตนารมณของกฎหมายทตองการนาตวผกระทาผดทแทจรงมาลงโทษ เพราะการละเมดลขสทธเปนคดเกยวกบอาชญากรรมทางเศรษฐกจทมผลกระทบตอเศรษฐกจและการคาของประเทศ และพยานหลกฐานสวนใหญมกจะอยในความครอบ

ครองของผกระทาผด การทเจาของลขสทธไมใชการบงคบสทธทางแพงเนองจากการละเมดลขสทธทเกดขนปจจบนสวนใหญเกยวของกบการละเมดรายยอย เชน เปนเพยงหาบเรหรอแผงลอยทวๆ ไป และโอกาสทเจาของลขสทธจะเลอกฟองคดแพงเพอเรยกรองคาเสยหายเปนไปไดยากและมเปนจานวนนอย เมอเทยบกบการดาเนนคดอาญาแลว การดาเนนคดอาญาเป นมาตรการทรวดเรว ประหยด มประสทธภาพมากกวาและมความเสยงนอย 5. ควรปรบปรงบทสนนษฐานความรบผดทางอาญาของผแทนนตบคคลทมอยเดม โดยกาหนดเฉพาะกรรมการหรอบคคลซงรเหน หรอยนยอมใหนตบคคลกระทาความผดตองรบโทษทางอาญา ทงน เพอใหสอดคลองกบบทสนนษฐานความผดในคดอาญาตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 39 วรรคสอง เนองจากกรรมการบรษทผทมอานาจในการบรหารจรงๆ คงจะไมใชกรรมการทกคนทมชอปรากฏในหนงสอรบรองบรษท เพราะกรรมการบางคนอาจจะมชอเปนกรรมการบรษทแตในทางปฏบตไมไดมสวนเกยวของใดๆ หรอเปนผทไมมอานาจในการบรหารจดการในเรองใดๆ ทงสน

Page 71: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

60 ชตพล จารกด, อดมศกด สนธพงษความรบผดของนตบคคลและกรรมการตอการละเมดลขสทธ

เอกสารอางอง

จตต ตงศภทย. (2517). คาอธบายประมวลกฎหมายอาญา ภาค 1. (พมพครงท 5). พระนคร: สานกอบรมกฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา.

ชยวฒน วงศวฒนศานต. (2532). บทสนนษฐานตามกฎหมายในคดอาญา. วารสารอยการ, 14, 161.ณฐวสา ฉตรไพฑรย. (2536). ขอบเขตการกาหนดขอสนนษฐานความรบผดทางอาญาของผแทน

นตบคคล.(วทยานพนธปรญญานตศาสตรมหาบณฑต). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

บญญต สชวะ. (2519). ความรบผดทางอาญาของนตบคคล. บทบณฑตย, 33(1).ปรญญา ดผดง. (2547). ทรพยสนทางปญญาในยคโลกาภวตน เลม 2. กรงเทพฯ: สานกอบรมศกษา

กฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา.พชราวลย สขคม. (2549). ความรบผดทางอาญาของกรรมการบรษท. (วทยานพนธปรญญานตศาสตรมหา

บณฑต). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรกจบณฑต.วงศศร ศรรตน. (2536). ความรบผดทางอาญาของผบรหารนตบคคล. (วทยานพนธปรญญานตศาสตรมหา

บณฑต). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร.วรรณ ปยะอารธรรม. (2549 ). ความรบผดทางอาญาของนตบคคล : ศกษากรณความผดตามประมวล

กฎหมายอาญา. (วทยานพนธปรญญานตศาสตรมหาบณฑต). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา. (2542). บนทก เรอง การวางแบบกฎหมายใหสอดคลองกบมาตรา

29 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ครงทสอง) คณะกรรมการกฤษฎกา (กรรมการรางกฎหมาย คณะพเศษ) เรองเสรจท 554/2542 มาตรา 29 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 สบคนเมอ 22 พฤษภาคม 2558

จาก www.krisdika.go.th/.../04_SB8K8xLLM9MSSzPy8xBz9CP0os3... สรศกด ลขสทธวฒนากล.(2553).ความรบผดทางอาญาของนตบคคล. กรงเทพฯ: สานกพมพมหาวทยาลย

ธรรมศาสตร.

อดม รฐอมฤตฐ. (2538). ผลของขอสนนษฐานตามกฎหมายตอการกาหนดหนาทนาสบในคดอาญา. วารสารนตศาสตร. (25),

อภนนท ศรศร. (2554). ขอสนนษฐานในกฎหมายอาญา. วารสารอยการ. (260).

Reinier H. Kraarkman. (2012). Vicarious and Corporate Civil Liability [cited 2015 May 19]: Available from http://www.encyclo.fi ndlaw.com/3400 book.pdf.

Page 72: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

ปจจยสาคญเพอกาหนดแนวทางการใหความรแกประชาชนในกระบวนการวางผงชมชน องคการบรหารสวนตาบลหนองพอก อาเภอธวชบร จงหวดรอยเอดImportant Factor for Guidelines to Educate People in the Process

Community Planning of Nongphok Sub-District Administrative Organization,

ThawatBuri District, Roi Et Province.

ไชยนต เพงวภาส1, ดฐา แสงวฒนะชย2, พลเดช ชวรตน3

Chaiyan Pengvipas1, Dita Sangvatanachai2, Pondej Choawarat3

บทคดยอ

การวจยครงน มวตถประสงคเพอศกษา 1) ปญหาทเกดจากทองถนทสงผลใหประชาชนขาดความรเกยวกบการวางผงชมชนและผงเมองรวม 2) เพอศกษาปจจยทมผลกบการใหความรกบประชาชนในการวางผงชมชน องคการบรหารสวนตาบลหนองพอก อาเภอธวชบร จงหวดรอยเอด และ 3) เพอเสนอแนวทางการจดทาแผนเกยวกบการใหความรในการจดทาการวางผงชมชน องคการบรหารสวนตาบลหนองพอก อาเภอธวชบร จงหวดรอยเอด โดยทาการเกบรวบรวมขอมล ประชากรในชมชนทง 9 หมบาน ในเขตพนทองคการบรหารสวนตาบลหนองพอก อาเภอธวชบร จงหวดรอยเอด กาหนดกลมตวอยางแบบเจาะจง เพอตอบแบบสอบถาม จานวน 180 คนและกลมตวอยางแบบเจาะจง จานวน 40 คน เพอตอบแบบสมภาษณ สถตทใชในการวเคราะหขอมลดวยการคานวณคารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการตความ นาเสนอในลกษณะบรรยายเชงพรรณนา เพอตอบวตถประสงคของการศกษา ผลการศกษาพบวา 1) ปญหาทสงผลใหประชาชนขาดความรเกยวกบการวางผงชมชนและผงเมองรวม คอ การไมเคยเสนอความคดเหนหรอความตองการในการประชมกระบวนการวางผงชมชน และปญหา

ในดานจานวนบคลากรไมเพยงพอ 2) ปจจยทมผลกบการใหความรกบประชาชนในการวางผงชมชน คอ แผนการใหความร ชมชนความรความสามารถของเจาหนาท และกฎหมายทเกยวของ 3) แนวทางการจดทาแผนเกยวกบการใหความรในการจดทาการวางผงชมชน พบวา ควรจะใหมการรณรงคใหความรกบ

ประชาชนในเรองผงเมองมากขน จดประชมประชาคมเพอสอสารความเขาใจระหวางผวางผงชมชนกบ

1 นสตระดบปรญญาโท, สาขาวชาการวางผงชมชนเมองและสภาพแวดลอม คณะสภาปตยกรรมศาสตร ผงเมองและนฤมต

ศลป มหาวทยาลยมหาสารคาม, (086) 2271955, Email: [email protected] อาจารย, คณะสถาปตยกรรมศาสตร ผงเมองและนฤมตศลป มหาวทยาลยมหาสารคาม, อาจารยทปรกษาวทยานพนธ.1 Graduate student in Sustainable Urban and Environmental Development, Faculty of Architecture, Urban Design

and Creative Arts, Mahasarakham University, (086) 2271955, Email: [email protected] Lecturer, Faculty of Architecture Urban Design and Creative Arts, Mahasarakham University, Advisor.

Page 73: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

62 ไชยนต เพงวภาส, ดร.ดฐา แสงวฒนะชย, ดร.พลเดช ชวรตนปจจยสาคญเพอกาหนดแนวทางการใหความรแกประชาชน...

ประชาชน โดยการแบงพนทในการจดประชมเพอความสะดวกในการเดนทางมารวมประชมประชาคม เพอใหประชาชนไดรบประโยชนจากในดานการประชมประชาคมในกระบวนการวางผงชมชนมากทสด

คาสาคญ : ปจจยสาคญ, กระบวนการวางผงชมชน, การมสวนรวม, กระบวนการประชาคม

Abstract This research aimed to study 1) the problem caused from the community people lack of knowledge and comprehensive planning. 2) factors contributing to public’s awareness in the processes of community planning of Nongphok Sub-District Administrative Organization, Thawat Buri District, Roi Et Province and 3) to propose guidelines for people from 9 villages in the area Nongphok Sub-District Administrative Organization. Their questionnaire was used from 180 persons selected by purposive sampling for answered interview questionnaire for 40 persons. The descriptive statistics statistical analysis of data were used by percentage, mean, standard deviation. The result showed that 1) the problem caused by lack of knowledge about community planning and comprehensive planning revealed that most people have never offered an opinion or demands in public meeting in processes of community planning and the local administration meeting problems of inadequate personnel, 2) the factors contributing to the public’s awareness in the processes of community planning included a given knowledge plan in terms of community, capability of the authorities and associated laws aspects, 3) guidelines for the preparation of the plan of given education in community planning indicated that campaigns to educate the public about the plan and community meetings should be increasing and held in order to lead to an understanding between the community planners and the public, through the ways of allocating the convenient meeting area for facilitating the people’s travel to community meetings. Therefore, should be assigned for the public benefits from community meetings of the community to achieve maximum planning benefits.

Keywords: Important factor, Process Community planning, Participation, Civil Society Process

Page 74: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 63 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

บทนา

ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2550 (2550) ไดบญญตไวในสวนท 10 แนวนโยบายดานการมสวนรวมของประชาชน มาตรา 87 (1) วา “สงเสรมใหประชาชนมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย และวางแผนพฒนาเศรษฐกจ สงคม ทงในระดบชาตและระดบทองถน” แสดงใหเหนวารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยไดใหความสาคญกบการมสวนรวมของประชาชนมาก ทงระดบชาตและระดบทองถน โดยมลกษณะการเขารวมอยางครบวงจร ซงองคการปกครองสวนทองถนไดเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมในการปกครองและการบรหารท องถนการประชาคมทแทจรง ซงบทบาทของประชาชนทสาคญทสดอยางหนงกคอ การเขามามบทบาทในการจดทาผงชมชนและผงเมองรวม ซงโครงการหรอกจกรรมใดกจกรรมหนงทมผลตอชมชนหรอทองถนจะตองผานการประชาคมของประชาชนภายในหมบาน เพอรบทราบปญหาความตองการของประชาชน และกาหนดแนวทางในการพฒนา เพอใหสามารถทราบถงปญหาของทองถน ไดอยางถกตองและตรงตามความตองการของประชาชนในทองถน (เยาวลกษณ จนทมาศ. 2556) ในดานการวางผงชมชนขององคกร

บรหารสวนตาบลหนองพอก อาเภอธวชบร จงหวดรอยเอด จะมงเนนความสาคญเกยวกบความรวมมอจากทกภาคสวนแตกยงไมไดผลเทาทควร โดย

เฉพาะภาคประชาชน ซงยงมความรความเขาใจดานการวางผงชมชนทไมเพยงพอ จงทาใหเกดขอจากดตอการพฒนาเมองในหลายๆ ดาน ทงนการขาดความรความเขาใจอาจเปนผลมาจากตวแปรหลายประการ ไดแก แผน กระบวนการวางผงชมชน

การประสานงานกบผนาชมชน ระยะเวลาในการใหความร เวลาทใหกบชมชน งบประมาณ เทคโนโลยและสอทใช ความรความสามารถ ปรมาณเจาหนาท

ความขดแยงในชมชน การรบฟงความคดเหน และ

การมสวนรวมในกระบวนการประชาคม รวมทงกฎหมายผงเมองรวมทเกยวของ ฯลฯ การวเคราะหตวแปรตางๆ ดงกลาว จะชวยใหสามารถสรปถงปจจยทสาคญทจะนาไปสการคนหาแนวทางการจดท าแนวทางการให ความ ร แก ประชาชนในกระบวนการวางผงชมชน ทงนกเพอใหเกดการพฒนาโดยภาพรวมและยงเปนประโยชนตอคนหมมาก ดงนน เพอใหเกดการค มครองสทธของประชาชนใหพนจากการใชอานาจตามอาเภอใจของฝายปกครองปองกนมใหเกดการลวงละเมดสทธของบคคล การผงเมองจงไดนาหลกการมสวนรวมของประชาชนและปจจยสาคญเพอกาหนดแนวทางการใหความร แกประชาชนในการวางผงชมชน ในกระบวนการวางและจดทา ผงเมอง กฎหมายกไดเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมในการจดและทาผงเมองรวมในหลายขนตอน และหลายรปแบบ เพอใหประชาชนไดมโอกาสเขามามสวนรวมในการวางและจดทาผงเมองรวม ปกปองสทธของตนเอง ใหขอมลอนเปนประโยชนตอฝายรฐ และตลอดจนยอมรบและเหนชอบในผงเมองทจดทาขน

จากการศกษาปจจยสาคญเพอกาหนด แนวทางการใหความรแกประชาชนในกระบวนการวางผงชมชน และจดทาผงเมองรวม ในการประชมรบฟงขอคดเหนของประชาชนทผานมาพบวา ประชาชนเขามามสวนรวมคอนขางนอย ซงอาจจะ

มสาเหตมาจากการไมทราบขอมล หรอขาดความรความเขาใจในผงเมองรวม และกฎหมายผงเมองรวม กฎหมายควบคมอาคาร ซงจะสงผลใหผงเมองรวมทจะนามาใช บงคบเป นกฎหมายสาหรบ

ประชาชนนาไปปฏบตตามขอกาหนด ระบบโครงสรางพนฐานและโครงการพฒนาเมองอาจมผลกระทบตอชมชนหรอตอตนเอง ซงทางหนวยงานทดาเนนการวางและจดทาผงเมองรวมกไมทราบถงปญหาและความตองการของประชาชนอยางแทจรง

จากเหตผลดงกลาว ผวจยจงสนใจศกษาถงปจจยสาคญเพอกาหนดแนวทางการใหความรแกประชาชนในกระบวนการวางผงชมชน เพอ

Page 75: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

64 ไชยนต เพงวภาส, ดร.ดฐา แสงวฒนะชย, ดร.พลเดช ชวรตนปจจยสาคญเพอกาหนดแนวทางการใหความรแกประชาชน...

ศกษาปญหาทเกดจากทองถนทสงผลใหประชาชนขาดความรเกยวกบการวางผงชมชนและผงเมองรวมและปจจยทมผลกบการใหความรกบประชาชนในการวางผงชมชนองคการบรหารสวนตาบลหนองพอก อาเภอธวชบร จงหวดรอยเอด เพอเสนอเปนแนวทางการจดทาแผนเกยวกบการใหความรในการจดทาการวางผงชมชน ทจะนามาปรบปรงแกไขในการจดทาผงเมองรวมเพอใหเปนไปอยางมระบบและยงยน

วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษาปญหาทเกดจากทองถนทสงผลใหประชาชนขาดความรเกยวกบการวางผงชมชนและผงเมองรวม 2. เพอศกษาปจจยทมผลกบการใหความรกบประชาชนในการวางผงชมชน องคการบรหารสวนตาบลหนองพอก อาเภอธวชบร จงหวดรอยเอด 3. เพอเสนอแนวทางการจดทาแผนเกยวกบการใหความรในการจดทาการวางผงชมชน องคการบรหารสวนตาบลหนองพอก อาเภอธวชบร จงหวดรอยเอด

วธการศกษา

ประชากร ไดแก ประชาชนในพนทองคการบรหารสวนตาบลหนองพอก จานวน 4,071 คน 1,078 ครวเรอน (สานกงานบรหารการทะเบยนกรมการปกครอง, 2555) กลมตวอยางทใช

ในการศกษาเปนกล มตวอยางแบบแบงกล ม (Stratified Random Sampling) โดยแบงตามหมบานและทาการสมแบบบงเอญ (Accidental

Sampling) เฉพาะประชาชนทไดเขารวมการประชาคมกระบวนการวางผงชมชนหมบานในเขต

พนทองคการบรหารสวนตาบลหนองพอก อาเภอ

ธวชบร จงหวดรอยเอด ทง 9 หมบาน จานวน 180 คน เพอตอบแบบสอบถาม และกาหนดกลมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive Sampling) เพอตอบแบบสมภาษณ จานวน 40 คน

เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถามและแบบสมภาษณ แบบสอบถามทงฉบบผานการพจารณาจากผทรงคณวฒ ผเชยวชาญ และอาจารยทปรกษาทปรบปรงมคา IOC ตงแต 0.60-1.00 แลวไปทดลองใช (Try-Out) กบกลมตวอยางนอกเขตพนททมลกษณะใกลเคยงกบพนทศกษาคอ องคการบรหารสวนตาบลมะอ อาเภอธวชบร จงหวดรอยเอด จานวน 30 คน เพอหาคณภาพของเครองมอจากความเชอมน (Reliability) ของแบบสอบถามทงฉบบ โดยการวเคราะหขอมลทางสถต คาสมประสทธแอลฟา(Alpha-Coefficient) ตามวธการของครอนบาค (Cron-bach) (ชศร วงศรตนะ, 2541 : 70) ไดคาความเชอมนเทากบ 0.91 แบบสอบถามชดน ประกอบดวยคาถามทงหมด 40 ขอ เพอรวบรวมขอมลเกยวกบเรองทศกษาวจยทงหมด แบงเปน 4 ตอน คอ ตอนท 1 แบบสอบถามขอมลของผตอบแบบสอบถาม ตอนท 2 ปจจยสาคญเพอกาหนดแนวทางการใหความรแกชมชน ตอนท 3 ปญหาและอปสรรคในปจจยสาคญเพอกาหนดแนวทางการให ความร แก ประชาชนในกระบวนการวางผงชมชน

ตอนท 4 ทศนคตทวไปในกระบวนการวางผงชมชนองคการบรหารสวนตาบลหนองพอก

อาเภอธวชบร จงหวดรอยเอด การเกบขอมลผวจยไดดาเนนการแจกแบบสอบถามและเกบขอมลดวยตนเอง จานวน

180 ชด และเกบไดครบ 180 ชด คดเปนรอยละ 100.00 หลงจากไดแบบสอบถามกลบคนมาแลว ไดทาการตรวจสอบความสมบรณของแบบสอบถามทไดรบ จากนนนาขอมลทไดมาวเคราะห

Page 76: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 65 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

สถตท ใช ในการวเคราะหข อมลจากแบบสอบถามและแบบสมภาษณ คอ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน สาหรบขอมลจากแบบสมภาษณ นามาตรวจสอบความนาเชอถอ โดยการใชคาถามเดยวกนหลายๆ คน และตรวจสอบวาตรงกนหรอไม ในกรณทขดแยงกน ใชวธการตรวจสอบเพมเตมจากขอมลทไดจากเอกสารอนๆ แลวใชดลยพนจพจารณาวาขอมลของใครมความน าเช อถอกว ากน แล วจง ทาการว เคราะห สรปอกครง โดยวเคราะหขอมลดวยการตความ (Interpretation) เพอนาเสนอในลกษณะบรรยายเชงพรรณนา เพอตอบวตถประสงคของการศกษา

ผลการศกษา

ผลการศกษาเพอตอบวตถประสงคในการของการวจย สามารถแบงออกได 2 สวน ดงน

1. ผลจากการศกษาจากแบบสอบถาม

ขอมลสวนบคคล พบวา ประชาชนผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนเพศชาย มอายระหวาง 36–50 ป ประกอบอาชพรบราชการ/รฐวสาหกจมภมลาเนาอยตาบลหนองพอก รายไดเฉลยเดอนละ 10,001–25,000 บาท ระดบการศกษาปรญญาตร และมธยมปลาย ม.6, ปวช, ตามลาดบ ตามวตถประสงคขอ 1 เพอศกษาปญหาทเกดจากทองถนทสงผลใหประชาชนขาดความรเกยวกบการวางผงชมชนและผงเมองรวม พบวา ขอมลเกยวกบปญหาและอปสรรคในปจจยสาคญเพอกาหนดแนวทางการใหความรแกประชาชนในกระบวนการวางผงชมชน องคการบรหารสวน

ตาบลหนองพอก อาเภอธวชบร จงหวดรอยเอด พบวา ประชาชนสวนใหญไมเคยเสนอความคดเหน

หรอความตองการในการประชมประชาชนในกระบวนการวางผงชมชน เหตผลสาหรบการเขามามสวนรวมในการประชมรบฟงความคดเหนของ

ประชาชนในกระบวนการวางผงชมชน คอ ตองการรบรขอมลขาวสาร และรกษาสทธประโยชนของตนเอง และหากประชาชนขาดความร ความเขาใจในกระบวนการวางผงชมชน จะสงผลใหเกดปญหาการไมเหนความสาคญของผงเมอง และเหตผลส าห รบการ เข ามา ร วมประช มประชาคมกระบวนการวางผงชมชน เพราะถกเกณฑเขามารวมประชม ดงแสดงในตาราง 1 ตามวตถประสงคขอ 2 เพอศกษาปจจยทมผลกบการใหความรกบประชาชนในการวางผงชมชน องคการบรหารสวนตาบลหนองพอก อาเภอธวชบร จงหวดรอยเอด พบวา ประชาชนสวนใหญเข าใจถงแผนการใหความร ในการจดประชมประชาคมวาเปนการสอสารความเขาใจระหวางผ วางผงชมชนกบประชาชน การวางผงชมชนเปนการจดทาใหผงชมชนดขน และเปนการจดระบบของการวางผง เปนการจดประชมเปนกลมยอยประชาคมและควรกาหนดใหมการประชมประชาคมตองมากกวา 2 ครงขนไป เพอทจะรบฟงความคดเหนในการวางผงชมชนและผงเมองรวม ส วนใหญ เคยเข าร วมประชมประชาคมในกระบวนการวางผงชมชน แตไมเคยเสนอความคดเหนหรอความตองการในการประชมประชาคมในกระบวนการวางผงชมชน และทศนคตทวไปในกระบวนการวางผงชมชน องคการบรหารสวน

ตาบลหนองพอก อาเภอธวชบร จงหวดรอยเอด พบวา ทศนคตทวไปในกระบวนการวางผงชมชน ควรจดใหมการรณรงคใหความรกบประชาชนในเรองผงเมองมากขน การจดประชมประชาคมเปนการ

สอสารความเขาใจระหวางผ วางผงชมชนกบประชาชน และการจดประชมประชาคมในกระบวนการวางผงชมชนเปนการรวมกนพฒนาพนทในพนท

Page 77: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

66 ไชยนต เพงวภาส, ดร.ดฐา แสงวฒนะชย, ดร.พลเดช ชวรตนปจจยสาคญเพอกาหนดแนวทางการใหความรแกประชาชน...

ตาราง 1 ปญหาและอปสรรคในปจจยสาคญ

Page 78: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 67 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ตามวตถประสงคขอ 3 เพอเสนอแนวทางการจดทาแผนเกยวกบการใหความรในการจดทาการวางผงชมชน องคการบรหารสวนตาบลหนองพอก อาเภอธวชบร จงหวดรอยเอด พบวาประชาชนสวนใหญเหนวา องคการบรหารสวนตาบลหนองพอก ควรมการรณรงค ประชาสมพนธ ใหความรขอมลขาวสารกบประชาชนผานสอตางๆ อยางกวางขวาง อยางทวถง และตอเนองอยางเปนรปธรรม และควรจดกจกรรมเพอกระต นให ประชาชนเขามามสวนรวมในกระบวนการวางผงชมชนมากขน โดยการชนาใหเหนถงประโยชนของการวางผงเมองรวม และชแจงความจาเปนและความสาคญของการวางผงเมอง รวมถงการจดกจกรรมการรวมกลม-เสวนาตางๆ แบบกลมยอย เพอใหความร ขอมลขาวสาร และรบฟงขอคดเหนจากประชาชน และผมสวนไดสวนเสย เพอใหเกดเปนความตระหนกทาใหเกดกระบวนการสรางสรรคสงคมแหงภมปญญา และจะกลายเปนเครองมอขบเคลอนสงคมไปขางหนาอยางมทศทาง และสงผลนาไปสการแกไขปญหาในพนทไดในระยะยาว

2. ผลจากการศกษาจากแบบสมภาษณสามารถสรปผล ไดดงน แนวทางการใหความรแกประชาชนในกระบวนการวางผงชมชน พบวา แนวทางการใหความรในกระบวนการวางผงชมชนทประชาชนสวนใหญเหนดวยมดงน ควรจะใหมการรณรงคใหความ

ร กบประชาชนในเรองผงเมองมากขน การจดประชมประชาชนในการวางผงชมชนควรจะแบงพนทในการจดประชมเพอความสะดวกในการเดน

ทางมารวมประชมประชาคม และประชาชนไดรบประโยชนจากในดานการประชมประชาคมในกระบวนการวางผงชมชนมาก และควรใหเจาหนาท

ทเปนผชแจง ใชศพทหรอถอยคาทเขาใจงายตอประชาชนดวยการประสานงานกบผนาชมชน

อภปรายผล

ผลจากการศกษามประเดนทนาสนใจและนามาอภปรายผล ดงน 1. ผลการศกษาจากแบบสอบถาม ตามวตถประสงคขอ 1 เพอศกษาปญหาทเกดจากทองถนทสงผลใหประชาชนขาดความรเกยวกบการวางผงชมชนและผงเมองรวม พบวาปญหาและอปสรรคในปจจยสาคญเพอกาหนดแนวทางการใหความรแกประชาชนในกระบวนการวางผงชมชน องคการบรหารสวนตาบลหนองพอก อาเภอธวชบร จงหวดรอยเอด พบวา ประชาชนสวนใหญไมเคยเสนอความคดเหนหรอความตองการในการประชมประชาชนในกระบวนการวางผงชมชน เหตผลสาหรบการเขามามสวนรวมในการประชมรบฟ งความคดเหนของประชาชนในกระบวนการวางผงชมชน คอ ตองการรบรขอมลขาวสารและรกษาสทธประโยชนของตนเองเทานน และเจาหนาทขององคการบรหารสวนทองถนเปนปญหาและอปสรรคในการใหความรแกประชาชนในกระบวนการวางผงชมชนในดานจานวนบคลากรไมเพยงพอ สอดคลองกบการศกษาความรความเขาใจของประชาชนในดานผงเมองและกระบวนการบงคบใชกฎกระทรวงในเขตผงเมองรวมเมองพนพน จงหวดสราษฎรธาน โดย สเทพ เจยมทพย (2552) เพอศกษาความรความเขาใจของประชาชน

เกยวกบผงเมองและการผงเมองรวมพนพน จงหวดสราษฎรธาน และเพอศกษากระบวนการบงคบใชกฎกระทรวงและผงเมองรวมเมองพนพน พบวา เจาหนาทองคกรปกครองสวนทองถนสวนใหญมความรความเขาใจในดานการวางผงเมองรวม แตยงขาดความเขาใจในเรองการดาเนนการตามขนตอนของ พ.ร.บ.การผงเมอง 2518 และการวาง

และจดทาผงเมองรวมในทองทขาดการโฆษณา ประชาสมพนธทางวทยกระจายเสยงทสามารถรบฟงไดหรอหนงสอพมพในทองทใหประชาชนทราบไมนอยกวา 1 เดอน ในสวนของการบงคบใชกฎ

Page 79: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

68 ไชยนต เพงวภาส, ดร.ดฐา แสงวฒนะชย, ดร.พลเดช ชวรตนปจจยสาคญเพอกาหนดแนวทางการใหความรแกประชาชน...

กระทรวงเจาหนาทยงขาดความร ความเขาใจในการปฏบตตามผงเมองรวม ในสวนของประชาชนนน สวนมากไมมความรความเขาใจในเรองผงเมองรวม โดยเฉพาะในเรองของการวางผงเมองในประเดนของกฎกระทรวง และประชาชนเกอบทงหมดยงไมทราบถงการปฏบตตามกฎกระทรวงและผงเมอง โดยเฉพาะในเรองของการลงโทษเมอกระทาผดตอการบงคบใชกฎกระทรวงและผงเมองรวมเมองพนพน ทงนอาจเปนเพราะประชาชนขาดความร ความเขาใจในกระบวนการวางผงชมชน เพราะมองวาผงเมองเปนเรองไมสาคญ และเปนเรองทไกลตว ซงอาจสงผลใหเกดปญหาในการดาเนนการตามวตถประสงคของผงเมองได และเหตผลสาหรบการเขามารวมประชมประชาคมกระบวนการวางผงชมชนของประชาชนสวนใหญ คอ เขามารวมประชมประชาคมเพราะถกเกณฑเขามารวม ทงนอาจเปนเพราะประชาชนยงมคานยมการเข าร วมประชมเพอรกษาสทธประโยชนมากกวาทจะเขามามสวนรวมในการวางผงชมชนอยางแทจรง เพราะทผานมาพบวา ประชาชนทมาเขารวมการประชมมนอยมาก และจะเปนคนเดมๆ ทเคยเขารวม อกทงภารกจหนาทในชวตประจาวนทไมสามารถจะมารวมประชมไดบอยครง ความยดเยอ ความนาเบอในประชม ความยากในเนอหาในวาระประชม ระยะทางในการเดนทางมาเขารวมประชม และการประชาสมพนธทไมทวถง จงสงผล

ใหประชาชนทมาเขารวมไมนยมทจะแสดงความคดเหน เพอลดเวลาในการประชมใหเสรจไวไว จงเหนไดวา ประชาชนสวนใหญเหนดวยกบรปแบบการ

จดประชมรบฟงความคดเหนกลมยอย ดวยรปแบบการประชมทมขนาดเลกลง ดงนน องคการบรหารสวนตาบลหนองพอก ควรสรางบรรยากาศในการ

ประชมยอยแบบเปนกนเอง ซงจะมความเหมาะสมกบบรบทของทองถนตน และยงสามารถลดความขดแยงไดงาย อกทงประชาชนยงสามารถแสดงความคดเหน และรบรขอมลขาวสารไดอยางทวถงและชดเจน สอดคลองกบกบการศกษาแนวทางเพอ

พฒนารปแบบการมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมองรวม เมองหวหน จงหวดประจวบครขนธ โดย อญชนา กลนเกลา (2554) พบวา การจดทาผงเมองนน ไดเปดโอกาสใหประชาชนไดเขารวมการประชมรบฟงความคดเหน ซงทผานมาพบวา ประชาชนเขารวมการประชมนอย การประชมรบฟงความคดเหนนนมความเหมาะสมนอยดวย ปจจยดานเวลา สถานท การประชาสมพนธทไมทวถง และปญหาดานเนอหาทเขาใจยาก นอกจากนยงพบวา ประชาชนเหนดวยกบรปแบบการจดประชมรบฟงความคดเหนกลมยอย ดวยรปแบบการประชมทมขนาดเลกลง บรรยากาศเปนกนเองมากขน เหมาะสมกบประเดนออนไหวและความขดแยง อกทงยงสามารถรบร ข อมลคดเหนจากประชาชนอยางทวถง เพอจะไดขอมลทแทจรงจากประชาชนทจะเปนประโยชนตอสวนรวม และสอดคลองกบการจดทาผงเมองรวมเมองเชยงใหม ฉบบปรบปรง ครงท 3 ฉบบท 4 กบการมสวนรวมของประชาชน จงหวดเชยงใหม โดยจงวฒ ยวศลป (2556) จงหวดเชยงใหมไดมการดาเนนงานทางดานผงเมอง และมการประกาศบงคบใชผงเมองรวมมาถง 4 ฉบบ ตงแตป พ.ศ. 2527 จนถงประกาศกฎกระทรวงฉบบปจจบนป พ.ศ.2555 (ฉบบปรบปรงครงท 3 ฉบบท 4) พบวา การมสวนรวมของประชาชนในการจดทาผงเมองรวมยงอยใน

ระดบตาและไมมประสทธภาพ พบวา มปจจยหลก 2 ประการ คอ ประชาชนมความรความเขาใจเกยวผงเมองอนจากด รวมถงความรดานผลกระทบในดานตางๆ ทมตอประชาชนและสงคม และปญหา

อนเกดจากระบบกฎหมายและกลไกในการเปดโอกาสใหประชาชนเขาไปมสวนรวมนนเอง ตามวตถประสงคขอ 2 เพอศกษาปจจย

ทมผลกบการใหความรกบประชาชนในการวางผงชมชน องคการบรหารสวนตาบลหนองพอก อาเภอ

ธวชบร จงหวดรอยเอดพบวา ปจจยสาคญเพอกาหนดแนวทางการใหความรแกชมชน ดานแผนการใหความรนน พบวา ประชาชนสวนใหญ

Page 80: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 69 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

เขาใจวาเปนการจดประชมประชาคมเพอการสอสารสรางความเขาใจระหวางผวางผงชมชนกบประชาชน โดยไดรบขอมลขาวสารการวางผงชมชนจากองคกรปกครองสวนทองถน และจากหนงสอจากทางราชการ ในขอมลขาวสารของสอมความชดเจน และเหมาะสม ประชาชนทราบวาการวางผงชมชนนนมประโยชนตอชมชน แตงบประมาณทพฒนาชมชนมไมเพยงพอ และทองถนควรมแหลงงบประมาณทพฒนาชมชนจากแหลงอน เนองจากองคการบรหารสวนตาบลหนองพอก เปนหนวยงานทองถนทมขนาดเลก มข อจากดของงบประมาณในการจดการดาเนนการโครงการแตละโครงการมจานวนนอยเมอเทยบกบความตองการการพฒนาชมชนของประชาชน ซงไมสามารถแกปญหาระยะยาวของประชาชนได แตประชาชนสวนใหญมความเขาใจในการวางผงชมชนนน เปนการจดทาใหผงชมชนดขน และเปนการจดระบบของการวางผง ซงควรกาหนดใหมการประชมประชาคมเปนกลมยอยมากกวา 2 ครงขนไป เพอทจะรบฟงความคดเหนในการวางผงชมชนและผงเมองรวม ส วนใหญ เคยเข าร วมประชมประชาคมในกระบวนการวางผงชมชน ซงไดเขารวมประชมประชาคมในการวางผงชมชนครบทกครง เคยแนะนาหรอชกชวนเพอนบานเขามารวมประชมในการวางผงชมชน แตไมเคยเสนอความคดเหนหรอความต องการ ในการประ ชมประชาคมใน

กระบวนการวางผงชมชน เหตผลทเขามามสวนรวมในการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในกระบวนการวางผงชมชน พบวา เพราะตองการรบรขอมลขาวสาร และรกษาสทธประโยชนของตนเอง รวมทงอยากเขามามสวนรวมและรวมแสดงความคดเหน ประชาชนสวนใหญคดวาการรบฟงความคดและการมส วนร วมในกระบวนการประชาคมมประโยชน ในสวนของความร ความ

สามารถของเจาหนาทนน พบวา มความเหมาะสมในดานงานเกยวกบผงเมองรวม และความรความสามารถของเจาหนามความเหมาะสมแลว ซง

เปนการแสดงใหเหนวา เจาหนาทขององคการบรหารสวนตาบลหนองพอกนนไมเปนปญหาและอปสรรคในปจจยสาคญเพอกาหนดแนวทางการใหความรแกประชาชนในกระบวนการวางผงชมชน สาหรบดานกฎหมาย พบวา ประชาชนสวนใหญไมมความรในเรองกฎหมาย พรบ.ผงเมองรวม พรบ.ควบคมอาคาร และพรบ.ขดดนถมดน แตทราบถงกระบวนการวางและจดทาผงชมชน และผงเมองรวมตาม พรบ.ผงเมองรวม พ.ศ. 2518 ในระดบมาก ซงแสดงใหเหนวา ประชาชนในพนทองคการบรหารสวนตาบลหนองพอกนนมความรความเขาใจในกระบวนการวางผงเมอง ผงชมชน แตยงมความเข าใจในเนอหาของกฎหมายทเกยวของไมเพยงพอ อาจเปนเพราะเนอหาของกฎหมายคอนขางทาความเขาใจไดยาก จงทาใหประชาชนไมคอยสนใจในเรองของกฎหมาย แตเนองจากประชาชนสวนใหญเคยไดเขารวมประชมประชาคมในกระบวนการวางผงชมชน จงมความเขาใจแลววา การวางผงเมองนนเปนการวางแผนและพฒนาเมองเพอใหประชาชนในเขตพนทวางผงนน มคณภาพชวตทดขน และเรมกลววาตนจะเปนผเสยผลประโยชน จงตองการแสดงความคดเหนอยางเตมทในลกษณะทมการจดประชมเปนกลมยอยประชาคม เพอทจะไดแสดงออกซงความคดเหนไดอยางเตมท ดงนน องคการบรหารสวนตาบล

หนองพอกจงควรมการปรบปรงรปแบบการจดประชมประชาคมในลกษณะกลมยอย เพอเปนการสะดวกตอการเรยนร ถงกฎหมายท เกยวของ กระบวนการวางผงเมอง ผงชมชน และงายตอการ

แสดงความคดเหน อกทงยงเปนการลดความขดแยงและความเครยดในบรรยากาศการประชมอยางเปนทางการอกดวย สอดคลองกบการศกษาความร ความเขาใจของประชาชนในดานผงเมองและกระบวนการบงคบใชกฎกระทรวงในเขตผงเมอง

รวมเมองพนพน จงหวดสราษฎรธาน โดยสเทพ เจยมทพย (2552) เพอศกษาความรความเขาใจของประชาชนเกยวกบผงเมองและการผงเมองรวม

Page 81: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

70 ไชยนต เพงวภาส, ดร.ดฐา แสงวฒนะชย, ดร.พลเดช ชวรตนปจจยสาคญเพอกาหนดแนวทางการใหความรแกประชาชน...

พนพน จงหวดสราษฎรธาน และเพอศกษากระบวนการบงคบใชกฎกระทรวงและผงเมองรวมเมองพนพน พบวา เจาหนาทองคกรปกครองสวนทองถนสวนใหญมความรความเขาใจในดานการวางผงเมองรวม แตยงขาดความเขาใจในเรองการดาเนนการตามขนตอนของ พ.ร.บ.การผงเมอง 2518 และการวางและจดทาผงเมองรวมในทองทขาดการโฆษณา ประชาสมพนธทางวทยกระจายเสยงทสามารถรบฟงไดหรอหนงสอพมพในทองทใหประชาชนทราบไมนอยกวา 1 เดอน ในสวนของการบงคบใชกฎกระทรวงประชาชนเกอบทงหมดยงไมทราบถงการปฏบตตามกฎกระทรวงและผงเมอง โดยเฉพาะในเรองของการลงโทษเมอกระทาผดตอการบงคบใชกฎกระทรวงและผงเมองรวมเมองพนพน และสอดคลองกบการศกษาแนวทางเพอพฒนารปแบบการมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมองรวม เมองหวหน จงหวดประจวบครขนธ ของอญชนา กลนเกลา (2554) พบวา การจดทาผงเมองนน ไดเปดโอกาสใหประชาชนไดเขารวมการประชมรบฟงความคดเหน ซงทผานมาพบวา ประชาชนเขารวมการประชมนอย การประชมรบฟงความคดเหนนนมความเหมาะสมนอยดวย ปจจยดานเวลา สถานท การประชาสมพนธทไมทวถง และปญหาดานเนอหาทเขาใจยาก นอกจากนยงพบวา ประชาชนเหนดวยกบรปแบบการจด

ประชมรบฟงความคดเหนกลมยอย ดวยรปแบบการประชมทมขนาดเลกลง บรรยากาศเปนกนเองมากขน เหมาะสมกบประเดนออนไหวและความขดแยง อกทงยงสามารถรบร ข อมลคดเหนจาก

ประชาชนอยางทวถง เพอจะไดขอมลทแทจรงจากประชาชนทจะเปนประโยชนต อสวนรวมและสอดคลองกบ อนวงศ ซาบตร (2543) ไดทาการศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมองรวม ศกษาเฉพาะกรณ ผงเมองรวมเมอง

พนสนคม จงหวดชลบร เพอศกษาขนตอนและรปแบบการมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมองรวม เพอศกษาปจจยกลไกและชองทางทมผลตอ

การเพมการมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมองรวม พบวา ขนตอนและรปแบบการมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมองทผานมาพบวา ประชาชนไมไดเขามามสวนรวมในการวางแผนทกขนตอน ไดแก การเขาประชม การสารวจ วเคราะหผงเมองรวมกบหนวยงานราชการ และการเปนกรรมการในการจดทาผงเมองรวม สงผลใหการศกษาการมสวนรวมของประชาชนอยในระดบตา แตประชาชนสวนใหญมทศนคตทดในทางบวกตอการวางผงเมองรวม คอ ตองการเหนชมชนของตนเองมความเปนระเบยบสวยงาม สงผลใหประชาชนสวนใหญเหนดวยมากกบการวางผงเมองรวมระหวางประชาชนกบภาครฐ ตามวตถประสงคข อ 3 เพอเสนอ

แนวทางการจดทาแผนเกยวกบการใหความรในการจดทาการวางผงชมชน องคการบรหารสวนตาบลหนองพอก อาเภอธวชบร จงหวดรอยเอด พบวา ประชาชนสวนใหญเหนดวยกบการใหมการรณรงคใหความรกบประชาชนในเรองผงเมองมากขน พรอมทงเหนดวยวา การจดประชมประชาคมเปนการสอสารความเขาใจระหวางผวางผงชมชนกบประชาชนเพอทาความเขาใจในในกระบวนการวางผงชมชน เปนการรวมกนพฒนาพนทดวยการผานการประชาคม ซงในการจดประชมแตละครงควรจะแบงพนทในการจดประชม เพอความสะดวก

ในการเดนทางมารวมประชมประชาชน ซงตองใหเจาหนาทเปนผชแจงใชศพทหรอถอยคาทเขาใจงายตอประชาชน และควรจะจดตงผประสานงานทางดานผงชมชนและผงเมองรวมในระดบชมชน

เนองจากประชาชนรบรถงการไดรบประโยชนจากในดานการประชมประชาคมในกระบวนการวางผงชมชนมาก แตกระนนในกระบวนการวางผงชมชน

กควรทจะใหประชาชนเขามามสวนรวมทกขนตอน มการประสานงานกบผนาชมชน และควรใชสอทมความเหมาะสม ความชดเจนของขอมลขาวสาร แมแตความรความสามารถของเจาหนาทผใหขอมลดวยเชนกน และควรรบฟงความคดและการมสวน

Page 82: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 71 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

รวมในกระบวนการประชาคมของประชาชนดวย เนองจากประชาชนสวนใหญยงไมเขาใจในขอมลของการมสวนรวมในกระบวนการวางผงชมชนมาก แตมความสะดวกในการเดนทางมารวมประชม ในขณะทควรมปรบปรงในเรองของการมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการวางผงชมชน ความขดแยงในชมชน และงบประมาณทพฒนาชมชน ซงประชาชนสวนใหญทราบถงกระบวนการวางและจดทาผงชมชน และผงเมองรวมตามกฎหมายทเกยวของสอดคลองกบกรวภา วลาชย (2544) ไดศกษาเรองการมสวนของประชาชนในการวางผงเมอง : กรณศกษาการรบฟงความคดเหนของประชาชนในกระบวนการจดทาผงเมอง เพอศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการวางและจดทาผงเมอง และศกษาวเคราะหกระบวนการวางและจดทาผงเมองผ านช องทางการมส วนร วมของ

ประชาชน และขนตอนของการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางและจดทาผงเมองรวม พบวา ประชาชนใหความสนใจมารวมประชมจานวนนอยมาก ซงอาจจะมสาเหตมาจากการประชาสมพนธไมเพยงพอ วนและเวลาในการจดประชมไมเหมาะสม หรออาจจะเปนกลมทเหนชอบกบการดาเนนการวางและจดทาผงเมองของกรมโยธาธการและผงเมองแลวจงไมมารวมการประชม เจาหนาทใชคาศพทเทคนคทางวชาการมากเกนไป

ยากตอการเขาใจของประชาชนนนเอง 2. ผลการศกษาจากแบบสมภาษณ ผลการศกษา พบวาแนวทางการใหความร ในกระบวนการวางผงชมชน ประชาชนสวนใหญเหน

วา ควรจะใหมการรณรงคใหความรกบประชาชนในเรองผงเมองมากขน และการจดประชมประชาคมในการวางผงชมชนควรจะแบงพนทในการจดประชมเพอความสะดวกในการเดนทางมารวมประชมประชาคม ทงนเพอใหประชาชนไดรบ

ประโยชนจากในดานการประชมประชาคมในกระบวนการวางผงชมชนมากขน เพราะการจดประชมประชาคมในกระบวนการวางผงชมชน

เปนการรวมกนพฒนาพนท ควรใหเจาหนาทเปนผชแจงดวยการใชศพทหรอถอยคาทเขาใจงายตอประชาชน ผานการประสานงานกบผนาชมชน ควรจะจดตงผ ประสานงานทางดานผงชมชนและผงเมองรวม สวนมากประชาชนเขาใจดวา การจดประชมประชาคมเปนการสอสารความเขาใจระหวางผวางผงชมชนกบประชาชน ซงมความชดเจนของขอมลขาวสาร แตควรทจะใหประชาชนเขามามสวนรวมทกขนตอนในกระบวนการวางผงชมชน อกทงความเหมาะสมของสอ ความรความสามารถของเจาหนาท รปแบบการจดประชมควรรบฟงความคดเหนของประชาชนในการวางผงชมชน เพราะจะกอใหเกดการมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมอง ซงการทประชาชนเขามามสวนรวมในการวางผงเมองจะเปนประโยชนตอตวเองและชมชน แมวาจะมการรบฟงความคดและการมสวนรวมในกระบวนการประชาคมในระดบมาก แตประชาชนสวนมากยงคงไมเขาใจในขอมล สอดคลองกบ สเทพ เจยมทพย (2552) ไดศกษาความรความเขาใจของประชาชนในดานผงเมองและกระบวนการบงคบใชกฎกระทรวงในเขตผงเมองรวมเมองพนพน จงหวดสราษฎรธาน เพอศกษาความรความเขาใจของประชาชนเกยวกบผงเมองและการผงเมองรวมพนพน จงหวดสราษฎรธาน และเพอศกษากระบวนการบงคบใช

กฎกระทรวงและผงเมองรวมเมองพนพน พบวา เจาหนาทองคกรปกครองสวนทองถนสวนใหญมความรความเขาใจในดานการวางผงเมองรวม แตยงขาดความเขาใจในเรองการดาเนนการตามขน

ตอนของ พ.ร.บ.การผงเมอง 2518 และการวางและจดทาผงเมองรวมในท องทขาดการโฆษณา ประชาสมพนธทางวทยกระจายเสยงทสามารถรบฟงไดหรอหนงสอพมพในทองทใหประชาชนทราบไมนอยกวา 1 เดอน ในสวนของการบงคบใชกฎ

กระทรวงเจาหนาทยงขาดความร ความเขาใจในการปฏบตตามผงเมองรวม ในสวนของประชาชนนน สวนมากไมมความรความเขาใจในเรองผงเมอง

Page 83: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

72 ไชยนต เพงวภาส, ดร.ดฐา แสงวฒนะชย, ดร.พลเดช ชวรตนปจจยสาคญเพอกาหนดแนวทางการใหความรแกประชาชน...

รวม โดยเฉพาะในเรองของการวางผงเมองในประเดนของกฎกระทรวง และประชาชนเกอบทงหมดยงไมทราบถงการปฏบตตามกฎกระทรวงและผงเมอง โดยเฉพาะในเรองของการลงโทษเมอกระทาผดตอการบงคบใชกฎกระทรวงและผงเมองรวมเมองพนพน การเขามามสวนรวมของประชาชนและการใหความรประชาชนในการวางผงเมอง ม ความคดทสอดคลองกนวา การประชมรบฟงความคดเหนทจดขนนเหมาะสม เจาหนาทมความเหมาะสมในระดบมาก แตกมความขดแยงในชมชนมากเชนกน จงควรมการปรบปรงในเรองของการมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการวางผงชมชน การชแจงขอซกถามของเจาหนาทในการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนในปจจยสาคญเพอกาหนดแนวทางการใหความร แกประชาชนในกระบวนการวางผงชมชนและผงเมองรวม นอกจากนประชาชนสวนใหญทราบถงกระบวนการวางและจดทาผงชมชน และผงเมองรวมตาม พรบ.ผงเมองรวมพ.ศ. 2518 พรบ.ผงเมองรวม พรบ.การผงเมอง พ.ศ. 2518 พรบ.ควบคมอาคาร พรบ.ขดดน ถมดนในระดบปานกลาง สอดคลองกบการศกษาแนวทางเพอพฒนารปแบบการมสวนรวมของประชาชนใน

การวางผงเมองรวม เมองหวหน จงหวดประจวบครขนธ โดย อญชนา กลนเกลา (2554) พบวา การวาง

ผงเมองนนถอเปนการวางแผนและพฒนาเมองเพอใหประชาชนในเขตพนทวางผงนน มคณภาพชวตทดขน โดยการจดทาผงเมองนนเปนการเปดโอกาสใหประชาชนไดเขารวมการประชมรบฟงความคด

เหน ซงทผานมาพบวา ประชาชนเขารวมการประชมนอย เนองจากประชาชนมความคดเหนวา การประชมรบฟงความคดเหนนนมความเหมาะสมนอยดวย ปจจยดานเวลา สถานท การประชาสมพนธทไมทวถง และปญหาดานเนอหาทเขาใจยาก นอกจากนยงพบวา ประชาชนเหนดวยกบรปแบบการจดประชมรบฟงความคดเหนกลมยอย ดวยรปแบบการประชมทมขนาดเลกลง บรรยากาศเปน

กนเองมากขน เหมาะสมกบประเดนออนไหวและความขดแยง อกทงยงสามารถรบรขอมลคดเหนจากประชาชนอยางทวถง โดยไดขอเสนอแนะการมสวนรวมในการวางผงเมองวา ควรปรบปรงใหมการประชมกลมยอยดวยรวมดวย โดยจดแยกตามแตละการตรวจสอบการประชาสมพนธวา เปนไปตามเปาหมายหรอไม และควรเปดโอกาสใหประชาชนรากหญาไดเขามามสวนรวมไดแทนทจะเปนกลมทมการจดตงขนมาเพอประโยชนสวนตนนนจะทาใหขนตอนการประชมรบฟงความคดเหนของประชาชนนนไดพบปญหาและขอคดเหนทแทจรงจากประชาชนทจะเปนประโยชนตอสวนรวม

สรป

การศกษาป จ จยสาคญเพอกาหนดแนวทางการใหความรแกประชาชนในกระบวนการวางผงชมชน องคการบรหารสวนตาบลหนองพอก อาเภอธวชบร จงหวดรอยเอด สามารถสรปไดวา ปญหาทสงผลใหประชาชนในพนทองคการบรหารสวนตาบลหนองพอก ขาดความรเกยวกบการวางผงชมชนและผงเมองรวม คอ การเขารวมประชมทไมเคยเสนอความคดเหนหรอความตองการในการ

ประชมกระบวนการวางผงชมชน ถงแมวา ประชาชนจะมความร ความเข าใจเ กยวกบกระบวนการวางผงชมชนอยในระดบมาก แตความเขาใจและทราบถงเนอหากฎหมายทเกยวของกบผงเมอง/ผง

ชมชนมนอยมาก เนองจากกฎหมายทเกยวกบผงเมอง/ผงชมชนมเนอหาใจความทเขาใจยาก รวมถงปญหาในดานจานวนเจาหนาทบคลากรไมเพยง

พอ ซงทางองคการบรหารสวนตาบลหนองพอกควรมแนวทางการจดทาแผนเกยวกบการใหความรใน

การจดทาการวางผงชมชน ดวยการรณรงคใหความร กบประชาชนในเรองผงเมองมากขน การจดประชมประชาคมเพอสอสารความเขาใจระหวางผ

วางผงชมชนกบประชาชน ดวยการแบงพนทในการจดประชมเปนกลมยอย เพอใหประชาชนไดรบ

Page 84: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 73 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ประโยชนจากการประชมประชาคมในกระบวนการวางผงชมชน โดยเฉพาะการใหความรเกยวกบกฎหมายทเกยวของกบผงเมอง/ผงชมชน เพอใหประชาชนไดรบความร ขอมลขาวสาร และมการแลกเปลยนรบฟงขอคดเหนจากประชาชน และผมสวนไดสวนเสยมากทสด

ขอเสนอแนะ

ผวจยยงมขอเสนอแนะ ดงน - ควรมการรณรงค ประชาสมพนธ ใหความร ขอมลขาวสารกบประชาชนผานสอตางๆ อยางกวางขวาง ทวถง และตอเนองอยางเปนรปธรรม - ควรจดกจกรรมเพ อกระต นให ประชาชนเขามามสวนรวมในกระบวนการวางผงชมชนมากขน โดยการชนาใหเหนถงประโยชนของการวางผงเมองรวม และชแจงความจาเปนและความสาคญของการวางผงเมอง - ควรจดกจกรรมการรวมกลม- เสวนาตางๆ แบบกลมยอย โดยเฉพาะการใหความรเกยวกบกฎหมายทเกยวของกบผงเมอง/ผงชมชน เพอใหความร ขอมลขาวสาร และรบฟงขอคดเหนจากประชาชน และผมสวนไดสวนเสย เพอใหเกดเปนความตระหนก และหากสามารถทาใหแพรหลายในวงกวาง จะทาใหเกดกระบวนการสรางสรรคสงคมแหงภมปญญา และจะกลายเปนเครองมอขบเคลอน

สงคมไปขางหนาอยางมทศทาง และสงผลนาไปสการแกไขปญหาในพนทไดในระยะยาว

- ควรมการกาหนดมาตรการทางกฎหมายตางๆ เพอใชในการบงคบหรอสงเสรมใหประชาชนมสวนรวมในกจกรรมทภาครฐจดทาขน เพอประโยชนของสวนรวม - ควรจะประชาสมพนธและเผยแพรความรความเขาใจเรองการผงเมองในเชงรก รวมทงการจดกจกรรม เพอใหความร และชแจงใหประชาชน ภาคเอกชน และหนวยงานของรฐ ใหเกดความเขาใจวาเพราะเหตใดจงตองมการวางผงเมองรวม โดยผานสอทกประเภทอยางสมาเสมอและตอเนอง อยางเปนระบบดวยการใชภาษาทเขาใจงาย ชดเจน และเหมาะสมกบผทรบ เพอเปนการเสรมสรางความรความเขาใจในคณประโยชนของการวางผงเมองและความจาเปนทมตอการพฒนา สรางความรสกทดใหประชาชนทกกลมได มความรก และหวงแหนปกปอง ดแล รวมพฒนาชมชนทตนอาศยอยใหมการพฒนาเมองทนาอยอยางยงยน รวมทงเปนการกระตนใหประชาชนเหนความสาคญของการมสวนรวมในกจกรรมของภาครฐ เพอรกษาสทธ และผลประโยชนของตนเอง

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนสาเรจไดดวยความกรณาและความชวยเหลอจาก ดร.ดฐา แสงวฒนะชย อาจารยทปรกษาวทยานพนธคณะกรรมการสอบวทยานพนธทกทาน และคณาอาจารยทกทาน

ทให คาชแนะและสนบสนนใหกาลงใจ ทาใหวทยานพนธฉบบนสาเรจลลวงไปไดดวยด ผวจยขอขอบพระคณเปนอยางสง

Page 85: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

74 ไชยนต เพงวภาส, ดร.ดฐา แสงวฒนะชย, ดร.พลเดช ชวรตนปจจยสาคญเพอกาหนดแนวทางการใหความรแกประชาชน...

เอกสารอางอง

กรวภา วลาชย. (2544). การมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมอง: กรณศกษาการรบฟงความคดเหนของประชาชนในกระบวนการจดทาผวเมองรวม.วทยานพนธการวางแผนภาค และเมองมหาบณฑต สาขาการวางผงเมอง, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

จงวฒ ยวศลป. (2556). การจดทาผงเมองรวมเมองเชยงใหมฉบบปรบปรง ครงท 3 ฉบบท 4 กบการมสวนรวมของประชาชน. ปรญญารฐศาสตรมหาบณฑต สาขาการเมองและการปกครอง. มหาวทยาลยเชยงใหม.

ชศร วงศรตน. (2541). เทคนคการใชสถตเพอการวจย. พมพครงท 7 กรงเทพฯ : เทพเนรมตการพมพ.เยาวลกษณ จนทมาศ. (2556)ทรพยากรและชมชน. พมพท บรษท ศนยการพมพแกนจนทร จากด :

กรงเทพฯ.สเทพ เจยมทพย. (2552). ความรความเขาใจของประชาชนในดานผงเมองและกระบวนการบงคบใชกฎ

กระทรวงในเขตผงเมองรวมเมองพนพน จงหวดสราษฎรธาน. รายงานการศกษาอสระ ปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการปกครองทองถน วทยาลยการปกครองทองถน. มหาวทยาลยขอนแกน.

อนวงศ ซาบตร. (2543). การมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมองรวม ศกษาเฉพาะกรณ ผงเมองรวมเมองพนสนคม จงหวดชลบร. วทยานพนธรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารทวไป บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา.

อญชนา กลนเกลา. (2554). แนวทางเพอพฒนารปแบบการมสวนรวมของประชาชนในการวางผงเมองรวม เมองหวหน จงหวดประจวบครขนธ เกลา. ปรญญาการวางแผนชมชนเมองและสภาพแวดลอมมหาบณฑต ภาควชาการออกแบบและวางผงชมชนเมอง. มหาวทยาลยศลปากร.

Page 86: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

ผลกระทบของศกยภาพการตรวจสอบภายในทมตอประสทธภาพการบรหารความเสยงและการเปนทยอมรบจากลกคาของอตสาหกรรมเคมภณฑในประเทศไทยInternal audit competency of Firms within Chemical products of Thailand: Impacts on Risk management efficiency and Client acceptance

ณฐวงศ พนพล1, กฤตยา แสงบญ1

Nuttavong Poonpool1, Krittaya Sangboon1

______________________________________________________________________

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงค เพอทดสอบผลกระทบของศกยภาพการตรวจสอบภายในทมตอการเปนทยอมรบจากลกคา ภายใตเงอนไขทกาหนดใหประสทธภาพการบรหารความเสยงเปนตวแปรคนกลางสาหรบอตสาหกรรมเคมภณฑในประเทศไทยโดยการเกบรวบรวมขอมลจากผบรหารฝายตรวจสอบภายในอตสาหกรรมเคมภณฑในประเทศไทย จานวน 328 คน และใชแบบสอบถามเปนเครองมอ สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก การวเคราะหการถดถอยแบบกาลงสองนอยทสด ผลการวจย พบวา 1) ผลกระทบของศกยภาพการตรวจสอบภายใน มผลตอประสทธภาพการบรหารความเสยง โดยมวฒนธรรมองคกรเปนตวแปรแทรกอยางมนยสาคญทางสถต (p<0.1) และ 2) ผลกระทบของประสทธภาพการบรหารความเสยง มผลตอการยอมรบของลกคา ภายใตเงอนไขทกาหนดใหความสามารถตรวจสอบไดเปนตวแปรแทรกอยางมนยสาคญทางสถต (p<0.01)

คาสาคญ : ศกยภาพการตรวจสอบภายใน, ประสทธภาพการบรหารความเสยง, การเปนทยอมรบจาก

ลกคา, วฒนธรรมองคกร, ความสามารถในการตรวจสอบได

Abstract

This article is aimed at the effects of internal audit competency on client acceptance under risk management efficiency as mediating variable within chemical products of Thailand. The samples were 328 chief internal audit officers who participated in the production of chemical products of Thailand. A questionnaire was used to collect the data.The ordinary least squares

(OLS) regression analysis was employed fordata analysis. The results indicate that the

1 อาจารย, คณะการบญชและการจดการ มหาวทยาลยมหาสารคาม, ประเทศไทย1 Lecturer, Mahasarakham Business School, Mahasarakham University, THAILAND

Page 87: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

76 ณฐวงศ พนพล, กฤตยา แสงบญผลกระทบของศกยภาพการตรวจสอบภายในทมตอประสทธภาพ...

relationships between internal audit competency and risk management efficiency, where corporate culture is taken as a moderator significantly at (p<0.1). Moreover, the strong positive risk management efficiency could be given higher value and increase the opportunities for client acceptance significantly at (p<0.01).

Keywords: internal audit competency,risk management efficiency, client acceptance,corporate culture, and auditability.

Introduction

Internal audit competency is a key factor involved in helping organizations achieves firm’s objectives (Ashbaugh-Skaife, et al., 2007). A primary focus area of internal audit competency as it is concerned with audit capability to evaluating and improving the effectiveness of risk management, internal control and best practice processes in an organization (Alzeban and Gwilliam, 2014). These are still important roles for internal audit functions, internal auditor competency should be designed to add value and improve an organizational operations with management to systematically review systems and operations (Arel, 2010).

At present, many internal audit functions enables internal audit competency to do job effectively. In this research identifies that

both professional ethic and technical expertise of internal audit competencies. Professional ethic is character that provides the inner motivation and strength to do what is right and good(Nuttavong and Krittaya, 2014). And

technical expertise is an important capability both academic and profession which able to use several tools of internal audit to get

success. (Bandyopadhyay, et al., 2014).

Internal audit competency under corporate culture has become increasingly important as its organizational development advantages have become more widely known until internal audit competency helps to ensure risk management efficiency (Barua, et al., 2010). Risk management efficiency concerns matters that contribute to the likelihood of the internal auditor achieving the fundamental objective of obtaining reasonable assurance that the financial report as a whole is free of material misstatement, and the auditor ensures any deficiencies detected are addressed or communicated through the internal audit report (Botez, 2012). The objective of risk management efficiency is to manageuncertainty and actions taken to: identify; assess; monitor; and reduce the impact of risks to business. The efficiency

of risk management plan with appropriate risk management strategies can minimize costly and stressful problems, and may also reduce

insurance claims and premiums or call that risk management efficiency (Botez, 2012). Risk management efficiency is a vital tool in helping client acceptance through challenging auditability. Incorporating a risk

management efficiency as part of operational

Page 88: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 77 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

activity and strategic decision making will help to improve client acceptance from providing a high quality, value priced good or service as well as high quality customer care, always on time, and arrive when the client demands it (Chahine and Filatotchev, 2011). Developing models for effects of internal audit competency on client acceptance via risk management efficiency as mediator is a challenge as the literature on internal audit competency is vast, varied, and evolving. These have motivated researches to continue to develop improved models with research question.

Research Objective

The purpose of this study is to test the effects of internal audit competency on client acceptance via risk management efficiency as a mediator. The research questions of the studyare as follows: How does the internal audit competency affectthe risk management efficiency via corporate culture as a moderator? How does risk management efficiency affect client acceptance via auditabil i ty as a moderator? And, how does internal audit competency influence client acceptance via risk management efficiency as a mediator?

Corporate Culture Auditability

Internal Audit Competency

Risk Management Efficiency Client Acceptance

Figure1The effects of internal audit competency on client acceptance of the firms within Chemical

product of Thailand

Relevant Literature Review

The research model of this study is illustrated in figure 1. This model shows the effects of internal audit competencyconsist ofprofessional ethic and technical expertise on client acceptance via the risk management

efficiency as a mediator. This research model is explained as follows.

1. Effects of professional ethic

A code of ethics is necessary and appropriate for the profession of internal auditing, founded as it is on the trust placed in

its objective assurance about risk management efficiency, internal control and governance (Boyce, 2014). Professional ethics have four components. It includes integrity, objectivity, confidentiality, and professional behavior

(Dixon, et al., 2004).

Page 89: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

78 ณฐวงศ พนพล, กฤตยา แสงบญผลกระทบของศกยภาพการตรวจสอบภายในทมตอประสทธภาพ...

Professional Integrity is honesty, fair dealing, trustworthy and free from conflict of interest. Professional Objectivity is the careful use of protracted procedures and test to arrive to a conclusion such that a similar independent test by another person would give the same conclusion (Ardelean, 2013). Professional Confidentiality is respect confidentiality of information acquired during the course of performing professional services and should not use or disclose or appear to use any such information without proper and specific authority or for personal advantage or advantage of the third party unless there is a legal or professional right or duty to disclose (Grandgenett, 2010).Professional behavior is an obligation on professional accountants to comply with relevant laws and regulations and avoid any action that may bring discredit to profession (Farahani, 2012). The surveys found a number of challenges remain in implementing effective ethics and compliance risk management programs. These challenges and proposes solut ions that eth ics and compl ianceprofessionals can integrate into these efforts to improve risk management efficiency via

corporate culture as moderator (Eschenfelder, 2011). Increasingly, professional ethics and

compliance risk management requires a corporate culture. An important factors of corporate culture isthe collaboration of companies need implement integrated risk management processes that work together to

define and identify risks, educate workers, detect violations, conduct investigations and

continually fortify the corporate culture (Le Menestrel and Van Wassenhove, 2009). Thus, professional ethic seems to have a positive relationship with risk management efficiency via corporate culture as a moderator. Therefore, the following hypotheses are posited: Hypothesis 1a:The higher the professional ethic of internal audit competency the more the firm achieve greater risk management efficiency. Hypothesis 2a:Corporate culture will positively moderate the professional ethic of internal audit competency to risk management efficiency. 2. Effects of technical expertise Technical expertise referto maintaining professional knowledge and skill at the level required to ensure that employers receivecompetent professional services and to act diligently in accordance with applicable technical and professional standards when offering services (Everett and Tremblay, 2014). Technical expertise consists of communication and audit reporting and sampling capability. Firstly, communication capabilityare an important knowledge and skill to be used for obtaining and confirming information and facts

about the way systems and controls are being operated. At the same time they represent an opportunity to create and maintain good

relations between the audit department and its clients, and to impress the client with the professionalism of internal audit (Daniela and Attila, 2013). Secondly, audit reporting capability

isknowledge and skill to be used for an assurance on the system under review; and

Page 90: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 79 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

form the basis of the overall assurance on the internal control system to be provided in reports to the head of the organization (Martin, et al., 2014). Final ly , sampl ing capabi l i ty is knowledge and skill obtaining evidence to form a view and provide recommendations for improvement regarding the soundness and application of accounting, financial and operational controls of an organization. The evidence has to be sufficient, relevant andreliable (Munteanu and Zaharia, 2014). Technical expertise of internal audit competency is helping organizations improve risk management efficiency is to preserve the value created by company activities and to avoid the occurrence of negative events (Simon, et al., 2014). However, the important of the corporate culture as moderating of internal audit competency affect torisk management efficiency because the corporate culture is the degree to which individuals understand that risk and compliance rules apply to everyone as risk management efficiency. (Munteanu and Zaharia, 2014) Thus, technical expertise seems to

have a posi t ive relat ionship with r isk management efficiency via corporate cultureas a moderator. Therefore, we posit the

hypotheses as follows: Hypothesis 1b:The higher technical expertise of internal audit competency the more firms achieve greater risk management efficiency.

Hypothesis 2b:Corporate culture will positively moderate the technical expertise of

internal audit competency to risk management efficiency.

3. Consequences of risk management efficiency Risk management refer to thesystematic process of understanding; evaluating and addressing these risks to maximize the chances of objectives being achieved and ensuring organizations, individuals and communities are sustainable (Bruce, 2014). Risk management efficiencies consist of internal environment al l-round; r isk assessment validity; risk response timeliness; control activities complete; information and communication clearing;monitoring reliability Cheng, et al., 2012). Moreover, the strong positive risk management efficiency could be given higher value and increase the opportunities for client acceptance (Oprean, 2014). Thus, this research implies that a firm with high risk management efficiency under auditability will gain high client acceptance. Hence, the following hypotheses are proposed: Hypothesis 3: The risk management efficiency will have a positive relationship with

client acceptance. Hypothesis 4: Audi tabi l i ty wi l l positively moderate the risk management efficiency to client acceptance.

Research Methods

1. Sample For this research, data from industrial estate authority are used due to their availability and significant indicator to identify economic

Page 91: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

80 ณฐวงศ พนพล, กฤตยา แสงบญผลกระทบของศกยภาพการตรวจสอบภายในทมตอประสทธภาพ...

situation in Thailand. The sample was selected from the firms within chemical product of Thailand with simple random sampling. A mailed survey was used for data collection. The key participants in this study were chief internal audit officerswithin chemical industry of Thailand. Of the surveys completed and returned, only 328 were usable. The effective response rate and usable was approximately 29.95% (Aaker, Kumar and Day, 2001).However, the non-response bias did not appear to be a problem in the study on an overall basis. 2. Measure All the variables were obtained from the survey.The independent variables include professional ethic and technical expertise.Internal audit competency was measured on 5-point Likert scales (e.g., 5 = Strongly Agree, 4 = Agree, 3 = Neutral, 2 = Disagree, 1 = Strongly Disagree). Most of the scales employed have been adopted from the existing and validated scales used in the extant literature to fit the current situation. Risk management efficiency is measured by the mediator variable that deals with internal audit competency and client

acceptance. Risk management efficiency was measured on 5-point Likert scales (e.g., 5 = Strongly Agree, 4 = Agree, 3 = Neutral, 2 =

Disagree, 1 = Strongly Disagree). Beyond the dependent, independent, and mediator variables, this paper included corporate culture as a moderator variable that provides internal audit competency and may

shift the risk management efficiency. Moreover, auditability as a moderator variable provides

risk management efficiency and may have higher client acceptance. Researcher is measured these variable. All variables used is a five point Likert-type scale ranging from one (strongly disagree) to five (strongly agree). In addition, the control variables are firm age and size. Firm age was measured by the number of years a firm has been in existence with a dummy variable (e.g., number of years since 1 – 10 = 1, other = 0) (Zahra, Ireland and Hitt, 2000). The firm’s size was measured with the number of employees in a firm with a dummy variable (e.g., number of employees from 1 to 500 = 1, others = 0) (Arora and Fosfuri, 2000). 3. Method Confirmatory factor analysis (CFA) was employed to investigate the validity of constructs. Furthermore, factor scores were used to estimate for regression analysis. This researchdemonstrates the results of factor loading and Cronbach’s alpha coefficiencies. All factor loadings are greater than 0.6 (Hair et al., 2006) and are statistically significant. Cronbach’s alpha of all variables are greater than 0.7 (Nunnally and Berstein, 1994). Overall, the results indicate the reliability and validity of these constructs.

The ordinary least squares (OLS) regression analysis was employed to estimate parameters in hypotheses testing. Two equation

models are shown as follows: Equation 1: RME = β

01 + β

1 PE+ β

2 TE + β

3

CC + β4 (CC) + β

5 (TE * CC) + β

6 FA + β

7FS

+ εEquation 2: CA = β

02 + β

8 RME + β

9 AUD+

β10 (RME* AUD) + β

11 FA + β

12 FS+ ε

Page 92: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 81 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

Where PE is Professional ethic; TE is Technical Expertise; CC is Corporate Culture; RME is Risk Management Efficiency; AUD is Auditability; CA is Client Acceptance; FA is Firm Age; FS is Firm Size as measured by dummy variable; ε is error term.

Results and Discussion

Table 1 shows the descriptive statistics and correlation matrix between variables analyzed by Pearson correlation coefficiencies. Although it indicates a high correlation between independent variables, it does not have severe multicollinearity problems according to the VIF range from 1.00 to 6.23 (Hair et al., 2006). 1. Impacts of internal audi t competency on its consequence Table 2 presents the results of OLS regression analysis of the relationships between internal audit competency and risk management efficiency via corporate culture as a moderator. To inference hypotheses 1a – 1b whether examines the relationship between internal audit competency (e.g., includes professional

ethic and technical expertise) and risk management efficiency. The result shows that there are both independen t va r iab les cons is t i ng o f professional ethic and technical expertise have a significant positive effect on risk

management efficiency (β1 = .074, P< 0.01; β

2

= .065, P< 0.1) That is, hypotheses 1a and 1b

are supported. Hypotheses 1a, resent research shows that profession ethic can be performing their

duties with objectivity, due diligence and professional care, in accordance with

professional standards as well as serve in the interest of stakeholders in a lawful manner, while maintaining high standards of conduct and character, and not discrediting their profession or the association (Farahani, 2012). Thus, these professional ethic gain valuable insight into assess overall effectiveness and target improvements about risk management efficiency (Brannigan, 2012). Hypothesis 1b, resent research shows that Technical expertise of internal audit competency is helping organizations improve risk management efficiency is to preserve the value created by company activities and to avoid the occurrence of negative events (Simon, et al., 2014). Thus, professional ethic and technical expertise are important factors used to gain operating opportunities in achieving risk management efficiency. Firms with a greater degree of these three independents appear to have higher risk management efficiency. 2. Impacts of risk management efficiency on its consequence Table 3 presents the results of the relationships between risk management efficiency into client acceptance via auditability.

To inference hypotheses 3 whether examines the relationship between risk management efficiency and client acceptance. The result

shows that risk management efficiency has a significant positive effect on client acceptance (β

8 = .054, P< 0.1). That is, hypotheses 3 are

supported.

3. Moderator effect of corporate culture on internal audit competency into risk management efficiency

Page 93: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

82 ณฐวงศ พนพล, กฤตยา แสงบญผลกระทบของศกยภาพการตรวจสอบภายในทมตอประสทธภาพ...

Table 2 presents the results of the

relationships between internal audit competencies on risk management efficiency via corporate culture as a moderator. Interestingly, effectiveness

of professional ethic and technical expertise have a significant positive effect on risk management efficiency via corporate culture (β

4 = .058,

P< 0.05; β5 = .171, P< 0.1). Increasingly,

professional ethics and compliance risk management requires a corporate culture. An important factor of corporate culture is the collaboration of companies need implement

integrated risk management processes that work together to define and identify risks, educate workers, detect violations, conduct investigations and continually fortify the corporate culture (Le Menestrel and Van Wassenhove, 2009). As mentioned earlier, these researchers found that corporate culture can help firms achieve great good risk management efficiency with internal audit competency as independent variables. Thus, Hypotheses 2a and 2b are supported.

Tabel 1 Descriptive Statistics and Correlation Matrix

Constructs CA PE TE RME CC AUD FA FS

Mean 3.63 3.64 3.72 3.69 3.68 3.66 - -

Standard Deviation 0.62 0.66 0.66 0.73 0.75 0.72 - -

Client acceptance (CA)

Professional ethic (PE) 0.64*

Technical expertise (TE) 0.77** 0.58*

Risk management efficiency (RME) 0.65* 0.88** 0.6*

Corporate culture (CC) 0.8* 0.66* 0.63* 0.6*

Auditability (AUD) 0.65* 0.63* 0.67* 0.69* 0.6*

Firm Age (FA) 0.44 0.45 0.43 0.45 0.38 0.46

Firm Size (FS) 0.33 0.33 0.35 0.29 0.3 0.42 0.43

* Correlation is significant at the 0.05 level (2-tailied)

** Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailied)a Beta coefficiencies with standard errors in parenthesis.

The literature reviews finds that the strong positive risk management efficiency could be given higher value and increase the

opportunities for client acceptance. In addition

to the opportunities, it promotes significant and

auditability in risk management efficiency that will strengthen client acceptance.

Page 94: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 83 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

Table 2 Results of Ols Regression Analysis

Independent Variables Dependent variable

RME

Professional Ethic (PE) 0.074***(0.027)

Technical Expertise (TE) 0.065*(0.031)

Corporate Culture(CC) 0.052*(0.031)

PE*CC 0.058**(0.034)

TE*CC 0.171*(0.073)

Firm Age (FA) 0.048(0.028)

Firm Size (FS) 0.244(0.035)

Adjusted R-square 0.728Note: Standard error is in parentheses.*** p< .01** p< .05* p< .10

Table 3 Results of Ols Regression Analysis

Independent Variables Dependent variable

CA

Risk Management

Efficiency (RME)

.054*

(0.012)

Auditability (AUD) .021**

(0.011)RME *AUD .035***

(0.026)Firm Age (FA) .025

(0.016)Firm Experience (FS) .023

(0.011)Adjusted R-square 0.721

Note: Standard error is in parentheses.*** p< .01** p< .05* p< .10

4. Moderator effect of auditability on risk management efficiency into client acceptance. Table 3 presents the results of the relationships between risk management

efficiency into client acceptance via auditability as a moderator. Interestingly, risk management efficiency has a significant positive effecton client acceptance via auditability as a

moderator (b10 = .035, P< 0.01). Auditability is

proposed to become a moderator of the aforementioned relationships. Risk management efficiency is committed to providing quality customer service which managers need toassess the risk of losing these customers to

competitors and work to mitigate that risk The overriding reason for management’s focus on

customer satisfaction is as a source of competitive advantage (MacGillivray and Pollard, 2008). At some level, managers expect high satisfaction levels to cause customers to prefer a brand to competitive alternatives.

Therefore, customer satisfaction has become the most widely used metric in companies’ efforts to measure and manage customer

loyalty. The assumption is simple and intuitive: Highly satisfied customers are good for business. The topic of risk management and corporate governance principles are strongly interrelated. An organization implements

strategies in order to reach their goals (Jayaram, Dixit, 2014). Each strategy has related risks that must be managed in order to

meet these goals. Following strong corporate

Page 95: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

84 ณฐวงศ พนพล, กฤตยา แสงบญผลกระทบของศกยภาพการตรวจสอบภายในทมตอประสทธภาพ...

governance principles that focus on risk management allows organizations to reach their goals. Thus, Hypothesis 4 is supported.

Contributions and Future Research

1. Theoretical contributions and futuredirections for research This study provides important theoretical contributions extending on prior studies by incorporating both perspectives of i n te rna l aud i t competency inc lud ing professional ethic and technical expertise in the same model and links this internal audit competency to risk management efficiency via corporate culture as a moderator. Following the results of this study, future research is needed. The resu l ts not iceably revealed that professional ethic and technical expertise affect risk management efficiency. Additionally, this paper considers corporate culture as a moderating effect on these relationships. Furthermore, the relationship between risk management efficiency and client acceptance is found in this research. Most especially, auditability is moderating the relationshipbetween risk management efficiency and client

acceptance. Finally, further research should reexamine this research model in other group for more generalized.

2. Managerial contributions For executive managers and firms’ owners, this study helps them to understand and know that internal audit competency is an important factor that motivates the firms within

chemical product of Thailand. Especially, corporate culture enhances their internal audit

competency increasing risk management efficiency. Moreover, auditability is themoderating effect of the relationship between risk management efficiency and cl ient acceptance.

Conclusion

This study investigates the effects of professional ethic and technical expertise on client acceptance via risk management efficiency as a mediator. It also documents the moderating effect of corporate culture on the re la t ionsh ips be tween in te rna l aud i t competency and risk management efficiency. However, auditability is used to moderate the effect of risk management efficiency and client acceptance. The data was collected from 328 chief accounting officers. The findings show that professional ethic and technical expertise have the most powerful effect on risk management efficiency. For the moderating effect of corporate cul ture is only the interact ion among professional ethic and technical expertise on risk management efficiency. Furthermore, the relationship between risk management

efficiency and client acceptance is positive in this empir ical research. Interest ingly, auditability also is moderates the relationship between risk management efficiency and client acceptance.

Page 96: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 85 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

References

Airaksinen T. Professional ethics. In: Chadwick R, editor. (2012). Encyclopedia of applied ethics (second edition). San Diego: Academic Press; p. 616-23.

Alzeban A, Gwilliam D. (2014) Factors affecting the internal audit effectiveness: A survey of the saudi public sector. Journal of International Accounting, Auditing and Taxation, 23(2), 74-86.

Ardelean A. (2013). Auditors’ ethics and their impact on public trust. Procedia - Social and Behav-ioral Sciences, 92(0), 2013:55-60.

Arel B. (2010). The infl uence of litigation risk and internal audit source on reliance decisions. Ad-vances in Accounting, 26(2), 2010:170-6.

Arora, A., A. Fosfuri. (2003) Licensing the market for technology. Journal of Economic Behavior & Organization 1522, 1-19.

Ashbaugh-Skaife H, et. al., (2007). The discovery and reporting of internal control defi ciencies prior to sox-mandated audits. Journal of Accounting and Economics, 44(1–2), 2007:166-92.

Asker, David A. et. al., (2001). Marketing Research, New York: John Wiley and Sons.Bandyopadhyay SP, et. al., (2014). Mandatory audit partner rotation, audit market concentration,

and audit quality: Evidence from china. Advances in Accounting, 30(1), 2014:18-31.Barua A, et. al., (2010). Audit committee characteristics and investment in internal auditing. Journal

of Accounting and Public Policy, 29(5), 503-13.Botez D. “Internal audit and management entity. (2012). Procedia Economics and Finance, 3(0),

1156-60.Boyce G. (2008). The social relevance of ethics education in a global(ising) era: From individual

dilemmas to systemic crises. Critical Perspectives on Accounting, 19(2), 255-90.Boyce G. (2014). Accounting, ethics and human existence: Lightly unbearable, heavily kitsch.

Critical Perspectives on Accounting, 25(3), 197-209.Brannigan MC. Communication ethics. (2012). In: Chadwick R, editor. Encyclopedia of applied

ethics (second edition). San Diego: Academic Press; p. 507-15.

Bruce JR. (2014). “Risky business: How social psychology can help improve corporate risk man-agement.” Business Horizons, 57(4), 551-7.

Cheng TCE, Yip FK, Yeung ACL. (2012). “Supply risk management via guanxi in the chinese

business context: The buyer’s perspective.” International Journal of Production Econom-ics, 139(1), 3-13.

Daniela P, Attila T. (2013). Internal audit versus internal control and coaching. Procedia Econom-ics and Finance, 6(0), 694-702.

Dixon R, et. al., (2004). The necessary characteristics of environmental auditors: A review of the

contribution of the fi nancial auditing profession. Accounting Forum, 28(2), 119-38.

Page 97: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

86 ณฐวงศ พนพล, กฤตยา แสงบญผลกระทบของศกยภาพการตรวจสอบภายในทมตอประสทธภาพ...

Eschenfelder B. (2011). The role of narrative in public relations ethics pedagogy. Public Relations Review, 37(5), 450-5.

Everett J, Tremblay M-S. (2014). Ethics and internal audit: Moral will and moral skill in a heter-onomous fi eld. Critical Perspectives on Accounting, 25(3), 181-96.

Farahani MF (2012). Ethics principles in distance education. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 46(0), 890-4.

Grandgenett R. (2010). Ethics in business practice. Journal of the American Dietetic Association, 110(7), 1103-4.

Hair, J. et. al., 2006. Multivariate data analysis. New Jersey: Pearson Educations, Inc.Jayaram J, Dixit M, Motwani J. (2014). “Supply chain management capability of small and medium

sized family businesses in india: A multiple case study approach.” International Journal of Production Economics, 147, Part B(0), 472-85.

Le Menestrel M, Van Wassenhove LN. (2009). Ethics in operations research and management sciences: A never-ending effort to combine rigor and passion. Omega, 37(6), 1039-43.

MacGillivray BH, Pollard SJT. (2008). “What can water utilities do to improve risk management within their business functions? An improved tool and application of process benchmark-ing.” Environment International, 34(8), 1120-31.

Martin K, et. al., (2014) The potential impact of coso internal control integrated framework revi-sion on internal audit structured sox work programs. Research in Accounting Regulation, 26(1), 110-7.

Munteanu V, Zaharia DL. (2014). Current trends in internal audit. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 116(0), 2239-42.

Nunnally, et. al., (1994). Psychometric Theory ,New York :n.p.Nuttavong Poonpool and Krittaya Sangboon (2014). “Responsibility accounting effectiveness of

the fi rms within food industry Thailand.” Journal of International Financial Studies, Vol. 14 Issue 2, p35

Oprean V-B. (2014). “Business (re) engineering: Management of the risk induced constraints.”

Procedia - Social and Behavioral Sciences, 109(0), 815-26.Simon A, Yaya LHP, Karapetrovic S, Casadesús M. (2014). “An empirical analysis of the integra-

tion of internal and external management system audits.” Journal of Cleaner Production,

66(0), 499-506.Zahra, S.A., R.D. Ireland, I. Gutierrez and M.A. Hitt. (2000). Privatization and entrepreneurial

transformation: Emerging issues and a future research agenda. Academy of Manage-ment Review, 25 (3), 509–24.

Page 98: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

แนวทางการพฒนาการตลาดชางชมชนบางบว เขตบางเขนThe Development of Marketing Strategy for Constr uction Contractor of Bangbua Community, Bangkhen

นวลจนทร โชตคณากร1

Naulchan Chotikhunakorn1

บทคดยอ

การวจยเรอง แนวทางการพฒนาการตลาดชางชมชนบางบว เขตบางเขน มวตถประสงคเพอ1)ศกษาระดบความพงพอใจตอการใชบรการชางชมชนบางบว 2)ศกษาปจจยทมผลตอความสาเรจในการพฒนาธรกจชางชมชนบางบว และ3) เสนอแนวทางการพฒนาการตลาดชางชมชนบางบว เขตบางเขน โดยใชระเบยบวธวจยทผสมผสานระหวางวธการวจยเชงปรมาณและเชงคณภาพมกลมตวอยางคอ 1) ผใชบรการชางชมชนบางบว เขตบางเขน จานวน 340 คน และ 2) สมาชกเครอขายธรกจชางชมชนบางบว โดยการสมภาษณเชงลกสถตทใชในการวจยเพอตอบวตถประสงคการวจยทงสามประการ คอ คาสถตแบบแจกแจงความถ (Frequency) และคารอยละ (Percentage)คาเฉลย (X ) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) การทดสอบดวยคาสถต t-test และการทดสอบดวยคาสถต One-Way ANOVA (F-test) และทดสอบความแตกตางคาเฉลยรายคดวยวธการ LSD ผลการวจยพบวา 1) ระดบความพงพอใจตอการใชบรการชางชมชนบางบว เขตบางเขน โดยรวมอยในระดบปานกลาง (3.24) เมอพจารณาจากความพงพอใจทง 7 ดาน คอ ดานผลตภณฑ/ บรการ ดานราคาคาวสดกอสราง ดานความสะดวกในการตดตอ ดานการสงเสรมการตลาด ดานบคลากรหรอพนกงาน ดานลกษณะทางกายภาพ และดานขนตอนการใหบรการพบวาระดบความพงพอใจตอการใชบรการชางชมชนบางบว เขตบางเขน ดานราคาคาวสดกอสราง และดานผลตภณฑ/บรการ อยในระดบมาก โดยเปนอนดบท 1 และ 2 ตามลาดบ สวนดานอนๆ มระดบความพงพอใจอยในระดบปานกลาง 2) ปจจยทมผลตอ

ความสาเรจในการพฒนาธรกจชางชมชนบางบว คอ การมสวนรวมของชมชนและการวเคราะหสภาพแวดลอมภายในและภายนอก ธรกจชางชมชนบางบว เขตบางเขน และ 3) แนวทางการพฒนาการตลาดชางชมชนบางบว เขตบางเขน คอ การพฒนาการบรหารจดการ การพฒนาดานบคลากร (ชางชมชน) การ

พฒนากระบวนการกอสราง การพฒนาดานการเงน การพฒนาดานการตลาด และการพฒนาการใหบรการ

คาสาคญ : การพฒนาการตลาด, ธรกจชางชมชน, ความพงพอใจ

1 ผชวยศาสตราจารย, อาจารยประจา สาขาวชาการตลาด, คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยเกรก1 Assistant Professor, Lecturer, Department of Marketing, Faculty of Business Administration, Krirk University

Page 99: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

88 นวลจนทร โชตคณากรแนวทางการพฒนาการตลาดชางชมชนบางบว เขตบางเขน

Abstract

This research aimed to 1) analyze the satisfaction level towards the services of the construction contractor of Bangbua Community, Bangkhen, and 2) identify the factors which influenced the success of the business development of the construction contractor of Bangbua Community, Bangkhen. This research used both quantitative and qualitative research methodologies. The samples for the research consisted of 1) 340 customers of the construction contractors of Bangbua Community, Bangkhen, and 2) the member of the construction contractors, Bangbua Community, Bangkhen. The questionnaires were sent to 340 samples of the customers of the construction contractors were received as an in-depth interview. The data received were analyzed for frequency, percentage, mean, standard deviation, t-test, One-Way ANOVA (F-test), and Least Statistical Difference. The findings were 1) the overall satisfaction level of the customers towards the service of the construction contractor of Bangbua Community was at moderate level (3.24). The seven satisfaction aspects were: product, service, the price of construction material/the accessibility of communication, marketing promotion, personnel, physical characteristics, and the service process. It was found that the price of the construction material and the product/ service were at high level, respectively. The subsequence results were found at moderate level, 2) the factors influenced the success of the business development of the construction contractor was the community participation and the internal and the external environmental analysis of the construction contractor of Bangbua Community, Bangkhen, and 3) the marketing developmental approach of the construction contractor, Bangbua Community, Bangkhen was in the areas of management, personnel (construction contractor), construction process, finance, marketing and service procedure.

Keywords: Marketing Development, Community Construction Contractor, Satisfaction

บทนา

ประเทศไทยเขาสการพฒนาเปนประเทศอตสาหกรรมสมยใหม จากพนฐานทเปนประเทศเกษตรกรรมสการเปลยนแปลงเปนชมชนเมองเกดการอพยพ มการสรางชมชนเมองทขยายตวอยาง

รวดเรว และไมมการวางแผนจงเปนปญหาความเหลอมลาในการกระจายรายไดและปญหาความยากจนทรนแรงขนรวมทงความไมเทาเทยมในการ

จดบรการพนฐานทาใหคนจนทอพยพเขาเมองไมสามารถมทอย อาศยทมนคง และถกตองตาม

กฎหมายสวนทมอยแลวกมกไมมสญญาเชาทมนคง

ทาใหเกดปญหาการถกไลทอยเสมอโอกาสสรางความมนคงในการตงถนฐาน และการมชวตของครอบครวคนจนในเมองเปนไปตามยถากรรมตองทางานหนกหาเชากนคา และกอใหเกดความแออดความเสอมโทรมของสงแวดล อมโดยเฉพาะ

กรงเทพมหานคร ปรมณฑล และเมองตาง ๆ ทวไปชมชนบางบวเปนชมชนทมปญหาเรองทอยอาศยเปนปจจยสทมความสาคญตอการดารงชวตอยของมนษยเมอมโครงการพฒนาทอยอาศยโดยสถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน) หรอ พอช.

Page 100: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 89 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ไดรเรมโครงการบานมนคง ซงโครงการดงกลาวมนโยบายทสาคญคอ แกไขปญหาความไมมนคงในทดนและทอยอาศย ซงมอยประมาณ 5,500 ชมชนทวประเทศ (คมอบานมนคงแผนการปฏบตการเพอพฒนาชมชนแออด ป พ.ศ. 2547) รฐบาลมนโยบายแกไขปญหาทอยอาศยของผมรายไดนอย และสรางความมนคงเรองทอยอาศยแกคนจนในเมองทยงไมมทอยอาศยเปนของตนเองโดยเฉพาะกลมผอยอาศยในชมชนแออดชมชนบกรกและชมชนบางบวเปนชมชนหนงทมปญหาเรองทอยอาศย เชน การไลพนท การไลรอ เปนเรองทชาวชมชนบางบวตองประสบปญหามาโดยตลอด กอปรกบทางสานกงานเขตบางเขน มนโยบายในการปรบภมทศน รมคลองใหเปนระเบยบเรยบรอยและสวยงามดงนนชมชนบางบวจงจาเปนตองรอถอนไปอาศยทอน จากปญหาดงกลาว ทาใหชาวชมชนบางบวมแนวคดทจะรวมกนคนหาแนวทางการพฒนาทอยอาศยใหมนคง และมสภาพความเปนอยทดขน จงเขารวมโครงการพฒนาทอยอาศยกบโครงการบานมนคงหลกการสาคญของโครงการบานมนคงเปนการดาเนนการโดยองคกรชมชนและทองถน ซงเบองตนการสรางบานโครงการบานมนคง จะตองดาเนนการโดยเจาของบาน และเลอกใชชางในชมชนในระยะแรกเจ าของบานมนคงไม เชอฝ มอและมาตรฐานชางในชมชน เมอเจาของบานเลอกใชชางผรบเหมาภายจากนอกชมชนเกดปญหา เชน สราง

บานไมสาเรจ เจาของบานไมสามารถควบคมดแลคณภาพการกอสรางบานไดอยางใกลชด จงเกดปญหาทงงาน ชาวบานทอาศยอยภายในชมชนม

อาชพเปนชางมความร และมฝมอดานชางจงเขามาแกไขปญหาตางๆ เรองการกอสรางบาน จนกระทงชางภายในชมชนบางบว ไดมการรวมตวขนเปน

ครงแรก มชางจานวน 7 คน นารองสรางบานผนาชมชนเฟสแรกสรางบานแฝดและบานเดยว เปน

บานทมคณภาพสอดคลองกบวถชวตของครอบครวในชมชน เมอสรางบานเฟสแรกสาเรจ ทาใหชางเกดความมนใจมากขน จงเกดการรวมตวของชาง

และใชชอเรยกวา “ชางชมชนบางบว” มสมาชกประมาณ 200 คนในเครอขายคลองบางบวรวมกลมเปนชดๆ ละประมาณ 18 - 20 คน จงเปนทางเลอกหนงทเจาของบานใหความสาคญ การเลอกใชบรการชางชมชนสาหรบการสรางบานมนคง ปจจบนนหลายชมชนทมโครงการบานมนคง ไดพสจนใหชาวบานเหนแลววาชางชมชนมบทบาทสาคญ การสรางความเขาใจการสรางบานอยางประหยด ดงนน ชางชมชนมสวนสาคญการสรางความเขาใจรวมกบเจาของบาน สรางบานอยางประหยด ใหสอดคลองกบวถความเปนอยตงแตการวางผงออกแบบ นาวสดเกามาปรบปรงใหใชประโยชนได การตรวจรบงาน การตรวจสอบงาน เจาของบานสามารถควบคมดแลการทางานไดอยางใกลชด ซงในระหวางดาเนนงานกอสรางบานมนคงนนพอช. สนบสนนโดยการฝกอบรมชางชมชนใหมความรและเทคนคตาง ๆ ดานกอสราง เชน การถอดแบบ การประเมนราคา การวางแผนการกอสรางนอกจากนไดเสรมองคความรเรองวสด การลดตนทนการกอสราง และนาชางชมชนไปดงานนอกสถานท ฯลฯในการดาเนนโครงการบานมนคงนน จงทาใหชางชมชนบางบว เปนชางทมความร ความสามารถและมประสบการณดานชางเปนอยางด แตเมอโครงการบานมนคงเสรจสนลง ชางชมชนขาดรายได ไมสามารถเลยงครอบครวได

จงสงผลกระทบตอครอบครวและชมชน ดงนน ผนาชมชนจงมแนวคดสงเสรมสนบสนนกลมชางชมชนใหมงานทาอยางยงยน ดวยเหตผลทแสดงความสาคญและจาเปน

ของเรองทดงกลาว จงทาใหผวจยสนใจศกษาเรอง แนวทางการพฒนาการตลาดชางชมชนบางบว เขตบางเขน ซงจะเปนประโยชนตอแนวทางการพฒนาการตลาดชางชมชนบางบว เขตบางเขน และพฒนาคณภาพชวตของคนในชมชนอยางยงยน

ตลอดไป

Page 101: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

90 นวลจนทร โชตคณากรแนวทางการพฒนาการตลาดชางชมชนบางบว เขตบางเขน

วตถประสงคการวจย

1. เพอศกษาระดบความพงพอใจตอการใชบรการชางชมชนบางบว เขตบางเขน 2. เพอศกษาปจจยทมผลตอความสาเรจในการพฒนาธรกจชางชมชนบางบว 3. เพอเสนอแนวทางการพฒนาการตลาดชางชมชนบางบว เขตบางเขน

วธการศกษา

การศกษาเรองแนวทางการพฒนาการตลาดชางชมชนบางบว เขตบางเขนเปนงานวจยเชงปรมาณและเชงคณภาพ ศกษาความพงพอใจการใชบรการชางชมชนบางบว เขตบางเขน และปจจยทมผลตอความสาเรจในการพฒนาธรกจชางชมชนบางบว เพอหาแนวทางการพฒนาการตลาดชางชมชนบางบว ประชากร ประชากรทใชในการวจยครงนแบงเปน 2 กลม คอผใชบรการชางชมชนบางบวจานวน 12 ชมชน มจานวน 2,000 ครวเรอน ไดแก 1. ชมชนสามคครวมใจ 2. ชมชนบางบวกองการภาพ 3. ชมชนรอยกรอง 4. ชมชนอทศนสรณ 5. ชมชนบานบางบว 6. ชมชนรวมใจพฒนาเหนอ 7. ชมชนรนใหมพฒนา 8. ชมชนรวมใจพฒนาใต

9. ชมชนคลองหลมไฝ 10. ชมชนกาวหนา11. ชมชนคลองบางบว และ 12. ชมชนเชงสะพาน

ไม รวมทงประธานชางชมชนบางบวและสมาชกเครอขายธรกจชางชมชนบางบว

การวเคราะหขอมล

การศกษานใชวธการผสมผสานระหวางวธการวจยเชงปรมาณ โดยมกล มตวอยางคอ 1) ผ ใชบรการชางชมชนบางบว เขตบางเขน จานวน 340 คน รวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถาม 2) สมาชกเครอขายธรกจชางชมชนบางบว ใชวธการสมภาษณเชงลก สถตทใชในการวจยเพอตอบวตถประสงคการวจยทงสามประการ คอ คาสถตแบบแจกแจงความถ (Frequency) คารอยละ (Percentage) คาเฉลย (X ) คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) การทดสอบดวยคาสถต t-test การทดสอบดวยคาสถต One-Way ANOVA (F-test) และทดสอบความแตกตางคาเฉลยรายค ดวยวธการ LSD สวนการวจยเชงคณภาพ ศกษาการมสวนรวมธรกจชางชมชนบางบว เขตบางเขน ใชวธการสมภาษณเชงลกกบกลมเปาหมาย ไดแกประธานชางชมชนบางบวหวหนาสมาชกเครอขายธรกจชางชมชนและสมาชกชางชมชนบางบวโดยวธการสมแบบเจาะจง (Purposive Sampling) ขอมลปฐมภม (Primary Data) เปนการเกบรวมรวมขอมลตางๆ ทไดจาก

ภาคสนามทงหมดคอใชวธการสมภาษณกงโครงสราง (Semi-Structure Interview) โดยใชเทคนคการวเคราะห SWOT (SWOT Analysis)

กรอบแนวคด

ภาพประกอบ 1 ขนตอนการศกษาวจย

Page 102: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 91 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ผลการวจย

พบวา ขอมลผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนเพศหญง มอายระหวาง 31- 40 ปมระดบการศกษาชนประถมการศกษา มอาชพรบจางทวไป

และมรายไดระหวาง 10,001-15,000 บาท อกทงแนวทางการพฒนาการตลาดชางชมชนบางบว เขตบางเขน พบวา ความพงพอใจการใชบรการชางชมชนบางบว เขตบางเขน ดงน

ตาราง 1 สวนประสมการตลาดบรการความพงพอใจตอการใชบรการชางชมชนบางบว เขตบางเขน

ความพงพอใจตอการใชบรการ X S.D. ระดบ อนดบ

1.ดานผลตภณฑ/บรการ 3.46 0.738 มาก 2

2. ดานราคาคาวสดกอสราง 3.76 0.829 มาก 1

3. ดานความสะดวกในการตดตอ 3.27 0.818 ปานกลาง 4

4. ดานการสงเสรมการตลาด 2.78 0.819 ปานกลาง 6

5. ดานบคลากรหรอพนกงาน 3.37 0.869 ปานกลาง 3

6. ดานลกษณะทางกายภาพ 2.77 1.178 ปานกลาง 7

7. ดานขนตอนการใหบรการ 3.26 0.965 ปานกลาง 5

รวม 3.24 0.690 ปานกลาง

จากตารางท 1 ความพงพอใจตอการใชบรการชางชมชนบางบว พบวาผใชบรการมความพงพอใจโดยเรยงลาดบจากมากไปหานอยไดแก ดานราคาคาวสดกอสราง ดานผลตภณฑ/บรการ ดานบคลากรหรอพนกงาน ดานความสะดวกในการตดตอ ดานขนตอนการใหบรการ ดานการสงเสรมการตลาด และดานลกษณะทางกายภาพซงมรายละเอยดแตละดาน ดงตอไปน เรยงตามลาดบการพงพอใจ 1 ดานราคาคาวสดกอสราง อยในระดบ

มากประเดนทพงพอใจคอการแจงราคากอนการใหบรการราคาเหมาะสมกบวสดทเลอกใชและราคาเหมาะสมกว าบรษทห างร านทวไป 2 ดาน

ผลตภณฑ/ บรการ อยในระดบมาก ประเดนทพงพอใจคอ งานปน งานดานการซอมแซมและตอเตม

และงานดานการตดตงระบบไฟฟาและประปา 3 ดานบคลากรหรอพนกงาน อยในระดบปานกลาง ประเดนทพงพอใจ คอมประสบการณ และม

ผลงานทดนาเชอถอไววางใจ ทมงานชางชมชนเปน

ผมชอเสยงและมชางจานวนมากเพยงพอตอการใหบรการ 4 ดานความสะดวกในการตดตอ อยในระดบปานกลาง ประเดนทพงพอใจ คอ มทตงสานกงานตดตอไดสะดวก มทตงอยใกลบาน หรออยในแหลงทอยอาศยและการเดนทางมาตดตอขอใชบรการสะดวก 5 ดานขนตอนการใหบรการ อยในระดบปานกลาง ประเดนทพงพอใจ คอมการใหคาแนะนาท เปนประโยชนตอผวาจางมการควบคมการทางานทกขนตอน และ มการใหบรการเทาเทยมกน 6 ดานการสงเสรมการตลาด อยในระดบปานกลาง ประเดนทพงพอใจ คอ มการใช

บรการแบบปากตอปาก มเสยงตามสายภายในชมชนและมการโฆษณาวารสารชมชนบางบว และ 7 ดานลกษณะทางกายภาพ อยในระดบปานกลาง ประเดนทพงพอใจ คอ มความพรอมของเครองมอ เครองจกรทตองการใชและมจานวนเครองมอและ

อปกรณเพยงพอตอการทางาน

Page 103: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

92 นวลจนทร โชตคณากรแนวทางการพฒนาการตลาดชางชมชนบางบว เขตบางเขน

ปจจยทมผลตอความสาเรจในการพฒนา

ธรกจชางชมชนบางบว เขตบางเขน

ผลการศกษาผานการสมภาษณเชงลกประธานชางชมชนบางบว และหวหนาสมาชกเครอขายธรกจชางชมชนบางบว เขตบางเขน พบวาปจจยทมผลตอความสาเรจในการพฒนาชางชมชนบางบวเขตบางเขน คอ 1) การมสวนรวมของชมชนในธรกจชางชมชนบางบว เขตบางเขน และ 2) การวเคราะหสภาพแวดลอมภายใน และภายนอกธรกจชางชมชนบางบว เขตบางเขน นอกจากน ธรกจชางชมชนบางบว เขตบางเขน ตองใหความสาคญ ดานการบรหารจดการสมาชกเครอขายธรกจชางชมชนบางบว ใหความรวมมอการเขารวมประชมทกครง และดานการบรหารงานตองเนนเปนรปแบบเชงพาณชย พรอมทง ตองมความพรอม เครองมอ และอปกรณตาง ๆ ทใชในการปฏบตงานกอสราง หาแหลงเงนทนใหการสนบสนนในอตราดอกเบยทตา นอกจากน พบวา ธรกจชางชมชนบางบว ยงไมเปนทรจกแพรหลาย ดานการโฆษณาและการประชาสมพนธอยางตอเนอง

การมสวนรวมของชมชนในธรกจชาง

ชมชนบางบว เขตบางเขน

โดยชมชนมสวนรวมในธรกจชางชมชนบางบว เขตบางเขนในหลากหลายกรณ คอ 1. การมสวนรวมในการตดสนใจ 2. การมสวนรวมในการวางแผนธรกจชางชมชนบางบว 3. การมสวนรวม

ในการดาเนนธรกจชางชมชนบางบว 4. การมสวนรวมในการรบผลประโยชน 5. การมสวนรวมในการประเมนผล (ขณะมอบหมายงาน และในระหวาง

การดาเนนการ)

การวเคราะหสภาพแวดลอมภายใน และ

ภายนอกธรกจชางชมชนบางบว เขต

บางเขน

เครองมอในการวเคราะหสภาพแวดลอมทใชคอ SWOT Analysis โดยผลจากการสมภาษณเชงลกสมาชกเครอขายธรกจชางชมชนบางบวพบวา

S : Strength (จดเดน) 1. มระเบยบกฎเกณฑทชดเจนในการแบงปนผลประโยชน และการจดสวสดการใหแกสมาชกเครอขายธรกจชางชมชนบางบว เขตบางเขน

2. ชางชมชนบางบว สวนใหญมทกษะดานชางทสบทอดประสบการณจากรนพอแมสลก และ มความเชยวชาญหลากหลาย เชน การสรางบานเรอนไทย งานปน งานซอมแซม ตอเตม และงานปกระเบอง เปนตน 4. การปฏบตงานชางชมชนบางบวม พอช. จดโครงการสนบสนนฝกอบรมชางชมชน ใหมความรและเทคนคดานตาง ๆ ใหชางชมชนเปนระยะๆ เชน การวางแผนงานกอสราง การประเมนราคา และการถอดแบบ จงทาใหชางชมชนเปนชางทมคณภาพ 5. ชางชมชนบางบว มมาตรการในการประเมนผลการปฏบตงานของสมาชกเครอขายธรกจชางชมชนบางบว คอ มการดาเนนการตรวจสอบกบผวาจาง ทงในขณะมอบหมายและระหวางดาเนนงานการกอสราง

6. การคดคาใชจายการใหบรการ ราคาตากวาบรษทรบเหมากอสรางทวไปเพราะการปฏบตงานชางชมชนจะนาวสดเกาทมอย และนามา

ปรบปรงแกไขสามารถนาไปใชงานไดตอไป 7. การปฏบตงานชางชมชนบางบวม

ความรบผดชอบงาน และเอาใจใสงานเปนอยางด 8. ชางชมชน บางบวไมเลอกรบงาน สามารถทางานไดทกประเภท นอกจากน สามารถ

ทางานได ถงแมวาเจาของบานมงบประมาณทจากด

Page 104: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 93 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

W: Weakness (จดออน) 1. การบรหารจดการไมมรปแบบการกระจายอานาจทชดเจน 2. การบรหารจดการในการตดสนใจ การแกปญหาและความตองการธรกจชางชมชนบางบว สวนใหญขนอย กบประธานชางชมชนบางบว 3. การรบงานขนกบประธานชางชมชนบางบว ทาใหผใชบรการขาดความสะดวก และความคลองตวการตดตอประสานงาน 4. ประธานชางชมชนบางบว ไมมเวลาการบรหารจดการธรกจชางชมชน ทาใหสมาชกเครอขายธรกจชางชมชนบางบว บางกลมตองรบงานจากภายนอก ทาใหธรกจชางชมชนบางบวไมไดรบเงนปนผลอยางเตมท

5. การวางแผนธรกจชางชมชนบางบว มจานวนสมาชกเครอขายธรกจชางชมชนบางบวเขารวมประชมในการวางแผนแตละครงมจานวนนอย

6. ชางชมชนบางบวขาดการใหบรการทสะดวกและรวดเรว 7. ชางชมชนบางบวไมมการโฆษณาและการประชาสมพนธ แจงใหบคคลภายนอกรบรขาวสารขอมลการใหบรการธรกจชางชมชน 8. การปฏบตงานชางชมชนบางบวไมมความพรอมเครองมอในการปฏบตงาน เนองจาก

ขาดอปกรณ / เครองมอ / เครองจกร และยานพาหนะทนาไปใชในการปฏบตงาน O: Opportunity (โอกาส) 1. นโยบายของรฐบาลโครงการซอบาน

ซอคอนโดนเนยม ราคาไมเกน 5 ลานบาทเพออยอาศยรบสทธพเศษยกเวนภาษได 10 % ระยะเวลา 5 ป 2. โครงการขยายรถไฟฟาขนสงมวลชนของภาครฐ สงผลทาใหทอยอาศยประเภทหองชดคอนโดมเนยม ตามแนวรถไฟฟาขนสงมวลชนได

รบความนยมเพมขน 3. โครงการบานมนคงจากพอช. ทวประเทศมนโยบายสนบสนนแกไขปญหาทอยอาศย

4. ภาครฐมนโยบายใหการสนบสนนเงนซอมแซมทอยอาศยภายหลงจากนาลด T: Threat (ขอจากด) 1. ปญหาเศรษฐกจชะลอตว สงผลตออานาจซอ ทาใหการตดสนใจสรางบานนอยลงทาใหประชาชนสนใจซอบานเกา และนามาซอมแซม หรอมการปรบปรงบานมากขน 2. ปญหาราคาวสดกอสรางทปรบตวสงขนตามภาวะเงนเฟอ ทาใหประชาชนทตองการกอสรางบานหรออาคารสานกงานชะลอการตดสนใจ เนองจากมตนทนเพมสงขน 3. คานยมของคนรนใหม นยมทางานในบรษทหรอโรงงานอตสาหกรรม ไมสนใจทางานดานการเปนชางแรงงาน ทาใหชางไมเพยงพอและเกดภาวการณขาดแคลนชางฝมอ จากการวเคราะห SWOT นามาเปนขอเสนอแนะนโยบายและกลยทธแนวทางการพฒนาการตลาดชางชมชนบางบว เขตบางเขน ดงน 1. การพฒนารปแบบธรกจชางชมชนเชงพาณชย 2. การพฒนาบทบาทหนาท ความรบผดชอบผนาเชงพาณชย 3. การพฒนาการมสวนรวมของเครอขายธรกจชางชมชนบางบว

4. การพฒนาทกษะดานการประเมนราคาคากอสรางและการออกแบบ 5. การพฒนาความรวมมอดานการจด

ซอ/เครองมอ/อปกรณ//จดหาวตถดบ/เครองจกร

และยาพาหนะทใชในการปฏบตงาน 6. การจดหาแหลงเงนทนภายนอกสนบสนนการปฏบตงานธรกจชางชมชนในอตรา

ดอกเบยตา 7. การพฒนาตลาดใหม 8. การโฆษณาและการประชาสมพนธ 9. การพฒนาคณภาพการใหบรการของชางชมชน

Page 105: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

94 นวลจนทร โชตคณากรแนวทางการพฒนาการตลาดชางชมชนบางบว เขตบางเขน

การพฒนาการบรหารการจดการ

โครงการ 1. โครงการพฒนารปแบบของธรกจชางชมชนเชงพาณชย วตถประสงค / เปาหมาย - เพอใหธรกจชางชมชนบางบวมรปแบบชงพาณชยทชดเจน - ทาใหชางชมชนสามารถรบงานจากภายนอกชมชนไดเพมมากขน เนองจากมรปแบบทมาตรฐาน หรอจดระบบคอลเซนเตอร วธการ / กระบวนการ - อบรมผนาเครอขาย / ประธานชางชมชนบางบวและสมาชกชางชมชนบางบวใหเกดความร ความเขาใจเกยวกบรปแบบธรกจชางชมชนเชงพาณชย หนวยงานทรบผดชอบ - มหาวทยาลยเกรก 2. โครงการพฒนาบทบาทหนาทความรบผดชอบผนาชมชนเชงพาณชย วตถประสงค / เปาหมาย - เพอใหผนาหรอประธานชมชนทราบบทบาทหนาทความรบผดชอบ ดานการบรหารจดการเชงพาณชย

- ทาใหเกดประสทธภาพ และประสทธผล ในการบรหารการจดการธรกจชางชมชนบางบว

วธการ / กระบวนการ - อบรมผ นาหรอประธานชางชมชนบางบวใหมความร ความเขาใจเกยวกบบทบาทหนาท และความรบผดชอบฐานะผนาธรกจชางชมชนบางบว

หนวยงานทรบผดชอบ - มหาวทยาลยเกรก

3. โครงการพฒนาการมสวนรวมของเครอขายธรกจชางชมชน วตถประสงค / เปาหมาย - เพอใหเครอขายธรกจชางชมชนบางบวไดเขามามสวนรวมในการพฒนาการบรหารการจดการ - ทาใหเกดเอกภาพในการบรหารจดการธรกจชางชมชน วธการ / กระบวนการ - อบรมผนาเครอขายธรกจชางชมชนบางบวใหมความร ความเขาใจเกยวกบประโยชน

ของการมสวนรวมธรกจชางชมชน หนวยงานทรบผดชอบ - มหาวทยาลยเกรก

การพฒนาดานบคลากร(ชางชมชน)

โครงการ 1. โครงการพฒนาทกษะดานการออกเสยงและการประเมนราคาคากอสราง วตถประสงค / เปาหมาย - เ พอให ช างชมชนมทกษะในการออกแบบแประเมนคากอสรางอยางถกตองตามหลกวชาการ - ทาใหสามารถออกแบบไดทนสมย และ

ตรงกบความตองการของผใชบรการ - ทาใหสามารถประเมนราคาคากอสรางทใกลเคยงกบตนทนทแทจรงมากยงขน วธการ / กระบวนการ - อบรม / สมมนาเชงปฏบตการชางชมชนใหมความร ความเขาใจดานการออกแบบและประเมนราคาคากอสราง

หนวยงานทรบผดชอบ - มหาวทยาลยศรปทม และมหาวทยาลยราชภฎพระนคร

Page 106: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 95 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

การพฒนากระบวนการกอสราง

โครงการ - โครงการพฒนาความรวมมอดานการจดซอ / จดหาวตถดบ เครองมอ / อปกรณชาง / ยานพาหนะใชปฏบตงาน วตถประสงค / เปาหมาย - เพอใหชางมความพรอมในการปฏบตงานมากยงขน - ทาให การปฏบตงานช างชมชนมประสทธภาพและประสทธผลมากยงขน มแหลงจดการวตถดบทแนนอน วธการ / กระบวนการ - ทาการตกลงรวมมอกบบรษทตาง ๆ เชน บรษทเครอซเมนต/บรษทบญถาวร/รานโฮมมารท / โฮมโปร เปนตน หนวยงานทรบผดชอบ - ประธานชางชมชน

การพฒนาดานการเงน

โครงการ - โครงการจดหาแหลงเงนทนสนบสนนการปฏบตงานธรกจชางชมชนในอตราดอกเบยตา วตถประสงค / เปาหมาย

- เพอใหมแหลงเงนทนสนบสนนในอตราดอกเบยตาและตอเนอง - ทาใหธรกจชางชมชนมสภาพคลองใน

การปฏบตงานมากยงขน วธการ / กระบวนการ - ทาขอตกลงรวมมอกบสานกงานสราง

เสรมกจการเพอสงคม(สกส.)สถาบนการเงนของรฐ เชน ธนาคารออมสน ธนาคารอาคารสงเคราะห หนวยงานทรบผดชอบ - สานกงานสรางเสรมกจการเพอสงคม (สกส.)

การพฒนาดานการตลาด

โครงการ 1. โครงการพฒนาตลาดใหม วตถประสงค / เปาหมาย - เพอใหชางชมชนมตลาดใหมรองรบในการกอสรางมากยงขน - ทาใหมงานกอสรางเพมขน วธการ / กระบวนการ - ทาขอตกลงการเคหะแหงชาต หรอบรษทรบเหมากอสรางขนาดใหญ - อบรมชางชมชนใหมความร ความเขาใจเกยวกบกลยทธการหาตลาดใหม 2. โครงการพฒนาการโฆษณาและการประชาสมพนธ วตถประสงค / เปาหมาย - เพอใหธรกจชางชมชนเปนทรจกแพรหลายทงภายในและภายนอกชมชนมากยงขน วธการ / กระบวนการ - อบรมสมมนาเชงปฏบตการชางชมชนใหมความร ความสาเรจเกยวกบวธการโฆษณาและการประชาสมพนธ หนวยงานทรบผดชอบ - มหาวทยาลยเกรก

การพฒนาการใหบรการ

โครงการ - โครงการพฒนาชางชมชนดานคณภาพการใหบรการ วตถประสงค / เปาหมาย

- เพอใหชางชมชนมความร ความเขาใจเกยวกบวธการสรางความพงพอใจสาหรบผ ใชบรการอยางถกตองตามหลกวชาการ

วธการ / กระบวนการ - อบรมชางชมชนใหมความร ความเขาใจเกยวกบวธการสรางความพงพอในการให

Page 107: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

96 นวลจนทร โชตคณากรแนวทางการพฒนาการตลาดชางชมชนบางบว เขตบางเขน

บรการแกผบรโภค หนวยงานทรบผดชอบ - มหาวทยาลยเกรก

บทสรป

จากการศกษา พบวาระดบความพงพอใจตอการใชบรหารชางชมชนบางบว เขตบางเขน โดยรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดานจากทง 7 ดาน พบวาระดบความพงพอใจตอการใชบรการชางชมชนบางบว เขตบางเขน ดานราคาคาวสดกอสราง อยในระดบมาเปนอนดบท 1 ประเดนทพงพอใจ คอ การแจงราคากอนการใหบรการ รองลงมาคอ ราคาเหมาะสมกบวสดทเลอกใช และอนดบสดทายคอราคาเหมาะสมกวาบรษท/หางรานทวไป เมอทาการทดสอบสมมตฐาน พบวา ผใชบรการชางชมชนบางบว ทมการศกษาอาชพและรายไดแตกตางกน มความพงพอใจตอการใชบรการแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถต ขณะทพบวา ผใชบรการชางชมชนบางบว ทมเพศและอายแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต สาหรบปจจยทมผลตอความสาเรจการพฒนาธรกจชางชมชนบางบว คอการมสวนรวมของสมาชกเครอขายธรกจชางชมชนบางบว ดานการบรหารการจดการธรกจ ความยตธรรม ความพรอมของอปกรณ และสงเสรมดานการโฆษณาและการ

ประชาสมพนธ และแนวทางการพฒนาการตลาด

ชางชมชนบางบว ใหประสบความสาเรจคอการพฒนารปแบบชางชมชนบางบวรปแบบเชงพาณชย การพฒนาบทบาทหนาทความรบผดชอบของผนาเชงพาณชย การพฒนาการมสวนรวมของสมาชกเครอขายธรกจชางชมชนบางบว และการจดหาแหล งเ งนทนทนภายนอกสนบสนนในอตราดอกเบยตา เชน ธนาคารออมสน สานกงานสรางเสรมกจการเพอสงคมแหงชาต (สกส.)

ขอเสนอแนะงานวจยในอนาคต

ศกษาพฤตกรรมการเลอกใชกจการชางชมชนบางบว เขตบางเขน ภายนอกทมเหตจงใจการเลอกใชบรการชางชมชนบางบว เพอทราบขอมลทแทจรงของผบรโภค ซงผใชบรการมความตองการทแตกตางกน รวมทงสภาพเศรษฐกจสภาวะการแขงขนทางการตลาด เพอขอมลเปนแนวทางการพฒนาการตลาดชางชมชน

กตตกรรมประกาศ

ขอขอบคณศนยสงเสรมวจยและผลตตารามหาวทยาลยเกรก ทสนบสนนทนและเวลาในการวจยครงน ทาใหงานวจยสาเรจไปดวยด

Page 108: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 97 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

เอกสารอางอง

กรมพฒนาชมชน. (2547). โครงการเสรมสรางความเขมแขงของชมชนอยางยงยนโดยการพฒนาศกยภาพและเชอมโยงการทางานกบเครอขายภาคประชาชนในระดบตาบล/อาเภอ/จงหวด (สาเนา).

กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. (2547) คมอบานมนคงแผนการปฏบตการเพอพฒนาชมชนแออด. พมพครงท 1 กรงเทพฯ : สถาบนพฒนาองคกรชมชน.(องคการมหาชน)

ใจแกว แถมเงน (2557). การพฒนาศกยภาพทางการตลาดของการทองเทยวเชงสขภาพ กรณศกษาธรกจสปาในจงหวดนครราชสมา. วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม ปท33 ฉบบท 6 พฤศจกายน – ธนวาคม 2557

ฉตรพร เสอมใจ. (2547). การตลาดธรกจบรการ. กรงเทพฯ.บรษทเอกเปอรเนท.ชยสมพล ชาวประเสรฐ. (2549). การตลาดบรการ. กรงเทพฯ: ซเอดยเคชน.นวลจนทร โชตคณากร.(25..). รายงานการวจย เรอง แนวทางการพฒนาการตลาดชางชมชนบางบว เขต

บางเขนกรงเทพฯ: มหาวทยาลยเกรก ศนยสงเสรมวจยและผลตตาราประสพสข ชอบทากจ และ สวย หลกเมอง. (2557). การสอสารการตลาดแบบครบวงจรโดยประยกต

ใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยงสาหรบผลตภณฑดอกไมใบยางพารา. วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม ปท33 ฉบบท 6 พฤศจกายน – ธนวาคม 2557

ปารชาต วลยเสถยร,จตต มงคลชยอรญญาและโกวทย พวงงาม. (2546). นโยบายและมาตราในการสงเสรมธรกจชมชน. กรงเทพฯ: โรงพมพเอส.เอส.เพรนตง.

ศรวรรณ เสรรตน และคณะ. (2541). การบรหารการตลาดยคใหม. กรงเทพฯ: บรษทธระฟลมและโซเทกซจากด

อดลย จาตรงคกล. (2545) การบรหารเชงกลยทธ. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร.Kotler. Philip. (2009). Marketing Management. 13thed. The United States of American:Pearson

Education, Inc.Mowen. J.& Minor.(1998). Consumer Behavior.5thed Upper Saddle River, NJ: Prentice-Hall.Schiffman, Leon G and Leslie Lazar Kanuk.(1997). Consumer Behavior.5thed.Englewood Cliffs,

N.J. : Prentice-Hall.

Page 109: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

การตดตามผลการจดการเรยนการสอนหลกสตรรฐประศาสนศาสตรบณฑต คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม Follow up Study Public Administration Program Management, Faculty

of Humanities and Social Sciences, Nakhon Pathom Rajabhat University

นภาพรรณ เจนสนตกล1

Nipapan Jensantikul1

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอตดตามผลการจดการเรยนการสอนตามหลกสตรรฐประศาสนศาสตรบณฑต ในดานสภาพแวดลอม ปจจยนาเขา และกระบวนการจดการเรยนการสอนหลกสตรรฐประศาสนศาสตรบณฑต เปนการวจยเชงคณภาพ โดยรวบรวมขอมลจากเอกสาร งานวจย และการสมภาษณ ผใหขอมลประกอบดวย อาจารยประจาหลกสตรจานวน 5 คน อาจารยผสอนในหลกสตรจานวน 6 คน ผทรงคณวฒจานวน 2 คน นกศกษาจานวน 20 คน ผลการวจย พบวา 1) สภาพแวดลอมของการเรยนการสอน ไดแก ในดานวตถประสงคและโครงสรางหลกสตร พบวา สวนใหญมความเหนสอดคลองกนในเรองของวตถประสงคและโครงสรางหลกสตรวามความเหมาะสมสอดคลองกบสถานการณการเปลยนแปลง และความตองการของตลาดแรงงาน 2) ปจจยนาเขา ไดแก การกาหนดอาจารยผสอน และทรพยากรการจดการเรยนการสอน พบวา สวนใหญมความเหนสอดคลองกนวามความเหมาะสมสอดคลองกนทงคณวฒของผสอนและรายวชา สาหรบผทรงคณวฒมความเหนเพมเตมวาควรปรบปรงเรองจานวนหมเรยนและผสอนควรไดรบการพฒนาเพมพนทกษะเพมขน และควรปรบปรงวสดอปกรณการเรยนการสอนใหเหมาะสมเพยงพอตอการใชงาน 3) กระบวนการจดการเรยนการสอน ไดแก การจดการเรยนการสอนและการวดและการประเมนผล พบวา สวนใหญมความเหนสอดคลองกนวามความเหมาะสมและควร

พจารณาถงศกยภาพของนกศกษา นอกจากนนกศกษามความเหนวาผสอนควรเปดเผยคะแนนและวธการใหคะแนนใหมความชดเจน

คาสาคญ : การจดการเรยนการสอน, หลกสตร, รฐประศาสนศาสตรบณฑต

1 อาจารยประจาสาขาวชารฐประศาสนศาสตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม 1 Lecturer, Department of Public Administration, Faculty of Humanities and Social Sciences, Nakhon Pathom

Rajabhat University

Page 110: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 99 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

Abstract

The objective of this research was to follow up the teaching curriculum of bachelor of public administration in environmental inputs and processes of teaching courses of publicadministration. This research is a qualitative study. Data were collected from the literature, the research reports and interviews. The key informants include 5 lecturers in the course, 6 instructors, 2 experts and 20 students. The findings were that: 1) the environment for teaching includes a objectives and course structure reveals that most are consensus on the objectives and course structure that is appropriate for the situation to change and the needs of the labor market; 2) inputs including determining the instructors and resource management found that most agreed that it was appropriate and consistent qualification of instructors and courses. The experts should be improved between the students and instructors in developing their skills and improving the materials for teaching appropriate to use; 3) the process of teaching and learning, including learning management, and measurement and evaluation found that most agreed that it was appropriate and would consider the potential of students. In addition, students have commented that instructors should disclose scores and how to evaluate the score points should be clear.

Keywords : Teaching Courses, Curriculum, Bachelor of Public Administration

บทนา

การจดการเรยนการสอนทดควรเปนการจดการเรยนการสอนทใหความสาคญแกผเรยนโดยยดหลกวาผเรยนทกคนมความสามารถเรยนรและพฒนาตนเองได โดยอาศยองคประกอบทสาคญ ไดแก ดานหลกสตร ดานอาจารย ดานกระบวนการ

การเรยนการสอน ดานนกศกษา ดานการวดและประเมนผล ดานปจจยเกอหนน (นภาพรรณ เจนสนตกล, 2554: 42) อยางไรกตามผสอนจะตองเหนความสาคญทจะชวยใหผเรยนเรยนรไดอยางดทสด

ชวยสงเสรมใหผเรยนไดพบกบชองทางของการเรยนรทอาจแตกตางกน ผสอนจะไมเนนความ

สาคญของสาระทปรากฏในหลกสตรหรอเนนความสาคญของการบรรยายเนอหาสาระตามหลกสตรเพอใหผ เรยนเกดการเรยนร ดวยตนเองอยางม

ประสทธภาพและสอดคลองกบกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 (TQF:

HEd) ประกาศกระทรวงศกษาธการเรองแนวทางการบรหารเกณฑมาตรฐานหลกสตรระดบอดมศกษา พ.ศ. 2548 และพระราชบญญตการศกษาชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม พ.ศ. 2545 หมวด 6 มาตรฐานและการประกนคณภาพการศกษา มาตรา 47 กาหนดใหมระบบ การประกน

คณภาพการศกษา เพอพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาทกระดบ ประกอบดวยระบบการประกนคณภาพภายในและระบบการประกนคณภาพภายนอก ดงนนการปรบตวดานตางๆ ของสถาบนการศกษาตองเรมใหม คอ ตองมการปรบ

หลกสตรใหมทงหมดใหไดเกณฑมาตรฐานของสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา ตลอดจนการพฒนากลวธการสอนและการวดการประเมนผล

เพอใหมนใจคณวฒทบณฑตไดรบนนมคณภาพและเปนทยอมรบของตลาดแรงงานสากล (Akker

& Verloop, 1994; Melrose, 1998)

Page 111: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

100 นภาพรรณ เจนสนตกลการตดตามผลการจดการเรยนการสอนหลกสตร...

หลกสตรรฐประศาสนศาสตรบณฑตเปนหลกสตรทไดรบความนยมและมผเรยนจานวนมาก ซงพจารณาไดจากจานวนนกศกษาทเขาศกษาตอระดบปรญญาตรในสาขาวชารฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม ในปการศกษา 2555 มจานวน 300 คน ปจจบนทางหลกสตรรฐประศาสนศาสตรบณฑต คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครปฐมไดมการทบทวนและปรบปรงหลกสตรใหมและเรมนามาใชในปการศกษา 2555 โดยมการปรบโครงสรางหลกสตรใหมความเหมาะสมและสอดคลองกบการเปลยนแปลงทางสงคม การเมอง และเศรษฐกจโดยมจานวนหนวยกตไมนอยกวา 133 หนวยกต ดงนนเพอใหทราบถงปญหาและอปสรรคของการจดการเรยนการสอนตามหลกสตรทผานมาทางสาขาวชารฐประศาสนศาสตรไดดาเนนการพจารณาหลกสตรรวมกนเมอวนท 21 พฤศจกายน พ.ศ. 2557 เพอทบทวนกระบวนการจดการเรยนการสอนและพฒนาหลกสตรตอไป โดยวชย วงษใหญ (2554: 217) ไดกลาวถง การพฒนาหลกสตรจะกระทาไดตอเมอมการประเมนหลกสตรอยตลอดเวลาเพราะผลจากการประเมนจะใชเปนแนวทางในการแกไขปรบปรงหลกสตรและหลกสตรทไดรบการปรบปรงนนควรใหมความเหมาะสมกบสภาพการเปลยนแปลงของสงคมและสอดคลองกบความตองการของผเรยน ดงนนการประเมนหลกสตรจง

ควรเปนปจจบนและทนสมยอยเสมอ เพอใหการจดการเรยนการสอนมประสทธภาพควรมการดาเนนการประเมนผลอยางตอเนองเพอทราบถงจด

แขง จดออน ปญหา และอปสรรคของการจดการเรยนการสอน และการประเมนนนควรมขอมลทมาจากหลายแหลงขอมล ประกอบดวย ทศนคตของผ

สอน ผลการเรยนของนกศกษา การรบรของชมชน โครงสรางองคการ หลกสตรการเรยนการสอน และ

กลยทธการสอน (Woods, 1998: 5) จากความเปนมาและความสาคญขางตนเปนทมาของบทความวจยเรอง การตดตามผลการ

จดการเรยนการสอนหลกสตรรฐประศาสนศาสตรบณฑต คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม มวตถประสงคเพอตดตามผลการจดการเรยนการสอนตามหลกสตร รฐประศาสนศาสตรบณฑต ในดานสภาพแวดลอม ปจจยนาเขา และกระบวนการจดการเรยนการสอนหลกสตรรฐประศาสนศาสตรบณฑต เพอนาขอคนพบไปสการพฒนาหลกสตรตอไป

วตถประสงคการวจย

เพอตดตามผลการจดการเรยนการสอนตามหลกสตรรฐประศาสนศาสตรบณฑต ในดานสภาพแวดลอม ปจจยนาเขา และกระบวนการจดการเรยนการสอนหลกสตรรฐประศาสนศาสตรบณฑต

ระเบยบวธวจย

1. ผใหขอมลหลก การวจยครงนมผใหขอมลหลกประกอบดวย อาจารยประจาหลกสตรจานวน 5 คน อาจารยผสอนในหลกสตรจานวน 6 คน ผทรงคณวฒจานวน 2 คน นกศกษาจานวน 20 คนโดยใชวธการสมแบบเจาะจง

2. เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจย ไดแก แบบบนทกขอมลและแบบสมภาษณแบบมโครงสรางซง

มประเดนขอคาถามในเรองของสภาพแวดลอม ปจจยนาเขา และกระบวนการจดการเรยนการสอนหลกสตรรฐประศาสนศาสตรบณฑตโดยดาเนนการ

สรางเครองมอจากการทบทวนเอกสาร ตาราและงานวจยทเกยวของกบการจดการการเรยนการสอนและหลกสตร และนาแบบสมภาษณแบบมโครงสรางตรวจสอบคณภาพความเทยงตรงของเนอหาดวยดชนความเทยงตรงของเนอหา (CVI) จากผทรงคณวฒทเชยวชาญดานการศกษาจานวน 3 คน พบ

Page 112: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 101 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

วาแบบสมภาษณแบบมโครงสรางมความเทยงตรงเชงเนอหาเทากบ 1.00 3. ขนตอนการเกบรวบรวมขอมล ผวจยดาเนนการเกบรวบรวมขอมลจาแนกเปน 3 ขนตอน ดงน 3.1 การรวบรวมขอมลจากเอกสาร ตาราและงานวจยทเกยวของเกยวกบการจดการการเรยนการสอนและหลกสตร 3.2 การรวบรวมขอมลจากรายงาน

การสารวจคณลกษณะบณฑตทางรฐประศาสนศาสตรทพงประสงคของหนวยงานภาครฐและภาคเอกชนป 2556 และรายงานความพงพอใจของผใชบณฑตทางรฐประศาสนศาสตรของหนวยงานภาครฐและภาคเอกชนป 2556 3.3 การสมภาษณอาจารยประจาหลกสตร อาจารยผสอนในหลกสตร ผทรงคณวฒ และนกศกษาจานวน 1 ครง 4. การวเคราะหขอมล กอนเรมเกบรวบรวมขอมล ผวจยศกษาเอกสาร แนวคดและทฤษฎทเกยวของเพอเปนกรอบแนวคดในการศกษาและการสรางแบบสมภาษณ และศกษาขอมลจากผใหขอมลหลกดวยการสมภาษณ และนาขอมลทไดรบสรปและนาสงใหผใหขอมลหลกตรวจสอบขอมลและรบรองความถกตอง หลงจากไดรบขอมลทผานการรบรองความ

ถกตองเรยบร อยแลว ผ วจยใช แนวทางการวเคราะหขอมลของ Miles & Huberman (1984) ททาการวเคราะหขอมลเชงคณภาพโดยสามารถแบงไดเปน 3 สวน ไดแก การยอขอมล (Data

reduction) การแสดงขอมล (Data display) เปนการนาเสนอขอมลทไดจดระเบยบไวแลวอยางเปนหมวดหมดวยวธการพรรณนา การหาขอสรป การตความ และการตรวจสอบความถกตองตรงประเดนของการวจย (Conclusions, drawing and verifying)

เปนกระบวนการหาขอสรปและตความขอสรปหรอขอคนพบทไดรวมทงการเปรยบเทยบความเหมอนและความแตกตาง เพอใหไดประเดนหลกของการ

ศกษาพรอมทงการยนยนผลดวยการตรวจสอบสามเสาความนาเชอถอของขอสรปเพอตรวจสอบความเชอถอไดของขอมลจากผใหขอมลหลก (สภางค จนทวานช, 2540)

ผลการวจย

1. ดานสภาพแวดลอม สวนใหญอาจารยประจาหลกสตร อาจารยผสอนในหลกสตร ผทรงคณวฒและนกศกษา มความเหนสอดคลองกนในเรองของวตถประสงคและโครงสร างหลกสตรว ามความเหมาะสมสอดคลองกบสถานการณการเปลยนแปลง และความตองการของตลาดแรงงาน โดยวตถประสงคของหลกสตร มงเนนการผลตบณฑตทมความร ความสามารถในการบรหารงานภาครฐในลกษณะสหวทยาการผลตบณฑตทสามารถบรณาการทฤษฎ องคความรทางวชาการไปประยกตใชกบการบรหารงานไดอยางเหมาะสม รวมถงการสอดแทรกความรคคณธรรม ยดหลกธรรมาภบาลผลตใหมความสามารถในงานวจยทสามารถนาไปประยกตใชในการบรหารงานภาครฐและทองถน สาหรบโครงสรางของหลกสตร จานวนหนวยกตรวม ตลอดหลกสตรจานวนไมนอยกวา 133 หนวยกต ประกอบดวยหมวดวชาศกษาทวไป

จานวนไมนอยกวา 30 หนวยกต หมวดวชาเฉพาะดาน 97 หนวยกต หมวดวชาเลอกเสรจานวนไมนอยกวา 6 หนวยกต โดยลกษณะของการจดการเรยนการสอนทางสาขาวชารฐประศาสนศาสตรมการกาหนดแผนการเรยนประจาภาคและกจกรรมสอดแทรกการเรยน อาท แผนการจดกจกรรมสาหรบนกศกษาชนปท 4 มการจดโครงการอบรม

ทกษะการใชคอมพวเตอร โครงการอบรมภาวะผนา โครงการอาสาพฒนาชนบท โครงการฝกทกษะผประกอบการและกจกรรมบนทกรอยความด ซง

แผนการจดกจกรรมจะดาเนนการกอนใหนกศกษาฝกประสบการณวชาชพ แผนการจดกจกรรม

Page 113: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

102 นภาพรรณ เจนสนตกลการตดตามผลการจดการเรยนการสอนหลกสตร...

สาหรบนกศกษาชนปท 3 มการสงเสรมใหนกศกษาออกทดลองฝกปฏบตการวชาชพในหนวยงานภาครฐและภาคเอกชนไมนอยกวา 70 ชวโมง เพอศกษาดงานและพฒนาทกษะการวเคราะหโดยการนาแนวคดทฤษฎท เ รยนนนไปประยกต ใช กบสถานการณจรง เปนตน 2. ดานปจจยนาเขา 2.1 อาจารยประจาหลกสตร ในประเดนการกาหนดอาจารยผสอนแตละรายวชา พบวา กอนดาเนนการจดแผนการเรยนการสอนของนกศกษา ทางอาจารยประจาหลกสตรจะมการประชมรวมกนเพอกาหนดผสอน ทงนจะพจารณาจากคณวฒและสาขาทจบของผสอนเพอใหมความสอดคลองกบรายวชา ในประเดนทรพยากรการจดการเรยนการสอน พบวา มหาวทยาลยมการสนบสนนงบประมาณสาหรบการจดซอวสดอปกรณการเรยนการสอนใหตามปงบประมาณ 2.2 อาจารยผสอนในหลกสตร ในประเดนการกาหนดอาจารยผสอนแตละรายวชา พบวา อาจารยผ สอนในหลกสตรจะทราบถงรายวชาทรบผดชอบสอนในแตละภาคการศกษาและมความพงพอใจตอรายวชาทไดรบมอบหมายเนองจากสอดคลองกบสาขาและคณวฒ ในประเดนทรพยากรการจดการเรยนการสอน พบวา อปกรณการเรยนการสอนไมเพยงพอตอการใชงาน และควรไดรบการปรบปรงใหสามารถใชงานได

2.3 ผทรงคณวฒ ในประเดนการกาหนดอาจารยผสอนแตละรายวชา พบวา มความสอดคลองกนทงในเรองของรายวชาและคณวฒของ

ผสอน อยางไรกตามในเรองของการจดการเรยนการสอนนอกจากพจารณาคณวฒแลวอาจารยผสอนแตละทานควรพฒนาตนเองเพมเตม เพอ

เพมพนประสบการณและสามารถถายทอดความรใหกบนกศกษาไดอยางเตมศกยภาพและมความเหนเพมเตมในเรองของจานวนหมเรยน และการจดตารางเวลาในการเรยนการสอน เหนควรใหมการปรบปรงเนองจากอาจารยผสอนสวนใหญสอน

นกศกษามากกวา 1 หมเรยน การดแลอาจไมทวถง ในประเดนทรพยากรการจดการเรยนการสอน พบวา เหนควรใหมการปรบปรงเรองอปกรณการเรยนการสอนและควรเพมสอการเรยนการสอนออนไลนเพอใหนกศกษาสามารถเขาถงแหลงการเรยนรไดมากขนนอกจากการฟงบรรยายในชนเรยน 2.4 นกศกษา ในประเดนการกาหนดอาจารยผสอนแตละรายวชา พบวา นกศกษามความพงพอใจตอการจดการเรยนการสอนของอาจารยผสอนในแตละรายวชา เพราะคณวฒและรายวชานนสอดคลองกน ในประเดนทรพยากรการ

จดการเรยนการสอน พบวา ควรปรบปรงในเรองของอปกรณการเรยนการสอนใหสามารถใชงานไดอยางมประสทธภาพ ควรปรบปรงระบบการเบกอปกรณและปรบปรงสภาพหองเรยนใหมความสะอาด นาเรยน 3. ดานกระบวนการ 3.1 อาจารยประจาหลกสตร ในประเดนการจดการเรยนการสอน พบวา อาจารยประจาหลกสตรจะมการประชมร วมกนเพอพจารณา ทบทวนสภาพการจดการเรยนการสอนทผานมา โดยผลของการประชมจะนาเสนอตอคณาจารยทกทาน ทงนทกภาคการศกษาทางสาขาวชาจะมการดาเนนการประเมนผลความพงพอใจของนกศกษาตอการจดการเรยนการสอน ซงสวน

ใหญนกศกษามความพงพอใจตอการจดการเรยนการสอนในระดบมาก ในประเดนการวดและประเมนผล พบวา ทกภาคการศกษาทางสาขาวชาจะดาเนนการตรวจสอบและทวนผลสมฤทธทางการ

เรยนของนกศกษา เพอกากบการวดและการประเมนผลของแตละรายวชา 3.2 อาจารยผสอนในหลกสตร ใน

ประเดนการการจดการเรยนการสอน พบวา อาจารยผสอนมการวางรปแบบการจดการเรยนการสอนแตกตางกน แตจะมการพจารณาใหสอดคลองกบกระบวนการเรยนการสอนสาหรบยคศตวรรษท 21 ทเนนการพฒนานกศกษาใหมความร ตาม

Page 114: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 103 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

โครงสรางหลกสตรทกาหนดและไดรบการพฒนาตามกรอบมาตรฐานคณวฒ คณธรรมจรยธรรมทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 โดยเฉพาะทกษะการเรยนรดวยตนเอง ทกษะทางภาษาไทยและภาษาตางประเทศ ทกษะการทางานแบบมสวนรวม ความสามารถในการใชเทคโนโลย โดยมเทคนคการสอนจะเนนการวจยเปนฐาน การเรยนแบบใชปญหาเปนฐาน และกจกรรมการเรยนการสอนทเนนการพฒนาคณธรรม จรยธรรมของนกศกษา ซงสอดคลองกบผลการสารวจคณลกษณะบณฑตทางรฐประศาสนศาสตรทพงประสงคของหนวยงานภาครฐและภาคเอกชนป 2556 และความพงพอใจของผใชบณฑตทางรฐประศาสนศาสตรของหนวยงานภาครฐและภาคเอกชน ป 2556 ทพบวา มความพงพอใจในระดบมาก ในประเดนการวดและการประเมนผล พบวา อาจารยผสอนมการกาหนดเกณฑการวดและประเมนผลแตกตางกน ในรายวชาทเนนทฤษฎ อาจารยผสอนจะใหสดสวนการวดความรและความเขาใจมากกวาการปฏบต เนนไปทการสอบวดความร สวนรายวชาทเนนภาคปฏบต ใหสดสวนการวดทกษะ 5 ดาน และการปฏบต การรายงาน การอภปรายและนาเสนอผลงานตอสาธารณะมากกวาการสอบวดความร 3.3 ผทรงคณวฒ ในประเดนการจดการเรยนการสอน พบวา มความหลากหลายและสอดคลองกบรายวชา อยางไรกตามในการจดการ

เรยนการสอน อาจารยผ สอนควรกระต นให นกศกษามสวนรวมในการเรยนการสอนมากกวาการบรรยายเพยงอยางเดยวและควรมกจกรรมการ

เรยนการสอนท เน นให นกศกษาว เคราะห สงเคราะหมากขน ใหมความกระตอรอรนในการเรยน ในประเดนการวดและการประเมนผล พบวา

ควรกาหนดสดสวนใหเหมาะสมและสอดคลองกบศกยภาพของนกศกษา 3.4 นกศกษา ในประเดนการจดการเรยนการสอน พบวา นกศกษามความพงพอใจตอกระบวนการจดการเรยนการสอนของอาจารยผ

สอนในแตละรายวชาระดบปานกลางเนองจากบางรายวชามจานวนนกศกษามากกวา 60 คน ทาใหนกศกษาหลายคนเรยนไมเขาใจ บางครงเพอนรวมชนเรยนคยกนและอาจารยผสอนดแลไมทวถง ในประเดนการวดและการประเมนผล พบวา ควรเปดเผยคะแนนในแตละรายวชา และบางรายวชามการกาหนดสดสวนคะแนนทไมชดเจน

อภปรายผลการวจย

1. ดานสภาพแวดลอม จากผลการศกษาสภาพแวดลอมของการเรยนการสอน ไดแก ในดานวตถประสงคและโครงสรางหลกสตร พบวา สวนใหญมความเหนสอดคล องกนในเร องของวตถประสงค และโครงสรางหลกสตรวามความเหมาะสมสอดคลองกบสถานการณการเปลยนแปลง และความตองการของตลาดแรงงาน ทงนเปนผลมาจากทางอาจารยประจาหลกสตรไดดาเนนการจดทาหลกสตรโดยเรมตนจากการวเคราะหปญหาการจดการเรยนการสอนทผานมา และศกษาแนวทางการพฒนาเศรษฐกจตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11 (พ.ศ. 2555-2559) การวเคราะหและจดทาหลกสตรตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 (TQF: HEd) ประกาศกระทรวงศกษาธการเรองแนวทางการบรหารเกณฑมาตรฐานหลกสตรระดบอดมศกษา

พ.ศ. 2548 และพระราชบญญตการศกษาชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม พ.ศ. 2545 ทาใหหลกสตรรฐประศาสนศาสตรบณฑตสอดคลองกบ

สถานการณทมการเปลยนแปลง โดยลกษณะของการจดทาหลกสตรเปนไปตามทฤษฎแนวคดในการพฒนาหลกสตรของ Tyler (1969) ทมงใหความสาคญกบจดม งหมายของหลกสตรทมทมาจากสงคม ผเรยน และผเชยวชาญ รวมถงการวางโครงสรางหลกสตรดานประสบการณเพอระบเนอหาและพฤตกรรม และประเมนผลการเรยนร ซง

Page 115: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

104 นภาพรรณ เจนสนตกลการตดตามผลการจดการเรยนการสอนหลกสตร...

สอดคลองกบงานวจยของนวตน สวสดแกว ประยร เทพนวล เมธ ดสวสด และนรซตา เพอแสละ (2556: 436) ทไดทาการวจยเรอง ประเมนการจดการเรยนการสอนหลกสตรรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑตของมหาวทยาลยหาดใหญ พบวา ในภาพรวมมความพงพอใจอยในระดบ “มาก” โดยมความพงพอใจในภาพรวมของวตถประสงคของหลกสตรในระดบ “ปานกลาง” และพงพอใจในดานโครงสรางหลกสตรในระดบ “มาก” 2. ปจจยนาเขา สาหรบการกาหนดอาจารยผสอน พบวา สวนใหญมความเหนสอดคลองกนวามความเหมาะสมสอดคลองกนทงคณวฒของผสอนและรายวชา สาหรบผทรงคณวฒมความเหนเพมเตมวาควรปรบปรงเรองจานวนหมเรยนและผสอนควรไดรบการพฒนาเพมพนทกษะเพมขน ทงนเนองจากผสอนหลายทานรบผดชอบสอนหลายวชาและหลายหมเรยนทาใหการจดการเรยนการสอนไมทวถง ดงนนการจดการเรยนการสอนทมประสทธภาพควรพจารณาถงจานวนผ เรยนกบจานวนผ สอนใหเหมาะสมเพอใหผเรยนเขาถงผสอนได นอกจากนคณสมบตทสาคญของผสอน ควรประกอบดวย ความร บคลกภาพ ทศนคตตอวชาทสอน ทศนคตตอผเรยน การสรางบรรยากาศการเรยนการสอน วธการสอน ทกษะการสอน เครองมอ/อปกรณการ

สอน และการประเมน (Tomlinson, 2005) เพอใหการจดการเรยนการสอนมประสทธภาพมากขน สอดคลองกบงานวจยของ มาเรยม นลพนธ (2555: 249) ทไดทาการวจยเรอง การประเมนหลกสตร

ปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาหลกสตรและการสอน คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร พบวา ผลการประเมนดานบรบทในภาพรวมและรายขอ พบวา มความเหมาะสมอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา ขอทมคาเฉลยมากทสด

คอ วตถประสงคหลกสตรเหมาะสมกบสภาพปจจบน และขอทมคาเฉลยนอยทสด คอ ความเหมาะสมของจานวนหนวยกตทงหมด โดยมความ

คดเหนวาจานวนหนวยกตมากเกนไปในประเดนทรพยากรการจดการเรยนการสอน พบวา สวนใหญมความเหนวาควรปรบปรงวสดอปกรณการเรยนการสอนใหเหมาะสมเพยงพอตอการใช งาน สอดคลองกบไพฑรย สนลารตน (2553) ทไดกลาวถงจดม งหมายหรอปรชญาเพอพฒนาคนใหมคณลกษณะทสาคญ 2 ประการ ประการแรก เพอใหผ สาเรจการศกษาเปนกาลงคนทสาคญของประเทศสามารถปฏบตงานภายหลงการศกษาไดตามมาตรฐานของวชาชพ และตามความตองการของสงคม ประการทสอง เพอพฒนาผเรยนใหเปนคนทสมบรณทงทางดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคม และสตปญญา โดยเฉพาะในการพฒนาคณภาพผเรยนทจะประกอบวชาชพครในอนาคตใหมความเปนครมออาชพ ผสอนจาเปนตองจดการเรยนการสอนใหเกดความร ความชานาญ และสามารถพฒนาตวเองในดานตางๆ ได ไมวาจะเปนการพฒนาความสามารถดานการสอนโดยการจดการองคความรทจะสอนอยางมคณภาพอยางตอเนองทงในแงการพฒนาความรอบรในเนอหาสาระของวชา 3. ดานกระบวนการ ในสวนของการจดการเรยนการสอน พบวา สวนใหญมความเหนสอดคลองกนวาการจดการเรยนการสอนมความเหมาะสม โดยผลลพธของการจดการเรยนการสอนสามารถวดไดจากความร การบรณาการ การนาไปใช การวเคราะห การสงเคราะหและการประเมน (Bloom, 1956) ดงนนในกระบวนการจดการเรยนการสอนอาจารยประจา

หลกสตร อาจารยผ สอนควรทาการออกแบบหลกสตรและวเคราะหรายวชาและกาหนดแนวทางการสอนใหสอดคลองกบความแตกตางของผเรยน

เพอใหผเรยนเขาถงความร สามารถถายโอนความรและมความเขาใจในเนอหาวชา และสามารถแกไขสถานการณได มการคด วเคราะห ปฏบตในวชาความรเฉพาะและการวจย (Hockett, 2009) อยางไรกตามในงานวจยของ Profiroiu (2013) เรอง

Page 116: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 105 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

Lecturer and Student perspective regarding Teaching Public Administration in Romania ไดชใหเหนวากระบวนการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสาคญ และการกระตนใหผเรยนไดคดและวเคราะหจะสงเสรมใหผ เรยนมผลสมฤทธทางการเรยนดกวาการเรยนการสอนทเนนผสอนเปนศนยกลาง ในประเดนการวดและการประเมน

ผล พบวา ผทรงคณวฒมความเหนวาควรกาหนดเกณฑการวดและประเมนผลใหเหมาะสมและควรพจารณาถงศกยภาพของนกศกษา นอกจากน นกศกษามความเหนวา ผสอนควรเปดเผยคะแนนและวธการใหคะแนนใหมความชดเจน สอดคลองกบ อาภรณ ใจเทยง (2553: 74-75) ทไดกลาวถง กระบวนการการจดกจกรรมการเรยนรนนตองสอดคลองกบเนอหาวชา เหมาะสมกบวย ความสามารถ และความสนใจของผเรยน โดยใชเทคนควธสอนทหลากหลาย ใหผเรยนเปนผกระทากจกรรมเพอใหเกดการเรยนรดวยตนเอง วธการจดการเรยนรควรมความหลากหลายรปแบบและหลายวธ ผสอนควรเลอกใชใหเหมาะสมกบ ผลการเรยนรทคาดหวง ลกษณะเนอหาวชา ความพรอมของผเรยน และสอการเรยนร โดยพจารณาจากความแตกตางของผเรยน (ชลพร เพญจนทร และ กฤตพฒน พลคราม, 2558: 68)

ขอเสนอแนะในการนาผลการวจยไปใช

ทางหลกสตรควรนาขอมลตางๆ ดานสภาพแวดลอม ดานปจจยนาเข า และดานกระบวนการเขาสการประชมเพอปรบปรงหลกสตร ไดแก จานวนผเรยนในแตละรายวชา การปรบปรงอปกรณการเรยนการสอนใหทนสมย และการวางแผนพฒนาหลกสตรตอไปใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงและการแขงขนทเพมมากขน

ขอเสนอแนะในการทาวจยครงตอไป

1. ควรมการสอบถามความคดเหนจากผประกอบการเพอทราบถงความตองการของตลาดและทกษะของนกศกษาทตองการเพมเตม 2. ควรทาการเปรยบเทยบข อมลหลกสตรเกาและหลกสตรใหมทมการปรบปรงรายวชาเพอวเคราะหเนอหา คาอธบายรายวชาวามความสอดคลองกบสถานการณในปจจบนหรอไม 3. ควรทบทวนผลการจดการเรยนการสอนทผานมา และนาผลการวจยมาปรบปรงอยางตอเนอง

Page 117: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

106 นภาพรรณ เจนสนตกลการตดตามผลการจดการเรยนการสอนหลกสตร...

เอกสารอางอง

ชลพร เพญจนทร และกฤตพฒน พลคราม. (2558). การศกษาปญหาและแนวทางแกปญหาการจดกจกรรมการเรยนรการศกษานอกระบบขนพนฐานของครการศกษานอกระบบ สงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย จงหวดชยภม. วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม. 34 (1): 67-78.

นภาพรรณ เจนสนตกล. (2554). การเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสาคญ: บทพสจนทางทฤษฎ. วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน. 22 (1): 34-49.

นวตน สวสดแกว ประยร เทพนวล เมธ ดสวสด และนรซตา เพอแสละ. (2556). ประเมนการจดการเรยนการสอนหลกสตรรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑตของมหาวทยาลยหาดใหญ. เอกสารประกอบการประชมหาดใหญวชาการระดบชาต ครงท 4 เรองการวจยเพอพฒนาสงคมไทย: 436-446.

บญชม ศรสะอาด. (2546). การพฒนาหลกสตรและการวจยเกยวกบหลกสตร. กรงเทพฯ: สวรยาสาสน.ไพฑรย สนลารตน. (2553). กลยทธการสอนตามกรอบมาตรฐานคณวฒ. กรงเทพฯ: โรงพมพแหง

จฬาลงกรณ มหาวทยาลย.มาเรยม นลพนธ. (2555). การประเมนหลกสตรปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาหลกสตรและการสอน คณะ

ศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร. วารสารวชาการ Veridian E-journal. 4 (2): 248-262.วชย วงษใหญ. (2554). การพฒนาหลกสตรระดบอดมศกษา. กรงเทพฯ: อาร แอนด ปรนท.

สภางค จนทวานช. (2540). วธการวจยเชงคณภาพ. กรงเทพฯ: สถาบนเอเชยศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย.อาภรณ ใจเทยง. (2553). หลกการสอน. กรงเทพฯ: โอ เอส พรนตง เฮาส.

Akker, Jan van den & Verloop, Nico. (1994). Evaluation Approaches and results in Curriculum Re-search and Development in the Netherlands. Studies in Educational Evaluation. 20: 421-436.

Bloom, B. (1956). A Taxonomy of Cognitive Objectives. New York: McKay.Hockett, J.A. (2009). Curriculum for Highly Able Learners That Conforms to General Education and

Gifted Education Quality Indicators. Journal for the Education of the Gifted. 32 (3): 394-440.Melrose, M. (1998). Exploring Paradigms of Curriculum Evaluation and Concepts of Quality. Quality

in Higher Education. 4 (1): 37-43.Miles, M. & Huberman, A. (1984). Qualitative Data Analysis: A Sourcebook for New Methods.

Beverly Hills, CA: Sage Publications.Profi roiu, A.G. (2013). Lecturer and Student Perspective regarding Teaching Public Administration

in Romania. Transylvanian Review of Administrative Sciences. Special Issue: 141-155.

Tomlinson, C. A. (2005). Quality Curriculum and Instruction for Highly able Students. Theory into Practice. 44: 160–166.

Tyler, R. W. (1969). Basic Principles of Curriculum and Instruction. Chicago: University of Chicago Press.

Woods, J.D. (1988). Curriculum Evaluation Models: Practical Applications for Teachers. Australian Journal of Teacher Education. 1 (13): 3-8.

Page 118: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วถการผลตกบความมนคงของชวตจงหวดศรสะเกษ Production Way and Security of Life in Sisaket ,Thailand.

ปกรณชย สพฒน1, พงศธร ทวธนวานชย2, ณฐกร โตะสงห3, ทองอน มนหมาย4,

มนญญา นาคสงหทอง5

Pakronchai Suphat1, Pongsatorn taweetanawanit2, Nathagorn Tosing3,

Thongon Mounmachy 4, Mananya Naksingthong5

บทคดยอ

ชดโครงการ วถการผลตกบความมนคงของชวตจงหวดศรสะเกษภายใตองคประอบการศกษาของโครงการยอยประกอบดวย 1) โครงการยางพารากบทองถน 2) โครงการปาชมชนกบทองถน 3) โครงการหอมแดงกบทองถนและ 4) โครงการเลยงสตวเศรษฐกจ (สกร) กบทองถน มวตถประสงคเพอศกษาวถการผลตตนทนแหงการเรยนรผานกระบวนการสรางความมงคงของชวต สการพฒนาเชงบรณาการอยางยงยนของหวงโซยางพารา ปาชมชน หอมแดง สตวเศรษฐกจ(สกร) ของจงหวดศรสะเกษภายใตการวจยเชงผสมผสาน ผลการศกษาพบวาสงเคราะหการเรยนรภายใตแนวคด “เกษตรพอเพยง – นอมนาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนฐาน” โดยมกระบวนการแบงออกเปน 4 ระดบ ระดบบรบทการดาเนนงานวถการผลต ระดบปจจยนาเขาเชงวถการผลต ระดบกระบวนการเชงวถการและระดบผลลพธเชงวถการผลต ทงภมปญญาแหงการถายทอดสตวเศรษฐกจ (สกร) การบรณาการความเชอกบปาชมชน ภมปญญาแหงดนของหอมแดงและ เรองเลาภมปญญาแหงผปลกยางพารา

คาสาคญ : วถการผลต, ความมนคง, จงหวดศรสะเกษ, เกษตรพอเพยง

1 อาจารย, คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏศรสะเกษ tel. 086-3550703 E-mail [email protected] อาจารย, คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏศรสะเกษ3 อาจารย, คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏศรสะเกษ tel. 095-6212045 E-mail [email protected] อาจารย, คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏศรสะเกษ tel. 0803774114 E-mail [email protected] พนกงานราชการ, หนวยประกนคณภาพการศกษา มหาวทยาลยราชภฏศรสะเกษ tel. 0803774114 E-mail tourlek_tum@

hotmail.com1 Lecture, Faculty of Education, Sisaket Rajabhat University tel. 086-3550703 E-mail [email protected] Lecture, Faculty of Science and technology, Sisaket Rajabhat University tel. 086-2589236 E-mail Pongsatorn.t@

sskru.ac.th3 Lecture, Faculty of Science and technology, Sisaket Rajabhat University tel. 095-6212045 E-mail Nathagorn.t@

gmail.com4 Lecture, Faculty of Education, Sisaket Rajabhat University tel. 0803774114 E-mail [email protected] ticker tape, Education Quality Assurance Unit, Sisaket Rajabhat University tel. 0803774114 E-mail tourlek_tum@

hotmail.com

Page 119: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

108 ปกรณชย สพฒน, พงศธร ทวธนวานชย และคณะวถการผลตกบความมนคงของชวตจงหวดศรสะเกษ

Abstract

The study was to study the production way of life security in Sisaket underneath the branch studies, they are as follows : 1) Rubber and Local Area Project,s 2) Community Forest and local area Projects 3) Shallot growing and local area projects and 4) Livestock (Hogs) Growing and local area Projects. In order to maintain sustainable integration development of chains integrating production of : rubber, community forests, shallots, livestock (hogs) in Sisaket

underneath mixed research. The authors applied these studies from “sufficient agriculture – based on sufficient economy” The results show that: the context level on operation of production, input level of production, Process level of production and the result level of production methods were essential.

Keywords : Production way, Security of Life, Sisaket Province

บทนา

ความมนคงทางอาหารและพลงงานโลกจะเปนปญหาสาคญเนองจากความตองการบรโภคสนค าเกษตรและอาหารเพมขนจากการเพมประชากรโลกรวมทงอตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทคาดวาจะสงขน ขณะทปรมาณผลผลตพชอาหารโลกลดลง ประกอบกบผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาวะภมอากาศและภยพบตทางธรรมชาตอาจกอใหเกดความขดแยงระหวางการ

ผลตพชอาหารและพชพลงงานในอนาคต (ปญจศลปเสนย. 2547 : 32) ประเทศไทยจะตองการพฒนาส ความเปนครวโลกจงมการสนบสนนใหการยกระดบในการแสวงหาแนวทาง ในการจดการหวง

โซอปาทานทางดานการเกษตร ซงเปนระบบทจะนาไปสพฒนาคณภาพชวตของประชาชนรวมทงเผยแพรใหความรและดแลปองกนดานสขสภาวะของประชาชนสอดคลองกบจงหวดศรสะเกษทตองการ สรางหลกประกนความมนคงภายใตสถานการณการ

เปลยนแปลงโดยใชวกฤตอาหารเปนตวนาในการขบเคลอนจงหวดศรสะเกษ พนฐานเกยวทรพยากรดานอาหารทสาคญมความพรอมดานวตถดบทางดาน

อาหารทหลากหลายนอกจากขาวทเปนพชหลกประกอบไปดวย การปลกยางพาราซงมปรมาณการผลตอยในระดบท 2 ของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

(วฑรย ปญญากล. 2547) มปาชมชนทมความหลากหลายทางชวภาพและเปนแหลงอาหารทสาคญ มการผลตหอมแดงเปนอนดบหนงของประเทศไทย รวมทงมการเลยงสตวเศรษฐกจไดแก สกร เขาสกระบวนการสตวเศรษฐกจกระจายอยทกพนทของจงหวด (ผจดการรายสปดาห. 2550)

จากกลไกของวถศรสะเกษทง 4 ประเดนความหลากหลายของทรพยากรในพนทจงนาไปสการดาเนนการวถการผลตซงสอดคลองกบความมนคงในชวตเนองจากตองมการสรางกระบวนการการพฒนาทถกตอง (นคม มสกะคามะ. 2542) ควรจะมาจากความมนคงจากรากฐานของสงคม ความร ความเชอ และวถของเกษตรกรและผทเกยวของ

นาไปสการวจยวถการผลตกบความมนคงของชวตจงหวดศรสะเกษใชกระบวนการการวจยเชงปฏบตการอยางมส วนรวม (Participatory ActionResearch หรอ PAR) เปนกระบวนการทจะสะทอน

ความเปนจรงทมความแตกตางหลากหลาย ซบซอนและมพลวตรไดดทสด โดยไมมรปแบบทตายตว ไมมสตรสาเรจ แตตองมวธวทยาทเปดกวาง ยดหยน และความลงตวอยทสถานการณและการเปลยนแปลงทางสงคมบนฐานวถการผลตกบ

พนท (เสนห จนะ. 2551 : 25) ในการปฏบตของผปฏบตหรอผดาเนนงาน (ชาวบาน) ทเรมตนจากผคนทรอบรกบวถชวตของตนเอง เปนประสบการณ

Page 120: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 109 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ทมคณคาตอการพฒนาความรและทกษะในการปฏบต ซงเปนวธการทมอย แลวในมอทจะนามาพฒนาตนเองใหกาวหนาโดยการวจยแบบ PAR วาผ ทจะเขามามสวนรวมในการทาวจยทกขนตอน ตงแตการตงคาถามงานวจยจนจบกระบวนการหาคาตอบทงหมด ในกระบวนการนชาวบานจะเรยนรโดยไมตองเขยนการวจย เพราะชาวบานไดเขามารวมวเคราะหและไดรบขอมลแลววาเกดอะไรขน เพราะฉะนน การวจยแบบนขนอยทจดยนของนกวจย กคอการเสรมสรางความเขมแขงใหกบคนธรรมดาทวไป เปนวธการทเรยกวา empowerment อยางหนง ททาใหชาวบานแขงแกรงและเรยนรเพอทจะมพลงตอรองกบคนอนไดมากขนบนเสนทางแหงการเรยนรและมสวนรวม สามารถนาการวจยเชงปฏบต การอยางมสวนรวมมาใชเปนเครองมอในการพฒนาชมชนได ซงจะสงผลกอใหเกดตนแบบวถการผลต กระบวนการเรยนร และชดความรสการถอดแบบบทเรยนของกลมพนท พนทเรยนรเพอนาไปสความเปนกลไกเสรมแรงเนนการพฒนา ถายทอดองคความรสกลมพนทขยายผลในจงหวดศรสะเกษตอไป

วตถประสงคของการวจย

เพอพฒนาเชงบรณาการในการขบเคลอนวถการผลตบนฐานหวงโซการผลตทกอใหเกดความมนคงของชวต “คนศรสะเกษ” อยางยงยน ภายใตองคประกอบบนฐานการเรยนร

วธการวจย

การวจยครงนผวจยใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการอยางมสวนรวม (ParticipationAction Research) รวมกบการวจยเชงผสมผสาน (mixed Method) ในการตรวจสอบกระบวนการมสวนรวมของชมชนทกระดบของการมสวนรวมเพอ

กอใหเกดการมสวนรวมอยางแทจรง คอ อานาจเปนของคนในชมชนเปนตวแทนและควบคมองคความร ทเกดขนภายใตวถการผลต “คนศรสะเกษ”

(บญชร แกวสอง. 2556) ทเนนการมสวนรวมวธคนหาความจรงจากเหตการณ และสภาพแวดลอมทมอยตามความเปนจรง โดยพยายามวเคราะหความสมพนธของเหตการณกบสภาพแวดลอม เพอใหเกดความเขาใจอยางถองแท (Insight) จากภาพรวมของหลายมต (สภางค จนทรวานช. 2548 : 123) ผวจยกาหนดผใหขอมลสาคญ เปน 3 กลม คอ กล มผ ใหขอมลสาคญการสมภาษณเชงลก (In-Depth Interview) และกลมผใหขอมลสาคญการสนทนากลม (Focus Group) และกลมผใหขอมลจากการสารวจเชงบรบทเพอสรางแนวทางในระดบคณภาพโดย ผวจยใชการสมภาษณแบบมโครงสรางทสรางคาถามโดยการสงเคราะหขอมลทไดจากการ

ศกษาวตถประสงค แนวคดทฤษฎ งานวจยทเกยวของ กรอบแนวคดของเรองทศกษา และคานยามศพทปฏบตการ เพอสรางแบบสมภาษณ ทงน ในการสมภาษณกลมตวอยางจะไมเรยงลาดบขอคาถาม แตจะเปดโอกาสใหผ ถกสมภาษณแสดงความคดเหนอยางอสระ ภายใตบรรยากาศการสนทนา การแลกเปลยนความคดเหนแบบไมเปนทางการ เพอไมใหผถกสมภาษณอดอด โดยประเดนทกาหนดในแบบสมภาษณ เปนเพยงแนวคาถามในการสมภาษณเทานน ในกรณทผถกสมภาษณตอบคาถามไมอยในประเดน ผวจยจะกระต นใหผ ถกสมภาษณเขาส ประเดนการสมภาษณตอไป สาหรบ แนวทางการสนทนากลม

ผวจยพยายามเชญชวนผใหขอมลสาคญ วพากษผลการศกษาทไดจากการสมภาษณเชงลก โดยผวจยตงประเดนคาถามและใหผเขารวมสนทนากลม

ไดแสดงความคดเหนอยางอสระโดยผวจยไดสงสรปผลการศกษาทไดจากการสมภาษณเชงลกใหผเขารวมสนทนากลมไดศกษากอนลวงหนา สวนการใชแบบสอบถามเปนกระบวนการในการตรวจสอบประเมนผลเชงกวางอางองเกดความเชอมนใน

กระบวนการเชงคณภาพสาหรบการเกบรวบรวมขอมล การสมภาษณแบบเชงลก ผวจยจะดาเนนการนดหมายการขอเขาพบเพอสมภาษณ และสมภาษณ

Page 121: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

110 ปกรณชย สพฒน, พงศธร ทวธนวานชย และคณะวถการผลตกบความมนคงของชวตจงหวดศรสะเกษ

ในประเดนตามแบบสมภาษณทสรางขน พรอมกบบนทกเทปและรปภาพระหวางการสมภาษณและเมอสนสดการสมภาษณแลวจงทาการถอดเทปอยางละเอยดการสนทนากลม ผวจยไดบนทกเทปและรปภาพระหวางการสนทนากลม พรอมทงบนทกขอมลทสาคญไว เมอสนสดการสนทนากลมแลวจงถอดเทปอยางละเอยด สาหรบขอมลเชงปรมาณใชสถตในการแจกแจงขอมลเชงประจกษ วธการตรวจสอบขอมล ผวจยใชการตรวจสอบแบบสามเสาดานวธรวบรวมขอมล (Methodological Triangulation) (สภางค จนทรวานช. 2548 : 130) โดยใชวธการสงเกตผใหขอมลสาคญ ระหวางการสมภาษณเชงลก การสนทนากลม รวมทงสรปผลจากกการเกบขอมลแบบสอบถาม นาไปเปรยบเทยบกบขอมลแนวคด ทฤษฎ กรอบแนวคดของการวจย

การวเคราะหขอมลสมภาษณแบบเชงลก ผวจยนาขอมลทไดจากการสมภาษณ มาแยกแยะ เนอหา จดหมวดหม จดกลมขอมล และตรวจสอบ

ความถกตอง จากขอมลทเกบรวบรวมเรยบเรยงขอมล จดลาดบตามเนอหาทตองการศกษามาผนวกก บข อ ม ลท เ ก ย วข อ งจ ากการสนทนาก ล ม

ผวจยนาขอมลทไดจากการสนทนากลมไปหาความสอดคลองของขอมลทไดกบการสมภาษณเชงลก และเพมเตมขอมลทคนพบใหมจากการสนทนากลมในงานวจยนดวยนอกจากนนยงนากระบวนการเชงปรมาณการวเคราะหขอมลและสถตทใช คานวณหาขอมลทวไปของผตอบซงไดจากแบบสอบถามทมลกษณะเปนแบบตรวจสอบรายการใชวธการหาคาความถ สรปออกมาเปนคารอยละคานวณหา ระดบความตองการของผตอบ แบบสอบถาม โดยวธการหาคาเฉลย และคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน และคานวณหา ขอมลเกยวกบขอคดเหนและขอเสนอแนะอนๆ ทมลกษณะปลายเปดใชวธการวเคราะหเนอหา แลวสรปออกมาเปนคาความถ โดยเรยงลาดบจากมากไปนอยเปนกระบวนเสรมขอมลเนนความสอดคลองของกระบวนการตงตารางแสดงการเกบขอมล

ตารางแสดงเกบขอมล

PARวธการ วถการผลต จานวน

ขอมลประเดนศกษา*

ตนแบบวถปรมาณ คณภาพ หอม ยาง ปา สกร

การมสวนรวมอยางแทจรง

143 1

บรบท

12 2

12 3

86 4

142 5

174 6ปจจยนาเขา

4 7

กระบวนการ

6 8

2 9

8 10

4 11

ผลลพธ 6 12

2 13

6 14*หมายเหต ประเดนศกษา 14 ประเดน1) การพฒนาการเลยงสตว (สกร) จงหวดศรสะเกษ

2) ตนแบบ (ผนปาโนนใหญ) จงหวดศรสะเกษ

3) สภาพการผลตและการตลาด (พอคาคนกลาง) หอมแดงในจงหวดศรสะเกษ4) การยอมรบเทคโนโลยการปลก (เกษตรกร) หอมแดงในจงหวดศรสะเกษ

5) หวงโซการจดจาหนาย (เกษตรกร) ยางพาราจงหวดศรสะเกษ

6) การจดการปาอยางมสวนรวมตามหลกภมสงคมของชมชน7) เรองเลาวถการผลต (สกร) จงหวดศรสะเกษ8) วถอดต-ปจจบน ปาชมชน สวถการผลตอยางยงยน9) วถการผลตหอมแดงในปจจบน10) เรองเลาปลกยางพาราศรสะเกษ

11) วถภมปญญาแหงการถายทอด12) บรณาการขบเคลอนวถการผลต ปาชมชนผนปาโนนใหญ

13) วถภมปญญาดนแหงหอมแดงศรสะเกษ14) วถภมปญญาการปลกยาง

Page 122: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 111 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ผลการวจย

จากกระบวนการเรยนรเรอง วถการผลตกบความมนคงของชวตคนสะเกษ การเรยนรแบงออกเปน 4 ภาคสวนประกอบดวย 1) บรบทการดาเนนการ 2) ปจจยนาเขา 3) กระบวนการ และ 4) ผลลพธ สามารถจาแนกอธบายไดตามประเดนศกษาดงน ชดท 1 ประเดนการศกษาภายใตบรบทการเรยนรสามารถอธบายดงตาราง

ตารางท 1 ประเดนการศกษาภายใตบรบทการ

เรยนร

ประเดนศกษา ผลผลตจากการศกษา

บรบทการเรยนร 1) การพฒนาการเลยงสตว (สกร) จงหวดศรสะเกษ2) ตนแบบ (ผนปาโนนใหญ) จงหวดศรสะเกษ3) สภาพการผลตและการตลาด (พอคาคนกลาง) หอมแดงในจงหวดศรสะเกษ4) การยอมรบเทคโนโลยการปลก (เกษตรกร) หอมแดงในจงหวดศรสะเกษ5) หวงโซการจดจาหนาย (เกษตรกร) ยางพาราจงหวดศรสะเกษ

1) การพฒนาการเลยงสตว (สกร) จงหวดศรสะเกษ

ตารางท 2 การจดการฟารมในภาพรวมมลกษณะ

12 ประการ

ลาดบ ประเดน จานวน1 จานวนแมพนธ 1-10 ตว2 การเลยงสกรรน-ขน 1-50 ตว

3 ลกษณะเปนฟารมระดบยอย 56.60 รอยละ4 ทนการดาเนนงาน 10,000-100,000 บาท5 แรงงาน 1-2 คน6 ซออาหารสกรจากรานคา 91.22 รอยละ7 อาหารสาเรจรป 76.90 รอยละ8 กระบวนการผลตลกสกร ผลตเอง9 กระบวนการการเลยงระบบฟารม ครบวงจร10 ระบบโรงเรอน ระบบเปด11 กระบวนการจาหนาย ผานพอคาคนกลาง12 การจดการงบประมาณ มหนสน

2) ตนแบบ (ผนปาโนนใหญ) จงหวดศรสะเกษ พนทปาโนนใหญเปนเขตทตงถนฐานเดม ทรพยากรจงถกนามาใชอยางยาวนาน เพราะตงอยสวนกลางคอนไปทางใตของภาคใกลกบแมนามล หนพนฐานเปนหน Mudstone แทรกดวยหนดนทราย หนทราย และนาวตกคอสวนใหญรองรบดวยหนเกลอลกษณะภมสนฐาน อยในระดบความสงกวานาทะเล พนทสวนใหญจงเปนทราบลกคลนลอนลาดถงทราบแบบลกคลน เหมาะในการปลกพชไร มเฉพาะบรเวณลาดเชงดอนหรอตามแนวลาดรองของลมนาทพอจะปลกขาวไดบาง ลกษณะดนตามหนวยแผนทดนประกอบดวยหนวยดนท 17 22 35 38 40 สวนมากพอจะถกปกคลมดวยดนหนวยท 40 และ 35 ซงเปนดนทมขอจากดไมเหมาะในการทานาขาว เพราะเปนทดอนเนนสง แตมความเหมาะสมพอทจะปลกพชไรไดดหรอปลกไมยนตน ไมผล ทาสวนปา บรเวณนาจากแหลงนาบาดาลมโอกาศดเพราะอยใกลแมนามล แตแหลงนาผวดนจากระบบลานา เปนเพยงรองนาขนาดรวรองนา มนาไหลเฉพาะชวงฝนตกชวคราวเทานน นาซบนาซาตางๆ ในปจจบนไดหายไป แหลงนาทจะพฒนาและพงพาไดคอลาหวยทบทนเทานน หากมโครงการพฒนาสงนาดวยพลงงานไฟฟา จากการสรางเขอนกนลาหวยทบทน จะสามารถพฒนาพนท เพมผลผลตไดดขน แมจะมอปกรณในขอจากดของดนและพนทไดสญเสยไปเพราะการขดหนลกรงจานวนหลายสบไรและหลายบอ บรเวณปาโนนใหญดจะมศกยภาพของพนทดวย เปนพนทขนาดไมใหญโตมากนกจงมผลกระทบตอเฉพาะชมชนทอย

ชดปาหรอปาเทานน ซงปจจบนเปนหม บ านชายแดนตดเขตปานนเอง สวนหมบานขางเคยงอนๆ พนทปาโนนใหญเพอการพงพาอาศยดลดความสาคญลงมาก (จนทร โตะสงห และคณะ. 2554)

Page 123: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

112 ปกรณชย สพฒน, พงศธร ทวธนวานชย และคณะวถการผลตกบความมนคงของชวตจงหวดศรสะเกษ

3) สภาพการผลตและการตลาด (พอคาคนกลาง) หอมแดงในจงหวดศรสะเกษ

ตารางท 3 การขบเคลอนเชงระบบ “พอคาคนกลาง” วถการผลตหอมแดงศรสะเกษ

กระบวนการเพมประสทธภาพ

วางแผน

การจดการ

องคกร คน สงการ ควบคม แกปญหา

ตดตามประเมนผล

การนากระบวนการพฒนาธรกจหอมแดงดานการวางแผนไปใชงาน การวางแผนในชวงแรกตองศกษาขอมลรายละเอยดตางๆ ใหครอบคลมทกดาน การจดการองคการไปใชงาน ในชวงแรกเมอมการกาหนดงาน สายงาน และการวางโครงสรางการทางาน การจดจางพนกงานชวคราว เมอดาเนนการตดตอลวงหนาไวทงจากากรสอบถามจากพนกงานททางานอยเพอใหชกชวนญาต เพอน หรอคนร จกใหมาทางาน การสงการพบวามศกยภาพในการทางานโดยรวมเพมขน ผปฏบตงานรบทราบความตองการไดอยางถกตอง หวหนากลมสามารถควบคมดแลการปฏบตงานไดอยางม

ประสทธภาพ การควบคม การควบคมองคการในชวงแรกยงไมมประสทธภาพมากนก เนองจากพนกงานบางสวนยงไมยอมรบหวหนากลมทตงขน การจดการสภาพปญหาและอปสรรคทเกดขน

การแกไขปญหายงไมไดรบความสะดวกและความรวมมอจากเกษตรกรมากนกในชวงแรก เพราะยงไมคนเคยกบการมขอตกลงทเปนลายลกษณอกษร

หรอการถกบงคบใหมการทาขอตกลง

4) การยอมรบเทคโนโลยการปลก

(เกษตรกร) หอมแดงในจงหวดศรสะเกษ การยอมรบเทคโนโลยของเกษตรกรการรบรเกยวกบเทคโนโลยการปลกหอมแดง และมความสนใจในเทคโนโลยการปลกหอมแดงเนองจาก

เกษตรกรเหลานไดเขารบการฝกอบรมการปลกหอมแดงจากศนยวจยพชสวนศรสะเกษดงตารางท 4

ตารางท 4 การยอมรบเทคโนโลยของเกษตรกรจงหวดศรสะเกษ

ขอจากด รอยละ

ไมแนใจ/ไมร/ไมเขาใจ 23.9

ความสามารถในการทาความเขาใจกบกระบวนการใหม 20.9

การเรยนรและแนวทางสการปฏบตไมชดเจน 19.4

ไดขอมลไมเพยงพอกบการทจะตองไปลงทน 14.9

เปรยบเทยบสงทเรยนรกบความรเดมมอตราการเจรญเตบโตตากวา

13.4

ความมขอจากดในการนาวธการไปสการปฏบต 11.9

ความไมแนใจในการเอาใจใสดแลทจะนาไปสผลสมฤทธในการจดการได

10.4

ความยาก 10.4

อน ๆ 40.2

5) หวงโซการจดจาหนาย (เกษตรกร) ยางพารา หวงโซการจดจาหนายวถการผลตทกอใหเกดความมนคงของชวตบนฐานยางพาราจงหวดศรสะเกษ ตามพนทปลกยางใหมเกษตรกรบางสวนยงขาดความร ความชานาญใน การผลต ดานการปลก การบารงรกษา การทายางแผนทมคณภาพ ตลอดจนการจาหนายยางพารา จงมความจาเปนท

จะตองศกษาถงแนวทางการเพมประสทธภาพการผลต การแปรรป และความตองการของตลาดการตลาด ตงแต ตนนา กลางนา ปลายนา พรอมทง

ศกษาปญหาอปสรรคของเกษตรผปลกยางพาราและผประกอบการคายางพารา เขาใจถงวถการผลตและความมนคงทงดานอาหารผานยางพาราในการยกระดบคณภาพชวตของเกษตรกรรายยอย

Page 124: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 113 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ภาพประกอบ 1 หวงโซการจดจาหนายวถการผลตทกอใหเกดความมนคงของชวตบนฐาน

ยางพารา ชดท 2 ประเดนการศกษาภายใตปจจยนาเขาการเรยนร สามารถอธบายดงตารางท การเรยนรไดรวมคด รวมทา รวมแกปญหาของคนในชมชน ซงปญหาบางอยางตองคยกนดวยเหตผลและบอยครงขน สามารถอยดวยกนตามกฎกตกาของหมบานโดยสนต ชาวบานจากทเคยเปนผฟงเพยงอยางเดยวเปลยนเปนการทาใหชมชนมความมนใจ ความเชอมน กลาคด กลาแสดงออกมากขนโดยการพดคย และเปลยนกนทงภายในและภายนอกชมชนการขยายความคดจากวงเลกสวงใหญในชมชนโดยอาศยคณะกรรมการปาชมชนชกนา และทสาคญคออาศยขอมลจากการทบทวนอดตทผานมาจนถง การศกษาปจจบน ดงตารางท 5

ตารางท 5 ประเดนการศกษาภายใตปจจยนาเขาการเรยนร

ประเดนศกษา ผลผลตจากการศกษา

ปจจยนาเข าการเรยนร

6) การจดการปาอยางมสวนรวมตามหลกภมสงคมของชมชน

การดาเนนงานวจย ชมชนไดมองเหนเรองปาประกอบไปดวยโครงสรางทมชวต และไมมชวต

ไมวาจะเปนตนไมหลากหลายพนธทงนอยใหญ ลกษณะนา ดน หน แรธาต อากาศ สตวปา และชมชนทไมสามารถแบงแยกออกจากกนไดโดยสน

เชงและสงเหลานมอทธพลและความสมพนธตอกน ซงมหนาทตามธรรมชาตของตวของมนเอง ผสมผสานกนอยางลกซง กลมกลน และเชอมโยงกนอยอยางเปนโครงขาย หวงโซอาหาร ระบบนเวศ ดงตารางท 6

ตารางท 6 การจดการปาชมชนอยางมสวนรวมตามหลกภมสงคมของชมชนตารางประเมนรปแบบการพฒนาการเรยนรชมชนวถปาชมชน

ประเดน ผลประเมน

-พฤตกรรมความเขาใจและการใชประโยชน-การจดกจกรรมการเรยนร -กระบวนการมสวนรวม-รปแบบเชงพฒนา -กจกรรมแลกเปลยนเรยนร-ความรวมมอภาครฐ-ความรวมมอของชมชน -ความรวมมอขององคกรชมชน

ปานกลางมากปานกลางปานกลางมากปานกลางมากมากทสด

ชดท 3 ประเดนการศกษาภายใตกระบวนการการเรยนร

ตารางท 7 ส ร ปป ร ะ เ ด นก า รศ กษ าภาย ใต กระบวนการการเรยนร

ประเดนศกษา ผลผลตจากการศกษา

กระบวนการการเรยนร

1) เรองเลาวถการผลต (สกร) จงหวดศรสะเกษ2) วถอดต-ปจจบน ปาชมชน สวถการผลตอยางยงยน3) วถการผลตหอมแดงในปจจบน4) เรองเลาปลกยางพาราศรสะเกษ

การศกษาภายใตกระบวนการการเรยนรผลผลตจากการดาเนนการประกอบดวย 4 กระบวนหลกทเกยวของกบวถการผลตของการเลยงสกร ปาชมชน การผลตหอมแดง และการผลตยางพารา

อยาง 1 ประเดน พบวา การบรหารจดการฟารมสกรมเปาหมายและปจจยพนฐานแหงการผลตทชดเจน

Page 125: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

114 ปกรณชย สพฒน, พงศธร ทวธนวานชย และคณะวถการผลตกบความมนคงของชวตจงหวดศรสะเกษ

ภาพประกอบ 2 การบรหารจดการฟารมสกรปจจยพนฐานการผลตสกร

พบวา การบรหารจดการฟารมสกรมเปาหมายประกอบดวย 5 ดานหลกไดแก พนธสกร อาหาร การจดการทวไป การจดการดานสขภาพและการจดการดานสงแวดลอม สาหรบปจจยพนฐานแหงการผลตทชดเจนประสทธภาพการผลต คณภาพและผบรโภคอยในระดบด

ตารางท 8 แสดงวถ อดต – ปจจบน ปาชมชนสวถการผลตทยงยนตารางสรป 3 ยคแหงการก าวผ านวถป า ชมชนจงหวดศรสะเกษ

ลาดบ เสนทาง

123

ยคหมบานปาเฮดอยเฮดกน

ยคถากถางสางปาเฮดขายจายกน ยคพฒนาพชพาณชย

ประเดนของปาชมชนแสดงถงวถอดต-ปจจบนซงสามารถอธบายได 3 ยคไดแก ยคหมบานปาเฮดอยเฮดกน มงเนนการใชปาชมขน

แบบพงพาเนนกระบวนการใชในครอบครว สาหรบถดมา ยคถากถางสางปาเฮดขายจายกนมงเนนเพอ

การเพาะปลกพชเศรษฐกจ รองรบการขยายตวทางเศรษฐกจ สวนใหญเปนหนวยงานภาครฐทเขามา

สงเสรมยคพฒนาพชพาณชย มงเนนพชเพอพมนาสการเปนตนทางหวงโซการผลตเปนการลงทนภาคเอกชนจางคนในชมชนเพอผลตมการบกรกอยางชดเจน

ตารางท 9 การขบเคลอนเชงกระบวนการ “ผปลกหอม” วถการผลตหอมแดงศรสะเกษ

สภาพ อากาศเยน กลางวนชน แดด 9-10

ช.ม./วน ฤดหนาว 90-110 วน และฤดฝน 60-80 วน

พนธหอมแดง พนเมอง และพนธศรสะเกษ

ฤดปลก พฤศจกายน - กมภาพนธ

การเตรยมดน ดนรวน มการระบายนาด

พนธปลก 2 เดอน เตรยม แตไมควรเกบไวนานเกน 6 เดอน 1 ไร : 200 กโลกรม

ระยะปลก ขนาดกวาง 1 – 1.5 เมตร ระยะปลก 15 – 20 ซม. หรอ 20 – 20 ซม.

ระบบนา ใชนามาก

โรค รา นาคาง

วชพช เนนกระบวนการกาจด

สาหรบวถการผลตผปลกหอมแดงมปจจยแหงการผลต 9 องคประกอบ ไดแก สภาพแวดลอม พนธ ฤดปลก ดน ระยะปลก ระบบนา โรค และ

วชพช เปนปจจยในการสรางองคประกอบทสาคญสาหรบการผลตหอมแดง

ภาพประกอบ 3 วถการผลตยางพาราศรสะเกษ

จากภาพประกอบ 3 แสดงใหเหนถงสภาพแวดลอมเหมาะสมตอการปลกยาง อยภายใตพนท

จงหวดศรสะเกษมขอจากดความอดมสมบรณของดน ปรมาณนาฝน การกระจายของฝน และบาง

Page 126: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 115 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

พนทเปนทสง แตเนองจากยางพาราสามารถปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมตางๆไดด จงสามารถปลกยางได ตนยางไดภายใต 5 ระบบของวถการผลตยางศรสะเกษไดแก พนธ ปย ธาตอาหาร โรค ระบบกรดทสมพนธกน

ชดท 4 ประเดนการศกษาภายใตผลลพธการเรยนร สามารถอธบายดงตาราง

ตารางท 10 ประเดนการศกษาภายใตกระบวนการการเรยนร

ประเดนศกษา จากการศกษา

ผลลพธแหงการเ ร ย น ร ต า มแนวทางวถแหงเศรษฐกจพอด

1) วถภมปญญาแหงการถายทอด2) บรณาการขบเคลอนวถการผลต ปาชมชนผนปาโนนใหญ3) วถภมปญญาดนแหงหอมแดงศรสะเกษ4) วถภมปญญาการปลกยาง

การศกษาภายใตผลลพธ การเรนรมองคประกอบทสาคยทครอบคลมวถการผลต 4 ดานประกอบไปดวย การถายทอดเลยงสกร บรณาการขบเคลอนวถการผลต ปาชมชนผนปาโนนใหญ หอมแดงศรสะเกษ การปลกยางพารา

ภาพประกอบ 4 วถภมปญญาแหงการถายทอด “ความรจากวถการผลตสตวเศรษฐกจ (สกร)”

ระบบหลกการเกษตรทใชหลกการความสมดลทางนเวศวทยาของธรรมชาต มาประยกตใชเพอจดการผลตโดยผสมผสานกจกรรมความหลากหลายทางาชวภาพของพช สตว ปศสตว ประมง ปาไม ฯลฯ ไดเกดการเกอกลและหมนเวยนใชทรพยากรในระบบนเวศของไรนาใหเกด ประโยชนสงสด หลกเลยงการใชปจจยการผลตทนาเขาจากฟารม ปฏเสธการใชปจจยทเปนสารเคมสงเคราะห เชน ปยเคม สารกาจดศตรพช ฮอรโมน สารปฏชวนะ ฯลฯ รวมทงไมใชพนธทผานการปรบเปลยนทางพนธกรรม

ภาพประกอบ 5 การคงอยทยงยน วถปาชมชนจงหวดศรสะเกษ

ภมปญญาและความรชมชนเกยวกบการจดการทรพยากร ความรและความเขาใจพนฐานถงความสมพนธระหวางคน-ชมชน กบระบบนเวศนจากการศกษาพบวา ปาในทศนคตของชาวบานคอ ดงไดแกบรเวณทมตนไมหลายชนดหลายอยาง มนก สตวปานานาพนธ มมน มกลอยและ

ของปา ปาจงเปนทพงพาอาศยยามเดอดรอน เปนทพงพาของชาวบาน

ภาพประกอบ 6 วถภมปญญาดนแหงหอมแดงศรสะเกษ

Page 127: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

116 ปกรณชย สพฒน, พงศธร ทวธนวานชย และคณะวถการผลตกบความมนคงของชวตจงหวดศรสะเกษ

ดนหวใจสาคญของภาคเกษตรกรรม แตคนสวนใหญไมใหความสาคญ เพราะคดวาดนเจบปวยไมได รองไหไมเปน จงไดแตใชโดยไมดแลรกษาอยางเหมาะสม และเหยยบยาอยางไมเหนคณคา ดงนนตอไปในอนาคต “ดน” จะมปญหาและจะเปนตวกาหนดทงคณภาพผลผลตทางการเกษตร คณภาพชวตมนษย และคณภาพสงแวดลอม

ภมความรปลกยางไมขาดทน

ภมความรฐานแนวทางนาหยด

ภาพประกอบ 7 ภมรสการปลกยางพารา

ผลลพธแหงการเรยนร ชดโครงการวถการผลตกบความมนคงของชวต “คนศรสะเกษ” สามารถสรางประเดนแหงการเรยนรฐานคด “ฐานไมเปนหน” ไดอธบายในรปของทง “หนเศรษฐกจ –หนทางสงคม – หนทางสงแวดลอม” โดยเสนอผานมมมองแหงการเรยนรของ 4 ประเดน

ตารางท 11 ประเดนการศกษาภายใตกระบวนการการเรยนร

ประเดนศกษา

ผลผลต แนวทางเศรษฐกจพเพยง

(ไมเปนหน)

ผลลพธ แห ง

ก า ร เ ร ย น ร ตามแนวทางว ถ แ ห ง

เศรษฐกจพอ

เพยง

1) วถภมป ญญาแหงการถายทอด2) บรณาการขบ

เคลอนวถการผลต

ป าชมชนผนป าโนนใหญ3) วถภมป ญญา

ดนแหงหอมแดง

ศรสะเกษ4) วถภมป ญญาการปลกยาง

บ รณ าก า ร ข บ

เค ล อนว ถ ก า ร

ผลต ภมปญญาความเชอ ความแบง

ปน

ภ ม ป ญญาด นแหง

ภมรหยดนา

วถการผลตเศรษฐกจพอเพยงแหง

“คนศรสะเกษ”

หลงจากททบทวนถงกจกรรมทตนเองทาอย และคดวาสอดคลองกบวถการผลต ยงไดรวมกนคนหาความหมายและใหคานยามเกยวกบวถการผลต จากประสบการณของแตละคน ซงอาจมมมมองทแตกตางกน โดยสามารถสรปและแบงแยกความหมายของหลกปรชญาดงกลาว ไดเปน 2 ระดบคอ 1) ระดบคดกอนทา 2) ระดบปฏบตสภายนอก เกดขนจากการทสมาชกในชมชนแตละคนตระหนกถงความสขและความพงพอใจในการใชชวตอยางพอด อธบายผานภมปญญาความเชอการแบงปนแหงปาและสรางดนแหงภมปญญาหอม บรณาการรองรบการเลยงหมครบวงจรรวมทงภมรหยดนา (ความสนโดษ) และรสกถงความพอเพยง คอดาเนนชวต “อยางสมถะ” ประกอบสมมาอาชพหาเลยงตนเองไดอยางถกตอง ไมใหอดยาก หรอโลภแลวตกตวงหรอเบยดเบยนผอนจนเกนความจาเปน แตคดเผอแผแบงปนไปยงสมาชกคนอนๆ ในชมชนดวย อยางไรกตามแมวาระดบความพอเพยงของแตละคนจะไมเทาเทยมกน แตทกคนทดาเนนชวตตามหลกการเศรษฐกจพอเพยงเหนสอดคลองกนในการยดมนหลกการ ทการใชชวตบนพนฐานการรจกตนเอง รจกพฒนาตนเองดวยการพยายามทาจตใจใหผองใสรวมทงมความเจรญและมความเยนในจตใจอยเปนประจาอยางตอเนอง การคดพงพาตนเองและพงพาซงกนและกนในการดาเนนกจกรรมตางๆ เมอมปญหาจากการดาเนนชวต กใหใชสตปญญาไตรตรองหาสาเหตของ

ปญหาและแกไขไปตามเหตและปจจย ดวยความสามารถและศกยภาพทตนเองมอย กอนทจะคดพงผอน และมการปรกษาหารอ ถอยทถอยอาศย ชวยเหลอซงกนและกนในชมชน เปนตน และการใชชวตอยางพอเพยง รจกลดกเลสและความตองการของ

ตนเองลง เพอใหเหลอแรงและเวลาในการพฒนาคณภาพชวต ตลอดจนทาประโยชนใหแกสวนรวม

Page 128: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 117 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ไดมากขน สภายนอก จากการทไดจดเวทระดมความคดเหนไดอธบายวถรวมกนทตนเองไดทามา พรอมกบสอบถามความคดเหนเกยวกบกระบวนการมงสของป รชญาของเศรษฐกจพอเพยง ทงจากกระบวนการบรบทแหงวถปจจยนาเขาแหงวถและกระบวนการแหงวถ ตามมมมองพบวาผขบเคลอนวถการผลตศรสะเกษไดรวมกนแสดงความคดเหนอยางหลากหลาย ซงสามารถสรปเปนแนวทาง ในการนาหลกการเศรษฐกจพอเพยงมาใชในพงพาเองไดอยไดอยางพอเพยงอยรวมกนอยางเอออาทร และอยดยงขนดวยการเรยนร คอ ขนแรกสมาชกในชมชนควนยดหลกของการ “พงตนเอง” ตองพยายามพงตนเองใหได ในระดบครอบครวกอน ใหแตละครอบครวมการบรหารจดการอยางพอดและประหยด ไมฟมเฟอยโดยสมาชกแตละคนจะตองรจกตนเอง และสามารถรกษาระดบการใชจายของตนไมใหเปนหน และสมาชกจะตองรจกดงศกยภาพทมอยในตนเองออก มาใชใหเกดประโยชนทสด ควรสามารถพงตนเองในเรองของปจจยสใหได หลงจากทสมาชกพงตนเองในดานปจจยสดงกลาวขางตนไดแลว สมาชกทกคนควรพฒนาตนเองใหสามารถอยไดอยางพอเพยงดาเนนชวตโดยยดหลกทางสายกลางมชฌมาปฏปทา ใหตนเองอยไดอยางสมดล มความสขทแท โดยไมใหรสกขาดแคลนจนตองเบยดเบยนตนเอง หรอดาเนนชวตอยางเกน

พอดจนตองเบยดเบยนผ อนหรอเบยดเบยนสงแวดลอม มความคดทจะแจกจายแบงปนไปใหผอน ซงจะทาใหไดเพอนและเกดเปนวฒนธรรมทด ทจะ

ชวยลดความเหนแกตวและสรางความพอเพยงใหเกดขนในจตใจ ทงในการจดการทรพยากรปานนสมาชกทอาศยอยบรเวณปาจะมงเกบผลผลตจาก

ปา เพอมาใชในการยงชพใหพออยพอกน พอเหลอจงคอยแจกจายออกไปดวยวธใหไมใชดวยวธการ

ขาย ซงเมอทาไดดงนกจะทาใหมทรพยากรใชหมนเวยนไดตลอดทงปอยางพอเพยงและ เวลาทสาคญอยางยง “อยดยงขนดวยการเรยนร” ตองรจก

พฒนาตนเอง โดยการเรยนรจากธรรมชาตและประสบการณในโลกกวางดวยตนเองหรอจากการแลกเปลยนรวมกบผอน ใหเกดเปนชมชนแหงการเรยนรททกคนชวยกนพฒนาชวตของตนเองและผอนรวมกน มการสบทอดและเรยนรเพอพฒนาภมปญญาทองถนและพฒนาใหเปนสงคมทมนคงและยงยนตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง โดยใชคณธรรมและวฒนธรรมเปนตวนาไมใชเงนเปนตวตงของปรชญาเศรษฐกจพอเพยงตามวถการผลตจากประสบการณทแลกเปลยนกนนน วถการผลตกบความมนคงของชวตคนศรสะเกษครอบคลมไปถงการวดผลจากการปฏบตตามหลกการขางตนดวย กลาวคอ สมาชกในแตละชมชนไดพฒนาชวตของตนเองใหดขนโดยเรมจากการพฒนาจตใจใหเกดความพอเพยงในทกระดบของการดาเนนชวต ทงในระดบครอบครว ชมชนและขยายไปถงระดบสงคม คอ ความพอใจในระดบครอบครว คอ การทสมาชกในครอบครวมความเปนอยในลกษณะทพงพาตนเองไดอยางมความสข ทงทางกายและทางใจ สามารถดาเนนชวต ทจะรจกรวมกลมกนทาประโยชนเพอสวนรวม เพอใหเกดความเปนอยทพอเพยงของชมชนโดยรวมในทสด ความพอเพยงในระดบสงคม เกดขนจากการรวมกลมของชมชนหลายๆแหงทมความพอเพยงมารวมกนแลกเปลยนความร สบทอดภมปญญาและรวมกนพฒนาตาม

แนวทางเศรษฐกจพอเพยง เพอสรางเปนเครอขายเชอมโยงระหวางชมชน ใหเกดเปนสงคมแหงความพอเพยงในฐานวถการผลตกบความมนคงของชวตจงหวดศรสะเกษตอไป

อภปรายและสรปผล

1) การพฒนาการ เล ย งส ต ว ขอ งเกษตรกรผเลยงสตวเศรษฐกจ (สกร) จงหวดศรสะเกษ พบวากระบวนการในการจดการฟารมของเกษตรกรมกระบวนการจดการเชงระบบอยระดบปานกลางถงนอย ทงในรปแบบของดานการ

Page 129: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

118 ปกรณชย สพฒน, พงศธร ทวธนวานชย และคณะวถการผลตกบความมนคงของชวตจงหวดศรสะเกษ

จดการทวไป ดานการจดการราคา ดานการจดการตลาด ดานการจดการสงเสรม อนๆ เนองดวยขอจากดแหลงทนซงกอใหเกดหน การบรหารจดการ ตองคนหาแนวทางในการเปน ผปฏบตควรตองดาเนนการอยางไร การทจะนาแผนไปปฏบตๆไดจรงนน องคการจะตองจดระเบยบของแผนไวอยางเหมาะสม และควรมพนกงานในการปฏบตตามแผนอยางเพยงพอ กจกรรมแตละกจกรรมทจดใหมขนควรเหมาะสมกบวตถประสงคของแผน ความสาเรจของธรกจนนขนอย กบประสทธภาพในการนากลยทธไปประยกต ดงนนผมหนาทและความรบผดชอบในการนากลยทธไปปฏบตจงควรตองมความร ความเขาใจและทกษะในการปฏบตการทด เพอทจะสรางแนวคดใหเกดเปนผลงานทเปนรปธรรม ปญหาเปนความสมพนธระหวางการกาหนดกลยทธทด แตถกนาไปดาเนนการอยางไมสมบรณ อาจจะเกดขนจากผบรหารใหความสาคญกบการกาหนดกลยทธมากเกนไป โดยลมคานงถงความเปนจรงในการปฏบต รองรบความลมเหลว จาเกดขนเมอกาหนดและการนากลยทธไปปฏบตไมไดดาเนนการอยางด (จรส เลกสกลดลก. 2549) 2) ปาชมชน หวงโซความมนคงของชวตคน ศรสะเกษขนตรงกบเขตการปกครองทองถน ประชากรมความสมพนธในลกษณะทางเครอญาตทใกลชดระหวางบคคลจากหลายครอบครว มวถชวตทคลายคลงกน มการชวยเหลอซงกนและ

กน มความสมพนธกนอยางเหนยวแนน มการพดคยใหคาปรกษา และชวยเหลอกนจากปาโนนใหญทมการจดการทรพยากรมาอยางตอเนอง ทา ให

เกดการขยายผลสชมชนอนทอย ใกลเคยง ซงมสภาพพนทปาและกระบวนการรวมกลมคนใกลเคยงกบพนทปาโนนใหญ โดยมคณะ กรรมการปา

โนนใหญเปนแกนหลกในการอบรมเพมศกยภาพใหกบกรรมการปาโคกเพก และกรรมการ ปาหองคา นอย ผานเวทระดมความคดเหนในการสรางจตสานก เพอการดแลรกษาปาชมชนในพนท ตาบลเสยว และการอนรกษสงแวดลอมชมชน โดยม

วตถประสงคใหเกดการสรางกลไกรบผดชอบดแล รกษาปาชมชนโคกเพก และปาชมชนโนนใหญใหยงยน ทา ใหคณะกรรมการปาชมชนเกดการเรยนร แลกเปลยน และเขาใจบทบาทของตนเองในการดา เนนการบรหารจดการปาชมชนใหเกดประโยชนสงสด และเปนการสงเสรมการปลกปาเพมเตมในปาชมชนโนนใหญ โคกเพก และหองคานอย โดยกาหนด ใหมพนทปลกปาชมชน ดา เนนการเพาะกลาไมและปลกพนธไมทกาหนดอยางตอเนอง เชน กจกรรม ปลกปาวนวสาขบชา ทชมชนดา เนนการรวมกบ อบต. เยาวชน กานน เเละผใหญบาน ทา ใหเกดการ ปลกฝงสรางจตสานกดแลรกษาปา เกดการเพมพนทปาและการเพมความหนาแนนของตนไมรวมทง มการจดกระบวนการเรยนรและศกษาดงานการจดการปาชมชนสอดคลองกบ กนกรชฎ อฐรชฎ (2542 : 5) ทศกษาการมสวนรวมในการปองกน และจดการปาชมชนดงใหญ ขององคการบรหารสวนตาบลสรางถอนอย อาเภอหวตะพาน จงหวดอานาจเจรญ พบวา ชมชนเหนประโยชนของปาดงใหญมากเพราะไดพงพงปาเปนแหลงอาหารและเชอเพลง (สมศกด สมานไทย. 2546 : 15) 3) กระบวนการพฒนาผปลกหอมในระดบองคกรโดยเกดความเขมแขงการประเมนผลการจดการธรกจหอมแดงรานคาชมชน ผลการจดการธรกจหอมแดงรานคาชมชน เมอประเมนผล

การดาเนนงานธรกจจากผบรหารและพนกงานรานคาชมชน สามารถนาเสนอผลการประเมนในดานตางๆ แสดงใหเหนวา ผบรหารและพนกงานรานคาชมชนยางชม จงหวดศรสะเกษเหนวาการดาเนน

การจดการธรกจหอมแดงดานการวางแผนในภาพรวมอยในระดบมาก กบจากสอดคลองการศกษาของวรตน ไชยชนะ (2543 : 56) เรองการศกษา

โครงสรางของปจจยททาใหกลมเขมแขง ปจจยททาใหมความเขมแขง คอ ปจจยดานผ นาและ

สมาชกกลม ซงลกษณะของผนาจากการศกษา พบวามจานวนมากและมความหลากหลายตลอดจนมนสยขอการเปนผนาทมความสามารในขณะทปจจย

Page 130: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 119 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ดานสมาชกกลม จะมลกษณะทเปนเครอญาตกนมจตนสยทดปจจยดานเศรษฐกจ ประกอบดวยเงนทนของกลมออมทรพยซงม 2 ประเภท คอ เงนสจจะสะสมของสมาชกกบเงนบรจาค และเงนกองทนตางๆ ปจจยดานสงคมและวฒนธรรมประกอบดวยการตงถนฐาน การพฒนาชาวบานทสนใจในกจกรรมเศรษฐกจชมชนนนใหมความรและความสามารถดานเทคนคการผลตและการแปรรป การพฒนาเจาหนาทผเกยวของใหรอยางลกซงในอดมการณและเทคนคการกระตนเชอมประสานเพอเศรษฐกจชมชน 4) กระบวนการผลตยางพารา สวนประสมทางการตลาดและชองทางการตลาดมระดบความคดเหนอยในระดบมาก โดยประเดนทมคาเฉลยสงทสดคอ ดานผลตภณฑ ดานราคา และดานการจดจาหนาย สอดคลองกบดลก แสวงแกว (2546 : 33) ไดศกษา เรอง การจดการการผลต และการตลาดของเกษตรกรผปลกยางพารา ในจงหวดนครพนม ผลการวจย พบวา ดานการตลาดเกษตรสวนใหญขายใหกบหนวยรบซอ ตามโครงการแทรกแซงราคายาง เนองจากมผลผลตยางในจานวนทเหมาะสม ไดราคารบซอสงกวาขายใหกบพอคารวบรวม และสามารถแยกเกรดยางขายได ทาใหยางทมคณภาพดไดราคาสงกวาขายใหพอคา แตกยงมบางรายทมการขายให ทงโครงการ

แทรกแซงและพอคาอน ๆ (ฉลาด นนทโพธเดช.2546 : 11)

กตตกรรมประกาศ

การวจยครงนไดรบทนสนบสนนวจยงบประมาณแผนดน สภาวจยแหงชาต (วช.) รวมทง

ไดรบความกรณาและใหการสนบสนนเปนอยางดในการดาเนนงาน โดยเฉพาะอยางยงผ ช วยศาสตราจารย กนก โตสรตน ทปรกษาอธการบด

มหาวทยาลยราชภฏศรสะเกษ ผชวยศาสตราจารย ดร .ประกาศต อนภาพแสนยากรอธการบด

มหาวทยาลยราชภฏศรสะเกษ รวมทงผรวมวจยระดบหนวยงาน ชาวบานจงหวดศรสะเกษททาใหโครงการนสาเรจตามวตถประสงค

ขอเสนอแนะเพอการนาผลวจยไปใช

1) ควร มกระบวนการ เส รมสร า งประสทธภาพผานกระบวนการการวจยทม งเนน ความเขมแขงของชมชนในบรบท ดานเศรษฐกจ ดานสงคมและสงแวดลอม ดานการเมองการปกครอง 2) หน วยงานของรฐและเอกชนทเ กยวข องกบการพฒนาปาชมชนควรใหการสนบสนนในการฝ กอบรม “พ เ ลยง” ซงเป น

ขาราชการ หรอผทมอาชพ และภมลาเนาในชมชนทมพนทปาชมชนทอาสาเขามาทางานพฒนาปาชมชนใหมความร ความสามารถในการบรหารจดการปาชมชนไวเปน “พเลยง” คอยชวยเหลอใหคาแนะนาในการบรหารจดการปาชมชน 3) ควรมการศกษาบทบาทของพอคาคนกลางในการรบซอหอมแดง และการรวมกลมของเกษตรกรผเพาะปลกหอมแดงเพอแกไขปญหาในดานราคา 4) การพฒนายางพาราควรมระดบนโยบาย และในระดบปฏบต ในการทาอาชพการ

ทาสวนยางพาราเปนอาชพทจะนาความมนคงมาสประเทศไทยโดยสวนรวมในระยะยาว

Page 131: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

120 ปกรณชย สพฒน, พงศธร ทวธนวานชย และคณะวถการผลตกบความมนคงของชวตจงหวดศรสะเกษ

เอกสารอางอง

กนกรชฏ อฐรชฎ. (2542). การมสวนรวมในการปองกนและจดการปาชมชนดงใหญ ขององคการบรหารสวนตาบลสรางถอนอย อาเภอหวตะพาน จงหวดอานาจเจรญ. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

จนทร โตะสงห วไล ราชเจรญ สมเดน บวศร สปราณ ทบสกล สภาวด มสทธ และสวลยา โตะสงห. (2554). วถพอเพยง ฉบบเสยว ตาบลเสยว อาเภอโพธศรสวรรณ จงหวดศรสะเกษ. โครงการรกษปา สรางคน 84 ตาบล วถพอเพยง บรษท ปตท.จากด (มหาชน). บรษท ท คว พ จากด.

จรล เลกสกลดลก. (2539). ปจจยทมผลตอการยอมรบเทคโนโลยการเลยงสกรในจงหวดนาน. วทยานพนธเศรษฐศาสตรมหาบณฑต มหาลยเชยงใหม.

ฉลาด นนทโพธเดช. (2546). สภาพการผลตและความตองการบรการสงเสรมการผลตยางพารา ของเกษตรกรผปลกยางพาราในจงหวดอดรธาน. ขอนแกน: มหาวทยาลยขอนแกน.

ดลก แสวงแกว. (2546). การจดการการผลตและการตลาดของเกษตรกร ผปลกยางพาราในจงหวดนครพนม. ขอนแกน: มหาวทยาลยขอนแกน.

นคม มสกะคามะ. (2542). ทฤษฎใหมในหลวง: ชวตพอเพยง. กรงเทพฯ : รวมดวยชวยกน.ประวทย เรองจรส. (2544). การจดการทรพยากรปาไมโดยชมชน : กรณศกษาชมชนลมนางาว อาเภองาว

จงหวดลาปาง. เชยงใหม: มหาวทยาลยเชยงใหม.ปญจศลป เสนย. (2547). กระบวนการการสรางความเขมแขงใหกลมออมทรพยเพอการผลตในจงหวด

สงขลา. วทยานพนธรฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร.ผจดการรายสปดาห. (2550). “เศรษฐกจพอเพยงมาแรง ธรกจไทย- เทศใชได” [ระบบออนไลน] แหลงทมา

: http://www.gotomanager.com.(20มกราคม 2551).มงคล ดานธานนทร. (2541) .เศรษฐกจชมชนพงตนเองเชงระบบ: หลกการและแนวทางปฎบต.

กรงเทพฯ:บรษท เธรดเวฟ คอมมวนเคชน จากด.วฑรย ปญญากล. (2547). เกษตรยงยนวถการเกษตรเพออนาคต. กรงเทพฯ:มลนธสายใยแผนดน. สกป

แนวหนา 2551. “ตามรอยพอหลวง”. [ระบบออนไลน] แหลงทมา: http://www.naewna.com. (21 มกราคม 2551).

วรตน ไชยชนะ.(2543). ศกษาโครงสรางของกลมออมทรพย และปจจยททาใหกลมเขมแขง : กรณศกษากลมออมทรพยตาบลคลองเปยะ อาเภอจะนะ จงหวดสงขลา. ปรญญานพนธ (ศศ.ม.(ไทยคดศกษา)) มหาวทยาลยทกษณ.

เสนห จนะ. (2551). การพฒนาการเรยนรตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยงของชมชนบานตาแวน ตาบลเรอง อาเภอเมอง จงหวดนาน. เชยงใหม :วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยแมโจ.

สมศกด สมานไทย. (2546). การมสวนรวมของประชาชนตอการจดการปาชมชน ตาบลแมดาว อาเภอแมสอด จงหวดตาก. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาบรหารทรพยากรปาไม, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

สภางค จนทวานช. (2548). วธการวจยเชงคณภาพ. พมพครงท 13. กรงเทพฯ : สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

Page 132: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

การใชรปแบบการสอน Didactical Strategy เพอสงเสรมผลสมฤทธและความพงพอใจตอการเรยนการสอนของนกศกษาพยาบาล วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน เชยงใหมUse of Didactical Strategy Model to Promote Achievement and Teaching a nd Learning Satisfaction of Nursing Students, Boromarajonnani College of Nursing, Chiang Mai

ประกายแกว ธนสวรรณ1

Prakaikaew Tanasuwan1

บทคดยอ

การศกษาครงมวตถประสงคเพอศกษาผลสมฤทธทางการเรยน และความพงพอใจของนกศกษาพยาบาล ทมตอการเรยนการสอนรปแบบ Didactical Strategy กลมเปาหมายทศกษา คอนกศกษาพยาบาลชนปท 4 ปการศกษา 2555 จานวน 95 คน ใชแผนการเรยนร 6 แผนการเรยนร แบบทดสอบวดความร 6 ชดและแบบวดความพงพอใจของนกศกษาตอการเรยนการสอน ใชสถตเชงพรรณนา ผลการศกษาพบวา 1) ผลสมฤทธทางการเรยนของนกศกษาในรายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 จานวน 6 บทเรยน มคะแนนเฉลยเทากบ 18.14 คะแนน (คะแนนเตม 36 คะแนน) 2) นกศกษามความพงพอใจตอการเรยนการสอนมคาเฉลยอยในระดบมาก เทากบ 3.66

คาสาคญ: รปแบบการสอน Didactical Strategy, ผลสมฤทธทางการเรยน, ความพงพอใจตอการเรยน การสอน

Abstract

The objectives of this research were to investigate nursing students’ achievement and satisfaction with teaching and learning through a didactical strategy model. The participants consisted of ninety-five fourth year nursing students taking Family and Community Nursing II Course in the academic year 2012. The research instruments included six learning plans using didactical

strategy model, six knowledge tests, and a satisfaction test. The data were analyzed through statistical and content methods. The research findings were as follows: 1) In the aspect of learning

1 อาจารย, สาขาวชาการพยาบาลอนามยชมชน วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน เชยงใหม1 Lecturer, Instructor of Community Health Nursing, Boromarajonnani College of Nursing, Chiang Mai

Page 133: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

122 ประกายแกว ธนสวรรณการใชรปแบบการสอน Didactical Strategy เพอสงเสรม...

achievement, it was found that point average was 18.14 (full marks 36 points) 2) The nursing students had satisfaction with teaching and learning using Didactical Strategy Model in all seven aspects at a high level ( =3.66).

Keywords : Didactic Strategy Model, Learning achievement, Learning satisfaction

บทนา

การจดการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ 2542 (คณะกรรมการศกษาแหงชาต สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2542) มความมงหมายทจะพฒนาคนไทยใหเปนมนษยทสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญา ความรและคณธรรม มจรยธรรมในการดารงชวต สามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสข โดยยดหลกการศกษาตลอดชวต รวมทงใหสงคมมสวนรวมในการจดการศกษา ซงสถานศกษาทกระดบของรฐและเอกชนตองมความรบผดชอบรวมกนในการจดการศกษาเพอใหบรรลวตถประสงคในการถายทอดความร สรางความงอกงามทางปญญาใหเกดตอบคคลในสงคม โดยเนนใหครบกระบวนการเรยนร สถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข เปนสถาบนทมบทบาทหนาทรบผดชอบในการผลตและพฒนาบคลากรสาธารณสข ตามปรชญาการศกษาทม ง “ผลตบคลากรดานสาธารณสข เนนชมชน ใหมความร ความสามารถ

ในการปฏบตงานดานสขภาพ เพอตอบสนองความตองการของประชาชนในทองถนและระบบบรการสขภาพ” (สถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข, 2553) ดงนนสถาบนการศกษาดานการพยาบาลและสาธารณสขในสงกด สถาบนพระบรมราชชนกกระทรวงสาธารณสข ควรรวมกนจดการศกษาทจะทาให ผ เ รยนเป นบคลากรสาธารณสขทมความร ความสามารถทจะดแล

สขภาพประชาชน ยดถอประโยชนสวนรวมของประชาชนเปนทตง และใหบรการสขภาพทไดมาตรฐานและมประสทธภาพตอไป (สถาบน

พระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข, 2553) การจดการศกษาททาใหเสรมสรางผเรยนใหเกดการเรยนร มเจตคตทด มทกษะในการปฏบตทจะเปนบคลากรสาธารณสขทมคณภาพ จาเปนตองคานงถงองคประกอบการเรยนรทสาคญทง ผเรยน ผสอน และการจดการเรยนร ตามททฤษฎหลกการเรยนรของดวอ (Dewey) และเฮอรบาท (Herbart) (สาล รกสทธ, 2542) ระบอยางชดเจนวาการจดการเรยนการสอนทมประสทธภาพ สรางการเรยนรอยางมคณภาพจะตองคานงถงการมสวนรวมของผเรยนในกระบวนการเรยนรมากทสด ใชวธการเรยนการสอนทหลากหลาย และยดหลกของผเรยนเปนสาคญ (Child Centered) (ทศนา แขมมณ, 2555) คอการจดการเรยนการสอนใหมความสขสบาย (Comfort) คานงถงสตปญญาของผเรยน

การฝกฝนดวยการปฏบตหรอเรยนรจากประสบการณจรง (สนท สตโยภาส, 2547) การปลกฝงคณธรรมจรยธรรม การสงเสรมสขภาพทางกาย ใจ แกผเรยน

(Head, Hand, Heart and Health) สงเสรมความคดจนตนาการใหกบผเรยน (Imagine) มการใชเหตผล (Logical) ใชหลกประชาธปไตยเนนการมสวนรวมทกขนตอนของการเรยนการสอน (Democracy) เนนใหผ เรยนมความคดสรางสรรค (Creative) กระตนใหผ เรยนมอารมณทด อารมณทางบวก

(Emotion) ใหผเรยนรจกธรรมชาต (Natural) ศกษาจากประสบการณจรง (Tourist) และทสาคญผเรยน ผสอนมปฏสมพนธทดตอกน (Relation) และใหผเรยนมคณธรรม จรยธรรม มการแสดงออกทด (Ethic) (นวลจตต เชาวกรต-พงศ, เบญจลกษณ นาฟา

และชดเจน ไทยแท, 2552) ดงนนสถานศกษาควรจดการศกษาเพอใหผเรยนประสบผลสาเรจ เกดการ

Page 134: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 123 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

เรยนรมากทสด บรรลวตถประสงคและเปาหมายของการจดการศกษา ตามหลกการของความหมาย “Child Centered” หรอการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนศนยกลางทพฒนาคนทงดานรางกาย อารมณ สงคมและสตปญญา (สนท สตโยภาส, 2547) การจดการเรยนการสอนรายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 มวตถประสงคการเรยนรเพอใหผเรยนมความรความเขาใจเกยวกบการการพยาบาลหรอการดแลสขภาพประชาชนในชมชน (สถาบนพระบรมราชชนก, 2552) ดงนนผสอนจงไดรวมกนออกแบบการสอน ทประกอบดวยกจกรรมการเรยนการสอน สอการสอน และการวดประเมนผลรายวชา ทสงเสรมใหผเรยนไดเรยนรอยางเขาใจ เพอบรรลจดประสงคการเรยนรของผเรยน และมผลสมฤทธทางการเรยนทผานเกณฑของรายวชา ในการจดการเรยนการสอนรายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 ปการศกษา 2553 พบวามนกศกษาทมผลสมฤทธทางการเรยนทอยในระดบปานกลาง รอยละ 75.58 และปการศกษา 2554 พบวาผลสมฤทธทางการเรยนของนกศกษาอยในระดบปานกลาง รอยละ 34.00 และผลการสอบผานเกณฑมาตรฐานรายวชารอยละ 10.00 และผลการประเมนการจดการเรยน

การสอนและประสทธภาพการสอนของอาจารยผสอน

นกศกษาไดใหขอคดเหนและขอเสนอแนะ ดงน รายวชามเนอหามาก ขอบเขตกวาง และเปนเนอหาทยาก เวลาเรยนมนอย ควรเรยนรจากสถานทจรง และงานทมอบหมายมากทาใหงานไมมประสทธภาพ

(งานทะเบยนวดและประมวลผลการศกษา วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน เชยงใหม, 2554) ปการศกษา 2555 อาจา รยผสอนจงไดพฒนาและปรบปรงแนวทางการจดการเรยนการสอน ตามทไดรบการอบรมกลยทธการสอน

Didactical Strategy เมอเดอนพฤษภาคม พ.ศ 2555 จากวทยากรผเชยวชาญดานการเรยนการสอน จาก Fontys University ประเทศเนเธอรแลนด

ซงเปนรปแบบของการวเคราะหการสอน ทเรยกวา Didactical analysis (Van gelder, 1971) ทประกอบดวย 5 ขนตอน ไดแก 1) การกาหนดสถานการณเรมตน 2) การกาหนดวตถประสงคการเรยนร 3) การออกแบบการเรยนรทหลากหลายเนนผเรยนเปนสาคญ 4) การออกแบบการประเมนผลตามสภาพจรงและ 5) การประเมนผลการเรยนการสอน มาใชในบทเรยนทสอนรายวชานทงหมด 6 บทเรยน ดงนนผวจยจงสนใจทจะศกษาการใชรปแบบการสอน Didactical Strategy โดยศกษาผลสมฤทธทางการเรยนและความพงพอใจตอการเรยนการสอน เพอนาขอมลไปใชเปนแนวทางการพฒนาการจดการเรยนการสอนในรายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 เพอสงเสรมการเรยนรและผลสมฤทธทางการเรยนของนกศกษาตอไป

วตถประสงคการวจย

1. เพอศกษาผลสมฤทธทางการเรยนของนกศกษาพยาบาล ทไดรบการจดกจกรรมรปแบบ Didactical Strategy

2. เพอศกษาความพงพอใจของนกศกษาพยาบาลทมตอการเรยนการสอน รปแบบ Didactical

Strategy

วธดาเนนการวจย

1. กลมเปาหมายทศกษา คอนกศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑต ชนปท 4 วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน เชยงใหมทกาลงศกษา

รายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 ในสาระการเรยนรทผวจยเปนผสอน จานวน 6 รายบท ในภาคการศกษาท 1 ปการศกษา 2555 จานวน 103 คน ศกษาผลสมฤทธทางการเรยน และจานวน 95 คน ศกษาความพงพอใจตอการ

เรยนการสอนรปแบบ Didactical Strategy (เนองจากนกศกษาจานวน 5 คน เปนกลมทตรวจ

Page 135: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

124 ประกายแกว ธนสวรรณการใชรปแบบการสอน Didactical Strategy เพอสงเสรม...

สอบความตรงและความสอดคลองของเนอหา และมนกศกษาไมสงแบบสอบถาม 3 คน) 2. เครองมอทใชในการวจย 2.1 เครองมอทใชในการทดลอง ไดแก แผนการเรยนร จานวน 6 แผนการเรยนรทเนนรปแบบ Didactical Strategy ทประกอบดวย ขนนา ขนสอน ขนสรป การมอบหมายงาน การทดสอบความร ทเชอมโยงกบรปแบบการเรยนรของโคลป (Kolb’s Learning Style) และการประเมนผลการเรยนร 6 ขนตอนของบลม (Bloom’sTaxonomy) ทผวจยไดรบการอบรมจาก Fontys University ประเทศเนเธอรแลนด

2.2 เครองมอทใชในการรวบรวมขอมล

2.2.1 แบบทดสอบวดความร 6 ชด โดยใชแบบทดสอบวดความร ทเปนแบบเลอกตอบ 4 ตวเลอก และไดรบการวพากษจากผสอนรายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 จานวน 2 คน แลวนามาแกไขปรบปรงตามขอคดเหนและขอเสนอแนะ 2.2.2 แบบวดความพงพอใจของนกศกษาตอการเรยนการสอนรปแบบ Didactical

strategy ใชแบบสอบถามความพงพอใจของนกเรยนตอการจดการเรยนรกลมสาระสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ทเนนผเรยนเปนสาคญของ ศนชา เลศการ (2547) ทมค าความเชอมน (Reliability) 0.849 แลวผศกษาไดนาไปใหผทรง

คณวฒ จานวน 3 ทาน ตรวจสอบความถกตองของเนอหา นามาปรบปรงแกไข หลงจากนนนาไปทดสอบความเขาใจในเนอหาของแบบสอบถามกบ

นกศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑตชนปท 4 จานวน 5 คน นามาปรบปรงแกไขเนอหาแลวไดนามาใชเปนแบบสอบถาม ซงประกอบดวย

(1) ขอมลทวไป ไดแก เพศ และอาย (2) ขอมลความพงพอใจ 7 ดาน ไดแก กจกรรมการเรยนการสอน การใชเทคนควธการสอน สอการสอน การมสวนรวมในการ

จดการเรยนการสอน การวดและประเมนผลการเรยน

บทบาทผสอนและสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร 3. การดาเนนการวจยและรวบรวมขอมล 3.1 ในการศกษาครงน ผวจยไดสงโครงรางวจย เพอขอการรบรองจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจยของวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน เชยงใหม แลวผวจยจงไดดาเนนการวจย โดยคานงถงจรรยาบรรณของผวจยและใหการพทกษสทธกลมตวอยางทเขารวมโครงการวจย 3.2 ดาเนนการสอนทเปนรปแบบของ Didactical Strategy 3.3 วดผลสมฤทธทางการเรยน

รายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 จานวน 6 บทเรยน หลงเรยนโดยรปแบบ DidacticalStrategy โดยแบบทดสอบทผสอนสรางขน 3.4 วดความพงพอใจของผเรยนตอการเรยนการสอนรายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 หลงเรยนโดยรปแบบ Didactical Strategy จานวน 6 บทเรยน โดยใชแบบสอบถามความพงพอใจของนกศกษาทมตอการเรยนการสอนโดยรปแบบ Didactical Strategy วชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 4. การวเคราะหขอมล สวนท 1 ขอมลสวนบคคล วเคราะหโดย

การแจกแจงความถและรอยละ สวนท 2 ขอมลผลสมฤทธทางการเรยน วเคราะหคาคะแนนของการสอบในแตละรายบทโดยมคาระดบคะแนนเทากบหรอมากกวารอยละ

60 คะแนนในแตละบทเรยน ถอวามผลสมฤทธทางการเรยนทผานเกณฑ สวนท 3 วเคราะหขอมลการประเมนผล

ความพงพอใจของนกศกษาตอการเรยนการสอน รายดาน จานวน 7 ดาน และภาพรวม โดยใหคาระดบของความพงพอใจ ดงน1.00 – 1.50 มความพงพอใจ ระดบนอยทสด1.51 – 2.50 มความพงพอใจ ระดบนอย

Page 136: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 125 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

2.51 – 3.50 มความพงพอใจ ระดบปานกลาง3.51 – 4.50 มความพงพอใจ ระดบมาก 4.51 – 5.00 มความพงพอใจ ระดบมากทสด

สวนท 4 วเคราะหขอมลขอคดเหนและขอเสนอแนะความพงพอใจของนกศกษาตอการเรยนการสอนรายดาน จานวน 7 ดาน โดยการวเคราะหเชงเนอหา

ผลการศกษา

1. ผลสมฤทธทางการเรยนของนกศกษาพยาบาล ในรายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2ตาราง 1 คะแนนเฉลยผลสมฤทธทางการเรยนของนกศกษาพยาบาล ในรายวชาการพยาบาลครอบครว

และชมชน 2 จาแนกตามจานวนบทเรยนจานวน 6 บทเรยน

บทเรยน (6 บทเรยน) คะแนนเตม คะแนนเฉลย

1. รายบทท 1 แนวคดหลกการพยาบาลชมชนและปญหาสขภาพชมชน 5 2.35

2. รายบทท 2 การพฒนาอนามยชมชน 8 4.82

3. รายบทท 3 การศกษาสขภาพชมชนแบบองครวมและการศกษาวถชมชน 8 4.13

4. รายบทท 8 การวางแผนแกไขปญหาสขภาพชมชน 5 1.86

5. รายบทท 9 การแกไขปญหาสขภาพชมชน 5 3.08

6. รายบทท 11 การประเมนผลแผนงานโครงการ 5 1.89

รวม 36 18.14

จากตาราง 1 พบวาผลสมฤทธทางการเรยนของนกศกษาพยาบาล ในรายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 จานวน 6 บทเรยน

มคะแนนเฉลยรวม เทากบ 18.14 คะแนน จากคะแนนเตม 36 คะแนน

ตาราง 2 จานวนและรอยละของผลสมฤทธทางการเรยนของนกศกษาพยาบาล ในรายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 จาแนกตามจานวนบทเรยน

จานวนบทเรยน(6 บทเรยน)

ผาน

จานวน (103) รอยละ

ไมผาน

ผาน 1 บทเรยนผาน 2 บทเรยน

ผาน 3 บทเรยนผาน 4 บทเรยน

ผาน 5 บทเรยนผาน 6 บทเรยน

2

152732

18

81

1.9414.5626.21

31.07

17.487.77

0.97

หมายเหต : เกณฑผานผลสมฤทธทางการเรยนแตละบทเรยน เทากบหรอมากกวาคะแนน รอยละ 60 ของคะแนนแตละบทเรยน

Page 137: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

126 ประกายแกว ธนสวรรณการใชรปแบบการสอน Didactical Strategy เพอสงเสรม...

จากตาราง 2 พบวานกศกษามผลสมฤทธทางการเรยนผาน 3 บทเรยนมากทสด รอยละ 31.07 และมผลสมฤทธทผานจานวนทงหมด 6 รายบทเพยง 1 คนคดเปนรอยละ 0.97 2. ความพงพอใจของนกศกษาตอการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสาคญโดยใช

Didactical Strategy ในรายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 2.1 คาเฉลยความพงพอใจของนกศกษาตอการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสาคญโดยใช Didactical Strategy ในรายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2

ตาราง 3 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของความพงพอใจตอการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสาคญโดยใช Didactical Strategy ในรายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 จาแนกรายดานและภาพรวม

ประเดน คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน

ระดบความพงพอใจ

1. ดานการจดกจกรรมการเรยนการสอน 3.84 0.65 มาก

2. ดานการใชเทคนควธการสอน 3.77 0.66 มาก

3. ดานการใชสอประกอบการเรยนการสอน 3.54 0.67 มาก

4. ดานการมสวนรวมในการจดการเรยนการสอน 3.69 0.66 มาก

5. ดานการวดและประเมนผล 3.82 0.55 มาก

6. ดานบทบาทของผสอน 3.77 0.69 มาก

7. ดานสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนการสอน 3.20 0.82 ปานกลาง

รวม 3.66 0.67 มาก

จากตาราง 3 พบวาคาเฉลยรวมของความพงพอใจตอการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสาคญโดยใช Didactical Strategy อยในระดบมาก ( = 3.66, S.D = 0.67) เมอจาแนกรายดาน

พบวาการจดกจกรรมการเรยนการสอนมคาเฉลยมากทสด อยในระดบมาก ( = 3.84, S.D = 0.65)รองลงมาคอการวดและประเมนผล อยในระดบมาก ( = 3.82, S.D = 0.55) และนอยทสด คอดานสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนการสอนอยใน

ระดบปานกลาง ( = 3.20, S.D = 0.82) 2.2. ขอคดเหนและขอเสนอแนะตอความพงพอใจในการจดการเรยนการสอนทเนนผ เรยนเปนสาคญโดยใช Didactical Strategy

2.2.1 ดานการจดกจกรรมการเรยนการสอน

- รายวชานมเนอหามาก เวลาเรยนมนอย ควรเพมเวลาเรยน กระตนนกศกษาใหสนใจเรยน แลกเปลยนเรยนรในชนเรยน/ระหวางกลม มกจกรรม/ฐานเรยนร กจกรรมทสนกสนาน ลด

ปรมาณงาน มผงความคดรวบยอดทกรายบท และแตละรายบทควรมการเชอมโยงเนอหาซงกนและกน 2.2.2 สอประกอบการเรยนการสอน - สอ Power point มรปภาพ

ประกอบและเพมเสยง ใชสอวดทศนทาใหเกดความสนใจมองเหนภาพรวมของเนอหาทเรยน ควรเพมการใชสอวดทศนหรอมทกบทเรยนและใชกรณศกษาดวย

Page 138: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 127 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

2.2.3 การมส วนร วมของนกศกษาในกจกรรมการเรยนการสอน - นกศกษามสวนรวมในการเสนอขอคดเหนทผสอนไดกาหนดรปแบบการเรยนการสอนการวดประเมนผลมาแลว ควรใหมสวนรวมในการกาหนดตงแตการออกแบบการเรยนการสอน 2.2.4 การใช เทค นคการจดการเรยนการสอน - เทคนคการสอนของผ สอนทาใหเรยนสนก มการสรปเนอหาทสาคญดวยสอนแบบบรรยายแลวใหทางานกลม ทาใหเกดความเขาใจมากยงขน ควรมงาน/แบบฝกหดใหทาในชนเรยน การ Pre-Post test ทาใหนกศกษาสนใจในการเรยนมากขน และคาถามทายบททาใหเขาใจบทเรยนมากขน

2.2.5 วธการวดและประเมนผล - มการวดและประเมนผลทหลากหลาย และประเมนผลนกศกษาบอยครง การประเมนผลงานกลมควรประเมนการทางานและจตพสยของนกศกษาทกคนในกลม และ Post-test การทางานกลมดวย การสอบ Post-test ทาใหไดทบทวนบทเรยน เพมความเขาใจใหชดเจนมากขน ขอสอบยากถงยากมาก ควรมรปแบบขอสอบทหลากหลาย

2.2.6 สภาพแวดลอมทเออตอการเรยนการสอน

- หองเรยนแบบลาดเอยงเกาอเคลอนยายไมได ไมเหมาะสมกบการทางานกลมเครองปรบอากาศเยนมาก เปลยนสถานทเรยนบาง เชน ศกษาดงานนอกหองเรยน/ชมชน สอทใชทน

สมย ควรมไมโครโฟนแบบเคลอนท ขยายหองสมด มหนงสอททนสมยและมจานวนทเพยงพอ 2.2.7 ขอคดเหนและขอเสนอแนะอน ๆ - การเรยนการสอนทเนนผเรยน

เปนสาคญ ทาใหผ เรยนสนใจ ชวยกระตนและสามารถตอบสนองความตองการทดของผเรยน เขาใจในบทเรยนชดเจนมากยงขน

วจารณและสรปผล

ผลสมฤทธทางการเรยนของนกศกษารายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 รวม 6 บทเรยน พบวานกศกษามคะแนนเฉลยเทากบ 18.14 คะแนน จากคะแนนเตม 36 คะแนน คดเปนรอยละ 50.38 ของคะแนนเตม มนกศกษาผานทงหมด 6 บทเรยน (คะแนนผานรอยละ 60 ของคะแนนรายบทเรยน) มเพยง 1 คน คดเปน รอยละ

0.97 ผานจานวน 3 บทเรยน มมากทสดรอยละ 31.07 และนอยทสดคอไมผานเลย จานวน 2 คน รอยละ 1.94 จากขอคดเหนของนกศกษาบอกวา “ขอสอบรายวชานยากถงยากมาก” และจากผลการวเคราะหขอสอบของรายวชานพบวา “ขอสอบทอยในระดบยากมาก (เกณฑคาระดบความยากมากเทากบ 0.2-0.4 ควรมประมาณรอยละ 25.00) มรอยละ 30.55 และระดบยาก (เกณฑคาความยากเทากบ 0.41 – 0.60 ควรมประมาณรอยละ 50.00) มรอยละ 38.90 และระดบความยากงายปานกลาง ( เกณฑ ค าความยากง ายปานกลางเท ากบ 0.61-0.80 ไมควรเกนรอยละ 25.00) รอยละ 30.55 (เยาวด รางชยกล วบลยศร, 2552) ซงขอสอบมความยากมากกวาเกณฑทกาหนด ขอสอบทดควรมความยากงายทเหมาะสม ซงควรมคาประมาณ 0.50 (พชต ฤทธจรญ, 2552)

ความพงพอใจตอการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสาคญนกศกษามความพงพอใจโดยรวมอยในระดบมากเกอบทกดาน โดยมคาเฉลยเรยง

ลาดบจากมากไปนอย ดงน ดานการจดกจกรรมการเรยนการสอน ( = 3.84) การวดและประเมนผล ( = 3.82) การใชเทคนควธการสอน ( = 3.77) บทบาทผสอน ( = 3.77) การมสวนรวมในการจดการเรยนการสอน ( = 3.69) การใชสอประกอบ

การเรยนการสอน ( = 3.54) แตมความพงพอใจในระดบปานกลาง 1 ดาน ไดแก ดานสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนการสอน ( = 3.20) ซงอธบายไดวาการจดการเรยนการสอนของวทยาลย

Page 139: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

128 ประกายแกว ธนสวรรณการใชรปแบบการสอน Didactical Strategy เพอสงเสรม...

พยาบาลบรมราชชนน เชยงใหม ทมขนตอนในการเตรยมความพรอมในการจดการเรยนการสอน โดยเรมจากการวางแผนการเรยนการสอน รวมกนระหวางผ สอนแลวออกแบบการสอนรายวชา (Course design/รายละเอยดรายวชา) รบการวพากษการออกแบบการสอน แลวนามาปรบปรงแกไข และกอนสอนไดใหนกศกษามสวนรวมในการแสดงความคดเหนและขอเสนอแนะในการจดกจกรรมการเรยนการสอนและการวดประเมนผล แลวไดดาเนนการจดการเรยนการสอนรายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 ใน 6 บทเรยนทผศกษาเปนผสอน ตามรปแบบ Didactic Strategy ทมกจกรรมการเรยนรทหลากหลาย/ผสมผสานตามหลกการของ Kolb’s Learning styles (Kolb D, 1999) ทประกอบดวย การเขาใจ/ความรสกเกยวกบประสบการณของตนเอง (Feeling) การเรยนรจากการสงเกต/การมองเหน (Watching) ความคดรวบยอด/คดวเคราะห (Thinking) และการเรยนรจากการปฏบตจรง (Doing) ซงผลการศกษานสอดคลองกบการศกษาของนสรา นามเดช (2556) ทศกษาการจดการเรยนการสอนแบบผสมผสานสาหรบนกศกษาพยาบาล (Blended Learning for Nursing Students) ชนปท 2 วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนสระบร ทเรยนรายวชาการประเมนสภาพ ในหวขอเรองการตรวจรางกายระบบทางเดนอาหาร โดยจดกจกรรมการเรยนรประกอบดวย 1) การสอนแบบเผชญหนา มกจกรรมการเรยนร ไดแก การ

บรรยาย การสาธต การทดลองปฏบต และการสะทอนคด 2) การสอนโดยใชเทคโนโลย มกจกรรมการเรยนร ไดแก การศกษาวดทศน และการถายวดทศนการสาธตยอนกลบ และเมอสนสดการจดการเรยนสอนไดประเมนผลความพงพอใจของนกศกษาทมตอการเรยนการสอน พบวามความพงพอใจอยในระดบมากทสด ( = 4.51, S.D= 0.50)

ขอเสนอแนะในการนาผลการวจยไปใช

1. พฒนาการเรยนการสอนรายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 โดยใชรปแบบการสอน Didactical Strategy ทงหมด (ทกบทเรยนในรายวชา) โดยนาผลจากการวจยมาเปนขอมลในการพจารณาดาเนนการและปรบปรงการจดการเรยนการสอนอยางตอเนอง 2. ศกษาผลสมฤทธทางการเรยนและปจจยทมผลตอผลสมฤทธทางการเรยนของนกศกษารายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2 เพอนาผลการวจยมาพฒนาและปรบปรงการเรยนการสอนเพอสงเสรมใหนกศกษามผลสมฤทธทางการเรยนทดขนตอไป

กตตกรรมประกาศ

ไดรบทนสนบสนนการวจย จากวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน เชยงใหม

Page 140: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 129 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

เอกสารอางอง

คณะกรรมการศกษาแหงชาต สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. (2542), พระราชบญญตการศกษาแหงชาต 2542.กรงเทพฯ : สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต.

งานทะเบยนวดและประมวลผลการศกษา วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน เชยงใหม. (2554). รายงาน ผลคะแนนการสอบรายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2.ภาคการศกษาท 1 ปการศกษา 2554

งานทะเบยนวดและประมวลผลการศกษา วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน เชยงใหม. (2555). รายงานผลการวเคราะหขอสอบรายวชาการพยาบาลครอบครวและชมชน 2. ภาคการศกษาท 1 ปการศกษา2555.

งานทะเบยนวดและประมวลผลการศกษา วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน เชยงใหม. (2555). คมอการวดและประมวลผลการศกษา วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน เชยงใหม ปการศกษา 2555

ประจวบ เพมสวรรณ. (2552).ความพงพอใจของนกศกษาตอการเรยนการสอน โดยใชวธกรณศกษานกศกษาชนปท 3 และ 4 มหาวทยาลยกรงเทพ ปการศกษา 2552. กรงเทพ : มหาวทยาลยกรงเทพ.

พชต ฤทธจรญ. (2552). หลกการวดและประเมนผลการศกษา. (พมพครงท 5). กรงเทพฯ : เฮาส ออฟ เคอรมส จากด.

ทศนาแขมมณ. (2555). ศาสตรการสอน : องคความรเพอจดกระบวนการเรยนรทมประสทธภาพ. (พมพครงท 15). กรงเทพฯ : สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

นวลจตต เชาวกรตพงศเบญจลกษณ นาฟา และชดเจน ไทยแท. (2552). การจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนสาคญ. กรงเทพฯ : สานกงานปฏรปการศกษา.

นสรานามเดช. (2557). การจดการเรยนการสอนแบบผสมผสานสาหรบนกศกษาพยาบาล.: วารสารวทยาลยพยาบาลพระปกเกลาจนทบร 25(2)88-97.

เยาวด รางชยกล วบลยศร. (2552). การวดผลและการสรางแบบสอบผลสมฤทธ. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ : สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ศนชา เลศการ. (2547). ความพงพอใจของผเรยนตอการจดการเรยนรกลมสาระสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรมทเนนผเรยนเปนสาคญ. การศกษาคนควาแบบอสระ ศกษาศาสตรมหาบณฑต (การสอนสงคมศกษา) บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยชยงใหม.

สถาบนพระบรมราชชนก สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข กระทรวงสาธารณสข. (2552), หลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑต (หลกสตรปรบปรง พ.ศ 2552) สถาบนสมทบมหาวทยาลยเชยงใหม.กรงเทพฯ : สถาบนพระบรมราชชนก.

สถาบนพระบรมราชชนก สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข กระทรวงสาธารณสข. (2553), วสยทศน พนธกจ บทบาทหนาทของสถาบนพระบรมราชชนนกฯ. กรงเทพฯ : สถาบนพระบรมราชชนก.

สนท สตโยภาส. (2547). กระบวนการเรยนร ชผเรยนเปนสาคญ. กรงเทพ : องคการคาครสภาสาล รกสทธ. (2542).วธการจดการเรยนการสอน การเขยนแผนการสอน โดยยดผเรยนเปนสาคญ. กรงเทพ

: พฒนาการศกษา.

Page 141: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

130 ประกายแกว ธนสวรรณการใชรปแบบการสอน Didactical Strategy เพอสงเสรม...

Atherton J S. (2011). Learning and Teaching; Bloom’s taxonomy. [On-line: UK] retrieved 1 July 2012 from http://www.learningandteaching.info/learning/bloomtax.htm.

Edgar Dale. (1969). Audio-visual Methods in Teaching 3rd ed. Holt, Rinehart and Winston, New York.Hornby, A. F. (2000). Advance learner’s dictionary (6th ed.). London, England: Oxford University.John van Lare and John Schotes. (2012). The copied document“Lead by Example” didactic

training for professional. Fontys University. Netherland.Kolb D. (1999). The Kolb Learning Style Inventory. : Version 3. Boston : Hay group.Van gelder, (1971). Didactische Analyzed. Work and study book 1. Groningen,Wolters- Noordhoff.

Page 142: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

การพฒนารปแบบการจดการเรยนร เพอสงเสรมความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณ กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3Developing a Learning Management Model for Improving Critical Thinking Skills in the Science Learning Strand of 9th Grade Students

ปารชาต ซาชโย1

Parichart Sachiyo1

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอ 1) เพอศกษาสภาพปจจบนปญหาการจดการเรยนร กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 2) เพอพฒนารปแบบการจดการเรยนร เพอสงเสรมความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณ ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร 3) เพอทดลองใช รปแบบการจดการเรยนร เพอสงเสรมความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณ ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร และ 4) เพอประเมนและปรบปรง รปแบบการจดการเรยนร เพอสงเสรมความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณ ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร กลมตวอยาง คอ นกเรยนชนมธยมศกษาปท 3/2 จานวน 30 คน วเคราะหขอมลโดยใชคารอยละ (%) คาเฉลย ( ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) การทดสอบคาท (t-test) และการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) ผลการวจย พบวา 1) สภาพปจจบนปญหาการจดการเรยนรโดยรวมอยในระดบมาก 2) รปแบบการจดการเรยนรทพฒนาขนมชอเรยกวา รปแบบการจดการเรยนร 5 คด (5 Thinking Model) มองคประกอบ คอ หลกการ เปาหมาย กระบวนการเรยนร และเงอนไขนารปแบบการจดการเรยนรไปใช 3) คะแนนเฉลยหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนย

สาคญทางสถตทระดบ .05 คะแนนเฉลยความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณหลงเรยนสงกวากอนเรยน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 4) ผลการประเมนประสทธภาพและปรบปรงรปแบบการจดการเรยนร 5 คด ในภาพรวมนกเรยนมความพงพอใจในระดบมาก

คาสาคญ : รปแบบการจดการเรยนร, ผลสมฤทธทางการเรยน,การคดอยางมวจารณญาณ

1 วทยฐานะครชานาญการพเศษ โรงเรยนขเหลกพทยาคม ตาบลขเหลก อาเภออาจสามารถ จงหวดรอยเอด

Page 143: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

132 ปารชาต ซาชโยการพฒนารปแบบการจดการเรยนร เพอสงเสรมความสามารถ...

Abstract

The purposes of the research were to investigate current conditions of learning management in the science learning strand of 9th grade students to design and develop a learning management model for improving critical thinking skills of 9th grade students in the science learning strand in order to implement a model to the target population and to evaluate the model. One – group pretest posttest design was employed for the research and development model. The samples were 30 9th grade students. The statistics used were percentage, mean, standard deviation, and the t-test Content analysis was used for data analysis. Results of the research are as follows: 1) The findings showed that the overall condition of learning management was at a high level insufficiency. 2) The learning management model was a 5-thinking model. The model consisted of rationale, goals, learning process, and conditions for practical application. 3) The average posttest score of the students was significantly higher than that of pretest score at the .05 level. The ability in critical thinking of the students after using the learning model was significantly higher than before at the .05 level. 4) The overall satisfaction of the students with the model was at a higher level.

Keywords : Learning Model, Achievement, Critical Thinking

บทนา

เทคโนโลยไดเขามามบทบาทในการดารงชวตของมนษย ทาใหมนษยมความสะดวกสบายมากขนในการดาเนนชวตในทกๆดานการสรางภมคมกนใหกบเดกและเยาวชนจงมความสาคญและจาเปนอยางยงซงจะทาใหอนาคตของชาตได

เลอกใชเทคโนโลยในดานทเปนประโยชนและพรอม

ใช ชวตด วยความไม ประมาทร เท าทนการเปลยนแปลงของโลกประเทศไทยเองกเตรยมตวรบกบการเปลยนแปลงของโลกโดยไดจดทาแผน

พฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11 พ.ศ. 2555-2559 โดยยดหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงและคนเปนศนยกลางของการพฒนารวมทงสรางสมดลการพฒนาในทกมต (สานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต สานกนายกรฐมนตร. 2555) ดงนนจงมแนวทางในการสรางภมคมกน

ประเดนหนงทเกยวของกบคนและการศกษา จง

ทาใหการจดการศกษาของประเทศไทยตองมการปรบตวสการเปลยนแปลงดงทศาสตราจารย นายแพทยวจารณ พานช (2556 : 11) กลาวถง การเรยนรสศตวรรษท 21 วา “การศกษาไทยจะดารงสภาพเหมอนอยางทเปนปจจบนไมได การศกษาจะตองเปลยน เพราะฉะนนการเรยนสมยใหมตองไมใชแคเพอใหไดความรแตตองไดทกษะหรอ Skills เปน 21stCentury Skills” ซงสามารถแจกแจงไดเปน 3Rs + 8Cs + 2Ls ซง 3Rs คอ การเกดนสยรกการอาน (Reading) เขยนตความได ((W)Riting) ทกษะการคดเลขแบบนามธรรม ((A)Rithmetics)

สวน 8Cs มความหมายคอ ทกษะดานการคดอยางมวจารณญาณและทกษะในการแกปญหา (Critical Thinking & Problem Solving) ทกษะดานการ

สรางสรรคและนวตกรรม (Creativity & Innovation) ทกษะดานความรวมมอ การทางานเปนทมและภาวะผนาCollaboration Teamwork & Leadership) ทกษะดานความเขาใจตางวฒนธรรม ตางกระบวน

Page 144: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 133 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ทศน (Cross-Cultural Understanding) ทกษะดานการสอสารและร เทาทนสอ (Communication, Information & Media Literacy) ทกษะดานคอมพวเตอรและเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (Computing & Media Literacy) ทกษะอาชพและทกษะการเรยนร (Career & Learning Self-reliance) ทกษะการเปลยนแปลง (Change) สวน 2Ls คอ ทกษะการเรยนร (Learning Skills) และ ภาวะผนา (Leadership) จะเหนไดวาแนวคดในการจดการศกษาดงกลาว เนนทจะใหผเรยนไดเกดความร เกดทกษะในการดารงชวต และเกดภมคมกนในการเปลยนแปลงของโลก อนจะเปนการปลกฝงใหเดกและเยาวชนเตบโตขนมาอยางสมบรณ เพราะฉะนนครผสอนจงจาเปนตองปลกฝงทกษะทจาเปนใหสาหรบเดกและเยาวชน เพอจะรองรบการเปลยนแปลงของโลก การปลกฝงใหเยาวชนไดพฒนาทกษะการคดอยางรอบดาน โดยเฉพาะการคดอยางมวจารณญาณนนมความสาคญ เพราะจะทาใหเดกและเยาวชนมความรเทาทนการเปลยนแปลง และมภมคมกนในตวเอง ซงการคดดวกลาวเปนทกษะสาคญใชในการเรยนรใหเกดประโยชนสงสด ใชเปนเครองมอในการดาเนนชวตอยางมความสขและมการแกปญหาไดอยางสรางสรรค (ลกขณา สรวฒน. 2549 : 101)โดยครจะตองมเทคนคการสอนใหมๆ และสอดแทรก

กจกรรมททาใหนกเรยนไดเรยนรกระบวนการคดอยางมวจารณญาณโดยไมรตว ทาใหผเรยนไดฝกคดโดยครตองสรางความกระตอรอรนอยากรอยากเหน สอดคลองกบหลกทฤษฏพฒนาการทางสตปญญา

ของเพยเจต (อางองถงใน ทศนา แขมมณ. 2555) กลาววา การจดประสบการณทสงเสรมพฒนาการของเดกในชวงทเดกกาลงจะพฒนาไปขนทสงกวา

จะสามารถชวยใหเดกพฒนาความคดไปอยางรวดเรว ดงนนครจงตองเปลยนบทบาทหนาทของตนเองจากผสอนเปนผจดประสบการณใหนกเรยนไดเรยนรใหใกลเคยงกบประสบการณจรงใหมากทสด วจารณ พานช (2555) ทไดกลาวถงเรองนเอา

ไววา “ครตองไมสอน แตตองออกแบบการเรยนรและอานวยความสะดวก (facilitate) การเรยนรใหนกเรยนเรยนรจากการลงมอทาหรอปฏบตแลวการเรยนรกจะเกดจากภายในใจสมองของตนเอง” สอดคลองกบหลกสตรในกล มสาระการเรยนร วทยาศาสตร ซงเปนหลกสตรทจดใหมสาระการเรยนรทเนนใหผเรยนไดฝกทกษะกระบวนการคดจากการเรยนรจากประสบการณจรง เนนใหมการทดลองทางดานวทยาศาสตร เนนการเชอมโยงความรกบกระบวนการ การจดกจกรรมการเรยนรทจะใหผเรยนพฒนาความคด ทงความคดเปนเหตเปนผล คดสรางสรรค คดวเคราะหวจารณ (สานกวชาการและมาตรฐานการศกษา. 2551 : 1-94) จากแนวความคดของนกวชาการทางดานการศกษา หลกสตรกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ดงกลาวมาขางตนจะเหนไดวา มจดเนนไปทการพฒนานกเรยนในดานทกษะกระบวนการคดเปนสาคญ โดยนาเอาประสบการณจรงในชวตมาจาลองใหนกเรยนไดเรยนร แตการจดการเรยนรตามแนวคดดงกลาวยงมปญหา จงยงทาใหนกเรยนขาดทกษะกระบวนการคด ทาใหผลสมฤทธทางการเรยนตา ซง สมพงษ จตระดบ (ไทยรฐออนไลน. 2557)ไดวเคราะหผลการสอบโอเนต ปการศกษา 2556 พบวา คะแนนสอบโอเนตตา และเสนอแนะวาสงทตองปรบปรงคอ คณภาพคร ซงจะตองเปลยนบทบาท

ในการสอนความรความจา เปนการสอนเชงวเคราะหใหมากยงขน ดวยเหตผลดงกลาว ผศกษาจงตอง การศกษา การพฒนารปแบบการจดการเรยนร เพอสง

เสรมความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณ กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 3 ใหสามารถสงเสรมความ

สามารถดานการคดอยางมวจารณญาณ และพฒนาผลสมฤทธทางการเรยนใหควบคกน เพอนกเรยนจะไดเกดทกษะดานการคดและสามารถทจะนาไปใชในการเรยน การดารงชวตในยคการเปลยนแปลงของโลกดงกลาว

Page 145: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

134 ปารชาต ซาชโยการพฒนารปแบบการจดการเรยนร เพอสงเสรมความสามารถ...

วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษาสภาพปจจบนปญหาการจดการเรยนร กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 2. เพอพฒนารปแบบการจดการเรยนร เพอสงเสรมความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณ ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร 3. เพอทดลองใช รปแบบการจดการเรยนร เพอสงเสรมความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณ ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร 4. เพอประเมนและปรบปรง รปแบบการจดการเรยนร เพอสงเสรมความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณ ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร

วธการวจย

ประชากรและกลมตวอยาง ประชากรไดแก นกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ของโรงเรยนในสงกดองคการบรหารสวนจงหวดรอยเอด 3 โรงเรยน จานวน 256 คน กลมตวอยาง นกเรยนชนมธยมศกษาปท 3/2 จานวน

30 คน ไดมาจากการสมแบบกลม (Cluster random sampling) เครองมอทใชในการวจย 1. แผนการจดการเรยนรตามรปแบบการจดการเรยนร เพอสงเสรมความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณ

2. แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน จานวน 40 ขอ มคาความยากงายอยระหวาง 0.28 - 0.69 คาอานาจจาแนก (B) ระหวาง 0.20 - 0.78 และคาความเชอมนทงฉบบเทากบ 0.96 3. แบบทดสอบวดการคดอย างม

วจารณญาณ จานวน 30 ขอ คะแนนเตม 30 คะแนน

มคาความยากงายอยระหวาง 0.24 - 0.77 คาอานาจจาแนก (B) ระหวาง 0.21-0.74 และความเชอมนทงฉบบเทากบ 0.88 4. แบบสอบถามสภาพปจจบนปญหาการจดการเรยนร กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร นกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 มคาความเชอมน 0.97

5. แบบสอบถามความพงพอใจของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ทมตอรปแบบการจดการเรยนร เพอสงเสรมความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณ มคาความเชอมน 0.93 การดาเนนการวจย

1. สารวจสภาพปจจบนปญหาการจดการเรยนร กลมสาระวทยาศาสตร ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนในสงกดองคการบรหารสวนจงหวดรอยเอด และประชมเชงปฏบตการเพอสารวจปญหาทแทจรงของโรงเรยนขเหลกพทยาคม 2. ทาการวเคราะหเนอหา (Content

Analysis) แนวคดทฤษฏทเกยวของกบการจดการเรยนร เพอสงเสรมความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณ แลวรางรปแบบการจดการเรยนร เพอสงเสรมความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณ 3. ตรวจสอบความสอดคลองทางดานทฤษฏและการนาไปใชจากผเชยวชาญจานวน 7 ทาน และตรวจสอบความสอดคลองของเครองมอทใช

4. ทาการทดสอบกอนเรยน จานวน 1 กลม

ดวยแบบวดผลสมฤทธทางการเรยน จานวน 40 ขอ แบบวดการคดอยางมวจารณญาณ จานวน 30 ขอ 5. ผวจยนาแผนการจดการเรยนรไปใชทดลองสอนในกลมตวอยาง ใชเวลาเรยน 30 ชวโมง

6. ทาการทดสอบหลงเรยน ดวยแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน แบบวดความคดอยางมวจารณญาณ 7. สอบถามความพงพอใจของนกเรยนและปรบปรงรปแบบการจดการเรยนร

การวเคราะหขอมล 1. วเคราะหสภาพปจจบนปญหาการจดการเรยนร กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร

Page 146: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 135 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนในสงกดองคการบรหารสวนจงหวดรอยเอด โดยใชคะแนนเฉลย ( ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D) และวเคราะหขอมลจากการประชมเชงปฏบตการ โดยใชคาความถและรอยละ (%)

2. เปรยบเทยบ ผลสมฤทธทางการเรยน การคดอยางมวจารณญาณ กอนเรยนและหลงเรยน โดยใชการทดสอบ t-test แบบ dependent 3. วเคราะหความพงพอใจของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ทมตอรปแบบการจดการเรยนร เพอสงเสรมความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณ โดยใชคะแนนเฉลย ( ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D)

ผลการวจย

1. สภาพปจจบนปญหาการจดการเรยนร กลมสาระการเรยนวทยาศาสตร ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ในภาพรวมของโรงเรยนในสงกดองคการบรหารสวนจงหวดรอยเอด มสภาพปญหาในระดบมาก ( = 3.54 S.D. = 0.25) เมอพจารณาเปนรายดาน ดานทกษะการคด มปญหามากเปนอนดบแรก รองลงมาไดแก ดานสอการจดการเรยนร ดานความรมปญหาในระดบมาก ดานการจดกจกรรมการเรยนร ดานการมสวนรวม และดานการวดผลประเมนผล และการ

ประชมเชงปฏบตการกบกลมเปาหมาย โรงเรยนขเหลกพทยาคมมความคดเหนตอสภาพปจจบนปญหาการจดการเรยนรในระดบมาก 2. ผลพฒนารปแบบการจดการเรยนร เพอสงเสรมความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณ ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท

3 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร มดงน องคประกอบท 1 หลกการของการจดการเรยนร การคดอยางมวจารณญาณเปนทกษะ

การคดขนสงทเหมาะกบวยของผเรยน สามารถทจะฝกฝนไดผานกจกรรมการเรยนร โดยกระบวนการคด

อยางมวจารณญาณ ตองมการกาหนดเปาหมาย

การคด การนยามปญหา การตงสมมตฐาน การประเมนขอโตแยงและขอสนบสนน ลงขอสรปพรอมขอสนบสนนของตนเอง การเรยนรโดยการสรางความรดวยตนเองและเรยนรรวมมอกน ทาใหเกดการแลกเปลยนเรยนรระหวางผเรยน ทาใหเกดองคความรใหมไปพรอมๆ กบการพฒนาทกษะการคดของตนเองและพฒนาผลสมฤทธทางการเรยน โดยมครเปนผอานวยความสะดวก องคประกอบท 2 เปาหมายของการ

จดการเรยนร เพอพฒนาการคดอยางมวจารณญาณ ผลสมฤท ธทางการ เ รยน ของนกเร ยนช นมธยมศกษาปท 3 องคประกอบท 3 ขนตอนของรปแบบการจดการเรยนร ตามรปแบบการจดการเรยนร 5 คด (5 Thinking Model) ประกอบดวยขนตอน 5 ขนตอน คอ 1) คดด เปนขนตอนทนาเขาสบทเรยน โดย การฟง การอาน การด โดยมครคอยกระต นดวยการใชคาถามเพอจงใจในการเรยน 2) คดเหน เปนขนตอนทนกเรยนตองแสดงความคดเหนตอคณคาหรอประโยชนของความรในบทเรยน วามความสาคญจาเปนตอนกเรยนหรอสงอนๆ อยางไร โดยครอาจใชคาถาม ทามาเราตองเรยนรเรองน เรองนมประโยชนตอนกเรยนทางตรงหรอทางออมอยางไร 3) คดเปน เปนขนตอนท

นกเรยนรวมกลมกนทากจกรรมตามสถานการณทครกาหนดให อาจจะเปนการทดลอง หรอแบบฝกหด หรอใบงาน โดยนกเรยนใชกระบวนการคดอยางมวจารณญาณแกปญหาตามการทดลอง แบบ

ฝกหด หรอใบงาน ทครกาหนดให 4) คดประเมน เปนขนตอนทนกเรยนแตละกลม สรปความรของกลมตนเอง นาเสนอตอชนเรยนและคร โดยมครและเพอนเปนผประเมนผลการทากจกรรม เปดโอกาสใหนกเรยนไดโตแยงผลการประเมนดวย

เหตผล และ 5) คดเกนตอยอด เปนขนตอนทครเพมเตมความรในสงทนกเรยนตองเรยนรเพมเตม แลวนกเรยนสามารถสรปองคความรทไดรบ และตอ

Page 147: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

136 ปารชาต ซาชโยการพฒนารปแบบการจดการเรยนร เพอสงเสรมความสามารถ...

ยอดความร โดยนาไปเปนแนวทางประยกตใชในอนาคตหรอสถานการณอนๆ องคประกอบท 4 เงอนไขนารปแบบการจดการเรยนรไปใช ระบบสงคม (Social System) การเรยนรตามรปแบบ นกเรยนตองเรยนรดวยตนเอง และเรยนรโดยใชกระบวนการกลม มการปฏสมพนธและแสวงหาความร ร วมกน ระบบสนบสนน (Support System) ครตองเปนผอานวยความสะดวกใหผ เรยน ไมว าจะเปนทางดานอปกรณในการเรยน แหลงขอมล ใหพรอมสาหรบการเรยนร อกทงใหคาแนะนา ชแนะแนวทางในการเรยน หลกตอบสนอง การนารปแบบการจดการเรยนร ไปใช ควรคานงถงการตอบสนองของนกเรยน โดยครใชคาถามเพอนาไปสการเรยนร ตลอดการสอน ครใชแรงจงใจทางดานบวก ใหกบนกเรยนตลอดการเรยนร ดวยวาจา ทาทาง หรอรางวลสาหรบกลมทบรรลวตถประสงคในการเรยนร และครดแลการใช กระบวนการคดอยางมวจารณญาณของกลม บคคล อยางใกลชด ดวยการเดนรอบๆหองขณะนกเรยนทากจกรรม เพอทจะใหคาปรกษาแกนกเรยน 3. ผลการเป รยบเ ทยบคะแนนทดสอบ 3.1 คะแนนการทดสอบผลสมฤทธทางการเรยนหลงเรยน ( = 33.13 S.D. = 2.24)

สงกวากอนเรยน ( = 10.37 S.D. = 1.73 ) อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ดงตารางท 1

ตารางท 1 การเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการ

เรยนกอนและหลงเรยน

คะแนน เตม S.D. df t p

กอน 40 10.37 1.73 29 81.02 .000*

หลง 40 33.13 2.24 29

* นยสาคญทางสถตทระดบ .05

3.2 คะแนนการทดสอบความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณหลงเรยน ( = 24.67 S.D. = 2.17) สงกวากอนเรยน ( = 5.97 S.D. = 1.86) อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ดงตารางท 2

ตารางท 2 การเปรยบเทยบความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณกอนและหลงเรยน

คะแนน เตม S.D. df t p

กอน 30 5.97 1.86 29 62.24* .000*

หลง 30 24.67 2.67 29

* นยสาคญทางสถตทระดบ .05

4. ผลการประเมนและปรบปรงรปแบบการจดการเรยนร เพอสงเสรมความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณ และผลการประเมนความพงพอใจ ผลการศกษาความพงพอใจ พบว า นกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 มความพงพอใจตอรปแบบการจดการเรยนร ในระดบมาก ( = 4.21 S.D. = 0.08 ) ดงน

ตารางท 3 ผลการศกษาความพ งพอใจของ

นกเรยนตอรปแบบการจดการเรยนร

รายการประเมน S.D. แปลผล

1. ดานความร 4.40 0.15 มาก

2. ดานการเกดทกษะการคด 4.43 0.25 มาก

3. ดานการจดกจกรรมการเรยนร 4.26 0.28 มาก

4. ดานการมสวนรวม 4.10 0.26 มาก

5. ดานสอ 3.93 0.21 มาก

6. ดานการวดผลประเมนผล 4.14 0.31 มาก

รวม 4.21 0.08 มาก

Page 148: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 137 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

วจารณและสรปผล

1. การศกษาสภาพปจจบนปญหาการจดการเรยนร กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 พบวา ในระดบสงกดองคการบรหารสวนจงหวดรอยเอด สภาพปจจบนปญหาโดยรวมอยในระดบมาก โดยเฉพาะปญหาดานการเกดทกษะการคด มปญหามากทสด สอดคลองกบปญหาระดบชาตของเยาวชนไทย คอ คดไมเปน ขาดทกษะทางการคดอาจจะมสาเหตมาจากการจดการเรยนรขาดการสงเสรมการคดใหกบนกเรยน ครมกจะสอนเพยงแคเนอหาสาระตามบทเรยน แตไมสอนใหเดกคดเปน อกทงไมมกจกรรมกระตนการคด และไมดงเอาการเรยนรในชวตจรงมาใชสอนนกเรยน ซงในการจดการเรยนรนน ตามแนวคดของ วจารณ พานช (2555 : 5) ไดกลาววา “การเรยนรทแทจรงควรอยในโลกหรอชวตจรง การเรยนวชาในหองเรยนยงไมใชการเรยนรทแทจรง ยงเปนการเรยนแบบสมมต ดงนนครเพอศษยจงตองออกแบบการเรยนรใหศษยไดเรยนในสภาพทใกลเคยงกบชวตจรงทสด” ซงปญหาดงกลาวจงนาไปสการออกแบบการจดการเรยนร ทสงเสรมความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณของผวจย 2. รปแบบการจดการเรยนรทพฒนาขนมชอเรยกวา รปแบบการจดการเรยนร 5 คด(5 Thinking Model) มองคประกอบ คอ หลกการ

เปาหมาย กระบวนการเรยนร และเงอนไขนารปแบบการจดการเรยนรไปใช ซงกระบวนการเรยนร ม 5 ขนตอน คอ 1) คดด 2) คดเหน 3) คดเปน 4) คดประเมน 5) คดเกนตอยอด ผลการตรวจสอบความสมเหตสมผลเชงทฤษฏ ความเปนไปได ของ

รปแบบการจดการเรยนร 5 คด (5 Thinking Model) โดยผเชยวชาญ พบวามความสมเหตสมผล

เชงทฤษฏและมความเปนไปไดในการนาไปใช ทงนเนองจากรปแบบการจดการเรยนรดงกลาวพฒนาขนอยางเปนระบบ จากการประยกตจากแนวคดแบบจาลองการออกแบบระบบการสอน The

ADDIE Model ของเควนครส (Kruse. 2004 อางถง

ใน อารยา ชอองชญ. 2553 : 15) ทศนา แขมมณ (2545 : 44) แนวคดของ จอยซและเวล (Joyce and Weil. 2009 : 68) และแนวคดของ ดกและคาเร (Dick and Carey. 2004 : 38)ประยกตรวมกบหลกการวจยและพฒนา (Research and Development) เปนแนวทางในการพฒนารปแบบการจดการเรยนร เพอสงเสรมความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณ สอดคลองกบงานวจยของปยะรตน คญทพ (2545:120-125) ไดศกษา รปแบบการสอนเพอพฒนาทกษะการคดขนสง โดยใชกระบวนการเรยนการสอนแบบเวบเควสท สาหรบนกเรยนระดบประถมศกษา : กรณศกษาโรงเรยนนานาชาตเกศนกรงเทพฯ และงานวจยของ ปรณฐ กจรงเรอง (2553 : 199-201) ไดทาการศกษาเรอง การพฒนารปแบบการสอนโดยใชกรณศกษาทางศาสตรการเรยนการสอนเพอสงเสรมความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณของนกศกษาวชาชพคร ซงนกวจยทงสองทานออกแบบการจดการเรยนรเชงระบบสงผลใหผมเรยนมทกษะการคดอยางมวจารณญานสงขน 3. ความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณหลงเรยนสงกวากอนเรยน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ผลสมฤทธทางการเรยนหลงเรยนสงกวากอนเรยน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ทงนเนองมาจาก ผวจยไดทาการ

วเคราะหสงเคราะหรปแบบการจดการเรยนร กระบวนการสบสอบและแสวงหาความรเปนกลม ของ จอยส และเวล (Joyce & Weil, 1996 : 80-88) รปแบบการจดการเรยนรแบบวฏจกรการสบเสาะหา

ความร ของนกศกษาจากกลม BSCS (Biological Science Curriculum Society.1997. อางถงใน สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย.2551) รปแบบการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ของฮโล และ ลน (Hmelo and Lin. 2000 :

229) และรปแบบการจดการเรยนรโดยยดผเรยนเปนศนยกลาง (CIPPA Model) ของ ทศนา แขมมณ (2543 : 17) ซงรปแบบการจดการเรยนรเหลานผาน

Page 149: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

138 ปารชาต ซาชโยการพฒนารปแบบการจดการเรยนร เพอสงเสรมความสามารถ...

การทดลองพสจนมาแลววาสามารถทพฒนาผลสมฤทธทางการเรยน และสงเสรมใหนกเรยนไดพฒนาทกษะการคค อยางมวจารณญาณได สอดคลองกบงานวจยของ สถตย ศรธรรมจกร (2551 : 120-121) ไดศกษา ผลของการเรยนแบบวฏจกรการเรยนรทใชพหปญญาและการเรยนรตามคมอครทมตอผลสมฤทธทางการเรยน ความคดวจารณญาณและความตระหนกตอการอนรกษสงแวดลอม ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 พบวา นกเรยนชายและหญงทเรยนแบบวฏจกรการเรยนรพหปญญา มผลสมฤทธของการเรยน ความคดวจารณญาณ และความตระหนกตอการอนรกษสงแวดลอมหลงเรยนเพมขนจากกอนเรยน แตมความตระหนกลดลงหลงจากผานไปแลว 1 เดอน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 และงานวจยของเฮลส (Hales, 2002) ไดศกษากลยทธการคดอยางมวจารณญาณ นามาใชโดยครประจาชนทมตอผลสมฤทธของนกเรยน โดยวดผลในชวงสดทายของการเรยน 4 ป ผลการศกษา พบวา ผลสมฤทธของนกเรยนดขน ตามดวยการฝกฝนการคดอยางมวจารณญาณ เปนการยากทจะสรปวา การคดอยางมวจารณญาณและยทธศาสตรการถามเปนสงทชวยใหผลสมฤทธเพมขน แตจากขอมลสรปไดวา การใชยทธศาสตรเหลานมความ

สาคญตอการปฏบตการของนกเรยนในโรงเรยน

ทดลอง 4. ผลการประเมนและปรบปรงรปแบบการจดการเรยนร เพอสงเสรมความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณ กลมสาระการเรยนร

วทยาศาสตร ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 พบวา นกเรยนมความพงพอใจตอการจดการเรยนรในระดบมาก ซงแสดงใหเหนวานกเรยนมพอใจตอการเรยนรและสามารถทจะเรยนรดวยตนเอง โดยมครเปนผชแนะแนวทางสอดคลองกบทฤษฎการสรางความร (Constructivism) ซง ไวกอตสก (Vygotsky 1978 : 86-87 and Driscoll 1994 : 224-239) สรปวา นกเรยนสามารถพฒนาความสามารถในการเรยนรของตนเองขนไดดวยการรบคาชแนะ หรอทางานรวมกบผทมความชานาญเกยวกบเรองนนๆมากกวา สอดคลองกบงานวจยของ อารยา ชอองชญ (2553 : 187-188) ไดศกษา การพฒนารปแบบการเรยนการสอนเพอสงเสรมความสามารถในการคดแกปญหาอยางมวจารณญาณ ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 พบวา นกเรยนมความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณหลงเรยนเพมขนกวากอนเรยน

ขอเสนอแนะเพอการนาผลวจยไปใช

1. ในการจดกจกรรมการเรยนรตามรปแบบการจดการเรยนร 5 คด ควรใหระยะเวลาสาหรบนกเรยนในการเรยนรแตละขนตอนการเรยน เพอเปนการฝกใหนกเรยนไดคด 2. สอในการจดการเรยนรในกจกรรมการเรยนรควรมหลากหลายตามความสนใจผเรยน

เชน วดโอ เพลง เกมส หรอสอมลตมเดย 3. ครควรใชคาถามใหมากทสดในการเรยนรแตละขนตอนเพอใหนกเรยนไดฝกคด

Page 150: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 139 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

เอกสารอางอง

สถตย ศรธรรมจกร (2551). ผลของการเรยนแบบวฏจกรการเรยนรทใชพหปญญาและการเรยนรตามคมอครทมผลตอผลสมฤทธทางการเรยน ความคดวจารณญาณและความตระหนกตอการอนรกษสงแวดลอม ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3. วทยานพนธ ปร.ด. มหาสารคาม : มหาวทยาลยมหาสารคาม.

สานกวชาการและมาตรฐานการศกษา. (2551). ตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลาง กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพฯ : โรงพมพการเกษตรแหงประเทศไทย จากด.

สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต สานกนายกรฐมนตร. (2555). แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (2555-2559). กรงเทพฯ :บรษทสหมตรพรนตงแอนดพบลชชง จากด.

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2551). เอกสารการอบรมการสอนแบบสบเสาะหาความร 5 ขนตอน สาขาชววทยา สสวท. กรงเทพฯ.

ทศนา แขมมณ. (2543). 14 วธสอนสาหรบครมออาชพ. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.ทศนา แขมมณ. (2545). กระบวนการเรยนร ความหมาย แนวทางการพฒนา และปญหาของใจ. กรงเทพฯ

: สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ.ไทยรฐออนไลน. วเคราะหคะแนนโอเนต เหตใดยงยาแย. สบคนเมอวนท 30 มนาคม 2557 จาก http://

www.thairath.co.th/content/413042.ปยะรตน คญทพ. (2545). รปแบบเพอพฒนาทกษะการคดขน สงโดยใชกระบวนการเรยนการสอนแบบ

เวบเควสทในระดบประถมศกษา กรณศกษาโรงเรยนนานาชาตเกศน กรงเทพฯ. วทยานพนธ ศศ.ม., มหาวทยาลยขอนแกน.

ปรณฐ กจรงเรอง. (2553). การพฒนารปแบบการสอนโดยใชกรณศกษาทางศาสตรการเรยนการสอนเพอสงเสรมความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณ ของนกศกษาวชาชพคร. วทยานพนธ ปร.ด. มหาวทยาลยศลปากร.

ลกขณา สรวฒน. (2549). การคด Thinking. กรงเทพฯ : สานกพมพโอเดยนสโตร,วจารณ พานช. (2555). วถสรางการเรยนรเพอศษยในศตวรรษท 21. กรงเทพฯ : ฝายโรงพมพ บรษท

ตถาตา พบลเคชน จากด.

วจารณ พานช. (2556). การเรยนรเกดขนไดอยางไร. กรงเทพฯ : บรษท เอส อาร พรนตงแมสโปรดกส จากด.

อารายา ชอองชญ. (2553). การพฒนารปแบบการสอนเพอสงเสรมความสามารถในการคดแกปญหาอยาง

มวจารณญาณ กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5. วทยานพนธ ปร.ด. มหาวทยาลยศลปากร.

Dick, Walter, Lou Carey,and James O.Carey. (2004). The System Design of Instruction. 6th ed. Boston : Pearson.

Driscoll, M.P. (1994). Psychology of Learning for Instruction. Boston : Allyn and Bacon.

Page 151: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

140 ปารชาต ซาชโยการพฒนารปแบบการจดการเรยนร เพอสงเสรมความสามารถ...

Hales, Rufus Gene. (2002). Critical Thinking Strategies Implemented by Classroom Teachers and Their Effect on Student Achievement. Dissertation Abstracts International. 2642-A,

Hmelo and Lin. (2000) Problem-Based Learning : A Research Perspective on Learing Interaction. New Jersey : Lawrence Erlbaum Associates.

Joyce, B, & Weil, M. (1996). Models of teaching. London: Prentice Hall.Joyce, B, & Weil, M. (2009). Model of teaching. (8thed). Englewood Cliff, NJ : Prentice-Hall.Vygotsky, L. S. Mind in Society. (1978). The development of higher psychological processes.

Cambridge, MA: Harvard University Press.

Page 152: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

การศกษาความเปนชมชนเขมแขงบานมวงใหม อาเภอภเพยง จงหวดนานA Study on the Strength of Community in Ba n Muangmai, Amphoe Phu-Phiang, Nan Province.

กนกรตน ดวงพกล1, จารนนท เมธะพนธ2

Kanokrat Duangpikul 1, Jarunun Mathaphun2

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงค เพอ 1) ศกษาบรบทชมชนดานตางๆ 2) ศกษาปจจยทมผลตอความเขมแขงของชมชน 3) ศกษาแนวคดมมมองของผนาชมชนและ 4) ศกษาแนวทางในการพฒนาชมชน ตลอดจนนาไปขยายผลสหมบานหรอชมชนอน วธการเกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถาม การศกษาจากเอกสาร การสงเกต การจดเสวนา การจดบนทกภาคสนามและการสมภาษณเชงลก ประชากรทใชในการศกษาคอหวหนาครวเรอนและกลมตวอยางจากผใหขอมลสาคญ วเคราะหขอมลโดยใชสถตการแจกแจงความถ คารอยละ คาเฉลย คาสวนเบยงเบนมาตรฐานและการวเคราะหเชงเนอหาผลการวจยพบวาชมชนบานมวงใหมเปนชมชนทเขมแขง เกดจากการมสวนรวมของคนในชมชน โดยอาศยขนบธรรมเนยมประเพณ ภมปญญาทองถน วถชวต ระบบเครอญาตทแนนแฟน การนบถอผอาวโสและภาวะผนาปจจยสาคญทมผลตอความเขมแขงของชมชนคอปจจยดานหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงดานสงคมและดานองคกรและกลม นอกจากนพบวาผนาชมชนมบทบาทสาคญตอความเขมแขงของชมชน แนวทางในการพฒนาชมชนเขมแขงไดแก ดานการพฒนาคน ดานทนทางสงคม ดานความรวมมอและความสามคคและดานการปรบตวของชมชน

คาสาคญ : ชมชน, ชมชนเขมแขง, กจกรรมการพฒนา

Abstract

The purposes of this research were to 1) study many of the contexts 2) the factors affecting community strength 3)to introduce the concept of community leader and 4) to guide its development as well as to extend the results to other communities. Several methods were used to collect the data by questionnaire, study of documents, observation, panel discussion, field notes

and in-depth interviews. The populations were the head of households and key informants. In

1 ผชวยศาสตราจารย, คณะบรหารธรกจและศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลลานนานาน 55000

โทร.09 1143 42931 Assistant Professor, Faculty of Business Administration and Liberal Arts, Rajamangala University of

Technalogy Lanna Nan, 55000 E-mail: [email protected]

Page 153: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

142 กนกรตน ดวงพกล, จารนนท เมธะพนธการศกษาความเปนชมชนเขมแขงบานมวงใหม...

statistical analysis, frequency, percentage, mean, standard deviation and content analysis were used. The results found that Ban Muangmai had community strength. These activities were driven by the involvement of the community, traditions, cultural values, wisdom, lifestyle, a close-knit family system, seniority and leadership. Important factors that affect the strength of the community were the sufficiency economy philosophy factor, social factors, and organizationalfactors. The role of local leader is very important for community strength. The approach to develop a strong community such as the development of people, social capital, harmony and adaptation.

Keywords : Community, Community strength, Development activities

บทนา

การพฒนาโดยการพงพาตนเอง การคนหาภมปญญาทองถน โดยคานงถงวฒนธรรมชมชน รวมทงผนาทองถนและองคกรพฒนาเอกชน ตางมสวนผลกดนใหการพฒนาทเนนการพงพาตนเองเปนไปอยางเปนรปธรรม ในระยะแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555 – 2559) ยงคงยด “หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง” และ “คนเปนศนยกลางการพฒนา” รวมทง “การสรางสมดลการพฒนา” ในทกมตและขบเคลอนใหบงเกดผลในทางปฏบตทชดเจนยงขนไปในทกระดบ (สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2555) เพอใหการ

พฒนาประเทศไทยเปนไปอยางยงยน จงตองเรมจากการใชจดแขงในสงคมและทนทางสงคมทมอย โดยเฉพาะอยางยง ชมชนซงเปนทนทางสงคมทสาคญ ประเดนเรอง “ชมชนเขมแขง” จงไดรบการ

หยบยกขนมากลาวถงเปนอยางมากในฐานะท “เปนทางเลอก” ทสาคญของการพฒนาทเนนคนเปนศนยกลาง โดยการเพมศกยภาพของคนและชมชนใหเขมแขง สงเสรมการรวมกลมเปนองคกรควบคไปกบการสรางความมงคงดานอาชพและเพมราย

ไดชมชนเขมแขงจงเปนหนทางทจะชวยใหเกดการพฒนาอยางยงยน การเสรมสรางความเขมแขงของชมชนอาศยอยบนพนฐานของกระบวนการมสวน

รวมของประชาชน โดยในแตละชมชนจะมการพฒนาไปสความเขมแขงในดานตางๆ เชน ดานเศรษฐกจ ดานทรพยากรธรรมชาต ดานสงคมและดานวฒนธรรม ซงในการสรางความเขมแขงของชมชนนน อาจพฒนาความเขมแขงไดเพยงบางสวนเทานนสาหรบการปกครอง กระทรวงมหาดไทย (2541) ไดพจารณาองคประกอบของชมชนเขมแขง ม 9 ประการคอ 1) มบคคลหลากหลายทรวมตวกน

อยางเปนทางการหรอไมเปนทางการ 2) มเปาหมายรวมกนและยดโยงเกาะเกยวกนดวยผลประโยชนสาธารณะและของสมาชก 3) มจตสานกของการพง

ตนเอง รกและเอออาทรตอกนและมความรกทองถน

รกชมชน 4) มอสระในการรวมคด รวมตดสนใจ รวมทา รวมรบผดชอบ 5) มการระดมใชทรพยากรในชมชนอยางเตมทและมประสทธภาพ 6) มการเรยนรเชอมโยงกนเปนเครอขาย เปนแนวราบและตดตอ

สอสารกนหลากหลายรปแบบ 7) มการจดทากจกรรมทเปนสาธารณะของชมชนอยางตอเนอง 8) มการจดการบรหารงานกลมทหลากหลายและมเครอขายทดและ 9) มการเสรมสรางผนาการเปลยนแปลงทหลากหลายของชมชนสบทอดกนตลอดไป เนองจาก

เงอนไขและกระบวนการทนาไปสความเขมแขงในแตละดานของแตละชมชนมความแตกตางกน การสรางองคความรเรองชมชนเขมแขงจงเปนสงสาคญ สามารถใชเปนแนวทางในการดาเนนชวตของคนในชมชน

Page 154: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 143 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ชมชนบานมวงใหม หมท 3 ตาบลนาปง อาเภอภเพยง จงหวดนาน เปนชมชนทดาเนนการแกไขปญหาของตนเอง ดวยการพงตนเอง สมาชกในชมชนมความเป นเครอญาต มวฒนธรรม ประเพณและภมปญญาทองถน ซงเปนสงสาคญ กอใหเกดความสามคค คนในชมชนเขามามสวนรวมในการดาเนนกจกรรมตางๆ ชมชนมวถชวตทเรยบงาย มการนาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอพยงมาปรบใชในการดาเนนชวตประจาวน จนไดรบการคดเลอกเปนหมบานเศรษฐกจพอเพยงตนแบบระดบ “มงม ศรสข” ตามประกาศจงหวดนาน เรองโครงการหมบานเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ จงหวดนาน ประจาป 2555 การทชมชนบานมวงใหมสามารถพฒนาตนเอง เปนชมชนทมความเขมแขง คณะผ วจยจงสนใจทจะศกษาเชงลกเกยวกบกระบวนการสรางความเขมแขงของชมชนบานมวงใหม เพอใหทราบถงปจจยทมผลตอความเขมแขงของชมชน รวมทงแนวทางในการพฒนาชมชน ซงจะเปนทางเลอกใหกบชมชนอนๆ ทยงอยในสภาพออนแอ ไดมโอกาสเรยนรและพฒนาชมชนของตนเองในสความเขมแขง ตลอดจนนาไปขยายผลในวงกวางตอไป

วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษาบรบทชมชนดานเศรษฐกจ สงคม องคกรและกลม วฒนธรรม ประเพณ วถชวต

และภมปญญาทองถน 2. เพอศกษาปจจยทมผลตอความเขมแขงของชมชน

3. เพอศกษาแนวคดมมมองของผนาชมชนหรอแกนนาชมชน เกยวกบความเขมแขง

ของชมชน 4. เพอศกษาแนวทางในการพฒนาชมชน ตลอดจนนาไปขยายผลสหมบานหรอชมชน

อนๆ

แนวคดและทฤษฎทเกยวของ

1. แนวคดเกยวกบชมชนและความเขมแขงของชมชน ประเวศวะส (2541) ไดใหความหมายของชมชนวาหมายถง การทคนจานวนหนงมวตถประสงครวมกน มความเอออาทรตอกน มความพยายามทากจกรรมรวมกน มการเรยนรรวมกนในการกระทาซงรวมถงการตดตอสอสารกน ความเปนชมชนทาใหกลมมศกยภาพสงมากและมพลงทจะแกไขปญหาทกอยาง ไพบลย วฒนศรธรรม (2541) ไดใหความหมายของชมชน หมายถงกล มคนทมวถชวตเกยวพนกนและมการตดตอสอสารเกยวของกนอยางเปนปกตตอเนอง อนเนองมาจากการอย ในพนทร วมกน มอาชพรวมกน ประกอบกจกรรม มวตถประสงครวมกนหรอการมวฒนธรรม ความเชอหรอความสนใจรวมกน ดงนนอาจกลาวไดวาชมชน (Community) หมายถง การทบคคลมารวมตวกนเปนกลม มวถชวตเกยวพนกน มกจกรรมหรออาศยอยในบรเวณเดยวกน มการตดตอสอสารเกยวของกนอยางเปนปกตตอเนอง มการเรยนร เอออาทรกน พงพาอาศยซงกนและกน มอาชพรวมกนเปนเครอขาย มวฒนธรรม ความเชอ ความสนใจรวมกน เพอแกไขปญหาหรอบรรลวตถประสงคทมรวมกน ธระพงษ แกวหาวงษ (2543) ใหนยามความเขมแขงของชมชนวา การท

ประชาชนในชมชนตางๆ ของเมองหรอชนบท รวมตวเปน “องคกรชมชน” โดยมการเรยนรการจดการและการแกไขปญหารวมกนของชมชน แลวกอให

เกดการเปลยนแปลงหรอการพฒนาทงทางดานสงคม เศรษฐกจและสงแวดลอมภายในชมชน ตลอดจนมผลกระทบสภายนอกชมชนทดขนตามลาดบ ชาตชาย ณ เชยงใหม (2543) ไดใหความหมายของชมชนเขมแขง หมายถงความสามารถ

ของครอบครวและกลมองคกรของประชาชนในทองถน รวมคด รวมทา รวมแกปญหาของตนเองดวยตนเองมากทสดและทาการพฒนาชมชนของ

ตนเองดวยตนเอง ตามคานยม วธคดและเปาหมาย

Page 155: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

144 กนกรตน ดวงพกล, จารนนท เมธะพนธการศกษาความเปนชมชนเขมแขงบานมวงใหม...

ทกาหนดรวมกน โดยใชความร เทคโนโลยทเหมาะสมกบทองถน ทงนโดยมความรวมมอและไดรบการสนบสนนจากหนวยงานภายนอกทเปนภาครฐ เอกชนและองคกรพฒนาชมชนเทาทจาเปน สรปไดวาชมชนเขมแขง (Community Strength) หมายถง ชมชนทมขดความสามารถในการจดการปญหาของตนเองไดในระดบหนง ดวยการมผ นาทมความสามารถ มการเรยนรรวมกนอยางตอเนอง บนพนฐานวฒนธรรม ความเชอ คณคาดงเดม ศาสนาและเศรษฐกจชมชนทพงพาอาศย เออเฟอกนและกน โดยใชศกยภาพของตนเองเขาคลคลายและจดการปญหา อนจะสงผลใหชมชนสามารถปรบตวใหเขากบสถานการณตางๆ ไดเปนอยางด ดงนนจงอาจกลาวไดวาชมชนและความเขมแขงของชมชน หมายถงสงคมทสมาชกมวตถประสงครวมกน มความเอออาทรตอกน มความพยายามทาสงตางๆ รวมกน มการเรยนรรวมกนในการกระทาตลอดจนมการตดตอสอสารกนอยางใกลชด โดยมหนวยงานทงภาครฐ องคกรพฒนาเอกชนและภาค การพฒนาทงภายในและตางประเทศ ผนกกาลงดาเนนงานสรางความเขมแขงใหแกชมชนในการแกไขปญหาตางๆ ไดดวยตนเอง ดวยการกระตนและสรางกระบวนการทางานแบบมสวนรวม รวมทงการสรางสภาพแวดลอมใหชมชนรวมกนคด รวมกนทาและมการ

เรยนร เพอชวยเหลอซงกนและกน อนจะนาไปสการพฒนาทยงยนระยะยาว 2. แนวคดทนทางสงคม ไพบลย วฒนศรธรรม (2541) มความเหนวา ทนทางสงคมเปน

นามธรรม ซงหมายถงความเขมแขงของชมชนทองถน ความสามคครวมพลง การมองคกร มหนวยงานจดการระบบตางๆ ในชมชนมศลปวฒนธรรม มจดรวมใจ มศลธรรม มความสมครสมานรกใครกลมเกลยวกน เปนพนฐานใหทองถนและชมชนม

การพฒนาทเขมแขงตอเนองและยงยน ทนทางสงคมตางจากทนเศรษฐกจซงเปนรปธรรม เปนตวเงนและวตถ แตทนทางสงคมเปนนามธรรม เปน

จตใจ เปนจตวญญาณ เปนความรความสามารถเปนพลงงานทางสงคมทจะขบเคลอน เพอใหสงคมกาวไปขางหนาและเปนฐานยดโยงใย ยามทชมชนและสงคมอาจจะออนไหว เปนปจจยทสาคญและมคณคามากตอกลมคน องคกรและชมชน ขอเทจจรงของทนทางสงคมหรอความเขมแขงของชมชน ไมไดเปนเรองใหมทเพงจะเกดขน เปนคณคาเดมทมอยแลวในสงคม เชนการมนาใจตอกน การแบงปนซงกนและกน ความเอออาทรตอกน การรวมตวกนเปนกล มหรอการจดตงเปนเครอขายตางๆ ในชมชน เชน กลมออมทรพย กลมเกษตรผสมผสาน เครอขายโรงสเหลานคอทนทางสงคม ทเปนพลงสาคญใหชมชนมความสามารถเพมทนทางสงคม ใหกบชมชนตนเองมากขนและสามารถจดการกบปญหาไดมากขน สดทายกพงตนเองไดอยางยงยน นรนดร จงวฒเวศย (2550) ใหความคดเหนเกยวกบเรองทนทางสงคมไววา ทนทางสงคมของคนไทย ไมใชความหมายเพยงแตคณภาพของคนในสงคมทมอนามยด การศกษาดและมสมรรถภาพในการผลตเทานน คนไทยยงมทนทางสงคมอกมากมาย เพยงแตวาทนทางสงคมเหลานน ไมไดโอกาสพฒนาปรบเปลยนใหกาวหนาตามความเปลยนแปลงทเกดขน อนไดแก 1) ความสมพนธทดของครอบครวและเครอญาตและกบผอนในชมชน เชนแรงงานคนถนตองอาศยครอบครวและเครอญาตในการดารงชวต 2) ความรทเกดจากการเรยน

รจากครอบครวและชมชน สามารถปรบและเปนสวนสนบสนนในการพฒนาเศรษฐกจและสงคมสมยใหมได 3) ความรพนบานเกยวกบสขภาพอนามย

สมนไพร หมอพนบาน 4) การรวมกลมเปนองคกรประชาชนในชมชน เชนกลมเหมองฝาย กลมสจจะออมทรพย กลมดแลรกษาปาชมชน 5) การมความ

สขจากความสงบและความสนโดษ 6) การมเศรษฐกจทหมนเวยนอยในชมชน เชนการจางงาน การบรโภคทรพยากรในชมชน เงอนไขความเขมแขงของชมชน ถอวาเปนทนทางสงคมทสาคญ ทาใหการดาเนนงานหรอกจกรรมของชมชนไดรบ

Page 156: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 145 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ความรวมมอเปนอยางด โดยมกจกรรมการพฒนาในดานตางๆ รวมกน กจกรรมพฒนา (Development

Activities) หมายถง กจกรรมหรอการทางานทกประเภททเกดขนในชมชน ทาใหเกดการเปลยนแปลง

ในทศทางทดขนและสามารถพงพาตนเองไดมากขน ซงกจกรรมการพฒนาเหลานมสวนในการสรางความเขมแขงของชมชนมากยงขน 3. แนวคดการ มส วนร วมของประชาชน แกวสรร อตโพธ (2540) กลาวถงกระบวนการมสวนรวมของประชาชนวา จะตองมกระบวนการใหประชาชนมสวนรวม ในการตดสนใจทางการปกครองของรฐ ตงแตระดบชาตถงระดบทองถน ทสามารถยอมรบสทธตามกฎหมายในกระบวนการไตสวนสาธารณะ มการรบร ขอมลขาวสารและตองมการกระจายอานาจในการจดการทรพยากร ไพรตน เตชะรนทร (2527) ไดใหความหมายการมส วนรวมของประชาชน หมายถงกระบวนการทประชาชนมารวมกลมกน เพอทากจกรรมอยางใดอยางหนงรวมกน เพอใหเกดผลตามความตองการทตรงกน มความรสกรบผดชอบรวมกน ซงจดเรมตนอาจจะเกดไดทงจากคนภายในชมชนหรอภายนอกชมชนกได จะเหนไดวาการมสวนรวมของประชาชน เปนปจจยสาคญตอการสรางความเขมแขงและความสาเรจใหชมชน และชมชนทเปดโอกาสใหประชาชนเขารวมในการ

พฒนาชมชน จะทาใหเกดความสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการของชมชน กอใหเกดการพฒนาชมชนแบบองค รวมและชมชนได รบประโยชนเพมขน ดงนนการมสวนรวมจงเปนปจจย

แหงความสาเรจทขาดไมไดของชมชน 4. แนวคดหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง สรรเสรญ วงศชะอม (2544) ไดกลาวถงหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ตามแนวพระราชดารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว วา

เศรษฐกจพอเพยงเปนปรชญาทชถงแนวทางการดารงอยและปฏบตตนของประชาชนในทกระดบ ตงแตระดบครอบครว ระดบชมชนจนถงระดบรฐ

ทงในการพฒนาและบรหารประเทศใหดาเนนไปในทางสายกลาง โดยเฉพาะการพฒนาเศรษฐกจเพอความกาวทนตอโลกยคโลกาภวตน ความพอเพยงหมายถงความพอประมาณ ความมเหตผล รวมถงความจาเปนทจะตองมระบบภมคมกนในตวทดพอสมควรตอการมผลกระทบใดๆ อนเกดจากการเปลยนแปลงทงภายนอก ภายใน ทงนจะตองอาศยความรอบร ความรอบคอบและความระมดระวงอยางยงในการนาวชาการตางๆ มาใชในการวางแผนและการดาเนนการทกขนตอนและขณะเดยวกนจะตองเสรมสรางพนฐานจตใจของคนในชาตโดยเฉพาะเจาหนาทของรฐ นกทฤษฎและนกธรกจในทกระดบใหมสานกในคณธรรม ความซอสตยสจรตและใหมความรอบร ทเหมาะสมดาเนนชวตดวยความอดทน พากเพยร มสตปญญาและความรอบคอบ เพอใหสมดลและพรอมตอการรองรบการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและกวางขวาง ทงทางดานวตถ สงคม สงแวดลอมและวฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเปนอยางด จะเหนไดวาการดาเนนชวตแบบเศรษฐกจพอเพยงหรอเศรษฐกจสายกลาง เปนการเชอมโยงทกสงเขาดวยกน ไมวา

จะเปนเศรษฐกจ จตใจ สงคม วฒนธรรมและสงแวดลอม เชอมโยงกบความเปนประชาสงคม กอใหเกดความเขมแขงภายในชมชนได

งานวจยทเกยวของ

มงขวญ แดงสวรรณ (2545) ศกษาเรองกระบวนการสรางความเขมแขงของชมชนบานโปง อาเภอสนทราย จงหวดเชยงใหม ผลการศกษาพบวา ชมชนบานโปงมประวตศาสตรความเปนมา มผนาชมชนทเปนคนซอสตย เสยสละ มวสยทศน

กวางไกล คนในชมชนมความสมพนธในระบบเครอญาต มความเออเฟ อเผอแผช วยเหลอกน มคณธรรม มจรยธรรม มศนยรวมทางจตใจซงถอวาเปนทนทางสงคมทสาคญ ดงนนชมชนจงใชทนทางสงคมทมอย ในการรวมกลมกนวเคราะหหาทาง

Page 157: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

146 กนกรตน ดวงพกล, จารนนท เมธะพนธการศกษาความเปนชมชนเขมแขงบานมวงใหม...

เลอกในการแกปญหา ทาใหชมชนมการเรยนรจากการทางานรวมกน มการจดการ มแผน มโครงการ สมาชกทกคนมความเสยสละ มการแบงปนผลประโยชนอยางยตธรรม การทสมาชกในชมชนมคณภาพ มคณธรรม ทาใหชมชนมสนตภาพ มความเขมแขง สามารถสรางความเปนชมชนไดตลอดไป ปรญญา สงหเรอง (2551) ไดศกษาวจยเรองชมชนเขมแขง:กรณศกษาบานดอนหม ตาบลมะขามเปย อาเภอตระการพชผล จงหวดอบลราชธาน ผลการศกษาพบวากระบวนการสรางความเขมแขงของบานดอนหม เกดจากการทชมชนไดรเรมคดคนกจกรรมเพอแกไขปญหาทประสบอย โดยการมสวนร วมของคนในชมชน อาศยขนบธรรมเนยมประเพณ ระบบเครอญาตทแนนแฟน การนบถอผอาวโสและภาวะผนา เปนตวขบเคลอนทาใหเกดกจกรรมและสามารถดาเนนกจกรรมตางๆ ไดอยางประสบความสาเรจ ซงวดไดจากคณภาพของคนในชมชนทสามารถคนหาสาเหตของปญหา หาทางแกปญหาและดาเนนกจกรรมตางๆ ในการแกปญหา กจกรรมทเกดขนมคณภาพ ปรมาณและความตอเนองในการบรหารจดการทมคณภาพ มพฒนาการของกจกรรมใหเชอมโยงเปนระบบ สะทอนใหเหนถงความสามารถในการพงพาอาศยซงกนและกน เปนทยอมรบจากบคคลภายนอก นาไปสความเขมแขงของชมชนในทสด ซงปจจยททาใหเกดความ

เขมแขงคอวฒนธรรมชมชน ระบบเครอญาต ผนาชมชนและทรพยากรทสามารถจดการไดอยางสมบรณ แตชาวบานดอนหมกไมไดปฏเสธความชวยเหลอจากภายนอก นโยบายรฐและการสงเสรม

สนบสนนจากหนวยงานของรฐและองคกรพฒนาเอกชน จะเปนตวหนนเสรมใหเกดความเขมแขงยง

ขน โดยเวทและกระบวนการเรยนรรวมกนภณฑกา สหายมตร (2551) ทาการวจยศกษาถงทนทางสงคม ทเสรมสรางความเขมแขงของชมชนบานกวลม ตาบลบอหลวง อาเภอฮอด จงหวดเชยงใหม ผลการศกษาพบวา ทนทางสงคมทเสรมสรางความเขมแขงของชมชนบานกวลม ม 5 มต ไดแกมตดานกจกรรมความรวมมอ มตดานความสมานฉนททางสงคม การอยรวมกนในสงคม ความขดแยงและความรนแรง มตดานกลมและเครอขาย มตดานอานาจและหนาท และมตทางความไววางใจและความเปนอนหนงอนเดยวกน ชมชนกวลมนนไดมการใหความรวมมอในการดาเนนกจกรรมตางๆ ของชมชน ทงดานวฒนธรรมประเพณและการเมอง โดยใชความสามคค ความเออเฟอเผอแผทงยงมการจดตงกลมตางๆ เพอดาเนนกจกรรมทเปนประโยชนของสวนรวมและมประสทธภาพในการดาเนนการ จากการทสมาชกกลมไดเขามสวนรวมในการดาเนนงานของกลม มความเปนเครอขายภายในชมชนสง มการใหความชวยเหลอซงกนและกน ระหวางเพอนสมาชกในชมชนและมการตดตอประสานงาน เพอประชมและทากจกรรมรวมกนทงกลมทอยภายในชมชนและกลมภายนอกชมชน จากการทบทวนงานวจยทเกยวของ ทาใหเหนศกยภาพของชมชนทมการพฒนาอยางตอเนอง ซงเกดจากการมจตสานกรวมของคนใน

ชมชนและเกดจากลกษณะความสมพนธทางเครอญาตทแนนแฟน การยดมนในขนบธรรมเนยม ประเพณ วฒนธรรมเดยวกน การเออเฟอเผอแผของคนในชมชน การมผนาทด การแบงปนผล

ประโยชนอยางลงตว จงเกดการมสวนรวมในกจกรรมตางๆ

Page 158: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 147 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

กรอบแนวคดในการวจย

ดานหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ดานเศรษฐกจ ดานสงคม

ดานวถชวต ภมปญญาทองถนและวฒนธรรม

ชมชน

ดานองคกร และกลม

การสรางชมชนเขมแขง

ผานกระบวนการเรยนรรวมกน ซงเมอนามาวเคราะหกบการศกษาแลว พบวาการสรางชมชนเขมแขงควรเรมดวยการพงตนเองกอน กอนทจะรอรบความชวยเหลอจากภายนอก ตลอดจนการปรบตวใหเขากบสถานการณทเปลยนแปลงไปของธรรมชาตและสงคมภายนอก จะทาใหรกษา

ความเปนชมชนเขมแขงไดอยางมนคงและยงยน

สมมตฐานการวจย

ปจจยดานเศรษฐกจ ปจจยดานสงคม ปจจยดานองคกรและกล ม ปจจยดานวถชวต

ภมปญญาทองถนและวฒนธรรมชมชน ปจจยดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ปจจยดานหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง มผลตอความเขม

แขงของชมชนแตกตางกนสถตทใชทดสอบคอคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน

วธดาเนนการวจย

1. ขอบเขตการวจย เปนงานวจยเชงบรณาการระหวางการวจยเชงปรมาณและเชงคณภาพดาเนนการในพนทชมชนบานมวงใหม หมท 3 ตาบลนาปง อาเภอภเพยง จงหวดนาน 2. ประชากรและกลมตวอยาง แบงเปน

2 กลมคอ 1) หวหนาครวเรอนทกครวเรอน ทอาศยอยจรงในชมชนบานมวงใหม จานวน 173 คน

2) กล มผ ใหข อมลสาคญ (KeyInformants) โดยวธการคดเลอกแบบเจาะจง(PurposiveSampling) โดยคดเลอกบคคลท

สามารถใหขอมลไดอยางละเอยดและลมลก อนจะนาไปสความเขาใจในประเดนปญหาทตองการแสวงหาคาตอบไดอยางกระจางชดเปนสาคญไดแก นายกองคการบรหารสวนตาบลนาปง ผนาชมชน

Page 159: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

148 กนกรตน ดวงพกล, จารนนท เมธะพนธการศกษาความเปนชมชนเขมแขงบานมวงใหม...

เจาอาวาสวดมวงใหม ทปรกษาของชมชน ประธานแมบาน ศลปนพนบาน หมอพนบาน และหวหนากลมองคกรตางๆในชมชน อก 13 คน รวมทงหมดจานวน 20 คน 3. เครองมอและการเกบรวบรวมขอมล ประกอบดวย 1) แบบสอบถามเปนแบบชนดมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ จานวน 35 ขอประกอบดวยขอมลพนฐาน ปจจยทเกยวกบความเขมแขงของชมชน ปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะ เพอเปนฐานขอมลสาหรบการตรวจสอบและการวเคราะห 2) แบบสมภาษณเชงลก เปนการสมภาษณผใหขอมลสาคญ เกยวกบขอมลดานบรบทชมชน ปจจยทเกยวของกบความเขมแขงของชมชน ตลอดทงปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะโดยมการตรวจสอบคณภาพเครองมอ ดวยวธการดงน ก. การตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหา (Content Validity) พจารณาถงความถกตอง ครอบคลมและครบถวนของเนอหา ใหสอดคลองกบวตถประสงค โดยผทรงคณวฒจานวน 3 ทาน ข. การหาค าความเ ชอม น

(Reliability) ดวยคาสมประสทธแอลฟาของ

ครอนบาค มคาความเชอมนเทากบ 0.876 นอกจากนยงใชการเกบรวบรวมขอมลอนๆ เชน การสงเกต การจดเสวนา การจดบนทกภาคสนามและการศกษาจากเอกสาร

4. การวเคราะหขอมลและสถตทใช การวเคราะหขอมลเชงปรมาณ ดวยโปรแกรมสาเรจรป คาสถตทนาเสนอไดแกคารอยละ คาเฉลย และคาสวนเบยงเบนมาตรฐานสาหรบขอมลเชงคณภาพใชการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) และนา

เสนอขอมลโดยการพรรณนาวเคราะห (Descriptive Analysis)

ผลการวจย

ผลการสมภาษณเชงลก จากกลมผใหขอมลสาคญ จานวน 20 คนและจากผลการศกษาขอมลทวไปของกลมตวอยาง จานวน 173 คน พบวาผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนเพศหญง รอยละ 61.80 โดยมอาย 61 ปขนไป รอยละ 33.50 มการศกษาระดบประถมศกษาร อยละ 72.30 สถานภาพสมรส รอยละ 80.90 ประกอบอาชพเกษตรกร รอยละ 69.90 รายไดเฉลยตอเดอน 3,000 - 5,000 บาท รอยละ 36.40 และผตอบแบบสอบถามสวนใหญอาศยอยในชมชนบานมวงใหมมากกวา 20 ปขนไป รอยละ 96.40 โดยมงศกษาความเปนชมชนเขมแขงตามกรอบแนวคดและวตถประสงคของการวจย สรปไดดงน 1. การศกษาบรบทของชมชนดานตางๆ เชน ดานเศรษฐกจ พบวาชาวบานสวนใหญประกอบอาชพดานเกษตรกรรม คอทานา ทาสวน เลยงสตว ปลกพชผกสวนครว มการจดตงกลมหรอองคกรในการผลต การบรโภค การจาหนาย การระดมทน การออมทรพย มสถานบนการเงนของชมชน มกจกรรมลดรายจาย เพมรายได เพอสงเสรมเศรษฐกจของชมชน สวนดานสงคมพบวาคนในชมชนมความสมพนธทางสงคม เปนแบบเครอญาตเสมอนครอบครวใหญ มความใกลชดสนม

สนม ชวยเหลอเกอกลกน คนในชมชนใหความเคารพนบถอผอาวโสและผนาชมชน ทาใหการดาเนนกจกรรมของชมชนไดรบความรวมมอเปน

อยางด ตลอดจนการสรางเครอขาย สรางความสมพนธ ความรวมมอระหวางชมชน โดยมกจกรรมพฒนาในดานตางๆ รวมกนดานองคกรและกลม

พบวามการกระจายอานาจการปกครองแบงออกเปนหมวด โดยมหวหนาหมวดทาหนาทชวยบรหารงาน ประสานการดาเนนงาน ทาใหสมาชกในชมชนมสวนรวมในการพฒนาชมชนทกภาคสวน สาหรบการรวมกล มพบว ามลกษณะการรวมกล มทคลายคลงกน โดยอาศยระบบเครอญาตทาใหเกด

Page 160: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 149 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

การมสวนรวม มการคดเลอกผนากลม มการบรหารจดการกลม โดยมโครงสรางรปแบบคณะกรรมการแบงหนาทและความรบผดชอบรวมกน มการประชมหารอ ประเมนผลงานและสรปอปสรรคปญหาเพอแกไข กลมและองคกรตางๆ ในชมชนบานมวงใหมจงเปนกลมททาใหชมชนเขมแขงและมการดาเนนกจกรรมอยางตอเนองสาหรบดานวฒนธรรม ประเพณ วถชวตและภมปญญาทองถน พบวา มวฒนธรรมประเพณ ความเชอ เปนสงยดเหนยวคนในชมชน มภมป ญญาทองถนทสบทอดมาจากบรรพบรษ เชน ชางทาเครองดนตรพนบาน ประเภทสะลอและปน ชางซอ ทมชอเสยงของจงหวดไดรบรางวลศลปนพนบานดเดนและครภมปญญาไทย มการใชสมนไพรรกษาโรค หมอพนเมองทมคาถาอาคม เสกเปาและถายทอดองคความรนนใหแกลกหลานหรอบคคลทมความใกลชด รวมทงการประดษฐอปกรณเครองใชตางๆ เชน การถกตอก การสานหญาคา อปกรณดกสตวตามไรนาหรอล าห วยด านทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอม พบวาชมชนบานมวงใหมไดมการทาฝายกนนาเพอกกเกบนาไวใชภายในชมชน มการทาปยหมกจากธรรมชาต ลดการใชสารเคมและยาฆาแมลง อกทงปยหมกยงชวยรกษาเนอดนไดดกวา สวนทรพยากรปาไมกไดจดเขตปาไมอนรกษของชมชน มการปลกปาเพมขนตามหวไรปลายนา

นอกจากนยงมการพฒนาหมบานโดยการจดทาซมของหมวดตางๆ ใหสมาชกในชมชนชวยกนดแลรกษาความสะอาดบรเวณบานของตนเองใหนาอยอาศย เปนการจดสภาพแวดลอมและภมทศนของ

ชมชน มกจกรรมสงเสรมการปลกตนไมในวนสาคญตางๆ เชน วนแมแหงชาต เปนการสรางการมสวนรวมและสรางจตสานกทดของคนในชมชนดานหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง พบวามการดาเนนชวตและปฏบตตนตามแนวทางหลกปรชญา

ของเศรษฐกจพอเพยง มการสารวจศกยภาพของตนเองและครอบครว ปลกพชผกสวนครว เลยงสตวไวเปนอาหารและจาหนาย มการจดทาบญชครว

เรอน เกดการสรางวนยของการพงตนเอง สรางภมคมกนใหแกครอบครวและชมชนใหพรอมเผชญกบการเปลยนแปลง มการขบเคลอนใหเปนวถชมชนไปสการปฏบตทเปนรปธรรม จงไดรบการคดเลอกใหเปนหมบานเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ประจาป 2555 ระดบ “มงม ศรสข” 2. การศกษาปจจยทมผลตอความเขมแขงของชมชน พบวาปจจยทมผลตอความเขมแขงของชมชนม 3 ปจจย ไดแก 1) ปจจยดานหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง มคาเฉลย 4.86อยในระดบมากทสดพบวาคนในชมชนไดนามาประยกตใช ในการดาเนนชวตประจาวนและยอมรบวาสอดคลองกบยคสมยทสด การจะทาอะไรใหสาเรจจะตองแสวงหาและเรยนร เพอใหเกดปญญา ตองทาอยางพอเหมาะพอสมกบตนเอง ไมใหเกดความเสยงหรอเกดผลเสยหายกบตนเอง ครอบครวและชมชน 2) ปจจยดานสงคม มคาเฉลย 4.72 อยในระดบมากทสดซงสมาชกในชมชนมความสมพนธทางสงคมทใกลชด มความผกพนเปนเครอญาต สามารถพฒนาเปนความรวมมอไดอยางกวางขวาง เปนพนฐานสาคญทสงผลใหชมชนเกดความเขมแขง 3) ปจจยดานองคกรและกลม มคาเฉลย 4.71 อยในระดบมากทสดมการจดตงกลมกจกรรมพฒนาภายในชมชนเปนจานวนมาก สมาชกทกคนมสวนรวมโดยอาศยภมปญญาทอง

ถนและวฒนธรรมประเพณของชมชน ซงมสวนในการสร างความเขมแขงของชมชนมากยงขน นอกจากนยงพบวาผนาชมชนทมความรอบรทนตอเหตการณเปนผประสานงานทด มวสยทศนในการ

พฒนาหมบาน จนเกดการยอมรบของคนทงภายในและภายนอกชมชน มบทบาทสาคญในการสรางความเขมแขงใหเกดขนในชมชน สาหรบปจจยดานวถชวต ภมปญญาทองถนและวฒนธรรม ปจจยดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมปจจยดาน

เศรษฐกจมคาเฉลย 4.42, 4.18 และ 3.79 ตามลาดบ อยในระดบมาก กเปนปจจยทชวยเสรมสรางใหเกดความเขมแขงของชมชน

Page 161: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

150 กนกรตน ดวงพกล, จารนนท เมธะพนธการศกษาความเปนชมชนเขมแขงบานมวงใหม...

ดานปญหาและอปสรรคของชมชน ไดแก 1) ปญหาการกาจดขยะมลฝอย ไมมททงขยะของชมชน 2) ปญหาการขาดความรวมมอทางาน เนองจากบางคนไมมความเสยสละ เกดความคดเหนทขดแยงและการแบงพรรค แบงพวก 3) ปญหาการขยายตวของสงคม มคนตางถนเขามาอาศยอยในชมชน ทาใหวฒนธรรมของชมชนเปลยนไป 3. แนวคดมมมองของผ นาชมชนหรอแกนนาชมชนเกยวกบชมชนเขมแขง มความเหนวาควรใหความสาคญกบการพฒนาคนรนใหมใหมคณภาพ ทนกบสถานการณ การเรงสงเสรมแนวทางการพงตนเองตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง แนวคดเรองการชวยเหลอเกอกลกน การทางานอยางมสวนรวม การคดถงประโยชนสวนรวมมากกวาผลประโยชนสวนตวและการมจตสาธารณะการสรางจตสานกรกบานเกด ดงนนชมชนจงควรมแบบแผนปฏบตทตอเนองใหกลายเปนประเพณ วฒนธรรมชมชน เพอใหเดกและเยาวชนเกดการเรยนรพนฐานการดาเนนชวตทเปนแบบอยางของชมชน โดยเรมจากพอแมผอาวโสและผนาเปนแบบอยางทด จะทาใหคนในชมชนเกดความภาคภมใจ มความรกและความเปนเจาของชมชนรวมกน 4. แนวทางในการพฒนาชมชนใหเขมแขง ม 4 ดาน คอ 1) ดานการพฒนาคนใน

ชมชน ไดแก ผนาชมชนทมศกยภาพ รวมทงการพฒนาคนรนใหมเพอสบทอดภารกจแทนคนรนกอน 2) ดานทนทางสงคมในมตตางๆ คนในชมชนมความใกลชดสนทสนม มนาใจตอกน ยดถอ

ประเพณวฒนธรรมทปฏบตรวมกน มการดาเนนงานหรอกจกรรมตาง ๆ รวมกน 3) ดานความรวมมอ รวมใจและความสามคค เปนการกระตนใหเกดจตสานกและเกดความตระหนกในการมสวนรวมดาเนนงาน 4) ดานการปรบตวของชมชนตอปจจย

แวดลอมภายนอก ใหพรอมรบการเปลยนแปลงในทกๆ ดานสามารถเรยนรในการแกไขปญหาตางๆ ไดอยางทนสถานการณ จะทาใหชมชนมภมคมกน

ทดและดารงอยได การพฒนาประเทศสความยงยน ควรใหความสาคญกบการเสรมสร างทนของประเทศทมอย โดยเฉพาะทนทางสงคมซงเปนพนฐานหลก การเขามามสวนรวมของคนในชมชนเกดเปนองคกรและกลมตางๆ การเสรมสรางใหสงคมไทยอยเยนเปนสขดวยวถปฏบตตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ชมชนเขมแขงจงเปนรากฐานทมนคงและเปนกลไกสาคญในการขบเคลอนพฒนาประเทศ

อภปรายผลการวจย

จากการศกษาบรบทของชมชนดานตางๆ ไดพบวาชมชนบานมวงใหม มความเขมแขงจนสามารถพงพาตนเองไดนน อาจเปนเพราะชมชนมระบบความสมพนธอนเปนพนฐานสาคญ ตอการดาเนนกจกรรมตางๆ ทเกดขนในชมชนมความเปนอนหนงอนเดยวกน ชวยเหลอซงกนและกนทงดานการทางานรวมกนในระบบกลมและเครอขายสอดคลองกบการศกษาของอาภา จนทรากาศ (2543 : บทคดยอ) ไดศกษาทนทางสงคมทสงผลตอความเขมแขงของชมชน พบวาชาวบานรจกการประยกตสงทไดเรยนรมาใชแกปญหาและจดการ

ปญหาตางๆ ภายในชมชนได โดยการใชทนทางสงคม ซงสรางความเขมแขงใหชมชนไดดงน1) ดานการบรหารจดการและการปกครอง ไดมการแบงเขตการปกครองภายในหมบานเปนหมวด

ยอยๆ มการแตงตงหวหนาหมวดเพอดาเนนกจกรรมตางๆ ของหมบานรวมกน ซงเปนการกระจายอานาจในการบรหาร 2) ดานความสมพนธทางวฒนธรรม ประเพณ ความเชอ การสบทอดวฒนธรรมประเพณในหมบาน ทงในดานศาสนา

พธกรรมตางๆ เชน ทาบญสบชะตาหมบาน การทาบญขนบานใหม งานศพ เปนความสมพนธทเกดขนจากความรสก ตระหนกรวมกนทจะชวยเหลอเอออาทรกน สงเหลานเปนทนทางสงคมทมคณคา เปนการสรางความเขมแขงใหกบหมบานไดอยาง

Page 162: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 151 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ยงยนและมนคง 3) ดานความสมพนธทางสงคม ชาวบานมความสมพนธกนแบบเครอญาต ทเกยวพนกนอยางแนนแฟน ความรสกผกพนในสายเลอด ทาใหความสมพนธทางสงคมอยในรปแบบของการปฏบตตอกนอยางเอออาทร โดยวฒนธรรมชมชนทสงสมมายาวนาน ความเปนเครอญาต จงทาใหชาวบานไดมาอยร วมกนอยางรกใคร สามคคแบงปน พงพาอาศยกนอยตลอดเวลา นอกจากนชมชนบานมวงใหมยงมการนาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาปรบใชในการดาเนนชวตประจาวน ประการตอมาคอผนาชมชนในปจจบนเปนผทมความสามารถ มความเสยสละ ทมเททางานเพอชมชน มทกษะในการบรหารงานดานตางๆ ของชมชน ไดรบรางวลผใหญบานยอดเยยมแหนบทองคา 2 ครง เมอปพ.ศ. 2548 และ พ.ศ. 2554 โดยมบทบาทเปนผทกระตนการเรยนรใหกบคนในชมชน กระตนใหคด ใหทาและใหเรยนร เปนจดรวมในการรวมมอ รวมใจฝาฟนอปสรรคนาไปสการเปนชมชนเขมแขง ซงสอดคลองกบการศกษาของมงขวญ แดงสวรรณ (2545:บทคดยอ) ไดศกษาเรองกระบวนการสรางความเขมแขงของชมชนบานโปง อาเภอสนทราย จงหวดเชยงใหม พบวาปจจยททาใหชมชนบานโปงมความเขมแขงไดแกลกษณะผนาชมชน กลาวคอผนาชมชนทมความซอสตย เสยสละ วสยทศนกวางไกล เปนท

ยอมรบของคนทงภายในและภายนอกชมชน นอกจากนนการสงเสรมและสนบสนนจากหนวยงานภาครฐ กเปนสวนสาคญในการเสรมสรางความเขมแขงในชมชนบานมวงใหมดวยเชนกน เพราะได

เขาไปสนบสนนในสวนทชมชนยงขาด เชน องคความรใหมๆ และงบประมาณดาเนนการ ผลของความเขมแขงของชมชนทไดปรากฏจนเปนท

ยอมรบจากชมชนอนและหนวยงานตางๆ เพราะเกดผลสมฤทธของกจกรรมอยางตอเนองและมประสทธภาพ จงเกดเปนแหลงเรยนรศกษาดงาน ของการมสวนรวมในกจกรรมการพฒนาและเปนชมชนทสามารถบรหารจดการตนเองได

สรป

ความเขมแขงของชมชน เกดจากการทชมชนมการรวมตวกน โดยมวตถประสงครวมกน อาศยการมสวนรวมของสมาชกในชมชน ภายใตกฎ จารต ประเพณ วฒนธรรมและความเชอทกอตวขนตามพนฐานธรรมชาต เมอเกดปญหากจะรวมกลมเพอแกไขปญหาของชมชน การมผนาทด การมความสมพนธในระบบเครอญาต ทนทางสงคม ทนทางวฒนธรรม ทนทางทรพยากรธรรมชาต ทนทางเครอขายในชมชน ซงทกองคประกอบลวนสงผลตอความเข มแขงของชมชนเช นเดยวกบชมชนบานมวงใหม เปนชมชนคนใกลเมองทปจจบนวถชวตไดเปลยนแปลงไป ตามกระแสการพฒนาสมยใหม แตในการเปลยนแปลงนน ยงคงอยบนพนฐานวถชวตแบบดงเดม คอ การอยรวมกนแบบญาตพนองชวยเหลอเกอกลกน ผานกจกรรมตางๆ ของหมบานและมการสบทอด ประเพณ วฒนธรรม ความเชอ ทบรรพบรษไดสรางไวเปนการหลอหลอมจตใจของคนในชมชนเขามารวมเปนนาหนงใจเดยวกน ซงเปนสงทบงบอกถงความเปนชมชนบานมวงใหม เปนตนทนทางสงคมทนาไปสการเปนชมชนทเขมแขง ประกอบกบคณภาพของคนในชมชน โดยเฉพาะผนาชมชนทมบทบาทสาคญกระตนการเรยนรใหกบคนในชมชน จงเปนแบบอยางของชมชนทมความเขมแขงอกชมชนหนงของ

สงคมไทย

การนาผลการวจยไปใช

เพ อน า ไปส ก ารปฏบ ต ควรมการ

ประชาสมพนธและเผยแพร เกยวกบความเปนชมชนเขมแขง บานมวงใหม ใหแกสวนราชการ เอกชน องคกรปกครองสวนทองถน ตลอดจนชมชน

ตางๆ ใหไดรบรและนาไปประยกตใชตอไป โดยอาจจดทาในรปของเอกสารคมอองคความร การจดอบรม ประชม สมมนาเพอสรางความเขาใจและ

Page 163: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

152 กนกรตน ดวงพกล, จารนนท เมธะพนธการศกษาความเปนชมชนเขมแขงบานมวงใหม...

แสวงหาแนวทางไปปฏบตใหบรรลผลสาเรจ การสงเสรมใหกลมแกนนาและผร ถายทอดความรและภมปญญาทองถนผานการเรยนร โดยเชอมโยงความหลากหลายทางวฒนธรรม กบวถชวตความเปนอยจรง ใหเปนพลงขบเคลอนและขยายผลกจกรรมการเรยนรของชมชนในวงกวางและระยะยาว

ขอเสนอแนะเชงนโยบายสาธารณะ

1. การกาหนดนโยบาย การเสรมสรางความเขมแขงของชมชน ในมตตางๆ จากสวนกลางลงสสวนภมภาค และองคการปกครองสวนทองถน เพอใหเปนกลไก ในการขบเคลอนนโยบายไปสการปฏบตอยางแทจรง 2. การมอบหมายให กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย เปนเจาภาพหลกรบผด

ชอบดานการสงเสรมความเขมแขงของชมชน โดยการมสวนรวมจากทกภาคสวน จดตงองคกรหรอสถาบนเพอการบรหารและประสานงาน บรณาการตงแตระดบชาตจนถงระดบหมบาน ในการประสานนโยบายและแผนการปฏบต ใหเปนไปในทศทางเดยวกนทกระดบ

กตตกรรมประกาศ

งานวจยนไดรบงบประมาณสนบสนน จากสถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลลานนา ประจาป พ.ศ.2556 ขอขอบคณผใหญบานชมชนบานมวงใหม ทชวยประสานงานและอานวยความสะดวก ขอขอบคณผทรงคณวฒ คณาจารยและเจาหนาท ทเกยวของกบงานวจยฉบบน ทมสวนชวยใหการทางานสาเรจลลวงไปดวยด

เอกสารอางอง

กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย. (2541). เศรษฐกจชมชนพงตนเอง:แนวคดและยทธศาสตร.กรงเทพฯ: โรงพมพสวนทองถน.

แกวสรร อตโพธ. (2540). การมสวนรวมของประชาชนกญแจดอกสาคญในการพฒนาระบอบประชาธปไตย. กรงเทพฯ: โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ชาตชาย ณ เชยงใหม. (2541). การบรหารการพฒนาชนบทเพอเสรมสรางความเขมแขงของชมชน.กรงเทพฯ: 21 เซนจร.

ธระพงษ แกวหาวงษ. (2543). กระบวนการเสรมสรางชมชนเขมแขง: ประชาคม ประชาสงคม.ขอนแกน: ศนยฝกอบรมและพฒนาการสาธารณสขมลฐาน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ.

นรนดร จงวฒเวศย. (2550). แนวคดแนวทางการพฒนาชมชน. กรงเทพฯ: ราไทยเพรส.ประเวศ วะส. (2541). ประชาคมตาบลยทธศาสตรเพอเศรษฐกจพอเพยง ศลธรรมและสขภาพ.(พมพครง

ท 3). กรงเทพฯ: เอดสนเพรสโปรดกส.

ปรญญา สงหเรอง. (2551). ชมชนเขมแขง: กรณศกษาบานดอนหม ตาบลมะขามเปย อาเภอตระการพชผล จงหวดอบลราชธาน. (วทยานพนธปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต). อบลราชธาน: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยอบลราชธาน.

ไพบลย วฒนศรธรรม. (2541). ประชาคมตาบล: หมายเหตจากนกคดสถาบนชมชนทองถนพฒนา.กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.

Page 164: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 153 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ไพรตน เตชะรนทร. (2527). การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนา. กรงเทพฯ: ศกดโสภาการพมพ.ภณฑกา สหายมตร.(2551). ทนทางสงคมทเสรมสรางความเขมแขงของชมชนบานกวลม ตาบลบอหลวง

อาเภอฮอดจงหวดเชยงใหม. (การคนควาอสระปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต).เชยงใหม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยแมโจ.

มงขวญ แดงสวรรณ. (2545). กระบวนการสรางความเขมแขงของชมชนบานโปง อาเภอสนทราย จงหวดเชยงใหม. (วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต). เชยงใหม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

สรรเสรญ วงศชะอม. (2544). เศรษฐกจพอเพยง: พนฐานสการพฒนาทยงยน. กรงเทพฯ: เพชรรงการพมพ.สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2555). แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม

แหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ.2555–2559). Available from:URL//www.nesdb.go.thสานกงานพฒนาชมชนจงหวดนาน. (14 กนยายน 2555). ประกาศจงหวดนาน เรองโครงการหมบาน

เศรษฐกจพอเพยงตนแบบ จงหวดนาน ประจาป 2555.อาภา จนทรากาศ. (2543). ทนทางสงคมทสงผลตอความเขมแขงของชมชน. (วทยานพนธปรญญาศกษา

ศาสตรมหาบณฑต). เชยงใหม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.Life,J.W. (1999). Community Development, Creating Community Alternative-Vision, Analysis and

Practice. Australia: Longman Publishers.

Page 165: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

แนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศ ในจงหวดชลบรThe Development Guidelines of the Nature Education Center for Mangrove Conservation and Eco-tourism in Chonburi Province

พมพรรณ สจารนพงค1

Pimphun Sujarinphong1

บทคดยอ

บทความนเปนสวนหนงของงานวจยเรองสวนประสมทางการตลาดเพอสงเสรมการทองเทยวในศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศ ในจงหวดชลบร วตถประสงคของบทความนเพอศกษาองคประกอบการทองเทยวเชงนเวศของศนยศกษาธรรมชาตปาชายเลนและหาแนวทางในการพฒนาแหลงทองเทยวปาชายเลน ในการศกษาครงน ใชวธการศกษาเชงปรมาณและเชงคณภาพ การศกษาเชงปรมาณเครองมอทใชในการศกษาคอแบบสอบถาม (Questionnaire) ทาการศกษาจากนกทองเทยวชาวไทยทเดนทางมาทองเทยว จานวน 400 คน ขอมลทไดนามาวเคราะหขอมลโดยทาการวเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมสาเรจรปเพอประมวลผลขอมลสถตทใช คาอตราสวนรอยละ คาเฉลยการทดสอบคาท (t-test) และการทดสอบคาเอฟ (F-test) สวนการศกษาเชงคณภาพเครองมอทใชในการศกษาโดยวธสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) โดยทาการศกษาจากกลมตวอยางทเปนผใหขอมลทสาคญ ไดแก ผอานวยการสานกงานทรพยากรและสงแวดลอมจงหวดชลบรหวหนาศนยศกษาธรรมชาตปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศ จ.ชลบร ผนาชมชนและชาวบานตาบลเสมด โดยวธการสมตวอยางแบบเจาะจง (Probability Method) ขอมลทไดนามาวเคราะหเนอหา จากผลการวจยพบวาองคประกอบทสาคญของแหลงทองเทยวมครบทง 4 ดาน ประกอบดวย ดานพนท ดานการจดการ ดานการมสวนรวม และดานกจกรรมของแหลงทองเทยว ปญหาทสาคญทตองการพฒนาของแหลงทองเทยวคอองคประกอบดานพนทพบวาปาชายเลนมจานวนทลดลงและตายเปนจานวนมากเนองจากสาเหตจากการปลอยนาเสยของชมชนในบรเวณใกลเคยงและสงอานวยความสะดวกในแหลงทองเทยวในพนทปาชายเลนเสอมโทรม ขอเสนอแนะหนวยงานทเกยวของทดแลแหลงทองเทยวศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนควรสรางความเขาใจกบชมชนบรเวณใกลเคยงไมใหปลอยนาเสยเพราะจะทาใหเกดผลกระทบตอระบบนเวศปาชายเลน และควรขอความรวมมอทงภาครฐและภาคเอกชนในการหางบประมาณมาสนบสนนในการพฒนาและปรบปรงสงอานวยความสะดวกในแหลงทองเทยวปาชายเลนเพอดงดดนกทองเทยวใหเขา

1 ผชวยศาสตราจารย, คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตศรราชา Email address : [email protected] โทรศพทมอถอ 081-53050781 Assistant Professor, Faculty of Management Sciences, Kasetsart University, Sriracha Campus

Page 166: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 155 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

มาทองเทยวควบคกบการอนรกษแหลงทองเทยวใหเกดความยงยนตอไป

คาสาคญ : การทองเทยวเชงนเวศ, แนวทางการพฒนาแหลงทองเทยว, ศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษ ปาชายเลน

Abstract

The study aims to explore the components of “Marketing Mix to Promote Tourism in The Nature Education Center for Mangrove Conservation and Eco-tourism in Chonburi Province”. and investigate an appropriate model of marketing mix for sustainable development. In this study, the researcher employed both qualitative and quantitative methods. The quantitative method, techniques used both quantitative methods, the technique used for data collection was survey questionnaire. The questionnaire was distributed to 400 Thai travelers. The data were analyzed by using percentage, mean, T-test and F-test. For the quantitative study, in-depth interview questionnaire was used as qualitative research instrument. The technique used for data collation was Probability method. The samples concerned stakeholders and local community. The data were analyzed by content analysis. The results of the study revealed that the Nature Education Center of Mangrove Conservation and Eco-tourism in Chonburi is comprised of four significant components for a tourist attraction which are: site consisting of management, participation, and activities in the attraction among of four significant components, the site’ was the key factor that should be restored and managed effectively. Concerning biological diversity, the findings indicated that a number of mangroves have been decreased due to disposing of household wastewater and decaying of facilities in the mangrove growth areas. The recommendations are: (1) The Nature Education Center of Mangrove Conservation and Eco-tourism cooperating with concerned stakeholders and organizations (i.e. government

sectors, private sectors and local community leaders) should educate local community not torelease sources of pollution or household wastewater to the seashore because it could destroy the ecosystems and (2) this natural education center should cooperate with both government and private sectors in searching for financial supports in developing and renovating facilities to attract travelers together with conservation for increasing the attraction sustainably.

Keywords : Eco-tourism, Development Guidelines of Tourist Attraction, the Nature Education Center for Mangrove Conservation and Eco-tourism

Page 167: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

156 พมพรรณ สจารนพงคแนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวศนยศกษาธรรมชาต...

บทนา

ประเทศไทยเปนประเทศหนงทมความหลากหลายทงทรพยากรทางธรรมชาตและมประวตศาสตรวฒนธรรมอนเกาแกซงถกถายทอดและส งสมมาช านาน การท องเทยวภายในประเทศไทยไดรบความนยมจากนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตเปนจานวนมาก อกทงไดรบการสนบสนนจากภาครฐและภาคเอกชนในการสงเสรมทางดานการเชญชวน ประชาสมพนธ และมสวนรวมในการพฒนา รวมถงการอนรกษการทองเทยวใหเปนไปอยางยงยน ทาใหการทองเทยวเปนสวนหนงของรฐบาลในการสรางรายไดเพอการพฒนาประเทศ และดวยทตงของประเทศไทยทเอออานวยตอการเดนทางทองเทยวทเปนขอไดเปรยบจากประเทศเพอนบานทาใหการทองเทยวไดรบการสงเสรมและการพฒนาอยางรวดเรว ประกอบกบเปาหมายดานการทองเทยวของประเทศไทยไดใหความสาคญกบการทองเทยวทมคณภาพ การทองเทยวทยงยน การทองเทยวเชงวฒนธรรม เนนจดขายในเรองของความเปนไทย (กระทรวงการทองเทยวและกฬา, มปป) ดงจะเหนไดจากนโยบายของทางภาครฐในการสงเสรมการทองเทยวจากหนวยงาน อาท กระทรวงการทองเทยวและกฬา การทองเทยวแหงประเทศไทย ยงไดใหการสนบสนนการ

ทองเทยวภายในประเทศอยางเตมท ศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลน เพอการทองเทยวเชงนเวศ จงหวดชลบรเปน

พนทแหงหนง ตงอยท หม 3 ตาบลเสมด อาเภอเมอง จงหวดชลบร เปนผนปาชายเลนทสมบรณทสดและผนสดทายของชลบร มเนอท 300 ไร เปดดาเนนการโดยความรวมมอของกรมปาไมและองคการบรหารสวนจงหวดชลบรสานกงานปาไม

จงหวดไดจดตงศนยฯ ขนเพออนรกษปาชายเลน และใหเปนแหลงเรยนรแกประชาชน มเสนทางศกษาธรรมชาตเปนสะพานไมทยาว 2,300 เมตร ซงยาวทสดในประเทศไทยตลอดเสนทางความยาว

2,300 เมตร บนสะพานทางเดนศกษาธรรมชาตของศนยฯ จะไดพบเหนความหลากหลายทางธรรมชาตของปาชายเลน ไมวาจะเปนพนธไมปาชายเลนและสตวนาหลากหลายชนด ระหวางทางจะมศาลาชวภาพใตนา สะพานแขวน และมบอรดใหความรเกยวกบปาชายเลนเปนระยะๆ นกทองเทยวจะไดรบทงความร และความเพลดเพลนศนยศกษาธรรมชาตปาชายเลนแหงน อดมไปดวยพนธไมปาชายเลนหลากหลายชนด ไมวาจะเปน โกงกางใบใหญ โกงกางใบเลก ตะบนดา ตะบนขาว แสมดา แสมขาว โปรงแดง โปรงขาว ลาพน และพชอกหลายชนด นอกจากน ยงเปนแหลงทอยอาศยและเพาะพนธสตวนาอกหลากหลายชนด ไดแก กงกลาดา กงแชบวย หอยนางรม หอยแครง ปกามดาบ ปแสม ปลานวลจนทร ปลากะพงขาว ปลาตน

และนกอกนานาชนด (สานกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม จงหวดชลบร, 2556) ถงแมว าแหลงท องเทยวศนย ศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลน เพอการทองเทยวเชงนเวศ จงหวดชลบรเปนผนปาชายเลนทสมบรณทสดและผนสดทายของชลบรแตทผานมายงไมไดรบความสนใจจากนกทองเทยวเทาทควรและปจจบนยงเกดปญหาเกยวกบการปลอยนาเสยของบานเรอนบรเวณใกลเคยงทาใหปาชายเลนขาดกาชออกซเจนตนไมบรเวณปาชายเลนยนตนตายเปนจานวนมาก และยงขาดแคลนงบประมาณในการ

สนบสนนการปรบปรงสงอานวยความสะดวกและการพฒนาแหลงทองเทยวจงทาใหไมสามารถพฒนาและวางแผนการดานการทองเทยวใหเปนท

ดงดดใจและนาสนใจของนกทองเทยว ผศกษามความสนใจทจะศกษาแนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวในศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลน

เพอการทองเทยวเชงนเวศ จงหวดชลบร เพอไดแนวทางการพฒนาทเหมาะสมเพอกระตนเชญชวนนกทองเทยวใหเกดความสนใจและเขามาทองเทยวในแหลงทองเทยวเพมมากขน ควบค กบการอนรกษแหลงทองเทยวใหเกดความยงยนตอไป

Page 168: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 157 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

วตถประสงคในการวจย

1. เพอศกษาองคประกอบทสาคญของแหลงทองเทยวศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศ จงหวดชลบร 2. เพอศกษาแนวทางในการพฒนาศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศ จงหวดชลบร ใหเกดความยงยนในแหลงทองเทยว

ขอบเขตของการวจย

1. ขอบเขตดานพนทในการศกษาวจยครงน ไดกาหนดบรเวณพนทศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศ จงหวดชลบรเนองจากแหลงทองเทยวดงกลาวเปนแหลงทองเทยวทางธรรมชาตเหมาะสาหรบการทองเทยวเชงนเวศของจงหวดชลบร ประกอบกบพนทดงกลาว ยงมศกยภาพทเหมาะสมตอพฒนาและสงเสรมการทองเทยวใหนกทองเทยวเขามาเยยมชมแตปจจบนพนทดงกลาวยงขาดการสงเสรมและพฒนาอยางตอเนองดงนนเพอจะพฒนาศกยภาพในพนทใหเปนแหลงทองเทยวเชงนเวศทนาสนใจและเกดความยงยนผวจยจงเลอกพนทศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศ จงหวดชลบรเปนพนทเปาหมายใน

การศกษาวจยในครงน 2. ขอบเขตดานเนอหาในการศกษาครงน ไดมงเนนองคประกอบหลกของการทองเทยวเชงนเวศใน 4 ดานดงน 1. องคประกอบดานพนท เปนการทอง

เทยวในแหลงทองเทยวทเกยวเนองกบธรรมชาตเปนหลก มธรรมชาตทเปนเอกลกษณเฉพาะถน ทงนรวมถงแหลงวฒนธรรมและประวตศาสตรท

เกยวเนองกบระบบนเวศในพนท ดงนนองคประกอบดานพนทจงมพนฐานอยกบธรรมชาต

2. องคประกอบดานการจดการ เปนการทองเทยวทมความรบผดชอบ และจะตองไมมผลกระทบตอสงแวดลอมและสงคม มการจดการทยงยน ครอบคลมถงการอนรกษทรพยากร การจดการ

สงแวดลอม การปองกนและการกาจดมลพษ ควบคมการพฒนาการทองเทยวอยางมขอบเขต เปนการทองเทยวทมการจดการอยางยงยน 3. องค ประกอบด านกจกรรมและกระบวนการ เป นการท อง เ ทยวท เ อ อต อกระบวนการเรยนร ใหการศกษาเกยวกบสภาพแวดลอม และระบบนเวศของแหลงทองเทยว เพมพนความร ประสบการณ ความประทบใจ สรางความตระหนกและปลกจตสานกทถกตอง ทงตอนกทองเทยว ประชาชนทองถน และผประกอบการทเ กยวของ อาจกลาวไดว าเปนการทองเทยวสงแวดลอมศกษา 4. องคประกอบดานการมสวนรวม เปนการทองเทยวทคานงถงการมสวนรวมของชมชน ประชาชนทองถนมสวนรวมเกอบตลอดกระบวนการ กอใหเกดผลประโยชนตอทองถน ทงการกระจายรายได การยกระดบคณภาพชวต การไดรบผลตอบแทนกลบมาบารงรกษาและจดการแหลงทองเทยวโดยทองถนเขามามสวนรวมในการควบคมการพฒนาการทองเทยวอยางมคณภาพ (สถาบนวจยและวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหง

ประเทศไทย, 2540)

กรอบแนวคดของการวจย

การพฒนาและสงเสรมการทองเทยวในแหลงทองเทยวศนยศกษาธรรมชาตปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศ จ.ชลบร เพอไดมาซง

แนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวศนยศกษาธรรมชาตปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศ จ.ชลบรในการศกษาตองประกอบไปดวยปจจยดงน 1. การสารวจเพอศกษาองคประกอบทสาคญของศนยศกษาธรรมชาตปาชายเลนเพอการ

Page 169: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

158 พมพรรณ สจารนพงคแนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวศนยศกษาธรรมชาต...

ทองเทยวเชงนเวศ จ.ชลบร 2. ความคดเหนของนกทองเทยวตอการพฒนาแหลงทองเทยวศนยศกษาธรรมชาตปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศ จ.ชลบร

3. ความคดเหนของผทมสวนเกยวของตอแนวทางในการพฒนาและอนรกษใหเกดความยงยนในพนทศนยศกษาธรรมชาตปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศ จ.ชลบร

กรอบแนวคดในการวจย (Conceptual Framework)

ศกษาสารวจวเคราะหองค

ประกอสภาพแวดลอมของแหลงทองเทยว

- ขอมลสวนบคคล- พฤตกรรมนกทองเทยว

ผทมสวนเกยวของ

ความคดเหนตอแนวทางการพฒนาแหลงทองเทยว

แนวทางในการพฒนาแหลงทองเทยวศนยศกษาธรรมชาตปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศ

จ.ชลบร

องคประกอบ

ทสาคญของแหลงทองเทยว

วธการดาเนนการวจย

ในการศกษาวจยในครงนเปนการวจยเชง

คณภาพ (Qualitative research) และการวจยเชงปรมาณ (Quantitative research) ไดกาหนดวธดาเนนการวจยไว ดงน

1. ประชากรและกลมตวอยาง กลมตวอยางทเปนนกทองเทยวชาวไทยทเดนทางมาทองเทยว จานวน 399.76 หรอจานวน 400 คนขนาดของกลมตวอยางในการกาหนด

ขนาดตวอยาง จะหาขนาดกลมตวอยางจากสตร ดงนทาโร ยามาเน (Taro Yamane, 1973) โดยไมทราบจานวนประชากร และทาการสมตวอยางแบบอาศยความสะดวก (Convenience Random

Sampling) และกลมตวอยางทเปนผใหขอมลทสาคญ ไดแก ผอานวยการสานกงานทรพยากรและสงแวดลอมจงหวดชลบรและหวหนาศนยศกษาธรรมชาตปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศ จ.ชลบร ผอานวยการสานกงานทองเทยวและกฬา

Page 170: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 159 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

จงหวดจงหวดชลบร ผ อานวยการสวนบรหารจดการทรพยากรปาชายเลนท 1 ชลบร หวหนาสถานพฒนาปาชายเลนท 5 ชลบร ผอานวยการเทศบาลตาบลเสมดจานวน 5 คน ผนาชมชนและชาวบานตาบลเสมด จานวน 5 คน โดยวธการสมตวอยางแบบเจาะจง (Probability Method) 2. เครองมอทใชในการวจย 2.1 เครองมอทใชในการวจย เปนแบบสอบถามเพอการสอบถามนกทองเทยวเปนแบบสอบถามแบบปลายปดและปลายเปด และเปนลกษณะ Likert Scale ซงใหผตอบแสดงความคดเหนเปน 5 ระดบ ไดแก มความคดเหนนอยทสด มความคดเหนนอย มความคดเหนปานกลาง มความคดเหนมาก และมความคดเหนมากทสด 2.2 แบบส มภาษณ เ ป นก า รสมภาษณแบบเจาะลก (In- depth Interview) แบบกงโครงสราง เปนการสมภาษณผใหขอมล เกยวกบขอมลสวนบคคล จดแขง จดออน โอกาส อปสรรค ของการทองเทยว และสภาพปจจบนของการสงเสรมการตลาดการทองเทยว รวมถงแนวทางพฒนาแหลงทองเทยว 3. การเกบรวมรวมขอมล 3.1 เกบรวมรวมแบบสอบถามความคดเหนของนกทองเทยวทเขามาทองเทยวในแหลงทองเทยว เพอใหทราบถงความคดเหนในการ

พฒนาแหลงแหลงทองเทยว ในชวงททาการวจย 3.2 การสารวจพนทเพอศกษาองคประกอบทสาคญของการทองเทยวเชงนเวศของพนทและสภาพทวไปในแหลงทองเทยว โดยวธการ

สงเกตและการสมภาษณ การสมภาษณกบผทใหขอมลสาคญทเกยวของและผทมสวนเกยวของในแหลงทองเทยว 4. การวเคราะหขอมล 4.1 การวเคราะหขอมลเชงสถตทได

จากแบบสอบถามนกทองเทยว ผวจยดาเนนการวเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมสาเรจรปในการวเคราะหข อมล โดยใช สถตพรรณนาในการ

วเคราะหขอมลดงตอไปน 1. ขอมลสวนบคคลหรอข อมลสถานภาพผตอบแบบสอบถามวเคราะหโดยหาคาความถและรอยละ 2. ขอมลพฤตกรรมของนกทองเทยวทเขามาทองเทยว วเคราะหโดยการแจกแจงความถและคารอยละ 3. ขอมลความคดเหน โดยการหา

คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานแลวนาไปเปรยบเทยบกบเกณฑดงตอไปน คาเฉลย ความหมาย 1.00 - 1.49 มความคดเหนนอยทสด 1.50 - 2.49 มความคดเหนนอย 2.50 - 3.49 มความคดเหนปานกลาง 3.50 - 4.49 มความคดเหนมาก 4.50 - 5.00 มความคดเหนมากทสด 4. เปรยบเทยบขอมลความคดเหนของนกทองเทยวตามพฤตกรรมโดยใช สถตT- Test หรอ One way Anova ถา Sig จะใชทดสอบดวย Fisher’s least Significant Difference (LSD) 4.2 การวเคราะหขอมลเชงคณภาพ โดยการวเคราะหทไดจากการสารวจพนทเพอหาองคประกอบทสาคญของแหลงทองเทยว การสมภาษณ โดยใชการวเคราะหขอมลเชงพรรณนา (Content Analysis) วเคราะหเนอหาเพอใหไดคา

ตอบตามวตถประสงคผวจยจะนาขอมลทไดจากแนวคด กระบวนการเรยนรจากเอกสาร และผลจากการเกบขอมลทงจากการสอบถามนกทองเทยวและจากการสมภาษณของผ ท เกยวของมาศกษา

เปรยบเทยบและวเคราะหความตองการของนกทองเทยว ผทเกยวของใหเหมาะสมกบสภาพบรบทของพนท แลวนาเขยนเพอเปนแนวทางในการวางแผน จดการทเหมาะสมกบพนท เพอใหเกดความยงยนตอไป

Page 171: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

160 พมพรรณ สจารนพงคแนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวศนยศกษาธรรมชาต...

สรปผลการวจย

ผลการศกษาพบวาองคประกอบการทองเทยวเชงนเวศของศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศในจงหวดชลบร มอย 4 องคประกอบทสาคญดงตอไปน 1. องคประกอบดานพนท พนทของศนยศกษาธรรมชาต ฯเปนผนปาชายเลนทสมบรณทสดของจงหวดชลบร มเนอทกวา 300 ไร มเสนทางศกษาธรรมชาตเปนสะพานไมทยาวถง 2,300 เมตร ศนยศกษาธรรมชาตปาชายเลนแหงน อดมไปดวยพนธไมปาชายเลนหลากหลายชนด อาท โกงกางใบใหญ โกงกางใบเลก ตะบนดา ตะบนขาว แสมดา แสมขาว โปรงดง โปรงขาว ตนลาภ และพชอกหลายชนด นอกจากนยงเปนแหลงทอยอาศยและเพาะพนธสตวนาอกหลายชนด ไดแก กงกลาดา กงแซบวย หอยนางลม หอยแครง ปกามดาบ ปแสม ปลานวลจนทร ปลากะพงขาว ปลาตน และนกอกนานาชนดแตปจจบนยนตนตายเปนจานวนมากเนองจากปญหาการปลอยนาเสยจากบานเรอนและชมชน 2. องค ประกอบด านการจ ดการ เนองจากศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศในจงหวดชลบร ตงอยใกลตวเมองบรเวณรอบๆ ดานบนเปนทอยอาศยของชมชน มหมบาจดสรรเกดขนจานวนมากปญหาทตามมาคอการปลอยนาเสยจากบานเรอน และชมชน ทาใหนาเสยไหลลงสชายฝงทะเลเขาไปใน

พนทปาชายเลน ทาใหดนเลนขาดกาชออกซเจนทาใหตนไมบรเวณปาชายเลนยนตนตายเปนจานวนมาก เมอเกดปญหาดงกลาวทางศนยศกษา

ธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงน เวศในจงหวดชลบร โดยการดแลของ

สานกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวดชลบรไดมการจดการดนเลนทเนาเสย และยงไดมการจดการซอมแซมทางเดนศกษาธรรมชาต

ปาชายเลน กจกรรมปลอยสตวนา กจกรรมเกบขยะ

บรเวณโดยรอบศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศในจงหวดชลบร และมการปลกปาชายเลนเพมมากขน ทาใหพนทดงกลาวมสตวนา และระบบนเวศปาชายเลนมความอดมสมบรณเพมมากขน 3. องค ประกอบด านกจกรรมและกระบวนการ โดยศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศในจงหวดชลบร ไดสงเสรมกจกรรมการเพมพนความร ใหกบนสต นกศกษา นกทองเทยว และประชาชนทวไปในการเขามาเยยมชมศกษาดงาน และหาความรเกยวกบระบบนเวศปาชายเลนโดยมเจาหนาท และชมชนทองถน โดยการบรรยายใหความรและทากจกรรมรวมกนอาท ปลกปาชายเลน และนาสตวนา เชนปทะเล มาปลอยในพนท ศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศในจงหวดชลบร 4. องคประกอบดานการมสวนรวม ศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศในจงหวดชลบร เปนแหลงธรรมชาตทมการคานงถงการมสวนรวมและบารงรกษาทรพยากรทองเทยว โดยจะมทงชมชน และองคกรภาครฐและภาคเอกชน ไดเขามามกจกรรมอนรกษปาชายเลน อาท ปลกปาชายเลน ทากจกรรมซอมแซมทางดนศกษาธรรมชาตปาชายเลน

กจกรรมเกบขยะบรเวณโดยรอบ และมการจดกจกรรมปลกตนไมปาชายเลนในวนสาคญตางๆ เชน วนสงแวดลอมโลก วนอนรกษทรพยากรปาไม วนสงวนและคมครองปาแหงชาต วนตนไมประจา

ปของชาต และวนรกตนไมประจาปของชาตเปนตน สวนแนวทางในการพฒนาแหลงทองเทยว จากการตอบแบบสอบถามของนกทองเทยวพบวา นกทองเทยวสวนใหญ เปนเพศหญง (รอยละ 56) สถานภาพโสด (รอยละ 87.3) มอายโดยเฉลย

ตากวา 20 ป (รอยละ 43.5) และสวนใหญมการศกษาระดบปรญญาตร (รอยละ 34) และระดบมธยมศกษา (รอยละ 32) ประกอบอาชพนกเรยน/

Page 172: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 161 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

นสต/นกศกษา (รอยละ 63.3) สวนพฤตกรรมนกทองเทยวทเขามาทองเทยวในศนยศกษาธรรมชาตปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศ จ.ชลบรพบวา นกทองเทยวสวนใหญมจดประสงคหลกในการทองเทยวในศนยศกษาธรรมชาตปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศ จ.ชลบร เพอการศกษาธรรมชาต (รอยละ 69.2) รองลงมาเพอการพกผอนหยอนใจ (รอยละ 21.3) และสวนใหญเดนทางมาเปนหมคณะ (รอยละ 69.7) โดยรถทวรบสเชาเหมา (รอยละ 51.6) และแนวทางในการพฒนาแหลงทองเทยวพบวานกทองเทยวใหความคดเหนวาควรมการปรบปรงสงอานวยความสะดวกในแหลงทองเทยว อาท การปรบปรงการทาปายทางเขา ปายสอความหมายทเพยงพอและเหมาะสม จดทาศนยบรการมลตมเดยจดภมทศนสวยงาม และจดโซนรานขายของทระลกไวบรการนกทองเทยว และการสมภาษณเชงลกของผทมสวนเกยวของพบวาสงกอสรางหรอสงอานวยความสะดวกเหลานไดมการชารดทรดโทรมตามกาลเวลาทางศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนไดรบงบเพมเตมจากจงหวดชลบรแตอยางไรกตามงบประมาณดงกลาวกยงไมเพยงพอตอการพฒนาและความตองการพฒนาแหลงทองเทยวศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนอกหลายประเดนอาท 1. ตองการหาแนวทางปองกนและแกไขการปลอยนาเสยจากชมชนลงสทะเลเพอปองกนตน

แสมยนตนตายเนองจากสภาพดนเลนในพนทปาแสมมกลนเหมนของกาชไขเนาคอนขางรนแรง และควรเพมความหลากหลายของชนดพนธไมปาชายเลนใหหลากหลายเพราะปจจบนม พนธไม 3 สกล คอไมสกลโกงกาง สกลแสม สกลลาพทะเล อยากใหเพมไมสกลโปรง สกลฝาด สกลตะบน ตะบนเพอนามาปลกใหเปนแหลงเรยนรธรรมชาตปาชายเลนใหสมบรณยงขน

2. ตองการปรบปรงหองบรรยายใหความรใหมขนาดใหญขนซงปจจบน มขนาดเลก ไมเพยงพอตอการรองรบจานวนของนกทองเทยว ท

เปนนกเรยน นสต นกศกษา ทมาเปนจานวนมากในแตละชวงเพราะจะตองมการบรรยายใหทราบถงความสาคญของปาชายเลนกอนออกเดนชมปาชายเลน 3. ตองการพฒนาปรบปรงการจดโชนการขายของในพนทแหลงทองเทยว ทางศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนไมไดกาหนดจดขายของใหกบพอคา แมคา จงทาใหบรเวณดานหนาทางเขาศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนไมเปนระเบยบเรยบรอย และเตมไปดวยเศษขยะ 4. ตองการทาการสงเสรมการตลาดใหกบแหลงทองเทยวเนองจากนกทองเทยวยงไมรจกศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนเทาทควร ควรมการประชาสมพนธอยางตอเนอง เชน การทาโบรชวร การจดกจกรรมนทรรศการใหความร การประชาสมพนธ ไปยงจงหวดและการประชาสมพนธทางสอออนไลด อาท การปรบปรงเวปไซดขอมลใหนาสนใจ การบรรจขอมลลงในเฟสบคส อยางตอเนองและควรใหชมชนทองถนมสวนรวมในการรวมกนวางแผนการสงเสรมการตลาด

อภปรายผล

จากงานวจยนผวจยพบวาปญหาทางดานพนทของปาชายเลนเกยวกบการปลอยนาเสยของบานเรอนชมชนบรเวณใกลเคยงทาใหเกดผลกระ

ทบตอปาชายเลนขาดกาชออกซเจนตนไมบรเวณปาชายเลนยนตนตายเปนจานวนมากอกทงยงมปญหาเกยวกบสงอานวยความสะดวกในพนทเสอมโทรมอาท หองนา ลานจอดรถ ทางเดนเขาเยยมชมปาชายเลน ปายบอกทาง และ หอง

บรรยายใหความรซงปจจบนมขนาดเลก ไมเพยงพอตอการรองรบจานวนของนกทองเทยว ทเปนนกเรยน นสต นกศกษา สอดคลองกบ สอดคลอง

กบบญเลศ จตตงวฒนา (2548) ไดกลาววาการพฒนาการทองเทยวแบบยงยนมหลกการย 3

Page 173: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

162 พมพรรณ สจารนพงคแนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวศนยศกษาธรรมชาต...

ประการคอ 1.) รวบรวมขอมลเกยวกบความสาคญของแหลงทองเทยว 2.) ปลกฝงสรางจตสานกของคนในทองถนใหเกดความรก หวงแหน รกษา และมสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรของตนเอง 3.) เพอใหนกทองเทยวเกดความเขาใจในวฒนธรรมและไดรบความเพลดเพลน สอดคลองกบ (ศนยเพอการวางแผนการทองเทยวและการแกไขปญหาความยากจนแหงเอเชย, 2549)ไดกลาววาสาหรบหลายประเทศในเอเชยแปซฟกระดบความสนใจในทรพยากรธรรมชาตเปนเรองทเพงจะไดรบการพฒนาดงนนจงมความจาเปนทตอง สรางสงอานวยความสะดวกพเศษเพอใหนกทองเทยวสามารถสมผสกบสตว พชพรรณและลกษณะของภมประเทศได และพฒนาแหลงบรการขอมลขาวสารและบรการพาชมตามทาเลทเหมาะสม (สกล จรยาแจมสทธ และคณะ, 2555) ไดใหขอเสนอแนะดานกลยทธในการพฒนาเสนทางการทองเทยว ควรมองคประกอบ 1. ดานการพฒนาพนททองเทยว ควรมการปรบปรงสภาพภมทศนของแหลงทองเทยวใหมความสะอาดสวยงามเรยบรอยสม า เสมอ 2 . ด านการ จดการ ควรมการประชาสมพนธแนะนาการทองเทยวและปรบปรงสถานทจอดรถ ทางเทา หองนาสาธารณะ 3. ดานกจกรรมการทองเทยวและแหลงเรยนรควรมการจดกจกรรมการท องเทยวเชงน เวศทน าสนใจม

ประโยชนเพอใหนกทองเทยวไดเลงเหนคณคาของแหลงทองเทยว และ 4. ดานการมสวนรวมของชมชน ควรเปดโอกาสใหชมชน ชาวบาน ผประกอบการในทองถนและเจาหนาทในทองถนไดเขามาม

สวนรวมในการจดกจกรรม สงเสรม การทองเทยวตงแตแรกเรมดาเนนการ เสนอแนะ ประชม วางแผนและจดการทองเทยว สอดคลองกบ (เรงชย ตนสกลและคณะ, 2540) ไดทาวจยเรองการจดการทรพยากรชายฝ งโดยการมสวนรวมของชมชน

ทองถนกรณศกษาจงหวดตรงและสราษฎรธานพบวาเงอนไขทสาคญทสดของการมสวนรวมทจะกอใหเกดประสทธภาพและประสทธผลของการ

ปฏบตคอการกาหนดรปแบบของการจดการทรพยากรทมความสอดคลองกบแตละพนทบนพนฐานการประสานความรวมมออยางแขงขนทงภาครฐ องคกร พฒนาเอกชน องคกรชมชนและสถาบนการศกษา

ขอเสนอแนะ

จากผลการวจยทงสวนทไดจากการสารวจ จากการส มภาษณ เ ช ง ล กและการส า ร วจแบบสอบถาม ผวจยขอเสนอแนะในเรองทสาคญดงตอไปน 1. หนวยงานทดแลแหลงทองเทยวควรประสานความรวมมอทาความเขาใจกบชมชนชาวบานในพนทไมใหปลอยนาเสยลงสชายฝงทะเล

เขาไปในพนทปาชายเลน และควรหามาตรการลงโทษอยางจรงจงกบผกระทาความผด 2. หนวยงานทดแลแหลงทองเทยวควรหาพนธไมพนธไมปาชายเลนทหลากหลายชนด อาท โกงกางใบใหญ โกงกางใบเลก ตะบนดา ตะบนขาว แสมดา แสมขาว โปรงดง โปรงขาว ตนลาภ และพชอกหลายชนดเพอมาปลกเพมเตมและทดแทนพนธไมทตายไป 3. ควรประสานความรวมมอเรองงบประมาณกบหนวยงานทงภาครฐและเอกชนเพอนา

มาซอมแซมสงกอสรางและโครงสรางของศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศในจงหวดชลบรเพอใหสามารถใชประโยชนละอานวยความสะดวกใหกบนกทองเทยว

อาท ศาลาพกผอน ซมขายของและเครองดม ศาลาศกษาความหลากหลายทางชวภาพใตนา และหอดนก เนองจากสงกอสรางดงกลาวชารดและทรด

โทรม 4. หองบรรยายใหความร เกยวกบทรพยากรปาชายเลนมขนาดคอนขางเลกไมเพยง

พอกบการรองรบจานวน นกเรยน นสต นกศกษา ทมาเปนจานวนมาก ควรมการสรางหรอขยายหอง

Page 174: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 163 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ใหมขนาดใหญขนสามารถรองรบนกทองเทยวจานวนมากได 5. ควรมพนทจดนทรรศการใหความรเกยวกบประวตความเปนมาของ ศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศในจงหวดชลบร และใหความรเกยวกบระบบนเวศปาชายเลนประโยชนของปาชายเลน รวมถงสตวตาง ๆ ทอยอาศยในปาชายเลน 6. การบรรยายของวทยากรควรมโทรโขงหรอไมโครโฟนตดตวเปนเครองชวยเสยงในการบรรยายเนองจากขณะทเดนชมปาชายเลนเพอศกษาธรรมชาตไมไดยนวทยากรกาลงบรรยายเนองจาก จานวนนกทองเทยวแตละครงในการเยยมชมเปนจานวนมาก 7. ควรมการปรบปรงสภาพภมทศนบรเวณขางในพนศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศในจงหวดชลบรทโดยการปลกตนไม ดอกไมหรอปลกหญาใหเกดความรมรน และเกดความสวยงามหรอสนทรยะใหกบนกทองเทยวทเขามาเพอพกผอนหยอนใจ และจดวางถงขยะใหถกสขลกษณะใหกบบรเวณแหลงทองเทยว 8. ควรมการปรบปรงหองนาใหสะอาดถกสขลกษณะภายในศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศใน

จงหวดชลบร 9. ควรปรบปรงปายสอความหมายตาง ๆ ภายในศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศในจงหวดชลบร

เพอเปนประโยชนในการเพมความรเกยวกบระบบนเวศปาชายเลน 10. ควรมการจดโซนใหชาวบานทมาขาย

ของบรเวณดานหนาใหรกษาความสะอาดและมมาตรการเกยวกบการทงและปลอยของเสยในแหลงทองเทยวบรเวณศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศในจงหวดชลบร และควรมการสงเสรมการพฒนาสนคาชมชน

อางศลา เช น อาหารพนเมอง ขนมพนบาน หตถกรรมพนบาน เพอนามาขายในบรเวณดานหนาของแหลงทองเทยว 11. ค ว ร ม ก า ร ป ร บ ป ร ง ท จ อ ด ร ถ สญลกษณ ปายบอกทางไปทจอดรถเพอใหเกดความเปนระเบยบเรยบรอยของสถานทรวมถงหองสขา มานง ศาลาพกผอน เพออานวยความสะดวกใหกบนกทองเทยว 12. ควรมการจดทาการประชาสมพนธการทองเทยวแหลงทองเทยวศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศ

ในจงหวดชลบร โดยจดทาโบชวร และประชาสมพนธผานเวบไซด และเครอขายเฟสบค ยทรป เพอสะดวกในการใหขาวสารและเชญชวนใหนกทองเทยวมาเทยวมากยงขน 13. บรเวณภายในและภายนอกของศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศในจงหวดชลบรควรมการเกบขยะใหสะอาดและควรมการซอมแซมสะพานทางเดนเขาเยยมชมปาชายเลนเนองจากบางจดของสะพานชารดอาจกอใหเกดอนตรายและความไมปลอดภยได 14. ควรมเวรยามเพอดแลความปลอดภยเนองจากบรเวณพนทศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศใน

จงหวดชลบร ไมมประตเปดปด เพอปองกนวยรนมาซองสมหรอบคคลมาใชพนทในยามวกาลในทางทผดกฎหมาย *บทความนเปนสวนหนงของงานวจย

เรองสวนประสมทางการตลาดเพอสงเสรมการทองเทยวในศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศ ใน

จงหวดชลบร ผวจยไดรบทนอดหนนวจย จากคณ ะ ว ท ย า ก า ร จ ด ก า ร ม ห า ว ท ย า ล ยเกษตรศาสตร วทยาเขตศรราชา ปงบประมาณ 2557

Page 175: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

164 พมพรรณ สจารนพงคแนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวศนยศกษาธรรมชาต...

เอกสารอางอง

กระทรวงการทองเทยวและกฬา. มปป. ยทธศาสตรกระทรวงการทองเทยวและกฬา พ.ศ.2555-2559. กรงเทพฯ. กระทรวงการทองเทยวและกฬา.

บญเลศ จตตงวฒนา. (2548). การพฒนาการทองเทยวแบบยงยน. กรงเทพฯ: ศนยวชาการทองเทยวแหงประเทศไทย.

บญเลศ จตตงวฒนา. (2549). การพฒนาและกาอนรกษแหลงทองเทยว. กรงเทพฯ: เพรส แอนด ดไซน จากด.

เรงชย ตนสกล และคณะ. (2540). การจดการทรพยากรชายฝงโดยการมสวนรวมของชมชนทองถนกรณศกษาจงหวดตรงและสราษฎรธาน. สงขลา: มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย. (2540). นโยบายการทองเทยวเชงนเวศ. เสนอตอการทองเทยวแหงประเทศไทย. กรงเทพมหานคร.

สกล จรยาแจมสทธและคณะ. (2555). การศกษาเสนทางทองเทยวชาวมาเลเซยในประเทศไทยกรณศกษาทอาเภอหาดใหญจงหวดสงขลา. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยราชภฎสวนสนนทา

สานกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวดชลบร. (2556). ประวตความเปนมาของศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนจงหวดชลบร. จงหวดชลบร

Asian Center for Tourism Planning and Poverty Reduction(ACTPPR). (1999). Guidelines on Integrated Planning for Sustainable Tourism Development. New York: United Nations.

Bornemeire.Jeffrey ,Patrick B. (1997). Ecotourism for Forest Conservation and Community Development. International Seminar Held in Chiang Mai.

Fennel,D.A. (1999). Ecotourism an Introduction. London: Poutledge

Page 176: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

ปจจยทมอทธพลตอการจดการทดนอยางยงยนFactors Affecting toward Sustainable Land Management

พรพมล ขาเพชร 1, ชลรตน คงเรอง2

Pronpimon Kumpetch1, Chuleerat Kongruang2

บทคดยอ

การจดการเรองการใชทดนถอวาเปนหวใจทสาคญตอการทาเกษตรแบบยงยน ปจจบนวาทดนเปนทรพยากรธรรมชาตทกาลงเผชญกบปญหา เชน ทดน ความเสอมโทรมของทรพยากรทดนและการเสยหนาดน ดนขาดความอดมสมบรณ และการขาดแคลนทรพยากรดนทไมเหมาะสมตอการใชประโยชนในทางเกษตร การวจยชนนมวตถประสงคเพอพฒนาโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของผมสวนไดสวนเสย เครอขายสงคม เทคโนโลยสารสนเทศ ตอการจดการทดนอยางยงยน เพอพฒนาเปนโมเดลการจดการทดนอยางยงยน โดยใชวธการทบทวนวรรณกรรมและการวเคราะหเอกสารทเกยวของ นาเสนอรายงานแบบพรรณนาเชงวเคราะห ผลการศกษาไดโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของผมสวนไดสวนเสย เครอขายสงคม และเทคโนโลยสารสนเทศ มความสมพนธโดยตรงตอการจดการทดนอยางยงยน ขณะเดยวกนผมสวนไดสวนเสย มความสมพนธโดยออมตอการจดการทดนอยางยงยนผาน เครอขายสงคม และเทคโนโลยสารสนเทศ ซงจะเปนประโยชนตอผวางนโยบายและหนวยงานในภาครฐรวมทงผทมสวนเกยวของ ทสามารถประยกตใชใหเกดความสาเรจในการพฒนาภาคเกษตรกรรมตอไป

คาสาคญ : การจดการทดนอยางยงยน, ผมสวนไดสวนเสย, เครอขายสงคม, เทคโนโลยสารสนเทศ

Abstract

Land use management is at the heart of sustainable agriculture. Currently, land is viewed as a natural resource that is facing problems such as land degradation, soil erosion and scarcity of resources. This research aims to find the factors related to sustainable land management (SLM) in order to develop a conceptual model using literature reviews and analysis of relevant documents. The results showed that the stakeholder, social network and information technology had a direct relationship with sustainable land management (SLM). Besides, the stakeholder had an indirect relationship with sustainable land management (SLM) through social network and information technology. The findings were the stakeholders should apply policy makers, government agencies and participants for success in developing these concerns for in the future.

Keywords : Sustainable land management, Stakeholder, Social Network, Information technology

1,2 มหาวทยาลยวลยลกษณ[email protected] , [email protected],2 Walailak University

Page 177: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

166 พรพมล ขาเพชร และชลรตน คงเรองปจจยทมอทธพลตอการจดการทดนอยางยงยน

บทนา

ดน หรอ ทดนเปนทรพยากรทมความสาคญอยางยงตอสงมชวต ทงในดานการบรหารและการพฒนาประเทศไมวาจะเปนดานเศรษฐกจ-สงคม โดยเฉพาะการใชทรพยากรดนเพอใชเปนปจจยในการผลต และปลกสมนไพรเพอใชเปนยารกษาโรค นอกจากน “ทดน (land)” ยงเปนแหลงผลตอาหารทางการเกษตรและอตสาหกรรม เปนแหลงเกบนาเพอการอปโภค เปนตน ทกลาวไดวาในบรรดาทรพยากรธรรมชาตทงหลาย ดนและทดนเปนทรพยากรขนมลฐานในการเปนตวการใหมนษยเกบเกยวผลประโยชน เปนทยอมรบกนในปจจบนวาทดนเปนทรพยากรธรรมชาตทกาลงเผชญกบปญหา เชน ทดน ความเสอมโทรมของทรพยากรทดนและการเสยหนาดน ดนขาดความอดมสมบรณ และการขาดแคลนทรพยากรดนทไมเหมาะสมตอการใชประโยชนในทางเกษตร (นรมล สธรรมกจ, 2551) อกทงการเพมขนของจานวนประชากรโลก ททาใหเกดการขยายตวของการใชทรพยากรดน เพอการผลตอาหารอยางรวดเรวสงผลใหทรพยากรดนเกดความเสอมโทรมยงทวความรนแรงขนจนถงระดบวกฤต ยงไปกวานนการสญเสยทดนของเกษตรกรใหกบเจาของรายใหมจากการกวานซอทดนเพอการลงทนเกงกาไรในอตสาหกรรมอาหารแบบครบวงจร การควบคมระบบอาหารไวทงหมดตงแตตนนาการผลต คอ

ทดนและเมลดพนธ ไปจนถงปลายนา คอ ตลาดและ

คานยมการบรโภค ยอมสงผลตอความมนคงทางอาหารของชมชนและสงคม (ปยาพร อรณพงษ, 2556: 2) ทงนปญหาโดยรวมทเกษตรกรไดรบ อาท

ดานผลตภาพ (Productivity) ดานเสถยรภาพ (Stability) ดานความเทาเทยมกน (Equity) และดานความยงยน (Sustainability) (วรรณา ประยกตวงศ, 2544: 6) ทาใหการวางแผนในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตโดยเฉพาะเรองของดน หรอทดน ถอวาเปนหวใจทสาคญตอการพฒนาท

นาไปสความยงยน ซงหากไมไดรบการแกไขปญหาทรพยากรทดน ทาใหเกดผลพวงตอการเปลยนแปลงทรพยากรธรรมชาตหลายประการ และสงผลยอนกลบมากระทบเศรษฐกจและสงคมตอไป

วตถประสงคการวจย

วตถประสงคในการศกษาครงน เพอเป นการนาผลของการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของและสงเคราะหขอมลสการสรางกรอบแนวคดการวจย (Conceptual Model) ซงเปนตวแบบเบองตนทจะการศกษารปแบบเชงสาเหตขององคประกอบทมอทธพลตอการจดการทดนอยางยงยนตอไป

ระเบยบวธวจย

การทบทวนวรรณกรรมทเกยวของเปนขนตอนทถอวามความสาคญและเปนประโยชนของกระบวนการวจย ซงงานวจยชนนใชวธการทบทวนวรรณกรรม (Literature Review) และการวเคราะหเอกสาร (Document Analysis) โดยนาเสนอแบบพรรณนาเชงวเคราะห จากการสบคนขอมลจากฐานขอมลอเลกทรอนคส จานวน 9 ฐานขอมล ประกอบ

ดวย ABI/Inform Complete, Academic Search Premier, Business Source Complete, E-Journal, IEEE Xplore, Emerald Management, Science

Direct, Scopus และ Google Scholar โดยคาสาคญ (Key Words) ทใชสาหรบการสบคนมจานวนทงสน 3 คา คอ Sustainable land management, Stakeholder, Social Network และ Information technology

การออกแบบแนวทางวจยครงนผวจยไดกาหนดรายละเอยดการว เคราะห เอกสารทเกยวของกบการวจย ซงไดแก เอกสารอางองทวไป (General references) และเอกสารปฐมภม

Page 178: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 167 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

(Primary literature) โดยทสาระในเอกสารดงกลาวจดเปนขอมลทมความเทยงและความตรงสง เนองจากเปนผลงานทางวชาการทเปนความคดและประสบการณโดยตรงประมวลเปนผลงานวชาการ

ผลการวจยและการอภปรายผล

ปจจยทมอทธพลตอการจดการทดนอยางยงยน พบวามอยหลากหลายปจจยทมความสาคญตอการจดการทดนอยางยงยน เชน นโยบายตาง ๆ ของภาครฐ ในการถอครองกรรมสทธทดน หรอแมแตกระทงการมสวนรวมในกระบวนการตาง ๆ ทสามารถชวยลดปญหาทจะนาไปสความรวมมอของคนในชมชนตอการจดการทดนอยางยงยน จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของกบอนไดแก ผมสวนไดสวนเสย เครอขายสงคม เทคโนโลยสารสนเทศ เปนตน ซงการศกษาครงนจะเลอกปจจยทมอทธพลตอการจดการทดนอยางยงยนทงสน 3 ปจจย คอ ผมสวนไดสวนเสย เครอขาย และเทคโนโลยสารสนเทศ 1. การจดการทดนอย างย งยน(Sustainable land management) การศกษาเรองการจดการทดนอยางยงยน เปนการวางรากฐานของการทาการเกษตรแบบยงยน ถอเปนองคประกอบหนงทกอเกดการพฒนาทางเศรษฐกจและสงคม ควบคกบการรกษาระบบ

นเวศของธรรมชาตมผลตอสงแวดลอม รวมทงการบรรเทาปญหาความยากจนทนาไปสความขดแยง จากการทบทวนวรรณกรรม นกวชาการไดใหความ

หมายของการจดการทดนอยางยงยนไวหลาย ๆ ความหมาย ดงน Smyth and Dumanski (1993) กลาววา การจดการทดนอยางยงยน เปนกจกรรมทมงเนนการ บรณาการทางดานเศรษฐกจ ดานสงคม และดานสงแวดลอม อกทงมมมองของการจดการทดนอยางยงยน ตองมการบรณาการระหวางเทคโนโลย

นโยบาย และกจกรรมตางๆ ไปสภาคชนบท โดยเฉพาะอยางยงการเกษตรในลกษณะของการเพมประสทธภาพทางเศรษฐกจ พรอมกบการคงไวซงคณภาพและฐานทรพยากรธรรมชาต อยางไรกตามเปนขอถกเถยงถงการใชประโยชนทดนกบความเทาเทยมทางสงคม (Dumanski, 1997) เสนอองคประกอบการจดการทดนอยางยงยน 5 องคประกอบ คอ 1. การเพมผลผลต การยกระดบผลผลต Productivity กลาวคอ ผลตอบแทนจากการจดการทดนอยางยงยน อาจขยายเกนกวาอตราผลตอบแทนจากการใชวสดการเกษตรและนอกภาคเกษตรทจะรวมถงผลประโยชนจากการมจดม งหมายในการปองกนและความงามของการใชทดน 2. ความปลอดภย Security หมายถง การลดระดบความเสยงของการผลต โดยวธการจดการทสงเสรมความสมดลระหวางการใชทดนและสภาวะสงแวดลอมลดความเสยงของการผลต 3. การปองกน Protection หมายถง การปกปองศกยภาพของทรพยากรทางธรรมชาตและปองกนการเสอมสภาพของคณภาพดนและนา ดงนนปรมาณและคณภาพของทรพยากรดนและนาจะตองไดรบการปกปองในการสงใหสาหรบคนรนอนาคต ในพนทอาจจะมการจดลาดบความสาคญการอนรกษเพมเตม เชน ความจาเปนในการรกษา

ความหลากหลายทางพนธกรรมของพช สตว และมนษย 4. ความสามารถอย ได Viabi l i ty หมายถง เรองของศกยภาพทางเศรษฐกจ โดย

พจารณาลกษณะการใชประโยชนทดน หากทดนทใชในระหวางการพจารณาอยไมมศกยภาพ จะทาใหเกดความไมยงยน

5. Acceptability การยอมรบของสงคม สวน องคการอาหารและการเกษตรแหงสหประชาชาต FAO (2009) ใหความหมายการจดการทดนอย างยงยน Sustainable land management (SLM) หมายถง ขนตอนของความ

Page 179: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

168 พรพมล ขาเพชร และชลรตน คงเรองปจจยทมอทธพลตอการจดการทดนอยางยงยน

ร เพอการสงเสรม รวมทงการยอมรบระบบการใชประโยชนทดน ทผานการจดการทเหมาะสมจะชวยใหการใชประโยชนทดน สามารถเพมผลประโยชนทางเศรษฐกจและสงคม ในขณะเปนการเสรมสรางฟงกชนการสนบสนนระบบนเวศของทดนและทรพยากร อกทงไดเสนอรปแบบการจดการทดนอยางยงยน อนไดแก 1. การใชทดนถกขบเคลอนโดยการมส วนร วม 2. การบรณาการการใชประโยชนของทรพยากรธรรมชาต 3. ระดบการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสย 4. นโยบายการกาหนดเปาหมายและการสนบสนนสถาบนรวมถงแรงจงใจในการพฒนา Pieri, C., Dumanski, J., Hamblin, A. and Young, A. (1995) เสนอแนะการประยกตกรอบแนวคดทนาไปสความเชอมโยงของรปแบบการจดการทดนอยางยงยน โดยอธบายความเชอมโยงของกจกรรมทมนษยทเกดจากการใชทรพยากร ไดแก พลงงาน การขนสง อตสาหกรรมเกษตรกรรม เปนตน สรางแรงกดดนการเปลยนแปลงถงคณภาพของทรพยากร เชน อากาศ นา ทดน ทรพยากรธรรมชาต เพอการตอบสนองทงทางเศรษฐกจสภาพแวดลอมตาง ๆ โดย Dumanski แสดงตวชวดทสามารถพฒนาในชวงระยะสน ไดแก ความสมดลของสารอาหาร อตราผลตอบแทนรวมทงการแปรปรวน ความหลากหลายของการใชทดน และสงปกคลมดน สวนตวชวดของการพฒนาในระยะ

ยาว ไดแก คณภาพดน เสอมโทรมของดนและความหลากหลายทางชวภาพเกษตร และเสนอแนะวาการจดการทดนอยางยงยนจะไมประสบความสาเรจ บนพนฐานของเทคโนโลย และความกาวหนาทางวทยาศาสตรเพยงอยางเดยว ตองเชอมโยงใหเกดการแกป ญหา ตวอยางเช น เทคโนโลยการอนรกษดน รวมทงโปรแกรมทถกออกแบบมาสาหรบการฟนฟพนทเสอมโทรม

หลงจากนน The World Bank (2006, 2) เสนอการจดการทดนอยางยงยนถกกาหนดใหเปนขนตอนทมการใชความร เพอทาใหเกดการบรณา

การของทดน, นา, ความหลากหลายทางชวภาพ และการจดการดานสงแวดลอม (ทรวมทงนาเขาและสงออกภายนอก) เพอตอบสนองความตองการอาหารทเพมขนทมผลตอการดารงชวตของระบบนเวศ และการเพมขนของประชากรในอนาคต ดงนนการจดการทดนทไมเหมาะสมสามารถนาไปสความเสอมโทรมของทดน ควรมวธในการรกษาและการเสรมสรางความสามารถการผลตของทดนและพนทสง และรกษาความสมบรณของแหลงตนนา ทตอบสนองความตองการของกจกรรมการผลตเพอดาเนนการลดผลกระทบจากการใชทผดวตถประสงค Peter Motavalli, et al. (2013) เสนอรปแบบของการจดการอยางยงยน ไดแก 1. ทาความเขาใจระบบนเวศสาหรบการจดการทดน 2. การบารงรกษาหรอการเพมประสทธภาพของผลผลตจากทดน 3. การบารงรกษาคณภาพของดน 4. ความหลากหลายของความเหมาะสมและความยดหยน 5. ผลประโยชนของชมชน 6. การยอมรบทางสงคม ด ง นนการ จดการท ดนอย าง ย ง ยน(Sustainable Land Management : SLM) คอ การนาพนฐานความร เทคโนโลย รวมทงนโยบาย ดวยการดาเนนกจกรรมการใชทรพยากรธรรมชาต อนไดแก ทดน โดยใหความสาคญและคานงมตดาน

เศรษฐกจ มตดานสงคม และมตดานสงแวดลอม จากการทบทวนวรรณกรรม พบวา การจดการทดนอยางยงยนมผลตอประสทธภาพการผลตทางการเกษตรอยางมนยสาคญ เชนการศกษา

Ojo Sylvester Oluwadare (2014) พบวา การจดการทดนอยางไมยงยนจะประสบปญหาของการเสอมโทรมของทดน และการใชประโยชนของทดนทไมมประสทธภาพสงผลใหผลผลตทางการเกษตรลดลง ซงการจดการทดนอยางยงยนมผลทางตรง

ประสทธภาพการผลตทางการเกษตร และเสนอแนวทางการบรหารจดการทดนอยางยงยนโดยสรางรปแบบฟารม Taungya ทเปนรปแบบของการ

Page 180: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 169 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ผสมผสานการเพมพนทปาพรอมกบการปลกพช และแนวทางการบรหารจดการทดนอยางยงยนในประเทศไนจเรย ไดแก การดาเนนการครอบครองพนทของเกษตรกรทไรพนททาการเกษตร การเพมผลผลตทเปนพชอาหาร ทางภาครฐบาลมการดาเนนการผลตสายพนธทแปลกใหม และการจากดพนทเขตสงวนเพอการลดลงจากการรกลาพนท และ Jurgen Kretschmann (2013) พบวาการจดการทดนในประเทศเยอรมน สามารถทาใหเกดการสรางความสมดลระหวางความตองการของเศรษฐกจสงคมและธรรมชาตทแตกตางกน โดยขนอยกบฐานความรความเขาใจของผทมสวนไดสวนเสยทควรจะรวมกนสนใจ เพอกาหนดการปรบปรงพนทระยะยาว ผานกระบวนการการเจรจาตอรองระหวางสถาบนกบชมชนในการแกปญหาความขดแยงการจดการทดน ทตองเผชญสภาพแวดลอมตาง ๆ อกทงเสนอแนะผทมสวนไดสวนเสยในพนทควรตระหนกและใหความสาคญกบกจกรรมทเกยวของกบการจดการทดน เชนเดยวกบ Ralf Barkemeye, et al. (2015) พบวา การจดการทดนตองมการขบเคลอนจากผทมสวนไดสวนเสยโดยเฉพาะองคกรหรอบรษท โดยจดใหมระบบการสอสาร การแลกเปลยนขอมล และการจดการความรในเรองของการจดการทดน 2. ผมสวนไดเสย (Stakeholder)

แนวคดผมสวนไดเสย Freeman (1984) ผมสวนไดสวนเสยถอไดวาเปนกลมและบคคลทมอทธพลหรอไดรบผลกระทบในการดาเนนงานของบรษท ประกอบดวย ผจดการ (management)

ผเปนเจาของ (owners) องคกรชมชนในทองถน (local community) ผขายปจจยการผลต (supplier) พนกงาน (employees) ลกคา (customers)

สอดคลองกบ Post, Lawrence และ Weber (2002) ใหนยามผมสวนไดสวนเสย คอ บคคลหรอกลมทไดรบผลกระทบจากการตดสนใจ ทงนโยบายและการปฏบตขององคกร แนวคดผมสวนไดสวนเสยไดขยายมมมองและความเขาใจทกวางกวาเดม

เชน ชมชนทองถนและสงแวดลอม Grimble & Chan (1995) ใหความหมายวา “stakeholder” คอ คนทกคนทสามารถดาเนนการ หรอสามารถไดรบผลกระทบจากนโยบาย การตดสนใจ หรอการกระทาใดๆ ตอระบบ (ทสนใจ) ซงสามารถเปนไดทงบคคลคนเดยวชมชน กลมคน หรอหนวยงานในขนาดใดกไดในทกระดบในสงคม ตอมา Grimble & Wellard (1997) ไดเสรมวา “stakeholder” คอ กลมคนกลมใดกลมหนงทมความสนใจในประเดนหรอระบบ (ทสนใจ) รวมกน โดยอาจมการรวมกลมกนอยางเปนระบบหรอไมกได และมบทบาทในสงคม นอกจากนนยงสามารถอยในระดบใดกไดตงแตระดบโลกจนถงระดบยอยในระดบครวเรอน ในขณะท Röling & Wagemakers (1998) ไดใหคาจากดความทงายและกระชบวา “stakeholder” คอ ผทใชทรพยากรธรรมชาต และผทจดการทรพยากรนน การแบงประเภทของ “stakeholder” สามารถทาไดหลายรปแบบ เชน McCkrecken & Narayan (1998) แบง “stakeholder” ออกเปน 1. ผมสวนไดสวนเสยหลก (Key stakeholders) คอ บคคลทมความสาคญหรอมอทธพลทเกยวของกบ

ความสาเรจของการดาเนนการ เชน ลกคา ผสงมอบ ทมสวนไดสวนเสยตอการผลตและการบรการตลอดจนการปรบปรง 2. ผมสวนไดสวนเสยขนพนฐาน (Primary stakeholders) คอ บคคลหรอกลมบคคล ผซงไดรบผลกระทบจากกจกรรม ซงอาจจะไดรบ

ผลกระทบทางบวกหรอทางลบได โดยทวไปจะเปนองคการทเปนสวนหนงในหวงโซอปทาน (supply chain) เชน ผบรโภค (consumer) ตวแทนทางการ

คา (dealer) ผผลตในขนตน (primary production) จะไดรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงราคาขาย การปรบเปลยนนโยบายทางการคาทงการจดซอ

และการขาย เปนตน 3. ผมสวนไดสวนเสยขนรอง (Secondary stakeholders) คอ บคคลทมความสนใจในประเดนทเกยวของกบการดาเนนการ หรอหนวยงานทมสวนเกยวของจากการดาเนนงานขององคการซงไมมสวนเกยวของตอองคการโดยตรง

Page 181: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

170 พรพมล ขาเพชร และชลรตน คงเรองปจจยทมอทธพลตอการจดการทดนอยางยงยน

Foyfa Shutidamrong (2011) ไดเสนอประเภทของผมสวนไดสวนเสยออกเปน 2 ประเภท คอ ผมสวนเกยวของโดยตรง key stakeholder หรอ primary stakeholder หรอ direct stakeholder หมายถง บคคลทไดรบผลกระทบทงทางบวกและทางลบโดยตรงจากการดาเนนงานหรอการเปลยนแปลงระบบ เชน ชาวบานในพนทดาเนนโครงการ (อาจเปนกลมคนพนเมองหรอชนกลมนอย) รวมทงผทมอานาจในการตดสนใจในการดาเนนโครงการ เชน ผจดทาโครงการ หรอเจาหนาทจากหนวยงานของภาครฐทมหนาทรบผดชอบทเกยวของโดยตรง และสวนผมสวนไดสวนเสยทางออม secondary stake-holder หรอ indirect stakeholder จะเปนกลมบคคลทไดรบผลกระทบโดยออมจากผลลพธการดาเนนการ หรอผ ทมความสนใจและมความรความสามารถในประเดนทเกยวของมบทบาทเปนทปรกษา แตไมมอานาจในการตดสนใจดาเนนการโดยตรง เชน นกวชาการ องคกรเอกชนอสระ นกวจย เปนตน จากการทบทวนวรรณกรรม พบวา มมมองของผมสวนไดสวนเสยมความหลากหลายของสาขาวชามทงกฎหมาย การบรหารจดการ การบรหารสาธารณะ นโยบายสงแวดลอมและจรยธรรม เปนตน ในการพจารณาแนวคดผมสวนไดเสยทมอทธพลตอการจดการทดนอยางยงยน การศกษาของ Andrej Lange, Rosemarie Siebert และ Tim

Barkmann (2015) พบวา การประสบความสาเรจในการจดการทดนอยางยงยนขนอย กบความพยายามจากการสนบสนนและความรวมมอทมา

จากความรของผมสวนไดสวนเสย การศกษาของ Gudrun Schwilch, และคณะ (2012) พบวา ผมสวนไดสวนเสยทหลากหลายฝายมความสมพนธตอการ

จดการทดนอยางยงยน ผานกระบวนการมสวนรวม การเรยนรทางสงคม และการกาหนดอานาจหนาท

อยางเหมาะสม สอดคลองกบการศกษาของ Meraman Mumtas และ Chatupote Wichien (2013) พบวา การระบความสาคญผานการประเมน

ดวยการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยมความสมพนธตอการจดการทดนอยางยงยน การศกษาของ Kurt Steiner, Karl Herweg & Julian Duman-ski (2000) ไดเสนอวา การระบผมสวนไดเสยมความสมพนธตอการจดการทดนอยางยงยน และการศกษาของ Hans Hurni (1997) พบวา วธการของผมสวนไดสวนเสยในหลายระดบ ทงการมสวนรวมในการวางแผนกจกรรมรวมกนดวยการเจรจาตอรองถอไดวามความจาเปนอยางยงทจะเกดการจดการทดนอยางยงยนสามารถลดปญหาตาง ๆ เชน ปญหาความเสอมโทรมของดน Morgan C. Mutok, Chris A. Shisanya & Lars Hein (2014) พบวา การทางานรวมกนของผมสวนไดสวนเสยมความสมพนธและมผลเชงบวกในการจดการทดนอยางยงยน ดงนนจะเหนไดวาผมสวนไดสวนเสยมความสาคญและมความสมพนธตอการจดการทดนอยางยงยน เนองจาก ผมสวนไดเสยเปนบคคล หรอกลมคนทจะสามารถขบเคลอนรปแบบกจกรรมตาง ๆ ใหประสบความสาเรจได 3. เครอขายสงคม Social Network Christina Prell, Klaus Hubacek & Mark Reed (2009) เสนอวา เครอขายทางสงคมประกอบดวยบคคลทซงเชอมโยงกบบคคลอนผานความสมพนธทางสงคมทมเปาหมายเดยวกน นกวชาการ

หลายท านเครอข ายทางสงคมได มองข ามคณลกษณะของบคคลเพอทาการตรวจสอบความสมพนธระหวางบคคล และบคคลเหลานนมสถานะอยางไรในเครอขายนน และความสมพนธมเปน

โครงสรางภายในรปแบบเครอขายทงหมด ดงนน ระบบเครอขายมบทบาทสาคญทงในการสรางขดความสามารถและเพมประสทธภาพสาหรบการจดการการใชประโยชนทดนอยางยงยน โดยพวกเขาเสนอระดบของเครอขายมอย 2 ระดบ คอ

degree centrality และ betweenness centrality ซง degree centrality นนผมสวนไดสวนเสยเชอมโยงทางตรง ทสามารถรบรการเคลอนไหวของเครอ

Page 182: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 171 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ขายและสามารถนาผมสวนไดสวนเสยภายนอกเขามารวมกน สวน betweenness centrality ระดบของเครอขายทมบคคลหรอกลมบคคลอน ๆ เขามาเปนตวเชอมโยง มความสาคญสาหรบการวางแผนการจดการทรพยากรในระยะยาว สวน Crona and Bodin (2006) ใหขอสงเกตวา เครอขายแบบรวมศนยเพอการวางแผนระยะยาวเพอการแกไขปญหา โดยเปาหมายระยะยาวจาเปนตองมโครงสรางการกระจายอานาจทถอเปนหนงในความสมพนธทเปนทงจดแขงและจดออนของผมสวนไดเสย และเปนประโยชนสาหรบขนตอนการเรมตนของการสรางกล มและการสนบสนนการดาเนนการรวมกน บคคลทอยในเครอขายจะมผลตอวธการของขอมลและการหมนเวยนทรพยากรโดยไดรบการแลกเปลยนกนในเครอขาย และเสนอวา บคคลทมความแบงบนมแนวโนมทจะมอทธพลซงกนและกนมากกวาบคคลทมการแบงปนกนนอย, ทศนคตรวมกน, ใหความรสกทสงเสรมและชวยเหลอกนในเวลาทจาเปน, มการสอสารกนแบบมประสทธภาพตามความซบซอนของขอมล และมโอกาสมากขนทจะมความไววางใจซงกนและกน Granovetter (1973) กลาวไววา ความสมพนธในปจจบนแบงไดออกเปน 2 ความสมพนธ strong ties กบ weak ties โดยความหมายของ strong ties คอความสมพนธแบบแนนแฟน เชน พนองในครอบครว ระหวาเพอนสนท จะเปนความสนพนธทเรามไดจานวนนอย

เปนความสนพนธทเราตองตดตอกนอยตลอดเวลามการตดตอสอสารกนบอย ในขณะท ความสมพนธแบบ weak ties คอ ความสมพนธแบบหลวมๆ เปน

ความสมพนธทเรยกวาความสมพนธชวขามคน รจกแบบผวเผน ดงนนความสาคญตอเชอมโยงเปนทประจกษวากลมผมสวนไดสวนเสยกบกลมทความสมพนธทแนนแฟน สามารถยกระดบการเรยนร แบงปนทรพยากร และแนะนา ผลประโยชนของ

ความเชอมโยงทแขงแกรง อยางไรกตามความฟมเฟอยของขอมลทนาไปสความเชอมโยงของสงเหลานน หากผสวนไดสวนเสยทมการแบงปนความ

เชอมโยงทแขงแกรงเปนระยะเวลานาน จงมแนวโนมทจะมขอมลขาวสารและแนวคดทเกยวเนองกบการบรหารจดการทรพยากรทเหมอนกน ในทางกลบกนขอมลขาวสารทหลากหลายแนวคดใหมไดถกแสดงผานความสมพนธแบบหลวมๆ จากการทบทวนวรรณกรรม พบวา เครอขายหรอเครอขายทางสงคมนนมความสมพนธตอการจดการทดนอยางยงยนเชนเดยวกบการศกษา Christina Prell, Klaus Hubacek & Mark Reed (2009) พบวาผลกระทบทเกดขนในการจดการทรพยากรทสวนใหญจะละเวนเรองของความแตกตางระหวางระดบของเครอขาย มความสาคญสาหรบการวางแผนการจดการทรพยากรในระยะยาว ซงเปนการสรางความหลากหลายและความคดใหมของเครอขาย การศกษาของ Krackhardt (1992) เพมเตมวา องคประกอบทสาคญของการสรางเครอขายนนอยท ตวแทน (broker) ยงในสถานการณของความขดแยง จะเหนไดวา ความสาคญของเครอขายทางสงคมเปนตวเชอมโยงผมสวนไดสวนเสยอนไดแกบคคล หรอกลมคน โดยผานการสรางความสมพนธทนาไปสการแบงปนทรพยากรใหแกกน เพอใหเกดผลสมฤทธในการแกปญหา 4. เทคโนโลยสารสนเทศ ปจจบนเทคโนโลยสารสนเทศมบทบาทใน

ทกสาขาวชา เนองจากเทคโนโลยสารสนเทศกลายเปนเครองมอทสาคญของการดาเนนงานตาง ๆ ไมวาจะเรองการตดสนใจเพอเลอกหาแนวทางทมปญหานอยทสดหากการทมเทคโนโลยสารสนเทศ

ทสมบรณ ทนสมยและครบถวนชวยให เกดประสทธภาพและประสทธผล ยงขน ดงนนเทคโนโลยสารสนเทศมความสาคญกบการจดการ

ทดนอยางยงยน ความกาวหนาทางเทคโนโลยสามารถทาใหเกดแนวคดใหมๆ เชน รปแบบการ

ทาฟารม รปแบบของการจดการลมนา เพอเปนการอนรกษและลดความเสอมโทรมของดน สานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (2557)

Page 183: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

172 พรพมล ขาเพชร และชลรตน คงเรองปจจยทมอทธพลตอการจดการทดนอยางยงยน

เสนอวา องคความรทางดานวทยาศาสตร เทคโนโลย

เพอมาใชในการแกไขปญหาของสงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอม นาไปสความกาวหนาในการพฒนาคณภาพชวตและสงคมทดขน ทาใหแกปญหาวกฤตตางๆ ทเราเผชญอยในปจจบน เชน ปญหาความยากจน ปญหาความเสอมโทรมของระบบสงแวดลอมและภยพบตตางๆ รวมไปถงความทาทายในเรองการพฒนาทางดานเศรษฐกจ ดงนนเทคโนโลยมผลตอการจดการทดนอยางยงยน ซงพนฐานของการใชประโยชนทดนอยางยงยนการนาเทคโนโลยใหม การยอมรบเทคโนโลย บางประเทศทมใหความสาคญเทคโนโลยจากพนฐานของการวจยจะไดรบประโยชนจากเทคโนโลย ศกดชย เอกอนทมาศ และดร.รงรศม บญดาว (2557) พบวา การนาเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (Information and Communication Technology :

ICT) ระบบสารสนเทศเพอการบรหาร (Management Information System : MIS) และใชระบบภมสารสนเทศ (Geographic Information System: GIS) มาใชเปนเครองมอในการบรหารจดการระบบทดน ระบบสารสนเทศทดนดงกลาวเปนสงจาเปนในการกาหนดนโยบายการวางแผน สนบสนนการบรหารจดการระบบทดน และในการบรหารจดการระบบทดนเปนการลดปญหาความขดแยงของสงคม สรางความยตธรรม และความเสมอภาคในระบบทดน โดยใชสารสนเทศทดนทถกตอง สมบรณ และทนสถานการณในการวางแผนงานระบบทดนของรฐ และยงกอใหเกดประโยชนตอประเทศโดยรวม จากการทบทวนวรรณกรรม พบวา เทคโนโลย

สารสนเทศทอทธพลตอการจดการทดนอยางยงยน Masuki, K. F. G และคณะ (2010) พบวา ความสมพนธของเทคโนโลยสารสนเทศตอการจดการ

ทดนอยางยงยน กลาวไดวา การมขอมลทเหมาะสมมสวนชวยใหการจดการผลผลตการเกษตรเพม

ขน Andrew K Skidmore และคณะ (1997) พบวา

ความสาเรจของการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการวางแผนการจดการทรพยากร การประเมนทรพยากร และการสนบสนนการตดสนใจตอการจดการทดนอยางยงยน จากทกลาวมาแลวขางตน เทคโนโลยสารสนเทศมถอไดวามความสมพนธตอการจดการทดนอยางยงยน เนองจากเทคโนโลยสารสนเทศเปนเครองมอสาคญ สามารถเอออานวยความสะดวกใหแกผมสวนไดสวนเสย หรอผมสวนเกยวของจะนาเทคโนโลยสารสนเทศมาใชเพอใหเกดประสทธภาพในการจดการทดนอยางยงยน หากแตการนาเทคโนโลยสารสนเทศมาประยกตใชในการแกปญหา วางแผน กาหนดนโยบายตาง ๆ ซงเทคโนโลยสารสนเทศเหลานนตองมความถกตอง สมบรณ และทนสถานการณ

สรปผลการวจย

ผลของการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของสการสรางกรอบแนวคดการวจย (Conceptual Model) เพอนาไปศกษาตอไปถง รปแบบความสมพนธเชงสาเหต (The Casual Structure Relationship Model) พบวา การจดการทดนอยางยงยนตองอาศยความรวมมอจากปจจยหลายปจจย อาท ปจจยผมสวนไดสวนเสย (Stakeholder) ปจจยเครอขายทางสงคม (Network) และปจจยเทคโนโลยสารสนเทศ (Information technology) ซงสามารถแสดงรปแบบความสมพนธระหวางปจจยตาง ๆ ได

ดงรปท 1 กรอบแนวคดการวจยจากการศกษาจะเปนประโยชนตอผวางนโยบายและหนวยงานใน

ภาครฐ รวมทงผทมสวนเกยวของ ทจะทราบถงความสมพนธในองคประกอบทมอทธพลตอการ

จดการทดนอยางยงยน เพอนาไปประยกตใชใหเกดความสาเรจในการพฒนาภาคเกษตรกรรมตอไป

Page 184: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 173 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

เครอขายทางสงคม

ผมสวนไดสวนเสย การจดการทดนอยางยงยน

เทคโนโลยสารสนเทศ

ภาพประกอบ 1 องคประกอบทมอทธพลตอการจดการทดนอยางยงยน

เอกสารอางอง

ปยาพร อรณพงษ. (2556). นยยะความมนคงทางอาหาร ในกระแสความเปราะบางของสงคมผผลต. เอกสารประกอบเวทสมมนาวชาการเรอง “คณคา ความหมาย ของชาวนาและชมชนในยคโลกาภวตน” วนท 15 สงหาคม 2556.

วรรณา ประยกตวงศ. (2544). โครงการสมมนาเชงปฏบตการ “ยทธศาสตรการวจยและพฒนาเกษตรยงยนภาคใต”. หาดใหญ : มหาวทยาลยสงขลานครนทร. หนา 6.

นรมล สธรรมกจ. (2551). เอกสารประกอบคาสอน วชา ศ.375 เศรษฐศาสตรทรพยากรและสงแวดลอม เรอง ปญหาทรพยากรธรรมชาตในประเทศไทย. กรงเทพฯ: คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สานกงานพฒนาวทยาศาสตร และเทคโนโลยแหงชาต. (2557). วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอการพฒนาทยงยน. ปทมธาน : สานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต. หนา 99.

ศกดชย เอกอนทมาศ และ รงรศม บญดาว. (2557). ความยงยน ในการบรหารจดการระบบทดน ของกรม

ทดน. สมาคมนกวจย. 19 (3), 74-85.Andriof, J. & Waddock, S.A. (2002). Unfolding stakeholder engagement. In J. Andriof et al. Eds.), Unfolding Stakeholder Thinking: Theory, responsibility and engagement. Sheffi eld, UK: Greenleaf

Publishing, 19-42.Andrej Lange, Rosemarie Siebert & Tim Barkmann. (2015). Sustainability in Land Management:

An Analysis of Stakeholder Perceptions in Rural Northern Germany. Sustainability. 7 (2015), 683-704.

Andrew K Skidmore, Wietske Bijker, Karin Schmidt1 & Lalit Kumar. (1997). Use of remote sensing

and GIS for sustainable land management. ITC Journal. 3(4), 302-315.Christina Prell Klaus Hubacek & Mark Reed. (2009). Stakeholder Analysis and Social Network

Analysis in Natural Resource Management. Society and Natural Resources. 22, 501–518.

Page 185: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

174 พรพมล ขาเพชร และชลรตน คงเรองปจจยทมอทธพลตอการจดการทดนอยางยงยน

Crona, B. and O. Bodin. (2006). What you know is who you know? Communication patterns among resource users as a prerequisite for comanagement. Ecology and Society. 11 (2). [online] URL: http://www.ecologyandsociety.org/vol11/iss2/resp2/

Julian Dumanski. (1997). Criteria and indicators for land quality and sustainable land manage-ment. ITC Journal. 3(4), 216-222.

Foyfa Shutidamrong. (2011). Less People, Less Troubles so Let the Stakeholders Make the De-cisions: Stakeholder Analysis for Environmental and Natural Resources Management. Songklanakarin: E-Journal of Social Sciences & Humanities. 17 (5), 24-53.

Freeman, R.E. (1984). Strategic management: A stakeholder approach. MA : Pitman. Grimble, R. and Chan, M. (1995). Stakeholder Analysis for Natural Resource Management in Devel-oping Countries. Natural Resources Forum. 19, 113-124.

Grimble, R. and Wellard, K. (1997). Stakeholder Methodologies in Natural Resource Management: A Review of Principles, Contexts, Experiences and opportunities. Agricultural Systems, 55, 173-193.

Granovetter, M. 1973. The strength of weak ties. Am. J. Sociol. 78, 1360–1380.Gudrun Schwilch, Felicitas Bachmann, Sandra Valente, Celeste Coelho, Jorge Moreira, Abdellah

Laouina, Miloud Chaker, Mohamed Aderghal, Patricia Santos and Mark S. Reed. (2012). A structured multi-stakeholder learning process for Sustainable Land Management. Journal of Environmental Management. 107 (2012), 52-63.

Hans Hurni. (1997) : Concepts of sustainable land management. ITC Journal. 3(4), 210-215.Jurgen Kretschmann. (2013). Stakeholder orientated sustainable land management: The Ruhr

Area as a role model for urban areas. International Journal of Mining Science and Tech-nology. 23(), 659–663.

Kurt Steiner, Karl Herweg & Julian Dumanski. (2000). Practical and cost-effective indicators and procedures for monitoring the impacts of rural development projects on land quality and sustainable land management. Agriculture, Ecosystems & Environment. 81 (2), 147–154.

Masuki, K. F. G, Kamugisha, R, Mowo, J. G,Tanui, J,Tukahirwa, Ja.Mogoi, J. and Adera E. O.

(2010). Role of mobile phones in improving communication and information delivery for agricultural development: Lessons from South Western Uganda.

Meraman Mumtas & Chatupote Wichien. (2013). Stakeholder Analysis for Sustainable Land Management of Pak Phanang River Basin, Thailand. Social and Behavioral Sciences (Procedia). 91, 10 October 2013, 349–356

McCracken, J., and D. Narayan. (1998). Participation and Social Assessment: Tools and techniques. Social Policy Division, Environment Department. Washington, D.C. World Bank. สบคนวน

ท 24 กรกฎาคม 2558 http://www.protectedareas.info/upload/document/participationtool-sandapproachs-worldbank.pdf.

Page 186: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 175 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

Morgan C. Mutok ,Chris A. Shisanya & Lars Hein. (2014). Fostering technological transition to sustainable land management through stakeholder collaboration in the western highlands of Kenya. Land Use Policy. 41, 110–120.

Ojo Sylvester Oluwadare, 2014. Taungya Farming -a Strategy for Sustainable Land Management and Agricultural Development in Nigeria. Advances in Forestry Letters (AFL). 3, 16-22.

Post, J. E., Lawrence, A. T., & Weber, J. (2002). Business and society:Corporate strategy, public policy, ethics. Boston, MA: McGraw-Hil.

Peter Motavalli , et al. (2013). Global achievements in sustainable land management. International Soil and Water Conservation Research. 1 (1), 1-10.

Pieri, C., Dumanski, J., Hamblin, A. and Young, A. (1995). Land Quality Indicators. World Bank Discussion Papers 315, The World Bank, Washington, D.C., USA, 63.Ralf Barkemeyer, et al. (2015). Corporate reporting on solutions to wicked problems: Sustainable

land management in the mining sector. Environmental Science & Policy. 48 , 196-209.Roling, N. and Wagemakers, M. (1998). Facilitating sustainable agriculture: participatory learning

and adaptive management in times of environmental uncertainty. Cambridge University Press: Cambridge, UK.

Smyth, A.J. and Dumanski, J. (1993) . FESLM: An international framework for evaluating sustain-able land management. World Soil Resources Report 73. FAO, Rome, 74.

The World Bank. (2006). Sustainable Land Management. Challenges, Opportunities, and Trade-offs. Washington, DC, 2.

Yanna Zhao and Xiuqing Xing. (2013). Sustainable Development Strategy of land Resources in Hebei Province. International Conference on Education Technology and Information System (ICETIS 2013), 747-750.

Page 187: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

บทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารจดการความขดแยงในชมชนRole of Buddhist Monks in Man aging ConflictS in Community

พระมหาจาเนยร คาสข1, จานงค อดวฒนสทธ2, สะอาด บรรเจดฤทธ3, บญเรอง ศรเหรญ4

Phamahajumnerar Kumsuk1, Jumnong Adivattanasit2, Sa-ard Banchirdrit3,

Boonrueng Sriharun 4

บทคดยอ

การวจยนมจดประสงคเพอ การวจยครงนมวตถประสงค 1) เพอการศกษาบทบาทของพระสงฆาธการทมตอชมชน 2) เพอการศกษาลกษณะความขดแยงในชมชน และ 3) เพอการศกษาแนวทางของพระสงฆาธการในการแกไขปญหาความขดแยงในชมชน การวจยเปนการวจยเชงคณภาพ กลมตวอยางคอ พระสงฆาธการ และประชาชน ในจงหวดพจตร ไดขนาดกลมตวอยางทงสน 481 คนโดยใชวธการวเคราะหเอกสารเนอหา (Content Analysis) ขอมลทไดจากการสมภาษณ (Interview) ใชวธการวเคราะหอปนย (Analytic Induction) ผลการวจยพบวา 1) บทบาทของพระสงฆาธการทมตอชมชนในพนทจงหวดพจตรโดยรวมมบทบาทและมความสาคญอยางยงกบชมชนในการเปนศนยรวมจตใจเปนศนยกลางการมสวนรวมของชมชน 2) ลกษณะความขดแยงในชมชนในพนทจงหวดพจตรกลายเปนขอพพาทและเขาสกระบวนการไกลเกลยในชมชนโดยรวมเกดจากดานทรพยากรปญหาหนสนสวนบคคลปญหาความผดเกยวกบการละเมดทางเพศโดยสามารถวเคราะหขอมลโดยรวมของพระสงฆาธการมลกษณะความขดแยงในชมชน 3) แนวทางของพระสงฆาธการในการแกไขปญหาความขดแยงในชมชนของพระสงฆาธการมการรบแจงเหตเมอเกดกรณความขดแยงขนในชมชนการนดหมายการเจรจาไกลเกลยศกษาขอมลสาเหตและผลกระทบทเกดจากความขดแยงหลงจากไดรบแจงเหตแลวผนาการเจรจาจะแจงขอตกลงรวมกนในการเปดการเจรจาจะมผเขารวมในการเจรจาไกลเกลยการเจรจาไกลเกลยและหาขอยตของความขดแยง

คาสาคญ : บทบาทของพระสงฆาธการ, การบรหารจดการ, ความขดแยง

1 นกศกษาปรญญาเอก สาขาวชารฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณในพระบรมราชปถมถtel. 0819333132 E-mail [email protected]

2,3 อาจารย, สาขาวชารฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณในพระบรมราชปถมถ4 อาจารย, คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณในพระบรมราชปถมถ tel. 081-8485194.

E-mail [email protected] Ph.D Student, Public Administration President of Valaya Alongkorn Rajabhat University under the Royal

Patronage tel. 0819333132 E-mail [email protected],3 Lecture, Public Administration President, Valaya Alongkorn Rajabhat University under the Royal Patronage4 Lecture, Faculty of Science and Technology, Valaya Alongkorn Rajabhat University under the Royal Patronage

tel. 081-8485194. E-mail [email protected]

Page 188: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 177 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

Abstract

This research meant to : 1) to study the role of Buddhist Monks in community 2) to study the nature of conflict in community and 3) to study Buddhist Monks in resolving conflicts in the community. The research methods include qualitative research. The samples from Buddhist Monks and residents in Phichit province. The sample size of 481 people by means of content analysis data obtained from the Interview analysis Induction. results showed that: 1) the role of Buddhist Monks in communities in Phichit province overall role and importance to the community in the heart and soul and are central part of the community. The overall analysis of the role of Buddhist Monks community. 2) the nature of conflict in the community in Phichit province a dispute mediation process and into the community by combining the resources of personal debt problems guilt regarding sexual abuse. The data were analyzed by a conflict of Buddhist Monks in the community. 3) representations of Buddhist Monks in resolving conflicts in the community of Buddhist Monks has received notification in the event of conflict in the community. Dating negotiation study the causes and consequences of the conflict after being notified. Negotiations will lead to an agreement which will open a dialogue with the participants in the negotiation and settlement of the conflict.

Keywords : Role of Buddhist Monks, Management, The conflict

บทนา

นบแตอดตจนถงปจจบนศาสนามความสาคญอยางยงตอการดาเนนชวตของมนษยสาหรบประเทศไทยถอวาศาสนาเปนสถาบนหลกของชาตหนงในสามสถาบนหลกอนไดแก ชาตศาสนาและ

พระมหากษตรย จงถอไดวาพระพทธศาสนาเปนศาสนาประจาชาต ฉะนนพระพทธศาสนาจงมความเกยวพนกบวถชวตและวฒนธรรม ขนบธรรมเนยม

จารตประเพณ และการขดเกลาทางสงคม ประชาชนสวนใหญนบถอพระพทธศาสนาและมความหลากหลายในธรรมเนยมปฏบตและความเชอความเขาใจทางศาสนาทแตกตางกนไปในแตละทองถน ทงขอ

วตรปฏบตของพระสงฆและประเพณในทองถน พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวรชกาลท 5 แหงกรงรตนโกสนทร จงมพระราโชบายทจะทาให

พระพทธศาสนาเปนอนหนงอนเดยวกนพระสงฆม

ขอวตรปฏบตตรงตาม พระวนยทงราชอาณาจกรหากพระสงฆยงประพฤตและปฏบตไปคนละแบบสอนไปคนละทางพระพทธศาสนา กไมสามารถเปนศาสนาหนงเดยวทวประเทศได (ไพรนทร กะทพรมราช.2547) คณะสงฆจะตองอยภายใตองคกรบรหาร

องคกรเดยวกนทงราชอาณาจกรกอนหนานนมพระมหากษตรยทรงกากบดแลกจการคณะสงฆ แตกมได มองค กรใดองค กรหนง ทมอานาจดแลพระสงฆทวประเทศแมจะมตาแหนงพระสงฆราช

หร อพร ะ ส งฆราชามาแต ค ร ง ก ร ง ส โ ข ท ยพระสงฆราชกไม มอานาจปกครองคณะสงฆทงประเทศจะดแลพระสงฆเปนเมองๆ เทานนจนถงสมยกรงรตนโกสนทร จงมการแตงตงพระสงฆราชเปนประมขสงฆโดยเพมคาวา สกลสงฆปรณายก

ในราชทนนามแสดงถงความเปนประมขของสงฆทงหมดแมกระนนพระสงฆราชสกลสงฆปรณายกในสมยกรงรตนโกสนทรกหาไดมอานาจปกครอง

Page 189: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

178 พระมหาจาเนยร คาสข จานงค อดวฒนสทธ และคณะบทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารจดการความขดแยงในชมชน

พระสงฆอยางแทจรงไมเปนเพยงสมณศกดทตงขนเพอแสดงความยกยองเชดชแกพระภกษทมขอวตรปฏบตงดงามทสมควรเปนแบบอยางแกพระสงฆทวทงสงฆมณฑลมากกวาถงแมวาประเทศไทยจะมทาเนยบการปกครองคณะสงฆมาแตครงกรงศรอยธยาแตในทางปฏบตองคกรคณะสงฆกมอยแตเพยงในทาเนยบเทานน (พระไพศาล วสาโล, 2546:45-48) ดวยเหตนพระสงฆในทองถนตาง ๆ จงเปนตวของตวเองในแงทเปนอสระจากสวนกลางโดยกลมกลนเขากบชมชนมากกวาแตทงนกไมไดหมายความวาแตละวดจะอยอยางเอกเทศ หากมการรวมกนเปนเครอขายการดแลของพระผใหญทมฐานะเปนอปชฌายทาหนาทใหการอปสมบทแกกลบตรทาใหเกดสายสมพนธแบบอาจารยกบศษย สวนใหญในภาคกลางจะมเครอขายวดใหญในเมองแวดลอมดวยวดเลกๆ ตามหวเมองเจาอาวาสทเปนศนยกลางเครอขายทาหนาทระงบขอขดแยงทเกดขนตามวดในเครอขาย (พระไพศาล วสาโล, 2546 : 48) ทาใหสภาพการปกครองคณะสงฆมความสบสนจงมการปฏรปการปกครองคณะสงฆ ในรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ดงนนความขดแยงเปนกระบวนการทเกดจากความพยายามของฝายหนง ทไปขดขวางความพยายามของอกฝายหนง ไมใหฝายตรงขามบรรลเปาหมาย ไดรบความกาวหนาหรอผลประโยชน

ตามทตองการ ดวยวธการใดวธหนง ความแตกตางกนทงในดานคานยม วฒนธรรม เปาหมาย วธการทางาน นาไปสการคด ความรสก การกระทาตอสงหนงสงใดแตกตางกน ไมยอมใหกน เกดเปนความ

ขดแยงขน โดยทวไปความขดแยงทเกดขนในหนวยงาน มกจะเปนความขดแยงระหวางบคคล ซงจะนาไปสทงผลดและผลเสยในหนวยงาน การศกษาหรอเรยนรถงสาเหตการเกดความขดแยงเปนกระบวนการหนงในการบรหารความขดแยง (พระมหา

หรรษา ธมมหาโส (นธบณยากร). 2547) เพอปองกนไมใหเกดความขดแยงในระดบทเป นอนตรายตอหนวยงาน และทาใหผบรหารสามารถ

จดระเบยบความขดแยงใหเหมาะสมได ความขดแยงในการทางานเปนปรากฏการณปกตทเกดขนไดในทกๆ ทและทกๆ เวลา ความขดแยงเปนกระบวนการทเกดขนเปนตอนๆ (อษามาศ ระยาแกว. 2538) ในแตละตอนจะมเหตการณเกดขนตามลาดบ ตวอยางเชนความขดแยงทเกดจาก “ความคบของใจ” ของฝายหนงทถกอกฝายหนงกระทา การกระทาทกอใหเกดความคบของใจดงกลาว เชน ไมเหนดวย ไมชวยเหลอ ดถก เอาเปรยบ ใหราย เสยศกดศร ฯลฯ ดงนน ตางฝายจงตางพยายามหาหลกฐานหรอเหตผลเพอมาสนบสนนความถกตองของตนเอง และหาทางออกดวยวธการเอาแพเอาชนะมากกวาอยางอน จงเกดเปนแนวทางในการแกไขปญหารปแบบตางๆ เชน การเอาชนะตอรอง รวมมอ หลกเลยง ผอนปรนเขาหากน เปนตน โบราณกลาวไววา มากคนกมากความ แถมบางคนยงไมไดความอกตางหาก ไมวาหนวยงานของเราจะมคนเปนแสนหรอมแคสองคน เรากตองทาใหคนเหลานนทางานเขากนใหได คงไมมใครในโลกนไมเคยขดแยงกบคนอน ทกวนนปญหาความขดแยงทพบในหนวยงานตางๆ มเปนจานวนมาก ทงทเหนไดจากพฤตกรรมทแสดงออกมาอยางชดเจน หรอซอนเรนอยในใจของพนกงาน แตรอนรมอยตลอดเวลา สงนบนทอนสขภาพจตของพนกงานและสรางความถดถอยใหแกหนวยงาน ไมวาความขดแยงนนจะอยในรปแบบใดหากยงคงอยในองคกรโดยไมได

รบการบรหารจดการ นนยอมหมายความวา หนวยงานของเรากาลงสญเสยบางสงบางอยาง หรอความสามารถในการแขงขนของเรากาลงลดลง เนองจาก

พนกงานของเรายงคงตองทางานรวมกนตอไปทามกลางความขดแยงทเกดขน ลวนแลวแตเปนเรองท “คน” มสวนเกยวของทงสน (ภทรพร สรกาญจนา. 2536) ซงความขดแยงในพนทจงหวดพจตรม

ประเดนความขดแยงทางการเมองสภาพปญหาความขดแยงทางการเมองในสงคมของพนทกาลงเพมขนอยางตอเนองและยงมแนวโนมทอาจจะนา

Page 190: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 179 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ไปสการใชความรนแรงตอกนระหวางฝายทมความเหนทแตกตางกนเพราะสถานการณของปญหาในระบบการเมองทองถนทเนนภาคประชาชนยงมพฤตกรรมทางการเมองทขดแยงกบเจตนารมณของประชาธปไตยภาคประชาชนอยางสนเชงแมวาในปจจบนการเมองทองถนจะมรปแบบการมสวนรวมของประชาชนมากขน แตการกาวเขาสอานาจทางการเมองทองถนยงเตมไปดวยเรองทจรตทางการเมองประเดนความขดแยงในนโยบายสาธารณะซงเปนความขดแยงระหวางรฐกบชมชนจากการรวบรวมและสงเคราะหประสบการณกรณความขดแยงสาธารณะในสงคมพนทของผ วจยทาใหเหนภาพเบองตนลกษณะและแนวโนมของปญหาความขดแยงวามศนยรวมอยทประเดนทรพยากรและสงแวดลอม และพบวาสวนใหญเปนความขดแยงระหวางรฐกบประชาชนในกรณโครงการพฒนาหรอนโยบายสาธารณะประเดนปญหาการแยงชงทรพยากรธรรมชาตซงเปนความขดแยงระหวางรฐกบชมชนและชมชนกบชมชนยคสมยทามกลางทรพยากรทมจากดแตในขณะทประชากรกเพมจานวนเปนทวคณยอมนามาซงปญหาความขดแยงในเรองทรพยากรอยางหลกเลยงไมไดจากการศกษายอนหลงชใหเหนวาการประทวงปญหาทดนนาและปาไดมมากขนตามการพฒนาสงแวดลอมเปลยนไปทรพยากรธรรมชาตทมอย อยางจากดและนอยลงแตความตองการ

ทรพยากรกลบเพมมากขนประเดนปญหาความขดแยงและความรนแรงในครอบครว ปญหาการหยารางเปนปญหาทเกดขนอยแลวในสงคมในพนทใน

ปจจบนและพบวาอตราการหยารางมแนวโนมทจะสงขนไดสงผลกระทบอยางมากตอการเกดปญหาสงคมอนๆเพราะเปนการทาใหสถาบนครอบครวซง

เปนสถาบนแรกของสงคมทตองลมสลายลงประเดนปญหาการไดรบความไมเปนธรรม ในปจจบนพบ

วาการรองเรยน ฟองรอง อนเกดจากการปฏบตไมเปนธรรม การถกขมเหงรงแกจากเจาหนาทของรฐสาเหตเนองจากความรสกถงความไมยตธรรม

นอกจากนยงมเรองการรองเรยนของผรบบรการสขภาพ ทมผรองเรยนเกยวกบการรบบรการตามโครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา ทเปนกรณทยงหาขอยตไมได จากประเดนปญหาความขดแยงในสงคมในพนทจงหวดทกลาวมาขางตนจะเหนวาในแตละปญหานนจะมลกษณะเฉพาะตวของความขดแยงนนๆซงเนอหาสาระของการแบงประเภทของความขดแยงออกไปในแตละประเภทนนจะชวยใหเกดความเขาใจอยางลกซงในประเดนปญหาความขดแยงนนวามองคประกอบอะไรบางทจะไดนาไปสการกาหนดประเดนปญหาไดตรงประเดนทสดและนาไปสแนวทางในการแกไขปญหาทเหมาะสมแตอยางไรกตามในปญหาความขดแยงเรองใดกตามกอาจจะประกอบดวยความขดแยงในหลายประเภทผสมผสานกนอยในเรองเดยวกนกเปนได การพฒนาประเทศมงเนนการพฒนาความเจรญทางดานเศรษฐกจ ทาใหสงคมไทยเปลยนเปนสงคมเมอง ความสมพนธและการพงพาอาศยกนของคนในชมชนในสงคมเปลยนไปเปนตางคนตางอยเปนสงคมบรโภคนยมความเสอมถอยทางศลธรรมจรยธรรมมมากขน และขาดศรทธาในพระพทธศาสนา วถชวตของคนไทยเรมหางไกลจากวดมากขนทกทเปนปญหาสงคมมากขนเรอยๆ ปญหาทเกดขนกบพระพทธศาสนาทสงเกตไดจากปรากฏการณทางสงคมไทยหลาย

ประการ เชน ผเขาวดสวนใหญเปนผสงอาย สวนวยรนหนมสาวไมนยมเขาวด อนเนองมาจากสาเหตคอ พระภกษบางสวนกระทาผดหลกคาสอนของ

พระพทธศาสนาและปฏบตตนไมกอใหเกดศรทธาตอประชาชน (โสตสตานนท. 2553) ผวจยจงสนใจทาการศกษาในประเดนของ

บทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารจดการความขดแยงในชมชน ทงนเพอเปนการเสรมสรางแนวทางการสรางตนแบบบทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารจดการความขดแย งในชมชน เนองจากพระสงฆาธการเปนผใกลชดประชาชนโดย

Page 191: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

180 พระมหาจาเนยร คาสข จานงค อดวฒนสทธ และคณะบทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารจดการความขดแยงในชมชน

เฉพาะพระสงฆาธการระดบเจาอาวาสซงเปนผทไดรบความเลอมใสศรทธาของประชาชน จะมสวนชวยยกระดบของชมชนใหเป นชมชนเข มแขง มภมคมกนตอสงตาง ๆ ทเขามาเปนภยตอชมชน ซงอยางทเราพอทราบเปนนย ๆ แลววาสงใดกตามทมคนเขามาเกยวของ การแกไขแทบจะไมมสตรสาเรจตายตว และไมมวธใดทดทสดเพยงวธเดยวทสามารถใชไดกบทกสถานการณ แตแนวคด หลกคดและความเขาใจในปญหา ความเขาใจในสภาพแวดลอมของปญหา รวมทงความเขาใจผอน ความมใจกวางและเปดใจยอมรบฟง จะชวยใหการวเคราะหและตดสนใจแกไขปญหาเปนไปอยางราบรน ลงตวและเกดความรวมมอในทสด ดงนนทกครงทเราจะตองตดสนใจเพอแกไขความขดแยง ทกคนตองตงความหวงไวเสมอวาเมอความขดแยงสนสด สงคมและชมชนจะเขมแขง

วตถประสงคของการวจย

1. เพอการศกษาบทบาทของพระสงฆาธการทมตอชมชน 2. เพอการศกษาลกษณะความขดแยงในชมชน 3. เ พ อ ก า ร ศ ก ษ า แ น ว ท า ง ข อ งพระสงฆาธการในการแกไขปญหาความขดแยงในชมชน

สมมตฐานของการวจย 1. เพอทราบถงบทบาทของพระสงฆาธการ

ในการบรหารจดการความขดแยงในชมชนทอาศยอยในพนทในเขตอาเภอดงเจรญ 2. พระสงฆาธการมบทบาทในการบรหารความขดแยงในชมชนอยในระดบสง

วธการวจย

วจยใชวธการเลอกประชากรและกลมตวอยางไดแก พระสงฆและประชาชนทอาศยอยใน จงหวดพจตร ประกอบดวย 1) สงฆ จานวน 201 รป/คน จากตาบลละ 2 หมบาน ซงแบงเปน 5 ตาบล โดยจะศกษาจากกลมตวอยาง ไดแกตาบลวงงวใต ตาบลวงงว ตาบลหวยรวม ตาบลหวยพก และสานกขนเณร 2) ประชาชนในจงหวดพจตร 12 อาเภอ โดยการเลอกกลมตวอยาง ผวจยใชวธการเลอกออกแบบสอบถามประชาชนทอยในจงหวดพจตร โดยผวจยไดสมเลอกกลมเปาหมายแยกออกตามอาเภอ นนๆ การคานวณขนาดของกลมตวอยางทออกแบบสอบถาม โดยอางถง: สตรของ Yamane (Taro Yamane,1967) จงไดขนาดกลมตวอยาง จานวน 400 คน ดงนนผวจยจงคานวณตามสดสวนทเหมาะสมโดยการส มตวอยางแบบชนภมตามสดสวน เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยครงน เปนแบบสมภาษณ เป นแบบสมภาษณเชงลกแบบมโครงสรางชนดปลายเปดจานวน 1 ฉบบ คอ เพอการศกษา ลกษณะความขดแยงในชมชน เพอการศกษาวาพระสงฆาธการมบทบาทและกจกรรมในการแกไขปญหาความขดแยงในชมชน เพอการศกษาบทบาทของพระสงฆาธการในการบรหาร

จดการความขดแยงในชมชนโดยดาเนนการวจยคอ

กาหนดประเดนหลกในการสมภาษณตามกรอบแนวคดในการวจยระบรายการขอมลทตองการของแตละประเดนจดทารางแบบสมภาษณและรายการ

ขอคาถามแตละประเดนตรวจสอบคณภาพของแบบสมภาษณโดยอาจารยทปรกษาวทยานพนธพจารณาตรวจสอบความตรงตามเนอหาและการใชภาษาจากนนปรบปรงแกไขตามขอเสนอแนะของอาจารยทปรกษาวทยานพนธนาแบบสมภาษณไปทดลองสมภาษณบคคลทไมใชกลมตวอยางจานวน

Page 192: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 181 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

30 คนโดยวธอาสาสมครเพอตรวจสอบความชดเจนและความครอบคลมของคาถามในแบบสมภาษณโดยพจารณาความเขาใจตอขอคาถามวาเขาใจตรงกนหรอไมและไดคาตอบตามทตองการหรอไมแกไขและปรบปรงใหเปนแบบสมภาษณฉบบสมบรณแลวจงนาไปเกบรวบรวมขอมลจรง ขนดาเนนการสมภาษณ ไดแก กอนการสมภาษณผวจยจะสนทนาสรางความคนเคยกบผใหสมภาษณ แจงวตถประสงคของการสมภาษณ อธบายเหตผลและขออนญาตใชเครองบนทกเสยงในขณะทสมภาษณ ขออนญาตใชกลองถายรปเพอใชอางองในการสมภาษณ รวมทงแจงใหทราบวาขอมลตางๆ ทบนทกเสยงไวผวจยจะเกบไวเปนความลบ หากผใหสมภาษณไมประสงคทจะใหบนทกเสยงในชวงใด ผวจยกจะไมบนทกเสยงเลย การสนทนากลม (Focus Group) เพอศกษา เพอการศกษา บทบาทของพระสงฆาธการกบชมชน การวเคราะหขอมล ขอมลเชงคณภาพเมอรวบรวมขอมลจาก

แบบสมภาษณเชงลกแลวนามาสกระบวนการวเคราะหขอมลเชงคณภาพ ตามองคประกอบหลกๆ 3 ประการ 1) การจดระเบยบขอมล ซงเปนกระบวนการการจดการดวยกรรมวธตางๆ เพอทาใหขอมลเปนระเบยบทงในทางการและในเนอหาพรอมทจะแสดง และนาเสนออยางเปนระบบได 2) การ

แสดงขอมล เปนกระบวนการนาเสนอขอมลสวนใหญอยในรปของการพรรณนา อนเปนผลมาจากการเชอมโดยขอมลทจดระเบยบแลวเขาดวยกน

ตามกรอบแนวคดทใชในการวเคราะห เพอบอกสงทศกษาความหมายทขอมลซงไดถกจดระเบยบไวดแลวออกมา 3) การหาขอสรป การตความ และ

การตรวจสอบความถกตองตรงประเดนของผลการวจยเปนกระบวนการหาขอสรปและตความหมาย

ของผลหรอ ขอคนพบทไดจากากรแสดงขอมล รวมถงการตรวจสอบวาขอสรป/ความหมายทใชนนมความถกตองตรงประเดนและนาเชอถอเพยงใด

ผลการวจย

1) บทบาทของพระสงฆาธการทมตอชมชนการ เขามามสวนรวมในการแกปญหาในชมชนในการพฒนาความเปนอยของชาวบานชวยเหลอใหชาวบานมอยมกนไมตองลาบากไปซอเขากนไมตองไปขอใครกนนนเปนบทบาททกอใหเกดความขดแยงทางทศนคตทางสงคมขนมาเพราะมทงผเหนดวยและไมเหนดวยแตบางคนกวางตวเปนตวกลางปญหานทาใหพระสงฆในประเทศไทยเกดความสบสน แตพระสงฆนกพฒนาทานจะไมใสใจและจะไมใหความสาคญเรองนนก เพราะเหนวากรณนไมขดตอพระธรรมวนยเนองจากผกระทาไมใหเจตนาประจบคฤหสถและไมไดเพอหวงลาภยศและไมไดลดตวใหเขาใชแตเปนสงเคราะหชาวบานใหเขาพนทกขเปนการกระทาตามหลกการและอดมการณพทธศาสนาทวา “ภกษทงหลายเธอทงหลายจงเทยวไปเพ อประโยชน เพ อสขเพ ออนเคราะหแก ชาวโลก” และเปนการทาเพอแสดงออกซงความมกตญกตเวทตาธรรมซงการการนาหลกพทธธรรมมาส กระบวนการพฒนาชมชนการปลกฝงธรรมะในจตใจการปรบตวและการปรบบทบาทการรณรงคและแนะนาสงสอนชมชนดวยการพฒนาจตใจใหลดละเลกอบายมขสงเสรมใหชมชนทากจกรรมรวมกนผลทเกดขนกบ

การวางพฒนาเศรษฐกจชมชนของพระสงฆการสอนโดยไมสอนเปนอกวธหนงททาใหชาวบานรและเขาใจดวยตนเองโดยสอนชาวบานโดยไมตองใชคา

พดใหชาวบานรความผดทตนเองไดทา 2. ฝายสงฆมระดบความเขาใจบทบาทของลกษณะความขดแยงในชมชน จากลกษณะของ

ความขดแยงจะเรยกวาเปนความขดแยงระหวางบคคลซงนอกจากจะเกดระหวางบคคลหรอกลม

หรอฝายแลว ยงเกดขนในตวบคคลดวยจงพบสาเหตเกดความขดแยงระหวางบคคลหรอระหวางกลมเกดขนไดจากสาเหตหรอแหลงตางๆ ผลกระทบทเกดจากความขดแยง และแนวทางในการแก

Page 193: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

182 พระมหาจาเนยร คาสข จานงค อดวฒนสทธ และคณะบทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารจดการความขดแยงในชมชน

ปญหาหรอลดความขดแยงสาเหตหรอทมาของความขดแยงคอ ความไมเขาใจกนความสมพนธทเพกเฉยและไมเกอกลกน ความลมเหลวของการสอความหมายอยางเปดเผยและซอตรงบรรยากาศของการไมไววางใจซงกนและกน ความกดดน และการแขงขนการบรของบคคลทอยในสภาวการณของความขดแยงทมผลตอบคคลอน การแขงขนเพอใหไดมาซงรางวลทมอยจากด ไมวาจะเปนสงตอบแทนอนๆองคประกอบสวนบคคล ความขดแยงอาจเกดจากบคลกภาพสวนบคคลปญหาความขดแยงทเกดขนจากความสมพนธทไมดของคนในชมชนแตเดมถกสลายไปไดเพยงเพราะการใชหลก

ศาสนาเปนเครองมอเยยวยา สรางความเขาใจสรางความปรองดอง แตในปจจบนความขดแยงทเกดขนมกถกยกระดบไปสกระบวนการยตธรรมกระแสหลกทตองการเอาชนะกนใหได ในสภาพลกษณะความขดแยงในชมชนเปนปญหาของบทบาทพระสงฆาธการในการบรหารจดการความขดแยงในชมชนในความขดแยงทกลายเปนขอพพาทและเขาสกระบวนการไกลเกลยในชมชน โดยเรยงลาดบจากมากไปหานอย เปนความขดแยงทเกดจากปญหาดานทรพยากร ปญหาหนสนสวนบคคล ปญหาความผดเกยวกบการละเมดทางเพศ ปญหาการลกขโมย ปญหาการทะเลาะววาท และระดบความเขาใจในลกษณะความขดแยงในชมชน ผลก

ระทบทเกดจากความขดแยงความขดแยงเปนสงทดหรอไมดขนอยกบแนวคดและความเชอของแตละบคคล บางคนมองความขดแยงเปนสงไมดเปนของคกบความรนแรง สาหรบกลมบคคลบางกลมใน

ปจจบนมแนวความคดวาความขดแยงเปนสงปกตทเกดขนตามธรรมชาตความขดแยงบางอยางเปนสงทดเพราะชวยกระตนใหคนพยายามแกปญหาโดยเปลยนความขดแย งให มประโยชน และสรางสรรคในกรณทมพฤตกรรมกาวราวรนแรง

ระหวางสมาชกในกลมทมความขดแยงกนอาจจะกอใหเกดการบาดเจบหรอถงขนเสยชวตรวมไปถงบคคลอนอาจไดรบความเดอดรอนจากการกระทา

นนๆซงไมไดมสวนเกยวของกบปญหาความขดแยงของกล มนแตอยางใดจากปญหาความขดแยงระหวางกลมอาจจะขยายวงกวางกลายเปนความขดแยงของคนกลมใหญจนกระทงกลายเปนปญหาของสงคมซงปญหาความรนแรงดงกลาวจะมผลตอคณภาพการศกษาเลาเรยนของเยาวชนกลมนตามไปดวยเกดภาพพจนทางดานลบของสมาชกในกลมและของสถาบนทางการศกษาทกลมสงกดอยรวมถงความวตกกงวล ความกลวของประชาชนในสงคมทมตอกลมเหลาน 3. ในแนวทางของพระสงฆาธการในการแกไขปญหาความขดแยงในชมชน พบวา1) บทบาทของพระสงฆาธการสามารถใชเปนแนวทางในการจดการความขดแยงกบชมชนอนๆ 2) บทบาทของพระสงฆาธการมการใหความรและเสรมสรางประสบการณใหแกผนาชมชนดานการเจรจาไกลเกลยขอพพาทอยางตอเนองมการแลกเปลยนเรยนรระหวางเครอขายยตธรรมชมชนและองคกรภาครฐควรมสวนรวมอยางเปนรปธรรม 3) พระสงฆาธการมการจดอบรมใหความรเกยวกบกระบวนการยตธรรมชมชนใหกบชาวบานอยางตอเนอง 4) พระสงฆาธการมการประสานงานความรวมมอในการทางานของคณะกรรมการหมบานกบตาบลอาเภอหรอหนวยงาน องคกรเอกชนอนๆ 5) พระสงฆาธการมการตดตามประเมนผลวาชมชน

นนมกรณความขดแยงทเขาส กระบวนการไกลเกลยเทาใดและสาเรจไปแลวเทาใดไมสาเรจเทาใดเพราะเหตใดดงนนพระสงฆาธการมแนวทางในการแกไขปญหาความขดแยงในชมชนหรอองคกร

เพราะวา พระพทธศาสนาเปนศาสนาแหงสนต มงสงเสรมใหผ คนในสงคมอย ร วมกนอยางสนต เออเฟอประโยชนและความสขใหแกกนและกน ตองการใหมนษยเดนตามทางสายกลางไมตงหรอหยอนเกนไป มงใหสงคมมความสงบสขตงแตระดบ

โลกยะ โดยวางหลกศล 5 เปนทางดาเนนสายกลางของสงคม เคารพกตกาของสงคม ไมเบยดเบยนซงกนและกน และในขนโลกตตระ บาเพญตนไปส

Page 194: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 183 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ความสงบสขทไมมกเลสเปนบรมสข และมวธปองกนความขดแยงและแกไขความขดแยงเรยกวาการสรางความปรองดองตามหลกปธาน 4 ซงพระสงฆาธการมสวนเกยวของในการแกไขปญหาตงแตตน

วจารณและสรปผล

1. บทบาทของพระสงฆาธการทมตอชมชน ซงบทบาทของพระสงฆาธการเขามามสวนรวมในการแกปญหาในชมชนในการพฒนาความเปนอยของชาวบาน ชวยเหลอใหชาวบานมอยมกน ไมตองลาบากไปซอเขากน ไมตองไปขอใครกนนนเปนบทบาททกอใหเกดความขดแยงทางทศนคตทางสงคมขนมาเพราะมทงผเหนดวยและไมเหนดวย แตบางคนกวางตวเปนตวกลาง ปญหานทาใหพระสงฆในประเทศไทยเกดความสบสน แตพระสงฆนกพฒนาทานจะไมใสใจและจะไมใหความสาคญเรองนนกเพราะเหนวากรณนไมขดตอพระธรรมวนยเนองจากผกระทาไมใหเจตนาประจบคฤหสถ และไมไดเพอหวงลาภยศ และไมไดลดตวใหเขาใชแตเปนสงเคราะหชาวบาน ใหเขาพนทกข เปนการกระทาตามหลกการและอดมการณพทธศาสนาทวา “ภกษทงหลาย เธอทงหลายจงเทยวไป เพอประโยชน เพอสข เพออนเคราะหแกชาวโลก” และเปนการทาเพอแสดงออกซงความมกตญ

กตเวทตาธรรม ซงการการนาหลกพทธธรรมมาสกระบวนการพฒนาชมชน การปลกฝงธรรมะในจตใจ การปรบตว และการปรบบทบาท การรณรงค และแนะนาสงสอนชมชน ดวยการพฒนาจตใจให

ลด ละ เลกอบายมข สงเสรมใหชมชนทากจกรรมรวมกน ผลทเกดขนกบการวางพฒนาเศรษฐกจชมชนของพระสงฆการสอนโดยไมสอนเปนอกวธ

หนงททาใหชาวบานร และเขาใจดวยตนเอง สอดคลองกบพระสมหกาพรสชาโต (พเชฐสกล 2554) ไดศกษา บทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารกจการคณะสงฆในอาเภอทองผาภมจงหวด

กาญจนบรพบวา บทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารกจการคณะสงฆในอาเภอทองผาภมจงหวดกาญจนบรทง 6 ดาน (1) ดานการปกครองนนมบทบาทในการจดประชมพระภกษสามเณรเพออบรมสงสอนดานขอวตรปฏบตตามหลกพระธรรมวนยมคาสงสดและมขอทวาการบรหารจดการกจการของวดเชนบญชรายรบ-จายใหเปนไปดวยดเปนอนดบสดทาย (2) ดานศาสนศกษามบทบาทในดานการจดตงโรงเรยนพระปรยตธรรมสาหรบบาลและหรอนกธรรมขนภายในวดและมการจดหาทกการศกษาใหแกพระภกษสามเณรทสอบธรรมสอบบาลเปนระดบสดทาย (3) ดานศกษาสงเคราะหมบทบาทใหดานการเปนครชวยสอนวชาพระพทธศาสนาในสถานศกษาตางๆ อยในระดบสงสดและมการจดตงโรงเรยนพทธศาสนาวนอาทตยอยในระดบสดทาย (4) ดานการเผยแผนนมบทบาทในดานการจดตงหองสมดภายในวดเพอประโยชนในการศกษาแกพระภกษสามเณรและประชาชนแตมการจดใหมการบรรยายธรรมทางวทยกระจายเสยงหรอสถานวทยโทรทศนเปนลาดบสดทาย (5) ดานสาธารณปการมการควบคมดแลการกอสรางถาวรวตถภายในวดและทธรณสงฆอย ในระดบสงสด (6) ดานสาธารณสงเคราะหมการบรรเทาชวยเหลอผประสบภยธรรมชาตเปนอนดบสงสดและปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะโดยดานการปกครองยงมปญหามากเพราะอาเภอทองผาภมม

พนททรกนดารอยมากทาใหการดแลตดตอประสานงานในการทางานเปนไปไดโดยยากและเสยคาใชจายสงดานศาสนศกษากไมสามารถจดหาทนทรพย

แกพระภกษสามเณรไดจงทาใหสถานศกษาตางๆของคณะสงฆดานศกษาสงเคราะหกยงมทนทรพยในการจดตงโรงเรยนพระปรยตธรรมโรงเรยนกศล

ของวดเพอสงเคราะหเดกและเยาวชนนอยคอนขางจากดในเรองของงบประมาณดานการเผยแผมการจดใหมการเทศนและการบรรยายธรรมในวนสาคญทางศาสนายงมนอยดานสาธารณปการกมความขดแยงระหวางวดกบชาวบานและดานสาธารณ

Page 195: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

184 พระมหาจาเนยร คาสข จานงค อดวฒนสทธ และคณะบทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารจดการความขดแยงในชมชน

สงเคราะหมการเกอกลตอสาธารณประโยชนยงมนอยและบางวดไมไดตระหนกในเรองนซงอาจทาใหเกดความเสยหายตอวงการคณะสงฆไดพระสงฆาธการจาตองใหความสาคญกบการตดตามการทางานของผใตบงคบบญชาประสานงานในการบรหารคณะสงฆอยางกระตอรอรนและสามารถปกครองดแลใหพระภกษสามเณรใหปฏบตตามกฎระเบยบมตและพระราชบญญตคณะสงฆไดและควรจดใหมกองทนสงเสรมทางดานการศกษาแกพระภกษสามเณรโดยการจดหาผสนบสนนดานปจจยเงนทนและอปกรณดานการศกษาใหแกพระภกษสามเณรสวนในดานของการเผยแผนนควรจดใหมการเทศนาและอบรมสงสอนใหประชาชนทวไปในดาน

สาธารณปการนนกตองสรางความเขาใจซงกนและกนระหวางวดและชาวบานเพอใหวดเปนทพงทางใจและเปนผนาสงคมอยางแทจรงและควรหมนตรวจตราและสอดสองสงผดปกตใหกบวดและชมชนซงจะทาใหสงคมแขงแกรงขนกวาทเปนอย 2. ลกษณะความขดแย ง ในชมชน ปญหาความขดแยงทเกดขนจากความสมพนธทไมดของคนในชมชนแตเดมถกสลายไปไดเพยงเพราะการใชหลกศาสนาเปนเครองมอเยยวยา สรางความเขาใจสรางความปรองดอง แตในปจจบนความขดแยงทเกดขนมกถกยกระดบไปสกระบวนการยตธรรมกระแสหลกทตองการเอาชนะกนใหได ใน

สภาพลกษณะความขดแยงในชมชนเปนปญหาของบทบาทพระสงฆาธการในการบรหารจดการความขดแยงในชมชนในความขดแยงทกลายเปนขอพพาทและเขาสกระบวนการไกลเกลยในชมชน โดย

เรยงลาดบจากมากไปหานอย เปนความขดแยงทเกดจากปญหาดานทรพยากร ปญหาหนสนสวนบคคล ปญหาความผดเกยวกบการละเมดทางเพศ

ปญหาการลกขโมย ปญหาการทะเลาะววาท และระดบความเขาใจในลกษณะความขดแยงในชมชน

สอดคลองกบสพตรา จตตเสถยร (2550) ไดศกษา บทบาทของผนาชมชนกบการจดการความขดแยงในชมชนกรณศกษา ชมชนนาบว อาเภอนครไทย

จงหวดพษณโลก พบวา 1) สภาพปญหาความขดแยงในชมชน พบวา ความขดแยงทกลายเปนขอพพาทและเขาสกระบวนการไกลเกลยในชมชน โดยเรยงลาดบจากมากไปหานอย เปนความขดแยงทเกดจากปญหาดานทรพยากร ปญหาหนสนสวนบคคล ปญหาความผดเกยวกบการละเมดทางเพศ ปญหาการลกขโมยปญหาการทะเลาะววาท2) กระบวนการแกไขปญหาความขดแยงในชมชน พบวาม การรบแจงเหตเมอเกดกรณความขดแยงขนในชมชน การนดหมายการเจรจาไกลเกลย ศกษาขอมล สาเหตและผลกระทบทเกดจากความขดแยงหลงจากไดรบแจงเหตแลว การสรางขอตกลงในการเจรจาไกลเกลยกอนการเปดเวทการเจรจาไกลเกลย ผนาการเจรจาจะแจงขอตกลงรวมกน ในการเปดการเจรจาจะมผเขารวมในการเจรจาไกลเกลย การเจรจาไกลเกลยและหาขอยตของความขดแยง การเขยนบนทกขอตกลงการเจรจาไกลเกลย การอานบนทกการเจรจาไกลเกลย และการพดคยเพอใหเกดความสามคค ความสมานฉนท ขอขมาหรอการเปนพเปนนอง เปนเพอนกน เพอใหสงคมสงบสข มความสมานฉนทในชมชน และ 3) บทบาทของผนาชมชนในการจดการความขดแยงในชมชน พบวาม ความเปนกลาง การเปนผนาการเจรจาไกลเกลยตองไมยยง สงเสรมใหเกดความขดแยงในชมชน บคลกทาทางและการกระทาทนาเชอถอ ความสามารถในการใชภาษาและมจตวทยา

ในการเจรจาไกลเกลยเปนอยางด ความรความเขาใจในเรองกฎหมาย สงคม จารต ประเพณและวฒนธรรมของชมชนเปนอยางด ยดมนในหลก

ประชาธปไตย การมคณธรรม ประสบการณในการเจรจาไกลเกลยขอพพาท มวจารณญาณใชเหตผลในการตดสนใจ มความมงมนใหการเจรจาไกลเกลย

ประสบความสาเรจ 3. แนวทางหรอกระบวนการแกไขปญหาบทบาทพระสงฆาธการในการบรหารจดการความขดแยงในชมชนมการรบแจงเหตเมอเกดกรณความขดแยงขนในชมชนการนดหมายการเจรจา

Page 196: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 185 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ไกลเกลยศกษาขอมลสาเหตและผลกระทบทเกดจากความขดแยงหลงจากไดรบแจงเหตแลวการสรางขอตกลงในการเจรจาไกลเกลยกอนการเปดเวทการเจรจาไกลเกลยผนาการเจรจาจะแจงขอตกลงรวมกนในการเปดการเจรจาจะมผเขารวมในการเจรจาไกลเกลยการเจรจาไกลเกลยและหาขอยตของความขดแยงซงพระสงฆาธการจะมสวนเกยวของในการรวมแกไขปญหาตงแตตน ในการเขยนบนทกขอตกลงการเจรจาไกลเกลยการอานบนทกการเจรจาไกลเกลยและการพดคยเพอใหเกดความสามคคความสมานฉนทขอขมาหรอการเปนพเปนนองเปนเพอนกนเพอใหสงคมสงบสขมความสมานฉนทในชมชน และระดบความเขาใจในบทบาทพระสงฆาธการในการแกไขปญหาความขดแยง สอดคลองกบ ชลากร เทยนสองใจ (2553) ทานไดวเคราะหโดยใชเกณฑของสภาวะธรรม การนยามคา และ หลกไวยากรณ และ สถานการณ ในการจดระดบ หรอการพฒนาของความขดแยง ออกเปน 4 ระดบ คอ การเรมพฒนาตงแตความ

บาดหมาง การทะเลาะ การแกงแยง และการววาทกน การววาทเปนถอยคาทบงชอณหภมของความขดแยงว ารนแรงทสดตามทปรากฏในคมภร พระพทธศาสนา ซงนามาสความสญเสยในเรองตางๆ เชน สญเสยโอกาส เนองจากความขดแยงเปนมลเหตทไมสามารถทาใหใชประโยชนจากทรพยากรทมในพนทไดอยางเตมท ความสญเสยชวตและทรพยสน ตลอดจนการสญเสยความสขความสงบอยางทเคยมมา เปนตน

ขอเสนอแนะเพอการทาวจยในครงตอไป

ควรมการศกษาถงป จจย ทส ง เสรมสนบสนนและปจจยทเปนอปสรรคตอการแสดงบทบาทของพระสงฆาธการตอการขดแยงในชมชน ศกษาความสมพนธการทางานเกยวกบการขดแยงระหวางพระสงฆาธการกบหนวยงานอนๆ ควรมการศกษาบทบาทการพฒนาของพระสงฆาธการหลายกรณ และไมควรจาเพาะเจาะจงกบคณสมบตในดานชอเสยงเปนหลก

Page 197: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

186 พระมหาจาเนยร คาสข จานงค อดวฒนสทธ และคณะบทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารจดการความขดแยงในชมชน

เอกสารอางอง

ชลากร เทยนสองใจ. (2553). การเจรจาไกลเกลยคนกลางเชงพทธ:หลกการและเครองมอสาหรบการจดการความขดแยง. วทยานพนธนปรญญาพทธศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาพระพทธศาสนาบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.

พระไพศาล วสาโล. (2546). พทธศาสนาในอนาคต แนวโนมและทางออกจากวกฤต. กรงเทพฯ: มลนธสดศรสฤษดวงศ.

พระสมหกาพรสชาโต. (2554). บทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารกจการคณะสงฆในอาเภอทองผาภมจงหวดกาญจนบร. วทยานพนธปรญญาพทธศาสตรมหาบณฑตสาขาวชาการจดการเชงพทธ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.

พระมหาหรรษาธมมหาโส (นธบณยากร). (2547). รปแบบการจดการความขดแยงโดยพทธสนตวธ: ศกษาวเคราะหกรณลมนาแมตาชางจ.เชยงใหม.วทยานพนธปรญญาพทธศาสตรดษฎบณฑต. บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.

ไพรนทรกะทพรมราช. (2547). พทธปรชญาเถรวาทกบปญหาเรองความรเกยวกบโลกภายนอก.วทยานพนธปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต.คณะอกษรศาสตร: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ภทรพร สรกาญจนา. (2536). หนาทของพระสงฆตามพทธบญญต: แนวคดและบทบาทของพระคาเขยน สวณโณ ในการพมนาชมชน. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สพตรา จตตเสถยร. (2550). การจดการความขดแยงในสถานพยาบาลของรฐระดบจงหวด. ปรชญาดษฎบณฑต รฐประศาสนศาสตร, มหาวทยาลยรามคาแหง.

โสตสตานนท . (2553). การไกลเกลยแนวพทธและสากล.ดลพาห, ปท57เลมท1 (มกราคม-เมษายน 2553) : 198-209.

อษามาศ ระยาแกว. (2538). การศกษาวธแกไขความขดแยงของผบรหารโรงเรยนผใหญสายสามญ ใน เขตกรงเทพมหานคร. วทยานพนธการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการศกษาผใหญ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

Page 198: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

ความหลากหลายทางภาษาของชนเผาในจงหวดศรสะเกษLanguage Diversity of Tribes in Sisaket Province

พชรา ปราชญเวทย1

Patchara Pratwet1

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงค เพอ1)ศกษาวเคราะหรวบรวม ขะลา(ขอหาม) และภาษาของชนเผาในจงหวดศรสะเกษ 2) เพอสรางพจนานกรมดานภาษาของชนเผาในจงหวดศรสะเกษโดยใชระเบยบวธการวจยขอมลเชงปรมาณ (Quantitative Data) 7 ขนตอน ไดแก 1) ศกษาขอมลพนฐาน 2) สมภาษณ และเกบรวบรวมขอมล 3) วเคราะหและแยกหมวดหมขอมล 4) ตรวจสอบโดยผเชยวชาญ 5) ปรบปรง6)สรางพจนานกรมดานภาษา ประชากรจานวน 220 คนประกอบดวย วทยากร ทมความรเรองขะลาและภาษาทมอายตงแต 50 ปขนไป ไมจากดเพศ และมภมลาเนาอยในพนทศกษาของจงหวดศรสะเกษอาเภอละ 10 คน รวม 220 คน และผเชยวชาญ จานวน 12 คน โดยวธการเลอกแบบเจาะจง เครองมอทใชในการวจยไดแก แบบสมภาษณ แบบประเมนมาตรฐานความถกตองของภาษาแบบประเมนมาตรฐานความเปนไปไดของความเชอการวเคราะหขอมลใชวเคราะหขอมลทางโดยใชสถต ความถรอยละ คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐาน และการวเคราะหเนอหา ผลการวจยพบวา ความหลากหลายทางภาษาของชนเผาในจงหวดศรสะเกษประกอบดวย ขะลาความเชอของชนเผาในจงหวดศรสะเกษทเกยวกบวถชวตของชนเผาลาวจานวน 63 ขอ ชนเผาเขมรจานวน ขอ 68 ชนเผาสวย (กย) จานวน 49 ขอ ชนเผาเยอจานวน 51 ขอ พจนานกรมดานภาษา (ฉบบภาษาไทย -องกฤษ)ของชนเผาในจงหวดศรสะเกษ รวมทง 4 ภาษาไดแก เขมร สวย (กย) ลาว และเยอ จานวน 839 คา

คาสาคญ : ขะลา, ชนเผา,พจนานกรม

Abstract

The purposes of the research was 1) to investigate, analyze and compile Khalams (taboos) which were the language of the local tribes in Sisaket 2) create a dictionary of local tribal languages in Sisaket. The methods data collection used in qualitative data collection consisted of

1 อาจารย, คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏศรสะเกษ tel. 087-1752288

E-mail [email protected] Teacher, Faculty of Humanities and Social Sciences, SisaketRajabhat University tel.087-1752288

E-mail [email protected]

Page 199: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

188 พชรา ปราชญเวทยความหลากหลายทางภาษาของชนเผาในจงหวดศรสะเกษ

7 stages which were 1) studying basic data 2) interviewing and collecting data 3) analyzing and categorizing data 4) examining data by the specialists 5) improving data 6) creating dictionary. The population was 220 people who were above the age of 12, and are aware of Kalams (taboos) and tribes’ languages. The population were both males and females and 5 of them dwelled in each target area (districts) and 48 specialists. All of them was selected through purposive sampling. Instruments were questionnaires, standard of language correctness assessment form, and standard of possibility of beliefs assessment form. Quantitative data were analyzed statistically to gain percentage, mean, standard deviation. Content analysis was used for qualitative data. The results of the research revealed thatLanguage Diversity of Tribes in Sisaket Province consisted of 63 Khalams (taboos), relating to Laos’ beliefs, 68 words relating to Khmer’ beliefs, 49 words relating to Suay (Kooi) ’ beliefs, and 51 words relating to the Yer’ beliefs. Thai-English dictionary of local tribes in Sisaket was then developed compiling 4 languages – Khmer, Suay (Kooi), Laos and Yer of total 839 vocabulary items.

Keywords : Khalam (taboos), local tribes, dictionary

บทนา

ภาษาไทยเปนภาษาประจาชาตถอเปนเอกลกษณของชาต แตหากศกษาเชงประวตจะพบวาถงแมจะเรยกวาภาษาไทยแตคนไทยกยมคาจากภาษาอนมาใชปะปนอยในภาษาไทยอยางมากมาย เชน จากภาษาเขมรซงในอดตเปนภาษาของชนชาตทเจรญรงเรอง (วไลวรรณ ขนษฐานนท.2544) คาจากบาล สนสกฤต ซงมาพรอมๆ กบ

ศาสนาพทธและพราหมณ ภาษาองกฤษทมาพรอมๆ กบเทคโนโลยแหงชาตตะวนตกภาษาไทยทเรายกขนมาเปนภาษาประจาชาตนนเดมเปนเพยงภาษาถนหนงเทานน นนหมายความวา

ประเทศไทยยงมภาษาทองถนอนๆ อกมากมาย สงคมไทยเปนสงคมทประกอบดวยกลมชาตพนธตางๆ เรยกวาเปนสงคมพหลกษณ แตละชาตพนธมวฒนธรรม ประเพณและภาษาทแตกตางกนการพฒนาชาต หรอการกาหนดนโยบายใดๆ ในระดบ

ชาต ตองคานงถงความแตกตางหลากหลายดงกลาว ถาหากมองในแงนโยบายภาษา ประเทศไทยควรสงเสรมและทานบารงภาษาทองถนตางๆ ให

คงอย แตในขณะเดยวกนกกาหนดใหมภาษาประจาชาตเพยงภาษาเดยวนนคอใหมภาษาไทยเปนภาษาเอกลกษณแตมภาษาทองถนเปนพหลกษณของชาตการพฒนาควรคานงถงและใหความสนใจกบความเป นสงคมพหลกษณและต องสร างเอกลกษณใหเกดบนความเปนพหลกษณไมใชการทาลายลางพหลกษณเพอสรางเอกลกษณ ภาษาเปรยบเสมอนเครองแตงกายเรามชดไทยประจาชาต แตกไมไดหมายความวาเราตองหามชาวเขา

แตงชดประจาเผาหรอหามชาวใตนงผาบาตก ในทางตรงกนขามเรากลบตองสงเสรมใหเขาภาคภมใจในชดแตงกายของเขาเหลานนนโยบายภาษาอดตและปจจบน ภาษาไทยเปนภาษาราชการและเปน

ภาษากลางสาหรบใชสอสารของคนทวประเทศภาษาไทยจงได รบการพฒนาให เป นภาษามาตรฐาน เพอใชใน การเรยนการสอนในสถาน

ศกษาภาษาองกฤษเพงจะเรมมความสาคญตอคนไทยอยางจรงจง ในชวง 10 - 20 ปนเอง เมอมคอมพวเตอร มอนเตอรเนท และมการสอสารผานดาวเทยมระบบการสอสารทวโลก มความสะดวก

Page 200: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 189 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

รวดเรวภาษาองกฤษจงมบทบาทมากขนเพราะเปนภาษาทใชในการสอสารดงกลาวหากมองเพยงเทานกนาจะสมบรณ สาหรบนโยบายภาษาของชาตแตหากมองดความเปนจรงในสงคมไทย คนไทยทงประเทศ ไมไดพดภาษาไทยเพยงภาษาเดยวหากแตมความหลากหลายทางภาษาและเผาพนธ คนไทยพดภาษาทองถนทแตกตางกนมากมายภาษาไทยทถกยกขนมาเปนภาษาไทยประจาชาตนน เดมกคอ ภาษาไทยกรงเทพฯภาษาไทยถนหนงทบงเอญเปนทตงของเมองหลวง เปนศนยกลางของประเทศจงไดรบการยกฐานะใหเปนภาษาประจาชาต ดงนน นอกเหนอจากภาษาไทย (กรงเทพ) และภาษาองกฤษแลว ภาษาท 3 ซงหมายถงภาษาแม ซงเปนภาษาทองถนทกาลงจะหายไปในปจจบน เพราะจากการศกษาภาษาทอย ในภาวะวกฤต (endangered language) พบวาภาษาชนกลมนอยหลายกลมกาลงจะสญไป อาทเชน ภาษาชอง จงหวดจนทบร (สวไล เปรมศรรตน. 2544) ภาษาญฮกร จงหวดนครราชสมา ภาษากวยจงหวดสพรรณบร (ไพลน ยนตรสงห. 1980) มแนวโนมวาจานวนผพดจะนอยลง เพราะเจาของภาษามทศนคตวาภาษาของตนเองตาตอยกวาภาษาอน เชน ภาษาสวย (กวย - กย) จงหวดสรนทร และจงหวดศรสะเกษ (Smalley 1976 ประพนธ จนทวเทศ. 2531) ดงนนควรเปนหนาททคนไทยทกคนตองรและสบทอดใหคงอยตอไปเพราะภาษาคอ

สญลกษณทใชเพอการสอสารของคนในสงคมใดสงคมหนงทรบรเรองของสญลกษณนนรวมกน ในทศนะของนกภาษาศาสตร ภาษาทกภาษาม

คณสมบตทเหมอนกนอยางนอย 3 ประการ ไดแก ภาษาคอสญลกษณภาษามระบบและภาษามหนาทเพอการสอสารภาษา คอ สญลกษณ หมายความ

วา เราใชภาษาในการถายทอดความคดของคนการถายทอดอาจจะออกมาในรป เสยงพด การเขยน หรอการแสดงทาทางสงเหลานคอสญลกษณ สวนวถการดาเนนชวตของคนในสงคมนบตงแตวธกน วธอย วธแตงกาย วธทางาน วธพก

ผอน วธแสดงอารมณวธสอความทางภาษา วธอยรวมกนเปนหมคณะ วธแสดงความสขทางใจและหลกเกณฑการดาเนนชวต โดยแนวทางการแสดงออกถงวถชวตนนอาจเรมมาจากเอกชนหรอคณะบคคลทาเปนตวแบบ แลวตอมาคนสวนใหญกปฏบตสบตอกนมาวฒนธรรมยอมเปลยนแปลงไปตามเงอนไขและกาลเวลาเมอมการประดษฐหรอคนพบสงใหมวธใหมทใชแกปญหาและตอบสนองความ ตองการของสงคมไดดกวาซงอาจทาใหสมาชกของสงคมเกดความนยม และในทสดอาจเลกใช วฒนธรรมเดมดงนนการรกษาหรอธารงไวซงวฒนธรรมเดมจงตองมการปรบปรงเปลยนแปลงหรอพฒนาวฒนธรรมใหเหมาะสมมประสทธภาพตามยคสมย วฒนธรรมและภมปญญาในแตละทองถนมเอกลกษณเฉพาะตวมกฎขอหาม (ขะลา) ขอปฏบตผสมผสานความเชอทองถนเพอควบคมพฤตกรรมของคนจนกลายเปนวฒนธรรมประเพณทต องถอปฏบตเปนกฎระเบยบทางสงคมเพอจดการความสมพนธระหวางคนกบชมชน ผานคตความเชอดงกลาวในยคกอนๆ การควบคมสงคมเพอใหเกดความสงบสขและความเปนระเบยบเรยบรอยนน จะปรากฏในรปของความเชอโดยอางสงศกดสทธหากผใดกระทาหรอฝาฝนจะไดรบผลเสยตอตนเองครอบครวและสงคม เชนถาตองการจะสงวนพนธสตวนาใหประกาศวาถาผใดละเมดหรอจบสตวนาบรเวณดงกลาวตามอาเภอใจจะทาใหเทวดาทอารกขาหนองบงอยโกรธสงผลใหผทละเมดตอสงศกดจะไดรบเคราะหภยทกขโศกตางๆนานาหรอสงศกดสทธจะลงโทษใหมอนเปนไปเพยง

เทานกทาใหผคนไมกลาทจะละเมดหรอฝาฝนทงตอหนาและลบหลงเนองจากกลววาจะมอนเปนไป (ทองคา ออมมะนสอน, สมภาษณ, 23 สงหาคม 2548) หากประพฤตผดหรอฝาฝนอยางรายแรงจนกระทงบคคลนนไมเปนทยอมรบในสงคมดงนนหาก

บคคลใดตองการเปนทยอมรบในสงคมตองปฏบตตามกตกาทวางไวจงเหนไดวาบทบาทหนาทของภาษา ทมตอสงคมซงมทงบทบาทในดานการ

Page 201: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

190 พชรา ปราชญเวทยความหลากหลายทางภาษาของชนเผาในจงหวดศรสะเกษ

ปกครองและควบคมสงคมบทบาทในดานสงเสรมจรยธรรมบทบาทในการสงเสรมวฒนธรรมทองถน และบทบาทในดานสาธารณสขมความสาคญเปนอยางยง จากคากลาวขางตนจงทาให ผวจยจงสนใจศกษาเรอง “ความหลากหลายทางภาษาของชนเผาในจงหวดศรสะเกษ” เพอสงเสรมวฒนธรรม

ทองถน และใชเปนสอเพอการเผยแพรสสารธารณชน เสรมสร างจตสานกในการอนรกษมรดกทางวฒนธรรมของทองถนในจงหวดศรสะเกษตอไป

วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษา วเคราะหรวบรวม ขะลา (ขอหาม) และภาษาของชนเผาในจงหวดศรสะเกษ 2. เพอสรางพจนานกรมดานภาษาของชนเผาในจงหวดศรสะเกษ

วธการวจย

การศกษาวจยเรอง “ความหลากหลายบนเสนทางภาษาของชนเผาในจงหวดศรสะเกษ” ใชระเบยบวธการวจยเชงเชงปรมาณ (Quantitative Data) โดยผวจยไดกาหนดวธการดาเนนการวจยไว 7 ขนตอน คอ 1) ศกษาขอมลพนฐานจากเอกสาร

งานวจยทเกยวของกบหลกการ แนวคด ทฤษฎโดยการวเคราะหเนอหาทเ กยวกบประวตศาสตร ประเพณ วฒนธรรม ความเชอ โดยเฉพาะอยางยง

ขอหามและแนวปฏบตและภาษาของกลมชนชาวศรสะเกษ จากประชากรกลมตวอยางในจงหวดศรสะเกษโดยใชแบบสมภาษณ จานวน 220 คนซง

เลอกแบบเฉพาะจง 2) สมภาษณ และเกบรวบรวมขอมลจากวทยากร ทมความรเรองภาษา และขะลา ทมอายตงแต 50 ปขนไป ไมจากดเพศ และมภมลาเนาอยในพนทศกษาของจงหวดศรสะเกษ

อาเภอละ 10 คน รวม 220 คนซงแบงเปนวทยากร ทมความรเรองขะลา อาเภอละ 5 คน และวทยากร

ทมความรเรองภาษา อาเภอละ 5 คน 3) วเคราะห

และแยกหมวดหมขอมลโดยวเคราะหขอมลในแงมมของวถชวตทเกยวกบความเชอ, การดาเนนชวต,การปฏบตตนใน การอยรวมกบสงคมอยางมความสขของชนเผาในจงหวดศรสะเกษ และแยกหมวดหมภาษาทใชในชวตประจาวนของชนเผาในจงหวดศรสะเกษซงไดแก เขมร ลาว สวย(กย) และเยอ 4) ตรวจสอบความถกตองจากผเชยวชาญจานวน 50 คนโดยใชแบบประเมนความถกตองดานภาษาและความเปนไปไดของความเชอโดยใชสถต ความถรอยละ คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐาน 5) ปรบปรง 6)สรางพจนานกรมดานภาษาโดยการนาผลจาการสงเคราะหเรยบเรยงภาษาใหสมบรณยงขน

ผลการวจย

จงหวดศรสะเกษ ตงอยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ประชากรสวนใหญพด ภาษาถนอสาน ภาษาเขมร (เขมรสง) และ ภาษากวย (กย, โกย, สวย) ซงมความหลากหลายทางภาษาของชนเผาซง ประกอบดวย ขะลาความเชอของชนเผาในจงหวดศรสะเกษทเกยวกบวถชวตของชนเผาลาวจานวน 63 ขอ ชนเผาเขมรจานวน ขอ 68 ชนเผาสวย (กย) จานวน 49 ขอ ชนเผาเยอจานวน 51 ขอ ซงขะลาทพบเปนขะลาเกยวกบวถชวต เกดจากการเคลอนไหวทางศลปะ วฒนธรรม ภาษา

วรรณกรรม ประเพณ ความเชอ และวทยาการแขนงตาง ๆ ตงแตสมยกอนกรงศรอยธยาถงปจจบนซงการศกษาครงทาใหทราบวา ขะลามงเนนใหคนในสงคมเปนผประพฤตปฏบตด หากผใดประพฤตปฏบตตาม ขะลาได ผนนกจะมสขภาพ

กายสขภาพจตทแขงแรงสมบรณ และสงผลใหมนษยดารงชวตอยรวมกนในครอบครว ชมชน สงคม และโลก ไดอยางมความสข นอกจากนนแลว ขะลา ทเกยวกบวถชวตและการบรโภค ยงไดสะทอนสภาพชวต ความเปนอย คตความเชอ

Page 202: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 191 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรมของคนในสงคมลานชาง ตงแตอดตสบมาจนถงปจจบนทงน ขะลายงเปนเกณฑทใชควบคมความประพฤตและเปนรากฐานวฒนธรรมของคนในสงคมลานชางและเปนภมปญญาทนาภาคภมใจควรคาแกการศกษาและอนรกษไวใหคงอยสบไป และรวบรวมภาษาเพอทา พจนานกรมดานภาษา (ฉบบภาษาไทย-องกฤษ) ของชนเผาในจงหวดศรสะเกษ รวมทง 4 ภาษา ไดแก เขมร สวย (กย) ลาว และเยอ จานวน 839 คา

วจารณและสรปผล

จากผลการวจยเรอง “ความหลากหลายทางภาษาของชนเผาในจงหวดศรสะเกษ” พบวา จงหวดศรสะเกษเปนจงหวดทอยทางตอนลางของภาคตะวนออกเฉยงเหนอหรอทเรยกกนโดยทวไปวาทราบสงโคราช มลกษณะเปนแองตน (Shallow basin) หรอคลายกระทะหงาย (Saucer Shaped) และลาดเอยงไปทางทศตะวนออกเฉยงใตเลกนอย จงหวดศรสะเกษ ตงอยในเขตรอนม 3 ฤด คอ ฤดรอน ฤดฝน และฤดหนาวเพราะไดรบลมมรสมตะวนตกเฉยงใต และลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ ลมมรสมตะวนตกเฉยงใตลกษณะภมประเทศโดยทวไปของจงหวดศรสะเกษ มอากาศรอนจดในฤดรอน และคอนขางหนาวในฤดหนาว เพราะไดรบ

อทธพลลมหนาวจากประเทศจน สวนฤดฝน มกจะมฝนตกหนกในเดอนกนยายนแบงการปกครองออกเปน 22 อาเภอ 206 ตาบล และอก 2,411 หมบานไดแก อาเภอเมองยางชมนอย กนทรารมย

กนทรลกษขขนธ ไพรบงปรางคก ขนหาญราษไศลศลาลาด บงบรพ หวยทบทน โนนคณศรรตนะนาเกลยง วงหนภสงห เมองจนทรเบญจลกษพยห โพธศรสวรรณและ อทมพรพสย มกลมชาตพนธในจงหวดศรสะเกษทอาศยอย 4 กล มคอเขมรสวย(กย) ลาว และเยอ จงทาใหเกดความหลากหลายทางดานภาษา และวฒนธรรมซงแตกตางกน

แตละชนเผา แตในความแตกตางยงคงดารงอย และเป นเอกลกษณซ ง ภาษามความใกล ชดกบวฒนธรรม ในฐานะเปนองคประกอบสวนหนงของวฒนธรรม ภาษาจงปรากฏลกษณะของวฒนธรรมใหสามารถศกษาได เชน การศกษาภาษาทเปนถอยคาและลายลกษณอกษร หรอวจนะภาษา และทไมเปนลายลกษณอกษร หรออวจนะภาษาและภาษาเปนเครองมอสาคญทางสงคมในการบนทกและถายทอดวฒนธรรม เพราะวาภาษาจะเปนสอในการทาความเขาใจและถายทอดวฒนธรรม ทงในดานของการสะสมและการสบทอด จงจาเปนอยางยงทมนษยตองอาศยภาษาในการตดตอสอสาร ถาขาดแลวคงไมสามารถรวมกนเปนสงคมได ทกษะทางภาษาทมนษยชาตใชตดตอสอสารกนคอ การฟง พด อาน เขยน สอดคลองกบภาวฒน พนธแพ (2550) กลาววา ภาษาถอวาเปนกระจกทสะทอนใหเหนวฒนธรรมไมวาภาษานนจะเปนภาษาพดหรอแสดงออมมาโดยไมใชคาพดกตาม เชนทาทาง การยน และการสบตา ดงนนการศกษาภาษาจงจาเปนอยางยงตอการศกษาวฒนธรรมสวนศรเรอน แกวกงวาล (2548) ใหความเหนวาภาษาเปนเครองมอของสงคมสาหรบใชเปนสอกลางในการตกลงบอกกลาวทาความเขาใจกนระหวางบคคล และระหวางหมคนในวงการปกครอง ในการทามาหาเลยงชพในการเรยนการสอนวทยาการทงสน ภาษามใชใชการเพยงปจจบน แตสามารถใชสอดสองศกษาความ

ฉลาดสามารถสมยกอน ทนาสบกนมาดวยภาษาทงเปนเครองมอถายทอดความฉลาดความสามารถของคนปจจบนสโลกอนาคตอกดวย ดงนนจงกลาว

ไดวาภาษามความสาคญในการดารงชวตของมนษย ถาขาดภาษา การถายทอดความคดของมนษยกไมเปนระบบและเมอไมมการถายทอด

ความคดอยางเปนระบบการตดตอสอสารของมนษยกจะถกจากดอยในวงแคบทสด กลาวคอ ถามนษยไมมภาษาใชแลว มนษยกไมแตกตางไปจากสตว เมอภาษามความสาคญดงกลาว มนษยจงควรศกษาภาษาทจะสามารถนาภาษามาใชอยางถก

Page 203: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

192 พชรา ปราชญเวทยความหลากหลายทางภาษาของชนเผาในจงหวดศรสะเกษ

ตองและเกดประโยชนมากทสดจงทาใหเกดการอนรกษภาษาในรปแบบของการเกบขอมลไวเปนลายลกษณอกษรสอดคลองกบ ราชบณฑตยสถาน (2549) ไดใหความหมายของพจนานกรมไววา พจนานกรม หมายถง หนงสอทรวบรวมคาศพทในวงศพททกาหนด และนยามความหมายเอาไว เพอใชเปนทคนหาความหมายของคา โดยมการเรยงลาดบคาศพทตามตวอกษร ตามเสยง หรอตามลาดบอนๆ สวน Oxford University (1995) ไดใหความหมายของพจนานกรมวา พจนานกรม (Dictionary) หมายถง หนงสอทแสดงคาศพทโดยเรยงตามอกษร และอธบายความหมายของคาศพทเหลานน หรอหมายถง หนงสอทอธบายความหมายของคาพเศษ นอกจากทกลาวมาภาษายงเปนกศโลบายของคนสมยโบราณเกยวกบความเชอของขะลา (ขอหาม)ทมงเนนใหคนในสงคมเปนผประพฤตและปฏบตตาม ทงนเชอวาผใดปฏบตตามขะลาไดจะเปนผทมสขภาพรางกาย จตใจทแขงแรงสมบรณ และอยในสงคมอยางมความสขเหตและผลทเปนเชนนเนองจากคนอสานทอยในพนทยงยดถอปฏบตตามความเชอ ขนบธรรมเนยม ประเพณวฒนธรรมทองถนไวอยางเหนยวแนนทาใหความเชอ และขอหามตางๆยงคงอยในสงคมจนถงทกวนน ซงความเชอ และขอหามดงกลาวไดสะทอนใหเหนถงองคความรและภมปญญาของชาวอสานทสงสมมาตงแตอดตสบมาจนถงปจจบนทงน ขะลายงเปนเกณฑทใช

ควบคมความประพฤตและเปนรากฐานวฒนธรรมของคนในสงคมลานชางและเปนภมปญญาทนาภาคภมใจควรคาแกการศกษาและอนรกษไวใหคง

อยสบไปสอดคลองกบ ผาสก มทธาเมธา (2540) และความเชอทเปนขอหามลวนเกดจากสตปญญาอนเฉลยวฉลาดของบรรพบรษใน การคดกศโลบาย

ทใชอบรบสงสอนลกหลานและคนทวไปใหเกดความศรทธาเชอถอและปฏบตตาม เมอไดพจารณา

กพบวา ความเชอทเปนขอหามลวนมเจตนาของบรรพบรษแฝงอย อย างลกซงและเจตนาของบรรพบรษเหลานน ลวนมงอบรมสงสอนใหคน

ประพฤตดอยรวมกบสงคมอยางเกดสขแกตนเองจงนบวาความเชอทเปนขอหามเปนภมปญญาของบรรพบรษ เพราะสอดคลองกบความหมายของภมปญญาความเชอของคนอสานซงเหมอนกบชนชาตอนในสมยโบราณทเชอในสงทมองไมเหนตวตน สงลกลบ โดยเชอวามฤทธมอานาจเหนอคนอาจบนดาลใหด และรายได ความเชอใดทเกยวกบสวสดภาพ และความปลอดภยของตนเปนความเชอทเกยวชวต และความอยรอด ความเชอชนดนน ๆ มหลายอยางพรอมทง มพธกรรมเขามาแทรกยงเกยว กบอานาจเหนอธรรมชาตเหลานน เชน ความเชอในเรองผสางเทวดา เครองรางของขลง คาถาอาคม แลเวทมนต เปนตน และความเชอนนจะเกยวกบสภาพแวดลอมคน ชวตของคนทไดถายทอดมาจากบรรพบรษ และเชอกนตอๆมาทกวนนยงมอทธพล มผลตอความเชอ และการกระทาของชาวบานเปนสงทอาจถอไดวาเปนประเพณทอาจเปลยนแปลงไดยากทจะสญหายไปทงหมด และยงคงใหเราเหนสบทอดความเชอจากอดตจนถงปจจบนนอกจากนน สารานกรมไทยสาหรบเยาวชน (2550) ยงใหความหมายของภมปญญาชาวบานวาหมายถง “ความรของชาวบานทสรางขนจากประสบการณและความเฉลยวฉลาดของแตละคนซงไดเรยนรจากพอแม ปยาตายาย... ความรเหลานเกยวของกบการดาเนนชวตเปนแนวทาง เปน

หลกเกณฑวธปฏบตเกยวกบความสมพนธระหวางสมาชกในครอบครว ความสมพนธกบผลวงลบไปแลวกบสงศกดสทธและกบธรรมชาต ความรทสงสมมาตงแตบรรพบรษนสบทอดจากคนรนหนงไปสคน

อกรนหนง...”ซงความหมายของภมปญญาดงกลาวลวนตรงกบลกษณะความเชอทเปนขอหามและเปนภมปญญาของบรรพบรษของชาวศรสะเกษทสงสม

มาตงแตอดต ผบญญตขนไว เพอตองการใหคนรนหลงอยรวมกนไดอยางมความสขซงจะมงเนนให

คนในสงคมเปนผประพฤตและปฏบตตามสบตอไป

Page 204: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 193 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ขอเสนอแนะเพอการนาผลวจยไปใช

1. ขอเสนอแนะในการนาผลการวจยไปใช 1.1 สามารถนาผลการวจยไปเสนอตอชมชน หนวยงานของรฐและเอกชนทเกยวของกบภาษา 1.2 สงเสรมการใชภาษาถนในพนทใกลเคยง

2. ขอเสนอแนะเพอการวจยตอไป 2.1 ควรมการศกษาเกยวความหลากหลายทางภาษาในแตละทองถน 2.2 ควรมการพฒนารปแบบทเกยวความหลากหลายทางภาษาในพนเพอรวบรวมเทคนควธการทมความหลากหลายในการจดเกบขอมลใหเหมาะสมกบและเปนประโยชนตอการนาไปใช

เอกสารอางอง

กรวรรณ ชวสนต และธตนดดาจนาจนทร. (2546). ความสมพนธระหวางลานนา-ลานชางการศกษาเปรยบเทยบประเพณ 12 เดอน. สถาบนวจยสงคมมหาวทยาลยเชยงใหม.

กาญจนามณพนธ. (มปป.). คตชาวบานบานคออ.ยางตลาดจ.กาฬสนธ. มหาสารคาม: มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒมหาสารคาม.

โกศลพละกลาง. (2536). ขอขะลาของชาวอสานศกษาเฉพาะกรณกงอาเภอศรสมเดจจงหวดรอยเอด.มหาสารคาม : มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒมหาสารคาม

คมเนตรเชษฐพฒนวนชและคณะ. (2539). ขด :ขอหามในลานนา.โครงการหลกนเวศวทยาชมชนลานนาสถาบนวจยสงคม. มหาวทยาลยเชยงใหม.

คณะศกษาศาสตร. (2536). เอกสารประกอบการสมมนาเรอง การสอนภาษาไทยในฐานะภาษาตางประเทศหมายเลข 1 ทฤษฎการเรยนรภาษาทสอง. มหาวทยาลยเชยงใหม.

ใครศรพลเรอง. (2529). คตชาวบานบ.ขดต.เขวาใหญอ.กนทรวชยจ.มหาสารคาม. รายงานวชาคตชนวทยามหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒวทยาเขตมหาสารคาม.

จรลพยคฆราชศกด. เอกสารประกอบไทยคดศกษาศาสนาและลทธนยมในทองถน. มหาสารคาม: ปรดาการพมพ, มปป.

จรลวไล จรญโรจน. (2548). หมอมหลวง.ภาษาศาสตรเบองตน.กรงเทพฯ: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

จารวรรณ ธรรมวตร. (2538). วเคราะหภมปญญาอสาน.อบลราชธาน : โรงพมพศรธรรมออฟเซท.จารวรรณ ธรรมวตร. (2538). วรรณกรรมทองถน: อสาน-ลานชาง.เอกสารคาสอนมหาวทยาลย

มหาสารคาม.

จารวรรณ ธรรมวตร. (มปป.) คตชาวบานอสาน.พมพครงท 2. กรงเทพฯ : อกษรวฒนา.จตตมา เทยมบญประเสรฐ. (2546). ระบบสารสนเทศเพอการจดการ (Management Information System).

กรงเทพมหานคร : หางหนสวนจากด ว.เจ. พรนตง.ฉตรพงศอนทฤทธ. (2536). ขะลาหญงมครรภและขะลาแมลกออนศกษากรณบานหนองชางต. หนองชาง

อ.คามวงจ.กาฬสนธ.รายงานวชาโลกทรรศนชาวไทยในทองถนมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

มหาสารคาม.

Page 205: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

194 พชรา ปราชญเวทยความหลากหลายทางภาษาของชนเผาในจงหวดศรสะเกษ

ชนตราอทธธรรมวนจ. (2542). รอยแปดคะลาของชาวไทยอสาน,ภาษาและวฒนธรรม. ปท 18 ฉบบท 1, หนา 29-35.

ชมพนธ กญชร ณ อยธยา และคณะ. (2527). ความรทางภาษาศาสตรของครสอนภาษาองกฤษ ระดบ มธยมศกษาตอนตน. รายงานการวจย คณะมนษยศาสตรมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒปทมวน.

ผาสกมทธเมธา. (2540). คตชาวบานกบการพฒนาคณภาพชวต.กรงเทพฯ: บรษทตนออแกรมมจากด.ภาวฒน พนธแพ. (2550). การจดการมตตางๆ ทางวฒนธรรม. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยพายพ.วนเพญ ศรนรนดร. (2540). เครองมอพฒนาพจนานกรมอเลกทรอนกส องกฤษ – ไทย.วทยานพนธมหา

บณฑตจฬาลงกรณมหาวทยาลย.ราชบณฑตยสถาน. (2549). ศพทคอมพวเตอรและเทคโนโลยสารสนเทศฉบบราชบณฑตยสถาน.พมพครง

ท 7. กรงเทพฯ: นานมบคสพบลเคชนส.ศรเรอน แกวกงวาล. (2548). ภาษาและความคด เราคดดวยภาษา. กรงเทพฯ. จฬาลงกรณมหาวทยาลย.Best,J.W. (1977). Research in education.3ed. New Delhi :Prent-Hall.Date, C.J. (2000). An Introduction to Database Systems. 7ed. New York :Addiso–Wesiey.Dinneem, Francis P. (1967). An Introduction to General Linguistics. New York : Holt,Rinehart And

Winston.Finegan, Edward. (1999). Language : Its Structures and Use. Third Edition. Hartcourt Brace Col-

lege Publishers : Fort Worth.Oxford University. (1995). Oxford Advanced Learner’s Dictional. 5cd. Oxford : Oxford University

Press.

Page 206: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

การขดเกลาทางสงคมในหนงสออานนอกเวลา กลมสาระการเรยนรภาษาไทย ชนมธยมศกษาตอนตน ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551The Socialization of Non-curricular reading, Learning Group, Secondary Education Following Middle Basic Course Education, B.E.2551

พชต แกวสรวงษ1, ชศกด ศกรนนทน2, วณา วสเพญ3

Pichit Keawsuriwong1, Chusak Sukaranandana2, Weena Weesapen3

บทคดยอ

วทยานพนธนมความมงหมายเพอศกษาการขดเกลาทางสงคมทปรากฏในหนงสออานนอกเวลากลมสาระการเรยนรภาษาไทยชนมธยมศกษาตอนตน ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 เสนอผลการศกษาแบบพรรณนาวเคราะห ผลการศกษาปรากฏดงน การขดเกลาทางสงคมทปรากฏในหนงสออานนอกเวลา มลกษณะในการขดเกลาอย 6 กลม คอ 1) ครอบครว 2) เพอน 3) โรงเรยน 4) อาชพ 5) ศาสนา 6) สอมวลชนในจานวนหนงสออานนอกเวลา12 เรอง กลมตวแทนทมบทบาทในการขดเกลาทางสงคมเปนสวนใหญ คอ ครอบครว เพราะครอบครวคอองคกรแรกททาหนาทขดเกลาทางสงคมใหกบมนษย เปนผเลยงดบคคลตงแตเปนทารก ถายทอดใหการเรยนรวฒนธรรมและคานยมแกสมาชกในครอบครวปรากฏในหนงสออานนอกเวลาเรอง ความสขของกะท เดกชายมะลวลย บานเลกในปาใหญ อลเฟรด โนเบล เสนเลอดสขาว และเทพนยายแอเดอรสน ลาดบตอมาคอ โรงเรยน อนเปนสถานททขดเกลาโดยตรงผานการอบรมสงสอน ปรากฏในหนงสออานนอกเวลาเรองเดกแนว ลาดบตอมาคอศาสนา ดวยการถายทอดหลกธรรมคาสอนทเปนแกนในการนอมนามาปฏบตคอเรอง ศล สมาธ และปญญา ปรากฏในหนงสออานนอกเวลาเรอง ขวญสงฆ และเรองเรองแสงอรณ ลาดบ

ตอมาคอเพอน เปนการขดเกลาทางออม ดวยวธการสงเกต จดจาสการปรบตวเขาหากลม มแนวทางทสงเสรมการใหกาลงใจ สอนใหสกบอปสรรค ปรากฏในหนงสออานนอกเวลาเรอง ฃวดฅน อยหนใด ลาดบตอมาคอสอมวลชน เปนแหลงทใหการขดเกลาทงทางตรงและทางออมเปนแหลงใหสาระและขาวสารเพอประโยชนในการดารงชวต การตดสนใจและการคาดหวงในชวต ปรากฏในหนงสออานนอกเวลาเรอง ช ชางกบ ฅ ฅน ขนมแมเอยอาชพซงเปนกลมทมบทบาทนอยมากดวยวธการถายทอดประสบการณและบทบาท

1 ศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย, คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม2 ศลปศาสตรมหาบณฑต ผชวยศาสตราจารย, คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม3 รองศาสตราจารย, คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม1 Master of Arts Program in Thai, Faculty of Humanities and Sociences, Mahasarakham University2 Assistant Professor, Faculty of Humanities and Sociences, Mahasarakham University3 Associate Professor, Faculty of Humanities and Sociences, Mahasarakham University

Page 207: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

196 วาทร.ต.พชต แกวสรวงษ ชศกด ศกรนนทน วณา วสเพญการขดเกลาทางสงคมในหนงสออานนอกเวลา...

หนาทในสงคม ปรากฏในหนงสออานนอกเวลาเรอง เสนเลอดสขาวและเรองเดกแนว สวนกลวธในการขดเกลาทางสงคมมทงทางตรงและทางออม แตโดยสวนมากใชการขดเกลาทางสงคมโดยทางออม การนาเสนอผานการกระทาและทรรศนะของตวละคร การนาเสนอผานศลปะการใชภาษา การนาเสนอผานแกนเรอง การนาเสนอผานการบอกเลาของผแตงโดยตรง ตามลาดบ

คาสาคญ : การขดเกลาทางสงคม, วรรณกรรมหนงสออานนอกเวลา

Abstract

The procedure of socialization at present in the outside reading revealed that There are 6 groups of the socialization agents : 1) Family 2) Friends 3) School 4) Occupations 5) Religion 6) Mass media with the quantity of 12 outside reading groups. The imperative structures ofsocialization agents group is the first organization that has responsibilities for socialization since their infancy to communicate of cultural learning and values within the family that present in non –curricular reading at Kwam-sook-khong-kha-thi , Dek-chai-ma-li-wan, Ban-lek-nai-pha-yai, Alfred Nobel, Sen-luad-Si-kwan and Thep-ni-yai Aderson, Next School which are the places for non –curricular reading that directs socialization through lecture, that presents itself in the outside reading from Dek-naew. The religion from the doctrines that is the main point to commandments focusing on concentration and the previous regulations that present in the outside reading is Kwan-song and Rueng-Seang-A-Run. Friends are the indirect socialization from observation, memorization for the groups. The approaches for the encouraging for learning impairment. This will be presented using outside reading were Kuluad-Khon-Yoa-Non-Dai. Next, the mass media have direct socialization and indirect socialization it’s source material and the information for the benefit of living. The decision and the expectancy of life that presents itself outside reading is from Cho-Chang-Kuo-Knor-KhonKa-mon-mea-Auy. The concern has less to do with the experience of communicate and the social responsibility and has to deal with the integration of these areas

relating to Sean-luad-Si-Kwaw and Dek-naew. The socialization strategies were direct and indirect but the significant use was indirect socialization.

Keywords : socialization, extra literature

บทนา

วรรณกรรมเปรยบเสมอนกระจกเงาสะทอนสงคม โดยถกบนทกดวยภาษาทงดงาม ใน

ทางวรรณศลป อนเปนมรดกทางภมปญญาทถกสงสมมาเปนเวลายาวนาน สะทอนภาพวถชวต ของ

ผคนในสงคมมาทกยคทกสมย ทงในสวนทเปนวรรณคดในราชสานกและวรรณกรรมทองถน วรรณกรรมเปนผลผลตทางความคดของกวอนเกดจากการสงสมประสบการณในการใชชวตอย ใน

สงคม เรองราวหรอเนอหาของวรรณกรรมทนกเขยนนามาเผยแพร จงยอมมาจากประสบการณ

Page 208: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 197 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ทางสงคมทนกเขยนไดประสบ ทงโดยตรงและทางออม (สถาพร ศรสจจง. 2540: 1) ดงท วภา กงกะนนท (2520 : 151) กลาววา โดยทวไปวรรณคดไทยทกเรองไดบนทกหรอสะทอนภมปญญาไวในดานใดดานหนงหรอหลายดานเสมอ มากบาง นอยบาง ขนอย กบเหต – ปจจยหลายประการ เช น เจตนารมณของผแตง ประสบการณทงของผแตงและผอาน ความสน – ยาวของเนอหา ทงน เสนย เสาวพงศ (2518 : 175) กลาววา “ศลปะทแทจรงยอมเปนสงทหนหนาเขาหาชวต เพอสะทอนภาพชวตนน ปญหาสงคมและสภาพความเปนอยในสมยนนๆ กยอมปรากฏอย เพราะสงเหลานเปนเนอหาทางวรรณคด นกเขยนจะเขยนอยในสญญากาศไมได จะตองมวตถดบหรอเนอเรอง”ซงสอดคลองกบพชร สายสทธ (2542 : 207 – 222) ทกลาววา วถความเป นอย ของคนในชาตจะปรากฏอย ในวรรณคดของชาตนนเสมอ เนองจากวรรณคดไดสะทอนภาพชวตความเปนอย ความคด ความเชอ ไดตรงตามสภาพทเปนจรง ดงนนจากทกลาวมาขางตนอาจสรปไดวา วรรณคดเปนสวนหนงของชวตมนษยจรง หากพจารณาหนงสออานนอกเวลาทกระทรวงศกษาธการประกาศ ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 พบวาวรรณกรรมทกเรองเกดจากการกลนกรอง จาก

ประสบการณของผเขยนโดยตรง ทงนเพอใหนกเรยนพงระลกอย เสมอว า “วรรณคดและวรรณกรรมเปนสวนหนงของชวต” ครผสอนควรชใหผเรยนมองวรรณกรรมทกาหนดใหเรยนไดอยาง

หลากหลาย และเข าถงแก นแท ของชวตซงวรรณกรรมชดนไดผานการคดเลอกจากคณะกรรมการเปนทเรยบรอยแลว เพอทจะใชเปนสอ

เพอพฒนานสยรกการอานของนกเรยน ในการจดกจกรรมการเรยนการสอนกลมสาระการเรยนร

ภาษาไทย ใหบรรลวตถประสงคตามหลกสตร ซงสะทอนใหเหนถง “ความเปนเอกลกษณของชาตซงเปนสมบตทางวฒนธรรมอนกอเกดความเปน

เอกภาพและเสรมสรางบคลกภาพของคนในชาตใหมความเปนไทย และเปนเครองมอในการตดตอสอสารเพอสรางความเขาใจของคนในชาต ทงยงสอดคลองกบยทธศาสตรการสงเสรมการอานของกระทรวงศกษาธการ ทมงพฒนาคนไทยใหมความสามารถในการอาน มนสยรกการอาน และสรางบรรยากาศสงแวดลอมในการสงเสรม การอาน” (ประกาศสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. 12 พฤษภาคม 2554) นอกจากวรรณคดและวรรณกรรมยงมความสมพนธกบสงคม และบนทกภาพวถชวต ผคนในแตละยคสมยแลวยงพบวา ความคดและพฤตกรรม การขดเกลา การหลอหลอม ทจะทาใหตวละครดาเนนตามแนววถนยมของสงคม ตามความคาดหวงของสงคมทควรจะเปนทจะทาใหบคคลมพฤตกรรมทสอดคลองกบจารต ประเพณ ของสงคม เราเรยกการขดเกลาดงกลาววา การขดเกลาทางสงคม (Socialization) กระบวนการทางสงคมกบทางจตวทยาซงมผลทาใหบคลกภาพตามแนวทางทสงคมตองการทาใหมนษยเปลยนแปลงตามสภาพธรรมชาตเปนมนษยผม วฒนธรรม แตกตางจากสตวรวมโลกชนดอน (จานงค อดวฒนสทธ. 2540: 43) การขดเกลาทางสงคมเปนกระบวนการ ทงทางตรงและทางออมทมนษยในสงคมหนงๆ ไดวางไวเพอเปนแบบแผนของการปฏบตตอกน (สพตรา สภาพ. 2546: 43) การขดเกลาทางสงคมนจะดาเนนไปตลอดชวตคน

เรา (continuity of socialization throughout a person ‘s life) กระบวนการขดเกลาทางสงคมมพลวตสงเราสามารถไดรบการขดเกลาไดใหมหรอ

resocialization ไดเสมอเมอเราพบสถานการณใหมๆ หรอตวเราเองสวมบทบาทใหมไดอยตลอดเวลา กระบวนการนอาจเกดแบบคอยเปนคอยไป

(gradual process) จฑาพรรธ (จามจร) ผดงชวต.2550:139) ซงอาจกลาวไดวา เปนกระบวนการหลอหลอมระบบความคด วฒนธรรมผานกลไกลตางๆทางสงคมทชวยใหปจเจกสามารถดาเนนชวตไดอยาง “เปนปกต”ในฐานะทเปนสมาชคนหนงของ

Page 209: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

198 วาทร.ต.พชต แกวสรวงษ ชศกด ศกรนนทน วณา วสเพญการขดเกลาทางสงคมในหนงสออานนอกเวลา...

สงคม การขดเกลาทางสงคมเปนกระบวนการ (process) ทสงคมหรอกลมสงสอนโดยตรงหรอโดยออมใหผทเปนสมาชกของกลมไดเรยนรและรบเอาระเบยบวธกฎเกณฑ ความประพฤตและคานยมตางๆทกล มกาหนดไวเปนระเบยบของความประพฤตและความสมพนธของสมาชกของสงคมนน (ปฬาณ ฐตวฒนา.2550: 84) ความทกลาวมาขางตนสะทอนใหเหนวาการขดเกลาทางสงคมเกดขนไดทงโดยตรงและโดยออมซงตกผลกทางความคดของผคนมาทกยคทงสมย ถกบนทกเอาไว หลายรปแบบ เช น วรรณกรรมประเภทตาง ๆ ตามคานยมของผคนในสมยนน ๆ ทงนจงไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของกบหนงสอนอกเวลา กลมสาระการเรยนรภาษาไทย ในชวงเวลาทผานมาเพอประกอบการศกษา และทาความเขาใจ ดงน ในระยะแรก เปนการศกษาสภาพปญหาและการใชหนงสออานนอกเวลา การประเมนคณคาดงเชน อมรา เทศกรณ (2520: 188) ไดศกษาวเคราะหคณคาของหนงสออานนอกเวลาระดบชนมธยมศกษาตอนปลายสรปไดวา ครสวนใหญเหนวาควรใหนกเรยนอานหนงสอประเภทสารคดเปนหนงสออานนอกเวลามากกวาประเภทอนๆ รองลงมาคอประเภทเรองสน และนวนยายตามลาดบ สวนนกเรยนเหนวาควรใหอานหนงสอประเภทเรอง

สน เปนหนงสออานนอกเวลา รองลงมาคอสารคด และนวนยาย ทเปนเชนนอาจเปนเพราะครคานงถงการอ านเพอความร มากกว าอ านเพอความเพลดเพลน สวนในการพจารณาหนงสออานนอก

เวลา ครสวนใหญใหนกเรยนเลอกอานเองตามรายชอทกรมวชาการกาหนดมาให ตอมา อมพร ทองใบ (2524 : 198 - 202) ไดวเคราะหหนงสออานประกอบวชาภาษาไทยประเภทนวนยายในระดบมธยมศกษาตอนตนปรากฏวา ครสวนใหญ เหนวา

ในดานการประพนธนวนยายทมคณคาอยในระดบมากไดแก นกกบพม แวววน แมงมมเพอนรก ดานคณภาพการพมพทง 5 เลม ไดแก นกกบพม แวว

วน แมงมมเพอนรก เอมลยอดนกสบ พลายมลวลย มคณคาอยในระดบปานกลาง ปญหาของครในการใชหนงสออานนอกเวลาสาหรบชนมธยมศกษาตอนตนคอ ครสวนใหญมปญหาในดานไมมหนงสอคมอ ปญหาของนกเรยนในการอานนอกเวลาทครสวนใหญประสบคอ นกเรยนขาดความคดในการวพากษวจารณ เพราะนกเรยนไมมเวลาอานหนงสอหรออานไดจานวนนอยครงและครสวนใหญเหนวาหนงสอนวนยายจะใหคณคาดานความเพลดเพลนแกนกเรยนมาก รองลงมา คอหลกในการดาเนนชวต ชงยงพบวา การศกษาเกยวกบหนงสออานนอกเวลายงอยกบการวเคราะหเพอหาคณคาและสภาพปญหาทงในสวนของครและนกเรยน ความทไดกลาวมาขางตนสะทอนใหเหนถ งพฒนาการของการศกษาว เคราะห งานวรรณกรรม ชดหนงสออานนอกเวลา กลมสาระการเรยนร ภาษาไทย ลวนแตเกดคณคาในการจดกจกรรมการเรยนการสอนวชาภาษาไทยแตยงถอวา ยงใชแนวทางศกษาทยงอยในกรอบ ตามแบบฉบบทมผศกษาเอาไวแลว ในระยะหลงการศกษาเรมออกนอกกรอบปฏบตซงพบวา สภาวรรณ แกวปองปก (2540) ไดศกษาวเคราะหวถชวตประชาธปไตยทปรากฏในหนงสออ านนอกเวลาวชาภาษาไทย ระดบมธยมศกษาตอนตน จานวน 28 เลม ซงใชวถชวตประชาธปไตย 18 ประการ เปนเกณฑในการ

วเคราะห โดยวเคราะหจากพฤตกรรมของตวละคร ผลการศกษาพบวา 1.) วถชวตประชาธปไตย ทปรากฏความถมากทสด คอ วถชวตประชาธปไตยในดานคารวะธรรมทแสดงถงการเคารพกนทางวาจา 2.) วถชวตประชาธปไตยทปรากฏความถนอยทสด คอ วถชวตประชาธปไตยในดานปญญาธรรมทแสดงถงถามปญหาในหมคณะตดสนใจกนไมไดจงใชการออกเสยง และวถชวตประชาธปไตย

ในดานปญญาธรรมทแสดงถงการเลอกตงผแทนโดยตระหนกถงผทาประโยชนแกสวนรวมนนชใหเหนวาการศกษาเรมนาแนวคด ทฤษฎทางสงคม

Page 210: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 199 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

เขามาวเคราะหงานวรรณกรรม ในปตอมา อธกมาส มากจย (2543) ได ศกษาวเคราะหนวนยายสงคมชนบทจากหนงสออานนอกเวลาวชาภาษาไทย ระดบมธยมศกษาตอนปลายพทธศกราช 2524 (ฉบบปรบปรง 2533) ผลการวจยสรปวา องคประกอบของนวนยายสงคมชนบท ทง 7 เรอง ไดแก เรองราวและแกนเรอง พบวาเปนเรองในทานองเดยวกน คอ เกยวกบการพฒนาสงคมใหมความเจรญขน ตวละครในเรองผแตงไดสรางใหมความสมจรงและแสดงบทบาทเองมากทสดวตถดบและฉากทนามาใช คอ สภาพสงคมและวฒนธรรมในชนบทตามภาคตางๆ ของประเทศไทย ทพบใน 7 เรองน คอ ภาคกลาง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคใต ผเขยนเสนอทรรศนะเกยวกบการปฏบตหนาทของตนใหดทสดเพอพฒนาและทาประโยชนแกสงคมโดยใชตวละครสาคญเปนผดาเนนเรอง รปแบบการประพนธเปนรอยแกว ภาษาทใชมความสอดคลองกบเนอเรอง สน กระชบ เขาใจงาย มภาษาถน ในเรองปลากง ลกอสาน ผเสอและดอกไม ดานกลวธการประพนธ ทกเรองมโครงเรองทไมซบซอน สนกสนาน นาตดตาม มการเปดเรองแบบยอนกลบ ทกเรองปดเรองแบบสขนาฏกรรม มการใชนาเสยงในบทสนทนา และเครองหมายวรรคตอนทาใหเนอเรองมความสมบรณ นวนยายทง 7 เรองใหแงคด ในการดาเนนชวตอยางมคณคาในดานการทาประโยชนเพอสงคม และการรกษาขนบธรรมเนยม

ประเพณ ซงสามารถนาไปปรบใชใหเขากบการดาเนนชวตปจจบนได ปรากฏการณ ในการศกษาดานสงคมในงานวรรณกรรมชดหนงสออานนอก

เวลาเรมกลบมาอกครงหนง ดงทพบในงานของ สรางค แจมดวง และคนอนๆ (2543) ไดวเคราะหจรยธรรมในหนงสออานนอกเวลา ประเภทบนเทง

คด รอยแกว ระดบมธยมศกษาตอนตน จดมงหมายเพอวเคราะหจรยธรรมในหนงสออานนอกเวลา ประเภทบนเทงคดรอยแกว ระดบมธยมศกษาตอนตน จานวน 18 เลม โดยใชเกณฑหวขอจรยธรรม ของกรมวชาการ กระทรวงศกษาธการกาหนด

จานวน 11 ขอเปนกรอบในการศกษาคนควา ผลการศกษาคนควาพบวา หวขอจรยธรรมดานความรบผดชอบ และความเมตตา กรณา มมากทสด พฤตกรรมทแสดงออกถงความรบผดชอบคอ การรจกหนาท และกระทาตามหนาทเปนอยางด สวนพฤตกรรมทแสดงออกถงความเมตตา กรณา คอการใหความอนเคราะห เกอกลและแสดงออกทางกาย วาจาตอผอน ดวยความสภาพนมนวล จรยธรรมทปรากฏรองลงมาเรยงตามลาดบคอ ความอตสาหะ ความเสยสละ ความกตญกตเวท ความมเหตผล การประหยด ความซอสตย ความสามคค และการรกษาระเบยบวนย สวนหวขอจรยธรรมทไมปรากฏ คอ ความยตธรรม จากงานวจยทนามากลาวขางตน ชใหเหนวาในระยะแรก (ป 2520 - 2531) กระบวนการวจยเกยวกบหนงสออานนอกเวลาสวนใหญเปนงานวจยเชงสารวจการใชหนงสออานนอกเวลาของครภาษาไทยและประเมนคณคาของหนงสอ ในระยะทสอง (2540 - 2543) งานวจยสวนใหญยงอยกบ การศกษาสภาพปญหาในการใชหนงสออานนอกเวลาและในชวงหลง ๆ ในการศกษาวจยเรมนาเอาทฤษฎตางๆ ทางสงคมมาวเคราะห เชน วถประชาธปไตย เปนตน จากการศกษาทงในสวนของงานวจยทผานมาและเอกสารทางวชาการทาใหผวจยมองเหนประเดนปญหา ทงในสวนของครและนกเรยนซงตว

ครเองกยงไมไดศกษาหนงสออานนอกเวลาอยางละเอยดถถวน สวนผเรยนยงไมมทศทางในการศกษาทชดเจน โดยเมออานแลวตองสามารถ

ประเทองปญญา เสรมสรางการเรยนร ชวยในการหลอหลอมจตใจประกอบกบการศกษาในเรองน ยงไมคอยแพรหลาย และหลกสตรแกนกลางการ

ศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2551 ประกาศหนงสออานนอกเวลา เพอใชประกอบกจกรรมการเรยนการสอนในกลมสาระการเรยนรภาษาไทย ทงในสวนรายวชาพนฐานและรายวชาเพมเตม ซงยงไมมการศกษาวเคราะหวจย ทงนผวจยไดพงตระหนกอย

Page 211: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

200 วาทร.ต.พชต แกวสรวงษ ชศกด ศกรนนทน วณา วสเพญการขดเกลาทางสงคมในหนงสออานนอกเวลา...

เสมอวา วรรณกรรมชดนยอมจะถกกลนกรองจากคณะกรรมการในการเลอกสรร ถกกลนกรองดวยความรความคด ของผเขยนทมากดวยประสบการณ และมเจตนารมณทจะสงสอน ขดเกลาจตใจใหผเรยนสามารถเรยนรกฎระเบยบ วถจารตประเพณของสงคมและอยในสงคมไดอยางมความสข ซงจากการศกษางานวจยทผานมาทงหมดนนพบวา การทครไดศกษาวเคราะห สบคนความร นนเกดประโยชนทงครและผเรยน นนคอพฒนาการของการคนควา และสะทอนใหเหนวาคณะกรรมการคดเลอกหนงสออานนอกเวลายอมจะมเจตนารมณเพอสงสอน อบรมผเรยนโดยใชวรรณกรรมเปนสอในการขดเกลา จากการศกษา “การขดเกลาทางสงคม Socialization” ดงทกลาวมาขางตน ทาใหไดคาตอบวาทาไมบคคลคนหนงจงร วาเมอตนอยในฐานะตาแหนงหนงกมบทบาทหนง ทงนเพราะบคคล ไดเรยนรและยอมรบบทบาทของแตละตาแหนงนน การขดเกลาทางสงคมนเปนกระบวนการททกคนจะตองผานมานบตงแตคลอดออกมาเปนทารก และกลมสงคมกลมแรกททาหนาทใหการอบรมขดเกลาทางสงคมใหเกดการเรยนร ไดแก ครอบครว เชนเดยวกบทกวไดมอบบทบาทหนาทใหกบตวละครในแตละเรอง ดงทยรฉตร บญสนท (2535: 721)

กลาววา “วรรณกรรมจะแสดงใหเหนบรรทดฐาน

ของสงคม วถชวต คานยม และความคาดหวงในสงคม ” ซ งสามารถอนมานจากทศนคตและพฤตกรรมของตวละครในวรรณกรรมชดหนงสออานนอกเวลา กลมสาระการเรยนรภาษาไทย ชน

มธยมศกษาตอนตน ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ดงทกลาวมาขางตนนอกจากจะพบวา วรรณกรรมจะมความสมพนธกบวถการดารงชวตของมนษยแลวยงสะทอนใหเหนอกวา วรรณกรรมยงทาหนาทรบใช

สงคม เปนผลผลตทางสงคมทใชเปนสอในการอบรมสงสอน ขดเกลาจตใจใหมนษยมความสมบรณขนคณะกรรมการในการพจารณาคดเลอก

หนงสออานนอกเวลาใหสอดคลองกบเจตนารมณของกระทรวงศกษาธการตามยทธศาสตรการสงเสรมการอาน ทงนเพอทจะมงพฒนาผเรยนใหมความสามารถในการอาน มนสยรกการอาน ดงจะเหนไดวาในการจดกจกรรมการเรยนการสอนในกล มสาระการเรยนร ภาษาไทยไดส งเสรมใหนกเรยนไดเปนผแสวงหาความรโดยใชทกษะการอานสการสรางองคความรตงแตอดตจนถงปจจบน และหนงสอทใหอานนนกแตกตางกนไปตามยคสมยเพอใหนกเรยนเปนผ กาวทนเหตการณในสงคมปจจบนทามกลางกระแสโลกยคโลกาภวฒน ดงทวรรณกรรมชดปจจบนทคณะกรรมการไดคดเลอกมาใหนกเรยนไดอานนนไดสะทอนใหผอานไดเหนในหลากหมายมมมองกบกระบวนการขดเกลาทางสงคมของตวละคร และมบทบาทสาคญทจะชวยหลอหลอมใหคนเปนมนษยทสมบรณได ผวจยไดศกษางานวจยทเกยวของกบการขดเกลาทางสงคม (Socialization) แลวพบวาแนวทางในการศกษาในมมมองดงกลาวยงไมแพรหลาย ดงนนผวจยจงมความสนใจทจะนาแนวคดดงกลาวขางตนนนมาใชเปนเครองมอในการศกษาวเคราะหหนงสออานนอกเวลา กลมสาระการเรยนรภาษาไทย ชนมธยมศกษาตอนตน ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ไดอยางเหมาะสม ซงเปนการศกษาวรรณกรรมแนวใหมทมองในดานสงคมวทยาการดารงอยของ

มนษยในสงคม โดยตองคนหาคาตอบใหไดวา วรรณกรรมชดนสามารถเปนเครองมอ ในการขดเกลานกเรยนผซงจะเปนตนกลาทเตบใหญใน

สงคมไดอยางไร ทงนผวจยไดเจาะจงขอบเขตเลอกวรรณกรรม ในระดบชนมธยมศกษาตอนตนนนไดคานงถงความสอดคลองกบพฒนาการในเรองวย

ของเดกทควรจะไดรบการขดเกลา เนองจากผเรยนในชวงนเรมเขาสชวงวยรนดงท ศรเรอน แกวกงวาล (2518) กลาววา วยรน “อยในวยทอยากรอยากลอง เลยนแบบพฤตกรรม บทบาทอยางผใหญ เปนชวงเปลยนวยระยะหวเลยวหวตอของชวต สลดทง

Page 212: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 201 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ลกษณะนสย ความรสกนกคด จากแบบเดกไปสแบบผใหญ” ความพยายามเปนผใหญทาใหเดกมอารมณสบสน ลงเลใจ วนวายใจ ไมแนใจตนเอง ลกษณะของอารมณและสภาพของวยทาใหตดสนใจผดพลาดไดงาย แตหากพบแบบอยางทถกตอง

สภาพแวดลอมโดยรอบเออตอการเตบโต รวมไปถงไดรบการปลกฝงในการเรยนรทถกตอง การเตบใหญในชวงเปลยนผานของชวตกจะราบรน นนสะทอนใหเหนวาเนอหาสาระทปรากฏในระดบนกจะมสวนชวยในการอบรม ขดเกลาผเรยนใหม แนวปฏบตทถกทควรดวยเชนกน อนเปนเจตนารมณทประเทศชาตตองการใหพลเมองเตบใหญขนมาพรอมกบความงอกงามดานสตปญญา โดยใชวรรณกรรมเปนเครองมอในการขดเกลา สงสอน พฤตกรรมของผ คนซงใหเหนทงในสงคมจากวรรณกรรมและในทางตรงกนขามกยงเปนคตเตอนใจในการดารงชวตสบตอไป ดงนนจงทาใหผ วจยมความสนใจทจะศกษาหนงสออานนอกเวลา กลมสาระการเรยนรภาษาไทย ชนมธยมศกษาตอนตน ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 เพอศกษาวเคราะหองคประกอบทางวรรณกรรมและตอบคาถามให ได ว า วรรณกรรมชดนมกระบวนการ ขดเกลาทางสงคมอยางไร

วตถประสงคของการวจย

1. เพอว เคราะห องค ประกอบทางวรรณกรรม ดานรปแบบ เนอหา และศลปะทางภาษา 2. เพอวเคราะหการขดเกลาทางสงคมทปรากฏในหนงสออานนอกเวลา

ขอบเขตการวจย

การวจยในครงนศกษาเนอหาจาก หนงสออานนอกเวลา กลมสาระการเรยนรภาษาไทย ชนมธยมศกษาตอนตน ตามหลกสตรแกนกลางการ

ศกษาขนพนฐาน 2551 จานวน 12 เลม ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. ผลของการศกษาสามารถนาไปเปนแนวทางการศกษาและวเคราะหหนงสออ านนอกเวลา กล มสาระการเรยนร ภาษาไทย ชนมธยมศกษาตอนปลาย ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 2. เพอนาผลจากการศกษาวเคราะหไปใชประกอบการสอนวชาการอานและการพจารณาวรรณกรรม (สาระเพมเตม)

วธดาเนนการวจย

วธการวจย ผวจยใชวธศกษาเอกสาร ตามขนตอนดงตอไปน 1. ขนรวบรวมขอมล 1.1 ความร ท ว ไปเก ยวกบองค ประกอบของวรรณกรรม 1.2 ค ว า ม ร ท ว ไ ป เ ก ย ว ก บกระบวนการขดเกลาทางสงคม (Socialization) 1.3 เอกสารเกยวกบหนงสออานนอกเวลา กลมสาระการเรยนรภาษาไทย ตามหล กส ต รแกนกลา งกา รศ กษาข นพ น ฐ าน พทธศกราช 2551 2. ขนวเคราะหขอมล

2.1 ศกษาตวบทวรรณกรรมจากหนงสออานนอกเวลา กลมสาระการเรยนรภาษาไทย ชนมธยมศกษาตอนตน ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

2.2 ศกษาเอกสารเกยวกบองค ประกอบทางวรรณกรรมและกระบวนการขดเกลาทางสงคม (Socialization)

2.3 ว เคราะห องค ประกอบทางวรรณกรรมจากหนงสออานนอกเวลา กลมสาระการเรยนรภาษาไทย ชนมธยมศกษาตอนตน ตามหล กส ต รแกนกลา งกา รศ กษาข น พ น ฐ าน พทธศกราช 2551

Page 213: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

202 วาทร.ต.พชต แกวสรวงษ ชศกด ศกรนนทน วณา วสเพญการขดเกลาทางสงคมในหนงสออานนอกเวลา...

2.4 ว เคราะห องค กระบวนการขดเกลาทางสงคม(Socialization)จากหนงสออานนอกเวลา กลมสาระการเรยนร ภาษาไทย ชนมธยมศกษาตอนตน ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 3. ขนเสนอผลการศกษาคนควา เสนอผลการศกษาคนควาแบบพรรณนาวเคราะห (Analysis Description)

ผลการวจย

จากการศกษาคนความขอคนพบดงตอไปน 1. ก า ร ศ ก ษ า อ ง ค ป ร ะ ก อบท า งวรรณกรรมในดานรปแบบ พบวา มทงนยาย นวนยาย สารคด กวนพนธ (กลอนสภาพ โคลงสสภาพ กาพยยาน 11 กาพยฉบง 16) มการใชรปแบบเหมาะสมกบลกษณะของเรอง กลาวคอ นวนยายประกอบไปดวย ขวญสงฆ ฃวด ฅนอย หนใด ความสขของกะท เดกชายมะลวลย นยาย ประกอบไปดวย เทพนยายแอนเดอรสน บานเลกในปาใหญ กวนพนธ ไดแก เรองเรองแสงอรณ สารคดประกอบดวย เดกแนว ขนมแมเอย อลเฟรด โนเบล ช ชางกบ ฅ ฅน และเสนเลอดสขาว

ดานเนอเรอง โครงเรอง (Plot) จากการศกษาพบวา มการวางโครงเรองไมซบซอน มความสมจรง สมเหตสมผล เหตการณตาง ๆ สมพนธกน

และนาสนใจ แฝงไวซงความร ทางดานสงคม เศรษฐกจ วฒนธรรม ประเพณ คานยมและวธการดาเนนชวต ตวละคร Characters จากการศกษา

พบวา การกระทาและความคดของตวละครตองสอดคลองกบภมหลงของตวละครดวย และอปนสย

ใจคอหรอความประพฤตปฏบตจะตองสอดคลองกบภมหลงของตวละครดวยเชนกนจงทาใหตวละครมชวตชวา และตวละครจะตองมลกษณะนสยให

สมจรง ฉาก จากการศกษาพบวา มลกษณะสอดคลองกบเนอเรอง และชวยสรางบรรยากาศ

ของเรองใหนาอาน ฉากตองมความถกตองและสมจรง และยงใชฉากทเกดจากจนตนาการของผเขยนเอง เชน ฉากในทองทะเลจากเรอง เทพนยายแอนเดอรสน ตอน เงอกนอย ทผแตใชความคดผสมกบจนตนาการไดอยางลงตว ชวนใหผอานตดตามเรองราว ดานศลปะการแตง วธการดาเนนเรองพบวา ใชกลวธเขยนโดยดาเนนเรองตามเหตการณ กระชบไมยดยาว ใชบทบรรยายใหรายละเอยดของผแตงประกอบกบการสนทนาของตวละครเปนหลก อนเปนหวใจสาคญของการดาเนนเรอง แนวคดของเรองพบวา มการเสนอแนวคดของเรองผานทศนะของผ เขยนทจะสอสารใหผ อนทราบ ผ อานจะสามารถพจารณาไดจากการกระทาและอปนสยใจคอของตวละครดงเชน ความมกรยามารยาทการแตงกายทสะอาดของแมร ในเรองบานเลกในปาใหญ การเปนคนชางสงเกต จดจาของอลเฟรด โนเบล การเปนคนเจาระเบยบของคณยาย ชอบรงสรรคงานในหองครวจากเรองความสขของกะท การถายทอดศลปะดงกลาวผ แตงสวนมากไดสะทอนผานตวละครและทรรศนะของผเขยนเอง การใชสานวนภาษาพบวา การใชถอยคาและสานวนโวหารมความสาคญมากในการแต ง นวนยาย กวนพนธ สารคด จะตองเลอกคาและสานวนโวหารใหเหมาะกบเนอเรองสามรถใช

ถอยคาสละสลวยไดลงตว ความเปรยบ ถอยคาโวหารตองใหถกตองตามหลกเช นเรองเรองแสงอรณ หรอฃวดฅนอยหนใดโดยเฉพาะในดานบทสนทนาของตวละคร ชวยทาใหเรองมความ

สนกสนานและมความสมจรง บทสนทนาจะชวยใหผอานรจกตวละครไดดขน การสรางความสะเทอนอารมณ พบวา การใชบทสนทนาทาใหเกดความสะเทอนใจ บทสนทนา บทบรรยาย และบทพรรณนาทใชถอยคาทเลอกสรรแลวจะชวยสราง

อารมณและความสะเทอนใจแกผอานไดอยางด และถอยคาทเหมาะสมสอดคลองกบเนอเรองและบคลกภาพของตวละคร

Page 214: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 203 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

2. การขดเกลาทางสงคม (Socialization)

ในหนงสออานนอกเวลา มตวแทนในการขดเกลาอย 6 กลม คอ 1.) ครอบครว 2.) กลมเพอน 3.) โรงเรยน 4.) กลมอาชพ 5.) ตวแทนทางศาสนา 6.) สอมวลชน ซงแตละเรองมบทบาทในการขดเกลาทางสงคมดงน ขวญสงฆ มตวแทนทางดาน ศาสนา ไดขดเกลาทางสงคมในเรองดงน 1.) สอนใหร ธรรมเนยมปฏบตในวด 2.) สอนไมใหเปนนกเลง 3.) สอนใหรธรรมชาตของมนษย 4.) สอนใหยอมรบความจรง ไมหนความจรง 5.) สอนใหมวสยทศนทกวางไกลในการวางแผนการใชชวต 6.) สอนใหรวาชวตเปนอนจจงมเกดและมดบ 7.) สอนใหเหนความสาคญของการศกษา 8.)สอนวาทกคนมกรรมตดตว 9.) สอนเรองบทบาทหนาท 10.) ใหแนวทางปฏบตในเพศบรรพชต ตวแทนสถานศกษา ไดขดเกลาทางสงคมในเรองดงน 1.) สอนใหอานออกเขยนได 2.) สอนระเบยบวนย 3.) สอนใหเรยนรวถการดารงอยในสงคมกบบทบาทการปฏบตตน 4.) สอนขยนศกษาเลาเรยน 5.) สอนใหใชวจารณญาณ มเหตผล เรองแสงอรณ มตวแทนศาสนา ได ขดเกลาทางสงคมในเรองดงน 1.) สอนเรองบทบาทหนาท 2.)สอนใหมองชวตวาทกอยางไมมสงใดแนนอน 3.) สอนใหมนษยสชวต 5.) สอนใหใชความเพยรพยายาม 6.) สอนใหมองโลกในแงด 7.) สอน

ใหใจเยน 8.) เอาธรรมชาตมาเปนครสอนเรา 9.) สอนหลกของไตรลกษณ 10.) สอนใหปลอยวาง 11.) ทาใหรวา การเรมตนใหมเปนสงทดและพรอมทจะเปลยนแปลงตนเองอยตลอดเวลา 12.) สอนให

มความขยน 13.) ทาใหรวา สามสงทมนษยทกคนตองการกคอ เกยรตยศ ทรพยสมบต และอานาจ 14.) สอนใหรวา ควรประกอบกรรมด ฃวดฅนอยหนใด มตวแทนกลมเพอน ไดขดเกลาทางสงคมในเรองดงน 1.) สอนใหเคารพ

สทธเสรภาพ 2.) สอนคตธรรมในการดารงชวต 3.) สอนภาวการเปนผนา 4.) อยายกตนขมทาน 5.) ใหโอกาสผอน 6.) สอนใหเหนถงความสาคญ

ของภาษาไทย 8.) สอนเรองการทางานเปนทม 9. ) สอนคตธรรมในการใช ชวต 10.) สอนกระบวนการคด วเคราะห 11.) สอนเรองความสามคค 12.) สอนใหใชปญญามากกวากาลง 13.) สอนเรองการเสยสละ และความอดทน 14.) สอนใหตระหนกถงความเปนเพอนและมตรภาพ เดกชายมะลวลย มตวแทนครอบครว ไดขดเกลาทางสงคมในเรองดงน 1.) สอนใหรกเกยรตและศกดศร 2.) สอนใหเหนความสาคญของการศกษา 3.) สอนใหชวยเหลอ มนาใจเออเฟอตอผอน 4.) สอนวชาชพใหกบลก 5.) สอนวชางานบานงานเรอน 6.) สอนเรองการคบคน 7.) สอนการมองคน อยามองแตเปลอกนอก 8.) ทกคนเลอกเกดไมได แตเลอกทจะทาได 9.) สอนใหรวา จงพอใจในสงทตนม 10.) สอนไมใหยงเกยวกบอบายมข บานเลกในปาใหญ มตวแทนครอบครว ไดขดเกลาทางสงคมในเรองดงน 1.) การถนอมอาหาร 2.) ใชนทานเปนสอในการขดเกลาใหพนองกนกควรรกและสามคคกน 3.) สอนใหวางแผนในการทางาน 4.) สอนใหเรยนร จากของจรงหรอประสบการณตรง 5.) สอนใหสชวตและเรยนรจากธรรมชาต 6.) ทาใหร วารกววใหผก รกลกใหต 7.) สอนธรรมเนยมปฎบตทางครสตศาสนา 8.) สอนใหชวยงานพอและแม 9.) สอนใหระวงและปองกนอนตรายจากสตวปา 10.) สอนใหนอมนาเอาหลก

ธรรมคาสอนของพระเปนเจามาเปนทพงทางจตใจ 11.) สอนความมนาใจ 12.) สอนเรองความแตกตางระหวางบคคล 13.) สอนโดยใชบทเพลงกลอมเกลา

และสรางความละเอยดออนดานจตใจ 14.) สอนเรองการดาชวต เพอการอยรอด เทพนยายแอนเดอร สน มต วแทน

ครอบครว ได ขดเกลาทางสงคมในเรองดงน 1.) สอนใหคดกอนจายหรอใชเงนใหคมกบสงทไดมา 2.) สอนการใชวจารณญาณในการพจารณาไตรตรอง 3.) สอนใหรวาแมแตคนใกลชดสนทใจกมอาจเชอได 4.) ทาใหรวาคณสมบตทตดตวมอาจ

Page 215: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

204 วาทร.ต.พชต แกวสรวงษ ชศกด ศกรนนทน วณา วสเพญการขดเกลาทางสงคมในหนงสออานนอกเวลา...

ลบเลอนไดหรอสญหายไป 5.) สอนขาราชการใหสานกในบทบาทหนาท 6.) สอนเรองการพด7.) สอนใหมองโลกในทางพระศาสนา ปลอยวาง มองทกอยางเปนอนจจง ทกขง อนตตา 8.) สอนมารยาทและการเขาสงคม 9.) สอนใหรวาไมควรมองผอนแตภายนอก 10.) สอนใหตงตนอยในความไมประมาท 11.) ทาใหรวาความรกของแมทมตอลกนนยงใหญมอาจหาสงใดมาเสมอเหมอน 12.) สอนใหรกการเรยน มนสยรกการอาน 13.) สอนเรองความกตญ 14.) สอนใหรวาความประมาทนามาซงความสญเสย 15.) สอนใหลกร จกเขาสงคม 16.) สอนใหเปนรวถการดารงชวต ใหรจกเอาตวรอดในการดารงชวต ตวแทนทางศาสนา ไดขดเกลาทางสงคมในเรองดงน 1.) สอนใหรวากบพระเจาเปนทยดเหนยวทางใจจะทา 2.) สอนใหร จกกาลเทศะในการเขาโบสถ ตวแทน กลมเพอน ไดขดเกลาทางสงคมในเรองดงน 1.) สอนใหรจกผอนปรน ปลอยวางและผอนคลา 2.) สอนใหมความเมตตาตอเพอนมนษยดวยกน ความสขของกะท มตวแทนครอบครว ไดขดเกลาทางสงคมในเรองดงน 1.) สอนใหมนสยรกการอาน 2.) สอนวชางานบานงานเรอน 3.) ทาใหรวาตวอยางทดมคามากกวาคาสอน 4.) สอนใหรจกธรรมชาต 5.) สอนเรองการทาบญวา “ไมไดเลอกเวลาแตขนอยกบความศรทธาของเรา” 6.) สอนให

ยดหลกธรรมคาสอนทางพระพทธศาสนาเปนทยดเหนยวจตใจ 7.) สอนอยเสมอวา “การเรยนรไมสนสดและไดเรยนรตลอดเวลา” 8.) ทาใหรวาทกคนตองมความฝนและมความหวงในชวต 9.) สอนการ

เขาสงคม 10.) สอนอยเสมอวา “ไมมทอนใดสขใจเทากบทบาน” ตวแทนกลมเพอน ไดขดเกลาทางสงคม คอ สอนใหใชธรรมะเปนแนวทางในการใชชวต เดกแนว มตวแทนครอบครว ไดขดเกลา

ทางสงคมในเรองดงน 1.) สอนทศนคตการดาเนนชวตในมมมองทวา ชวตคนเราอยทการ “เลอก” 2.) สอนทกษะกระบวนการคด 3.) สอนไมใหหลง

มวเมาไปกบวตถนยม 4.) สอนใหรถงวชาชพการคาขาย 5.) สอนใหรคณคา ของเงน 6.) สอนใหสานกในการรกบานเกดและเทดทนบญคณของแผนดนเกด 7.) สอนใหอยกบการใชชวตทพอเพยง 8.) สอนเรองการแบงเวลา สถานศกษาไดขดเกลาทางสงคมในเรองดงน 1.) การทากจกรรมเสมอนการเตมเตมใหคนเปนทสมบรณยงขน 2.) สอนการใหเปนคนทชวยเหลอสงคม เปนทงคนเกง คนด มคณธรรมควบคกน 3.) สอนเรองการแบงเวลา 4.) สอนใหแกประโยชนสวนรวมมากกวาสวนตว 5.) สอนใหใชกระบวนการคดทเปนระบบ มเหตและผล 6.) สอนใหคนเราเปนตวของตวเอง 7.) สอนใหรวาการเมองเปนเรองของกาอทศตนเพอคนในชาต 8.) สอนใหมองอดตเปนครเพอทจะกาวเดนไปสอนาคต 9.) สอนใหรกชาต ศาสนา พระมหากษตรย 10.) สอนใหเหนความสาคญของการศกษา 11.) สอนใหรจกกลาแสดงออก 12.) สอนใหไมยดตดกบวตถนยม 13.) สอนใหรการบนทกจดจา 14. สอนใหทาคณงามความด 15.) สอนบทบาทการเปนผนา 16.) สอนใหมนสยรกการอานและการคนควา ตวแทนสอมวลชน ไดขดเกลาทางสงคมในเรองดงน 1.) ทาใหเขาสามารถนาองคความร หลกวชาทราเรยนมาประยกตใชเพอพฒนาตนใหเปนคนทสมบรณ 3.) สอนใหบคคลเปนผทมความเออเฟอ แนะแนวผอนได 4.) ทาใหเหนถงการสานกรกบาน

เกด 5.) สอนทกษะ การพด 6.) กจกรรมทาใหคนเปนคนโดยสมบรณ มจตสาธารณะ 7.) สอนใหมองเหนความแตกตางของการเปนผนาและหวหนา ตวแทนศาสนาไดขดเกลาทางสงคมในเรองดงน 1.)

ใหมประสบการณทางโลกและ การเรยนรชวตทเจนจดและมกระบวนชวตทสมบรณแบบแลวตองศกษาทางธรรม เพอใชเปนเครองยดเหนยวหลอมหลอจตใจใหเปนมนษยทสมบรณแบบ 2.) สอนใหรซงถงรสพระธรรม เขาใจกฎไตรลกษณ 3.) สอน

ใหเปนคนทมงมน ไมยอทอตออปสรรค ช ชางกบฅ ฅน มตวแทนสอมวลชนไดขดเกลาทางสงคมในเรองดงน 1.) สอนใหราลกถง

Page 216: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 205 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

พระคณคร 2.) สอนใหตระหนกถงความสาคญของการอนรกษชางในฐานะเปนคบานคเมอง 3.) สอนใหเหนความสาคญของการศกษา 4.) สอนใหเคารพสถานท 5.) สอนใหซอสตย สจรต และจงรกภกดตอสถาบนพระมหากษตรย เสนเลอดสขาว มตวแทนครอบครวไดขดเกลาทางสงคมในเรองดงน 1.) สอนเรองความสามคค 2.) สอนใหสวดมนต ทาสมาธ 3.) สอนใหเอาใจเขามาใสใจเรา 4.) สอนการมองสงคมวาไมควรแบงชนชนโดยใชพนธกรรมเปนเกณฑ ตวแทนกลมเพอนไดขดเกลาทางสงคมในเรองดงน 1.) ใหกาลงใจ 2.) สอนใหส ชวต ตวแทนศาสนา ไดขดเกลาทางสงคม คอ สอนใหรกษาศลปฏบตธรรม ตวแทนกลมอาชพ ไดขดเกลาทางสงคมในเรองดงน 1.) แนะนาในการปฏบตตนในขณะเจบปวย 2.) สอนใหมความเขมแขงทงดานกายและใจ อลเฟรด โนเบล มตวแทนครอบครว ไดขดเกลาทางสงคมในเรองดงน 1.) สอนใหมกาลงใจตอสชวต 2.) สอนใหดแบบอยางการเปน วศกรจากพอ 3.) สอนใหมความอดทน 4.) สอนใหสงเกต จดจา 5.) สอนใหเรยนรจากขอผดพลาด 6.) สอนใหตระหนกในบทบาทหนาท และทาสงนนใหดทสด 7.) สอนใหเหนคณและโทษของเทคโนโลยและใหมองเหนประโยชนเพอสวนรวม ขนมแมเอย มตวแทนสอมวลชน ไดขดเกลาทางสงคมในเรองดงน 1.) ทาใหรวา หวใจ

สาคญของการทาของหวานคอนากะท 2.) ทาใหรวาวถของการทาขนมไทยเปนศลปะทสะทอนชวตของคนไทย 3.) สอนใหรบทบาทการลงโทษและวถ

ความเปนสรมงคลผานขาวเมา 4.) สอนใหตงตนอยในความประหยด มธยตถ 5.) สอนใหมความเออเฟอเผอแผ 6.) สอนใหมความรอบคอบ ไม

ประมาท 7.) สอนใหทาบญเพออทศสวนกศลใหกบผทลวงลบไปแลว 8.) ทาใหรวาการทาขนมเปน

คณสมบตของกลสตรไทย 9.) สอนใหทาความด

อภปรายผล

การศกษาองคประกอบวรรณกรรมทกลาวมาขางตนชวยทาใหสามารถแยกแยะ พจารณาในมมองดานรปแบบ เนอหา และศลปะทางภาษาไดอยางชดเจน นอกจากนยงพบวาชวยใหผอานเขาใจวรรณกรรมในหนงสออานนอกเวลาไดเปนอยางด และเปนบนไดสาคญในการศกษาในดานกระบวนการขดเกลาทางสงคม (Socialization) ผานภาษา พฤตกรรมของตวละคร และเนอเรองซงสอดคลองกบ รงฤด ภชมศร (2542) ไดวเคราะหบทอานในหนงสอเรยนภาษาไทย หลกสตรประถมศกษา พทธศกราช 2521 (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2533) ในฐานะวรรณกรรมสาหรบเดก ผลการวจยพบวา ดานองคประกอบ ผเขยนสรางโครงเรองทแสดงถงความเปนอยในโรงเรยน ทงนา ปาเขา ชายทะเล ทาใหตวละครมความรกในถนทอยของตนและโครงเรองทแสดงถงการมจตใจเสยสละ มคณธรรม พรอมชวยเหลอผอนอยางบรสทธใจ รองลงมาไดแก โครงเรองทแสดงถงตวละครไดรบความรก ความอบอนจากครอบครว โครงเรองทแสดงถงความพากเพยร มงมนทจะเอาชนะอปสรรค โครงเรองทเกยวกบการประกอบอาชพ และ โครง เ ร อ งท เ ก ย วก บวทยาศาสตร สวนกลวธการเขยน มกลวธการเปดเรองดวย การบรรยายมากทสดรองลงมาคอใชบทสนทนาและพรรณนา ดาเนนเรองไปตามลาดบปฏทนปดเรองแบบสขนาฏกรรม และแบบใหขอคด

ดานการสรางตวละคร ม 2 แบบ คอ การสรางตว

ละครแบบสมจรง แบบอดมคต ดานคณคาของภาพประกอบม 3 ประการคอ ภาพชวยเสรมแตงใหบทอานเปนทนาสนใจ โดยใชภาพสสดใสประกอบ บท

อานสาหรบเดกชนประถมศกษาปท 1-2 สวนชนประถมศกษาปท 3-6 ใชภาพประกอบ ภาพเหมอนจรง และภาพถาย ภาพชวยในการแปลความหมาย โดยใชภาพทตรงกบบทอาน ทาใหเดกเขาใจบทอานไดง ายและชดเจนขนและภาพชวยขยายประสบการณโดยเสนอประสบการณใหมแกเดก

Page 217: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

206 วาทร.ต.พชต แกวสรวงษ ชศกด ศกรนนทน วณา วสเพญการขดเกลาทางสงคมในหนงสออานนอกเวลา...

มการสรางฉากและบรรยากาศทเดกคนเคยมากทสด ดานการใชภาษา พบวาในสวนของการใชคามการใชคาแสดงภาพ แสดงอาการ และแสดงความรสก ดานการใชประโยค นยมใชประโยคความเดยวในระดบชนประถมศกษาปท 1-2 สวนประโยคความรวมและประโยคความซอนจะพบมากในระดบชนประถมศกษาปท 3-6 ดานการใชภาพพจนมการใชภาพพจนแบบอปมา ดานสาระและคณคา พบวาประกอบไปดวยคณคาจรยธรรม คณธรรม ทพบมากทสดคอ ความรบผดชอบ ดานการศกษาพบวาพอแมผปกครองใหความสาคญกบการศกษา โดยมความคดเหนวาการศกษาจะชวยใหเดกฉลาด มความรทดเทยมผอน และนามาประกอบอาชพได ดานการเรยนรทางสงคม พบวาเดกทมทศนะทดตอพอแมและสงคม เขาใจสภาพสงคม และเขาใจถงการเปลยนแปลงของสงคม โดยเฉพาะปจจบนวทยาศาสตรเจรญกาวหนาคนในสงคมจะตองปรบตวใหสมดลกบสงคมใหได ดานการบารงศลปวฒนธรรม พบวา ตวละครมความหวงแหนวฒนธรรม พรอมทจะทะนบารงสงเสรมใหอยค สงคมไทยตลอดไป เมอพจารณางานวจยดงกลาว พบวา การใชหนงสอเรยนและหนงสออานนอกเวลามสวนชวยเปดโลกทศนดานการอานแตยงไมสามรถทจะดงดดเราความสนใจผเรยน เพราะลกษณะของเนอหาม

ความยากเกนกรอบประสบการณของผเรยน แตหากยอนกลบมาพจารณาเนอเรอง รปแบบ ภาษาทปรากฏในวรรณกรรมอานนอกเวลา กลมสาระการเรยนรภาษาไทย ตามหลกสตรแกนกลางการศกษา

ขนพนฐาน พทธศกราช 2551 แลว พบวา มองคประกอบทางวรรณกรรมทมความหลากหลาย กลาวคอรปแบบงานเขยนทถกนามาใหอานกมทงสารคด นวนยาย กวนพนธ เปนตน มเนอหาทมความแปลกใหม ทนสมย และทสาคญเปนเรองใกลตวผอาน

มวลประสบการณไมเกนผเรยน ในสวนของภาษายงใชภาษาทเปนแบบอยางในทางวรรณศลป คอมภาษาทสรางอารมณสนทรยทหลากหลายอารมณ

อนเหมาะแกกลมผเรยนทสามารถใชเปนเครองมอในการอานไดอยางเหมาะสม จากการศกษาเกยวกบองคประกอบทางวรรณกรรมทไดกลาวแลวขางตนสะทอนใหเหนวา การเขาถงวรรณกรรมในเบองตนผวจยตองมความรเกยวกบองคประกอบทางวรรณกรรมเรองนนๆอนไดแก รปแบบ เนอหา ภาษา ในหนงสออานนอกเวลา ทกระทรวงประกาศใหใชในการจดกจกรรมการเรยนการสอนกเชนเดยวกน นบเปนเครองมอหรอหนงสออานนอกเวลา ทนามาพนจ วเคราะหแยกแยะใหเหนองคประกอบของวรรณคดทงในดานรปแบบ เนอหา และศลปะทางภาษา และใชเป นสะพานผ านในการนาแนวคดทางด านสงคมวทยา นนคอ กระบวนการขดเกลาทางสงคม มาวเคราะหใหเกดประโยชนในดานการขดเกลา การสงสอน เพอเปนแนวปฏบตของปจเจกชน ใหอยในสงคมไดอยางปกตสข จากการศกษาการขดเกลาทางสงคม (Socialization) ในหนงสออานนอกเวลากลมสาระการเรยนรภาษาไทย ชนมธยมศกษาตอนตน ตามหล กส ต รแกนกลา งกา รศ กษาข น พ น ฐ าน พทธศกราช 2551 จานวนทงหมด 12 เรอง พบวา วรรณกรรมทง 12 เรอง สามารถเปนเครองมอในการขดเกลาทางสงคมไดเปนอยางด ดวยกลวธในการสอสารผานเนอหาทใหขอคด คตในการใชชวตทกลนกรองมาจากประสบการตรงของผเขยนทง

ดานทางโลกและทางธรรม ใหตวละครไดถายทอดบทบาทชวตทเปนภาพสะทอนสงคมทมองเหนไดอยางเปนรปธรรม มการขดเกลาผานรปแบบทาง

วรรณกรรมทหลากหลายอนประกอบไปดวย กวนพนธ นวนยาย สารคดทชวนใหตดตาม มศลปะการใชภาษาทสะเทอนอารมณ ความรสกนกคด

ประดษฐกรรมถอยคาใหเกดโวหารภาพพจนทกอใหเกดความงามทางภาษา วรรณกรรมทปรากฏในหนงสออานนอกเวลาจงสามารถเปนเครองมอทสามารถกลอมเกลาเยาวชนใหมลกษณะนสยดงทสงคมตองการ

Page 218: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 207 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

จากการศกษาพบวาสถาบนหลกทเปนตวแทนในการขดเกลาทางสงคมไดเปนอยางดนนกคอ สถาบนครอบครว เพราะครอบครวคอมพอและแมเปนกาลงสาคญในการอบรมสงสอน บมเพาะอปนสย ปลกจตสานกผานคานยมทสงคมคาดหวง ครอบครวจงเปนพลงสาคญทจะปลกตนกลา ใหเปนผลตผลทงอกงามใหกบสงคม ดงเชนเรอง เดกชายมะลวลย เรองราวของเดกคนหนงทพการเปนโรคโปลโอ เขาขาดโอกาสทจะทากจกรรมแบบเพอนแตเขามเคยคดวาเขาขาดในสวนดงกลาว เพราะเขามพอและแมคอยดแลเอาใจใส หรอเรองราวของกะท ในวรรณกรรมเรองความสขของกะท กะทกมไดอยกบแมและทสาคญกะทยงไมเคยพบหนาพอของเขาเลย แตการเตมเตมของครอบครวกะทยงสามารถปลกฝง อบรม ขดเกลาไดอยางสมบรณ เพราะกะทมตาและยายเปนเหมอนพอและแม ความโดดเดนของวรรณกรรมหนงสออานนอกเวลาทกลาวถงการขดเกลาทางสงคมจงนบไดวา บทบาทหนาททสาคญไดสะทอนใหเหนครอบครวเปนหลก การขดเกลาทางสงคมยงมความสาคญยงตอสถาบนครอบครว ซงเปนสถาบนแรกทชวยใหปจเจกชนเตบโตขน โดยตองผานการอบรมสงสอนจากผปกครอง กอนทจะถกขดเกลา ซงสอดคลองกบงานวจยของ นฏฐพงศ ดวงมนตร (2547) ไดศ กษ าก า ร อบ รม ข ด เ ก ล าท า ง ส ง คมด า นประชาธปไตยในครอบครวชนบท จงหวดขอนแกน

ผลการศกษาปจจยดานคณลกษณะของครอบครว พบว า ครอบครวส วนใหญ ประกอบอาชพเกษตรกรรม และมอาชพรบราชการ ครอบครวมรายไดเฉลยเทากบ 88,352.8 บาทตอป เปนครอบครวเดยว ปจจยดานความสมพนธภายในครอบครว พบวา ครอบครวสวนใหญมการอบรมเลยงดดวยการใชเหตผล ความสมพนธของสมาชกในครอบครวอยในระดบมาก พอและแมมอานาจใน

การตดสนใจ ปจจยดานวฒนธรรมทางการเมองของครอบครว พบวา ครอบครวสวนใหญบดามารดา มบคลกภาพประชาธปไตยอยในระดบปานกลาง ม

สวนรวมทางการเมองอยในระดบเปนประจามการรบรขอมลขาวสารจากทางสอมวลชนสงสด และปจจยด านการอบรมขดเกลาทางสงคมดานประชาธปไตยในครอบครวชนบท พบวา ครอบครวส วนใหญมการอบรมขดเกลาทางสงคมดานประชาธปไตยอย ในระดบมาก มบคลกภาพประชาธปไตยของบตรตามการสงเกตของพอแมอยในระดบปานกลาง จะเหนไดวา ผลของการอบรมสงสอนในครอบครวจะสะทอนไดจาก พฤตกรรมทแสดงออกวามลกษณะอยางไร ดงท อญชสา ปงคาเฟย (2547) ไดศกษาการขดเกลาทางสงคมกบพฤตกรรมทเบยงเบนของวยร น ในสถาบนอดมศกษา จงหวดพษณโลก ผลการวจยพบวา รปแบบและลกษณะของการขดเกลาทางสงคมของวยรนไดรบอทธพลมากจากสถาบนทางสงคมไดแก สถาบนครอบครว สถาบนการศกษา สอมวลชนและ กลมเพอน โดยทสถาบนครอบครวสอสารมวลชน สถาบนการศกษา เปนสถาบนทมสวนปลกฝงพฤตกรรมบรโภคนยมมากใหแกวยรนมากทสดในขณะทสถาบนการศกษามสวนทาใหเกดการเลยนแบบการใชสงของฟมเฟอย นอกจากนตวแทนทมบทบาทรองลงมา นนคอ เพอน อนเปนตวแปรทสะทอนผลใกลเคยงกน สวนใหญนอกจากการใชชวตในครอบครวแลวชวตทเหลอของเยาวชนสวนใหญแลวจะอยกบ

เพอน เพอนจงเปนผทมอทธพล และมโรงเรยน ศาสนา กลมอาชพ และสอมวลชน ตามลาดบ จากงานวจยทไดนามากลาวอางขางตนไดสะทอนใหเหนถงความแตกตางในดานของการ

ศกษาคนควา ทผานมาพบวา การศกษาเกยวกบหนงสออานนอกเวลายงไมมความแปลกใหม ยงอยกบการประเมนคาการใชหนงสออานนอกเวลา คณคาและการนามาใชประกอบการเรยนการสอนในแงมมทเปนเครองมอสงเสรมการอาน แตในสวน

ของกระบวนการขดเกลาทางสงคมทผวจยนามาใชในการศกษาวเคราะหหนงสออานนอกเวลา

Page 219: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

208 วาทร.ต.พชต แกวสรวงษ ชศกด ศกรนนทน วณา วสเพญการขดเกลาทางสงคมในหนงสออานนอกเวลา...

นนพบวา มความคด ความรทเปนแนวคาสอน การอบรมขดเกลาผอานใหมคณลกษณะตรงตามความคาดหวงของหลกสตร สามารถประเทองปญญา เสรมสรางการเรยนร ชวยในการหลอหลอมจตใจวรรณกรรมชดนยอมจะถกกลนกรองจากคณะกรรมการในการเลอกสรร ถกกลนกรองดวยความรความคดของผเขยนทมากดวยประสบการณ และมเจตนารมณทจะสงสอน ขดเกลาจตใจใหผเรยนสามารถเรยนรกฎระเบยบ วถจารตประเพณของสงคมและอยในสงคมไดอยางมความสข ซงจากการศกษางานวจยทผานมาทงหมดนนพบวา การทครไดศกษาวเคราะห สบคนความรนนเกดประโยชนทงครและผเรยน นนคอพฒนาการของการคนควา และสะทอนใหเหนวาคณะกรรมการคดเลอกหนงสออานนอกเวลายอมจะมเจตนารมณเพอสงสอน อบรมผเรยนโดยใชวรรณกรรมเปนสอในการขดเกลาใหกบนกเรยนผทจะเปนอนาคตของชาตไดเปนอยางดตอไป

ขอเสนอแนะเพอนาผลการวจยไปใช

1. ควรมการวเคราะหการขดเกลาทางสงคม (Socialization) ในหนงสออานนอกเวลากลมสาระการเรยนรภาษาไทย ชนมธยมศกษาตอนปลาย ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 2. ควรมการศกษาการจดระเบยบทางสงคมในหนงสออานเพมเตมทงในกลมสาระการเรยนรภาษาไทยและกลมสาระสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม เปนตน

กตตกรรมประกาศ

งานวจยเลมนสาเรจลลวงไดดวยความกรณาและช วยเหลออย างดย งจาก ผ ช วยศาสตราจารย ดร.ชศกด ศกรนนทน และรองศาสตราจารยวณา วสเพญ อาจารยทปรกษาวทยานพนธ ทไดกรณาใหคาปรกษา คาแนะนา ขอเสนอแนะ ตลอดจนใหขอคดเหนทเปนประโยชนและตรวจแกไขขอบกพรองตางๆ ตงแตตนจนเสรจสมบรณ ดวยความเอาใจใสเปนอยางด ผวจยขอกราบขอบพระคณเปนอยางสงไว ณ ทน

Page 220: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 209 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

เอกสารอางอง

นฏฐพงศ ดวงมนตร. (2547). การอบรมขดเกลาทางสงคมดานประชาธปไตยในครอบครวชนบทจงหวดขอนแกน.วทยานพนธปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาสงคมวยาการพฒนา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

ปฬาณ ฐตวฒนา.(2540). การขดเกลาทางสงคม.พวงเพชร สรตนกวกล.ปองใจ มศร. (2527). การประเมนคาหนงสออานภาษาไทย ชนประถมศกษาปท 5 ของครและนกเรยน

โรงเรยนประถมในจงหวดศรสะเกษ. ปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต(ศกษาศาสตรการสอน) มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ยรฉตร บญสนท. (2535). “วรรณคดกบสงคม”ในเอกสารการสอนชดวชา พฒนาการวรรณคดไทย หนวยท 8 – 15. พมพครงท 2. นนทบร : โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

รงฤด ภชมศร. (2542). วเคราะหบทอานในหนงสอเรยนภาษาไทย หลกสตรประถมศกษา พทธศกราช 2521 (ฉบบปรบปรง พ.ศ.2533) ในฐานะวรรณกรรมสาหรบเดก. ปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย มหาวทยาลยมหาสารคาม.

วภา กงกะนนท. (2533). วรรณคดศกษา. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช.สถาพร ศรสจจง. (2540). วรรณกรรมกบสงคม. เอกสารประกอบการบรรยาย วชามนษยกบวรรณกรรม.

มหาวทยาลยทกษณ.สพตรา สภาพ. (2546). สงคมวทยา. พมพครงท 23. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช. สรางค แจมดวง. (2543). วเคราะหจรยธรรมในหนงสออานนอกเวลาประเภทบนเทงคดรอยแกว ระดบ

มธยมศกษาตอนตน. วทยานพนธ การศกษามหาบณฑต มหาวทยาลยนเรศวร.เสนย เสาวพงศ. (2518). “การประพนธกบสงคม”ในมหาชนทรรศนะ. หนา 174 – 176. กรงเทพฯ : ไทย

วฒนาพานช. สมพร รศมสวาง. (2530). การประเมนคณคาหนงสออานนอกเวลาภาษาไทย ชนประถมศกษาปท 6 ของ

ครและนกเรยนประถมศกษา ในจงหวดพระนครศรอยธยา. ปรญญานพนธ การศกษามหาบณฑต. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร.

อมรา พงษปญญา. (2527). การประเมนคณคาหนงสออานนอกเวลาภาษาไทย ชนประถมศกษาปท 5 ของครและนกเรยนโรงเรยนประถมศกษา ในจงหวดฉะเชงเทรา. ปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต (ศกษาศาสตร – การสอน) มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

อธกมาส มากจย. (2543). การวเคราะหนวนยายสงคมชนบทจากหนงสออานนอกเวลาวชาภาษาไทย ระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย พทธศกราช 2524 (ฉบบปรบปรง 2533 ). ปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต (ศกษาศาสตร – การสอน) สาขาการสอนภาษาไทย มหาวทยาลยศลปากร.

อมพร ทองใบ. (2524). การวเคราะหหนงสอประกอบวชาภาษาไทย ประเภทนวนยายในระดบมธยมศกษาตอนตน. วทยานพนธ กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อญชสา ปงคาเฟย. (2547). การขดเกลาทางสงคมกบพฤตกรรมทเบยงเบนของวยรนในสถาบนอดมศกษา จงหวดพษณโลก. วทยานพนธ ศลปศาสตรมหาบณฑต. (สงคมศกษา) มหาวทยาลยนเรศวร.

Page 221: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

การศกษาบทบาทการเปนศนยกลางยอย (Sub-Center) ของชมชนแวงนาง อ.เมอง จ.มหาสารคาม Sub-Center Role of Vangnang Community, Mueang District Maha Sarakham Province

ยทธนา ขาขนมะล1, ถวลย นยมพานชพฒนา2

Yutthana Khakanmalee1, Thawon Niyompanitpatana2

บทคดยอ

บทความนนาเสนอผลการศกษาบทบาทการเปนศนยกลางยอยของชมชนแวงนาง อาเภอเมอง จงหวดมหาสารคาม โดยมวตถประสงคในภาพรวมคอ (1) เพอศกษาปจจยททาใหเกดการเปนศนยกลางยอย (2) เพอศกษาขอบเขตประเภทสนคาและการบรการในพนท และ (3) เพออธบายผลการศกษาตอแนวโนมการเปลยนแปลงดานกายภาพในพนท ผลจากการศกษาจะสามารถนามาประยกตใชในการวางแผนเพอพฒนาพนทอยางมประสทธภาพและยงยนบนพนฐานการทาวจยแบบผสมผสาน ทงนขอมลเชงปรมาณทาการเกบขอมลโดยการแจกแบบสอบถามสารวจความพงพอใจแบบ Likert Scale 5 ระดบ ขอมลเชงคณภาพไดจากการสมภาษณเชงลกกงโครงสรางจากกลมตวอยางทมความเกยวของในการกาหนดนโยบายการพฒนาพนท ผลจากการศกษาพบวาปจจยททาใหเกดการเปนศนยกลางยอยของชมชนดงกลาว คอ (1) การมทาเลทตงทเหมาะสม (2) การมเสนทางคมนาคมทสะดวกและสามารถเขาถงพนทไดงาย (3) การมสนคาและการบรการทหลากหลาย และ (4) ระยะทาง ในการศกษาขอบเขตตลาดพบวามผมาใชบรการจากระยะทางไกลทสดคอตาบลทาขอนยาง ซงมระยะทางประมาณ 20 กโลเมตร ดานทศตะวนตกมอทธพลไกลออกไปถงตาบลทาขอนยาง ทงนขอควรคานงคอ ปญหาเรองความสะอาด ความตองการพนทสาธารณะ การใหบรการและปญหาทางดานสงแวดลอมโดยเฉพาะอยางยงการจดการนาเสยและขยะในพนท ทงนผลการศกษาดงกลาวเปนเพยงองคประกอบยอยเกยวกบบทบาทเมองในการจดทาแผนพฒนา ดงนนเพอใหมความสมบรณในการจดทาแผนพฒนาจงควรมการศกษาบทบาทของชมชนเพมเตมในทกมตและทกระดบตอไป

คาสาคญ : ศนยกลางหลก, ศนยกลางยอย, บทบาทเมอง, กจกรรมเมอง

1 นสตปรญญาโท, สาขาการออกแบบผงเมองและชมชน คณะสถาปตยกรรมศาสตร ผงเมองและนฤมตศลป มหาวทยาลยมหาสารคาม

2 อาจารย, คณะสถาปตยกรรมศาสตร ผงเมองและนฤมตศลป มหาวทยาลยมหาสารคาม1 Master of Architecture Program in Urban Architecture, Faculty of Architecture, Urban Design and Creative Arts,

Mahasarakham University2 Lecturer, Faculty of Architecture, Urban Design and Creative Arts, Mahasarakham University

Page 222: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 211 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

Abstract

This paper presented the roles of sub-center of Waeng Nang community, Mueang district, Maha Sarakham province. The overall objectives are (1) to study the factors contributed to the emergence of sub-center, (2) to determine the scope of products and services in the area, and (3) present the physical changing trend in the area. The results of this study could be applied to use effectively for sustainable development plan in which based on the mixed research methods. The quantitative data was obtained by the satisfaction survey, Likert Scale 5 levels. The qualitative data was obtained by in depth semi structured interviews from purposive sample group involved in determining and developing management policy. The results indicated that the factors caused the sub-center of the community consisted of; (1) the location, (2) transportation system and easy accessibility, (3) a variety of products and service, and (4) distance. In addition, the study of market scope, it is found that longest distance for people coming to use services from Tha-khon Yang sub-district is about 20 kilometres on the west and influenced to Tha-khon Yang sub-district. However, it should be taken in account about the hygiene issues, public space requirements, services and environmental problems, particularly wastewater and solid waste management in the area. The results of such study are just only elements relevant to roles of city in the development plan. Therefore, in order to reach the integrity of the plan, it should further be studied the details of roles of community in all dimensions and levels.

Keywords : Central Place, Sub-center, Roles of city, Town activity

บทนา

งานวจยนมวตถประสงคเพอศกษาการเปลยนแปลงทางกายภาพของพนทอนเนองมาจาก

กจกรรมในพนท แนวคดการพฒนาเมองนนไดมการเปลยนแปลงอยางตอเนอง ตามการพฒนาเทคโนโลยดานการขนสงซงเปนปจจยการดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจ เชน การขนสงสนคา การ

เดนทาง ในศตวรรษท 18 การตดตอและขนสงสนคาใชทางเรอเปนหลก เมองในยคนจงนยมตงถนฐานรมแมนา ตอมาหลงการปฏวตอตสาหกรรมในศตวรรษท 19 ใชเทคโนโลยดานการคมนาคมขนสงรปแบบใหม จงเรมมการสรางรถไฟและรถราง

เกดการพฒนาเมองแบบหลายศนยกลาง เกดรปแบบเมองรถรางทการพฒนากระจกตวเปนแนวเสน

ตรงตามแนวเสนทางรถราง ในปจจบนเทคโนโลยการขนสงมความกาวหนาขน เรมมรถยนตเปนยานพาหนะในการขนสงเชอมโยงกจกรรมตาง ๆ กอให

เกดการคาขน การผลตและการขนสงจะชวยเพมผลผลตของเมองซงจะทาใหเมองมการขยายออกไป (โสมสกาว เพชรานนท, 2547) ปจจบนทางเทศบาลเมองมหาสารคามไดมผงเมองรวมเมองมหาสารคาม (ปรบปรงครงท 2) สาหรบผงเมองรวมเมองมหาสารคามฉบบปรบปรง

ใหมน จะครอบคลมพนททงหมด 5 ตาบล 2 เทศบาลประกอบดวย ตาบลเกง ตาบลแกงเลงจาน ตาบลทาสองคอน ตาบลเขวา ตาบลแวงนาง เขตเทศบาลเมองมหาสารคาม และเขตเทศบาลตาบลแวงนาง รวมพนททงหมดประมาณ 152 ตาราง

กโลเมตร เพมขนจากผงเมองเดมอย ท 24.14

Page 223: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

212 ยทธนา ขาขนมะล, ถวลย นยมพานชพฒนา การศกษาบทบาทการเปนศนยกลางยอย (Sub-Center)...

ตารางกโลเมตร (คณะสถาปตยกรรมศาสตร ผงเมองและนฤมตศลป มหาวทยาลยมหาสารคาม, 2555) แต การจ ดท าผ ง เ ม อ งรวม นย ง ไม สอดคลองกบสภาพความเปนจรง โดยเฉพาะตลอดแนวพนทถนนเลยงเมองจากสแยกบานดนดา ตาบลเกง เสนทางแยกศนยราชการไปหาชมชนแวงนาง และถนนเลยงเมองไปจนถงบายพาสสจงหวดรอยเอด ปจจบนเปนพนททกาลงเจรญเตบโตทงธรกจบานจดสรร หองพก รสอรท โชวรม อาคารพาณชย ธรกจบรการ แตผงเมองรวมไดกาหนดเปนพนทสเขยวตลอดแนว จงเปนอปสรรคตอการเตบโตทางเศรษฐกจทองถน และมผมสวนไดเสยรองเรยนเขามาจานวนมาก (ประชาชาตธรกจออนไลน, 2557) ทางหอการคาจงหวดมหาสารคามจงขอใหประชาชนทไดรบผลกระทบไปรองคดคานได เนองจากขณะนอยระหวางการประกาศเพอรกษาสทธ โดยจะปดประกาศจานวน 90 วน (วนท 1 พ.ค.-29 ก.ค. 2557)

ทบทวนวรรณกรรม

การทบทวนวรรณกรรมเปนการศกษาในเชงการเปลยนแปลงพนทอนเนองมาจากกจกรรมในพนทในมตของบทบาทของเมอง โดยชมชนท

ศกษาเปนชมชนทมกจกรรมพเศษดานการบรการในพนทในทางเศรษฐศาสตรจะเรยกวา ศนยกลางยอยหรอ Sub-center ซงจะมผลตอพนทในการขยายตวของชมชน การเปลยนแปลงการใชทดน อนเนองมาจากเศรษฐกจและกจกรรมทเกดขน ทงนเนองมาจากปจจยพนฐานของพนท ทตง การคมนาคมทสะดวก ประชากร แหลงงาน อปสงค และ

อปทานดานบรการในพนท ซงวรรณกรรมทเกยวของประกอบดวยเนอหาดงตอไปน (1) บทบาทของเมอง จากการอธบาย

ของ (Berry, 1967) จากการศกษาดานประชากร แหลงงาน การใชทดน สาธารณปโภคพนฐาน

สามารถแบงเมองไดดงน คอเมองการทหาร เมองอตสาหกรรม เมองทองเทยว เมองศนยกลางบรหาร ในปจจบนจากการศกษาของ มนสชา (2553) ไดศกษาบทบาทของเมองจากบทบาทหนาทของชมชนเมอง 7 ดานไดแก ประชากร การคมนาคม อตสาหกรรมการผลต การศกษา การทองเทยว การบรหาร และศกยภาพในการดงดดการลงทนจากภาคเอกชน แตในเนอหางานวจยนไดศกษาปจจยแฝงททาใหเกดกจกรรมในพนท ซงจะนามาซงการเปลยนแปลงของพนทในอนาคต เพอเปนขอมลทสาคญทจะนามาใชในการพฒนาพนทรวมถงปองกนปญหาทจะเกดขนในอนาคตอกดวย (2) การเชอมโยงระหวางชนบทกบเมอง ผานเสนทางคมนาคมนน ในบางครงอาจเกดการใชพนทรอบๆ เมองหรอรอบๆศนยกลาง ดงเชนทเกดขนในปทมธาน จากการศกษาของ (เปยมสข สนท, 2550) พบวาการเปลยนแปลงนนทาใหเกดการใชทดนแบบผสมผสานระหว างการเกษตรกบอตสาหกรรม การเกษตรกบพานชยกรรม และทอยอาศย เปนการเพมประสทธภาพในภาคการเกษตรและอตสาหกรรม และการโยกยายจากกจกรรมในภาคการเกษตรไปเปนนอกภาคการเกษตร เปนกจกรรมทรวมกนอยใกลๆ ศนยกลาง ในรปแบบการเคลอนไหวของคนและสนคาดวยเสนทางคมนาคมทมประสทธภาพ

(3) กระบวนการกลายเป นเมองในประเทศไทย เนองจากในปจจบนชนบทไดมการเปลยนแปลงอยางมากจากอดตถงปจจบน การแทรกตวเขามาของระบบทนนยม การพฒนาเสน

ทางคมนาคม ความตองการอาหารจากตางประเทศ สงคมชนบทไดถกดงเขาสวถทนนยม ทาใหชนบทเปลยนแปลงไปทงวถชวต การบรโภค และการผลต

แบบทนนยม ปญหาทางธรรมชาตตางๆ ทาใหเกดการยายจากชนบทเขาสเมองเพอหาโอกาสทดกวาทางเศรษฐกจทงการมงานทาและรายได (ชาย โพธสตา, 2555) และตวกระตนทสาคญททาใหเกดการเปลยนแปลงอยางชดเจนคอ นโยบายของรฐดงเชน

Page 224: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 213 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ในอดตสมยรฐบาลจอมพลสฤษด ธนรตนได ประกาศใชแผนพฒนาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ พฒนาขอนแก นเป น เ มองหลก การก อต งมหาวทยาลยขอนแกน ทาใหภาคเอกชนมการคา การบรการ และอตสาหกรรมเพมมากขน การขยายตวของเมองทาใหพนทการเกษตรกลายเปนบานจดสรรและอาคารเชงพานชยมากขน ทาใหอาชพเกษตรกรลดลง จนในปจจบนขอนแกนไดกลายเปนเมองศนยกลางทสาคญในหลายๆ ดาน (วรรโณบล และผกามาศ, 2556)

วตถประสงคของการวจย

(1) เ พ อ ศ กษ าป จ จ ย ท ท า ใ ห เ ก ดศนยกลางยอยดานสนคาและบรการ (2) เพอศกษาขอบเขตตลาดประเภทของสนคาและบรการ (3) เพออธบายผลการศกษาตอแนวโนมการเปลยนแปลงดานกายภาพในพนทชมชนแวงนางซงตงอย ทางดานทศใตของผงเมองรวมเมองมหาสารคาม

วธดาเนนการวจย

(1) ประชากรและกลมตวอยาง ขอมล

จากแบบสอบถามผ วจยไดกาหนดจานวนกล มประชากรโดยวธประยกต ใชการสมกลมตวอยางประชากรแบบ (Purposive Sampling) รวมกบวธ

การทดสอบทางสถต (Test of Signification) ซงใชกลมตวอยางขนตา 40 ตวอยางในการวจย ทงนผวจยเลอกใชกลมตวอยาง 5 เทาจากการคานวณเพอใหขอมลนาเชอถอ ไดกลมตวอยางจานวน 200 คน โดยกลมตวอยางเปนประชากรอายตงแต 18 ปขนไปทเขามาซอสนคาและใชบรการ ขอมลจากการสมภาษณ ไดแก โยธาธการและผงเมองจงหวด

มหาสารคาม นายกเทศมนตรตาบลแวงนาง และผใหญบาน ซงผตอบแบบสอบถามเปนผทมสวน

เกยวของกบการพฒนาในพนท ซงเปนขอมลเชงคณภาพ (Qualitative data) ใชแบบสมภาษณกงโครงสราง (Semi-structured interview) คอ มหวขอคาถามกาหนดไวและจดบนทกโดยผสมภาษณ แตจะไมเรยงลาดบในการถาม เพอใหผสมภาษณตอบไดโดยอสระครอบคลมตามวตถประสงค และการสงเกต (2) พนทศกษา พนทชมชนแวงนาง ตลอดสองฝงถนนทางหลวง 2040 เรมตงแตศนยราชการมาจนสนสดชมชนแวงนางท ปตท.คารแคร รวมระยะทางประมาณ 2.6 กโลเมตร เปนชมชนทมการใชบรการตางๆ มตลาดเยนซงมคนใชบรการหนาแนนทกวน อกทงยงพบวามรานสะดวกซอเซเวน-อเลฟเวนและโลตสเอกเพรส ทตงอยหนาตลาดซงแตกตางจากชมชนอนทพบไดแตในอาเภอหรอในเมองใหญๆ ซงสอดคลองกบทฤษฎและเปนปรากฏการณ การกลายเป นเมองทางด านพฤตกรรมหรอกจกรรมทเกดขน (ฉตรชย พงศประยร, 2527) และเปนการศกษาประเภท Positive Economic หรอเศรษฐศาสตรทเปนจรง1 เพออธบายสภาวการณของเมองทเปนอย (3) การวเคราะหผล นาขอมลทเกบรวบรวมมา จากแบบสอบถามมาวเคราะหผลดวยโปรแกรมวเคราะหผลทางสถต นาเสนอเปนคาสถตพนฐาน วเคราะหรวมกบขอมลจากการสมภาษณ

(Semi-structured interview) จากการสงเกตแบบไมมสวนรวม (Non-Paticipant Observation) จากการทบทวนวรรณกรรม ทฤษฎและงานวจยทผาน

มา (Literature Review) มาวเคราะหดานตางๆ

ตามวตถประสงค ของการศกษาอธบายแบบพรรณนาวเคราะห (Descriptive Analysis)

1 เศรษฐศาสตรทเปนจรง (Positive Economic) คอ การอธบายสภาวการณของเมองทเปนอย หรออธบายวา

สภาวะการณทเกดขนของเมองเปนอยางไร เกดขนไดอยางไร

Page 225: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

214 ยทธนา ขาขนมะล, ถวลย นยมพานชพฒนา การศกษาบทบาทการเปนศนยกลางยอย (Sub-Center)...

ผลจากการศกษา

การศกษาเรองบทบาทการเปนศนยกลางยอย (Sub-Center) ของชมชนแวงนาง เปนการศกษาเรองเมองในอกมตหนงท เกยวข องกบกจกรรมทเกดขนในพนท เนองจากในปจจบนระบบทนนยมไดเขามาเปลยนระบบการผลตแบบเดมทพออยพอกนกลายเปนการปลกพชเชงเดยว มการใชปยเคมและสารเคมในการเพมผลผลตเพอใหมรายไดเพยงพอในการดารงชพ บางรายขายทดนทากนไปประกอบอาชพอนเนองจากคาครองชพทสงขนเรอยๆ และพนทในภาคอสานสวนมากจะทานาในฤดฝนไดเพยงฤดเดยวทาใหนอกฤดเกบเกยวเกษตรกรหนไปทาอาชพเสรม ในชมชนแวงนางเองเมอยสบปทผ านมาทองถนไดสนบสนนทดนประมาณ 40 ไร จากการปรบเปลยนปาเสอมโทรมและขดบอบาดาลเพอนามาไวใชในการปลกผกเพอใหเกษตรกรในชมชนมรายไดเสรม โดยผปลกรวมกลมจายคาไฟฟาสบนาซงเกดคาใชจายนอยมาก มการปลกผกปลอดสารพษหลายๆชนด และนามาขายยงตลาดในชมชนแวงนาง ชาวบานมการหาของปามาวางขาย มอาหารอสานสาเรจรป ทาใหมการคาเกดขนในชมชนและในปจจบนตลาดแหงนมผมาใชบรการอยางหนาแนนในทกๆวน และยงพบวาผคนทอยในเขตเทศบาลเมองมหาสารคามหรอทอยในศนยกลางหลก (Central Place) ยงมาใชบรการมากถงรอยละ 35 เปนอนดบสองรองจาก

ชมชนแวงนาง (รอยละ 46) จากการศกษาพบวา

1) ปจจยททาใหเกดศนยกลางยอย จากปจจยโดยรอบบรเวณ (1) ทาเลทตงของชมชนทมศนยราชการจงหวดมหาสารคาม สาธารณสข

จงหวดมหาสารคาม โรงเรยนบานหนองแวง สานกงานเกษตรอาเภอเมองมหาสารคาม สานกงานโยธาธการและผงเมองมหาสารคาม สานกงานขนสงจงหวดมหาสารคาม สานกงานอตสาหกรรมจงหวดมหาสารคาม สานกงานปศสตวอาเภอเมองมหาสารคาม สถานทดสอบพนธสตวมหาสารคาม

และศนยวจยและพฒนาปศสตวเขต ทาใหมผมาใชบรการมาจากสถานทตางๆ เหลาน (2) เขาถงไดงาย เนองจากตลาดเยนแหงนตงอยตดกบถนนหลกโดยทเวลามาใชบรการสามารถจอดรถรมฟตบาทแลวเดนเขามาใชบรการไดงาย ในชวงทจราจรหนแนนกจะจอดรถไกลออกไปแตกอยในระยะไมเกน 200 เมตรซงสามารถเดนเทาเขามาใชบรการไดไมถง 5 นาท (3) มสนคาทหลากหลาย ภายในตลาดเยนเองกมสนคาไวบรการหลากหลาย เชน ผก

อาหารทะเล วตถดบในการทาอาหาร เครองปรงตางๆ ผลไมตามฤดกาล อาหารสาเรจรป อกทงบรเวณรอบๆกมรานคาใหบรการทหลากหลาย เชน รานสะดวกซอ และรานบรการตางๆ ซงสามารถใหบรการไดอยางเพยงพอในการใชชวตประจาวน (4) ระยะทางจากทพกมายงศนยกลางยอยไมไกลมาก พบวาผทเขามาใชบรการทเดนทางมาไกลทสดมาจากตาบลทาขอนยางเปนระยะทาง 20 กโลเมตรและเดนทางโดยรถยนตสวนตวซงใชเวลาเดนทางประมาณ 15 นาทโดยใชถนนเลยงเมองในการเดนทาง นอกจากนยงมสนคาพเศษทดงดดลกคา ไดแก ของปาหรออาหารปาตามฤดกาล มผกปลอดสารพษทชมชนปลกและนามาจาหนายเอง อกทงสามารถตอรองราคาไดซงเปนเสนหอยางหนงของชมชน

ภาพประกอบ 1 สภาพการจราจรบรเวณศนยกลางยอยของชมชนแวงนาง (ภาพถาย : โดยผวจย, 2557)

Page 226: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 215 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ตาราง 1 ขอมลจากการสมภาษณผมสวนรวมในการพฒนาพนท

หวขอ ประเดนเชงบวก ประเดนเชงลบ

บทบาทของชมชน

หนวยงานทองถนสงเสรมใหชาวบานมรายไดโดยปรบปรงพนทเสอมโทรม 40 ไร ใหเปนแหลงทาเกษตรปลอดสารพษให ชาวบ านมาใช ประโยชน ทาใหเกดตลาดเยน มพอคาแมคาในชมชนนาของปาทหาไดมาจาหนาย ปจจบนพนท

ใหบรการมผมาใชบรการมากขนเรอยๆ อกทงยงมปจจยสงเสรม ไดแก ทาเลทตงของชมชน เสนทางคมนาคมทสะดวก รานคาและบรการหลากหลาย และรานสะดวกซอเบรนเนม

พนทบรการเปนทตงแตเดม ปจจบนมความหนาแนน แออดเนองจากมผมาใชบรการมาก ทจอดรถไมเพยงพอ แมคาจากตางถนนาสนค าทซอมาจาหนายเชน ผกทไมปลอดสารพษ

การขยายตวของพนท

ขยายไปตามเสนทางหลก 2040 จากชมชนมายง ศนยราชการเนองจากโอกาสทางดานเศรษฐกจในพนท

ยงไมมนโยบายดงดดการลงทนขนาดใหญ เพอเพมศกยภาพของชมชน

ดานสงแวดลอม

วถชวตในแบบชนบทในการทาเกษตรกรรม มอากาศด ทวทศนทสวยงาม อยใกลศนยกลางหลกเหมาะสาหรบพฒนาเปนสถานทพกผอนหยอนใจ

ชมชนทพกอาศยตนไมปกคลมนอยทาใหอากาศคอนขางรอน อกทงบานเรอนกปลกตดกน ถนนยอยในชมชนแคบไมมทสาหรบปลกตนไมใหความรมรนในชมชน ปจจบนกาลงแกไขทางเดนนาเสย

ดานการบรหาร

จดการ

มเงนอดหนนจากหนวยงานอนๆ มาชวยเหลอบางสวน และทองถนมการสงเสรมบทบาทของชมชนในดานตางๆ เชน การสรางหองนาเพมเตมทสะอาด การจดใหมการตรวจสอบคณภาพ

สนคาเพอใหผมาใชบรการมนใจ การหาพนทเหมาะสมในการจดทาตลาดเยนแหงใหม

ชาวบานและผคาสวนมากไมยอมยายแหลงคา เนองจากเหนวาพนทเดมสะดวก เขาถงงาย และบางสวนกเปนอาคารถาวร ซงหากยายไปแหลงใหมอาจทาใหคาขายไมได

2) ขอบเขตสนคาและบรการ หรอขอบเขตตลาด (Market Boundary) ในทาง

เศรษฐศาสตร คอพนทซงธรกจสามารถกาหนดราคาสนคาไดตากวาค แขงโดยมปจจยในการกาหนดขอบเขตไดแก ตนทนในการเดนทาง อปสงคตอหวของผบรโภค ความหนาแนนของประชากร และการประหยดจากขนาด (โสมสกาว เพชรานนท, 2547) ในการศกษาขอบเขตตลาดของ

ชมชนแวงนางนวดจากอปสงคของผมาใชบรการ

ซงผบรโภคจะเปนผกาหนดขอบเขตโดยอตโนมต ซงพบวามผมาใชบรการในชมชนแวงนางทมาจากระยะทางไกลทสดคอตาบลทาขอนยาง ซงมระยะทางประมาณ 20 กโลเมตรหากไมนบรวมกบผทมาจากอาเภอวาปปทมซงมระยะทางประมาณ 35 กโลเมตรทงนเนองจากในการมาใชบรการเปนทางผานในการเดนทางเปนประจาซงแตกตางจากผ

Page 227: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

216 ยทธนา ขาขนมะล, ถวลย นยมพานชพฒนา การศกษาบทบาทการเปนศนยกลางยอย (Sub-Center)...

ทมาจากตาบลทาขอนยางซงการเดนทางไดผานแหลงใหบรการหลายจด ไดแก ตลาดในชมชนทาขอนยาง หางบกซ ตลาดสนคาเกษตร แตเลอกทจะมาใชบรการในชมชนแวงนางแหงนและมาใชบรการตลาดเยนเพอมาซอผกปลอดสารพษและของปาตามฤดกาล หรออาจเรยกไดวาเขตอทธพลของตลาดเยน ผกปลอดสารพษ และของปา ของชมชนแวงนางดานทศตะวนตกมอทธพลไกลออกไปถงตาบลทาขอนยางนนเอง 3) แนวโนมการขยายตวของชมชน แนวโนมการขยายตวของชมชน จากสถานการณในปจจบนชมชนแวงนางมบทบาทดานการคาตลาดเยน ซงเป นเศรษฐกจในชมชนทผ ได รบผลประโยชนคอผคาและผมารบบรการ ซงรายไดจากกา ร เ กบภา ษ ในพ นท ก ม ไ ม ม ากพอ ท จ ะเปลยนแปลงชมชนไดรวดเรว ซงในการพฒนาพนทของทางเทศบาลเองกไดขอความอนเคราะหหนวยงานอนอยบาง จากบทบาทของชมชนในปจจบนทมความตองการงบประมาณในการรองรบผมาใชบรการทงคนในชมชนและนอกชมชนสาหรบทจอดรถ ดานความปลอดภย หองสขาทกาลงจะกอสรางเพมเตมใหเพยงพอกบผมาใชบรการ การเปลยนแปลงของทพกอาศยของชมชนทอยตดกบถนนสายหลกมลกษณะชนลางเพอการพาณชยและชนบนเพออยอาศยทงนเนองมาจากความมโอกาสในการคา การลงทนในพนทท

มผเขามาใชบรการในชมชน และเปนรปแบบขยายตวตามแนวถนนจากชมชนไปยงดานทศเหนอไปยงศนยราชการจงหวดมหาสารคามหรอเรยกอกชอ

วาศนยการคาแบบรบบอน ซงยดการเขาถงเปนหลก มองเหนไดชดเจน อยทาเลตดกบถนนสายหลกตางๆ

หากชมชนแวงนางมแรงสนบสนนจากภายนอกสงเสรมใหเปนศนยกลางทมการคาและบรการทหลากหลายกวาเดมจากทงภาครฐและเอกชน เชน มธนาคาร ไปรษณย โรงพยาบาลเอกชน ระบบขนสง หรอเสนทางรถไฟทางคทจะ

ผานมายงมหาสารคาม กจะทาใหพนทเกดการเปลยนแปลงอยางรวดเรว เหมอนดงเมองขอนแกนในอดตทไดนาเอาทฤษฎ Growth Poles มาใชพฒนาศนยกลางยอย ซงตวชนาการเจรญเตบโตของเมองขอนแกนทสาคญ ไดแก การศกษา (มหาวทยาลยขอนแกน) อตสาหกรรม และการแพทย ศนยการผลตการคาและการลงทน ประกอบกบนโยบายสนบสนนเมองศนยรองทาใหขอนแกนมการพฒนาอยางรวดเรว ทาใหเกดการยายฐานการผลตเขามายงขอนแกน การยายเขามาทางานทาใหมอานาจซอทสงขน และราคาทดนทสงกวาราคาประเมน บทบาทของชมชน เมอพจารณาขอมลทไดจากการสารวจภาคสนามพบวาชมชนแวงนาง เปนยานการคาและพานชยกรรม มการเขามาใชบรการในแหลงตลาดเยนและรานคาตางๆในบรเวณใกลเคยง การเขามาซอสนคาทผลตโดยชมชนเองเปนสวนมากซงเปนผกปลอดสารพษมราคาไมแพง สามารถตอรองราคากนไดซงไมเหมอนกบการซอของในหางทตดปายราคาไว ผมาใชบรการกจะเปนผทอาศยอยรอบๆ ชมชน มการเดนทางโดยรถมอเตอรไซดเปนสวนใหญ และรถยนตสวนตวจากผทเดนทางมาระยะไกลขนหรอตามความสะดวกเชนอาจเปนเวลาหลงเลกงานมาแวะใช บรการก อนกลบทพกอาศย และเป นศนยกลางยอยทใหบรการในสวนของสนคาและ

บรการทมความจาเปน เชน รานคา รานสะดวกซอ ปมนามน สวนสถานบรการอนๆ นนยงไมไดรบความนยมมากนก เชน รานเสรมสวย อซอมรถ และ

ผมาใชบรการสวนมากใหความเหนวาบทบาทของชมชนกคอตลาดเยนแวงนางนนเอง

Page 228: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 217 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ตาราง 2 ผลการวเคราะหความพงพอใจของผมาใชบรการในศนยกลางยอยชมชนแวงนาง

ประเดนความพงพอใจ คาเฉลย S.D. ระดบความพงพอใจ

1. ความสะดวกในการเดนทาง 3.70 1.057 มาก

2. ความเหมาะสมของทตงและทาเล 4.10 0.997 มาก

3. มสนคาทตองการ และหลากหลาย 3.96 0.772 มาก

4. มสถานทใกลเคยง ทาใหไดรบบรการครบ 3.56 0.917 มาก

5. สามารถรองราคาได 3.43 0.836 มาก

6. สถานทสะอาด 3.38 0.853 ปานกลาง

7. ใกลบานหรอททางาน 3.98 1.054 มาก

ผลจากการสารวจ (ตาราง 2) มคาความพงพอใจอยในระดบมาก แตถานาคาเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) มาบวกลบคาเฉลยและมองในแงสถานะความเปนศนยกลางยอยของชมชนแวงนาง จะเหนไดวาความพงพอใจอยในระดบทนอยถงมาก ไดแก ขอ (5) สามารถรองราคาได มคาความพงพอใจอยในชวง 2.60 – 4.27 และ ขอ (6) สถานทสะอาดและมสนคานาสนใจ มคาความพงพอใจอยในชวง 2.53 – 4.23 เนองมาจากแมคาบางรายไมไดนาสนคาทผลตเองมาจาหนายทาใหบางรายการสนคาไมสามารถลดราคาได และสถานทใหบรการยงมความสะอาดนอยจากความคดเหนของผมาใชบรการ

การจ าแนกเมองตามลาดบชนการปกครอง ชมชนแวงนางมฐานะเปนเทศบาลตาบลถอไดวาเปนเมองขนาดเลก หากจาแนกชมชนตาม

ลาดบชนของการตอบสนองประโยชนตอพนทโดยรอบ เปนชมชนลาดบท 4 ทมประชากรไมเกน 10,000 คน หากจาแนกตามลาดบชนของชมชนตามแนวคดรปแบบเมองและการขยายตว ซงเปนรปแบบทใชกนอยางแพรหลายและมความชดเจนของลกษณะทางสงคมสง ชมชนแวงนางจดเปน

(Community หรอ ชมชนขนาดเลก) ประกอบดวย (Neighborhood) 4-5 หมบาน มบรเวณทเปนศนยกลาง (Center) ทาหนาทใหบรการและการคา

ของชมชนมประชากรรวมทงสนประมาณ 5,400 คน (วารณ เอกอภชย, 2551) จะเหนไดวาการกาหนดลาดบของชมชนมหลายแนวคด แตทใชแบงลาดบของเมองทนยมกนในประเทศไทยจะใชความหนาแนนของประชากรและเขตการปกครองเปนเกณฑกาหนดลาดบของชมชน ปญหาและความตองการของคนผมารบบรการ ซงสามารถแบงไดเปน 3 ดานไดแก 1) ดานพนท ปจจบนนอกจากคนในพนทมาใชบรการแลวยงมคนนอกพนทจากในเขตเทศบาลเมองมหาสารคาม ชมชนทใกลเคยง และผทสญจรผานชมชน ทาใหสภาพพนทรอบนอกตลาดเกดความแออด สถานทจอดรถไมเพยงพอ มการจอดรถทงสองฝงถนนและเดนขามถนนเพอเขาไปใชบรการ ผทอยละแวกใกลเคยงเลอกใชการเดนเทา จกรยาน และมอเตอรไซดเขามาใชบรการในพนท และผทเดนทางมาจากทอนหรอมาแวะกอน

กลบบานสวนมากใชรถยนตสวนตวเนองจากระยะทางและความสะดวกของแตละคน 2) ดานบรการ ปจจบนจะมเจาหนาทมาใหบรการความสะดวกในการสญจรดานหนาตลาดเพอใหรถทขบผานมาชะลอความเรวและเพอใหผขบขระมดระวงผมาใชบรการ สรางความปลอดภยในพนท นอกจากตลาดเยนแลวสงทดงดดใหมาใช

บรการในชมชนกคอรานสะดวกซอ รานคาตางๆท

Page 229: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

218 ยทธนา ขาขนมะล, ถวลย นยมพานชพฒนา การศกษาบทบาทการเปนศนยกลางยอย (Sub-Center)...

อยรอบๆ ตลาดทาใหผมาใชบรการไดรบรการทหลากหลาย ทสาคญสนคาทนามาขายราคาไมแพงและสามารถตอรองกบแมคาไดและสงนคงเปนเสนหอกอยางหนงของตลาดแหงน แตบางคนทมาหาอาหารทะเลและผลไมกจะไดแคไมกชนดเพราะมบรการใหไมหลากหลาย 3) ดานสงแวดลอม ในชมชนแวงนางยงพบปญหานาเสยในชมชนซงทางเทศบาลกาลงเรงแกไขในการขยายขนาดทอนาทง บรเวณชมชนพกอาศยมตนไมนอยมากเนองจากตวอาคารบานเรอนอยตดๆ กนทาใหไมมทวางสาหรบปลกตนไมอกทงพนทถนนในชมชนมความกวางพอดกบรถยนตสองคนวงสวนกน ไมมฟตบาทไวสาหรบเดนหรอปลกตนไมใหความรมรนกบชมชน รอบๆ ชมชนยงมสภาพทเปนธรรมชาตสวยงามของทองทงนาตามแบบฉบบของชนบทภาคอสาน ความคดเหนของผมารบบรการทตองการใหปรบปรงมากทสดคอหองนาไมเพยงพอ และอยากใหมการตรวจสอบความปลอดภยของอาหารเพอสรางความมนใจใหกบผมารบบรการ ซง 2 สงนไดระบไวในแผนพฒนา 3 ปของเทศบาลตาบลแวงนางแลว ความตองการรองลงมาอยากใหในชมชนมธนาคารในพนทเพอไมตองเดนทางไปในศนยกลางหลก และสถานบรการอนๆ เพมอกทชมชนยงไมมได แก ททาการไปรษณย ศนยจาหนายสนคาโอทอปในการจาหนายงานหตถกรรมทองถน ในบางครงผมารบ

บรการตองการของฝากกสามารถมารบบรการไดทชมชนแหงน

อภปรายและขอเสนอแนะ

จากการศกษาบทบาทการเปนศนยกลาง

ยอยดานสนคาและบรการของชมชนแวงนาง พบวาปจจยทสงผลใหเกดศนยกลางซงสอดคลองกบทฤษฎแหลงกลางของครสตลเลอร ทกลาววาแหลง

กลางจะใหบรการทหลากหลายและมขอบเขตโดยองจากผมาใชบรการและมลกษณะเหมอนรงผงทม

ศนยกลางยอยอยรอบๆ ศนยกลางหลกตอไปเรอยๆ และแหลงกลางยอยนนกจะมสนคาและบรการตางๆ ทจาเปนทสดตามระดบการทรงตว (threshold) คอ ขนาดตลาดทเลกทสดจะมสนคาบรการทจาเปนทสดสาหรบผคนในบรเวณรอบนอก ถาสนคานอยอยางกวานนหรอลกคานอยอยางกวานนจะดารงความเปนแหลงกลางอยไมได คอขายไดนอยจะขาดทนและตองเลกกจการไป (โสมสกาว เพชรานนท, 2547) เหนไดจากบรการทเกดขนจะมเฉพาะสนคาหรอบรการทจาเปนทสดในชมชน ซงในชมชนแวงนางเปนศนยกลางทมระดบการทรงตวทดและเตบโตอยางชาๆ เรอยมาเหนไดจากความหนาแนนของพนทใหบรการ การศกษานสอดคลองกบสมมตฐาน คอ เสนทางคมนาคมทสะดวกทาใหเกด ศนยกลางยอย (Sub-Center) แหลงสนคาและบรการดานตางๆ และสอดคลองกบความเหนของ (ฉตรชย พงศประยร, 2527) ทกลาววาเสนทางคมนาคมมบทบาทสาคญตอระบบแหลงกลางเป นทสดเนองจากสมยนรถยนตสวนตวและรถบรรทกมประสทธภาพการขนสงมากขน และมสงทเพมเขามาจากการนาเครองมอวเคราะหขอบเขตตลาด (Market Boundary) เขามาประยกตใชเพอสารวจพฤตกรรมของผมาใชบรการ ไดแก ระยะทาง เขาถงไดงาย มสนคาพเศษทดงดดลกคา มสนคาทหลากหลาย และมปจจยเสรมจากสถานทราชการ

ใกลเคยง สามารถสรปประเดนทศกษาไดดงน 1) ปจจยททาใหเกดศนยกลางยอย จากปจจยโดยรอบบรเวณทตงของชมชนทมศนย

ราชการจงหวดมหาสารคาม สานกงานโยธาธการจงหวดมหาสารคาม สานกงานทดนจงหวดมหาสารคาม ทาใหมผมาใชบรการมาจากสถานท

ตางๆเหลาน อกทงระยะทางจากเทศบาลเมองมหาสารคามมายงชมชนเพยงแค 7 กโลเมตรและการเดนทางในปจจบนกใชรถยนตสวนตวทาใหไปมาสะดวก ประกอบกบการคมนาคมทสะดวกสบาย เขาถงไดงายโดยสามารถจอดรถรมถนนแลวเขาไป

Page 230: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 219 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ใชบรการ ตาแหนงทตงชมชนแวงนางยงอยตดกบถนนหลกในตาแหนงทเปนศนยกลางของชมชนโดยรอบ และยงเปนทางเชอมไปยงอาเภอวาปปทม ผทสญจรผานไปมาและผอาศยอยโดยรอบกเปนผมาใชบรการในชมชน สงสาคญททาใหตลาดชมชนแวงนางมผมาใชบรการอยางหนาแนนในทกๆวนกเนองมาจากสนคาทชมชนแหงนนามาจาหนาย เปนผกทปลอดสารพษเกษตรกรปลกเอง ของปา (หนนา เหดปา ไขมดแดง) หามาจากชมชน ราคาทจาหนายกเหมาะสมและยงสามารถตอรองราคากบแมคาไดซงเปนเสนหอยางหนงของชมชนแหงน นอกจากตลาดเยนแลวยงมรานสะดวกซอ รานคาละแวกใกลเคยง ทมสนคาอปโภคและบรโภคทหลากหลายทจาเปนในพนทโดยรอบไวคอยบรการทาใหไดรบบรการทเพยงพอในการใชชวตประจาวน 2) ขอบเขตสนคาและบรการ หรอขอบเขตตลาด (Market Boundary) โดยวดจากอปสงคของผมาใชบรการ ซงผ บรโภคจะเปนผกาหนดขอบเขตโดยอตโนมต ซงพบวามผมาใชบรการในชมชนแวงนางทมาจากระยะทางไกลทสดคอตาบลทาขอนยาง ซงมระยะทางประมาณ 20 กโลเมตร ซงผทมาจากตาบลทาขอนยางการเดนทางไดผานแหลงใหบรการหลายจดไดแก ตลาดนดชมชนทาขอนยาง หางบกซ ตลาดสนคาเกษตร แตเลอกทจะมาใชบรการในชมชนแวงนางแหงนและมาใชบรการตลาดเยนเพอมาซอผกปลอดสารพษ

และของปาตามฤดกาล หรออาจเรยกไดวาเขตอทธพลของตลาดเยน ผกปลอดสารพษ และของปา ของชมชนแวงนางดานทศตะวนตกมอทธพลไกล

ออกไปถงตาบลทาขอนยาง 3) ดานบทบาทของชมชน ในปจจบนศนยกลางยอยแหงนมบทบาททเดนชดดานการคาและพานชยกรรมประเภทตลาด

เยน ซงในชวงเวลา 15.00 น.ถง 18.00 น.จะมผใชบรการอยางหนาแนน คนในชมชนเองเลอกการเดนเทา ขมอเตอรไซด และปนจกรยานเขามาเพอหลกเลยงการจราจรทหนาแนนในพนท สวนผทขบรถยนตสวนตวมาใชบรการสวนมากจะเปนคนนอก

พนทมากถงรอยละ 54 ในดานอนๆ ทสอบถามไมคอยจะมบทบาทมากนก ไดแก เปนทพกอาศย เปนพนทใหบรการสถาบนราชการ เปนแหลงเรยนรศลปวฒนธรรมทองถน และเปนแหลงพกผอนหยอนใจ 3) แนวโนมการขยายตวของชมชน จากสถานการณในปจจบนชมชนแวงนางมบทบาทดานการคาตลาดเยน ซงเปนเศรษฐกจในชมชนทผไดรบผลประโยชนคอผคาและผมารบบรการ ซงรายไดจากการเกบภาษในพนทกมไมมากพอ ทจะเปลยนแปลงชมชนไดรวดเรว ซงในการพฒนาพนทของทางเทศบาลเองกไดขอความอนเคราะหหนวยงานอนอยบาง จากบทบาทของชมชนในปจจบนทมความตองการงบประมาณในการรองรบผมาใชบรการทงคนในชมชนและนอกชมชนสาหรบทจอดรถ ดานความปลอดภย หองสขาทกาลงจะกอสรางเพมเตมใหเพยงพอกบผมาใชบรการ แหลงพกอาศยของชมชนเปนพนทดงเดมซงอยสองฝงถนนหลกเกาะกนเปนกลมกอนอยางหนาแนน สวนบรเวณบานพกอาศยทอยตดกบถนนใหญมลกษณะชนลางเพอการพานชยและชนบนเพออยอาศยทงนเนองมาจากความมโอกาสในการคา การลงทนในพนททมผเขามาใชบรการในชมชน และเปนรปแบบขยายตวตามแนวถนนจากชมชนไปยงดานทศเหนอไปยงศนยราชการจงหวดมหาสารคามหรอเรยกอกชอวาศนยการคาแบบรบ

บอน ซงยดการเขาถงเปนหลก มองเหนไดชดเจน อยทาเลตดกบถนนสายหลกตางๆ บทบาทของชมชนทศกษาในครงน

สามารถนาผลการศกษาไปเพมศกยภาพใหแกชมชนในดานตางๆ หากประชากรในชมชนมรายไดตอหวเพมมากขนกจะเกดผลดหลายอยางตามมา

เชน การไมขายทดนทากนใหแกนายทน เกษตรกรไมหนไปประกอบอาชพนอกภาคเกษตร ลกหลานสามารถประกอบอาชพในพนทไดทาใหไดอยกนพรอมหนาครอบครวมความสข และจะเกดความหวงแหนในพนทของตนเองสรางความเขมแขงให

Page 231: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

220 ยทธนา ขาขนมะล, ถวลย นยมพานชพฒนา การศกษาบทบาทการเปนศนยกลางยอย (Sub-Center)...

แกชมชน การเปลยนแปลงของเมองจากเศรษฐกจในพนทเองจะเปนแบบคอยเปนคอยไปตามระดบการทรงตว (threshold) แตถามแรงสนบสนนจากภายนอกสงเสรมใหเปนศนยกลางทมการคาและบรการทหลากหลายกวาเดมจากทงภาครฐและเอกชน เชน มธนาคาร ไปรษณย โรงพยาบาลเอกชน ระบบขนสง หรอเสนทางรถไฟทางคทจะผานมายงมหาสารคาม เหมอนดงเมองขอนแกนในอดตทไดนาเอาทฤษฎ Growth Poles มาใชพฒนาศนยกลางยอย ในฐานะทขอนแกนเปนขวการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและมทศทางการพฒนาใหขอนแกนเปนเมองหลวงของภาคอสาน เปนศนยกลางคมนาคมและโลจสตกสเพอรองรบ AEC ซงตวชนาการเจรญเตบโตของเมองขอนแกนทสาคญไดแก อตสาหกรรม การศกษา (มหาวทยาลยขอนแกน) และการแพทย ศนยการผลตการคาและการลงทน ประกอบกบนโยบายสนบสนนเมองศนยรองทาใหขอนแกนมการพฒนาอยางรวดเรว ทาใหเกดการยายฐานการผลตเขามายงขอนแกน การยายเขามาทางาน อานาจซอทสงขน ราคาทดนทสงกวาราคาประเมน

ขอเสนอแนะทวไป

ในการศกษาดานบทบาทของชมชนเปนการศกษาเพอหาหนาทของเมองในดานตางๆ เพอทจะสามารถวางแผนพฒนาพนทในการเพม

ศกยภาพไดอยางมประสทธภาพ ผวจยมขอเสนอแนะดงน (1) จากการศกษาบทบาทการเป น

ศนยกลางยอยของชมชนแวงนางในครงนจะเหนไดจากผลของแบบสารวจทใชในการวจย ซงพบขอ

ค นหาย อยในพนท ในด านป จจยททาให เกดศนยกลางดงทกลาวมาดานตางๆ ซงมผลทางดานเศรษฐกจในพนททสงผลตอเนอง เชน รายได อาชพ

การคงอย ของชมชนดงเดม ซงหากชมชนใดมกจกรรมพเศษทเกดขนนอกจากการวเคราะหจด

แขงจดออนแลว ควรเพมการศกษาบทบาทหรอกจกรรมของชมชนเพอใหเขาใจคณลกษณะของพนทซงจะเปนประโยชนตอการกาหนดนโยบายอยางเหมาะสม (2) นอกจากประโยชนด านนโยบายพฒนาเมองแลว การศกษาบทบาทหรอกจกรรมของเมองกจะพบความมเอกลกษณ (Uniqueness) ของพนทซงเปนคณสมบตพเศษเฉพาะและลกษณะแตกตางกนออกไปจากพนทอนๆ เพอนาสงทควรอนรกษไปสรางจตวญญาณแหงสถานท (Spirit of place) โดยตงอย บนแนวคดลกษณะของเมอง (Character of town) ในดานการพฒนาควบคไปกบการอนรกษสงทเปนคณคาในระดบเมอง และระดบความเปนยานของชมชน ทงในสงทเปน

เอกลกษณทางรปธรรม และนามธรรม (3) ควรกาหนดผงการใชประโยชนทดนของชมชนใหชดเจนและครอบคลมเพอรองรบการเปลยนแปลงในอนาคตวาพนทใดจะพฒนา พนทใดควรอนรกษ หรอทาผงโมเดลของชมชนเพอกาหนดทศทางรวมกบคนในชมชนทงนเพอปองกนการใชประโยชนทไมเปนระเบยบ ทาใหเมองไมสวยงาม และปญหาดานสงแวดลอม อยางเชนพนทแนวสองฝงถนนควรสงเสรมดานพานชยกรรมเนองจากการเขาถงทสะดวก หรอหากมโครงการใหญๆ เลอกมาลงในพนท เชน โรงพยาบาลเอกชน ชมทางสถานรถไฟรางค ศนยบรการตางๆ ควรกาหนดแนวทาง

กาหนดลงในพนทใหมความเหมาะสม ใหสงเสรมบรบทของชมชนเดม เนองจากสงทตามมาคอประชากรในการเขามาในพนท ความตองการทอย

อาศย การเพมขนของเศรษฐกจในพนท การกาหนดพนทใหสรางบานจดสรรตรงทใดไดบางเพอไมใหทาลายวถชมชมเดม ซงสงตางๆ เหลาน

สามารถใหผงเมองบงคบใชไดเพอใหเมองเปนไปตามเจตนารมณและวสยทศน

Page 232: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 221 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ขอเสนอแนะในการศกษาคนควาตอไป

1) ควรศกษามตอนๆ ทจะชวยสงเสรมศกยภาพของเมอง เชน ศกษาความเชอมโยงระหวางศนยกลางหลกกบศนยกลางรองในดานเศรษฐกจ (Economic linkage) ดานแรงงาน (Laborer) ดานผผลต (production linkage) และผบรโภค (consumer) เพอทาความเขาใจและกาหนด

พนทไดวาพนทควรใชประโยชนทดนในดานใดหรอเหมาะสมใชพนทในดานใดมากทสด 2) ควรมการรวบรวมวธการศกษาดานตางๆ ของเมองใหหลากหลายและทาเปนคมอเพอใหหนวยงานทเกยวของนาไปใชศกษาตอไดเอง อยางนอยผใชขอมลกจะมขอมลทจะนาไปวเคราะหจากมาตรฐานเดยวกนนไดสะดวกรวดเรว

เอกสารอางอง

คณะสถาปตยกรรมศาสตร ผงเมองและนฤมตศลป มหาวทยาลยมหาสารคาม, เทศบาลเมองมหาสารคาม, องคกรปกครองสวนทองถนทอยในเขตผงเมองรวม, สานกงานโยธาธการและผงเมองจงหวดมหาสารคามและกรมโยธาธการและผงเมอง. (2555). ผงเมองรวมมหาสารคาม จงหวดมหาสารคาม (ปรบปรงครงท 2). เอกสารประกอบการประชมเรองผงเมองรวมมหาสารคาม จงหวดมหาสารคาม (ปรบปรงครงท 2), หองประชม 1201 กรมโยธาธการและผงเมอง ถนนพระราม 9.

ฉตรชย พงคประยร. (2527). ภมศาสตรเมอง. กรงเทพฯ: บรษทสานกพมพ ไทยวฒนาพานช จากด.ชาย โพธสตา. (2555). ชนบทไทยในวถทนนยม. วารสารราชบณฑตยสถาน. 37(4), 163-185.ประชาชาตธรกจออนไลน. (2557). คลอดผงเมองรวมมหาสารคาม ภาคธรกจโอดตดลอกพนทสเขยว

กนลงทนใหม. [ออนไลน]ไดจาก: http://www.prachachat.net/news_detail.php?newsid =1402301319 สบคนเมอ 10 ตลาคม 2557

เปยมสข สนท. (2550). ความเชอมโยงระหวางชนบทและเมองในพนทขยายตวของอภมหานครกรงเทพของอตสาหกรรมชนาดเลกในชนบท กรณศกษาจงหวดปทมธาน. วทยานพนธปรญญาการวางแผนภาคและเมองมหาบณฑต สาขาวชาการวางแผนภาค คณะสถาปตยกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

มนสชา เพชรานนท. (2556). ความเปนเมองศนยกลางและบทบาทของเมองในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. ทนสนบสนนการวจยสถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง พ.ศ.2553-2554 การวจยโครงรางของระบบเมองในภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน.

วรรโณบล ควรอาจ และผกามาศ ถนพงงา. 2556. กระบวนการกลายเปนเมองในประเทศไทย Urbanisation in Thailand. นนทบร: สถาบนสงแวดลอมไทย.

วารณ เอกอภชย. 2551. การศกษาปจจยสนบสนนความเปนเมองศนยกลาง เพอประเมนศนยชมชนชานเมองของกรงเทพมหานคร กรณศกษา ศนยลาดกระบง ศนยมนบร และศนยตลงชน. คนควาอสระปรญญาการวางแผนชมชนเมองและสภาพแวดลอมมหาบณฑต สาขาการวางแผนชมชนเมองและสภาพแวดลอม คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยศลปากร.

โสมสกาว เพชรานนท. (2547). เศรษฐศาสตรเมอง. กรงเทพฯ: สานกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.Berry, B. J. L., & Berry, B. J. (1967). Geography of market centers and retail distribution. Engle-

wood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.Christaller, W. (1966). Central places in southern. Germany: Prentice-Hall.

Page 233: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

รปแบบการประหยดตนทนของเกษตรกรผเลยงไกไขในจงหวดขอนแกนThe Patterns of Cost Saving of Pou ltry Farmers in Khonkaen Province

ลกขโณ ยอดแคลว1, นฤมล อรยพมพ2

Lugkhano Yodklaw1, Naruemol Ariyapim2

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงค เพอวเคราะหตนทนและเสนอรปแบบการประหยดตนทนของเกษตรกรผเลยงไกไขในจงหวดขอนแกน โดยเลอกใชการวจยแบบผสมผสาน (Mixed Method Research) เพอนาการวจยเชงคณภาพมาชวยอธบายผลการวจยเชงปรมาณกลมตวอยาง คอ เกษตรกรผเลยงไกไขทจดทะเบยนฟารมในจงหวดขอนแกน จานวน 81 ฟารมไดมาจากการสมกลมตวอยางแบบหลายขนตอน เครองมอทใชเปนแบบสมภาษณแบบมโครงสราง สถตทใชในการวเคราะหขอมลคอคารอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ผลการวจยพบวา 1) มตนทนรวมตอปเทากบ 7,718,170 บาท เปนตนทนคงท 283,474 บาท และตนทนผนแปร 7,434,696 บาท 2) รปแบบประหยดตนทน ดานตนทนคงท พบวาควรประหยดเรอง เงนเดอนพนกงาน โดยใชแรงงานในครวเรอนและดานตนทนผนแปร พบวาควรประหยด 4 ดาน ไดแก 1) คานา โดยการขดบอนาเกบกกนาฝนขดเจาะนาบาดาลแทนการใชนาประปา 2) คาไฟฟา โดยใชระบบโซลาเซลลทดแทนเปลยนขนาดหลอดไฟแบบประหยดไฟลดอณหภมการใชพดลมใชกงหนปนไฟฟาโดยใชพลงลมใชมลไกมาหมกเปนแกสใชผลตไฟฟาระบบไฟฟาใชระบบอตโนมตควบคมการเปดปดการตดตงระบบไฟฟาสลบแบบฟนปลา 3) คายาและวตามนโดย เวนการใหยาและวตามน 3-4 วน จงมาใหใหมและ 4) คาอาหาร ควรลดปรมาณอาหารทใหตอวนนอยลงพอเหมาะ

คาสาคญ: รปแบบการประหยดตนทน,เกษตรกรผเลยงไกไข

1 อาจารยประจา, สาขาการบญช คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 199/19 ต.ในเมอง อ.เมอง จ.ขอนแกน 40000 โทรศพท; 043-222959-61 ตอ 526, 081-7397744 E-mail: [email protected]

2 อาจารยประจา, สาขาการบญช คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 199/19 ต.ในเมองอ.เมอง จ.ขอนแกน 40000 โทรศพท; 043-222959-61 ตอ 526, 086-4509783 E-mail: [email protected]

1 Lecturer, in Accounting Faculty of Business Administration, North Eastern University. 199/19 Tambon Mueang, Amphur Mueang, Khon kaen.

2 Lecturer, in AccountingFaculty of Business Administration, North Eastern University.199/19 Tambon Mueang, Amphur Mueang, Khon kaen

Page 234: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 223 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

Abstract

The purposes of this research were to analyze the cost and to present the patterns of cost saving of laying hen farmers in Khon Kaen province. This research was Mixed Method Research using qualitative research to help explain the results of quantitative research. The multi-stage random sampling was used for the sample group which was the 81 laying hen farmers who registered for a farm in Khon Kaen province. The instrument used in this research was structured interview. The statistics used to analyze data was percentage, mean, and standard deviation. The research results showed that 1) The total cost per year was 7,718,170 baht, the fixed cost was 283,474 baht and variable cost was7,434,696 baht 2) The patterns of cost saving for the fixes cost was found that the employee salaries should be saved and substituted with family labor, and the patterns of cost saving for the variable cost was found that it should be saved in four aspects : 1) water: construct artesian wells or rain retaining well instead of water supply 2) electricity: use solar cell, change light bulbs and use saved light bulbs,reduce temperature on fans by using wind turbine generator,use chicken dung in producing gas to generate automatic electric system to control opening and closing time,install serrated alternating electric system3) medicine and vitamin : feed drugs and vitamins 3-4 days per one time and 4) food: reduce and put an appropriate amount of food per day.

Keywords : patterns of cost saving, Poultry Farmers

บทนา

สมาคมผผลต ผ ค าและสงออกไขไก กลาวถง ภาพรวมอตสาหกรรมไขไกของโลกและไทย 2552 – 2556 (สมาคมผผลต ผคาและสงออก

ไขไก, 2557) ไดนาเสนอปรมาณการผลตไขไกของโลกโดยเรยงลาดบจากประเทศทมการผลตมากทสด ไดแก จน สหรฐอเมรกา อนเดย เมกซโก ญปน และประเทศไทย อยในลาดบท 24ปรมาณการสงออกไขไกของโลกทสาคญ เรยงตามลาดบสดสวนโลกไดแก เนเธอรแลนด รอยละ 23 ตรก รอยละ 16

โปแลนด รอยละ 11 เยอรมน รอยละ 9 มาเลเซย รอยละ 9 และประเทศไทย อยในลาดบท 32 รอยละ 0 กรมปศสตว กระทรวงเกษตรและสหกรณ กลาวถง การเลยงไกไข (กรมปศสตว กระทรวงเกษตรและสหกรณ, 2557) ในอดตการเลยงไกในประเทศไทย มการเลยงตามบานเลกๆ นอยๆ เพอ

กนเนอกนไข คอ เลยงแบบปลอยตามธรรมชาตใหไกอาศยตามใตถนบาน ชายคา โรงนา และตนไม พนธไกทเลยงจะเปนไกพนธเมอง เชน ไกแจ ไกอ และไกตะเภาในป พ.ศ. 2467 หมอมเจาสทธพร

กฤษดากร ไดนาไกพนธเลกฮอรนมาเลยงแบบทนสมย เพอการคาเปนครงแรก แตการเลยงไกไมพฒนาเทาทควร เนองจากในสมยนไมมวคซนและ

ยาเพอป องกน และรกษาโรคไก ในป พ .ศ . 2484สาหรบประเทศไทย เมอพจารณาการเลยงไกจาแนกตามประเภท (สาวตร บญเพชร, 2557) พบวา มเกษตรกรผเลยงไกไขทงหมด 48,217 ราย มไกไข จานวน 52,950,672 ตว โดยเลยงอยในพนทเขตท 2 มากทสด (นครนายก ปราจนบร ตราด ฉะเชงเทรา จนทบร สมทรปราการ สระแกว ระยอง

ชลบร) จานวน 21,055,062 ตว (รอยละ 39.76) และพบในจงหวดฉะเชงเทรามากทสด โดยมฟารมไกไข

Page 235: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

224 ลกขโณ ยอดแคลว, นฤมล อรยพมพรปแบบการประหยดตนทนของเกษตรกรผเลยงไกไขในจงหวดขอนแกน

ทผานการรบรองมาตรฐานฟารม จานวน 156 ฟารม (ปศสตวจงหวดขอนแกน, 2558 ) พบวา ในจงหวดขอนแกนมเกษตรกรผจดทะเบยนฟารมไกไข 7 อาเภอ ทงหมด 102 ฟารม ไดแก อาเภอมญจาคร อาเภอพระยน อาเภอนาพอง อาเภอภเวยงอาเภอชมแพ อาเภอกระนวน อาเภออบลรตน จงกลาวไดวาการเลยงไกนบเปนสตวเศรษฐกจทเลยงงาย เหมาะสมกบเกษตรกรมากทสด ผวจยจงเกดความสนใจทจะทาการศกษาในเรอง รปแบบการประหยดตนทนของเกษตรกรผเลยงไกไขในจงหวดขอนแกน วเคราะหตนทนของเกษตรกรผ เ ลยงไกไข เพอเปนประโยชนกบเกษตรกรสามารถวางแผนถงตนทนทเกดขนจากการเลยงไกไขและสามารถคานวณหาจดคมทนและผลตอบแทนจากการลงทนได ตลอดจนใหเกษตรกรเลงเหนถงความสาคญของการวางแผนตนทนการเลยงไกไข รวมไปถงเปนแบบอยางใหเกษตรกรวางแนวทางการผลต

วตถประสงคของการวจย

1. เพอวเคราะหหาตนทนของการเลยงไกไข 2. เพอนาเสนอรปแบบการประหยด

ตนทนของเกษตรกรผเลยงไกไขในจงหวดขอนแกน

วธการดาเนนงานวจย

ประชากร และกลมตวอยาง

ประชากร คอ เกษตรกรผเลยงไกไขจดทะเบยนฟารมในจงหวดขอนแกน รวม 7 อาเภอประกอบดวย อาเภอมญจาคร จานวน 68 ราย

อาเภอพระยน 17 ราย อาเภอนาพอง 9 ราย อาเภอภเวยง 1 ราย อาเภอชมแพ 3 ราย อาเภอกระนวน 3 ราย อาเภออบลรตน1 รายรวม จานวน 102 ฟารม

กลมตวอยาง คอ เกษตรกรผเลยงไกไขทจดทะเบยนฟารมในจงหวดขอนแกน ไดมาจาก

การสมกลมตวอยางแบบหลายขนตอน (Multi-stageRandom sampling) ขนทหนงใชสตรของทาโร ยามาเน ไดกลมตวอยาง 81 รายขนทสองคานวณสดสวนตามอาเภอประกอบดวยอาเภอมญจาคร 54 ราย อาเภอพระยน 13 ราย อาเภอนาพอง 7 ราย อาเภอภเวยง 1 ราย อาเภอชมแพ 3 ราย อาเภอกระนวน 3 ราย อาเภออบลรตน 1 ราย

วธการเกบรวบรวมและวเคราะหขอมล

การวจยครงนเปนการวจยเชงปรมาณผวจยไดสมภาษณเจาของฟารมและไดนาขอมลมาสรางแบบสอบถามเครองมอทใชรวบรวมขอมลการวจย คอ แบบสอบถาม ทไดผานการตรวจสอบของเนอหาจากผเชยวชาญ 3 ทาน การวเคราะหขอมลและสถตทใชความถ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน รอยละ และนาผลการวจยเชงคณภาพมาชวยอธบายผลการวจยเชงปรมาณและวเคราะหเนอหา

สรปผลการวจย

ตอนท 1 สภาพทวไป วธการและขนตอน

ในการเลยงไกไขของเกษตรกรของผเลยงไกไข เกษตรกรของผเลยงไกไขสวนใหญเปนเพศชาย คดเปนรอยละ 55 มอาย 51 ปขนไป

คดเปนรอยละ 42.5 มระดบการศกษาประถมศกษา คดเปนรอยละ 53.8 สถานภาพสมรส คดเปนรอยละ 96.3 มประสบการณระหวาง 6-10 ป คดเปนรอยละ 41.25 จานวนไกไขทเลยงในฟารมของเกษตรกร อยระหวาง 10,001-15,000 ตว คดเปนรอยละ 48.75 ปรมาณไขไกทไดรบตอวนของเกษตร อยระหวาง 5,501-10,000 ฟอง คดเปนรอย

ละ 41.25 ชนดอาหารทใชเลยงไกไขของเกษตรกร ใหอาหารผสม คดเปนรอยละ 51.3 ใหอาหารวนละ

Page 236: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 225 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

2 ครง คดเปนรอยละ 100 ใหปรมาณอาหารผสมระหวาง 1,001-1,500 คดเปนรอยละ 46.34 ใหปรมาณอาหารอดเมดระหวาง 1,001-1,500 กโลกรม คดเปนรอยละ 43.59 ไดทาวคซน คดเปนรอยละ 100 ทาวคซน นวคาสเซล คดเปนรอยละ 100 ไดทาวคซน หลอดลมอกเสบ คดเปนรอยละ 100 ทาวคซน ฝดาษ คดเปนรอยละ 51.3 ทาวคซน หวด คดเปนรอยละ 63.8 ไมทาวคซน มาเรกซ คดเปนรอยละ 52.5 ทาวคซน อหวาห คดเปนรอยละ 62.5 ไมทาวคซน กมโบโร คดเปนรอยละ 46.3 มรายไดระหวาง 500,001-1,000,000 บาท คดเปนรอยละ 76.25 รายไดจากการขายแมไกปลดระวางตอรน 600,001 ขนไป คดเปนรอยละ 73.75 ตอนท 2 ผลวเคราะหตนทนของการเลยงไกไข คาใชจายในการลงทนในการเลยงไกไขมคาใชจายในการลงทนรวมเฉลยเทากบ 2,821,248 บาท ประกอบดวย คากอสรางโรงเรอนและอปกรณในการเลยงตอหลง 2,683,682 บาท คดเปนรอยละ 95.14 อปกรณไฟฟา 94,463 บาท คดเปนรอยละ 3.35 กระบะใสไข 30,487 บาท คดเปนรอยละ 1.08 เครองพนยา 6,278 บาท คดเปนรอยละ 0.22 ถงเกบนา 5,243 บาท คดเปนรอยละ 0.18 และทตกอาหาร 1,095 บาท คดเปนรอยละ 0.18 คาใชจายในการซอพนธไกไขตอรน 1,659,308 บาท ตนทน

ในการลงทนในการเลยงไกไขประกอบดวย ตนทนคงท และตนทนผนแปร มตนทนรวมตอปเทากบ 7,718,170 บาทเปนตนทนคงท 283,474 บาทคดเปนรอยละ 3.67 ประกอบดวย เงนเดอน

พนกงาน 61,572 บาท คาเสอมราคาของสนทรพย 221,902 บาท และตนทนผนแปร 7,434,696 บาทคดเปนรอยละ 96.32 ประกอบดวยคาสาธารณปโภค 272,088 บาทคาอาหาร6,990,480 บาทคายาและวตามน 172,128 บาท

ตอนท 3 ผลของการสนทนากลมของเกษตรกรผเลยงไกไข การสนทนากลม ในวนท 20 กนยายน 2558 เวลา 13.00น. – 16.00 น. โดยมผเขารวมจานวน 7 คน ประกอบดวยเกษตรกรผเลยงไกไข จานวน 6 ราย และนกวชาการจากสานกงานปศสตวจงหวดขอนแกน 1 ราย ผลพบวา ในเรองของตนทนการผลตไกไข ไดมการเสนอใหมการลดตนทนในเรองดงตอไปน การลดราคาอาหารลง ใชแรงงานในครวเรอน ลดคายาและวตามน ใชพลงงานจากแสงอาทตย ขดบอนาเกบกกนาฝน ขดเจาะนาบาดาลแทนการใ ชนาประปา ใชระบบโซลาเซลลทดแทน เปลยนขนาดหลอดไฟฟาแบบประหยดไฟลดอณหภมการใชพดลมใชกงหนปนไฟฟาโดยใชพลงลมใชมลไกมาหมกเปนแกสใชผลตไฟฟาระบบไฟฟาใชระบบอตโนมตควบคมการเปดปดการตดตงระบบไฟฟาสลบแบบฟนปลา เวนระยะเวลาการใหยาและวตามน 3-4 วนจงมาใหใหม แนวทางการเสนอในครงเพอนาไปเปนแนวทางนาไปใชประโยชน ในการบรหารจดการฟารมเพอใหเกษตรกรผเลยงไกไขสามารถเพมผลผลต นาคาแนะนาจากนกวชาการและขอเสนอเพอทผวจยจะไดนาขอเสนอแนะเหลานนไปปรบปรง เพอนาเสนอรปแบบการประหยดตนทนของเกษตรกรผเลยงไกไขตอไป

ตอนท 4 รปแบบการประหยดตนทนของเกษตรกรผเลยงไกไขในจงหวดขอนแกน จากผลการสนทนากลม (Focus group) ทาใหได รปแบบการประหยดตนทนโดยแยกตาม

ตนทน ดงน

Page 237: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

226 ลกขโณ ยอดแคลว, นฤมล อรยพมพรปแบบการประหยดตนทนของเกษตรกรผเลยงไกไขในจงหวดขอนแกน

จากรปแบบท 1 แสดงรปแบบการประหยดตนทนการเลยงไกไข ตนทนคงท ควรประหยดเรอง เงนเดอนพนกงาน โดยใชแรงงานในครวเรอน

ตนทนผนแปร ควรประหยด 1) คานา โดยการ ขดบอนาเกบกกนาฝนขดเจาะนาบาดาลแทนการใชนาประปา 2) คาไฟฟา โดยใชระบบโซลา

เซลลทดแทนเปลยนขนาดหลอดไฟแบบประหยด

ไฟลดอณหภมการใชพดลมใชกงหนปนไฟฟาโดยใชพลงลมใชมลไกมาหมกเปนแกสใชผลตไฟฟาระบบไฟฟาใชระบบอตโนมตควบคมการเปดปดการตดตงระบบไฟฟาสลบแบบฟนปลา 3) คายา

และวตามนโดย เวนการใหยาและวตามน 3-4 วน และ 4) คาอาหาร ควรลดปรมาณอาหารทใหตอวนนอยลงพอเหมาะ

Page 238: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 227 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

อภปรายผล

1) จากผลการวจยจะเหนวาการลงทนในการเลยงไกไขมคาใชจายในการลงทนรวมเฉลยเทากบ 2,821,248 บาทและมตนทนในการเลยงตอปเทากบ 7,718,170 บาทดจากตนทนในการเลยงไกไขสวนทจายมากทสดคอ คาอาหารทมจานวน 6,990,480 บาท คดเปนรอยละ 90.57 ของตนทนรวมทงหมดจะเหนไดวามราคาสงมากเนองจากอาหารเปนตนทนสวนใหญในการผลตไขไก ซงสอดคลองกบ จรนทรทพย จงใจรกษและวราภรณทองชช (2553) ผลศกษาพบวาตนทนการผลตไขไกของเกษตรกรผเลยงแบบอสระและแบบประกนราคาประกอบดวยคาอาหารสตวทมสดสวนสงทสดรอยละ 66.10 และ 69.63 ของตนทนการผลตทงหมดตามลาดบรองลงมาไดแกคาพนธสตวมสดสวนรอยละ 16.76 และ 15.06 ของตนทนการผลตทงหมดสาเหตเนองจากเกษตรทเลยงไกไขแบบประกนราคาไมสามารถตดสนใจในการจดการดานการผลตการตลาดไดทงนตองขนอยกบบรษทคสญญาจงทาใหตนทนการผลตและผลพลอยไดแตกตางกบเกษตรกรผเลยงแบบอสระทสามารถเลอกซอปจจยการผลตไดอยางเหมาะสมรวมทงกาหนดระยะเวลาการผลตและการจาหนายผลผลตได การเลยงไกไขทง 2 รปแบบมขอแตกตางทงดานตนทนรายไดและดานการจดการเกษตรกรจะเลอกเลยงแบบใดนนขนอยกบปจจยหลายดานๆ เชนเงนทนการจดการและความพรอมของตวเกษตรกรเอง

จากการศกษาพบวาเกษตรกรทเลยงแบบประกนราคาไมมความเสยงดานการตลาดและไดรบราคาทแนนอนอยางไรกตามการเลยงแบบประกนราคา

กมทงขอดและขอเสยซงเกษตรกรควรศกษาขอมลใหละเอยดรอบคอบสวนการเลยงแบบอสระจะมความเสยงดานการตลาดถาปรมาณผลผลตออกมากและราคาตกตาจะทาใหประสบการขาดทนไดในทางตรงขามถาผลผลตมนอยราคาดเกษตรกรกจะมกาไรมากและปจจบนมการนาเทคโนโลยททน

สมยมาใชมากขนรวมทงมการบรหารจดการทดทาใหผลผลตมมากซงเกษตรกรตองมการบรหารจดการดานตนทนผลผลตและการตลาดใหมประสทธภาพมากขนและภาครฐควรเขามาชวยดแลในดานการผลตการตลาดและดานราคาหากราคาลดลงจนใกลถงตนทนผนแปรเฉลยตาสดภาครฐควรเขามาดแลเพอใหเกษตรกรสามารถประกอบอาชพอยได 2) ในการประหยดตนทนทาไดโดย1) โรงเรอน – ถาเปนเกษตรกรทวไปทไมไดมตนทนมากนก อาจจะทาฟารมไกในลกษณะภมปญญาชาวบานโดยใชวสดทมอยแลว เพอประหยดตนทนในการเลยงไกไขไดซงสอดคลองกบ ธนพฒนสระนรากล (2555) ทพบวา กลมเกษตรกรบานกลางทยดหลกวธการเลยงไกไขทใชโรงเรอนแบบเปดททาดวยไมและมงหลงคาดวยหญาคาใชตนทนการสรางโรงเรอนถกและคมคาประมาณ 70,000 บาทตอโรงเรอนเลยงไกไขได 1,300 ตวตอโรงเรอนอายการใชงานทนทานมวธการจดการทเรยบงายเชนการกกลกไกการใหอาหารใหนาและการเกบไขสะดวกไมยงยากรวดเรวผลผลตสงสดเฉลย 95.4 เปอรเซนตตอฟารมเปนการจดการฟารมจากภมปญญาชาวบานทประยกตดดแปลงใหสามารถพงพาตนเองไดเพอลดการใชปจจยจากภายนอกทมตนทนการผลตทสงเชนไมเลอกใชโรงเรอนแบบปดททนสมยระบบการใหอาหารนาและแสงแบบ

อตโนมตสงเหลานกลมเกษตรกรไมยอมรบการใชปจจยภายนอกททนสมยและมราคาสงรปแบบวธการเลยงและการจดการฟารมไกไขแบบบานกลาง

(Ban Klang Model) ทใชในปจจบนนสามารถนาไปถายทอดและสงเสรมใหเกษตรกรผทสนใจใชเปนทางเลอกเลยงไกไขไดและสามารถนาไปปฏบต

ใชไดอยางมประสทธภาพ 2) อปกรณ – ประกอบดวยอปกรณการใหนาการใหอาหาร และ รงไขสาหรบเกษตรกรทวไปสามารถทจะสรางอปกรณเหลานจากวสดเหลอใช หรอ ทมอยในครวเรอนได เพอลดตนทนในการเลยงไดแตสาหรบผทมตนทน

Page 239: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

228 ลกขโณ ยอดแคลว, นฤมล อรยพมพรปแบบการประหยดตนทนของเกษตรกรผเลยงไกไขในจงหวดขอนแกน

ในการเลยงสามารถซออปกรณสาเรจรปมาใชไดเลย และมอายการใชงานสง โดยอปกรณเหลานเฉลยแลวจะอยทประมาณ 30,000-50,000 บาท ขนอยกบขนาดของโรงเรอน และจานวนไกไขทนามาเลยง 3) อาหาร –ไกพนธไขตองไดรบสารอาหารทเพยงพอในแตละวน คาใชจายดานอาหารจงเปนคาใชจายทตองเสยทกวนจะมากนอยขนอยจานวนของไกไขทนามาเลยง อาหารเปนตนทนสวนใหญในการผลตไขไกซงการผลตอาหารใชเองในฟารมจะมสวนสาคญทจะทาใหสามารถลดตนทนการผลตไขไกไดการทผเลยงจะลดตนทนการผลตในสวนของคาอาหารลงนน สามารถทาไดโดยการประกอบสตรอาหารทมราคาถก แตคณภาพด เลอกใชวตถดบอาหารสตวทมราคาถกตามฤดกาลและใหอาหารแกไกกนอยางมประสทธภาพ เพอใหไดไขทมคณภาพและตนทนตาซงสอดคลองกบ สมศร คงแกว (2556) ทใหสตรอาหารไกไข แบบลดตนทน ประกอบดวยสวนผสม 1. ปลายขาว 2 กก. 2. ราละเอยด 2 กก. 3. อาหารไก 1 กก. สวนผสม 1. ปลายขาว 2 กก. 2. ราละเอยด 2 กก. 3. อาหารไก 1 กก. วธการทา - นาสวนผสมทงหมดมาคลกเคลาใหเขากน เมอเขากนดแลวกสามารถนาไปใหอาหารไกไดเลย การนาไปใช - การใหอาหารไก ใหครงเดยวสามารถกนไดตลอดวน- อตราสวนในการใหอาหาร 0.5 กก. ตอ 1 ตว

ขอเสนอแนะในการวจย

1. ขอเสนอแนะสาหรบนาผลวจยไปใช 1.1 ผลการศกษาครงนทาใหทราบถงรปแบบการประหยดตนทนของเกษตรกรผเลยงไกไขในจงหวดขอนแกนตนทนผนแปรและตนทน

คงท เกษตรผทสนใจจะเลยงไกไข ควรนาไปพจารณาประกอบ การเรมตนการเลยงไกไข 1.2 เกษตรผจะเลยงไกไขควรศกษา

ขอมลเกยวกบตนทนการเลยงไกไขในเรองอนๆ

นอกเหนอจากรปแบบการลดตนทนทงผนแปรและคงท ขางตนดวย 2. ขอเสนอแนะสาหรบการวจยครงตอไป 2.1 ในการวจยครงตอไป ผวจยควรทาการศกษาในประเดนของ การจดทาบญช รายรบ รายจายแตละวน วเคราะหตนทนของอาหารไกไขระหวางซอจากบรษทหรอทาการผลตเอง อะไรจะประหยดตนทนมากกวา รวมถงการวเคราะห จดคมทน ผลตอบแทนจากการลงทนในการเลยงไกไขวาคมคากบการลงทน ระยะเวลาทเลยงหรอไมและเพอเปนประโยชนสาหรบเกษตรกรผเลยงไกไขตอไป

กตตกรรมประกาศ

การวจยเรอง “รปแบบการประหยดตนทนของเกษตรกรผเลยงไกไขในจงหวดขอนแกน” สาเรจลลวงไปไดดวยดกเพราะไดรบความกรณาและความช วยเหลอเป นอย างดย งจากรองศาสตราจารย ดร.ยาใจ พงษบรบรณผ ช วยศาสตราจารย ดร.กนกอร บญมอาจารยนรนาท เสนาจนทรและอาจารย พราวภวนทพกตรธนาปกรณ ทไดใหคาแนะนารวมทงขอเสนอแนะอนๆจนกระทงงานวจยครงนสาเรจไปไดดวยดผวจยขอ

ขอบพระคณเปนอยางสงมาในทนดวยขอขอบคณสานกวจยและพฒนามหาวทยาลยภาคตะวนออกเฉยงเหนอทใหทนสนบสนนการวจยในครงน สดทายขอขอบคณทกทานทไมไดกลาวทมสวนชวยเหลอจนทาใหรายงานวจยฉบบนสาเรจ

ไดขอระลกถงและขอขอบคณเปนอยางยงไวในโอกาสนดวย

Page 240: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 229 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

บรรณานกรม

กรมปศสตว กระทรวงเกษตรและสหกรณ. (2557). การเลยงไกไข. สบคนเมอ 1 ตลาคม 2557, ไดจาก http://region9.dld.go.th

จรนทรทพย จงใจรกษ และวราภรณทองชช.(2553). การศกษาจดคมทนของการเลยงไกไขแบบอสระและแบบมสญญาผกพนสานกงานเศรษฐกจการเกษตร สานกวจยเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณการเลยงไกไข. สบคน วนท 25 กนยายน 2557, ไดจากhttp://www.oknation.

net/blog/print.php?id=827901ธนพฒน สระนรากล. (2555). การเลยงไกไขของกลมเกษตรกรบานกลางจงหวดนครพนมโดยใชภมปญญา

ทองถนอยางยงยนสาขาวชาสตวศาสตรวทยาลยเกษตรและเทคโนโลยนครพนม มหาวทยาลยนครพนม. สบคนเมอ 11 สงหาคม 2557, ไดจาก http://www.kmutt.ac.th/jif/public_html/arti-cle_detail.php?ArticleID=106268

ปศสตวจงหวดขอนแกน. (2558). รายชอทะเบยนฟารมเลยงไกไขทไดรบรองมาตรฐานฟารม. สบคนเมอ 11 สงหาคม 2558, ไดจาก http://www.pvlo-kkn.dld.go.th

สมศร คงแกว. (2556). สตรอาหารไกไข แบบลดตนทน. สบคนเมอ 11 สงหาคม 2558, ไดจาก http://www.kasetporpeangclub.com/forums

สมาคมผผลต ผคาและสงออกไขไก. (2557). ปรมาณการผลต การสงออก การนาเขา และอตราการบรโภคไขไกของโลกและไทย ป 2552-2556. สบคนเมอ 25 กนยายน 2557, ไดจาก http://www.egg-thailand.com

สาวตร บญเพชร. (2557). สรปขอมลเกษตรกรผเลยงไกไข ประจาป 2557. สบคนเมอ 6 ธนวาคม 2557, ไดจากhttp://ict.dld.go.th/th2/index.php/th/report/196-report-\thailand-livestock/reportservey2557/713-report57-check

Page 241: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

การสรางแบบวดบคลกภาพเพอคดเลอกพนกงานลกคาสมพนธ บรษทโกซอฟท (ประเทศไทย) จากดThe Development of a Personality Test for Selecting Call Center Agent of Gosoft (Thailand) Company

วรรณยดา สแขนไตร1, อรสา สารอง2

Wanyuda Sikhaentrai1, Arisa Samrong2

บทคดยอ

การวจยครงมวตถประสงคเพอสรางแบบวดบคลกภาพในการคดเลอกพนกงานลกคาสมพนธ เครองมอทใชในการวจยคอแบบวดบคลกภาพทผวจยสรางขนโดยบคลกภาพพนกงานลกคาสมพนธทใชการวจยมทงสน 11 ดาน ประเมนคณภาพของเครองมอโดยหาความเทยงตรงเชงเนอหา วเคราะหอานาจจาแนก, ความเทยงตรงเชงโครงสรางและความเชอมนของแบบวดบคลกภาพแตละดานและรวมทงฉบบ จากนนสรางเกณฑปกตดวยคะแนนมาตรฐาน T-score และ Percentile กลมตวอยางคอ พนกงานลกคาสมพนธ บรษท โกซอฟท (ประเทศไทย) จากด จานวน 100 คน ผลการวจยพบวาพนกงานลกคาสมพนธทมเพศและอายตางกนมบคลกภาพไมแตกตางกน การสรางเกณฑปกตจงใชเกณฑเดยวกนไมตองจาแนกตามเพศ และอายพนกงาน จากนนไดทาการวเคราะหองคประกอบ ผลการวเคราะหองคประกอบพบวามขอคาถามทไดคาสมบรณตามกาหนดรวมทงสน 89 ขอ

คาสาคญ : แบบวดทางจตวทยา, บคลกภาพพนกงานลกคาสมพนธ

Abstract

The purposes of this thesis were to developing a test for selecting personnel to work in organizations providing services to customers via phone. The instrument quality was evaluated in terms of content validity, discriminatory power, construct validity, and reliability of the test in each aspect of the personality as well as the reliability of the whole test. Then, standardized criteria were constructed based on T-score and percentile. Those used in this fine tuning of the test were

100 customer service employees at Gosoft (Thailand) Co., Ltd. Findings showed that the personality scores of the personnel under study as classified by gender and age exhibited no parallel differences in personality. Therefore, in developed standardized criteria, the researcher

1 นกศกษาปรญญาโท, สาขาจตวทยาอตสาหกรรมและองคการ มหาวทยาลยรามคาแหง 2 ผชวยศาสตราจารย, คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยราคาแหง 1 Master Degree Student, Industrial and Organization Psychology, Ramkhamheng University2 Assistant Professor, Faculty of Education, Ramkhamheng University

Page 242: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 231 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

omitted the demographical characteristics of gender and age. In addition, therefore, factor analysis. Factor analysis showed that the absolute values of 89 items satisfied requirements

Keywords : psychology test, call center agent personality

บทนา

ในปจจบนการประกอบธรกจหรอกจการตาง ๆ มการแขงขนกนสงทงในระดบประเทศและระหวางประเทศ การปรบตวทางธรกจของหนวยงานหรอองคการตางไดเปลยนแปลงเขาสระบบเศรษฐกจแบบบรการไมวาจะเปนหนวยงานภาครฐและเอกชน หนวยงานเลกหรอใหญ ตางเลงเหนถงความสาคญของการบรการเพมมากขน การใหบรการทดแกลกคาหรอผรบบรการจงเปนหวใจสาคญของการบรการ การใหบรการตองอาศยทงศาสตรและศลป ดงนนการประยกตความรในแขนงวชาตาง ๆ เพอนามาใชในการใหบรการจงเปนสงจาเปน และเทคนคการปรกษาเชงจตวทยากเปนศาสตรแขนงหนงทมหลกการและวธการทางจตวทยาซงเกยวของกบการใหบรการ สามารถนามาประยกตใชในการใหบรการเพอใหลกคาหรอผรบบรการเกดความพงพอใจในการใหบรการไดเปนอยางด ชวยใหหนวยงานหรอองคการสามารถรกษาลกคาเดมและเพมลกคาใหมได สงผล ใหหนวยงานหรอองคการมความอยรอดไดในยคแหง

ธรกจการแขงขนในดานบรการน (เทพ สงวนกตตพนธ, ม.ป.ป., หนา 1) ธรกจบรการแตละประเภทสงมอบ

บรการใหแกลกคา ณ จดสงมอบบรการโดยลกคาจะไดสมผสวงจรบรการตาง ๆ จนสามารถรบประสบการณและความรสกในบรการนน อนจะสงผลตอการซอซาได เพราะฉะนนจาเปนตองออกเแบบวงจรบรการททาใหลกคาพงพอใจสงสด ซงเกดจากการสงมอบคณภาพบรการ (พสทธ พพฒนโภคากล, 2551, หนา 47)

เพอใหไดบคลกภาพเฉพาะทเหมาะสม การคดเลอกพนกงานลกคาสมพนธจงมสวนสาคญสาหรบองคกรททาธรกจเกยวกบการบรการ และตองมการคดเลอกและสรรหาบคคลทมคณสมบต หรอมเกณฑในการคดเลอก เพอใหไดพนกงานทมคณสมบตตาม

ทระบไวในขอกาหนดของงานและเหมาะสมตามคาบรรยายลกษณะงานคณสมบตประการหนงทมกจะกาหนดไวเปนเกณฑ ในการคดเลอกพนกงานคอบคลกภาพ ซงเปนทยอมรบวา บคลกภาพมบทบาทสาคญตอความสาเรจหรอลมเหลวในอาชพ ซงสอดคลองกบการศกษาของ กนยา เทพสวสด (2550) พบวา การสรรหาและคดเลอกพนกงาน องคการควรใหความสาคญกบบคลกภาพเพอใหไดบคลากรทมความเหมาะสมเขามาปฏบตงาน ซงมแนวโนมทจะชวยใหพนกงานปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ ดงนน การมแบบวดในการคดเลอกพนกงานในองคการจงเปนสงจาเปนละโดยทวไปแลว แบบวดทนามาใชจะเปนแบบทดสอบหรอแบบวดทางจตวทยา ดงท ปฏพล ตงจกรวรานนท (2551, หนา 5) ไดกลาววา แบบทดสอบหรอแบบวดทางจตวทยาเปนเครองมอพนฐานสาหรบการวดสภาพจตใจและอารมณทนายจางทงหลายมกจะนามาใชเปนสวนหนงในกระบวนการคดเลอกพนกงานโดยเชอวาแบบทดสอบนจะชวยใหสามารถประเมนไดอยางแมนยาว าผ ทสมครงานแตละคนมความสามารถและม

บคลกภาพทเหมาะสมกบงานนนหรอไม ผวจยจงมความสนใจในการทจะสรางเครองมอเพอใชในการคดเลอกพนกงานลกคาสมพนธ เปน

แบบวดทางจตวทยาโดยมงเนนไปทบคลกภาพทเหมาะสมกบงานลกคาสมพนธเพอใหองคกรนาไปใชในการคดเลอกพนกงานลกคาสมพนธ ทมบคลกภาพ

ตรงตามสายงานซงจะกอใหเกดปรระสทธภาพและประสทธผลในการทางานในหนาทไดอยางดยง

วตถประสงคในการศกษา

1. เพอสรางแบบวดบคลกภาพในการคดเลอกพนกงานลกคาสมพนธ

Page 243: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

232 วรรณยดา สแขนไตร, ผศ.ดร.อรสา สารองการสรางแบบวดบคลกภาพเพอคดเลอกพนกงานลกคาสมพนธ...

2. เพอหาคณภาพของแบบวดบคลกภาพเพอคดเลอกพนกงานลกคาสมพนธ 3. เพอสรางเกณฑปกตของแบบวดบคลกภาพในการคดเลอกพนกงานลกคาสมพนธบรษท โกซอฟท (ประเทศไทย) จากด โดยจาแนกตามเพศและอาย 4. เพอหาองคประกอบของบคลกภาพพนกงานลกคาสมพนธ และสรางเกณฑปกตจากองคประกอบ

วธการศกษา

การวจยรงน เปนการวจยเชงสารวจ (survey

research) ผวจยไดศกษาคนควางานวจยดานการใหบรการลกค าทางโทรศพท งานลกคาสมพนธ บคลกภาพพนกงานลกคาสมพนธ รวมถงการสมภาษณผทเกยวของในงานลกคาสมพนธจงไดนาขอมลเหลานนมาสงเคราะหแลวสรปบคลกภาพพนกงานลกคาสมพนธไดทงหมด 11 ดาน เพอใชในการสรางแบบวดบคลกภาพในการคดเลอกพนกงานเขาทางาน ซงบคลกภาพพนกงานลกคาสมพนธ 11 ดาน ไดแก 1) อดทนตอความกดดน 2) ความสามารถในการสอสาร 3) เชอมนในตนเอง 4) ทางานเปนทม 5) ความซอสตย 6) คดบวก 7) ความสามารถในการแกไขปญหา 8) ความรบผดชอบ 9) จตใจใหบรการ 10) ความยดหยน 11) กระตอรอรน กลมตวอยางทใชในการวจย ไดแก กลมตวอยางในการหาความเทยงตรงเชงเนอหา ใชกลมตวอยางเปนผมความเชยวชาญในศาสตรทางจตวทยา การสรางแบบวดบคลกภาพทางจตวทยา และผม

ความเชยวชาญซงทาหนาทบรหารงานธรกจการใหบรการขอมลลกคาทางโทรศพท รวมจานวน 9 คน

กลมตวอยางในการทดลองแบบวดเพอวเคราะหคาอานาจจาแนก วเคราะหความเทยงตรงเชงโครงสราง และวเคราะหคาความเชอมน คอ พนกงานลกคา

สมพนธ บรษท โกซอฟท (ประเทศไทย) จากด ครงละ 100 คน โดยมระยะหางในการทดลองแบบแตละครง

ไมนอยกวา 2 สปดาห จนกระทงขอคาถามจะผานเกณฑคณภาพของแบบวดทกประเภททไดกลาวมา

แบบวดบคลกภาพสาหรบใช ในการคดเลอกพนกงานลกคาสมพนธทผวจยสรางขน ไดจากการวเคราะหขอมล 2 สวน ดงน 1. แบบสอบถามเกยวกบขอมลทวไป ไดแก เพศ อาย อายงาน การศกษา

2. แบบวดบคลกภาพสาหรบใชในการคดเลอกพนกงานลกคาสมพนธโดยเปนมาตราประมาณคา (rating scale) 5 ระดบ คอ จรงมากทสด จรงมาก จรงปานกลาง จรงนอย จรงนอยทสด มคาเทากบ 5,4,3,2, และ 1 ตามลาดบ มขอคาถามจานวน 214 ขอ ขอมลทไดมาวเคราะหดวยโปรแกรมสาเรจรป SPSS โดยมสถตทใชในการวจย ดงน

1. การตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหาโดยผเชยวชาญทางดานจตวทยา และผเชยวชาญ

ทางดานงานใหบรการลกคาทางโทรศพทรวม 9 ทาน เปนผพจารณาตรวจสอบความถกตองของเนอหา หลงจากผเชยวชาญไดทาการพจารณาตรวจสอบขอคาถามแลว นาคะแนนทไดรบการตรวจสอบ มาคานวณดชนคาความสอดคลอง โดยใหคะแนนแลวนาคะแนนทไดมาวเคราะหหาคาดชนความสอดคลอง CVR อตราสวนความตรงเชงเนอหาของ Lawshe

2. วเคราะหคาอานาจจาแนกดวยสถต t-test แบงกลมสงกลมตาโดยใชเทคนค 25%

3. วเคราะหค าความเทยงตรงตามโครงสราง โดยหาความสมพนธระหวางคะแนนรายขอกบคะแนนทงฉบบ ดวยคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน ตองมคาตงแต 0.20

(r < 0.20) ขนไปจงจะถอวาผานเกณฑ 4. วเคราะหคาความเชอมน โดยการหาสมประสทธความสอดคล องภายในด วยวธสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s coefficient of alpha) โดยคาความ เชอมนทงฉบบ

ทเหมาะสม ตองไมนอยกวา 0.70 5. การบรรยายลกษณะขอมลทวไปของกลมตวอยาง โดยใชความถ และรอยละ

Page 244: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 233 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

6. เปรยบเทยบความแตกตางของบคลกภาพพนกงานลกคาสมพนธ จาแนกตามเพศ โดยใชสถต Independent sample t-test จาแนกตามอาย ใชการวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว (One-Way Analysis of Variance)

7. การคานวณเกณฑปกต จาแนกเปน2 ประเภท คอ Normalize T-score และ Percentile 8. การวเคราะหองคประกอบ โดยการสกดองคประกอบ ดวยวธเนนองคประกอบหลก

ตารางท 1 สรปคาอานาจจาแนก และคาความเทยงตรงตามโครงสรางของแบบวดจากการทดลองแบบวด

บคลกภาพ ทดลอง

ครงท 1

ทดลอง

ครงท 2

ทดลอง

ครงท 3

ทดลอง

ครงท 4

ทดลอง

ครงท 51. ความอดทนตอความกดดน 7 4 2 3 02. ความสามารถในการสอสาร 12 4 2 2 03. ความเชอมนในตนเอง 5 3 1 1 04. การทางานเปนทม 3 1 0 0 05. ความซอสตย 2 0 0 0 06. คดบวก 1 2 0 1 07. ความสามารถในการแกไขปญหา 6 3 2 1 08. ความรบผดชอบ 3 0 0 1 09. จตใจรกงานบรการ 6 2 2 1 010. ความยดหยน 3 3 3 1 011. กระตอรอรน 6 0 0 1 0

ขอคาถามทถกตดออก (ขอ) 54 20 12 12 0

ขอคาถามคงเหลอ (ขอ) 258 238 226 214 214

ผลการศกษา

จากผลวเคราะหขอมลสรปผลไดดงน 1. วเคราะหความเทยงตรงเชงเนอหา มขอคาถามเรมตนจานวน 424 ขอ จากนนนาขอคาถามไปวเคราะห ตามอตราสวนความตรงเชง

เนอหาของ Lawshe หลงการวเคราะหมขอคาถามคงเหลอ จานวน 312 ขอ

2. วเคราะหคาอานาจจาแนกและคาความเทยงตรงเชงโครงสรางของแบบวด โดยนาขอคาถามคงเหลอจากการวเคราะหความเทยงตรงเชงเนอหาจานวน 312 ขอไปเกบขอมลกบกลมตวอยางจานวน

ครงละ 100 คน แลวนาแตละครงมาปรบปรงแกไขจนกวาขอคาถามจะผานตามเกณฑทกขอ ซงไดทาการเกบขอมลและวเคราะหผลทงหมด 5 ครง มขอคาถามคงเหลอทผานเกณฑอานาจจาแนกและความเทยงตรงเชงโครงสราง ทกขอ จานวน 214 ขอ (ตารางท 1)

3. วเคราะหคาความเชอมนของแบบวดโดยใช วธสมประสทธแอลฟาของครอนบาค(cronbach’s coefficient of alpha) ไดคาความเชอมนรายดาน และรวมทงฉบบ ดงตารางท 2

ตารางท 2 คาความเชอมนของแบบวดบคลกภาพ

บคลกภาพ คาความเชอมน

1 อดทนตอความกดดน 0.7332 ความสามารถในการสอสาร 0.8383 เชอมนในตนเอง 0.8964 ทางานเปนทม 0.9135 ความซอสตย 0.8306 คดบวก 0.8447 ความสามารถในการแกไขปญหา 0.7818 ความรบผดชอบ 0.8139 จตใจรกงานบรการ 0.87210 ความยดหยน 0.76511 กระตอรอรน 0.853

คาความเชอมนรวม 11 ดาน 0.969

Page 245: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

234 วรรณยดา สแขนไตร, ผศ.ดร.อรสา สารองการสรางแบบวดบคลกภาพเพอคดเลอกพนกงานลกคาสมพนธ...

4. ขอมลทวไปของกลมตวอยางสวนใหญ

เปนเพศหญง คดเปนรอยละ 81 สวนใหญมอาย 21-24 ป และ 25-30 ป โดยทงสองกลมมจานวนเทากนซงแตละกลมคดเปนรอยละ 28 รองลงมาอาย 31-35 ป คดเปนรอยละ 21 สวนกลมอาย 40 ปขนไปมจานวนนอยทสด คอ รอยละ 8 5. สร า ง เกณฑ ปกต ของแบบ วด วตถประสงคของการวจยมวตถประสงคเพอสรางเกณฑปกตของแบบวดบคลกภาพ โดยผวจยไดนาคะแนนจากการตอบแบบวดบคลกภาพพนกงานลกคาสมพนธ บรษท โกซอฟท (ประเทศไทย) จากด มาสรางเกณฑปกต โดยจาแนกามเพศและอาย ดงนน จงทาการตรวจสอบวาบคลกภาพแตละดานของ

กล มตวอยางโดยจาแนกตามเพศและอายนนมความแตกตางกนหรอไม เพอจะไดทราบวาควรสรางเกณฑปกตจาแนกตามเพศและอายหรอไม ซงผลการวเคราะหขอมลพบวาพนกงานลกคาสมพนธทมเพศและอายตางกนมบคลกภาพ

ไมแตกตางกน ดงนนการการสรางเกณฑปกตเพอคดเลอกพนกงานลกคาสมพนธ บรษท โกซอฟท (ประเทศไทย) จากด จงไมตองจาแนกตามเพศและอาย ผวจยไดนาคะแนนมาตรฐานมาสรางตาราง Profile แปลงคะแนนดบใหเปนคะแนนมาตรฐานเพอความสะดวกในการแปลผลบคลกภาพในการคดเลอกพนกงานลกคาสมพนธ ดงภาพท 1

คะแนนT-score90 100 160 187 152 91 154 78 69 129 89 9885 93 151 177 144 87 147 74 66 122 85 9480 86 141 168 136 82 140 70 63 115 81 9075 80 131 158 128 78 133 66 60 108 77 8670 74 122 148 119 73 126 62 57 101 72 8265 68 112 138 111 68 118 58 54 94 67 7860 62 102 128 103 64 110 54 51 88 62 7455 55 93 120 96 59 102 50 48 81 58 7050 49 84 110 88 54 95 47 45 74 53 6645 43 74 100 80 49 87 43 42 67 48 6140 37 65 91 72 44 79 39 39 60 44 5735 30 55 82 64 40 72 35 36 53 39 5330 73 49

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

ดานบคลกภาพ (คะแนนดบ)

หมายเหต1 คอ บคลกภาพดานความอดทนตอความกดดน 7 คอ บคลกภาพดานความสามารถในการแกไขปญหา

2 คอ บคลกภาพดานความสามารถในการสอสาร 8 คอ บคลกภาพดานความรบผดชอบ3 คอ บคลกภาพดานเชอมนในตนเอง 9 คอ บคลกภาพดานจตใจรกงานบรการ

4 คอ บคลกภาพดานการทางานเปนทม 10 คอ บคลกภาพดานความยดหยน5 คอ บคลกภาพดานความซอสตย 11 คอ บคลกภาพดานความกระตอรอรน

6 คอ บคลกภาพดานการคดบวก

ภาพประกอบ 1 ตาราง Profile เกณฑปกตของแบบวดบคลกภาพเพอคดเลอกพนกงานลกคาสมพนธ บรษท โกซอฟท (ประเทศไทย) จากด ในรปของคะแนนดบ และคะแนน T-score

Page 246: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 235 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

6. วเคราะหองค ประกอบ แบบวดบคลกภาพทผานการตรวจคณภาพรายขอแลว มขอคาถามทงสน 214 ขอ แตเนองจากจานวนขออาจมมากเกนไปในการใชเปนแบบวดเพอคดเลอกพนกงานลกคาสมพนธเขาทางานในองคการ ผวจยจงไดทาการวเคราะหองคประกอบเพอเปนทางเลอกในการใชแบบวด เพอใหขอคาถามมจานวนขอลดลงและเหมาะสมยงขน วเคราะหองคประกอบโดยใชการสกดองคประกอบดวยวธการวเคราะหองคประกอบหลก (principle component extraction) โดยมเกณฑพจารณาองคประกอบคอ ตวแปรแตละตวในองคประกอบตองมคานาหนกองคประกอบ (factor loading) ตงแต 0.45 ขนไปและมจานวนขอคาถามในแตละองคประกอบตงแต 2 ขอขนไป จากนนไดหาคารอยละของความแปรปรวนรวมและสรางเกณฑปกตของแตละองคประกอบ ดงตารางท 3

ตารางท 3 แสดงจานวนขอคาถามทมคานาหนกองคประกอบตงแต .45 ขนไป

บคลกภาพจานวน

ขอคาถาม1 อดทนตอความกดดน 42 ความสามารถในการสอสาร 73 เชอมนในตนเอง 134 ทางานเปนทม 175 ซอสตย 66 คดบวก 117 ความสามารถในการแกไขปญหา 28 ความรบผดชอบ 59 จตใจรกงานบรการ 910 ความยดหยน 611 กระตอรอรน 9

รวมขอคาถามคงเหลอ 89

ผ วจยไดนาคะแนนมาตรฐานมาสรางตาราง Profile แปลงคะแนนดบใหเปนคะแนนมาตรฐานเ พอความสะดวกในการแปลผลบคลกภาพในการคดเลอกพนกงานลกคาสมพนธหลงวเคราะหองคประกอบ ดงภาพท 2

Page 247: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

236 วรรณยดา สแขนไตร, ผศ.ดร.อรสา สารองการสรางแบบวดบคลกภาพเพอคดเลอกพนกงานลกคาสมพนธ...

คะแนน

T-score85 62 49 46 93 40 51 14 27 55 46 6080 59 46 42 89 37 47 13 26 52 42 5675 55 42 39 85 35 44 12 24 49 38 5370 52 39 35 81 32 41 11 23 46 35 5065 48 35 32 77 30 37 10 22 43 32 4760 45 32 29 73 27 34 9 20 40 30 4455 41 29 26 69 24 31 8 19 37 27 4150 38 26 22 65 22 28 7 18 34 24 3845 34 22 19 61 20 24 6 17 31 21 3440 31 19 15 57 17 21 16 28 19 3135 28 15 12 53 15 17 25 15 2830 25 12 48 2525 45

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

ดานบคลกภาพ (คะแนนดบ)หมายเหต1 คอ บคลกภาพดานความอดทนตอความกดดน 7 คอ บคลกภาพดานความสามารถในการแกไขปญหา2 คอ บคลกภาพดานความสามารถในการสอสาร 8 คอ บคลกภาพดานความรบผดชอบ3 คอ บคลกภาพดานเชอมนในตนเอง 9 คอ บคลกภาพดานจตใจรกงานบรการ4 คอ บคลกภาพดานการทางานเปนทม 10 คอ บคลกภาพดานความยดหยน5 คอ บคลกภาพดานความซอสตย 11 คอ บคลกภาพดานความกระตอรอรน6 คอ บคลกภาพดานการคดบวก

ภาพประกอบ 2 ตาราง Profile เกณฑปกตของแบบวดบคลกภาพเพอคดเลอกพนกงานลกคาสมพนธ บรษท โกซอฟท (ประเทศไทย) จากด ในรปของคะแนนดบ และคะแนน T-score

จากการวเคราะหองคประกอบ

อภปรายผล

การวจยนเปนการสรางแบบวดบคลกภาพ

เพอคดเลอกพนกงานลกคาสมพนธ ซงเปนแบบวดทางจตวทยาชนดหนง เพอใหไดแบบวดทเปนมาตรฐานสามารถนาไปใชในการคดเลอกพนกงาน

ลกคาสมพนธของบรษท โกซอฟท (ประเทศไทย) จากด โดยอาศยการดาเนนการตามขนตอนของการ

สรางแบบวดทางจตวทยา ผลการวจยพบวาแบบวดบคลกภาพพนกงานลกคาสมพนธมขอคาถามคงเหลอทงหมดจานวน 214 ขอ หลงจากวเคราะหองค

ประกอบมขอคาถามคงเหลอ 89 ขอ แบบวด

บคลกภาพพนกงานลกคาสมพนธ มคณภาพแบบวดอยในเกณฑด เนองจากมคาความเชอมนรวมทงฉบบ 0.969 ทกขอมคาอานาจจาแนกและความเทยงตรงเชงโครงสราง

เกณฑปกตของแบบวดทสร างขนไดจาแนกเปนรายดานบคลกภาพทง 11 ดาน พรอมท งแสดงข อมลภาพคะแนนดบ และคะแนน

มาตรฐาน T-score ไวดวย ทงนเพอความสะดวกในการนาไปใชสาหรบการคดเลอกพนกงานลกคา

สมพนธตอไป

Page 248: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 237 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ขอเสนอแนะ

เพอใหเกดประสทธภาพของแบบวด มากยงขน เมอวเคราะหคณภาพแบบวดเรยบรอยแลว การนาแบบวดทสมบรณแลวไปใชนนควรเพมขนตอนการวเคราะหโดยการนาคะแนนบคลกภาพของกลมตวอยางทได ไปเทยบประสทธภาพการทางานของพนกงานลกคาสมพนธ โดยคานวณหาคาความสมพนธระหวางคะแนนบคลกภาพและคะแนนผลการปฏบตงานและของพนกงานแตละคน

กตตกรรมประกาศ

ผวจยขอขอบคณคณะทปรกษาวทยานพนธ

พนกงานลกคาสมพนธ หวหนางาน ผบรหาร บรษทโกซอฟท (ประเทศไทย) จากด คณะผเชยวชาญในการตรวจสอบเนอหาและผใหทความชวยเหลอใหขอคาแนะนาในการทาวทยานพนธครงนใหสาเรจลลวงไปไดดวยด

เอกสารอางอง

กนยา เทพสวสด. (2550). ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการใหบรการของพนกงานใหบรการขอมลทางโทรศพทของบรษทใหบรการขอมลทางโทรศพทแหงหนง. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

เทพ สงวนกตตพนธ. (ม.ป.ป.). การใหบรการดวยเทคนคการปรกษาเชงจตวทยา. เอกสารอดสาเนา.ปฏพล ตงจกรวรานนท. (2551). IQ and personality tests. กรงเทพมหานคร: สานกพมพ-เอกซเปอรเนท.พสทธ พพฒนโภคากล. (2551). บรการใหตรงใจใคร ๆ กกลบมา. กรงเทพมหานคร: พงษวรนการพมพ.

Page 249: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

การเปลยนแปลงโครงสรางทางการเมองของสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวภายใตรฐธรรมนญฉบบปรบปรงแกไข ค.ศ.20031

The Transition of Political Structure in Lao PDRunder the 2003 Amendment Constitution

ศทธกานต มจน2

Suthikarn Meechan2

บทคดยอ

บทความนเปนการนาเสนอการเปลยนแปลงโครงสรางทางการปกครองของสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวภายใตบทบญญตของรฐธรรมนญแหง สปป.ลาว ฉบบปรบปรงแกไข ค.ศ.2003 รวมไปถงแนวโนมในอนาคตทเปนผลจากปจจยแวดลอมทสปป.ลาวตองเผชญภายใตเงอนไขตางๆ โดยไดนาเสนอวา ภาพรวมของการแกไขบทบญญตของรฐธรรมนญ ค.ศ.2003 นน แสดงใหเหนถงเปาหมายในการรกษาเอกภาพในการปกครอง และอานาจทางการเมองของพรรคประชาชนปฏวตลาว โดยการเพมหมวดวาดวยการปองกนชาต–ปองกนความสงบการเพมอานาจของสภาแหงชาตทเพมมากขนโดยการหลอมอานาจนตบญญต บรหารและตลาการบางสวนไว ตลอดจนการปรบปรงแกไขบทบญญตในสวนของระบบเศรษฐกจสงคมในขณะทเงอนไขในการแขงขนทางการเมองยงคงปดกนการเกดขนของพรรคการเมอง

อนๆ และการแขงขนเลอกตงสมาชกสภาแหงชาต ประกอบกบการแกไขบทบญญตเกยวกบสทธของพลเมองนน มงเนนเรองสทธในการเขาถงโอกาสทางการศกษาโดยทไมไดปรบปรงเนอหาเกยวกบสทธและเสรภาพทางการเมองมากนก อยางไรกด ปจจยทางดานเศรษฐกจทสปป.ลาวยงคงใหความสาคญกบการลงทนและความรวมมอตางๆ จากตางประเทศและเงอนไขทางเศรษฐกจภายใตการเปนสวนหนงของประชาคมเศรษฐกจการคา จะเปนเงอนไขทดตอผนาพรรคและรฐบาลสปป.ลาวในการสรางระบบการเมองทมการผอนคลายทาทของการใชอานาจบงคบและมกระบวนการซงสามารถสรางความเชอมนตอการลงทนจากตางประเทศ อน

จะสงผลสาคญตอการสรางความชอบธรรมของการปกครองโดยรฐบาลพรรคเดยวของสปป.ลาวไดมากขนในอนาคต

คาสาคญ : สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว, รฐธรรมนญ, โครงสรางการปกครอง

1 บทความนเปนสวนหนงของรายงานวจยเรอง “การเปลยนแปลงโครงสรางทางการเมองของ สปป.ลาว : ศกษาเปรยบเทยบรฐธรรมนญแหง สปป.ลาว ค.ศ.1991 และ รฐธรรมนญฉบบปรบปรงแกไขค.ศ.2003”ซงไดรบทนสนบสนนจาก

วทยาลยการเมองการปกครอง มหาวทยาลยมหาสารคาม งบประมาณเงนรายได ประจาป 2557.2 ผชวยศาสตราจารย, สาขารฐศาสตร วทยาลยการเมองการปกครอง มหาวทยาลยมหาสารคาม.

E-mail: [email protected] Assistant Professor, Political Science, College of Politics and Governance, Mahasarakham University.

Page 250: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 239 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

Abstract

In this article, I explain a transition of political structures in the Lao PDR under the 2003 amendment constitution. I also demonstrate how current circumstances shape the future of Laos PDR. The main focus of the revised constitution pertains to maintain power of Lao People’s Revolutionary Party over the centralized governance and political power. In doing so, a section of national defense and security is added to the constitution. Accordingly, this section strengthens power of the National Assembly by integrating legislative power, executive power and a part of judiciary power. Yet political competitions are still restricted. It is difficult to found a new political party as well as to run an election for a member of the National Assembly. It is worth to note that the amendment of the constitution regarding citizen’s rights concerns only an opportunity foreducation but not improving political rights and political freedom. Nonetheless, with regard to economic conditions, the Lao government primarily emphasizes on foreign investment and cooperation. These conditions will provide positive consequences for the political system. Leaders of the political party and the government have to loosen their centralized political power and engender processes that will facilitate foreigninvestment and receive investors’ confidence from overseas. These challenges will affectlegitimacy of the Lao PDR one party system in coming years.

Keywords : Lao PRD, Constitution, Political Structure

บทนา

ในแง ของทฤษฎทางรฐธรรมนญแลว อานาจในการสถาปนารฐธรรมนญเปนอานาจเรมแรก เพราะไมมอานาจใดสามารถอยเหนออานาจ

เหลาน ถอเปนอานาจอสระในการวางกฎเกณฑและปราศจากเงอนไขหรอขอจากด ในฐานะทเปนอานาจในการกอรางสรางระบบการเมองและกฎหมาย (อาง

ใน สงหคา วงพระจนทร, 2550: 29)ซงระเบยบวธในการใชอานาจการปกครองเชนนไมไดจากดอยเพยงประเทศทปกครองดวยระบอบประชาธปไตยเทานน หากแตยงถกนามาใชในการปกครองของประเทศทไมเปนประชาธปไตยดวยเชนกน

สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว (สปป.ลาว) เปนตวอยางทนาสนใจสาหรบลกษณะดงกลาว กลาวคอ ภาพรวมของระบบการเมองการปกครองและรฐธรรมนญของสปป.ลาวนน ถอเปนรฐ

ทใชการปกรองแบบรวมศนยอานาจททศทางทางการเมองถกกาหนดโดยรฐธรรมนญและมตการประชมของพรรคประชาชนปฏวตลาว (Lao People’s Revolutionary Party : LPRP) อนมเปาหมายในการเสรมสรางความชอบธรรมใหแกพรรคและรกษาบทบาทการเปนแกนกลางของระบบการปกครองใน

การควบคมและชนาความเปนไปของประเทศในดานตางๆ อยางเบดเสรจ (สณย ผาสข, 2543 : 166) บทความนเปนการนาเสนอถงโครงสรางทางการเมองการปกครองของ สปป.ลาว โดยกลาวถงการสถาปนารฐธรรมนญขนเพอใชเปนหลกใน

การปกครองประเทศและการปรบตวภายใต รฐธรรมนญฉบบปรบปรงแกไข ค.ศ.2003 ซงลกษณะสาคญประการหนงทปรากฏขนนนไมเพยง

เพอการจดระบบระเบยบและกลไกทางการเมองการปกครองททนสมยและสอดคลองกบบรบท

Page 251: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

240 ศทธกานต มจนการเปลยนแปลงโครงสรางทางการเมองของสาธารณรฐ...

ทางการเมองและสภาวการณตางๆ ดงเชนตวอยางในหลายประเทศเทานน หากแตยงเปนการปรบตวเพอบรรลเปาหมายในการสรางการยอมรบและใหเปนไปตามเงอนไขของการไดเขาเปนสมาชกของประชาคมโลก อกทงการสรางกระบวนการตางๆ ภายหลงการแกไขรฐธรรมนญและกฎหมายอนๆ ทเกยวของมแนวโนมทจะกระทบถงโครงสรางการเมองการปกครอง ทงในแงของโครงสรางเชงสถาบนและระดบการใชอานาจหนาทของสถาบนการเมองตางๆ อยางมนยสาคญ

การสถาปนารฐธรรมนญในสปป.ลาว

หลงจากการสถาปนาประเทศใน ค.ศ.1975 รฐบาลภายใตพรรคประชาชนปฏวตลาวไดทาการยกเลกรฐธรรมนญแหงพระราชอาณาจกรลาวทประกาศใชใน ค.ศ.1947 อกทงในชวงเวลาของการเรมตนระบอบใหมภายใตการนาของพรรคประชาชนปฏวตลาวในระยะแรกนนไมมรฐธรรมนญ แตไดอาศยการใชกฎหมายลาดบรองซงประกาศใชโดยฝายปกครอง เชน กฎ คาสงของฝายปกครอง ประกอบกบคาสอนทางพทธศาสนา เปนเครองมอในการบรหารประเทศ ตอมาในค.ศ.1984 มความพยายามในการรางรฐธรรมนญ ดงเหนไดจาก การรเรมกาหนดผจะมาทาหนาทรางรฐธรรมนญแตไมเปนผลสาเรจ

จนกระทงค.ศ. 1989 ซงเปนชวงเวลาทสปป.ลาว เปดประเทศเพอสรางความรวมมอและความชวยเหลอจากตางประเทศในหลายๆ ดาน รวมทงดานกฎหมาย จง ได ม การ เ ร มกระบวนการร า งรฐธรรมนญขนอกครง (วพร เกตแกว, 2550: 85 – 87 และ สงหคา วงพระจนทร, อางแลว: 1)

ทงน เหตผลในการจดทาและความพยายามในการประกาศใชรฐธรรมนญนน เปนผลมาจากปจจยหลก คอ การลมสลายของสหภาพโซเวยตและบทบาททางการเมองของกลมประเทศในยโรปตะวนออกทเคยใหการสนบสนนการกอตง

รฐสงคมนยมของลาว ในชวงปลายทศวรรษ ค.ศ. 1980 สงผลใหผนาของสปป.ลาวเกดความหวนไหวตอสถานะของตนเอง ทอาจสญเสยอานาจ และความกดดนทามกลางแนวโนมของการปรบตวไปสเสรนยม ตลอดจนสทธตางๆ ทจะไดรบรองจากนานาชาต ดงนน จงไดจดตงระบบรฐสภาและประกาศใชรฐธรรมนญขน (วพร เกตแกว, อางแลว : 87) เชนเดยวกบมตรประเทศสงคมนยมทไดมการประกาศใชกอนหนานน ไดแก เวยดนาม ซงประกาศใชรฐธรรมนญใน ค.ศ.1980 และการ

ประกาศใชรฐธรรมนญของกมพชา ค.ศ.1981 นอกจากนแลว ผลจากการหลงไหลของนกลงทนทเขามาทาธรกจใน สปป.ลาว เปนจานวนมาก จงมความจาเปนตองมกฎหมายเพอเปนเครองมอในการบรหารประเทศและเพอสรางความมนใจใหแกนกลงทน (สงหคา วงพระจนทร, อางแลว: 2)

ในค.ศ. 1989 กระบวนการรางรฐธรรมนญเรมตนขน โดยสภาแหงชาตไดจดตงคณะกรรมการรางรฐธรรมนญระดบชาต จานวน 17 คน ซงประกอบดวยผแทนจากภาคสวนตางๆ เขารวมในการรางรฐธรรมนญ ไดแก ประธานและรองประธานสภาแหงชาตผ แทนประธานประเทศ รองนายกรฐมนตรรฐมนตรชวยวาการกระทรวงกลาโหมรองประธานองคกรแนวรวมลาวรกชาต รฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรม ตวแทนจากคณะกรรมการประจาสภาแหง

ชาต ตวแทนพรรคประชาชนปฏวตลาว และตวแทนจากองคมวลชนอนๆ ไดแก องคกรเยาวชนปฏวตลาวสหพนธแมหญงลาว สหพนธกรรมบาลลาว ตลอดจนคณบดคณะนตศาสตร มหาวทยาลยแหงชาตลาวเขา

รวมเปนกรรมการรางรฐธรรมนญ อยางไรกด ในชวงระยะเวลา 3 ปของการรางรฐธรรมนญมขอถกเถยงสาคญ ไดแก ทางเลอกระหวางโครงสรางทางการเมองภายใตระบบพรรคการเมองเดยว (One Party System) ซงเปนขอเสนอ

ของฝายรฐบาล ดวยเหตผลของการสรางและรกษาความเปนเอกภาพของชาต ในขณะทฝายกาวหนาเสนอแนวทางระบบหลายพรรค (Multi-Party

Page 252: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 241 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

System) ทตองการใหเกดประชาธปไตย อสรภาพและความรงเรอง ซงในทสดฝายรฐบาลเปนผชนะ โดยฝายกาวหนาไดถกคมขงจานวนหลายคน และบางสวนไดขอลาออกจากตาแหนง (วพร เกตแกว, อางแลว: 87 – 88)

เมอกระบวนการรางแลวเสรจ ประธานคณะกรรมการรางรฐธรรมนญระดบชาต จงไดนาเสนอรางรฐธรรมนญของสปป.ลาว ซงแบงออกเปน 10 หมวด มบทบญญตทงสน 80 มาตรา ตอสภาแหงชาตในวาระการประชมของวนท 14 สงหาคม ค.ศ. 1991 เพอพจารณาและใหการรบรอง ซงทประชมไดลงมตเปนเอกฉนท โดยนายไกสอน พมวหาน (Kay-sone Phomvihane) ในฐานะประธานประเทศไดออกรฐดารสประกาศใชรฐธรรมนญแหง สปป.ลาว ในวนท 15 สงหาคม ค.ศ.1991 (เรองเดช ปนเขอนขตย, 2538) และถอใหเปนวนรฐธรรมนญแหง สปป.ลาว

การแกไขรฐธรรมนญใน ค.ศ. 2003

รฐธรรมนญแหง สปป.ลาว ฉบบปจจบน ไดมการปรบปรงและประกาศใชใน ค.ศ.2003 โดยทประชมสมยสามญของสภาแหงชาต ชดท 4 ในวน

ท 6 พฤษภาคม ค.ศ.2003 ดวยคะแนนเสยงเปนเอกฉนท และลงนามประกาศใชโดย ฯพณฯ คาไต สพนดอน ประธานประเทศในขณะนน (สานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร, 2553) ซงถอเปนผลงานทสาคญของสภาแหงชาตชดน ทงนปจจยทนาไปสการแกไขรฐธรรมนญนน นอกจากจะมผลตอการปรบปรงระบบกฎหมายแลว ยงไดรบอทธพลจากบรบททางการเมองทตองการสงเสรมเสถยรภาพของการเมองภายในประเทศ รวมทงเออตอการ

ขยายตวและรองรบการปรบตวทางเศรษฐกจไปจนถงการยกระดบบทบาทของ สปป.ลาว ในเวทโลก รฐธรรมนญฉบบน แบงออกเปน 11 หมวด จานวน 98 มาตรา โดยมมาตราทไดมการแกไขหรอเพมเตม จานวน 52 มาตรา ดงตารางดานลาง นอกจากน ยงไดมการเผยแพรรฐธรรมนญในฉบบแปลเปนภาษาองกฤษเพอเผยแพรอยางเปนทางการ รวมทงกฎหมายตางๆ เพอใหมความทนสมยและเสรมสรางบรรยากาศการลงทนในประเทศ

ทงกฎหมายในกลมดานการปกครองและคมครองรฐ กฎหมายดานเศรษฐกจ และกฎหมายดานสงคมและวฒนธรรม

ตารางแสดงโครงสราง การจดหมวดหม มาตราของรฐธรรมนญแหง สปป.ลาว ค.ศ.1991 และมาตราทไดมการแกไขหรอเพมเตมในรฐธรรมนญแหง สปป.ลาว ฉบบแกไขปรบปรง ค.ศ.2003

หมวดมาตราใน

รธน. 1991

มาตราใน

รธน. 2003

มาตราทไดมการแกไข

หรอเพมเตม1.ระบอบการเมอง 1-12 1–12 4 , 9-112.ระบอบเศรษฐกจและสงคม 13-20 13-30 13-15 , 17-303.การปองกนชาต - ปองกนความสงบ - 31-33 31-334.สทธและหนาทพนฐานของพลเมอง 21-38 34-51 36, 39, 41- 425.สภาแหงชาต 39-51 52-64 52-54 ,56- 59, 62- 636.ประธานประเทศ 52-55 65-68 66-687.รฐบาล 56-61 69-74 70-748.การปกครองทองถน 62-64 75-78 75-779.ศาลประชาชนและองคกรอยการประชาชน 65-73 79-88 79-81, 85-8810.ภาษาอกษรเครองหมายชาตธงชาตเพลงชาต วนชาตสกลเงนและนครหลวง

75-79 89-95 93 ,94

11.บทบญญตสดทาย 80 96-98 96 และ 98

ทมา : ศทธกานต มจน,2558.

Page 253: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

242 ศทธกานต มจนการเปลยนแปลงโครงสรางทางการเมองของสาธารณรฐ...

ดานการแกไขบทบญญตนนไดมการแกไขเพมเตมทกหมวด โดยมเพยงการเพมบทบญญตในหมวดทวาดวยการปองกนชาต – ปองกนความสงบ จานวน 3 มาตรา ซงเปนการรบรองอานาจหนาทของกองกาลงปองกนชาต-ปองกนความสงบ รวมถงเปนหนาทของทกองคกรจดตงและพลเมองลาวทกคน ซงตองใหความรวมมอเพอรกษาเอกราชและความสงบเรยบรอยในชาต โดยตองสมพนธกบการพฒนาเศรษฐกจและสงคมในขณะทการแกไขเพมเตมและปรบปรงเนอหาในหมวดตางๆ ทสาคญ ไดแก หมวดวาดวยระบอบเศรษฐกจและสงคม ทมการแกไขและเพมเตมเกอบทงหมวด สาระสาคญ คอ การระบถงเปาหมายในการพฒนาทางอตสาหกรรม และการเปลยนแปลงใหทนสมยเชอมโยงกบเศรษฐกจของนานาชาต มงเนนการดาเนนการตามกลไกเศรษฐกจตลาด ทงในรปแบบของการแขงขนและรวมมอ ภายใตการดาเนนนโยบายของรฐตามแนวทางสงคมนยม นอกจากนยงไดเพมเตมบทบญญตเพอสรางความมนใจใหแกนกลงทนตางชาตโดยกาหนดหลกประกนวารฐสงเสรมการลงทนของตางประเทศ ตลอดจนอานวยความสะดวกใหแกการลงทน เทคโนโลยทกาวหนา เขาสระบบการผลต ภาคธรกจและการบรการ โดยทรพยสนและทนทถกตองตามกฎหมายของผลงทนจะไมถกยดหรอโอนเปน

ของรฐ ในสวนของหมวดวาดวยระบอบการเมองนน เนอหาของการแกไขเพมเตมตวบทเปนการเนนยาถงสทธอานาจของสภาแหงชาต ในฐานะสถาบน

การเมองทมฐานะเปนตวแทนของประชาชน ตลอดจนการบญญตใหภกษสามเณรมหนาทในการเขารวมกจกรรมหรอดาเนนการตางๆ อนเปนประโยชนแกชาตและประชาชน รวมทงการใหความสาคญกบการเคารพกฎหมายททกภาคสวนของประเทศตอง

ปฏบตตามอยางเขมงวด ตลอดจนการเพมเตมบทบญญตทชใหเหนแนวทางการดาเนนนโยบายตางประเทศทเปดกวางสรางความสมพนธและ

ความรวมมอทางเศรษฐกจกบตางประเทศโดยใชรปแบบความสมพนธทางเศรษฐกจแบบรอบดานอนเปนลกษณะสาคญของนโยบายตางประเทศของสปป.ลาว หลงการลมสลายของสหภาพโซเวยต ในหมวดวาดวยสทธและหนาทพนฐานของพลเมองนนโดยสาระพนฐานไมไดมการแกไขหรอเปลยนแปลงมากนก ซงมการเพมเนอหาทเนนวาสทธในการเขาถงการศกษาคอโอกาสในการยกฐานะความกาวหนาของพลเมอง นอกจากนยงไดคมครองสทธของพลเมองในการถกจบกมหรอตรวจคนเคหสถานทตองอยภายใตคาสงของผมสทธอานาจ ซงรฐธรรมนญฉบบใหมไดกาหนดใหเปนองคกรอยการหรอศาลประชาชนเวนเสยแตในกรณทไดบญญตไวในกฎหมาย ดานหมวดวาดวยสภาแหงชาต ถอเปนหมวดทมความสาคญอกหมวดหนง โดยมการแกไขเพมเตมตวบทในหมวดน จานวน 9 มาตรา สาระสาคญ คอ การเนนยาถงสถานะทางอานาจของสภาแหงชาตในฐานะทเปนองคกรตวแทนแหงสทธอานาจของรฐและผลประโยชนของประชาชนบรรดาชนเผา นอกจากนยงไดมการเพมเตมอานาจหนาทในการเลอกตงหรอปลดผดารงตาแหนงประธาน รองประธาน และกรรมการในคณะกรรมการประจาสภาแหงชาต รวมทงยงไดเพมเตมเรองทมาของสภาแหงชาตวาในกรณทมความจาเปน สภาแหงชาตจะดาเนนการเลอกตงสมาชกสภา

แหงชาตกอนการหมดวาระของตนกไดแตตองไดรบความเหนชอบอยางนอย 2 ใน 3 ของจานวนสมาชกสภาแหงชาตทเขารวมการประชม เชนเดยว

กบการเพมเตมบทบญญตในเรองอานาจหนาทของคณะกรรมการประจาสภาแหงชาต ทมอานาจแตงตงโยกยาย หรอปลดตาแหนงผพพากษาของศาล

ประชาชนทกระดบและผพพากษาของศาลทหาร นอกจากน ยงไดมการขยายขอบเขตอานาจในการเสนอรางกฎหมายใหแก แนวรวมลาวสรางชาตและองคกรจดตงมหาชนขนศนยกลาง ในขณะเดยวกนการแกไขรฐธรรมนญไดลดอานาจ

Page 254: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 243 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

หนาทของกรรมาธการในสภาแหงชาตในดานนตบญญตลงบางสวน โดยไดตดอานาจหนาทพจารณาร างรฐดารสออก เหลอเพยงหนาทพจารณารางกฎหมายและรางรฐบญญตกอนนาเสนอ ตอคณะกรรมการประจาสภาแหงชาตและประธานประเทศ ดานหมวดประธานประเทศ มการแกไขเพมเตม 3 มาตรา สาระสาคญ คอ การแกไขเนอความของบทบญญตว าดวยวาระของประธานประเทศจากเดมกาหนดระยะเวลา 5 ป ใหมวาระเทากบวาระของสภาแหงชาต สวนอานาจหนาทนน รฐธรรมนญฉบบใหมไดใหอานาจแกประธานประเทศในการออกรฐบญญตและรฐดารส โดยการตดถอยคาทตองเปนไปตามการเสนอของคณะกรรมการประจาสภาแหงชาตออก ซงเมอพจารณาจากตวบทแลว เปนการเพมอสระใหแกประธานประเทศมากยงขน ในขณะทอานาจในการแตงตงและปลดผดารงตาแหนงสาคญ ไดมการเปลยนแปลงไป กลาวคอ ตามบทบญญตของรฐธรรมนญฉบบปรบปรงแกไข ค.ศ.2003 ประธานประเทศสามารถแตงตงหรอปลดผดารงตาแหนงนายกรฐมนตร รวมทงมอานาจแตงตง โยกยาย หรอปลดผดารงตาแหนงสมาชกรฐบาลภายหลงทสภาแหงชาตไดมมตเหนชอบแลว ซงบทบญญตตามรฐธรรมนญฉบบเดมนนกาหนดใหประธานประเทศพจารณาแลวจงเสนอ

ตอสภาแหงชาตเพอใหความเหนชอบ ประกอบกบบทบญญตใหมยงไดใหอานาจแกประธานประเทศเพมขนในการแตงตงหรอปลดผดารงตาแหนงรอง

ประธานศาลประชาชนสงสดตามการเสนอของประธานศาลประชาชนสงสด รวมทงแตงตงหรอปลดผดารงตาแหนงรองอยการประชาชนสงสด

ตามการเสนอของอยการประชาชนสงสด หมวดรฐบาล มการแกไขเพมเตม 5 มาตรา โดยสาระสาคญคอ การเพมภารกจในการรายงานผลการดาเนนงานของตนตอสภาแหงชาตตอคณะประจาสภาแหงชาต(ในเวลาทสภาแหงชาต

ไมไดเปดการประชม) และรายงานตอประธานประเทศ อกทงกาหนดใหรฐบาลมวาระเทากบวาระของสภาแหงชาต แทนทบทบญญตเดมซงกาหนดไว 5 ป นอกจากนยงมการแกไขขนตอนการแตงตงนายกรฐมนตร จากเดมนายกรฐมนตรเปนผ ทประธานประเทศเปนผแตงตงโดยสภาแหงชาตใหการรบรอง เปลยนเปนประธานประเทศจะดาเนนการการแตงตงหรอปลดนายกรฐมนตรออกจากตาแหนงภายหลงทสภาแหงชาตไดใหการเหนชอบแลว ทงยงไดมการเพมเตมอานาจหนาทโดย นายกรฐมนตรมอานาจในการแตงตง โยกยาย หรอปลดผดารงตาแหนงรฐมนตรชวยวาการกระทรวงตางๆ รองหวหนาองคกรเทยบเทากระทรวง หวหนาทบวง รองเจาแขวง รองเจาครองนครหลวง ตลอดจนเลอนชนหรอปลดผ ดารงตาแหนงชนพนเอกของกาลงปองกนชาต-ปองกนความสงบ และตาแหนงอนๆ ตามทไดกาหนดไวในกฎหมาย สาหรบหมวดการปกครองทองถน แมจะมการแกไขเปลยนแปลงเพยง 3 มาตรา โดยแบงการปกครองทองถนออกเปนสามขน ไดแก ขนแขวง ขนเมองและขนบาน อนเนองจากมการเปลยนเขตการปกครองกาแพงนคร เปน นครหลวงเวยงจนทน รวมถงเปลยนแปลงชอตาแหนงจากเจาครองกาแพงนคร เป นเจ าครองนครหลวงเวยงจนทน ตลอดจนมการเพมบทบญญตเกยวกบการตงเขตพเศษขนตามความเหนชอบของสภา

แหงชาต ซงเขตพเศษมฐานะเทยบเทากบแขวง นอกจากนยงไดมการเพมอานาจหนาทใหแกผ ปกครองทองถนในระดบตางๆ โดยกาหนดใหทา

หนาทคมครองพลเมอง พจารณาและแกไขตามคารองทกขและขอเสนอของประชาชนทอยในขอบเขตสทธอานาจของตนตามทกาหนดไวในกฎหมาย

อย าง ไร กตามนอกจากต วบทของรฐธรรมนญแลว โครงสรางการปกครองสวนทองถนยงมการเปลยนแปลงและปรบปรงใหทนสมยมากขนภายใตกฎหมายการปกครองทองถน ค.ศ.2003 โดยเฉพาะอยางยงการปรบปรงทางนตกรรมทไดม

Page 255: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

244 ศทธกานต มจนการเปลยนแปลงโครงสรางทางการเมองของสาธารณรฐ...

การเพมอานาจใหแกทองถนเพอการปรบปรงการปกครองและการพฒนาทางเศรษฐกจและสงคมใหอย ในอานาจของการปกครองทองถน ทมแนวนโยบายเปลยนใหแขวงเปนหนวยดานยทธศาสตร เปลยนเมองใหเปนหนวยดานการวางแผนและงบประมาณ เปลยนหมบานใหเปนหนวยสนบสนนการทางาน (อรรถพล กาญจนพงษพร และ สรกล สวนทวงศ, 2553:387) ดานโครงสรางการปกครองในสวนของ

ฝายตลาการนน มการแกไขเพมเตมเนอหาในหมวดวาดวย ศาลประชาชน และองคกรอยการประชาชน จานวน 7 มาตรา ซงในสวนของศาลประชาชนนน ไดมการเพมศาลอทธรณขน ตลอดจนใหอานาจแกศาลประชาชนสงสดในการเสนอตอประธานประเทศเพอการแตงตงหรอปลดผดารงตาแหนงรองประธานศาลประชาชนสงสด ในขณะทบรรดาผพพากษาศาลขนตางๆ และศาลทหารจะไดรบการแตงตงหรอปลดโดยคณะกรรมการประจาสภาแหงชาต ตามการเสนอของศาลประชาชนสงสด ดานสญลกษณของชาต ในหมวดวาดวยภาษา อกษร เครองหมายชาต ธงชาต เพลงชาต วนชาต สกลเงน และนครหลวง ไมมการแกไขในเนอหาจากตวบทเดมแตอยางใด มเพยงการเพมเตมตวบท 2 มาตรา คอ การกาหนดใหวนท 2 ธนวาคม ซงตรงกบวนสถาปนาสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว เมอค.ศ. 1975 เปนวนชาต รวมทงกาหนดให

เงนกบ เปนสกลเงนประจาชาต สวนบทบญญตสดทาย มการเพมเตมมาตราจากเดมทมเพยง 1 มาตรา เปน 3 มาตรา

โดยมสาระสาคญคอ การประกาศใหรฐธรรมนญเปน กฎหมายพนฐานของชาตและเปนกฎหมายสงสดทบรรดากฎหมายตางๆ ตองใหสอดคลองกบ

รฐธรรมนญ ประกอบกบกาหนดใหรฐธรรมนญมผลบงคบใชเมอมการออกรฐดารสประกาศใชรฐธรรมนญ

โดยประธานประเทศ ในขณะทกระบวนการแกไขร ฐธรรมนญย งคงไว ตามบทบญญต เดม ในรฐธรรมนญแหง สปป.ลาว ค.ศ.1991 ดงเดม

แมตวบทของรฐธรรมนญทงสองฉบบ ไดบญญตถงทมาของของอานาจอธปไตย สทธของการเปนเจาของประเทศวาเปนของประชาชน โดยประชาชนและเพอผลประโยชนของประชาชน ทงยงเปนผกอตงองคการตวแทนแหงสทธอานาจและผลประโยชนของประชาชนซงมชอวาสภาแหงชาตกตาม แตในความเปนจรงแลวพรรคคอสถาบนการเมองเดยวทมอานาจเดดขาดทงในทางปฏบตและในทางกฎหมายทรฐธรรมนญกาหนดใหพรรคประชาชนปฏวตลาวเปนแกนนาในการปฏบตและเปนหลกประกนในการดาเนนงานในนามสทธการเปนเจาของประเทศของประชาชนทกชนเผา รวมทงในบทบญญตของรฐธรรมนญไมไดมการกาหนดถงขอบเขตการใชอานาจของพรรคประชาชนปฏวตลาวแตอยางใด แมวาตามบทบญญตของรฐธรรมนญแหง สปป.ลาว ไดบญญตอยางเปนทางการในเรองการแบ งแยกอานาจกตาม แต ในความเป นจรงโครงสรางทางการปกครองของ สปป.ลาวนนพรรคทาหนาทในการกาหนดทศทางและนโยบายในการบรหารประเทศ โดยมสมาชกสภาแหงชาตซงเปนฝายนตบญญตทาหนาทรบรองกฎหมายทเสนอโดยรฐบาลและมตของทประชมพรรค รวมทงมอานาจในการควบคมดแลการปฏบตงานของทงฝายบรหารและตลาการ ซงทมาของสมาชกสภาแหง

ชาตนนมาจากการเลอกตงของประชาชน ภายใตเงอนไขของการเลอกตงทผสมครจะตองไดรบการเสนอชอหรอไดรบการรบรองจากพรรคหรอองคกรของพรรคในระดบตางๆ

ในขณะททงผ ดารงตาแหนงในคณะรฐมนตรและแนวนโยบายของรฐบาลตองไดรบความเหนชอบจากสภาแหงชาตและการกาหนด

แนวทางตามมตของพรรคเปนสาคญ รวมไปถงอทธพลของคณะกรรมการประจาสภาแหงชาตทม

ตอการแตงตงหรอปลดผ พพากษา ระบบงานยตธรรมของฝายตลาการ อานาจชขาดการตความกฎหมาย ดวยลกษณะเชนนจงเปนผลใหการแบง

Page 256: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 245 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

แยกอานาจเปนเพยงโครงสรางการปกครองทมการแบงหนาทเทานน แตไมไดเปนการแบงแยกในลกษณะถวงดลหรอนาไปสการตรวจสอบการใชอานาจขององคกรปกครองในสวนตางๆ แตอยางใด เมอเปนเชนนพรรคประชาชนปฏวตลาวจงเปนสถาบนการเมองเพยงหนงเดยวทมอานาจสงสดอยางแทจรง

ผลท เกดขนภายใต บทบญญตของ

รฐธรรมนญ ฉบบปรบปรงแกไข ค.ศ.

2003

ทมาของรฐธรรมนญแหง สปป.ลาว ค.ศ.1991 และ ฉบบปรบปรงแกไข ค.ศ.2003 นน มทมาจากเงอนไขสาคญเชนเดยวกน กลาวคอ ประการแรก การมรฐธรรมนญในฐานะการปกครองของรฐสมยใหมและการสถาปนาหลกการปกครองทเปนทางการ ประการทสองคอ การสรางความเชอมนและหลกประกนเพอรองรบความรวมมอทางเศรษฐกจ ในขณะทการจดวางโครงสรางทางการปกครองในหมวดตางๆ ของรฐธรรมนญทงสองฉบบในภาพรวมมความคลายคลงกนโดยไมไดมการเปลยนแปลงในโครงสรางการใชอานาจการ

ปกครองหลกใดๆ มากนก ภายใตระบบพรรคการเมองแบบพรรคเดยวทมสถานะเปนศนยกลางอานาจของรฐ

ทงน ผลทเกดจากการปรบโครงสรางการเมองการปกครองภายใตบทบญญตตามรฐธรรมนญฉบบปรบปรงแกไข ค.ศ.2003 นน พบวา แมจะไมไดมการเพมเตมหรอสรางบทบญญตทเพมอานาจใหแกพรรคประชาชนปฏวตลาว ซงเปน

แกนกลางของโครงสรางการเมองการปกครองของประเทศ แตรฐธรรมนญไดบญญตใหสภาแหงชาตเป นองค การตวแทนแหงสทธอานาจและผลประโยชนของประชาชนทกเผาชน เปนองคการอานาจแหงรฐ และเปนองคการนตบญญตทม

อานาจในการพจารณาปญหาพนฐานของประเทศ

ตลอดจนตดตามตรวจสอบการดาเนนงานของฝาย

บรหาร ศาลประชาชน และองคการอยการประชาชน นอกจากการรวมศนย อ านาจของโครงสรางการปกครองระดบชาตทสภาแหงชาตแลว การปกครองสวนทองถนยงเปนทงหนวยการปกครองทสอดสอง ตรวจตรา ถายทอดอดมการณหลกการแหงรฐ รวมทงการปฏบตตามแนวนโยบายของรฐและเปนกลไกเพอรองรบการเตบโตทางเศรษฐกจ ตลอดจนเปนทมาของรายไดใหแกรฐและเมอบทบาททางการเมองของพรรคประชาชนปฏวตลาว ทมเสนแบงระหวางพรรคกบรฐบาลไมชดเจน จงทาใหการบรหารประเทศเปนไปตามมตหรอความเหนชอบจากพรรค โดยมกรมการเมอง (Politburo) ซงมอานาจตดสนใจสงสดและอทธพลของศนยกลางพรรคไดเปนสวนสาคญในการปกครองทกระดบ รวมทงพรรคยงไดจดตงคณะกรรมการและสาขาซงมสมาชกขยายไปทวประเทศ (ศรประภา เพชรมศร, 2547 : 220) แมบทบญญตของการแกไขรฐธรรมนญ จะใหความสาคญเกยวกบการคมครองสงคมดวยรฐธรรมนญและกฎหมายตลอดจนความเสมอภาคตอหนากฎหมาย และเนนการเคารพและปฏบตตามรฐธรรมนญ รวมทงกฎหมายอยางเครงครด แตผลทเกดขนภายใตบทบญญตของรฐธรรมนญ ฉบบปรบปรงแกไข ค.ศ.2003 นน กลบยงคงมงเนนการ

รกษาเอกภาพของชาตภายใตการรวมศนยอานาจและผกขาดบทบาทนาของพรรคประชาชนปฏวตลาว ตลอดจนการควบคมสทธและเสรภาพทางการเมองทยงคงปรากฏชดเจน

ดานความสมพนธและความรวมมอกบตางประเทศตามทบญญตไวในรฐธรรมนญนน เปนการกาหนดเงอนไขในการดาเนนนโยบายทไมมการแทรกแซงกจการภายในระหวางกน มความเสมอภาคโดยตางฝายตางไดรบผลประโยชน อน

เปนแนวทางทพรรคและรฐบาลใชในการดาเนนนโยบายทางเศรษฐกจทเปดรบความชวยเหลอ โดยเฉพาะอยางยงการลงทนจากตางประเทศเสมอมา

Page 257: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

246 ศทธกานต มจนการเปลยนแปลงโครงสรางทางการเมองของสาธารณรฐ...

ดงเหนไดวาตวบทของรฐธรรมนญสะทอนใหเหนถงบรบททางการเมองทสปป.ลาวนน ไดรบผลกระทบจากอทธพลทงความขดแยงภายในและภยคกคามจากภายนอกโดยตลอด แมรฐธรรมนญจะกาหนดใหระบบเศรษฐกจเปนแบบเสรนยม แตในการปกครองแลว ยงคงอางถงอดมการณสงคมนยมภายใตชอ ประชาธปไตยประชาชน ทเนนเรองการสรางความสามคคเพอรกษาเอกราชและเอกภาพของชาตเพอเปนกลไกคายนในการดารงรกษาความมนคงและเสถยรภาพในระบบการเมองการปกครองของ สปป.ลาว อยางไรกด เงอนไขทางโครงสรางการปกครองและความเขมแขงของการปกครองภายใตระบบพรรคเดยวทผกขาดอานาจยาวนาน ทาใหโอกาสหรอการบมเพาะความเปนพลเมองทมความกระตอรอรน (active citizen) และมความสนใจในการเขามามสวนรวมในการปกครองเปนไปอยางจากด ในขณะทการรบรเรองความเปนพลเมอง การ

มสวนรวมทางการเมองรปแบบตางๆ สทธมนษยชนและธรรมาภบาล ทไดรบการนาเสนออยางแพรหลาย ลวนนาไปสการตงคาถามตอความเปนไปในอนาคตของสปป.ลาววา จะดารงอยภายใตลกษณะเชนนหรอมการปรบตวไปในทศทางใด (ศทธกานต มจน, 2556: 121-122) ทงยงถอเปนความทาทายสาคญตอวถทางการจดความสมพนธระหวางพรรค

ประชาชนปฏวตลาว รฐบาล ราชการสวนกลางกบการปกครองในระดบทองถน รวมถงรฐกบพลเมองดวย และแมวาสงเหลานจะไมอยในเจตนารมณแหงรฐกตาม หากแตเปนกระแสการเมองโลกทประเทศ

ขนาดเลกและไมใชประชาธปไตยอยาง สปป.ลาว ไมสามารถหลกเลยงได นอกจากนแลว ยงกลาวไดวาสปป.ลาว ยงคงตองเผชญหนาตอการปรบตวและประเดนทาทายตางๆ ดงทเครอขายเอเชยเพอการเลอกตง

เสร (Asian Network for Free Elections :ANFREL) หยบยกกรณของสปป.ลาว ขนมาเปนตวอยางของการเลอกสมาชกสภาผแทนราษฎรเขาสรฐสภาของ

ประเทศสมาชกในกล มอาเซยนทควรมการเปลยนแปลงเพอมงสการเมองทมมาตรฐาน มการจดตงองคกรอสระดานการเลอกตง เพอจดการเลอกตงทโปรงใสบรสทธยตธรรม และเปนการตรวจสอบถวงดลในทางการเมองอยางจรงจงซงสปป.ลาว อยกลมประเทศสงคมนยมเชนเดยวกบเวยดนาม ทผมสทธเลอกตงยงขาดการรบรขอมลขาวสารจากรฐและคณะกรรมการเลอกตงของประเทศ รวมไปถงการมกฎหมายจากดการเกดขนของฝายคานหลายรปแบบ ทงในรปแบบของพรรคการเมองและกลมการเมองนอกรฐสภาตางๆ ตลอดจนการจากดเสรภาพของสอ (สมศร หาญอนนทสข,2552)

บทสรป : สปป.ลาว กบแนวโนมการปรบตวในอนาคต แมโครงสรางการปกครองของสปป.ลาว ยงคงยดถอแนวทางการรวมศนยอานาจทพรรคประชาชนปฏวตลาวและนโยบายตางประเทศทไม

ตองการใหมการแทรกแซงกจการภายในประเทศ แตการปรบตวของสปป.ลาวในดานตางๆ ทเกดขนจากการเปลยนแปลงเขาสแนวทางเศรษฐกจแบบเสรนยมและการเปดรบความรวมมอกบประเทศต างๆ นบต งแต มการประกาศใช นโยบายจนตนาการใหมและการประกาศใชรฐธรรมนญแหงสปป.ลาว ค.ศ.1991 เปนตนมา ประกอบกบความ

พยายามในการเขาเปนสวนหนงของประชาคมโลกดวยการเปนสมาชกองคการระหวางประเทศตางๆ ดงพจารณาไดจาก การสรางความรวมมอและความพยายามในการกระชบความสมพนธภายใตการ

กาหนดแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 7 ค.ศ. 2011-2015 ทวางทศทางไวรองรบการเปนประชาคมอาเซยนใน ค.ศ.2015 สปป.ลาว

ไดวางเปาหมายในการระดมการลงทนทงจากภายในและตางประเทศใหไดมลคารวมไมนอยกวา 15,300 ลานเหรยญดอลลาหสหรฐ เพอบรรลเปาหมายทไมใชเพยงแคปญหาความยากจนของประชาชน แตยงรวมไปถงคณภาพชวตในดาน

Page 258: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 247 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ตางๆ เชน การลดอตราการเสยชวตของเดกทอายตากวา 1 ป การขยายโอกาสทางดานการศกษา การสงเสรมความเสมอภาคระหวางเพศ การรกษาสภาพแวดลอมและการใชทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน และการเสรมสรางความรวมมอกบนานาชาตเพอการพฒนาประเทศในทกๆ ดาน (ศนยศกษายทธศาสตร, 2556 :14) ตวอยางสาคญคอ สปป.ลาวไดเขาเปนสมาชกองคกรการคาโลก (WTO) อยางเปนทางการในเดอนกมภาพนธ ค.ศ.2013 หลงจากใชความพยายามเจรจาตอรองมากวา 15 ป และไดพยายามปรบปรงกฎหมายตางๆ ตามเงอนไข อาท กฎหมายคมครองทรพยสนทางปญญาและกฎหมายการคมครองสงแวดลอม เปนตน และแมวาการปฏรปดงกลาวอาจไมไดสงผลตอการเปดเสรทางการเมองอยางมนยสาคญ แตกถอไดวาเปนการวางรากฐานของหลกนต ร ฐและธรรมาภบาลในอนาคต (Freedom House, 2014) แสดงใหเหนถงแนวโนม

ในอนาคตทสปป.ลาว ไมสามารถหลกเลยงการปรบกลไกทางกฎหมายและการเมองโดยเฉพาะดานสทธพลเมอง ทสงผลตอการพฒนาและการดาเนนนโยบายทางเศรษฐกจ รวมไปถงประเดนเรองสทธมนษยชนทมการลวงละเมดในหลายกรณ ตลอดจนการผกขาดอานาจทางการเมองทนาไปสการถกตงคาถามจากประชาคมโลก ถงความโปรงใสและการจดการตอปญหาทจรตคอรปชน อยางไรกตาม แมปจจบนจะยงไมมความเคลอนไหวในการแกปญหาดงกลาวอยางเปนรปธรรม แตคาดการณไดวาเงอนไขทางเศรษฐกจภาย

ใตการเปนสวนหนงของประชาคมเศรษฐกจการคา อนเปนปจจยทผนาพรรคและรฐบาลสปป.ลาวใหความสาคญมาโดยตลอด จะเปนเงอนไขทดตอสรางระบบการเมองทมการผอนคลายทาทของการใชอานาจบงคบและการแบงแยกอานาจภายใตโครงสรางทางการเมองทมกระบวนการซงสามารถตรวจสอบและถวงดลไดมากขนในอนาคต

Page 259: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

248 ศทธกานต มจนการเปลยนแปลงโครงสรางทางการเมองของสาธารณรฐ...

เอกสารอางอง

เรองเดช ปนเขอนขตย. (2538). กฎหมายหมายลาว.กรงเทพฯ: คณะกรรมการโครงการอนโดจนศกษา สถาบนวจย ภาษาและวฒนธรรมเพอพฒนาชนบท มหาวทยาลยมหดล.

วพร เกตแกว. (2550). การเมองในลาว (PS 476).กรงเทพฯ : สานกพมพมหาวทยาลยรามคาแหง.สมศร หาญอนนทสข. (2552). “แผนการประชาธปไตยอาเซยน ตอการเลอกตงทบรสทธยตธรรมของ 10

ประเทศ สมาชก”.สบคนเมอ 20 กนยายน 2557.Available from:URLhttp://www.prachatai.com/journal/ 2009/10/26237.

สณยผาสข, “ลาว” ใน วชรนทร ยงศรและคณะ (บรรณาธการ).(2543).เอเชยรายป 2000/2543.กรงเทพฯ : สถาบนเอเชยศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สงหคา วงพระจนทร.(2550).การศกษาเปรยบเทยบกระบวนการนตบญญตระหวางสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว กบราชอาณาจกรไทย.(วทยานพนธปรญญานตศาสตรมหาบณฑต).กรงเทพมหานคร : บณฑตวทยาลยจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร. (2553).รฐธรรมนญแหงสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวฉบบปรบปรง แกไข พ.ศ.2546. สบคนเมอ 20 กนยายน 2557. Available from:URLhttp://www.parlia-ment.go.th/ewtadmin/ewt/admin_souvanee/download/article/article_20101015150629.pdf.

ศทธกานต มจน. (2556). ระบบการปกครองทองถนประเทศสมาชกประชาคมอาเซยน : สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว.กรงเทพฯ : สถาบนพระปกเกลา.

ศทธกานต มจน. (2558). ระบบการเมองการปกครองและรฐธรรมนญของสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว. กรงเทพฯ : สถาบนพระปกเกลา.

ศนยศกษายทธศาสตร. (2556). เอกสารศกษาเฉพาะกรณ เศรษฐกจทเตบโตของลาว ในมมมองทางเศรษฐศาสตร. กรงเทพฯ: ศนยศกษายทธศาสตร สถาบนวชาการปองกนประเทศ.

ศรประภา เพชรมศร. “มหรอไม การเมองใหมในลาว?” ใน อกฤษณปทมานนท และ พรพมล ตรโชต (บรรณาธการ). (2547).เอเชยตะวนออกเฉยงใต : กระบวนการเปนประชาธปไตยและการเมองสมยใหม.กรงเทพฯ : สถาบนเอเชยศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อรรถพล กาญจนพงษพร และ สรกล สวนทวงศ. “การจดการสงแวดลอมในประเทศลาว” ใน สดา สอนศร และคณะ. (2553). การจดการสงแวดลอมในเอเชยตะวนออกเฉยงใต. กรงเทพฯ : โครงการตาราและสงพมพ คณะรฐศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

Freedom House. (2014).“Laos: Freedom in the World 2014”.[Cited 2015, January12]. Available from:URLhttps://freedomhouse.org/report/freedom-world/2014/laos.

Page 260: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

การพฒนาทนทางสงคมเพอสรางชมชนเขมแขงThe Development of Social Capital to Build up a Strong Community

สปราณ จนทรสง1, บญทน ดอกไธสง2, สอาด บรรเจดฤทธ3, บญเรอง ศรเหรญ4

Supranee Junsong1, Boonton Dockthasong2, Sa-ard Banchirdrit3,

Boonrueng Sriharun4

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงค 1. เพอศกษาสภาพการพฒนาทนทางสงคมเพอสรางชมชนเขมแขงในพนทจงหวดสระบร และจงหวดนครนายก 2. เพอศกษาปจจยทมผลตอการพฒนาทนทางสงคมทสรางชมชนเขมแขงในพนทจงหวดสระบร และจงหวดนครนายก 3. เพอเสนอแนวทางการปรบปรงปจจยทมผลตอการพฒนาทนทางสงคมเพอสรางชมชนเขมแขงในพนทจงหวดสระบร และจงหวดนครนายก กลมตวอยางไดแก นายกองคกรปกครองสวนทองถน/เทศบาลตาบล/เมอง ประธานสภาองคการบรหารสวนตาบล/เทศบาลตาบล/เมอง และปลดองคการบรหารสวนตาบล/เทศบาลตาบล/เมอง ไดขนาดกลมตวอยาง จานวน 444 คน ดวยสตรคานวณของทาโร ยามาเน ผลการวจยพบวา 1) สภาพทวไปการพฒนาทนทางสงคมเพอสรางชมชนเขมแขง พบวาโดยรวมทดานภมคมกนใหชมชนของการพฒนาทนทางสงคมทอยในระดบสงสดนนเนองจาก ผนาทางสงคมมบทบาทสาคญทสดในการดาเนนการทนทางสงคมทกกจกรรมทางสาธารณะและกระตนใหประชาชนในชมชนมจตสานกในการพงพาตนเอง รวมคด รวมตดสนใจ รวมทาและรวมรบผดชอบ ในชมชนของตนเอง สวนดานระบบการเรยนรของชมชนทอยในระดบตาสดนนเนองจากเจาหนาทททาหนาทในศนยการเรยนรชมชนยงขาดความร 2) ปจจยทนสงคมในความรเพอสรางเศรษฐกจชมชนเขมแขงในพนทจงหวดสระบร และจงหวดนครนายก ภาพรวมตวแปรสวนใหญอยระดบมาก 3) แนวทางการปรบปรงปจจยทมผลตอการ

1 นกศกษาปรญญาเอก, สาขาวชารฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณในพระบรมราชปถมถ tel. 0819333132 E-mail [email protected]

2,3 อาจารย, สาขาวชารฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณในพระบรมราชปถมถ 4 อาจารย, คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณในพระบรมราชปถมถ tel. 081-8485194.

E-mail [email protected] 1 Ph.D Student, Public Administration President of Valaya Alongkorn Rajabhat University under the Royal Pathum

Tani tel. 0819333132 E-mail [email protected],3 Lecture, Public Administration President of Valaya Alongkorn Rajabhat University under the Royal Pathum Tani.4 Lecture, Faculty of Science and Technology of Valaya Alongkorn Rajabhat University under the Royal Pathum

Tani tel. 081-8485194. E-mail [email protected]

Page 261: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

250 สปราณ จนทรสง, บญทน ดอกไธสง และคณะการพฒนาทนทางสงคมเพอสรางชมชนเขมแขง

พฒนาทนทางสงคมเพอสรางชมชนเขมแขง พบวาการดาเนนงานตองเปนไปในลกษณะแบบองครวมโดยมเปาหมายหลกคอการเนนการพฒนาอยางยงยนใหชมชนสามารถพงตนเองได มลกษณะการสรางเครอขายตองสรางและพฒนาเครอขายของสมาชกใหเกดขนภายในชมชน

คาสาคญ : ทนทางสงคม, ชมชนเขมแขง, การพฒนาอยางยงยน

Abstract

The objectives of this study were to : 1. To study the development of social capital to build stronger communities in Saraburi and Nakhon Nayok Province. 2. To study the factors that influence the development of social capital to build stronger communities in Saraburi and Nakhon Nayok province. 3. A method to improve the factors that influence the development of social capital to build improved communities in Saraburi and Nakhon Nayok province. The quantitative research samples were 440 respondents by Taro Yamane’s formula. The research findings were as follows: The general states of the social capital development for strengthening 1) communities found that the levels of development in overall and 3 aspects were at a high level. By the immune system to community development, social capital of at the highest level is due. Social leaders play a key role in the implementation of social capital of all public activities and encourage the community to have a sense of self-reliance contemplate joint decision-making and responsibility. In their own communities Part of the learning community is the lowest level that the officers acted in community learning centers also lack the knowledge. 2) The social capital in the knowledge economy to build a strong community in saraburi and nakhon nayok An overview of the variable level. 3) The proposed guidelines for improvement the factors affecting the social capital development for strengthening communities composed the operation must be a holistic approach dependent on the primarily targets of sustainable development for self-reliance of community.

Keywords: Social Capital, Strong Community, Sustainable Development

บทนา

การพฒนาเศรษฐกจและสงคมทผานมา

สงผลใหประเทศไทยมความเจรญกาวหนา สามารถแขงขนในเวทโลก โดยนาแนวคดการพฒนาตามกระแสทเกดขนในประเทศตางๆ คอ การพฒนา

แบบทนนยมมาปรบใชใหเหมาะสมกบบรบทของประเทศ นาไปสความทนสมย ขณะทยคโลกาภวตน

มผลกระทบตอความเปนอยของคนไทยทกระดบ เปดโอกาสการเรยนร อยางไรพรมแดน ขณะเดยวกนนามาซงคานยมทมงวตถ มงความสะดวกสบายรวดเรว หากสงคมไทยปราศจากภมคมกนท

ดจะกอใหเกดความเสอมถอยทางวฒนธรรม และความสมพนธทดซงเปนรากฐานของความสข ความมนคงและความเขมแขงของชมชน จงมแนวคดทจะพฒนาสงคมไทยใหเกดการเรยนรอยางสรางสรรค

Page 262: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 251 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

สามารถปรบตวใหทนกบการเปลยนแปลง พรอมเผชญสงใหมๆทเกดขนอยางรเทาทนแนวคดและความสาคญของทนทางสงคมเปนทยอมรบขององค กรพฒนาระหว างประเทศต าง ๆ เช น ธนาคารโลก องคกรความรวมมอเพอการพฒนาทางเศรษฐกจ (OECD) ตางกตระหนกในคณคาของทนทางสงคมวามความสาคญอยางยงตอการเตบโตทางเศรษฐกจและการพฒนาทยงยน (อนทร พชตตานนท และเตชพล ฐตยารกษ. 2547) การบรรเทาความรนแรงและแกปญหาในยามทเกดวกฤตทางเศรษฐกจและสงคมซงเปนสถานการณททนทางทรพยากรธรรมชาตและทนทางเศรษฐกจมขอจากด (สชาดา จกรพสทธ และคณะ. 2548) การแกปญหาและฟ นฟใหคนไทยและสงคมไทยกลบมาดารงสถานะเดมไดจาเปนตองอาศยทนทางสงคมชวยสนบสนน ยกตวอยางในชวงวกฤตเศรษฐกจเมอป 2550 ไดมนกคดและผ ทรงคณวฒหลายทานประเมนว า การทสงคมไทยยงคงดารงอย ได เนองจากมทนทางสงคมมากมายเปนตาขายรองรบท ม ความเ ชอมโยงแน นหนาอย บน พนฐานเอกลกษณความเปนไทยทมจดเดนหลายประการ อาท การมสถาบนพระมหากษตรยเปนศนยรวมจตใจของคนทงชาต มระบบเครอญาตและชมชนทเขมแขงบนพนฐานวฒนธรรมทเออเฟอเผอแผ มนาใจไมตร ดงนน ถาประเทศไทยสามารถนาทนทาง

สงคมทมอยมาอนรกษ ฟนฟ พฒนาและตอยอดใชประโยชนไดอยางเหมาะสมแลวจะพฒนาคนในชาตใหมความสข ประเทศชาตมความสมดลและเกดความยงยน (โกวท พวงงาม. 2553) จากกระบวน

ทศนใหมของแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 และความตอเนองของแผนพฒนาฯ ฉบบท 9 และฉบบท 10 เปนการมงเสรมใหสงคมไทยอยเยนเปนสข ดวยวธปฏบตตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ชมชนทเขมแขงจงเปนกลไกสาคญในการขบเคลอนการ

พฒนา โดยทยทธศาสตรและแนวทางการพฒนาจะชวยสนบสนน สงเสรมใหชมชนสามารถจดกจกรรมทเปนองคความรวม มกระบวนการเรยนร

ฉะนนการพฒนาประเทศสความสมดลยงยน จะตองใหความสาคญกบการเสรมสรางทนของประเทศทมอย ทงทเปนทนทางสงคม ทนทางเศรษฐกจ และทนทางทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหมมากขนและเชอมโยงกนเพอประโยชนในการพฒนา (โกวท พวงงาม. 2553) ทงนการเสรมสรางทนทางสงคมจะเปนพนฐานหลก โดยตองเรมจากการพฒนาคณภาพคนใหเปนคนทมความรคคณธรรม มจตสานกสาธารณะและรเทาทนการเปลยนแปลงเพอนาไปสการพฒนาชมชนใหมความเขมแขง ชวยเหลอเกอกลกนภายในชมชนและระหวางชมชน และเปนพลงของการพฒนาประเทศการพฒนาทผานมา มการกระจายอานาจใหชมชนและทองถนมส วนรวมในการพฒนามมากขน (เบญจวรรณ นาราสจจ. 2552) สาหรบประชาชนผานกระบวนการมสวนรวมการสรางงานสรางอาชพใหแกชมชน อนเปนความกาวหนาของการเตรยมความพรอมแกทองถนและชมชนรองรบการกระจายอานาจการบรหารจดการไปสทองถน

ซงจกตองดาเนนการอยางตอเนองและทวถง เพอเสรมสรางใหสงคมไทยอย เยนเปนสข ดวยวถปฏบตตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ชมชนทเขมแขง จงเปนกลไกสาคญในการขบเคลอนการพฒนาชมชน โดยทยทธศาสตรและแนวทางการพฒนาจะชวยสนบสนนสงเสรมใหชมชนสามารถจด

กจกรรมทเปนองครวม มกระบวนการเรยนรและการจดการความรรวมกนของคนในชมชนดวยทนทางทรพยากรและศกยภาพของชมชน มการผลตเพอเลยงตวเองอยางพอเพยง พงพาตนเองได ม

การพงพาอาศยซ งกนและกนทงภายในและภายนอกชมชนบนพนฐานการเคารพความหลากหลายทางวฒนธรรม

การศกษาครงนผศกษาจะเนนหนวยการศกษาท กลม ผบรหารและขาราชการในองคกร

ปกครองสวนทองถน และกลมนกปราชญ ในพนทจงหวดสระบร และจงหวด ผลทไดจากการศกษาครงนนาจะทาใหเหนทนทางสงคมทมอยดงเดมและ

Page 263: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

252 สปราณ จนทรสง, บญทน ดอกไธสง และคณะการพฒนาทนทางสงคมเพอสรางชมชนเขมแขง

เหนถงพฒนาการของการขยายตวของทนทางสงคมไดอยางชดเจน อกทงผศกษายงมงศกษาประเดนของการดารงชวตตามวถเศรษฐกจพอเพยงทมผลสบเนองมาจากการมทนทางสงคมเพมหรอทนทางสงคมใหมทพงจะกอตวขนในปจจบน และอนาคต

วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษาสภาพการพฒนาทนทางสงคมเพอสรางชมชนเขมแขงในพนทจงหวดสระบร และจงหวดนครนายก 2. เพอศกษาปจจยทมผลตอการพฒนาทนทางสงคมทสรางชมชนเขมแขงในพนทจงหวดสระบร และจงหวดนครนายก

3. เพอเสนอแนวทางการปรบปรงปจจยทมผลตอการพฒนาทนทางสงคมเพอสรางชมชนเขมแขงในพนทจงหวดสระบร และจงหวดนครนายก

วธการวจย

ระยะท 1 การจดเตรยมวางแผนดาเนนการ คนควาและรวบรวมขอมลแนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบการมสวนรวม โดยกาหนดวตถประสงคของการวจย ขอบเขตการวจย กรอบแนวคดในการวจย การดาเนนการวจย ประชากรและกลมตวอยาง และเครองมอทใชในการวจย

ระยะท 2 การดาเนนงาน เปนการสรางเครองมอทใช ในการวจย ซงเปนแบบสอบถาม (Questionnaire) ชนดมโครงสรางแบบปลายเปด

และพฒนาคณภาพเครองมอ โดยนาแบบสอบถามทสรางขนเสนอผเชยวชาญ จานวน 3 ทานตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหา (Content Validity)

แลวคดเลอกขอคาถามทมคาดชนความสอดคลอง (IOC) ตงแต 0.60 ขนไป นาแบบสอบถามทไดนาไปทดสอบ (Tryout) ทไมใชกลมตวอยาง จานวน 30 คน นามาวเคราะหคาอานาจจาแนกรายขอ

(Item Analysis) ของแบบวดทงฉบบแตละขอกบคะแนนรวม (Item Total Correlation) เปนรายดานทไดจากการทดลอง (Tryout) จากนนนาผลการทดลองมาวเคราะหหาคาถามเชอ (Reliability) ของแบบสอบถามโดยใชสตรโดยหาคาสมประสทธแอลฟา (Coefficient of Alpha) ตามแบบของครอนบราค ผลของการทดสอบความเทยงหรอความเชอมน (Reliability) นน เทากบหรอมากกวา .60 ซงจากการนาแบบสอบถามไปทดสอบไดคาของความเชอมนเทากบ .887 ระยะท 3 เกบรวบรวมขอมลและวเคราะหขอมลและรายงานผลการวจย เปนการจดทารายงานผลการวจยจากการสรปผลการวจย อภปรายผลการวจยและการจดทาขอเสนอแนะ

ประชากรและกลมตวอยาง

วจยใชวธการเลอกออกแบบสอบถามเจาะจงผบรหารทอยในองคกรปกครองสวนทองถน เทศบาลตาบล เมองในเขตนน ไดแก นายกองคกรปกครองสวนทองถน เทศบาลเมอง ประธานสภาเทศบาลตาบลเมอง และปลดองคการบรหารเทศบาลเมอง ม 13 ตาบล และอาเภอองครกษ ม 11 ตาบล และจงหวดสระบร อาเภอเฉลมพระเกยรต ม 6 ตาบล และอาเภอมวกเหลก ม 6 ตาบล โดยผวจยไดเลอกกลมเปาหมายแยกออกตาม องคการบรหารสวนนน ๆ ซงเปนผรวมรบผดชอบโดยตรง

ในฐานะททานเหลานนเปนผบรหารจดการดแลและสวสดการตาง ๆ ประกอบดวย 1. นายกองคกรปกครองสวนทองถน

เทศบาลเมอง ประธานสภาเทศบาลตาบลเมอง และปลดองคการบรหารเทศบาลเมอง ทงหมดจานวน

444คน ดวยสตรคานวณของทาโรยามาเน ทระดบความคลาดเคลอน .05 เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจย เปนแบบสอบถาม แบงออกเปน 3 สวน คอ

Page 264: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 253 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

สวนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

เปนแบบตรวจสอบรายการ (Checklist) ประกอบดวย อาชพ อาย เพศ ระดบการศกษา สถานภาพ และรายไดตอเดอน จานวน 6 ขอ สวนท 2 แบบสอบถามวดตวแปรทสงผลกระทบตอความสามารถในการพฒนาทนสงคมเพอสรางชมชนเขมแขง เปนแบบมาตรประเมนคา (Rating Scale) จานวน 4 ระดบ เหนดวยนอยทสด เหนดวยนอย เหนดวยมาก และเหนดวยมากทสด ซงจานวนตวแปรในดานตาง ๆ จานวน 4 ดาน ลกษณะของทนสงคมในความร ลกษณะของทนสงคมในความรก ลกษณะของทนสงคมในความดลกษณะของทนสงคมในความเขมแขง สวนท 3 แบบสอบถามวดตวแปรทมตอการพฒนาทนทางสงคมเพอสรางชมชนเขมแขงในเขตจงหวดนครนายก และจงหวดสระบร เปนแบบมาตรประเมนคา (Rating Scale) ซงจานวนตวแปรในดานตาง ๆ จานวน 3 ดาน คอ การรวมตวของคนในชมชน ระบบการเรยนรของชมชน ภมคมกนใหชมชน สวนท 4 แบบสอบถามแนวทางการปรบปรงปจจยทมผลตอการพฒนาทนทางสงคมเพอสรางชมชนเขมแขงในพนทจงหวดสระบร และจงหวดนครนายก การเกบรวบรวมขอมล

ผ วจยมขนตอนในการจดเกบรวบรวมขอมลดงตอไปน 1. ตดตอขอความรวมมอกบผนาชมชนหรอผบรหารชมชนในองคการปกครองสวนตาบล

ตาง ๆ ทเปนกลมตวอยางในการสมภาษณ ไปเกบขอมลจากกลมตวอยาง 2. การศ กษาข อ ม ลจ าก เอกสาร

(Documentary Study) ใชในการรวบรวมขอมลทเกยวของกบการพฒนาทนสงคม และโดยผวจยศกษาเอกสารเฉพาะในสวนทมการเชอมโยงถงขอมลทเปนประโยชนตอการวจย

3. ระยะเวลาการเกบขอมลคลอบคลมชวงเวลาตงแต กมภาพนธ พ.ศ.2556 – เดอนกนยายน พ.ศ.2557 4. นาแบบสอบถามมาตรวจสอบความถกตองและนบจานวนใหเท ากบจานวนกล มตวอยาง กรณทแบบสอบถามไมครบถวนหรอไมสมบรณ ผวจยไดดาเนนการแจกแบบสอบถามใหมอกครง เพอใหไดขอมลทครบถวน

การวเคราะหขอมล

สถตทใชในการวเคราะหขอมล มดงน 1. วเคราะหหาความถ และคารอยละ Percentages) 2. วเคราะหคาเฉลย ( ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D) 3. วเคราะหตวแปรทมผลตอแนวทางการปรบปรงปจจยทมผลตอการพฒนาทนทางสงคมเพอสรางชมชนเขมแขงในพนทจงหวดสระบร และจงหวดนครนายกทง 3 ดาน ไดแก ภมคมกนใหชมชน การรวมตวของคนในชมชนระบบการเรยนรของชมชน ถกนามาตงเปนคาถามปลายเปด (Open-ended Questionnaire) การใชแบบสมภาษณเชงลกกบกล มตวอยางแบบเจาะจง (Purposive Sampling)

ผลการวจย

จากการลงพนทของผ วจยไดสอบถามถามเจาะจงผบรหารทอยในองคการปกครองสวน

ทองถน เทศบาล และเมองในเขตนน ไดแก นายกองคการบรหาร เทศบาล เมอง ประธานสภาเทศบาล เมอง และปลดองคการบรหาร เทศบาล

เมอง ในพนทจงหวดสระบร และจงหวดนครนายก จานวน 444 คน โดยผวจยลงพนทสอบถามดวยตนเองพรอมผชวย 2 คน จนครบ 444 ชด รายละเอยดดงตอไปน

Page 265: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

254 สปราณ จนทรสง, บญทน ดอกไธสง และคณะการพฒนาทนทางสงคมเพอสรางชมชนเขมแขง

1. ผลการวเคราะหเกยวกบสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม ซงเปนผบรหารทอยในองคกรปกครองสวนทองถน โดยใชคารอยละ ดงตารางท 1

ตารางท 1 แสดงสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม ซงเปนผบรหารทอยในองคกรปกครองสวนทองถน อาชพ เพศ อาย ระดบการศกษา สถานภาพ และรายไดตอเดอน

ขอมลทวไปn=444

จานวน รอยละอาชพ นายกองคกรปกครองสวนทองถน 148 33.33 ประธานสภาองคกรปกครองสวนทองถน 148 33.33 ปลดองคกรปกครองสวนทองถน 148 33.33เพศ ชาย 297 66.90 หญง 147 33.10

อาย

ตากวา 40 ป 122 27.50 41 ป - 50 ป 175 39.40 51 ป ขนไป 147 33.10การศกษา ตากวาปรญญาตร 62 14.00 ปรญญาตร 293 66.00 ปรญญาโท ขนไป 89 20.00สถานภาพ โสด 152 34.20 สมรส 216 48.60 แยกกนอย/หยาราง 43 9.70 หมาย 33 7.40รายไดตอเดอน 15,000 – 22,000 บาท 214 48.20 22,001 – 35,000 บาท 144 32.40 35,001 บาท ขนไป 86 19.40

จากตารางท 1 พบวา ดานอาชพ เนองจาก

เปนการสอบถามแบบเจาะจงผทมบทบาทสาคญในการบรหารองคการปกครองสวนทองถน จงแยกตามตาแหนงไดดงน นายกองคกรปกครองสวนทองถน จานวน 148 คน รอยละ 33.33 ประธาน

สภาองคการบรหารสวนตาบล จานวน 148 คน รอยละ 33.33 ปลดองคการบรหาร จานวน 148 คน รอยละ 33.33 ดานเพศ พบวา กลมตวอยางสวนใหญเปนชาย จานวน 297 คน คดเปนรอยละ 66.90 และเปนหญง จานวน 147 คน คดเปนรอยละ 33.10 ดานอาย พบวา กลมตวอยางสวนใหญอายระหวาง 41 ป - 50 ป จานวน 175 คน คดเปนรอยละ 39.400 ดานการศกษา พบวา กลมตวอยางสวนใหญจบปรญญาตร จานวน 293 คน คดเปนรอยละ 66.00 ดานสถานภาพ พบวา กลมตวอยางสวนใหญสมรส จานวน 216 คน คดเปนรอยละ 48.60 ดานรายได พบวา กลมตวอยางสวนใหญมรายไดระหวาง 15,000 – 22,000 บาท จานวน 214 คน คดเปนรอยละ 48.20 2. ผลการวเคราะหสภาพการพฒนาทนทางสงคมเพอสรางชมชนเขมแขง ไดแก การรวมตวของคนในชมชน ระบบการเรยนรของชมชน และภมคมกนใหชมชน โดยใชคาเฉลย ( ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D) ดงตารางท 2

ตารางท 2 สภาพทวไปการพฒนาทนทางสงคมเพอสรางชมชนเขมแขงในพนทจงหวดสระบร และจงหวดนครนายก

การพฒนาทนทางสงคมเพอสรางชมชนเขมแขง

ระดบการพฒนา

S.D ระดบ

1 การรวมตวของคนในชมชน 3.06 1.228 มาก

2 ระบบการเรยนรของชมชน 2.64 0.912 มาก

3 ภมคมกนใหชมชน 3.11 1.231 มาก

รวม 2.94 1.124 มาก

จากตารางพบวา สภาพการพฒนาทนทางสงคมเพอสรางชมชนเขมแขงในพนทจงหวดสระบร และจงหวดนครนายก โดยรวมอยระดบมาก ( = 2.94) เมอพจารณาเปนรายดานพบวา มระดบการพฒนาทง 3 ดานอยในระดบมาก โดยเรยงลาดบจากมากไปหานอย คอ ภมคมกนใหชมชน ( = 3.11) การรวมตวของคนในชมชน ( = 3.06) และ

Page 266: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 255 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ระบบการเรยนรของชมชน ( =2.64) ซงสามารถสรปไดวา ผนาทางสงคมมบทบาทสาคญทสดในการดาเนนการทนทางสงคมทกกจกรรมทางสาธารณะและกระตนใหประชาชนในชมชนมจตสานกในการพงพาตนเอง รวมคด รวมตดสนใจ รวมทาและรวมรบผดชอบ ในชมชนของตนเอง นอกจากนการบรหารจดการแบบมสวนรวมโปรงใสและตรวจสอบไดนนเปนเรองทสาคญของทนทางสงคม รวมทงมการจดตงศนยการเรยนรด านภมป ญญาทองถนและกล มอาชพให กบประชาชนเพอใหประชาชนนาความรไปใชในการประกอบอาชพและสามารถพงพาตนเองได พรอมทงสงเสรมใหประชาชนมเครอขายความรวมมอ และสรางภาคการพฒนา สรปไดวา การพฒนาทนทางสงคมเพอสรางเศรษฐกจชมชนเขมแขงในพนทจงหวดสระบร และจงหวดนครนายก มการพฒนาทนทางสงคมในรปแบบของชมชนเขมแขงในลกษณะรวมคด รวมทา และรวมเรยนรภายใตทางสงคมทมคณธรรมเสยสละ ทเปนกลไกสาคญสงเสรมใหกระบวนการสงเสรมและสนบสนนชมชนใหมการพฒนาอาชพ และเศรษฐกจชมชน คนหาศกยภาพและพฒนาภมปญญาทองถนตลอดจนการทประชาชนในชมชนมความเขาใจในความสาคญของการมสวนรวมในการพฒนาทนทางสงคมเพอสรางเศรษฐกจชมชนเขมแขง โดยเฉพาะผนาทาง

สงคมทมวสยทศนไดสงเสรมใหประชาชนและชมชนมเครอขายความรวมมอ และสรางภาคการพฒนาทาใหเกดความเปนชมชนทเขมแขง และเปนการพฒนาทยงยนอยางแทจรง

3. ปจจยทมผลตอการพฒนาทนทางสงคมทสรางชมชนเขมแขงในพนทจงหวดสระบร และจงหวดนครนายกภาพรวมตวแปรสวนใหญอยระดบมาก ( = 2.72) เมอพจารณารายขอ พบวา ทนสงคมในความด ( = 2.74) และพบวา ทนสงคมในความรก ทนสงคมในร และทนสงคมในความเขมแขง ( = 2.71) ตามลาดบดงตารางท 3

ตารางท 3 ปจจยการพฒนาทนทางสงคมเพอสรางเศรษฐกจชมชนเขมแขง รวม 4 ดาน

ปจจยการพฒนาทนทางสงคมเพอสรางเศรษฐกจชมชนเขมแขง

ระดบการพฒนา

S.D ระดบ

1 ทนสงคมในความร 2.71 0.837 มาก

2 ทนสงคมในความรก 2.71 0.820 มาก

3 ทนสงคมในความด 2.74 0.842 มาก

4 ทนสงคมในความเขมแขง 2.71 0.832 มาก

รวม 2.72 0.833 มาก

ซงสามารถอธบายไดวา ดานทนสงคม ในความร 1) ในทางเกษตรกรรมชมชนมความสามารถในการผสมผสานองคความร ทกษะ และเทคนคดานการเกษตรกบเทคโนโลย โดยการพฒนาบนพนฐานคณคาดงเดม ซงคนสามารถพงตนเองในสภาวการณตาง ๆ ได 2) การจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมชมชนมความสามารถเกยวกบการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทงการอนรกษ การพฒนา และการใชประโยชน จากทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางสมดลและยงยน 3) กองทนและธรกจชมชนมความสามารถในดานการสงสมและบรหารกองทนสวสดการชมชน ทงทเปนเงนตราและโภคทรพยเพอเสรมสรางความมนคงใหแกชวต

ความเปนอยของสมาชกในกลม 4) ปรชญา ศาสนา และประเพณชมชนมความสามารถประยกตและปรบใชหลกธรรมคาสอนทางศาสนา 5) ผนาทาง

ศาสนาหรอพระนกพฒนา ในวถชมชนชนบทนน วดเปนศนยกลางหรอศนยรวมในการทากจกรรมทงหลาย แมวาในปจจบนแกนแทและหลกธรรมของพทธศาสนาจะไมเปนทสนใจ 6) ปราชญชาวบานมความสามารถ มประสบการณ หรอมหลกธรรมเปนเครองยดเหนยวในการดารงชวต และ 7) ผนาชมชน แกนนาชมชน มประสทธภาพ ชวตทยาวนานของ

ผนา ทาใหมบทเรยนทเกดจากปญญาแกไขปญหา นามาสการตดสนใจ ดวยฐานขอมลความร ซงเปน

Page 267: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

256 สปราณ จนทรสง, บญทน ดอกไธสง และคณะการพฒนาทนทางสงคมเพอสรางชมชนเขมแขง

ฐานปญญาอยางแทจรง 2. ทนสงคมในความรก พบวา 1) มการเสรมสรางซงกนและกนโดยทจดแขงของฝายหนงไปชวยแกไขจดออนของอกฝายหนง ซงจะทาใหผลตอบแทนหรอผลประโยชนทเกดขนจากการรวมตวเปนเครอขายมากกวาการไมสรางเครอขายแตตางคนตางอย 2) การมสวนรวมสถานะของชมชนในเครอขายเปนไปในลกษณะของความเทาเทยมกน ในฐานะของ “หนสวน” ของเครอขาย ซงเปนความสมพนธ ในแนวราบท เท าเทยมกนแทนความสมพนธในแนวดง หากการรวมตวเปนเครอขายเกดขนระหวางรฐกบชมชนทองถน หนวยงานภาครฐก

ตองวางสถานะของตนเองเทยบเทากบประชาชนในฐานะของชมชนมใชการวางตวเปนเจานายเหนอประชาชน 3) มวสยทศนรวมกนเปนการมองเหนภาพของจดม งหมายในอนาคตรวมกนระหวางชมชนในกลม การรบรเขาใจถงทศทางเดยวกน และการมเปาหมายทจะไปดวยกน 4) การรบรมมมองรวมกนของชมชนทเขามาอยในเครอขายตองมความรสกนกคดและการรบรรวมกนถงเหตผลการเขารวมเปนเครอขาย 3. ทนสงคมในความด พบวา ชมชนในพนทมการปลกจตสานกแกประชานหรอชมชนในพนท ใหเปนผมคณธรรมจรยธรรมตงมนในการทาความด เปนพลเมองทมจตสาธารณะ พรอมทง

ใชเวลาใหเกดประโยชน รวมถงการสรางการเปลยนแปลงสสงคมจากการทากจกรรมในชมชน เพอปฏบตภารกจสงตอความดใหผอนทงในชมชนและสงคม สรางพลงบวกในการกระจายและสราง

เครอขายในการทาความดดวยความคดสรางสรรคผานสอสารสนเทศ เพอแผขยายความดซงเปนสงจาเปนสาหรบสงคมไทยในยคปจจบนใหออกไปในวงกวางอยางยงยน 4. ทนสงคมในความเขมแขง พบวา

ความรสกไวเนอเชอใจ การพงพงกนในชมชน และการรวมเปนสมาชกของกลมในชมชนอยในระดบมาก ซงเปนปจจยสาคญททาใหสงคมไทยมความ

เขมแขง สวนภาครฐไดผลกดนเรงดาเนนการฟนฟทนทางสงคม เพอสรางความเขมแขงใหแกชมชน และการใหความสาคญกบการจดการความรของชมชน การรกษาภมปญญาทองถน ซงในสวนของภาครฐในพนทมชมชนและหนวยงานทเกยวของในแตละพนทเปนแกนหลกในการขบเคลอน 4. แนวทางการปรบปรงปจจยทมผลตอตอการพฒนาทนทางสงคมเพอสรางชมชนเขมแขงในพนทจงหวดสระบร และจงหวดนครนายก โดยใชขอมลทง 3 ดาน ไดแก ภมคมกนใหชมชน การรวมตวของคนในชมชนระบบการเรยนรของชมชน ถกนามาตงเปนคาถามปลายเปด ซงพบวาการดาเนนงานตองเปนไปในลกษณะแบบองครวมโดยมเปาหมายหลกคอการเนนการพฒนาอยางยงยนใหชมชนสามารถพงตนเองได มลกษณะการสรางเครอขายตองสรางและพฒนาเครอขายของสมาชกใหเกดขนภายในชมชน ทกกระบวนการควรมการมสวนรวมของชมชน ในการดาเนนการพฒนาชมชนในทกขนตอน ตลอดจนการพฒนาเสรมสรางความเขมแขงทกระยะ การจดการทนทางสงคมควรมงเนนและใหความสาคญเรองของคณคา ศลธรรม ความดงามและการยกระดบจตใจทมความสาคญตอความสาเรจในการจดการทนทางสงคมใหมความยงยน การจดการทนทางสงคมควรมเปาหมายเพอการมอยของทนทางสงคม และเปนเครองมอในการทางานอนๆ แนวทางการปรบปรงเกยว

กบการจดการทนทางสงคมควรมความเชอมโยงกบหลกพระพทธศาสนาทสงสอนใหทกคนเปนคนด เปนการยกระดบจตใจของปจเจกบคคล หนวยงาน

ภายนอกควรมความเขาใจเกยวกบการจดการทนทางสงคม มการปรบเปลยนวฒนธรรมองคกรใหมความกาวหนา พฒนาความรความเขาใจของผ

ปฏบตการ และมการทางานประสานระหวางองคประกอบภายนอกคอหนวยงานภาครฐและองคประกอบภายในคอภาคประชาชนในระดบปจเจกบคคลเพอยกระดบจตใจของบคคล และกลมคนทาใหเกดภาวะของความรก ความสามคค ความ

Page 268: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 257 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ชวยเหลอเกอกลกน ความรสกเอออาทร และการพงพาอาศยกน เมอภาวะดงกลาวกระจายไปยงระดบชมชนทาใหเกดการกระจายตวของทรพยากรอยางทวถง เปนธรรมทาใหชมชนไดรบทรพยากรอยางเพยงพอ เกดพลงและความเขมแขงในการทจะชวยเหลอตนเอง และสามารถชวยเหลอผอนไดมากขน และเพมพนทนทางสงคม ทเปนทนทางสงคมเดม และทนทางสงคมทถกสรางขนมาใหมและเกดการจดการทนทางสงคมทมความยงยนตลอดไป สรปทนทางสงคมถอวามบทบาทสาคญในการพฒนาประเทศทงในดานเศรษฐกจสงคม และสงแวดลอม ดงนนโดยพบวา ทนทางสงคมระดบชมชน ซงเกดจากความสมพนธกนอยางใกลชดนาสคานยมหรอบรรทดฐานรวมกน ซงสงผลใหเกดการชวยเหลอเกอกลกน เปนการพฒนาสงคมผานการชวยกนดแลรกษา ตรวจสอบ และจดสรรทรพยากรภายในชมชนอยางเปนธรรมนาไปสการอยรวมกนอยางสงบสข ตอการพฒนาประเทศทง ในดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม เนองจากเปนปจจยหลกในการทาใหเกดการแลกเปลยนเรยนรทง แนวคด ภมปญญาและวธการดาเนนการในกจกรรมทง เศรษฐกจสงคมและสงแวดลอม

ทาใหสามารถตอบรบกบการเปลยนแปลงทเกดขนไดทงในเรองความขดแยงในทางความคด ความเชอ

การดาเนนกจกรรมระหวางชมชน องคการ

วจารณและสรปผล

1) สภาพทวไปของการพฒนาทนทางสงคมเพอสรางชมชนเขมแขงในพนทจงหวดสระบร และจงหวดนครนายก พบวา โดยรวมอยระดบมาก

เมอพจารณาเปนรายดานพบวา มระดบการพฒนาทง 3 ดานอยในระดบมาก โดยเรยงลาดบจากมากไปหานอย คอ ภมคมกนใหชมชน และระบบการเรยนรของชมชน ตามลาดบ โดยทดานภมคมกนใหชมชนของการพฒนาทนทางสงคมทอยในระดบ

สงสดนนเนองจาก ผนาทางสงคมมบทบาทสาคญทสดในการดาเนนการทนทางสงคมทกกจกรรมทางสาธารณะและกระต นใหประชาชนในชมชนมจตสานกในการพงพาตนเอง รวมคด รวมตดสนใจ รวมทาและรวมรบผดชอบ ในชมชนของตนเอง สวนดานระบบการเรยนรของชมชนทอยในระดบตาสดนนเนองจากเจาหนาทททาหนาทในศนยการเรยนรชมชนยงขาดความรทจะอบรมสรางเสรมความรความเขาใจใหประชาชนไดอยางเหมาะสมจงสอดคลองกบงานวจย นภาภรณ หะวานนท (2549) การวจยการเสรมสรางทนทางสงคมเพอชมชนเขมแขงเปนโครงการนารองเพอศกษาวาชมชนมกระบวนการสรางและสะสมทนทางสงคมอยางไร มทนทางสงคมใดบางทมความสาคญตอความเขมแขงของชมชนทงนเพอใหไดกรอบแนวคด และดชน

ทจะนาไปใชในการทาแผนททนทางสงคมของชมชนตางๆของสงคมไทย ชมชนในพนทภาคกลาง ไดปรบเปลยนวถชวตไปสการผลตทหลากหลายเพอความยงยน โดยอาศยทนธรรมชาตซงมความหลากหลาย ทงเรองทดน นา ปาชายเลน พนธพช และสตวนานาชนด ทาใหเกดการสรางอาชพหลากหลายเพอลดการพงพงการผลตเพยงอยางเดยวทละมากๆ ตามแนวคดการผลตแบบนาเขาทรพยากรจากภายนอก นอกจากนยงอาศยทนทางสงคมในการแกปญหารวมกนของคนในชมชน ในรปของการรวมกลม รวมทน และแบงปนผลประโยชนอยาง

เปนธรรม โดยมทนมนษยทงทเปนผนาชมชน และชาวบานทมจตสาธารณะ รวมกนแกปญหาและพยายามสรางทางเลอกใหมๆรวมกนในชมชน

2) ปจจยทมผลตอการพฒนาทนทางสงคมทสรางชมชนเขมแขง ม 4 ดาน คอ (1) ดานทนทางสงคมในความรม 3 ตวแปร ไดแก ความร

และภมปญญา สมรรถนะของคนและผนา และการวางแผนกระบวนการทางานรวมกน โดยสามารถทานายการพฒนาทนทางสงคมเพอสรางชมชนเขมแขง สอดคลองกบกฤษ อตตมะเวทน (2550) พบวา ชมชนไมไดมการเปลยนแปลงในทศนคต

Page 269: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

258 สปราณ จนทรสง, บญทน ดอกไธสง และคณะการพฒนาทนทางสงคมเพอสรางชมชนเขมแขง

แนวคดหรอการปฏบต การดาเนนงานไมแตกตางไปจากเมอครงยงไมจดทะเบยน ลกษณะของเศรษฐกจพอเพยงของท งสองชมชนมความสอดคลองกน คอ สรางความเขมแขงดวยการผลตโดยเนนการใชทนทางสงคมทชมชนมอย เพอใหไดผลผลตเพยงพอในครวเรอนและชมชนกอน ผลผลตทเกนไปจากความตองการบรโภคในชมชน สาหรบการมสวนรวมรบรขอมลขาวสารและความถในการรบรขอมลขาวสารของประชาชนทงสองหมบานนน ขนอยกบวธการใหขอมลขาวสารของผนาชมชนของแตละหมบาน จงทาใหประชาชนมสวนรวมรบรขอมลขาวสารทแตกตางกน นอกจากนประชาชนของทงสองชมชนมสวนรวมในการใหขอมลขอเทจจรงและความคดเหนเสนอแนะทางทนาไปสการตดสนใจทเกยวของกบหมบานเหมอนกน ทงนตามแตโอกาสจะอานวยสวนการเกยวของและความรวมมอของประชาชนทงสองหมบานจะมสวนรวมในการปฏบตงาน หรอบรหารงานของหมบานเหมอนกน แตบานวงปองซงมทรพยากรชมชนกลมอาชพตาง ๆ มากกวา อกทงมการประชมเปนประจาทกเดอน จงทาใหประชาชนในหมบานมโอกาสมสวนรวมในการทากจกรรมตางๆ มากกวาซงสอดคลองกบแนวทางการจดการการมสวนรวมของประชาชน (สมลกษณา ไชยเสรฐ. 2549) ไดแบงแนวทางการจดการ การมสวนรวมของประชาชนเปน 3 ดานหลกคอ ดานประชาชน ดานการมสวนรวม และดาน

ภาครฐโดยการมสวนรวม มวตถประสงคหลกเพอใหประชาชนทเปนบคคลหรอคณะบคคลเขามามสวนรวมในขนตอนตางๆ ในการดาเนนการพฒนาชวยเหลอ สนบสนนทาประโยชนในเรองหรอกจกรรมตางๆ ซงสอดคลองกบรตนาภรณศรพยคฆ (2553) ทไดกลาวไววาการประสานงานชวยใหการทางานบรรลเปาหมายโดยราบรนและรวดเรวประหยดเวลาในการทางานใหนอยลงและสามารถ

เพมผลผลตของงานมากขนรวมไปถงประหยดเงน วสดและสงของในการดาเนนงานทาใหทกคนทกฝ ายมความเข า ใจซาบซ งถ งนโยบายและ

วตถประสงคขององคการไดดยงขน อนจะเปนอปกรณใหการบรหารงานประสบผลสาเรจดวยดทงยงสรางความสามคคธรรมในหมคณะและความเขาใจอนดเสรมสรางขวญในการทางานของผ ปฏบตงานใหดขน 3) แนวทางการปรบปรงปจจยทมผลตอตอการพฒนาทนทางสงคมเพอสรางชมชนเขมแขงในพนทจงหวดสระบร และจงหวดนครนายก จากขอคนพบประกอบดวยปจจย 6 ประการทสาคญคอ (1) การดาเนนงานตองเปนไปในลกษณะแบบองครวมโดยมเปาหมายหลกคอการเนนการพฒนาอยางยงยนใหชมชนสามารถพงตนเองได (2) การดาเนนงานมลกษณะการสรางเครอขายตองสรางและพฒนาเครอขายของสมาชกใหเกดขนภายในชมชน (3) ทกกระบวนการควรมการมสวนรวมของชมชน ในการดาเนนการพฒนาชมชนในทกขนตอน (4) กระบวนการสรางการเรยนรควรมการศกษาดงานชมชนทเปนตนแบบและมการพฒนาแบบพงพาตนเองอยางเขมแขง (5) การพฒนาชมชนควรมคณะกรรมการบรหารหรอผนาชมชนทเขมแขง มวสยทศนในการม งพฒนาชมชนอยางบรณาการ และ (6) ชมชนควรไดรบการสนบสนนจากหนวยงานภายนอกทมสวนชวยตงแตขนกอตง ตลอดจนการพฒนาเสรมสรางความเขมแขงทกระยะ จงสอดคลองกบ เพญประภา ภทรานกรม

(2553) แนวทางการพฒนาทนทางสงคมโดยใชชมชนเปนฐาน ในชมชนทแตกสลายเพราะภยพบตธรรมชาต เพอสรางชมชนเขมแขง มขอเสนอหลายประการไดแก การสรางกระบวนการเรยนรของ

สมาชกในชมชนโดยเฉพาะเดกและเยาวชนการพฒนาความรและทกษะในการประกอบอาชพ การสรางเครอขายชมชนในการดแลทรพยากรธรรมชาตการสรางผนาทมปญญา มแผนการพฒนาชมชนทมาจากการมสวนรวมของชมชน การสรางให

ชมชนเหนคณคาของการกนและอยแบบพอเพยงตามแนวเศรษฐกจพอเพยง รวมทงการสงเสรมความเสมอภาคหญงชายในชมชนดวย

Page 270: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 259 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

สอดคลองกบ เมษา ศรสมและคณะ (2558) ดานปจจยทส งผลตอความผกพนต อองค กรของบคลากร สงกดสานกงานอธการบด มหาวทยาลย มหาสารคามโดยรวมอยในระดบ “มาก”และเมอแยกเปนรายดาน เรยงตามลาดบจากมากไปหานอย คอ ปจจยดานลกษณะของงาน ปจจยดานลกษณะขององคกร ปจจยดานคณภาพชวตการทางานและ ปจจยดานประสบการณจากการทางานในองคกร

กตตกรรมประกาศ วทยานพนธเลมนสาเรจลงดวยความเมตตานเคราะห ของคณะกรรมการควบคมวทยานพนธโดยมประธานควบคมวทยานพนธ ศาสตราจารย ดร.บญทน ดอกไธสง กรรมการ

ควบคมวทยานพนธ อาจารย ดร.สอาด บรรเจดฤทธ

กรรมการควบคมวทยานพนธ อาจารย ดร.บญเรอง ศรเหรญ ไดใหความเมตตานเคราะหเปนทปรกษา โดยไดใชกระบวนการเปด ปรบ เปลยน ใหกบผวจยจนวทยานพนธสาเรจลงอยางสมบรณ

ขอเสนอแนะเพอการนาผลวจยไปใช

1. ชมชนควรร ทจะพฒนาความร ค คณธรรมอยางตอเนองทางทนสงคม เพอเชอมโยงบทบาทครอบครว สถาบนศาสนา และสถาบนการ

ศกษาใหเกดสงคมทอยดมสข

2. การพฒนาศกยภาพการพฒนาทนทางสงคมในชมชนดวยวธคดเชงระบบจาเปนทจะตองพฒนายกระดบความรและทศนคตของทกฝายทเกยวของทงภาครฐ ภาคทองถน และภาคอน ๆ

ขอเสนอแนะเพอวจยครงตอไป

1. การพฒนาทนทางสงคมเพอสรางชมชนเขมแขง อาจเลอกศกษาในพนททมความแตกตางกน หรอในกลมประชากรอน เพอศกษาเปรยบเทยบ และสรางองคความรแบบองครวม ขณะเดยวกนกสามารถศกษาความสมพนธระหวางตวแปร นอกจากทไดศกษาไวแลว 2. การศกษาครงตอไปควรศกษา ดานภาวะผนา ดานการบรหารจดการ ดานการจดการ/การเรยนร ดานเครอขายชมชน และดานการมสวนรวมของประชาชน ในการพฒนาทนทางสงคมเพอสรางเศรษฐกจชมชนเขมแขง 3. ควรมการศกษาวจยเชงคณภาพเกยวกบวถชวต วฒนธรรมของชมชนในทนทางสงคมเพอสรางชมชนเขมแขง เพอใชเปนแนวทางในการปรบปรงวธการในการนาไปปฏบตตอไป 4. ควรมการศกษาเพอคนหาทนทางสงคมของชมชนในลกษณะของการหาความสมพนธระหวางองคความรทนทางสงคมทฝงลกในชมชน กบทนทางสงคมทตองการปลกฝงและเสรม

สรางใหกบชมชน

Page 271: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

260 สปราณ จนทรสง, บญทน ดอกไธสง และคณะการพฒนาทนทางสงคมเพอสรางชมชนเขมแขง

เอกสารอางอง

โกวทย พวงงาม. (2553). การจดการตนเองของชมชนและทองถน. กรงเทพฯ : บพธการพมพ.กฤษ อตตมะเวทน .(2550). การสงเสรมวสาหกจชมชนตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง โดยการปฏบตตามพ

ระราชบญญตสงเสรมวสาหกจชมชนพ.ศ. 2548 กรณศกษาวสาหกจชมชนในจงหวด. วทยานพนธดษฎบณฑต. กรงเทพฯ :จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

เบญจวรรณ นาราสจจ.(2552). ประวตศาสตรภมปญญาอสาน. ศนยวจยพหลกษณสงคมลมนาโขง คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน.

เพญประภา ภทรานกรม. (2010). การพฒนาทนทางสงคมโดยใชชมชนเปนฐาน ในชมชนประสบภยพบตสนาม : กรณศกษา ชมชนในพนทจงหวดพงงา. วารสารรมพฤกษ ปท 28 ฉบบท 2 กมภาพนธ – พฤษภาคม 2010.

เมษา ศรสมนาง สดา สอนศร และยพา คลงสวรรณ. (2558). ปจจยทสงผลตอความผกพนตอองคกร ของบคลากรสงกดสานกงานอธการบด มหาวทยาลยมหาสารคาม. วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม ปท 34 ฉบบท 3 พฤษภาคม - มถนายน พ.ศ.2558. หนา 166-175.

รตนาภรณ ศรพยคฆ. (2553). เทคนคการประสานงาน. เอกสารความร สดร. สถาบนราชานภาพสานกงานปลดกระทรวงมหาดไทย.

สชาดา จกรพสทธ และคณะ. (2548). การศกษาทางเลอกโลกแหงการเรยนรนอกโรงเรยน. กรงเทพฯ : สานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.)

สมลกษณา ไชยเสรฐ. (2549). การพฒนารปแบบการมสวนรวมของประชาชนในคณะกรรมการตรวจสอบตดตามการบรหารงานตารวจนครบาล. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยราชภฎสวนดสต.

สานกงานกองทนเพอสงคม. (2545). รายงานการดาเนนงาน เลม 2 เรอง 37 เดอน กองทนเพอการลงทนทางสงคม. กรงเทพฯ : แปลนพรนตง.

อนทร พชตตานนท และเตชพล ฐตยารกษ. (2547). ชมชนเขมแขง : หนทางสการพฒนาทยงยน. วารสารเศรษฐกจและสงคม 2547, 3 (มกราคม – กนยายน) : 35.

Page 272: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมอง จงหวดขอนแกนThe Transformational Leadership of Tambon Nai Muang in the Areas of Municipal Executive Administration Organization, Muang District Khon Kaen Province.

ออยฤด สนทร1 , เกษมชาต นเรศเสนย2

Oirudee Santorn1, Kasemchart Naressenie2

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงค 1) เพอศกษาภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมอง จงหวดขอนแกน และ 2) เพอเปรยบเทยบภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมอง จงหวดขอนแกน จาแนกตามตวแปร ระดบการศกษา และอาชพ ประชากรทใชในการวจยไดแก เจาหนาทเทศบาลตาบลรวม 11 แหง จานวน 379 คนเครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถามแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ ประกอบดวยการใชภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบล คาความเชอมนเทากบ 0.96 สถตทใชในการวเคราะหขอมล ประกอบดวย คาความถ คารอยละ (%) คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน

ผลการวจยพบวา 1) ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมอง จงหวดขอนแกน โดยภาพรวมทง 6 ดานอยในระดบมากทงในภาพรวมและรายดาน โดยดานทมพฤตกรรมระดบสงสดคอ ดานการเปนแบบอยางทเหมาะสม รองลงมาคอ ดานการคดหวงผลการปฏบตงานของผตามในระดบสง สวนดานทมระดบพฤตกรรมตาสดคอ ดานการเกอกลการยอมรบเปาหมายของกลม และ 2) การเปรยบเทยบภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมอง จงหวดขอนแกน จาแนกตามตวแปร ระดบการศกษา และอาชพ โดยภาพรวมไมแตกตางกน เมอพจารณาราย

ดานพบวา ดานการเกอกลการยอมรบเปาหมายของกลม ดานการกระตนทางปญญา และดานการเปนแบบอยางทเหมาะสม แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01 สวนดานอน ๆ ไมแตกตาง

คาสาคญ : ภาวะผนาการเปลยนแปลง, ผบรหารเทศบาล, เจาหนาทเทศบาลตาบล

1 นกศกษาปรญญาเอก, โปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยราชภฎวไลยอลงกรณ ในพระบรมราชปถมภ2 อาจารย, ภาควชารฐประศาสนศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฎวไลยอลงกรณ ในพระบรมราชปถมภ1 Student of Progran In Public Administration. Doctor of Public Administation. Valaya Alongkorn Rajabhat University

Under The Royal Pathum Thani. E-mail [email protected] Lecturer, Lecturer of College innovation management. Valaya Alongkorn Rajabhat University Under The Royal

Pathum Thani.

Page 273: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

262 ออยฤด สนทร, เกษมชาต นเรศเสนยภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบล...

Abstract

The objectives of this research aimed: 1) to study about the transformation of the leadership

of Tambon Nai Muang in the areas of the municipal executive administration organization Muang District Khon Kaen province; and 2) to compare with the transformation of the leadership of Tambon Nai Muang in the araes of the municipal executive administration organisation Muang district Khon Kaen province. These could be classified by its variables according to educational status level and occupation. The population who were being concerned with the using on the research work such as the 379 persons were subject to a number of 11 Tambon municipalities. The tools used in the study were five rating scales questionnaires consisted of the transformation of the leadership of Tambon Nai Muang in the areas of the municipal executive administration organization. Its reliability was equal to 0.96. The statistics used for the data analysis were: frequency, percentage, average, standard deviation, The results of the study were as follows: 1) The transformational leadership in the executive administration organization of Tambon Nai Muang, Muang Khon Kaen province. In both the overall and individual aspects were in the highest level and each aspect. The highest behavior was of the belonging to appropriate model. The second was to aspect for effective performance of its subordinates was on the high level. For the lowest behavior aspects were to be assistances and the adoption of group’s target; and 2) its comparison of the transformational leadership of the minicipal of an Executive Administration Organization Muang Khon Kaen could be classified according to its variables of educational status and occupation by the overall were not different. When it was considered as each aspect found that the assistances of assistances and the adoption of group’s target; intellectual motivation aspects, and being appropriate model aspects were different as to statistically significance was at the 0.01 level, and the another side was no difference.

Keywords : Leadership, Transformational leadership, Organization, Executive Administration

Organization.

บทนา

ร ฐบาลให ความส า คญในด านการ

พฒนาการบรหารจดการขององคกรปกครองสวนทองถนเรอยมา เนองจากองคกรปกครองสวนทองถนเปนหนวยงานทรบผดชอบโดยตรงในการพฒนา

ชมชนในเขตรบผดชอบโครงสรางการบรหารขององคกรปกครองสวนทองถนในปจจบน เปนการจดโครงสรางการบรหารโดยยดหลกการมเอกภาพดานนโยบายหลากหลายในการปฏบต การกาหนดเขต

พนทการศกษาทมความชดเจนตามขอบขายงาน

และบทบาทหนาทของบคลากรทกฝายทมความเกยวของทงผบรหาร บคลากร และผมสวนเกยวของอนๆ นอกจากนแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม

แหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555 - 2559) ไดชใหเหนถงความจาเปนในการปรบเปลยนจดเนนในการพฒนาคณภาพคนในสงคมไทยใหมคณธรรม และมความรอบรอยางเทาทน ใหมความพรอมทงดานรางกาย สตปญญา อารมณ และศลธรรม สามารถ

Page 274: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 263 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

กาวทนการเปลยนแปลงเพอนาไปสสงคมฐานความรไดอยางมนคง ซงการจะพฒนาองคกรใหกาวหนา กาวทนการเปลยนแปลงของโลกขนอยกบภาวะผนา หรอความเปนผนาของผบรหารเปนสาคญ (สานกงานสงเสรมการปกครองสวนทองถน, 2551 : 4)

ภาวะผนาเปนศลปะทจาเปนและสาคญยงตอนกบรหารทจะนาองคการไปสความสาเรจ ผนา เปนผตดสนใจ กาหนดปญหา วางแผนและรบผดชอบตอความอยรอดหรอการพฒนาองคการ หรอ ภาวะผนา หมายถง ความสามารถของบคคลในการใชอานาจและจงใจใหผอนปฏบตตามจนบรรลเปาหมายขององคการ (Organizational goals) การบรหารองคการเพอใหเปนไปอยางมประสทธภาพ เกดประสทธผลสงสดและบรรลตามเปาหมายทองคการกาหนดไวนนมปจจยหลายอยางทเปนตวแปรเชงสาเหต ทงทสงผลโดยตรงและโดยออม ในกล มตวแปรเหลานน มตวแปรทเปนความสามารถในการนาของผนารวมอยดวยซงเรยกวา ภาวะผนา (พมพอร สดเอยม, 2552 : 3-4) แบส ( Bass, 1999 ; อางถงใน วโรจน สารรตนะ, 2553 : 62) ไดเสนอรปแบบภาวะผนาทม ปฏสมพนธระหวางผนากบผตาม ม 2 ประเภท มลกษณะเปนพลวต (Dynamic) ทมความตอเนอง คอ ภาวะผนาการเปลยนแปลงและภาวะผนาการแลกเปลยนตามรปแบบภาวะผนาการเปลยนแปลง

จะมความตอเนองจากภาวะผนาการแลกเปลยนโดยผนาใชภาวะผนาการแลกเปลยนซงเปนการแลกเปลยนทตองการระหวางกนเพอใหผ ตามปฏบตตามอนเปนความตองการขนพนฐานผนา

การเปลยนแปลงไมจาเปนตองมปฏกรยาตอสภาพแวดลอมโดยพยายามทจะเปนผนาในสถานการณ (Avolio and Bas, 1988 : 29 – 50 ; อางถงใน วโรจน สารรตนะ, 2553 : 63) จากรปแบบภาวะผนาดงกลาว แบส ไดสรปผลการศกษาและเสนอ

ภาวะผนาทมพสยเตม (The Model of the Full Range of Leadership) ประกอบดวย ภาวะผนาการเปลยนแปลง ภาวะผนาการแลกเปลยนและ

ภาวะผ นาแบบตามสบาย โดยภาวะผ นาการเปลยนแปลงมประสทธผลดทสดภาวะผนาการแลกเปลยนมประสทธผลรองลงมา สวนภาวะผนา แบบตามสบายมประสทธผลนอยทสด เทศบาลตาบล เปนหนวยงานทใหบรการแกประชาชนในทกๆดานทชวยสงเสรมคณภาพชวตทดของประชาชนในเขตบรการ ซงผบรหารของเทศบาลตาบล จะตองมการพฒนาตนเองใหมความรความสามารถใหทนกบการเปลยนแปลงทเกดขนอย ตลอดเวลาตองนาเทคนคในการการบรหารใหมทมประสทธภาพมาใชในการบรหาร โดยเฉพาะอยางยงภาวะผนาทผบรหารทกคนจะตองสามารถนาใหบคลากรในองคกรไดรวมกนทางานใหบรรลเปาหมายทกาหนด ผบรหารจะตองมภาวะผนาทสามารถนาในการบรหารจดการใหมความเจรญกาวหนา โดยเฉพาะอยางยงผบรหารเทศบาลตาบลจะตองมภาวะผนา การเปลยนแปลง ดวยความสาคญดงกลาว สานกงานสงเสรมการ

ปกครองสวนทองถน จงไดจดอบรมผบรหารองคกรปกครองสวนทองถนในทกองคกรใหมภาวะผนาการเปลยนแปลงตามนโยบายของกระทรวงมหาดไทย และไดมการตดตามประเมนผลการปฏบตงานขององคกรปกครองสวนทองถน พบวา บางแหงยงมคณภาพไมเปนทพงพอใจ การดาเนนงานในดานดาง ๆ ยงตองปรบปรง การดาเนนงาน

บางดานไมพฒนาเทาทควร ทงนเกดจากปจจยหลายดาน แตปจจยทสาคญอยางหนงททาใหเกดปญหาดงกลาวเกดจากภาวะผ นาของผ บรหารองคกรปกครองสวนทองถนททาใหบคลากรใน

องคกรปฏบตงานไดไมเตมศกยภาพทาทควร (สานกงานสงเสรมการปกครองสวนทองถน, 2554: 23) ดวยเหตนผ วจยจงมความสนใจทจะทาการศกษาวจย เรอง ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมองขอนแกน

จงหวดขอนแกน ทงนเพราะผลจากการทผนาไดมบทบาทในการเปลยนแปลงตนเองกอนนน จะนาไปส การเปลยนแปลงในระดบตางๆ ตอไปอยาง

Page 275: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

264 ออยฤด สนทร, เกษมชาต นเรศเสนยภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบล...

รวดเรว และสงผลเทศบาลตาบลเปนเทศบาลตาบลทดเดนในระดบแนวหนา และสามารถเปนเทศบาล

ตาบลตนแบบทประสบผลสาเรจตามเปาหมายทตงไว และพฒนาใหผบรหารเทศบาลตาบลเปลยนแปลง

กระบวนทศน เปนผมคณธรรมและมการกระตนผตามใหมความเปนผนา เพอรวมมอกนในการพฒนาคณภาพชวตในยคแหงการเปลยนแปลงสเปาหมาย และใชเปนสารสนเทศในการ ปรบปรงการบรหารงานของผบรหารเทศบาลตาบล ใหเกดประสทธภาพมากยงขน และสามารถนาไป ประยกตใชใหเกดประโยชนสงสดในการบรหารจดการตอไป

วตถประสงค

1. เพอศกษาภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมอง จงหวดขอนแกน 2. เพอเปรยบเทยบภาวะผ นาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมอง จงหวดขอนแกน จาแนกตามระดบการศกษา และอาชพ

3. เพอศกษาขอเสนอแนะภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบลในเขต

อาเภอเมอง จงหวดขอนแกน

สมมตฐานการวจย

ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมอง จงหวดขอนแกน จาแนกตามตวแปร ระดบการศกษา และอาชพ แตกตางกน

กรอบแนวคดทใชในการวจย

ผวจยศกษาเอกสารงานวจยทเกยวของแลวนามาประยกตเปนกรอบแนวคดได จานวน 6 ดาน คอ 1. ดานการระบวสยทศน 2. ดานการเกอกลการยอมรบเปาหมายของกลม 3. ดานการสนบสนนผตามเปนรายบคคล 4. ดานการกระตนทางปญญา 5. ดานการเปนแบบอยางทเหมาะสม และ 6. ดานการคาดหวงผลการปฎบตงานของผตาม (อาร กงสานกล, 2553)

ตวแปรตามตวแปรภาวะผนาของเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมองขอนแกน1. ดานการระบวสยทศน

2. ดานการเกอกลการยอมรบเปาหมายของกลม3. ดานการสนบสนนผตามเปนรายบคคล4. ดานการกระตนทางปญญา5. ดานการเปนแบบอยางทเหมาะสม6. ดานการคาดหวงผลการปฎบตงานของผตามใน

ระดบสง

ตวแปรตน

สถานภาพสวนบคคล

1. ระดบการศกษา

2. อาชพ

ภาพประกอบ 1 แสดงกรอบแนวคดในการวจย

Page 276: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 265 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

วธดาเนนการวจย

ประชากร ประชากรทใชในการวจยคอประชาชนในเขตใหบรการของเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมอง จงหวดขอนแกน อาย 18 ปขนไปทมสทธเลอกตงได ซงมอย 11 แหงคอเทศบาลตาบทาพระ เทศบาลตาบล บานเปด เทศบาลตาบลสาวะถ เทศบาลตาบลบานคอ เทศบาลตาบลเมองเกา เทศบาลตาบลหนองตม เทศบาลตาบลโนนทอน เทศบาลตาบลสาราญ เทศบาลตาบลพระลบ เทศบาลตาบลบงเนยม และเทศบาลตาบลดอนหน รวม 39,989 คน และไดกลมตวอยางจานวน 379 คน โดยกาหนดกลมตวอยางตามตารางของเครจซและมอรแกน (Krejcie and Morgan, 1970 : 608 ; อางถงในบญชม ศรสะอาด, 2553 : 43) เครองมอทใชในการวจย เครองมอท ใช ในการวจยครงน เป นแบบสอบถามทผวจยสรางขนแบงออกเปน 3 ตอน ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ชนดตรวจสอบรายการ (Checklist) จานวน 2 ขอ ตอนท 2 ขอมลเกยวกบภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมอง จงหวดขอนแกน เปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating scale) ตามวธของลเคอรท (Likert) ม 5 ระดบ

จานวน 40 ขอ ประกอบดวย 6 ดาน คอ 1) ดานการระบวสยทศน 2) ดานการเกอกลการยอมรบเปาหมายของกลม 4) ดานการสนบสนนเปนรายบคคล

5) ดานการกระตนทางปญญาการเปนแบบอยางทเหมาะสม และ 6) ดานการคาดหวงผลการปฏบตงานในระดบสง ตอนท 3 ขอมลความคดเหนเกยว

กบขอเสนอแนะภาวะผนาการเปลยนแปลงทเหมาะสมของผบรหารเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมอง

จงหวดขอนแกน เปนคาถามแบบปลายเปด ขอคาถามในแบบสอบถามมคาดชนสอดคลองระหวางขอคาถามกบวตถประสงค (Item Objective

Congruence Index: IOC) ตงแต 0.60 - 1.00 คา

ดชนสอดคลองนาไปทดลองใช กบเจ าหนาทเทศบาลตาบลบานฝาง จานวน 30 ราย มคาความเชอมนแบบสอบถามทงฉบบเทากบ 0.96

การเกบรวบรวมขอมล

ในการวจยครงนผ วจยไดเกบรวบรวมขอมลจากกล มประชากร โดยผ วจยมการเกบรวบรวมขอมลดงน 1. ขอหนงสอจากบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฎวไลยอลงกรณ ในพระบรมราชปถมภ เรองขออนญาตเกบรวบรวมขอมล ถงนายกเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมองขอนแกน จงหวดขอนแกน 2. นาหนงสอจากบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฎวไลยอลงกรณ ในพระบรมราชปถมภ ขอความอนเคราะหเพอขออนญาตนายกเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมอง จงหวดขอนแกน ในการแจกแบบสอบถามและเกบรวบรวมขอมล ผวจยเกบรวบรวมขอมลในการวจยครงนดวยตนเอง

3. ผวจยตดตามเกบรวบรวมแบบสอบถามคนดวยตนเองตามวน เวลาทกาหนดไว และไดแบบสอบถามทไดรบคนทงหมด จานวน 379 ฉบบ

ตรวจสอบความถกตองของขอมล พบวาแบบสอบถามมความสมบรณ 379 ฉบบ คดเปนรอยละ 100

การวเคราะหขอมล

ในการวเคราะหขอมล ผลการวจยได

ดาเนนการตามลาดบขนตอน ดงน 1. วเคราะหขอมลเกยวกบสถานภาพของผ ตอบแบบสอบถามใชการวเคราะหหาคา

ความถ (Frequency) และคารอยละ (Percentage) 2. วเคราะหขอมลเกยวกบภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมอง จงหวดขอนแกน ทงโดยภาพรวม ราย

Page 277: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

266 ออยฤด สนทร, เกษมชาต นเรศเสนยภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบล...

ดานและรายขอ โดยหาคาเฉลย ( ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) แลวนาไปเปรยบเทยบกบเกณฑแปลความหมาย 5 ระดบ 3. วเคราะหเปรยบเทยบขอมลภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมอง จงหวดขอนแกน จาแนกตามตวแปรระดบการศกษาและอาชพ

ผลการศกษา

จ ากก า ร ศ กษ า ถ งภ า ว ะผ น า ก า รเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมอง จงหวดขอนแกน ดงน 1. ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม พบวาพบวา สถานภาพของเจาหนาทเทศบาลตาบล จากกลมตวอยางทงหมด 379 คน มระดบ

การศกษาไมเกนประถมศกษา (คดเปนรอยละ 47.23) และมระดบการศกษาสงกวาประถมศกษา (คดเปนรอยละ 52.77) โดยมอาชพรบราชการ(คดเปนรอยละ 10.29) เกษตรกร (คดเปนรอยละ 62.27) และ อาชพอนๆ (คดเปนรอยละ 27.44) 2. ภาวะผ นาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมอง จงหวดขอนแกน พบวา ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมอง จงหวดขอนแกน อยในระดบมากทงในภาพรวม ( = 3.83) และรายดาน โดยดานทมพฤตกรรมระดบสงสดคอ ดานการเปนแบบอยางทเหมาะสม ( = 4.20) รองลงมาคอ ดานการคดหวงผลการปฏบตงานของผตามในระดบสง ( = 4.02) สวนดานทมระดบพฤตกรรมตาสด คอ ดานการเกอกลการยอมรบเปาหมายของกลม ( = 3.51)

ตารางท 1 คาเฉลย ( ) และสวนเบยงเบนมาตรฐานของภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบล ในเขตอาเภอเมอง จงหวดขอนแกน จาแนกรายดาน (n=379)

ดานท

ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารดานภาพรวมและรายดาน

S.D. ระดบพฤตกรรม

แปลผล อนดบท

1 ดานการระบวสยทศนอยางชดเจน 3.62 0.62 มาก 5

2 ดานการเกอกลการยอมรบเปาหมายของกลม 3.51 0.76 มาก 6

3 ดานการสนบสนนผตามเปนรายบคคล 3.64 0.73 มาก 4

4 ดานการกระตนทางปญญา 3.83 0.63 มาก 3

5 ดานการเปนแบบอยางทเหมาะสม 4.20 0.47 มาก 1

6 ดานการคาดหวงผลการปฏบตงานของผตามในระดบสง 4.02 0.40 มาก 2

ภาพรวม 3.83 0.49 มาก -

3. การเปรยบเทยบภาวะผ นาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมอง จงหวดขอนแกน ภาวะผ นาการ

เปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบล จาแนก

ตามระดบการศกษา โดยภาพรวมและรายดานแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01ดงตารางท 2

Page 278: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 267 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ตารางท 2 เปรยบเทยบความคดเหนตอภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมอง จงหวดขอนแกน จาแนกตามระดบการศกษา โดยภาพรวมและรายดาน

ดาน

ท

ภาวะผนาการเปลยนแปลงของ

ผบรหารสถานศกษา

ผบรหารฯ บคลากรผสอน t p – value

S.D S.D

1 ดานการระบวสยทศนอยางชดเจน 4.42 0.20 3.42 0.53 23.47** 0.000

2 ดานการเกอกลการยอมรบเปาหมายของกลม 4.40 0.26 3.28 0.68 26.46** 0.000

3 ดานการสนบสนนผตามเปนรายบคคล 4.41 0.29 3.45 0.68 20.54** 0.000

4 ดานการกระตนทางปญญา 4.53 0.25 3.66 0.57 19.10** 0.000

5 ดานการเปนแบบอยางทเหมาะสม 4.37 0.37 4.17 0.49 4.11** 0.003

6 ดานการคาดหวงผลการปฏบตงานของผตามในระดบสง

4.43 0.22 3.92 0.37 15.85** 0.000

โดยภาพรวม 4.42 0.12 3.68 0.44 18.56** 0.000

** p < .01

4. การวเคราะหเปรยบเทยบความคดเหนตอภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมอง จงหวดขอนแกน จาแนกตามกลมอาชพของประชาชนขาราชการ พบวาผบรหารเทศบาลตาบลมพฤตกรรมในระดบมากทงในภาพรวม ( = 3.87) และรายดาน โดยดานทมพฤตกรรมสงสดคอ ดานการเปนแบบอยางทเหมาะสม ( = 4.31) รองลงมาคอ ดานการกระตน

ทางปญญา ( = 4.11) สวนดานทมพฤตกรรมตาสดคอ ดานการสนบสนนผตามเปนรายบคคล

( = 3.52) เกษตรกร เหนวาผบรหารเทศบาลตาบลมพฤตกรรมในระดบมากทงในภาพรวม ( = 3.81) และรายดาน โดยดานทมพฤตกรรมสงสดคอ ดานการคดหวงผลการปฏบตงานของผตามในระดบสง

( = 4.00) รองลงมาคอ ดานการเปนแบบอยางท

เหมาะสม ( = 3.98) สวนดานทมพฤตกรรมตาสดคอ ดานการระบวสยทศนอยางชดเจน ( = 3.63) และอาชพอนๆ เหนวาผบรหารเทศบาลตาบลมพฤตกรรมในภาพรวมอยในระดบมาก ( = 3.82) เมอพจารณาเปนรายดานพบวามดานทผบรหารมพฤตกรรมในระดบปานกลางอย 1 ดานคอ ดานการเกอกลยอมรบเปาหมายของกลม ( = 3.38) สวนดานอน ๆ มพฤตกรรมในระดบมากทกดาน โดยดานทมพฤตกรรมสงสดคอ ดานการเปนแบบอยางทเหมาะสม ( = 4.34) รองลงมาคอ ดานการคดหวงผลการปฏบตงานของผตามในระดบสง ( =

4.04) สวนดานทมพฤตกรรมตาสดคอ ดานการเกอกลยอมรบเปาหมายของกลม ( = 3.38) ดงตารางท 3

Page 279: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

268 ออยฤด สนทร, เกษมชาต นเรศเสนยภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบล...

ตารางท 3 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมอง จงหวดขอนแกน จาแนกตามกลมอาชพ โดยภาพรวมและรายดาน ดงตารางท 3

ดาน

ท

ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาล

ตาบล

กลมอาชพ

รบราชการ เกษตรกร อาชพอนๆ

S.D S.D S.D

1 ดานการระบวสยทศนอยางชดเจน 3.65 0.70 3.63 0.63 3.60 0.59

2 ดานการเกอกลยอมรบเปาหมายของกลม 3.54 0.68 3.65 0.81 3.38 0.73

3 ดานการสนบสนนผตามเปนรายบคคล 3.52 0.72 3.65 0.73 3.67 0.73

4 ดานการกระตนทางปญญา 4.11 0.71 3.90 0.42 3.68 0.69

5 ดานการเปนแบบอยางทเหมาะสม 4.31 0.41 3.98 0.50 4.34 0.41

6 ดานการคดหวงผลการปฏบตงานของผตามในระดบสง 4.02 0.53 4.00 0.47 4.04 0.28

ภาพรวม 3.87 0.53 3.81 0.51 3.82 0.46

5. การเปรยบเทยบความคดเหนตอภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมอง จงหวดขอนแกน จาแนกตามกลมอาชพ ผลการศกษา โดยภาพรวมไมแตกตางกน เมอพจารณารายดาน พบวา ดานการ

เกอกลการยอมรบเปาหมายของกลม ดานการกระตนทางปญญา และดานการเปนแบบอยางทเหมาะสม แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01 สวนดานอน ๆ ไมแตกตางกน ดงตารางท 4

ตารางท 4 เปรยบเทยบความคดเหนตอภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมอง จงหวดขอนแกน จาแนกตามกลมอาชพ

ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหาร

แหลงความแปรปรวน

SS df MS F p – value

1. ดานการระบวสยทศนอยาง ชดเจน

ระหวางกลม 0.129 2 0.064 0.400 0.671

ภายในกลม 154.119 395 0.390

รวม 154.248 397

2. ดานการเกอกลการยอมรบ เปาหมายของกลม

ระหวางกลม 6.009 2 3.004 5.306** 0.005

ภายในกลม 223.680 395 0.566

รวม 229.689 397

3. ดานการสนบสนนผตามเปน

รายบคคล

ระหวางกลม 1.145 2 0.573 1.074 0.342

ภายในกลม 210.512 395 0.533

รวม 211.657 397

4. ดานการกระตนทางปญญา ระหวางกลม 9.965 2 4.982 28.56** 0.000

ภายในกลม 146.873 395 0.372

รวม 156.838 397

Page 280: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 269 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ภาวะผนาการเปลยนแปลงของ

ผบรหาร

แหลงความ

แปรปรวน

SS df MS F p – value

5. ดานการเปนแบบอยาง

ทเหมาะสม

ระหวางกลม 11.164 2 5.582 13.40** 0.000

ภายในกลม 77.192 395 0.195

รวม 88.356 397

6. ดานการคาดหวงผลการ

ปฏบตงานในระดบสง

ระหวางกลม 0.130 2 0.065 0.165 0.848

ภายในกลม 64.074 395 0.162

รวม 64.204 397

ภาพรวม ระหวางกลม 0.192 2 0.096 0.396 0.674

ภายในกลม 95.784 395 0.242

รวม 95.976 397

** p < .01 อภปรายผล

จากผลการวเคราะหขอมลเกยวกบภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมอง จงหวดขอนแกน พบประเดนทนาสนใจผวจยจงนามาอภปรายผล ดงน 1. ภาวะผ นาการเปลยนแปลงของผบรหารองคการบรหารเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมอง จงหวดขอนแกน อยในระดบมากทงในภาพรวมและรายดาน ทงนอาจเปนเพราะวา แนวทางการบรหารจดการในองคกรทกองคกรในปจจบนจะเนนการกระจายอานาจการบรหารและการจดการทงองคกรและองคกรปกครองสวนทองถนเองกตอง

ยดหลกการบรหารแบบกระจายอานาจนเชนกน ทาใหผบรหารองคกรปกครองสวนทองถนรวมถงผบรหารเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมอง จงหวด

ขอนแกนกตองมการพฒนาเปลยนแปลงตนเองเพอพฒนาองคกรไปสเปาหมายทตงไว สอดคลองกบงานวจยของ ชาญชย อรณ (2556 : บทคดยอ) ไดศกษาและเปรยบเทยบภาวะผนาของคณะผบรหารองค กรปกครองส วนตาบลตามทรรศนะของ

บคลากรและประชาชนในตาบล: กรณศกษาองคการบรหารสวนตาบลปากพน ทาชกและ

กาแพงเชา อาเภอเมอง จงหวดนครศรธรรมราช ผลการวจยพบวา ภาวะผ นาของคณะผบรหารองค กรปกครองส วนตาบลตามทรรศนะของบคลากรและประชาชนในตาบล: กรณศกษาองคการบรหารสวนตาบลปากพน ทาชกและกาแพงเชา อาเภอเมอง จงหวดนครศรธรรมราช อยในระดบมาก เรยงลาดบจากมากไปหานอย คอ ดานอานาจตามตาแหนง ดานโครงสรางของงานและดานความสมพนธระหวางผนาและสมาชก และยงสอดคลองกบงานวจยของ จตรารตน สงขจนทร (2552 : 109 - 114) ทไดศกษาภาวะผนาในการ

พฒนาทองถนของนายกเทศมนตรเทศบาลตาบลโพธประทบชาง อาเภอโพธประทบชาง จงหวดพจตร ผลการศกษา พบวา ภาวะผนาของนายกเทศมนตรเทศบาลตาบลโพธประทบชาง อาเภอโพธประทบชาง จงหวดพจตรในการพฒนาทองถน

ตามความคดเหนของคณะกรรมการชมชนและประชาชนในเทศบาลตาบลโพธประทบชาง พบวา ภาวะผ นาของนายกเทศมนตรเทศบาลตาบล

โพธประทบชาง อาเภอโพธประทบชาง จงหวดพจตร คนป จ จบนเป นผ มบคลกภาพ และ

มนษยสมพนธ มากทสด รองลงมา คอ ดานการม

Page 281: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

270 ออยฤด สนทร, เกษมชาต นเรศเสนยภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบล...

สวนรวม ดานความรความสามารถ ดานความโปรงใส และดานความยตธรรม สวนภาวะผนาในสถานศกษากสอดคลองกบ จนทดา ผานสอน (2553) ทไดทาการวจยเรอง ความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงกบประสทธผลในการบรหารของผบรหารสถานศกษาในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษารอยเอด พบวา ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผ บรหารสถานศกษาในดานอทธพลอยางมอดมการณหรอมภาวะผนาเชงบารมมการใชมากทสด สวนดานทมคาเฉลยตาสด คอ

ดานการเปนผกระตนใหใชสตปญญา (μ=4.22) ซงสอดคลองกบรงนภา วจตรวงศ (2551) ทไดทาการวจยเรอง ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาฉะเชงเทรา เขต 1 ทพบวาผบรหารใชภาวะผนาการเปลยนแปลงดานการเปนผกระตนใหใชสตปญญามการใชนอยทสด 2. การเปรยบเทยบภาวะผ นาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมอง จงหวดขอนแกน จาแนกตามระดบการศกษา พบวา โดยภาพรวมและรายดานแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 สอดคลองกบสมมตฐานทตงไว ทงนอาจเปนเพราะวา บคลากรของเทศบาลตาบลทมระดบการศกษาตางกน ไดรบ

การมอบหมายหนาทในองคกรทแตกตางกน การทา

หนาททตางอาจกอใหเกดมมมมองหรอประสบการณการทางานแตกตางกนออกไป ดวยเหตนจงทาใหผบรหารและครผสอนคดเหนแตกตางกน สอดคลองกบงานวจยของ จตรารตน สงขจนทร (2552 : 109

- 114) ทไดศกษาภาวะผนาในการพฒนาทองถนของนายกเทศมนตรเทศบาลตาบลโพธประทบชาง อาเภอโพธประทบชาง จงหวดพจตรโดยการเปรยบ

เทยบความคดเหนของคณะกรรมการชมชนและประชาชน พบวา คณะกรรมการชมชนและประชาชนทมระดบการศกษาตางกนมความคดเหนเกยวกบภาวะผนาในการพฒนาทองถนของนายกเทศมนตรเทศบาลตาบลโพธประทบชาง อาเภอ

โพธประทบชาง จงหวดพจตร พบวาคระกรรมการชมชนและประชาชนทมระดบการศกษาตางกนมความคดเหนเกยวกบภาวะผนาในการพฒนาทองถนของนายกเทศมนตรเทศบาลตาบลโพธประทบชาง อาเภอโพธประทบชาง จงหวดพจตรแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ.05 3. การเปรยบเทยบภาวะผ นาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมอง จงหวดขอนแกน จาแนกตามกลมอาชพ พบวา โดยรวมไมแตกตางกน ซงไมสอดคลองกบสมมตฐานทตงไว ทงนอาจเปนเพราะวา ประชาชนในเขตอาเภอเมอง จงหวดขอนแกนทกสาขาอาชพตางมโอกาสไดรบร การบรหารจดการของเทศบาลตาบลทตนมภมลาเนาอยใกลเทาเทยมกน ทงนเพราะประชาชนสวนใหญแตละอาชพจะใชเวลาในการประกอบสมมาชพ อาจไมมโอกาสไดรบร ลกษณะภาวะผ นาของผ บรหารเทศบาลมากนก เมอตางคนไดรบรทใกลเคยงกน

จงสงผลใหประชาชนและคระกรรมการชมชนทมอาชพต างกนมความคดเหนไม แตกต างกน สอดคลองกบงานวจยชาญชย อรณ (2556 : บทคดยอ) ทไดศกษาและเปรยบเทยบภาวะผนาของคณะผบรหารองคกรปกครองสวนตาบลตามทรรศนะของบคลากรและประชาชนในตาบล: กรณศกษาองคการบรหารสวนตาบลปากพน ทาชกและ

กาแพงเชา อาเภอเมอง จงหวดนครศรธรรมราช ผลการวจยพบวา บคลากรและประชาชนทมเพศ อาย และอาชพตางกนมความคดเหนไมแตกตางกน

ขอเสนอแนะ

จากผลการวเคราะหขอมลเกยวกบภาวะ

ผนาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบลในเขตอาเภอเมอง จงหวดขอนแกน พบประเดนทนาสนใจ ผวจยจงนามาเสนอแนะสาหรบผทเกยวของ

ดงน

Page 282: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 271 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

1. ขอเสนอแนะเพอการนาไปใช 1.1. ดานการระบวสยทศนอยางชดเจน พบวา ผบรหารไมยดตดกบปญหาเฉพาะหนาหรอในระบบปจจบนมคาเฉลยนอยทสด ดงนนผบรหารองคกรควรมการปรบเปลยนทศนคตในการแกไขปญหาไมควรยดตดกบปญหาอนเดม แสวงหาหนทางแกไขปญหาใหมๆ 1.2. ดานการเกอกลการยอมรบเปาหมายของกลม พบวา ผบรหารยอมรบฟง การแสดงความคดเหนของประชาชนในการแกปญหา มคาเฉลยนอยทสด ดงนนผบรหารควรเปดโอกาสใหครไดแสดงความคดเหนอยางเตมท กระตนใหบคลากรมสวนรวมในการกาหนดเปาหมายขององคกร 1.3. ดานการสนบสนนผตามเปนรายบคคล พบวา ผบรหารจดใหบคลากรเขารบ การอบรมเพอพฒนาความรและทกษะอยางกวางขวาง มคาเฉลยนอยทสด ดงนน ผบรหารควรสงเสรมบคลากรในองคกรใหมการพฒนาตนเองใหกาวทนการ เปล ยนแปลงของส งคม วฒนธรรมทเปลยนแปลงไป โดยการสนบสนนใหเขารวมอบรม สมมนาทางวชาการ อยางเตมศกยภาพ สงเสรม สนบสนนใหไดรบโอกาสในการพฒนางานเพอเพมพนความรความสามารถในการปฏบตงาน 1.4. ดานการกระตนทางปญญา พบ

วา ผบรหารจดหาขอมลขาวสารทจะชวยบคลากรใหคดถงแนวทางหรอวธการทจะพฒนาการปฏบตงาน มคาเฉลยนอยทสด ดงนน ผ บรหารควรแสวงหาขอมลสารสนเทศทจาเปนมาเอออานวยให

แกบคลากร สงเสรมใหเกดการรวบรวม เผยแพรองคความรขององคกรเพอทจะใหบคลากรไดนาไปใชพฒนาการปฏบตงาน

1.5. ดานการเปนแบบอยางทเหมาะสม พบวา ผบรหารมความยตธรรมและมเหตผล มคาเฉลยนอยทสด ดงนน ผบรหารควรแสดงบทบาทการเปนผนาทมความยตธรรมตอครทกคนอยางเสมอภาค ใชผลการปฏบตงานในการพจารณาความด ความชอบ เปดโอกาสใหบคลากรทกคนไดแสดงความสามารถตามบทบาทหนาทของตน 1.6. ดานการคาดหวงผลการปฏบตงานของผตามในระดบสง พบวา ผบรหาร หาวธการจดการเรยนการสอนใหมๆ มาใหบคลากรใชเพอใหเกดประสทธผลสงสดตอองคกรอยเสมอ มคาเฉลยนอยทสด ดงนน ผบรหารควรแสวงหาองคความร วธการบรหารจดการทมประสทธภาพ ทนสมย มความเหมาะสมกบบรบทขององคกรใหบคลากรใชเพอจะไดพฒนาการปฏบตงาน 2. ขอเสนอแนะในการศกษาครงตอไป 2.1. ควรมการศกษาและเปรยบเทยบปจจยทสงผลตอประสทธภาพการใชภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน 2.2. ควรมการศกษาและเปรยบเทยบความคดเหนของบคลากรเกยวกบภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน ในเขตอนๆ 2.3. ควรมการศกษาภาวะผนาการเปลยนแปลงของผ บรหาร เพอนาผลทได ไป

ประยกตใชในการบรหารจดการองคการบรหารสวนตาบลใหมประสทธภาพมากยงขน

Page 283: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

272 ออยฤด สนทร, เกษมชาต นเรศเสนยภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารเทศบาลตาบล...

เอกสารอางอง

กระทรวงศกษาธการ. (2550). แนวทางการกระจายอานาจการบรหารและการจดการศกษา ใหคณะกรรมการ สานกงานเขตพนทการศกษาการศกษาและสถานศกษาตาม กฎกระทรวงกาหนดหลกเกณฑและวธการกระจายอานาจการบรหารและการจดการศกษา พ.ศ.2550. กรงเทพฯ : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตร แหงประเทศไทย จากด.

กานตพงศ สทธประภา. (2553). ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาขน พนฐาน อาเภอศรวไล สงกด สานกงานเขตพนทการศกษาหนองคายเขต 3. วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยอสาน.

โกเมธ พมพเบาธรรม. (2551). ภาวะผนาของผบรหารสถานศกษาทจดการศกษาระดบมธยมศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาขอนแกน เขต 1. วทยานพนธปรญญา ครศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย สถาบนราชภฏเลย”

จตรารตน สงขจนทร. (2552). ภาวะผนาในการพฒนาทองถนของนายกเทศมนตรเทศบาลตาบลโพธประทบชาง อาเภอโพธประทบชาง จงหวดพจตร. วทยานพนธปรญญา รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขารฐประศาสนศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร

จนทดา ผานสอน. (2553). ความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงกบประสทธผลในการบรหารของผบรหารสถานศกษาในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษารอยเอด. วทยานพนธ กศ.ม. มหาวทยาลยมหาสารคาม.

ชาญชย อาจนสมาจาร. (2553). ทกษะภาวะผนา. กรงเทพฯ : โรงพมพมลตอนฟอรเมชนเทคโนโลย.ชาญชย อรณ. (2556). การศกษาและเปรยบเทยบภาวะผนาของคณะผบรหารองคกรปกครองสวน ตาบล

ตามทรรศนะของบคลากรและประชาชนในตาบล: กรณศกษาองคการบรหารสวนตาบลปากพน ทาชกและกาแพงเชา อาเภอเมอง จงหวดนครศรธรรมราช.ปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาสงคมศาสตรเพอการพฒนา บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยราชภฏนครศรธรรมราช.

ธระ รญเจรญ. (2550). การบรหารโรงเรยนยคปฏรปการศกษา. กรงเทพฯ : เอกซเปอรเนท.ธระ รญเจรญ. (2551). สภาพและปญหาการบรหารการจดการสถานศกษาขนพนฐานของสถานศกษาใน

ประเทศไทย. กรงเทพฯ : ว.ท.ซ. คอมมวนเคชน.บญชม ศรสะอาด. (2554). การวจยเบองตน. พมพครงท 9. กรงเทพมฯ : โรงพมพสวรยาสาสน.ปรยาพร วงคอนตรโรจน. (2551). การบรการงานวชาการ. กรงเทพฯ : พมพด.

รง แกวแดง.(2549). การปฏวตการศกษาไทย. กรงเทพฯ มตชน.รงนภา วจตรวงศ. (2551). ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาสงกดสานกงานเขตพนท

การศกษาฉะเชงเทรา เขต 1. วทยานพนธ ค.ม. มหาวทยาลยราชภฎราชนครนทร. ฉะเชงเทรา สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2551). คมอการปฏรปการศกษา. กรงเทพฯ : โรงพมพ

กรมการศาสนา.

สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. (2550). การจดการศกษาระดบพนฐาน. กรงเทพฯ :

Page 284: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 273 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

อาร กงสานกล.(2553). ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรการสถานศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาชลบร เขต 2. ปรญญานพนธการศกษามหาบญฑต สาขาบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา.

Avolio, B. J. and Bass, B. M. (1988). Transformational leadership, charisma, and beyond. New York : Lexington.

Bass, B.M. (1985). Leadership & performance beyond expectations. New York : Free Press.

Page 285: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

การศกษารปแบบโครงการลดปรมาณขยะทเหมาะสมกบพนทเทศบาลตาบลเกาะแกว อาเภอเสลภม จงหวดรอยเอดA Study Model of Suitable Projects for the Reduction of Waste in K ohkaew Sub-Disrict Municipal, Selaphum District, Roi-Et Province.

ชชวาลย กญชนะรงค1, พลเดช เชาวรตน2

Chatchawan Gunchanarong1, Pondej Chaowarat2

บทคดยอ

งานวจยนมวตถประสงคเพอศกษา 1) ตวอยางโครงการลดขยะทเกดขนในประเทศไทย 2) กระบวนการขนตอนของโครงการลดปรมาณขยะ 3) โครงการลดปรมาณขยะทเหมาะสมกบเทศบาลตาบลเกาะแกว อาเภอเสลภม จงหวดรอยเอดและ 4) แนวทางการลดปรมาณขยะทเหมาะสมกบพนทเทศบาลตาบลเกาะแกว อาเภอเสลภม จงหวดรอยเอดโดยใชแบบสอบถามและแบบสมภาษณอยางมโครงสรางกบกลมตวอยาง 14 ชมชนสถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก คาความถ คารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการตความผลการวจยพบวา 1) ตวอยางโครงการลดขยะทเกดขนในประเทศไทยมหลาย ในงานวจยนศกษาเฉพาะโครงการธนาคารขยะ โครงการขยกพชตขยะ และโครงการขยะแลกไข 2) กระบวนการขนตอนของโครงการลดปรมาณขยะพบวา โครงการธนาคารขยะมกระบวนการขนตอนเชนเดยวกบระบบการเงนฝากถอนของธนาคารทวไป โครงการขยะแลกไขมกระบวนการใชเกณฑราคาไขในการแลกเปลยนตวสนคา 3) โครงการลดปรมาณขยะทเหมาะสมกบเทศบาลตาบลเกาะแกว อาเภอเสลภม จงหวดรอยเอดคอ โครงการธนาคารขยะ และโครงการขยะแลกไข และ 4) แนวทางการลดปรมาณขยะทเหมาะสมกบพนทเทศบาลตาบลเกาะแกว คอควรมหนวยงานดแล มการคดแยกขยะตงแตในครวเรอน ลดการทงขยะ และใชถงผาแทนถงพลาสตก

คาสาคญ : รปแบบโครงการ,โครงการลดปรมาณขยะ

1 นสตระดบปรญญาโท, สาขาวชาการวางผงชมชนเมองและสภาพแวดลอม คณะสถาปตยกรรมศาสตร ผงเมองและนฤมต

ศลป มหาวทยาลยมหาสารคาม,มอถอ084 953 1501 E-mail : [email protected] อาจารย, คณะสถาปตยกรรมศาสตร ผงเมองและนฤมตศลป มหาวทยาลยมหาสารคาม1 Graduate student in Sustainable Urban and Environmental Development, Faculty of Architecture, Urban Design

and Creative Arts, Mahasarakham University. Mobile084 953 1501 E-mail : [email protected] Lecturer, Faculty of Architecture Urban Design and Creative Arts, Mahasarakham University

Page 286: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 275 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

Abstract

The purpose of this research is to study 1) case study of project reduction of waste in Thailand 2) process steps the Project to Reduction of Waste 3) model of suitable The Project to Reduction of Waste to use in Kohkaew Sub-District Municipal, and 4) to propose guidelines for reduce of waste to suits for Kohkaew Sub-District Municipal. A questionnaires and interviewing from the samples communities for the 14 communities. Statistical analysis for frequency, percentage, mean, standard deviation, and interpretation. The result showed that 1) the case study of project reduction of waste in Thailand has more project that this research a study to bespecific the recycling waste bank project, the retain conquer of waste project and the waste exchange to eggs project 2) process steps the Project to Reduction of Waste showed that the recycling waste bank project has processed various stages as well as deposit, withdrawal of bank financial system in general and waste exchange to eggs project were used criterion egg prices to exchange for the goods. 3) the Project to Reduction Waste to use in Koh kaew Sub-DistrictMunicipal were the recycling waste bank project and the waste exchange to eggs project And 4) guidelines of waste reduction management at Kohkaew Sub-District Municipal were Agencies Care, a separation type of waste from households, a reduce of waste and use cloth bags instead of plastic bags.

Keywords : Modelof Project, Project Reduction of Waste

บทนา

เทศบาลตาบลเกาะแกว อาเภอเสลภม จงหวดรอยเอด มพนท 54 ตารางกโลเมตร หรอประมาณ 19,359 ไร มบานเรอนอยเปนชมชน โดย

ในเขตปกครอง จานวน 14 หมบาน มจานวนครวเรอน 2,096 ครวเรอน มประชากร 7,598 คน (กองการศกษา สานกงานเทศบาลตาบลเกาะแกว.

2555) อกทงมสถาบนการศกษาตงอยในเขตพนทความรบผดชอบของเทศบาลตาบลเกาะแกว ทาใหเกดการขยายตวของชมชนในเขตเทศบาลตาบลเกาะแกวขนอย างต อเนอง สงผลใหจานวนประชากรทวความหนาแนนในพนทเพมขนอยาง

รวดเรวรวมทงการขยายตวทางดานเศรษฐกจและชมชนมนกลงทนภาคเอกชนมาลงทนประกอบการตางๆ อาท กจการหอพก การกอสรางโครงการ

หอพก รานอาหาร รานสะดวกซอทมการใชบรรจ

ภณฑสนคาในรปแบบทตองการความสะดวกและรวดเรวในการซอหาอาหารและเครองอปโภคบรโภค รวมทงวถรปแบบการดารงชวตของประชากรในพนท เปลยนแปลงไปตามกระแสทนนยมและบรโภคนยมในขณะทเทศบาลตาบล

เกาะแกวกาลงประสบปญหาในการบรหารจดการกาจดขยะทมประสทธภาพ พรอมทงแหลงพนทในการกาจดขยะ เนองจากเทศบาลตาบลเกาะแกวมพนทในการจดการขยะ ประมาณ 7 ไร สาหรบรองรบปรมาณขยะในแตละวนเปนจานวนถง 2.4 ตน/วน ดวยวธการเผา ซงไมสามารถลดปรมาณ

ขยะทเพมขนอยางตอเนองไดอยางทนทวงท ดวยเหตผลน ผวจยจงมความประสงคทจะศกษาความเปนไปไดในการนาโครงการลดปรมาณขยะมาใชในพนทเทศบาลตาบลเกาะแกว เพอไดทราบถงความเปนไปไดในการนาตวอยางโครงการลดขยะท

Page 287: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

276 ชชวาลย กญชนะรงค, ดร.พลเดช เชาวรตนการศกษารปแบบโครงการลดปรมาณขยะทเหมาะสมกบพนท...

สามารถนามาใชไดจรง รวมถงกระบวนการทเหมาะสมกบบรบทของพนท เพอเปนแนวทางการลดปรมาณทเหมาะสมกบพนทเทศบาลตาบลเกาะแกวไดอยางยงยนตลอดไป

วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษาตวอยางโครงการลดขยะทเกดขนในประเทศไทย 2. เพอศกษากระบวนการขนตอนของโครงการลดปรมาณขยะ 3. เพอศกษาโครงการลดปรมาณขยะทเหมาะสมกบเทศบาลตาบลเกาะแกว อาเภอเสลภม จงหวดรอยเอด 4. เพอศกษาแนวทางการลดปรมาณขยะทเหมาะสมกบพนทเทศบาลตาบลเกาะแกว อาเภอเสลภม จงหวดรอยเอด

วธการศกษา

กลมตวอยางทใชในการศกษาไดแก ผทมความเกยวของกบการจดการขยะในพนทตาบลเกาะแกว ตงแตระดบผบรหาร บคลากร จนถงเจาหนาทระดบปฏบตการ ผนาชมชน และประชาชนทง 14 หมบาน ในพนทเขตเทศบาลตาบลเกาะแกว

อาเภอเสลภม จงหวดรอยเอด เครองมอทนามาใชในการวจยและเกบรวบรวมขอมลแบงออกเปน 2 กลมหลก ดงน 1) แบบสอบถามใชสาหรบเกบขอมลทวๆ ไปของกลมตวอยางทเปนตวแทนของครวเรอน

2) การสมภาษณใชสาหรบเกบขอมลเชงลก ใชสาหรบกลมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive Sampling) ไดแก ผบรหาร บคลากร จนถงเจาหนาทระดบปฏบตการ รวมถงผนาชมชนจานวน 20 คน การเกบขอมล ผวจยไดดาเนนการแจกแบบสอบถามและเกบขอมลดวยตนเองทง 14 ชมชน เครองมอทใชสาหรบกลมตวอยางทเปน

ตวแทนของครวเรอนเปนแบบสอบถามจานวน 380 ชด และแบบสมภาษณสาหรบผ บรหาร บคลากร เจาหนาทระดบปฏบตการ และผนาชมชนจานวน 20 คน การวเคราะหขอมลจะแบงออกเปน 2 สวน คอขอมลจากแบบสอบถามจะนามาวเคราะหดวยโปรแกรมสาเรจรป และใชการพรรณนาจากคารอยละ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานสาหรบขอมลจากแบบสอบถามโดยการสมภาษณ นามาตรวจสอบความนาเชอถอ โดยการใชคาถามเดยวกนหลายๆ คน และตรวจสอบวาตรงกนหรอไม ในกรณทขดแยงกน ใชวธการตรวจสอบเพมเตมจากขอมลทไดจากเอกสารอนๆ แลวใชดลยพนจพจารณาวาขอมลของใครมความนาเชอถอกวากนแลวจงทาการวเคราะหสรปอกครง โดยไดวเคราะหขอมลดวยการตความ (Interpretation) เพอนาเสนอใน

ลกษณะบรรยายเชงพรรณนา เพอตอบวตถประสงคของการศกษา

ผลการศกษา

ผลการศกษาจากการวเคราะหขอมลจากแบบสอบถาม พบวาเทศบาลมความสกปรกในเรองขยะมากทสด และในปจจบนประชาชนสวนใหญคดวา คาบรการเกบขยะจานวนนอยเกนไปและมความยนดทจะจายคาบรการเกบขยะมากยงขนพรอมทงประชาชนมความยนดทจะเขารวมกจกรรมลดขยะ

ของเทศบาลลดปรมาณขยะดวยการคดแยกกอนนาไปทงและทงขยะตามจดทเทศบาลกาหนด ในขณะทความคดเหนเกยวกบปญหา และแนวทางการแกไขปญหาในการลดปรมาณขยะ ประเดนสภาพ

ปญหาเกยวกบขยะในเขตพนทเทศบาลตาบลเกาะแกว พบวาไมสะอาดในบางพนท เชน ตลาด รมทาง ขางถนน มการบบนาหนาบาน นาเนาเสย มขยะเยอะทาใหขยะเนา การวางแผนไมดตามสมควร สาหรบแนวทางการแกไขปญหาในการลดปรมาณขยะ ผตอบแบบสอบถามเสนอวา ควรมหนวยงานดแล มกจกรรมรณรงคการทงขยะ มถงขยะทสงและ

Page 288: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 277 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

แขงแรงรวมทงควรมกจกรรมการทาความสะอาด อบรมพนกงานเกบขยะในการปฏบตหนาท อาจเปนเพราะเทศบาลตาบลเกาะแกว มพนทตดกบมหาวทยาลยราชภฏรอยเอด ซงเปนสถาบนอดมศกษาทกาลงมการพฒนาอยางตอเนองและมความเจรญอยางมาก มจานวนนกศกษาเพมขนอยางรวดเรวและตอเนอง รวมทงมกจการหอพก รานอาหาร ฯลฯ เกดขนมากมายเพอรองรบปรมาณนกศกษา จงสงผลใหปรมาณขยะเพมมากขน พฤตกรรมการคดแยกขยะในครวเรอนจงเกดขน แตกไมใชเปนการคดแยกเพอนาไปจาหนายสรางรายไดใหครอบครว ในขณะเดยวกนกมความพรอมทจะใหความรวมมอเขารวมกจกรรมลดปรมาณขยะของเทศบาลตาบลเกาะแกวเชนกน สอดคลองกบการวจยการบรหารจดการขยะและเทคโนโลยทเหมาะสมโดยการมสวนรวมของชมชนของชนดา เพชรทองคา (2553) พบวา รปแบบการจดการขยะมลฝอยมการสรางเครอขายคดแยกขยะ การพฒนาการวางแผนการบรหารจดการขยะมลฝอยดวยการประชาสมพนธเชงรกในการสรางเครอขายการคดแยกขยะอยางสมาเสมอ การใหความรและคาแนะนาเกยวกบการจดการขยะชมชน รณรงคใหคนในชมชนแยกขยะจนเปนนสย เปดโอกาสใหทกคนเขามามสวนรวมในการนาเสนอวธการจดการขยะมลฝอย รบรและเรยนรวธการยอยสลายขยะ

อยางตอเนอง พฤตกรรมการมสวนรวมในการจดการขยะมลฝอยทางบวก คอ การแยกขยะ ขวดนาพลาสตก และกระดาษ ทกชนด ซงสอดคลองกบการวางแผนจดการขยะมลฝอยอยางมประสทธภาพ

สงสดของกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม (2548) ทระบไววา การวางแผนจดการขยะมลฝอยอยางมประสทธภาพสามารถลดปรมาณขยะมลฝอยทจะตองสงเขาไปทาลายดวยระบบตางๆ ใหนอยทสดสามารถนาขยะมลฝอยมาใชประโยชนทงในสวน

ของการใชซา และแปรรปเพอใชใหมรวมถงการกาจดทไดผลพลอยไดเชนปยหมกหรอพลงงานนนเองเหตผลเพราะชมชนทกชมชนตางมความ

ตระหนกในปญหาขยะภายในครวเรอนอยแลว จงไมใชเรองยากในการสรางพฤตกรรมการคดแยกขยะในครวเรอน ซงจะทาใหเกดความพรอมทจะใหความรวมมอในการลดปรมาณขยะ พรอมทงเขามามสวนรวมในกจกรรมลดปรมาณขยะของเทศบาลดวยเชนกน ซงหากเทศบาลตาบลเกาะแกวมการรณรงคประชาสมพนธ สรางความรความเขาใจในกระบวนการลดปรมาณขยะอยางตอเนองและเปนรปธรรม กจะไมเปนการยากตอการนาโครงการลดปรมาณขยะตางๆ มาใช ในชมชนได อย างมประสทธภาพ ความเปนไปไดในการนาโครงการลดขยะมาใชในพนทเทศบาลตาบลเกาะแกว อาเภอเสลภม จงหวดรอยเอดพบวา ปญหาปรมาณขยะมการเพมมากขนปญหาการจดเกบขยะมลฝอยปญหาบอขยะเตมจนไมสามารถจะดาเนนการกาจดไดทน สาหรบการดาเนนการโครงการลดปรมาณขยะมความเปนไปไดบางโครงการเชน โครงการธนาคารขยะ และโครงการขยะแลกไข เปนตน ประเดนคาถาม ความคดเหนอยางไรเกยวกบปรมาณขยะทเพมมากขนในชมชน ขยะทเกดขนมาจากแหลงใด และเปนขยะประเภทใด พบวาปรมาณขยะทเพมมากขนในชมชน ขยะทเกดขนมาจากสแหงใหญๆ คอ1) สถาบนอดมศกษามหาวทยาลยราชภฎรอยเอด 2) ตลาดสดเจาเกลาหนามอ ดาเนนการในชวงเวลา

11.00 – 22.30 น. 3) ตลาดบานตลาดคอ ดาเนนการในชวงเชา เวลา 05.00 – 08.00 น. และ4) ชมชนฝงใกลสถาบนอดมศกษา สามารถแยกประเภทขยะไดเปน 2 ประเภท คอ ขยะรไซเคล เชน

ขวดกระดาษแกวโลหะพลาสตก กลอง กระปอง โฟม และขยะอนทรยทเกดจากครวเรอน เชน เศษอาหาร ขยะเปยก เปนตน เนองจากลกษณะชมชน

ของทองถนไดเปลยนเปนชมชนการคาจะมปรมาณขยะมลฝอยมากกวาชมชนทอยอาศยสวนบรเวณ

เกษตรกรรมจะมปรมาณขยะมลฝอยอกรปแบบหนงอกทงความหนาแนนของประชากรในชมชนบรเวณทอยอาศยหนาแนนจะมปรมาณขยะเกบ

Page 289: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

278 ชชวาลย กญชนะรงค, ดร.พลเดช เชาวรตนการศกษารปแบบโครงการลดปรมาณขยะทเหมาะสมกบพนท...

มากกวาบรเวณทมประชากรอาศยอยนอยในขณะทชมชนทอยหางไกล กลบมปรมาณขยะนอยกวา ในประเดนคาถาม หากเทศบาลมการจางเหมาชมชนกวาดขยะ ทานยนยอมเสยคาใชจายเพมหรอไม เพราะอะไร พบวาผใหสมภาษณทงหมดมความยนดและยนยอมในการเสยคาใชจายเพมขนในการจางเหมาชมชนกวาดขยะ เพอใหชมชน/หมบานของตนแลดสะอาด มความเปนระเบยบเรยบรอย งามตา แตทงนตองอยในเกณฑทประชาชนในชมชนสามารถยอมรบได และผทเทศบาลไดวาจางเหมากวาดขยะจะตองดแลความสะอาด ความเรยบรอยตามถนน เส นทางสญจรใหสะอาดเรยบรอยอยางสมาเสมอ ซงรวมถงการดแลคคลอง การดแลตกแตงตดกงไมใบหญาตามสองขางทางดวย ประเดนคาถาม ลกษณะของแผน ควรมความสอดคลองกบแผนพฒนาหมบาน ระยะเวลา/งบประมาณในปนนๆ อยางไร ควรทาอยางไรถงจะไดรบการยอมรบจากชมชน และมแนวทางในการดาเนนการอยางไร ผใหสมภาษณมความคดเหนสอดคลองกนวาเทศบาลตาบลเกาะแกวควรมนโยบายทเปนรปธรรมและแนวทางในการดาเนนการทชดเจนในการบรหารจดการเรองน เรมจากการจดลาดบความสาคญของปญหา ความเปนไปไดในการแกปญหาและความรวมมอหรอการยอมรบจากชมชน ทควรครอบคลมพนทและประชาชนกลมเปา

หมายทจะดาเนนการพฒนา โดยมจดมงหมายตองใหบรการแกประชาชนกล มเปาหมายผ ประสบปญหาทตองไดรบการแกไข มแนวทางในการดาเนนการทตองชดเจน ใชงบประมาณนอยทสดใช

วธการทจะมผลตอการแกปญหาไดหลายปญหามากทสด โดยเนนใหประชาชนในชมชนเขาไปมส วนร วมต งแต กระบวนการเรมต นจากการประชาคมไปจนถงการประเมนผลโครงการ เพอความโปรงใสในการดาเนนงานของเทศบาล ในขณะ

ทกลมท 2 ผบรหารฝายการเมอง และกลมท 3 ผบรหารฝายรฐ และเจาหนาทผเกยวของ ไดมความคดเหนวา เทศบาลเกาะแกวไดมการดาเนนการ

ตามนโยบายอยางเปนรปธรรม และมแนวทางในการดาเนนการทชดเจนมาโดยตลอด แตปญหาทประสบมาตลอดคอ ความไมเขาใจของประชาชนตอรปแบบการบรหารงานของทางเทศบาล ซงไดมการทาความเขาใจและประชาสมพนธอยางสมาเสมอ ทงนอาจเปนเพราะการเรงรบในปฏบตภารกจชวตประจาวนทต องรบไปทางานตามหนาทของประชาชน การทางานหาเชากนคา ซงไมสะดวกตอการเข ามารบทราบและเข ามามส วนร วมในกระบวนการตางๆ นนเองประเดนคาถาม การนาโครงการลดปรมาณขยะมาใชกบพนทเทศบาลตาบลเกาะแกว จะมความเปนไปไดอยางไร กระบวนการขนตอนของโครงการลดปรมาณขยะของโครงการใดทเหมาะสมกบพนทเทศบาลตาบลเกาะแกวมากทสด เพราะอะไรผใหสมภาษณกลมทหนง เปนกล มทมชมชนอยหางจากสถาบนอดมศกษา วามความเปนไดอยางมากในการนาโครงการลดปรมาณขยะโครงการขยะแลกไขมาใชกบพนทเทศบาลตาบลเกาะแกว ขณะทกลมทสองเปนกลมทมชมชนอยใกลสถาบนอดมศกษา วาม

ความเปนไดสงในการนาโครงการลดปรมาณขยะโครงการธนาคารขยะมาใชกบพนทเทศบาลตาบลเกาะแกว ประเดนคาถาม เทศบาลควรมความพรอมในการดาเนนการโครงการลดปรมาณขยะดานบคลากร ดานงบประมาณ และสถานทตงในการดาเนนการโครงการลดปรมาณขยะอยางไร ผ

ใหสมภาษณกลมผนาชมชน ผบรหารฝายการเมอง ผบรหารฝายรฐ และเจาหนาทผเกยวของ มความคดเหนสอดคลองกนวา เทศบาลควรมความพรอม

ในการดาเนนการโครงการลดปรมาณขยะ ดานบคลากร ผบรหารเทศบาลควรมความชดเจนในการกาหนดนโยบายโดยเฉพาะการกาหนดนโยบาย

ดานการจดการขยะเปนนโยบายหลกในการพฒนาทองถนรวมทงการจดโครงสรางขององคกรทสามารถเอออานวยตอการลดปรมาณขยะเพอแกไขปญหาขยะ และควรสงเสรมใหประชาชนเขามามสวนรวมในการลดปรมาณขยะดานงบประมาณ

Page 290: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 279 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

เทศบาลตาบลเกาะแกวมงบประมาณจานวนจากดจงไมสามารถแกไขปญหาขยะไดเพยงลาพงองคกรเดยวดงนน จะตองมการขอรบการสนบสนนจากองคกรอนๆ เพอนามาใชจายในการดาเนนการแกไขปญหาขยะ เชน กระทรวงทรพยากรและสงแวดลอม กรมควบคมมลพษ เปนตน ดานสถานทตงในการดาเนนการโครงการลดปรมาณขยะสถานทตงในการดาเนนการโครงการลดปรมาณขยะของเทศบาลตาบลเกาะแกว ควรจดหาสถานทในการดาเนนการทตงอย ใกลแหลงชมชน เพอความสะดวกตอการจดการในกระบวนการขนตอนตางๆ ของโครงการลดปรมาณขยะ สาหรบประเดนคาถาม การดาเนนการโครงการลดปรมาณขยะมความเปนไปไดหรอไม เพราะอะไร ถาไม เหตผลเพราะอะไร ผใหสมภาษณมความคดเหนสอดคลองกนวาการดาเนนการโครงการลดปรมาณขยะมความเปนไปไดบางโครงการยกตวอยาง ชมชนทอยใกลกบสถาบนอดมศกษา ผนาชมชนตางมความคดเหนพองกนวา โครงการธนาคารขยะมความเหมาะสมกบบรบทของชมชนตนมากทสด ในขณะทชมชนทอยหางไกลจากสานกงานเทศบาลตาบลเกาะแกวมความคดเหนวา โครงการขยะแลกไขมความเหมาะสมมากทสด ผลจากการวเคราะห สงเคราะหการใหสมภาษณของผใหสมภาษณ สรปไดวา มความเปน

ไปไดในการนาโครงการลดขยะมาใชในพนทเทศบาลตาบลเกาะแกวไปในทศทางเดยวกนสง เพยงแตบรบทของแตละชมชนทาใหตองดวา โครงการลดปรมาณขยะแบบใดทเหมาะสมกบ

ชมชนของตนมากทสด ซงสามารถแบงได 2 กลม คอ กลมชมชนทอยใกลกบสถาบนอดมศกษา ทมแนวคดนาโครงการธนาคารขยะมาใชกบชมชนของ

ตน และกลมชมชนทอยหางไกลสถาบนอดมศกษา ทเหนวาโครงการขยะแลกไขเหมาะสมกบชมชนของตน ซงประชาชนในชมชนจะใหความรวมมอในการทากจกรรมตางๆ ดวยด โดยใหเทศบาลตาบลเกาะแกวเปนผดาเนนการรบผดชอบทงหมด

ในขณะทโครงการขยกพชตขยะ ผใหสมภาษณท งหมดมความคดเ หนพ อง กนว า สถาบน

อดมศกษามความเหมาะสมมากทสดในความเปนไปไดในการนาโครงการขยกพชตขยะมาใชกบพนทของสถาบนอดมศกษา ทงน อาจเปนเพราะผใหสมภาษณสวนใหญยงไมถงกระบวนการขนตอนของโครงการขยกพชตขยะ ทราบเพยงวาเปนโครงการทตองใชบคลากร งบประมาณ สถานท และทรพยากรสง จงเลงเหนวา สถาบนอดมศกษานาจะมความเหมาะสมมากทสด ในขณะทโครงการธนาคารขยะ และโครงการขยะแลกไขนนตางเคยไดรบทราบขอมลถงกระบวนการของโครงการอยแลว แมวาจะไมเคยไดเขารบการอบรมเกยวกบการลดปรมาณขยะดวยโครงการน ซงเทศบาลตาบลเกาะแกวควรมการประชาสมพนธและใหความรเกยวกบการลดปรมาณขยะดวยโครงการลดปรมาณขยะแบบตางๆ อยางสมาเสมอและตอเนอง จากสภาพปญหา พฤตกรรมในการลดปรมาณขยะของประชาชนในชมชนแลว มความสอดคลองกบการศกษาความเปนไปไดเบองตนในการจดการขยะมลฝอย ตาบลลาปางหลวง อาเภอเกาะคา จงหวดลาปาง โดย วชย แปงแกว (2556) ททาการศกษาประสทธภาพระบบการจดการขยะมลฝอยของตาบลลาปางหลวง และความเปนไดในการจดการขยะมลฝอยทดและเหมาะสมสาหรบเทศบาลใน

อนาคต พบวา การใหบรการยงไมถกตองตามหลกสขาภบาล เปนการใหบรการแบบชวคราวหรอแบบเฉพาะหนาและยงไมครอบคลมพนท ตลอดจนวธการดาเนนการกแตกตางกน จะเหนวาปรมาณขยะ

มลฝอย พวกพลาสตกมมากทสด สวนความถในการจดการขยะมลฝอยพบวา สวนใหญประชาชนมความตองการใหมการกาจดขยะมลฝอยสปดาหละ 2 ครง เพราะทผานมาการเกบและกาจดขยะมลฝอยทาไดไมดเทาทควร นานๆ มาเกบครงหนง

มาเกบไมเปนเวลา และเกบไมหมด จงทาใหขยะมลฝอยคาง และถงขยะมลฝอยยงมไมครบ ทาใหเกดความไมพงพอใจกบระบบการจดการขยะ

Page 291: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

280 ชชวาลย กญชนะรงค, ดร.พลเดช เชาวรตนการศกษารปแบบโครงการลดปรมาณขยะทเหมาะสมกบพนท...

มลฝอยในปจจบน สวนการศกษาความเปนไปไดในการจดเกบขยะมลฝอยทดและเหมาะสมเพอใหเทศบาลเปนผรบผดชอบตอไปนน พบวา ประชาชนมความตองการใหเทศบาลเปนผดาเนนการจดการเรองขยะมลฝอยเองแบบครบวงจรเปนลาดบตนๆ ใหดาเนนการจดหาสถานททง และกาจดขยะมลฝอยทถกหลกสขาภบาลอยางเพยงพอโดยใหประชาชนทาการคดแยกขยะมลฝอยกอนนาไปทงเพอใหเกดประโยชน ใหความรวมมอเปนอยางดเรองชาระเงนคาธรรมเนยม งดการเผาขยะมลฝอยในชมชนซงผดกฎหมายและทาลายสขภาพ แนวทางการลดปรมาณขยะทเหมาะสมกบพนทเทศบาลตาบลเกาะแกว อาเภอเสลภม จงหวดรอยเอด สามารถสรปรายละเอยดไดดงน เนองจากในปจจบนเทศบาลตาบลเกาะแกว ยงไมมการจดทาแผนยงไมมการบรหารจดการลดปรมาณขยะดวยโครงการลดปรมาณขยะในรปแบบตางๆแตอยางใดและมขอจากดหลายดานสวนใหญมความเหนรวมกนวามความจาเปนควรรวมมอกนทงภาครฐและภาคเอกชนและควรใหประชาชนเขามามสวนรวมในการจดการลดปรมาณขยะดวยการคดแยกขยะจากครวเรอนเพอใหสามารถลดปรมาณขยะทจะตองสงเขาไปทาลายดวยกระบวนการ ขนตอนตามระบบตางๆ ใหนอยทสดและสามารถนาขยะมาใชประโยชนทงในสวนของการใชซาและ

แปรรปเพอใชใหม ซงเทศบาลควรมการวางแผนในการรณรงคประชาสมพนธใหประชาชนรวมมอในการจดการลดปรมาณขยะใหแกประชาชน การจดการสงเสรมแนะนาการคดแยกขยะกอนนาไปทง

การสรางกจกรรมทสงเสรมใหมความรวมมอในการจดการลดปรมาณขยะดวยกจกรรมตางๆ การรายงานผลการดาเนนงานการจดการลดปรมาณ

ขยะตอชมชนอยางสมาเสมอพรอมกบประเมนผลการทางานอยางตอเนอง การแตงตงคณะกรรมการในการตดตามผลและประเมนผลในการจดการลดปรมาณขยะเพอรายงานผลการประเมนต อประชาชน และใหประชาชนมสวนรวมในการแสดง

ความคดเหนและรวมแกไขปญหาในการดาเนนการจดการลดปรมาณขยะอยางทวถงซงแนวทางการลดปรมาณขยะดงกลาวมความสอดคลองกบการศกษาความเปนไปไดในการจดการขยะมลฝอย ณ จดเรมตนโดยชมชนขององคการบรหารสวนตาบลถมตอง จงหวดนาน โดย วฒพงษ ศรศลป (2554) พบวา ความเปนไปไดทชมชนมกจกรรมหรอวธการในการมสวนรวมในการจดการขยะ อยในระดบปานกลาง ทงในสวนของความหลากหลายของกจกรรมทเกดขนในชมชน และกระบวนการหรอวธการในการเสนอโครงการหรอดาเนนกจกรรมรวมกน การสนบสนนกจกรรมการจดการขยะมลฝอยในพนทองคการบรหารสวนตาบลถมตองของหนวยงานรฐ และภาคทเกยวของ องคการบรหารสวนตาบลถมตอง ถอเปนหนวยงานหลกในการสนบสนนกจกรรมจดการขยะมลฝอย มดาเนนการรณรงคเชญชวน และขอความรวมมอจากประชาชนในการชวยกนคดแยกขยะ การนาขยะกลบมาใชใหม มการประสานงานกบหนวยงานทเกยวของในการอบรมใหความรแกประชาชนในดานการจดการขยะ นอกจากนการใหความรวมมอสนบสนนของหนวยงานรฐและภาคทเกยวของในการจดกจกรรม สนบสนนการจดการขยะในชมชนตาบลถมตอง ทกหนวยงานตางใหความสาคญในการรวมกนแกไขปญหาขยะในชมชนตาบลถมตอง ทงการจดกจกรรมสนบสนนใหความรแกประชาชนและการจดกจกรรมดานการจดการ

ขยะดานตางๆ ดานการรวมดาเนนงาน/กจกรรมกบชมชนอยางตอเนองในพนทองคการบรหารสวนตาบลถมตอง หนวยงานรฐและภาคทเกยวของให

ความสาคญในการเขารวมกจกรรมกบชาวบานอยางตอเนองทกป เชน กจกรรมรณรงคใหชาวบานลดขยะ เปนทปรกษาใหกบกลมชาวบานในการ

ประกวดชมชนนาอย โครงการธนาคารขยะหมบาน ตลอดจนรวมเปนคณะกรรมการทางานรวมกบองคกรบรหารสวนตาบลถมตองในการตดตาม ประเมนผลดาเนนโครงการลดปรมาณขยะในครวเรอนเปนประจาทกป

Page 292: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 281 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

สรป

รปแบบโครงการลดปรมาณขยะทเหมาะสมกบบรบทพนทเขตเทศบาลตาบลเกาะแกว คอ โครงการธนาคารขยะ และโครงการขยะแลกไข ซงกระบวนการโครงการธนาคารขยะมขนตอนเชนเดยวกบระบบการเงนฝากถอนของธนาคารทวไป และโครงการขยะแลกไขมกระบวนการซอมาขายไป ใชเกณฑราคาไขในการแลกเปลยนตวสนคา

ขอเสนอแนะ

การศกษาครงนเปนเพยงการศกษาถงความเปนไปไดในการนาโครงการลดขยะมาใชในพนทเทศบาลตาบลเกาะแกว อาเภอเสลภม จงหวดรอยเอดประกอบดวย โครงการธนาคารขยะ โครงการขยกพชตขยะ และโครงการขยะแลกไขเทานน แตยงไมไดมการดาเนนการจรง เมอมการ

ลงพนท ในการเกบข อมลภาคสนาม พบว า ประชาชนสวนใหญยงไมมความเขาใจในเรองโครงการลดปรมาณขยะตางๆ โดยเฉพาะโครงการขยกพชตขยะ ดงนน ควรมการศกษาถงความเปนไปไดในการนาโครงการลดขยะดวยโครงการขยกพชตขยะ เพ อน าผลการศกษาไปเผยแพร ประชาสมพนธ และสรางความรความเขาใจทถกตองแกประชาชน

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนสาเรจไดดวยความกรณาและความชวยเหลอจากดร.พลเดช เชาวรตนอาจารยทปรกษาวทยานพนธและคณะกรรมการสอบวทยานพนธทกทาน ทกทานทใหคาชแนะและสนบสนนใหกาลงใจ ทาใหวทยานพนธฉบบนสาเรจลลวงไปไดดวยด ผวจยขอขอบพระคณเปนอยางสง

เอกสารอางอง

กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม. (2548). เอกสารประกอบการฝกอบรมและการรณรงคการจดการขยะมลฝอยในพนทโครงการหลวง. (อดสาเนา).

ชนดา เพชรทองคา. (2553). รายงานผลการวจยการบรหารจดการขยะและเทคโนโลยทเหมาะสมโดยการมสวนรวมของชมชน :กรณศกษาอบต.ไรสม จ.เพชรบร.

วชย แปงแกว. (2556). การศกษาความเปนไปไดเบองตนในการจดการขยะมลฝอย ตาบลลาปางหลวง

อาเภอเกาะคา จงหวดลาปาง. วทยานพนธสาขาสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต : มหาวทยาลย

ราชภฎเชยงใหม.วฒพงษ ศรศลป.(2554). การศกษาความเปนไปไดในการจดการขยะมลฝอย ณ จดเรมตนโดยชมชน

ขององคการบรหารสวนตาบลถมตอง จงหวดนาน. วทยานพนธ รป.ม. : มหาวทยาลยเชยงใหม.

Page 293: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

การสรางกลยทธจากฐานการวจยเชงสารวจทางการบรหารจดการEstablish the Strategy from the Management Survey Research

สญญา เคณาภม1

Sanya Kenaphoom1

บทคดยอ

การวจยเปนกระบวนการคนหาขอเทจจรงหรอความรอยางมกฎเกณฑและเปนระบบ เมอดาเนนการวจยแลวเสรจผลการวจยจะถกนาไปใชเพอแกปญหาและพฒนาสงตางๆ เรยกวา การนาความรสการใชประโยชน เพราะการวจยนนถอเปนการลงทนเพอใหเกดความรใหม เมอไดแลวตองมกระบวนการจดการเพอใหความรไหลไปสการนาไปใชประโยชนอยางแทจรง โดยทวไปแนวทางการใชประโยชนจากผลการวจยถกนาไปเขยนไวใน “ขอเสนอแนะในการนาผลการวจยไปใชประโยชน” การทจะไดขอเสนอแนะทดตองอาศยผลการวจยทครอบคลมสภาพแวดลอมมากทสดซงตองอาศยหลกการจดการเชงกลยทธ ไดแก การวเคราะหสภาพแวดลอม การกาหนดกลยทธ การนากลยทธไปปฏบต และการประเมนผลงาน ดงนนผเขยนจงขอนาเสนอแนวคดการบรณาการกระบวนการวจยและกระบวนการจดการเชงกลยทธเขาดวยกน เรยกวา การสรางกลยทธจากฐานการวจยเชงสารวจทางการบรหารจดการ แบงได 4 ขนตอน ไดแก (1) การออกแบบการวจยเชงสารวจ (2) การสรางกลยทธจากผลการวจยเชงสารวจ (3) การวจยเชงวจยเชงทดลอง หรอ การนากลยทธไปสการปฏบต (4) การวจยตดตามและประเมนผล เหลานเปนการออกแบบกระบวนการวจยเพอใหสอดคลองกบกระบวนการจดการเชงกลยทธจะทาใหไดแนวทางการพฒนาทมความครอบคลมเปนอยางดยง

คาสาคญ : กลยทธ, การวจยเชงสารวจ

Abstract

The research was the process for searching the knowledge or facts systematically. When the research process finished, the research results will be used for solving or developing call Knowledge Translation or Knowledge Implementation, because of research was to invest for creating the new knowledge and using it really. The useful suggestion generally was written as the research suggestions. To get the best research suggestion was depend on the research results

1 รองศาสตราจารย, คณะรฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยราชภฏราชภฏมหาสารคาม 1 Associate Professor, Faculty of Political Science and Public Administration, Rajabhat Mahasarakham University.

Page 294: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 283 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

that covered environment, it must rely on the strategy management processes were; the environmental analysis, the strategic formulation, the strategic implementation, and the strategic evaluation. This article presents the concepts about integration between the research process and strategy management process which called “Establish the strategy from the management survey research” for 4 processes; (1) the survey research design, (2) Creating strategies based on survey research, (3) the experimental research or the strategies implementation, and (4) the Monitoring and Evaluation Research. This research design corresponding to the strategy management appropriately which lead to get better development approaches.

Keywords : Strategy, Survey Research

บทนา

การวจยเปนกระบวนการคนหาความร ขอเทจจรง อยางมระบบ มกฎเกณฑในการรวบรวมขอมล วเคราะหและแปลความขอมล โดยการเขยนโครงรางการวจย (Research proposal) จะทาใหทราบขนตอนและรายละเอยดแต ละขนตอน ประเดนสาคญอยางหนงของกระบวนการวจย คอ “การเขยนขอเสนอแนะในการนาผลการวจยไปใชประโยชน” หมายถงงานวจยนนมประโยชนหรอเอาไปใชทาอะไรบาง ทงนเปาหมายของการวจยคอการนาผลการวจยไปใช กาหนดนโยบายเพอประโยชนสงสดแกประชาชน เรยกวา “การนาความรสการใชประโยชน” (Knowledge translation หรอ

Knowledge implementation) เนองจากในปจจบนเกดสงทเรยกวา Knowledge gap ขน ทง Know-do’ gap (ความรทมอยไมถกนาไปสอนหรอใชในการบรการ) และ Do-know’ gap (การสอนและการ

บรการทปฏบตอยนน อยบนความเชอและความเหน โดยไมมความรสนบสนน) การวจยนนถอเปนการลงทนเพอใหเกดความรใหม เมอไดความรแลวตองมกระบวนการจดการเพอใหความรไหลไปสการนาไปใชประโยชน (วษณ ธรรมลขตกล. 2551

: 1) หากผททาวจยไมมความชดเจนในการขอเสนอแนะเกยวกบการนาผลการวจยไปใชประโยชนแลว ถอวาเปนความบกพรองทสดในการลงทนลงแรงใน

การวจยไป การเขยนขอเสนอแนะสาหรบการนาผลการวจยไปใช เปนการเสนอแนะวาใคร หนวยงานใด ควรจะดาเนนการอะไรตอไป ขอเสนอแนะตองเปนขอเสนอทไดจากการวจย ไมใชขอเสนอแนะในเชงทฤษฏทไมไดมาจากขอคนพบในการวจย ตองเขยนใหทราบวา จากผลการวจยทไดสามารถนาไปใชประโยชนอะไรไดบาง หลกการเขยนขอเสนอแนะ ควรยดหลกดงตอไปน (1) เปนเนอหาสาระทไดจากผลการวจยเรองนน มใชจากความรสกนกคดของตวผวจยเอง (2) เปนเรองทใหม ไมใชเรองทรๆ กนอยแลว (3) ตองสามารถปฏบตไดหรอทาไดจรง ภายในขอบเขตของการวจย ระยะเวลาในการทา (4) ตองมรายละเอยด มากพอทผอานหรอผทจะทาวจยในทานองเดยวกนสามารถนาไปปฏบตไดทนท

นอกจากนน พรทพย เกยรานนท (2556 : ออนไลน) ยงตงประเดนขอสงเกตวาปญหาของการเขยนขอเสนอแนะการวจยสาหรบนกวจยหลายทาน เชน (1) การนาผลการวจยไปใช ไมไดเสนอแนะจากผลการวจยททา แตเสนอแนะจากทตนเองคดโดยไม

เกยวของกบผลการวจยทได (2) ไมไดอาศยฐานคดจากผลการวจยทครอบคลมทกวตถประสงค (3) ไมสามารถวเคราะหไดวาผลการวจยเปนเชนนนแลวจะนาไปใชประโยชนอยางไร (4) ไมเขาใจรอยตอระหวางผลการวจยไปสวธการนาไปใชประโยชน

ฯลฯ จากทกลาวมาเปนสวนหนงทนาเสนอปญหาและขอบกพรองทพบในการเขยนขอเสนแนะใน

Page 295: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

284 สญญา เคณาภมการสรางกลยทธจากฐานการวจยเชงสารวจทางการบรหารจดการ

การนาผลการวจยไปใชประโยชน เพอใหงานวจยททามคณภาพและสามารถเผยแพรงานไดสมภาคภม

ประเดนคาถามทนาสนใจกคอรอยตอระหวางการวจยเชงสารวจซงเปนขนตอนแรกของระยะการวจยไปส การสรางทางเลอกในการแกปญหาหรอพฒนา อาจเรยกวา กลยทธ ยทธศาสตร แผน นโยบาย หรอ นวตกรรม อยางใดอยางหนงแลวแตผวจยจะบญญตศพทไป ผเขยนเหนวาผลการวจยเปนขมทรพยทางปญญาทดมาก เนองจากผานกระบวนการกลนกรองตามกระบวนการสรางองคความรซงเปนทยอมรบกนในปจจบน ดงนนขมทรพยทางปญญา หรอ สารสนเทศ นหากมวธการนาไปใชทเยยมยอดถอวาจะเปนประโยชนอยางยงทตอการพฒนาองคกร ชมชน สงคม ประเทศชาต ทกาลงอาศย การพฒนาบนฐานความร (Development based on knowledge) ดงนนรอยตอระหวางการวจยเชงสารวจ (ขนแรกของการวจยเพอสารวจสภาพทเปนอยและหาวธการแกปญหาและพฒนาสงนน) กบการวจยเชงทดลอง (หลงจากไดวธการแกปญหาและพฒนาจากการวจยเชงสารวจแลว นามาวธการนนมาสการปฏบต) จงเปนสงทนาสนใจ ควรจะมระเบยบวธทชดเจนเปนรปธรรมมากยงขน บทความนจะนาเสนอมมมองของการเขยน “ขอเสนอแนะในการนาผลการวจยไปใช” นเปนรอยตอระหวางระยะของการวจยทงสอง (การ

วจยเชงสารวจกบการวจยเชงทดลอง) ผเขยนจะนาเสนอวธการบรณาการแนวคดการจดการเชงกลยทธกบกระบวนการวจยเชงสารวจเพอใหไดวธการเขยนขอเสนอแนะในการนาผลการวจยไปใช

ประโยชนไดอยางมคณภาพมากทสด ซงเรยกวา “การสรางกลยทธจากฐานการวจยเชงสารวจ” หากขอเสนอแนะนนออกมาเปนวธการแกปญหาและ

พฒนา ระดบนโยบาย (Policy) ระดบปฏบตการ (Implementation) กจะเปนทสงเสรมคณคาใหกบ

ผลงานวจยไดเปนอยางด การสรางกลยทธจากฐานการวจยไมใชเรองใหม เปนเรองเดมทคนเคยกน แตยงไมไดมองเหนวามนสอดคลองกนหรอไปกนได

อยางลงตว งานเขยนชนนผเขยนพยายามจดทาและอธบายจกซอวจากสรปผลการวจยไปสการกาหนดวธการแกปญหาหรอพฒนา ใหดยงๆ ขนไป นนเอง

องค ความร เ กยวกบการจดการเชง

กลยทธ

การวางแผนกลยทธ (Strategic planning) เปนสงทใชกนแพรหลายมากทางการทหาร การศกการสงคราม การเมองระหวางประเทศและโดยเฉพาะการบรหารวงการธรกจเอกชน ซงประสบความสาเรจสงมาก ปจจบนการวางแผนกลยทธไดแพรหลายเขามาในวงงานตางๆ แตคาทนยมทไดรบการยอมรบ เรยกวา แผนกลยทธ หรอ แผนยทธศาสตร กลยทธเปนแนวทางในการดาเนนงานททาใหองคกรบรรลเปาหมาย กลยทธมองคประกอบทสาคญ 3 ประการไดแก การวเคราะห (Strategic analysis) การจดทา (Strategic formulat ion) และ การปฏบต (Strategic implementation) (ณฐพล ลลาวฒนานนท. 2556 : ออนไลน) การวางแผนกเชงกลยทธจงนาไปสการบรหารแบบมออาชพ (Professional management) กลยทธเปนการคดคนวธการใหมทดเพอใหเกดความสาเรจโดยงายดายและรวดเรวกวาวธ

ปกต กลยทธถกนามาใชในวงการตางๆ ทตองหาวธทางใหตนเองมชยชนะเหนอคแขง เดมทเปนศพทของทางทหาร ตอมาวชาบรหารทงหลายไมวาจะเปน รฐประศาสนศาสตร บรหารการศกษา

บรหารธรกจ กใชคาวา Strategy เชนกน (โกวท วงศสรวฒน. 2547 ; ไพโรจน ปยะวงศวฒนา. 2556 : 16) คาวา Strategy มรากศพทจากภาษากรก คอ

Strategia แปลวา “การเปนนายทพ” เปนเรองของการทหาร (Rue and Holland, 1989) กลยทธคอศาสตรและศลปของการพฒนาและการใชอานาจทางการเมอง เศรษฐกจ จตวทยา และกาลงรบทางทหารตามความจาเปนทงยามสงบยามสงคราม” ตอ

Page 296: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 285 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

มาคานไดถกนามาใชในการวางแผนการบรหารงานองค การเป นวธการทาให เกดผลสาเรจตามวตถประสงค (พวงรตน เกสรแพทย. 2545 : 11 ; จนตนา บญบงการ และณฏฐพนธ เขจรนนทน. 2549 : 29) กลยทธเปนกลไกสาคญของการบรหารยคใหม เปนแผนแมบททครอบคลมทกกระบวนการปฏบตงาน เปนเครองมอเพอใหองคการสามารถบรรลยงเปาหมายทกาหนดไวในอนาคตไดเปนอยางดและมประสทธภาพเหนอกวาคแขง (พบล ทปะปาล. 2551 : 24 ; สมาล จระจรส. 2548 : 23 ; สพาน สฤษฏวานช. 2554 : 361; Pitts and Lei, 2000 : 6 ; Schermerhorn. 2002 : 203 ; Leslie and Byars. 2000) การจดการเชงกลยทธชวยใหผ บรหารสามารถประยกตใชในการดาเนนงานขององคการทมการเปลยนแปลงและไดรบผลกระทบไดอยางเหมาะสมและมประสทธผล ชวยปองกนไมใหองค การเกดป ญหาต างๆได มาก โดยอาศยกระบวนการกล มของบคลากรทมความร ความชานาญในงานกอใหเกดแนวทางการจดทากลยทธทหลากหลาย และลดชองวางหรองานทซาซอนกนในการดาเนนกจกรรมระหวางบคคลและกลม (Thompson and Strickland. 2003 : 24; Pearce and Robinson. 2009 : 9-10 ; บญเลศ เยนคงคา และคณะ. 2549 : 19 ; จนตนา บญบงการ และณฏฐพนธ เขจรนนท. 2546)

สรปกระบวนการจดการเชงกลยทธทเกยวของกบการบรหารประกอบดวยขนตอนสาคญ 4 ขนตอน (Wheelen and Hunger. 2008 : 3 ; Robbins and Coulter, 2007 : 91-94) ไดแก(1) การวเคราะหสภาพแวดลอม (Environmental

analysis) เปนการวเคราะหปจจยสภาพแวดลอมภายใน และภายนอกองคการ ดวยเทคนค SWOT Analysis ไดแก โอกาส (Opportunities) อปสรรค

(Threats) จดแขง (Strengths) และจดออน (Weaknesses) (2) การกาหนดกลยทธ (Strategic formulation) เปนการนาขอมลของสภาพแวดลอม

และทศทางขององคกรมากาหนดกลยทธหรอแนวทางในการดาเนนงาน (3) การนากลยทธไปปฏบต (Strategic Implementation) โดยจดระบบงาน การมอบหมายงานในการวางแผนปฏบตงาน และปฏบตการผานการจดโครงสราง บคลากร และ

การประสานงานรวมกนอยางเปนระบบ และ(4) การประเมนผลงาน (Evaluating Results) การตรวจสอบกจกรรมและผลการดาเนนงานขององคการ โดยทาการเปรยบเทยบระหวางผลการดาเนนงานจรงและผลการดาเนนงานทตองการ จะเหนไดวากลยทธมความสาคญอยางยงตอประสทธภาพและประสทธผลของการบรหาร ดงนนหากไดกลยทธทเฉยบคมกจะสงผลใหองคกรมวธการปฏบตทมคณภาพ ซงจดเรมตนของการสรางกลยทธกคอการการวเคราะหสภาพแวดลอม (Environmental analysis) ทครอบคลมบรบททงภายในและภายนอก ใหเหนจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค เพอเปนฐานคตในการสรางกลยทธทแหลมคม ดงนนการนากระบวนการวจยมาใชในการวเคราะหสภาพแวดลอมขององคการ กจะทาใหผลการวเคราะหไดถกตองแมนยามากขน แนนอนผลการวเคราะหสภาพแวดลอมขององคกรทผานกระบวนการวจยนจะเปนสารสนเทศทดตอการสรางกลยทธมากทด

การออกแบบการบรณาการการจดการ

เชงกลยทธกบกระบวนการวจย

การอธบายถงกระบวนการของการวจย

(Phase of research) กไม ต างอะไรไปกบกระบวนการอนทมขนตอนจากศกษาสภาวะทมปญหาไปสสภาวะทไรปญหาหรอสภาวะพงประสงค

ซงมวงจรททกคนคนเคยกนด เชน วงจรการแกปญหาและพฒนา ประกอบดวย การสารวจและการวเคราะหปญหา การกาหนดวธการแกปญหา การนาวธแกปญหาไปสการปฏบต และ การประเมนผลการแกปญหานน วงจรกระบวนการ

Page 297: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

286 สญญา เคณาภมการสรางกลยทธจากฐานการวจยเชงสารวจทางการบรหารจดการ

บรหารแบบ PDCA ของ Deming (1986) เรมจากการวางแผน การนาแผนไปปฏบต การตรวจสอบ และการปรบปรง พทธวธแกปญหาแบบอรยสจ 4 (พระไตรปฎกภาษาไทย ฉบบ มจร. 2550) ไดแก ทกข (สภาวะของปญหา) สมทย (สาเหตแหงปญหา) นโรธ (สภาวะทปญหาถกแกแลว) และ มรรค (วธการแกปญหา) กระบวนการนโยบายสาธารณะ (อทย เลาหวเชยร. 2544 : 292-301) ประกอบดวย การกาหนดปญหา การวเคราะหทางเลอก การนาไปปฏบต และ การประเมนผล แนวคดขางตนทกลาวมากไมตางอะไรระยะของการวจย (Phase of research) ไดแก (1) ขนของการศกษาสภาพปจจบน ดวยการวจยเชงสารวจ (Survey Research) หมายถง การศกษาคนควาหาขอเทจจรงทปรากฏอย เชน สภาพ ปญหา อปสรรค จดเดน จดดอย ของสงทศกษา เปนตน ลกษณะทสารวจอาจเปนเรอง การสารวจองคกร การวเคราะหงาน การวเคราะหเอกสาร การสารวจประชามต การ

สารวจชมชน เปนตน (2) ขนตอนของการสรางแนวทางการพฒนาโดยทผลจากการสารวจสามารถตอไปสการวางแผนและนโยบายตางๆ (3) ขนตอนการนาแนวทางการพฒนาไปสการปฏบตอาจเปนนโยบาย ยทธศาสตร โครงการไป เปนการวจยเชงทดลอง (Experimental Research) และ (4) ขนตอนการตดตามผลและประเมนผลดวยการวจยการตดตามผลและประเมนผล (Evaluative research) เปนการตรวจสอบวาวธการแกปญหาหรอพฒนานนประสบความสาเรจมากนอยเพยงใด กอนทจะดาเนนการออกแบบการสรางกลยทธจากฐานการวจยเชงสารวจ เรามาพจารณากระบวนการทางานตางๆ ของเราทคนเคยกนด กระบวนการแกปญหาและหรอการพฒนา การบวนการจดการเชงกลยทธ ระยะของการวจย ผเขยนเหนวากระบวนการดงกลาวมความสอดคลองไปทานองเดยวกน ดงตาราง

ตารางท 1 ความสอดคลองกนระหวางกระบวนการแกปญหาและหรอการพฒนา การบวนการจดการเชงกลยทธ และระยะของการวจย

กระบวนการแกปญหาและหรอพฒนา

กระบวนการจดการเชงกลยทธ

ระยะของการวจย วตถประสงคหลก

1. การศกษาสภาพปจจบน 1 . การ ว เคราะห ภาพแวดลอม

การวจยเชงสารวจ เพอใหทราบสภาวะปจจบนของสงทจะแกไปปญหาหรอพฒนา

2. การสรางวธการพฒนา 2. การกาหนดกลยทธ การวจยเชงปฏบตการสรางวธการแกปญหา/พฒนา

เพอสรางวธการแกปญหาหรอ

พฒนา หรอนวตกรรมการบรหาร

3. การนาไปสการปฏบต 3. การนากลยทธไปปฏบต การวจยเชงทดลอง/การวจยตดตามและประเมน

ผล

เพอนาวธการพฒนาไปปฏบต

4. การประเมนผลวธการ

พฒนาหรอนวตกรรม

4. การประเมนผล การวจยการประเมนผล เพอเปนการประเมนผลวธการ

พฒนา หรอ ประเมนผลนวตกรรม

นนวา มประสทธภาพมากหรอไม

อยางไร

Page 298: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 287 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

จากตารางจะเหนวาไมวาจะเปนกระบวนการอะไรกตาม การเรมตนตองทาการสารวจสภาวะทเปนอยใหเขาอยางทองแทเสยกอน สภาวะตอนนดหรอไมดอยางไร มเงอนไขหรอตวแปรอะไรทมผลตอสภาวะแบบนน กอนทจะนาขอมลสารสนเทศอนนนมาเปนฐานคดหาวธการแกไขปญหาหรอพฒนาใหดขน จากนนจงนาไปสการปฏบต และจบลงดวยการประเมนผลการดาเนนการ ในขนตอนแรกทจะไดขอมลสารสนเทศทรดกมและครอบคลมมากทสดจงควรใชการวจยเขาไปสารวจเปนการเบองตน กลาวคอการสารวจดวย “การวจยเชงสารวจ (Survey Research) ” ซงเปนการวจยทเนนการศกษารวบรวมขอมลตางๆ ของปรากฏการณทเกดขนในปจจบน การคนหาขอเทจจรงหรอเหตการณตางๆ ทเกดขนอยแลว รปแบบการวจยเชงสารวจ ม 2 ประเภท (Hyman. 1954) คอ การสารวจแบบพรรณนา (Descriptive

Surveys) และการสารวจแบบอธบาย (Explanatory Surveys) วธการเกบขอมลทนยมใชกนอย 4 วธ ไดแก แบบสอบถาม การสมภาษณตอหนาและหรอการสมภาษณทางโทรศพท การสงแบบสอบถามทางไปรษณย และ แบบสอบถามทผใหขอมลเปนผตอบเอง นอกจากนนการเกบรวบรวมขอมลสามารถเกบไดจากแหลงตางๆ เชน การรวบรวมขอมลจากเอกสาร (Documentary Data) การ

รวบรวมขอมลจากสนาม (Field Data) เปนตน การวจยเชงสารวจจงเปนการศกษาใหเขาใจอยางทองแทเกยวกบสภาพทเปนอยวามสภาพเปนอยางไร มเงอนไขหรอตวอะไรบางมมผล

ตอสภาพทเปนอยนน หากพจารณาวธเขาใจอยางรอบดานเหนจะไมพนการใชหลกการวเคราะหสภาพแวดลอมขององคการ SWOT Analysis จะทาใหเขาใจถงสภาพทเปนอยไดด ดงนนผวจยจงควรออกแบบระเบยบวธวจยใหไดมาซงคาตอบทง 4 ประเดน ไดแก จดแขง จดออน โอกาส และ อปสรรค

จะเหนไดวาในกระบวนการวจยขนแรก คอ การวจยเชงสารวจหากไดออกแบบการวจยโดย

มงเนนของคาตอบสดทายจากการวจยระยะนใหไดคาตอบทออกมาในลกษณะของการวเคราะหสภาพแวดลอมของสงทจะศกษาหรอวจยนนแลว คาตอบทได กจะสามารถนาหลกการวเคราะหสภาพแวดลอมมาจดหมวดหม แลวในระยะของการสรางวธการพฒนาหรอกลยทธ หรอ การสรางนวตกรรมการพฒนา กสามารถประยกตใชกระบวนการกาหนดยทธได ผเขยนจะนาเสนอเทคนคและวธการออกแบบการวจยเชงสารวจเพอใหสอดคลองกบหลกการวเคราะหสภาพแวดลอมของสงทจะศกษาหรอวจย จากนนจะนาเสนอเทคนคการประยทธใชหลก SWOT Analysis เพอกาหนดกลยทธ ขอเรยกวา “การสรางกลยทธจากฐานการวจย” ซงกลยทธทถกสรางจากฐานการวจยจะนาไปส ความไดเปรยบในการแขงขนสามารถนามาประยกตใหเกดประโยชนสงสดตอการบรหารไดเปน

อยางดตอไป จากการพจารณากระบวนการวจยและพฒนา สามารถแบงได 4 ระยะ ไดแก (1) การศกษาสภาพปจจบน (2) การสรางวธการพฒนาหรอกลยทธ (3) การนาวธการพฒนาหรอกลยทธไปสการปฏบต และ (4) การประเมนผลวธการพฒนาหรอนวตกรรม ดงนนแนวทางการออกแบบกระบวนการวจยเพอใหสอดคลองกบกระบวนการจดการเชงกลยทธ มแนวทางการออกแบบการวจย

ดงน 1. การออกแบบการวจยเชงสารวจ การวจยระยะนถอวาเปนการศกษาสภาพแวดลอม หรอ การศกษาสภาพทเปนอยปจจบน

(Existence Condition) การวจยเชงสารวจกเปรยบเสมอนการแสกน (Scan) สภาพทเปนอย โดยการศกษาจะครอบคลมในเรอง ดงตอไปน สภาวะทเปนอย (Condition) ของสงทจะศกษา ปจจยเชงสาเหต (Cause factors) ทมผลตอสงนน ผลกระทบทเกด

ขน (Result/Impact) จากความมอยของสงทจะศกษา ปญหาและอปสรรค (Problem/Threat) ของสงทจะศกษา ดงแผนภาพ

Page 299: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

288 สญญา เคณาภมการสรางกลยทธจากฐานการวจยเชงสารวจทางการบรหารจดการ

แผนภาพท 1 ประเดนทจะศกษาสภาวะปจจบนของสงทศกษาหลก

1.1 แนวคดของการออกแบบการวจย การออกแบบการวจยในระยะน ทาการออกแบบโดยประยกตเขากบหลกการวเคราะหสภาพแวดลอม (SWOT Analysis) เพอเปนฐานในการสรางกลยทธ โดยปจจยทนามาพจารณา 2 สวน ดงน (ณรงควทย แสนทอง. 2552 : 22-23) 1.1.1 ป จจยภายใน ( In te rna l environment analysis) ไดแก (1) Strengthsหมายถง จดเดนหรอจดแขง ซงเปนผลมาจากปจจยภายในเปนขอดทเกดจากสภาพแวดลอมภายใน เชน จดแขงดานสวนประสม จดแขงดานการเงน จดแขงดานการผลต จดแขงดานทรพยากรบคคล องคกรจะตองใชประโยชนจากจดแขงในการกาหนดกลยทธ (2) Weaknesses หมายถง จดดอยหรอจดออน ซงเปนผลมาจากปจจยภายใน เปนปญหาหรอขอบกพรองทเกดจากสภาพแวดลอมภายในตางๆ ซงจะตองหาวธในการแกปญหานน 1.1.2 ปจจยภายนอก (External environment analysis) ไดแก (1) Opportunitiesหมายถง โอกาส เปนผลจากการทสภาพแวดลอม

ภายนอกขององคกรเออประโยชนหรอสงเสรมการ

ดาเนนงาน/การปฏบตงาน โอกาสแตกตางจากจดแขงตรงทโอกาสนนเปนผลมาจากสภาพแวดลอมภายนอก แตจดแขงนนเปนผลมาจากสภาพแวดลอมภายใน ซงการปฏบตหรอการบรหารทดจะต องเสาะแสวงหาโอกาสอย เสมอ และใช ประโยชนจากโอกาสนน และ (2) Threats หมายถง อปสรรค เปนขอจากดทเกดจากสภาพแวดลอมภายนอก ซงการบรหารจาเปนตองปรบกลยทธหรอวธการใหสอดคลองและพยายามขจดอปสรรค ตางๆ ทเกดขนใหไดจรง 1.2 ก า ร อ อ ก แ บ บ ก า ร ว จ ย ใ ห สอดคล อง กบหลกการ ว เคราะห สภาพแวดลอม

การออกแบบการวจยใหสอดคลองกบการวเคราะหสภาพแวดลอม เรมดวยการกาหนดเปาหมายหลก นนคอ จดแขง จดออน โอกาส และ อปสรรค ตามการออกแบบประเดนทจะศกษาวจย โดยคานงถงคาตอบสดทายของการวจย หรอผล

ของการวจยทออกมาในลกษณะ หรอเทยบเคยงกบผลการวเคราะหสภาพแวดลอม (SWOT) อยางลงตว ดงตาราง

Page 300: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 289 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ตารางท 2 การออกแบบการวจยใหสอดคลองกบการวเคราะหสภาพแวดลอม

การวเคราะห

สภาพแวดลอม

ประเดนทจะ

ศกษา

ตวแปรทจะ

ศกษา

แนวทางการตงวตถประสงคการวจย

Strengths สภาวะทเปนอย ตวแปรตาม เพอศกษา (ตวแปรตาม)

ปจจยเชงสาเหต ตวแปรอสระ เพอศกษาปจจย (ตวแปรอสระ) ทมผลตอ

Weaknesses สภาวะทเปนอย ตวแปรตาม เพอศกษา.. (ตวแปรตาม)

ปญหา ตวแปรแทรกซอน เพอศกษาปญหาเกยวกบ....

เพอศกษาขอเสนอแนะ (แกไข/พฒนา) .

Opportunities ปจจยเชงสาเหต ตวแปรอสระ เพอศกษาปจจย (ตวแปรอสระ) ทมผลตอ.. (ตวแปรตาม)

Threats อปสรรค ตวแปรแทรกซอน เพอศกษาอปสรรคเกยวกบ...เพอศกษาขอเสนอแนะ (แกไข/พฒนา)

จากตาราง อธบายไดวา การออกแบบวตถประสงคของการวจยในเบองตนจะตองคานงเปาหมายของผลการวจย กลาวคอเปาหมายหลกคอตองการสารสนเทศทออกมาในลกษณะของการวเคราะหสภาพแวดลอมทงภายในและภายนอก

ตามแนวทางการวเคราะหดวยหลก SWOT Analysis

ดงนนเพอใหไดคาตอบทสอดคลองดงกลาว ควรตงวตถประสงคของการวจยครอบคลมในเรองตอไปน 1.2.1 ศกษาสภาพทเปนอยของประเดนศกษาหลก 1) ความหมาย ประเดนศกษาหลก หมายถง คณลกษณะของสงทจะศกษา (Issue feature) หรอ คณลกษณะของความคดหลก (Main idea) หรอ สภาวะของสงทจะศกษา ซงเปนการศกษาสภาพ โดยสวนใหญมกจะกาหนดใหเปน

กรอบแนวคดการวจยทเปนตวแปรตาม (Dependent variables) ในทางการบรหารแบงออกเปน 2 กลม ไดแก การศกษาคน (Human) และ การศกษาองคการ (Organization) 2) เปาหมายหลกของการศกษา

การตงวตถประสงคของการศกษาขอนเปนการศกษาใหทราบถงสภาวะหรอสภาพทเปนอยของสงทจะศกษา ซงผลการศกษาจะพบขอด (จดแขง) ขอ

เสย (จดออน) เชน ประเดนการศกษาเกยวกบ

สมรรถนะขององคการ สมรรถนะของทรพยากรมนษย ประสทธผลนโยบายสาธารณะ ขดความสามารถขององค กรปกครองส วนท องถ น ประสทธผลของการจดการศกษา เปนตน 3) การกาหนดกรอบแนวคดของการศกษา วตถประสงคของการศกษาตามหลกนจะทาใหทราบสภาวะทเปนอยของสงทศกษา หรอ สภาพของความคดหลก (Main idea) เฉพาะจดแขง (Strengths) (ขอดภายใน) ซงเปนสภาวะขององคประกอบยอยจากประเดนศกษาหลกทมสภาพดกวาประเดนอนๆ และจดออน (Weaknesses) (ขอเสยภายใน) หมายถง สภาวะทแยหรอสภาพไมดขององคประกอบยอย (ตวบงช) จากประเดนองคประกอบตางๆ ของประเดนศกษาหลก

ยกตวอย างการกาหนดกรอบ

แนวคด การศกษาสมรรถนะการทางานของบคลากรมหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม ซงกาหนด กรอบแนวคดของสมรรถนะการทางาน ออกเปน 5 ประการ ดงน (สญญา เคณาภม. 2554 : 9-10) (1) การมงผลสมฤทธ (Achievement motivation) (2) การ

บรการทด (Service Mind) (3) การสงสมความเชยวชาญในงานอาชพ (Expertise) (4) การยดมนในความถกตองชอบธรรมและจรยธรรม (Integrity)

และ (5) การทางานเปนทม (Teamwork)

Page 301: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

290 สญญา เคณาภมการสรางกลยทธจากฐานการวจยเชงสารวจทางการบรหารจดการ

ยกตวอยางการตงวตถประสงค เชน เพอศกษาประสทธภาพความสาเรจของวสาหกจชมชนใน 4 จงหวดชายแดนลมนาโขง” (สญญา เคณาภม. 2551 : 11) เพอศกษาระดบคณภาพชวตในการทางาน ความผกพนตอองคกร และสมรรถนะการทางานของบคลากรมหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม” (สญญา เคณาภม. 2554 : 5) เพอศกษาระดบคณภาพชวตของเกษตรกรชาวสวนยางในเขตตาบลหนองพนทา อาเภอโซพสย จงหวดบงกาฬ (เบญจวรรณ ไชยวงค. 2556 : 4) เพอศกษาระดบปจจยดานองคประกอบของการทาธรกจทนาไปส การตดสนใจ ซอประกนและป จจยด านกระบวนการตดสนใจซอกรมธรรมทมผลตอซอประกนกบธนาคารพาณชย ในจงหวดมหาสารคาม” (ปรยาภทร ปรฉตตตระกล. 2557 : 6) เปนตน 1.2.2 ศกษาปจจยเชงสาเหตทมผลตอประเดนศกษาหลก

1) ความหมาย การตงวตถประสงค

ขอนเปนการศกษาตวแปรอสระ (Independent variables) หมายถง ตวแปรทเกดขนกอนและเปนตวเหตทาใหเกดผลตามมา หรอ หมายถง ปจจย (Factors) หรอ สงทเปนสาเหต (Cause) ททาใหเกดผลตางๆ หรอเปนตวแปรทตองการศกษาถงอทธพลหรอการมผลตอตวแปรตาม (พวงรตน ทวรตน. 2543 : 44-45)

2) เปาหมายหลกของการศกษา สาหรบวตถประสงคขอนมเปาหมายเพอใหทราบวา ตวแปรอสระกาหนดไวในกรอบแนวคดมผลหรอมผลตอตวตามหรอไม/อยางไร หรอ มตวแปรอสระ

ตวใดบางทมผลตอตวแปรตาม หรอ ทมอทธพลตอตวแปรตาม ซงเมอทราบแลวกจะนาตวแปรนนมาพจารณาปรบปรง/แกไข/พฒนาใหเปนประโยชน หรอใหเปนคณตอประเดนศกษาหลก (Main idea) หรอ ตวแปรตาม (Dependent variables)

3) การกาหนดกรอบแนวคดของการศกษา สาหรบการกาหนดกรอบแนวคดการวจยทเปนตวแปรอสระสามารถประยกตใชวธการ

กาหนดกรอบแนวคดการวจยดวยการคดเชงเหตผล (Rational conceptual thinking) มาชวยในการพจารณากาหนดกรอบแนวคด (สญญา เคณาภม. 2557ก : 1-19) เชนหากประเดนทศกษาหลก (ตวแปรตาม) เปนเรองขององคการ (Organization) ตวแปรอสระ กคอตวแปรทมผลตอการเปลยนแปลงขององคการ ซงตวแปรอสระมเพยง 2 กลม ดงน 3.1) กล มป จ จยภายในองค การ สามารถพจารณาไดจากปจจย ดงตอไปน (1) โครงสราง ประเดนทอาจะนามากาหนดเปนตวแปรทจะศกษา เชน การเปลยนแปลงโครงสราง การกระจายอานาจ การลดจานวนลาดบชนในองคการ การเปลยนแปลงหลกเกณฑในการปร ะ เ มนบ คล ากร การป รบแผน เ พ อ เ พ มประสทธภาพการทางาน การรวมอานาจดานสารสนเทศ การจดการสารสนเทศ จานวนลาดบชนในองคการ สรางการทางานเปนทม สรางความหลากหลาย เปนตน (2) กลยทธ ประเดนทอาจะนามากาหนดเปนตวแปรทจะศกษา เชน การออกนโยบายใหม การออกผลตภณฑใหม การเพมความหลากหลายของผลตภณฑ การบรการลกคา การกาหนดราคา เปนตน (3) กระบวนการตดสนใจ การตดสนใจของผ บรหารมผลกระทบตอการเปลยนแปลงในองคการ สวนการตดสนใจของพนกงานเปนสงททาใหเกดนวตกรรมตางๆ ทเปนประโยชนตอกระบวนการภายใน (4) กระบวนการ

ทางาน เปนผลมาจากการเปลยนแปลงดานเทคโนโลย และโครงสรางองคการ (5) เทคโนโลย การเปลยนแปลงเครองมอในการปฏบตงานและเทคโนโลยเปนปจจยทสาคญในการเพมความสามารถขององคการ ซงมผลกระทบตอการ

เปลยนแปลงโครงสราง กระบวนการทางาน และการบรหารทรพยากรมนษย (6) วฒนธรรมองคการ เชน การรวมมอและการใหอานาจ

มตรภาพและการบรการลกคา การรวมมอและการทางานเปนทม การสรางความสมพนธระหวางเพอนรวมงาน ความรวมมอและการมสวนรวม

Page 302: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 291 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ความรสกเปนครอบครว (7) บคลากร เชน ทศนคตของบคลากร ความคาดหวง การตอบสนองการเปลยนแปลง การไดรบการฝกอบรมและพฒนา การเพมหรอลดจานวนบคลากร การสบเปลยน โอนยาย การใหขอมลขาวสาร รปแบบความสมพนธระหวางบคลากร ความสามารถในการปฏบตงานของบคลากร เปนตน 3.2) กลมปจจยภายนอกองคการ (External environment) หรอภาวะแวดลอมทองคการไมสามารถควบคมได ปจจยกลมน หมายถง ปจจยยงคบภายนอกองคการทมอทธพลตอองคการ ถอวาเปนปจจยทควบคมไมไดแตมอทธพลตอ ซงสามารถพจารณาไดจากปจจย ดงตอไปน (ระวง เนตรโพธแกว. 2542 : 10 - 12) (1) สภาวะแวดลอมทางสงคม เชน แรงกดดนทางสงคม ความเชอ วฒนธรรมชมชน วถชวตของคน เปนตน (2) สภาวะแวดลอมทางกฎหมาย เชน การเปลยนนโยบาย การออกกฎหมาย การเขมงวดในการบงคบใชกฎหมาย เปนตน (3) สภาวะแวดลอมทางเศรษฐกจ เชน ภาวะเงนเฟอ เงนฝด เงนตงตว การบรโภคสนคาและบรการสาธารณะ การใชจาย การลงทน เปนตน (4) สภาวะแวดลอมทางการเมอง เชน การเปลยนทางการเมอง การไดรบการสนบสนนจากการเมอง การชมนมประทวง การเรยกรองจากกลมผลประโยชน เปนตน

(5) สภาวะแวดลอมทางเทคโนโลย เชน การนาเทคโนโลย เครองมออปกรณททนสมยมาใชแทนแรงงานของคน เปนตน (6) สภาวะแวดลอมดานลกคา เชน คานยม ทศนคต กระแส พฤตกรรมของ

พลเมอง เปนตน (7) องคการคแขงขน เชน การเปลยนนโยบายของผแขงขน การใชกลยทธเชงรกของคแขงขน (8) องคการภาคประชาสงคมตางๆ เชน การรวมตวกนเปนสมาคม กลมผลประโยชน การเคลอนไหวของกลมตางๆ เปนตน

ยกตวอยางการตงวตถประสงคการวจย เชน เพอศกษาปจจยทมอทธพลตอความสาเรจในการบรหารจดการกองทนหลกประกน

สขภาพระดบทองถน (รงเรอง แสนโกษา และคณะ. 2557 : 156) เพอศกษาปจจยทสงตอความสาเรจของวสาหกจชมชนใน 4 จงหวดชายแดนลมนาโขง (สญญา เคณาภม และคณะ. 2552 : 5) 1.2.3 ศกษาปญหา/อปสรรค/ขอเสนอแนะ 1) ความหมาย ประเดนของการศกษาจากวตถประสงคน เพอใหไดสารสนเทศเพมเตมจากวตถประสงคขออนๆ วตถประสงคขอนจะศกษาอยสามเรอง ไดแก (1) ปญหา (Problem) หมายถง ประเดนทเป นขอขดของภายในตวประเดนทศกษาหลก (ตวแปรตาม) เปนความยากลาบาก ความตานทาน ความทาทาย หรอเปนสถานการณใดๆ หรอ ความบกพรอง ขอสงสย หรอความไมสอดคลองทปรากฏขน ซงขดขวางมใหผลลพธประสบผลสาเรจ ในทนจะเนนไปทปจจยขดของภายในทมผลตอคณภาพของประเดนทศกษาหลก (ตวแปรตาม) (2) อปสรรค (Treat) หมายถง สงขดขวาง ความขดของ เครองขดของ ซงเปนปจจยภายนอก ซงรวมความแลวเปนสงหรอเหตทมาขดขวางไมใหเกดความสาเรจ ในทนจะเนนไปทปจจยขดขวางหรอขดขวางภายนอกทมผลตอคณภาพของประเดนทศกษาหลก (ตวแปรตาม) (3) ขอเสนอแนะ (Suggestions) หมายถง แนวทางการแกปญหา แนวทางการหลบอปสรรค ตลอดจน

แนวทางการพฒนา กลาวคอเปนทางแนวในการกระทาใหดขน เจรญขน โดยเฉพาะหากทาการสารวจไปพรอมๆ กบการศกษาปญหาและอปสรรคแลว มกจะทาการศกษาขอเสนอแนะทเปนประโยชนตอ

การจดการปญหาและอปสรรคเพมเตมเขาไปดวย 2) เปาหมายหลกของการศกษา เปนการศกษาใหทราบถงขอขดของทขดขวางการ

ปฏบตงานของคน หรอ ขดขวางการดาเนนงานขององคการ มไปสเปาหมายไดอยางราบรน ซงขอขดของทเกดขนภายในองคการเรยกวา ปญหา ส วนข อขดขวาง ท เ กดขนภายนอกเ รยกว า อปสรรค และ ขอเสนอแนะ เปนแนวทางในการ

Page 303: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

292 สญญา เคณาภมการสรางกลยทธจากฐานการวจยเชงสารวจทางการบรหารจดการ

พฒนาเบองตนทจะไดคาตอบจากสงทจะใหขอมลวจย (กลมตวอยาง) ซงทงสามประเดน (ปญหา อปสรรค ขอเสนอแนะ) อาจจะกาหนดไวในกรอบแนวคดการวจยแบบกวางๆ แลวทาการศกษาเชงลกดวยวธการคณภาพ 3) การกาหนดกรอบแนวคดของการศกษา การกาหนดกรอบแนวคดการวจยเกยวกบวตถประสงคขอน สามารถกาหนดได 2 แนวทาง ไดแก 3.1) กาหนดเฉพาะเจาะจง หมาย

ถง การระบรายละเอยดชดเจนวาประเดนประเดนทจะศกษานนเปนปญหา/อปสรรค/ขอเสนอแนะ หรอไม อยางไร ซงวธการนผวจยจะตองทาการรวบรวมประเดนทคาดวาจะเปนปญหา/อปสรรค/ขอเสนอแนะ ดวยวธการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ หรอ ใชวธการทฤษฎฐานรากโดยการทาการศกษานารอง และเลอกวธการเกบรวบรวมขอมลดวยการสอบถามกลมตวอยาง ดงเชน การตงคาถามวา “ทานคดวาประเดน

ดงตอไปนเปนปญหาสาหรบองคการทานหรอไม” โดยทาเครองมอหมาย √ ลงในชองการแสดงความเหน เปนปญหา ไมเปนปญหา

1. การบรหารงบประมาณใหคมคา มปญหา ไมมปญหา 2. กาหนดโครงสรางตาแหนงงาน มปญหา ไมมปญหา 3. การพจารณาเลอนตาแหนงงาน มปญหา ไมมปญหา 4. การใหขวญกาลงใจในการปฏบตงาน มปญหา ไมมปญหา

3.2) กาหนดแบบกวาง หมายถง การตงประเดนแบบกวางๆ วามประเดนอะไรบางทเปนปญหา/อปสรรค/ขอเสนอแนะ และมสภาวะเปนอยางไร ซงสามารถใชเครองมอไดหลายอยางไมวา

จะเปนแบบสอบถามปลายเปด การสมภาษณ เปนตน ยกตวอยางการตงคาถามในการเกบรวบรวมขอมล

1. ทานคดวาปญหาการบรหารงบประมาณในองคการนเปนอยางไร .........................................................................................................................................................2. ทานคดวาปญหาการจดโครงสรางตาแหนงงานของหนวยงานนมอะไรบาง และเปนอยางไร ...........................................................................................................................................................

3. ทานคดวาการพจารณาเลอนตาแหนงงานใหกบบคลากรมปญหา หรอไม และมอยางไร .........................................................................................................................................................4. ปญหาการสงเสรมบคลากรใหเกดขวญกาลงใจในการปฏบตงาน มหรอไม มอยางไร .........................................................................................................................................................

ยกตวอยางการตงวตถประสงคการ

วจย เชน เพอศกษาขอเสนอแนะทจะเปนประโยชนตอการพฒนาการทางานของบคลากรมหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม” (สญญา เคณาภม. 2554 : 5)

ศกษาขอเสนอแนะแนวทางการพฒนาคณภาพชวตของเกษตรกรชาวสวนยางในเขตตาบลหนองพนทา

อาเภอโซพสย จงหวดบงกาฬ” (เบญจวรรณ ไชยวงค. 2556 : 4) เพอศกษาขอเสนอแนะเกยวกบการซอกรมธรรมบรษทกรงไทยแอกซากบธนาคารกรงไทยในเขตจงหวดมหาสารคาม” (ปรยาภทร ปรฉตตตระกล. 2557 : 6)

Page 304: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 293 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

1.2.4 ศ ก ษ า ผ ลก ร ะ ทบ จ า กประเดนทจะศกษาหลก 1) ความหมาย ผลกระทบจากประเดนศกษาหลก หมายถง ผลทเกดจากการเปลยนของประเดนศกษาหลก หรอ ผลจากการเปลยนแปลงของตวแปรตาม จะกอใหเกดผลอยางไรบาง ซงในทนผลทเกดขนจะมทงเชงบวก (Positive) และ เชงลบ (Negative) 2) เปาหมายหลกของการศกษาสาหรบเปาหมายของการศกษาวตถประสงคขอนเพอใหขอมล หรอเพอใหทราบผลกระทบทเกดจากประเดนศกษาหลก ซงแบงเปน 2 ประการ ไดแก (1) ผลกระเชงบวก (Positive) หมายถง การเปลยนของประเดนศกษาหลกกอใหเกดผลดอยางไร โดยเฉพาะผลดตอองคการ บคลากร สงคม ประเทศชาต เปนตน และ (2) ผลกระเชงลบ (Negative) หมายถง การเปลยนของประเดนศกษาหลกกอใหเกดผลเสยอยางไร โดยเฉพาะผลเสยตอองคการ บคลากร สงคม ประเทศชาต เปนตน 3) การกาหนดกรอบแนวคดของการศกษา สาหรบการกาหนดกรอบแนวคดการวจย กสามารถดาเนนการแบบเดยวกบการตง

วตถประสงค “ศกษาปจจยเชงสาเหตทมผลตอประเดนศกษาหลก” คอ การกาหนดแบบเฉพาะเจาะจง และ การกาหนดแบบกวาง

ยกตวอยางการตงวตถประสงคการวจย เพอศกษาผลทเกดจากการคาแรงงานตางดาวตอความมนคงของชาตในเชงเศรษฐกจ สงคมและการเมอง” (ปวณรตน อาจวชย. 2557 : 6)

1.3 การออกแบบกรอบแนวคดการวจย การกาหนดกรอบแนวคดการวจยเปนการกาหนดขอบเขตดานเนอหาสาระทจะทาการศกษาวจยทง โดยกาหนดเปนกรอบแนวคดเชงองคประกอบ (Component conceptual framework) (วรช วรชวภาวรรณ. 2553 : 2-3) และกรอบแนวคดเชงความสมพนธระหวางตวแปร (Variable relevance conceptual framework) (พชต ฤทธจรญ. 2548 : 73 ; ศรชย กาญจนวาส. 2550 : 38) ซงสามารถพจารณาจากวธการกาหนดกรอบแนวคดการวจยด วยวธคดเชงเหตผล(Rational conceptual thinking) (สญญา เคณาภม. 2557ก : 1-19) ดงแผนภาพ

แผนภาพท 2 หลกคานงในการออกแบบกรอบแนวคดการวจย

Page 305: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

294 สญญา เคณาภมการสรางกลยทธจากฐานการวจยเชงสารวจทางการบรหารจดการ

จากแผนภาพ จะเหนวาในเบองตนเพอใหไดโครงรางของกรอบแนวคดการวจยทเปนเหตเปนผลซงกนและกน อาจเรมตนดวยการใชวธการออกแบบโดยใชหลกการคดเชงเหตผล (Rational conceptual thinking) สามารถแยกพจารณาได 2 ประเดนใหญๆ ดงน 1.3.1 กรณศกษาเกยวกบคน (Human) ประเดนศกษาเกยวกบคนมหลายประการ เชน ลกษณะทางชวตภาพ ลกษณะทางจตวทยา ลกษณะทางพฤตกรรม ซงแบงตวแปรออกเปน ดงน 1) การก าหนดตวแปรตาม(Dependent variables) ตวแปรตามมกจะถกออกแบบเปนกรอบแนวคดประเดนศกษาหลก ซงจะถกกาหนดเปน กรอบแนวคดเชงองคประกอบ (Component conceptual framework) ดงกลาวมาแลวในบทท 3 (ขอบขายของการวจยทางรฐประศาสนศาสตร) ประเดนทจะทาการศกษาเกยวกบคน ซงในทางรฐประศาสนศาสตร กคอตวแสดงทางรฐประศาสนศาสตร เชน รฐบาล นกการเมอง ขาราชการ พลเมอง คนในองคการตางๆ ทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม โดย

ประเดนทจะทาศกษาวจยนนคอสงทมอยในตวคนแตละคน ไดแก การรบร (Perception) ความร (Knowledge) ความเขาใจ (Comprehensive) ความร สก (Feeling) พฤตกรรม (Behavior) และ บคลกภาพ (Personality) เปนตน 2) การกาหนดตวแปรอสระ (Independent variable) ตวแปรอสระทกาหนดในกรอบแนวคดการวจย กคอ ปจจยเชงสาเหตทผวจยคาดวาจะมผลตอตวแปรตาม ซงเมอตวแปรตามเปนเรองคณลกษณะของคน (Human feature) ตวแปรปจจยเชงสาเหตทมผลหรอมผลตอสภาวะของคน ไดแกกลมปจจย ดงน (1) ปจจยสวนบคคล ซงเปนคณลกษณะทางประชากรศาสตร หรอ คณลกษณะทวไป (2) ปจจยภายในบคคลซงเปนคณสมบตสวนตวของบคคล เปนเรองของ การรบร ความร ความเขาใจ ความรสก พฤตกรรม ฯลฯ และ (3) ปจจยแวดลอม ซงเปนสภาพแวดลอมทอย รอบๆ ตวบคคล เชน สภาพทางเศรษฐกจ สงคม การเมอง วฒนธรรม ฯลฯ ยกตวอย างการออกแบบกรอบแนวคดการวจยเพอใหเหนความสมพนธระหวางตวแปร

แผนภาพท 3 แนวทางการกาหนดกรอบแนวคดการวจยเชงความสมพนธระหวางตวแปร

Page 306: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 295 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

1.3.2 กรณศกษาเกยวกบองคการ องคการคอการรวมกลมของคนทมเปาหมายหรอวตถประสงคหรอความตองการเดยวกน เขามาทางานรวมกนเพอใหบรรลเป าหมายรวมกน สาหรบประเดนศกษาเกยวกบองคการ ดงน

1) กาหนดตวแปรตาม (Dependent variables) ตวแปรตามในเรองขององคการจะเปนเรองคณลกษณะขององคการ หรอ ขดความสามารถ (พฤตกรรมขององคกร) เชน ความสาเรจขององคกร คณภาพขององคการ ความกาวหนาขององคการ การเตบโตขององคการ ฯลฯ สาหรบขอบขายการวจยทางรฐประศาสนศาสตร การกาหนดตวแปรคณลกษณะขององคการภาครฐทตองการศกษา ซงเกยวกบเรองดงตอไปน (สญญา เคณาภม. 2557ข) (1) ภารกจขององคการ (สนคาและบรการสาธารณะขององคการ) การรกษาเอกราชและความมนคงของชาต การรกษาความสงบเรยบรอยของสงคม การจดการทรพยสนสาธารณะและกจกรรมทางดานการเงนการคลงของประเทศ การพฒนาเศรษฐกจของประเทศ การสรางและรกษาขดความสามารถในการแขงขนระหวางประเทศ การสรางเสรภาพและความเสมอภาคใหเกดขนในสงคม เปนตน (2) วธการผลตและสงมอบสนคาและบรการสาธารณะ ไดแก ประเดนเกยวกบกระบวนการบรหาร (Management process) ทรพยากรการบรหาร หรอ ปจจยทใชใน

การบรหาร จตวทยาการบรหาร เทคนคการบรหาร และ (3) ผลของการบรหารหรอการดาเนนงาน (ประสทธภาพและประสทธผลการบรหาร) เปนตน

2) การกาหนดตวแปรอสระ (Independent variable) เปนการออกแบบและกาหนดปจจยเชงสาเหต (ตวแปรอสระ) ทมผลตอการเปลยนแปลงของตวแปรตาม สามารถพจารณาไดจากปจจยดงตอไปน 2.1) ปจจยและสงแวดลอมภายใน (Internal environment) ไดแก (1) บคลากร (2) เงน (3) วตถดบ (4) เครองจกร (5) วธการจดการ (6) การตลาด (7) ทาเลทตง เปนตน 2.2) ปจจยและสงแวดลอมภายนอก (External environment) ไดแก (1) ภาวะเศรษฐกจ (2) ระบบการแขงขน (3) สภาพแวดลอมและวฒนธรรม (4) สภาพแวดลอมทางกฎหมาย (5) ภาวะทางการเมอง (6) เทคโนโลย เปนตน 1.4 การออกแบบระเบยบวธวจย การออกแบบการวจยเปนการวางโครงสรางเฉพาะของการวจยหนงๆ จะครอบคลมการออกแบบการสมตวอยาง การออกแบบการวด และ การออกแบบการใชสถตทเหมาะสม การออกแบบการวจยจงเปนขนตอนในการเตรยมแผนงานกอนจะดาเนนการวจย เพอเปนแนวทางในการปฏบตงาน (Kerlinger. 2000 : 279; Kirk. 2000 : 1) โดยทาการวเคราะหสงตางๆ ทจะนามาใชในการวจย ดงนนการออกแบบการวจยเพอใหไดคาตอบจากการวจยทสอดคลองกบหลกการวเคราะห

สภาพแวดลอม (SWOT) สามารถดาเนนการดงตาราง

Page 307: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

296 สญญา เคณาภมการสรางกลยทธจากฐานการวจยเชงสารวจทางการบรหารจดการ

ตารางท 3 การออกแบบการวจยเชงสารวจ

ประเดนทศกษา ประเภท

การวจย

แหลงขอมล เครองมอ การวเคราะห

1. ศกษาสภาพทเปนอย เชงปรมาณ บ ร บ ท ท ว ไ ป /

เอกสารหลกฐาน/

คน

แบบสงเกต

แบบส อบถ าม / แบบ

ทดสอบ

ใชสถตพนฐาน (Descriptive

statistics)

เชงคณภาพ บ ร บ ท ท ว ไ ป /

เอกสารหลกฐาน

คน

การวเคราะหเอกสาร

ก า ร ส ม ภ าษณ /ก า ร

สนทนากลม/การระดม

สมอง

การวเคราะหเนอหา (Con-

tent analysis) และ/หรอการ

วเคราะหแบบอปนย (Induc-

tive)

2. ศกษาปจจยเชงสาเหต เชงปรมาณ บ ร บ ท ท ว ไ ป /เอกสารหลกฐานคน

แบบสงเกตแบบส อบถ าม / แบบทดสอบ

ใชสถตพนฐาน (การหาความสมพนธ) สถตอางอง (Infer-ential statistics)

เชงคณภาพ การวเคราะหเอกสารการสมภาษณการสนทนากลมการระดมสมอง

การวเคราะหเนอหา (Con-tent analysis) และ/หรอการวเคราะหแบบอปนย (Induc-tive)

3. ศกษาปญหา/อปสรรค/ขอเสนอแนะ

เชงปรมาณ คน/บรบททวไป/

เอกสารหลกฐานแบบสอบถามแบบสงเกต

ใชสถตพนฐาน (Descriptive statistics)

เชงคณภาพ เอกสารหลกฐาน/คน

การวเคราะหเอกสารการสมภาษณการสนทนากลมการระดมสมอง

การวเคราะหเนอหา (Con-tent analysis) และ/หรอการวเคราะหแบบอปนย (Induc-tive)

4. ศกษาผลกระทบ เชงปรมาณ คน/บรบททวไป/เอกสารหลกฐาน

แบบสอบถามแบบสงเกต

ใชสถตพนฐาน (การหาความสมพนธ) สถตอางอง (Infer-ential statistics)

เชงคณภาพ คน/บรบททวไป/เอกสารหลกฐาน

การสมภาษณ

การสนทนากลมการระดมสมอง

การวเคราะหเอกสาร

การวเคราะหเนอหา (Con-

tent analysis) และ/หรอการ

วเคราะหแบบอปนย (Induc-

tive)

หมายเหต แหลงขอมล ไดแก (1) บรบททวไป (Context) (2) เอกสารหรอหลกฐาน (Document) และ (3) คน (Human)

จากตาราง แนวทางการออกแบบการวจย เปนดงน 1.4.1 การศกษาสภาพทเปนอย 1) การออกแบบการว จ ย เช งปรมาณ ดงน (1) ศกษาจากบรบท (Context) และ

เอกสารหรอหลกฐาน (Document) จะใชเครอง

มอเปนแบบสงเกต หรอ แบบบนทกขอมลจากเอกสาร ซงเปนขอมลเชงปรมาณ (ตวเลข) สวนการ

วเคราะหขอมลจะใชสถตพนฐานวเคราะหขอมล เชน คาความถ (Frequency) คารอยละ (Percentage)

คาเฉลย (Mean) คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard deviation) เปนตน (2) ศกษาจากคน

Page 308: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 297 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

(Human) จะใชแบบสอบถาม (Questionnaire) ใน

กรณการสอบถามความรสก ความคดเหน พฤตกรรม จะใชแบบสงเกต (Observation) ในกรณทาการศกษา พฤตกรรมของคน และใชแบบทดสอบ (Test) กรณวดความร (Knowledge) ความเข าใจ(Comprehensive) สาหรบการวเคราะหขอมลจะใชสถตพนฐานวเคราะหข อมล เชน คาความถ(Frequency) คารอยละ (Percentage) คาเฉลย (Mean) คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard deviation) เปนตน 2) การออกแบบการว จ ย เช งคณภาพ ดงน (1) ศกษาจากบรบท (Context) และเอกสารหรอหลกฐาน (Document) จะใชวธการสงเกตสาหรบกรณบรบททวไปและวเคราะหแบบอปนย (Inductive analysis) สวนขอมลประเภทเอกสารหรอหลกฐานจะเกบและวเคราะหดวยหลกการวเคราะหเอกสาร และ (2) ศกษาจากคน (Human) เครองมอเกบรวบรวมขอมลจากคนสามารถเกบไดโดยวธการ ดงน การสมภาษณ การสนทนากลม การระดมสมอง เปนตน สวนวธการวเคราะหข อมลจะใช วธการวเคราะหเนอหา(Content analysis) และ การวเคราะหแบบอปนย (Inductive analysis) 1.4.2 ศกษาปจจยเชงสาเหต 1) การออกแบบการว จ ย เช งปรมาณ ดงน (1) ศกษาจากบรบท (Context) และเอกสารหรอหลกฐาน (Document) เครองมอในการเกบรวบรวมขอมลจะใชแบบสงเกต การวเคราะหเอกสาร เปนหลก สวนการวเคราะหขอมล

กใชสถตพนฐานและสถตอางองวเคราะหขอมลเพอทดสอบวาปจจยเชงสาเหต (ตวแปรอสระ) มผลตอประเดนศกษาหลก (ตวแปรตาม) หรอไมอยางไร และ (2) ศกษาจากคน (Human) เครองมอในการเกบรวบรวมขอมลเชน แบบทดสอบ แบบสอบถาม

แบบสงเกต สวนการวเคราะหจะทาการวเคราะหเชอมโยงกบประเดนศกษาหลก โดยกาหนดใหประเดนศกษาหลกเปนตวแปรตาม สวนปจจยเชง

สาเหตเปนตวแปรอสระ แลวทาการวเคราะหโดยใชสถตอางอง เชน t-test, F-test, Chi-square, Correlation, Regression Analysis, Path analysis, Factor analysis เปนตน โดยผลของการวเคราะหดวยสถตอางองเหลานจะบอกไดวาปจจยเชงสาเหต (ตวแปรอสระ) มผลตอ/มผลตอ/มความสมพนธกบประเดนศกษาหลก (ตวแปรตาม) หรอไม 2) การออกแบบการว จ ย เช งคณภาพ ดงน (1) ศกษาจากบรบท (Context) และ เอกสารหรอหลกฐาน (Document) จะใชวธการสงเกตสาหรบกรณบรบททวไปและวเคราะหแบบอปนย (Inductive analysis) สวนขอมลประเภทเอกสารหรอหลกฐานจะเกบและวเคราะหดวยหลกการวเคราะหเอกสาร ในการนาเสนอผลการวเคราะหจะตองอธบายความเปนเหตเปนผลซงกนและกนใหไดระหวางปจจยเชงสาเหต (ตวแปรอสระ) กบ ประเดนศกษาหลก (ตวแปรตาม) วาทงสองสวนนเกยวของกนอยางไร และ (2) ศกษาจากคน (Human) เครองมอเกบรวบรวมขอมล เชน การสมภาษณ การสนทนากลม การระดมสมอง เปนตน สวนวธการวเคราะหขอมลจะใชวธการวเคราะหเนอหา (Content analysis) และ การวเคราะหแบบอปนย (Inductive analysis) ซงตองอธบายเชอมโยงความสมพนธกบประเดนศกษาหลก (ตวแปรตาม) วาเปนเหตเปนผลซงกนและกน 1.4.3 ศกษาปญหา/อปสรรค/ขอ

เสนอแนะ 1) การออกแบบการว จ ย เช งปรมาณ ดงน (1) ศกษาจากบรบท (Context) และ เอกสารหรอหลกฐาน (Document) เครองมอในการเกบรวบรวมขอมลจะใชแบบสงเกต การวเคราะหเอกสาร เปนหลก สวนการวเคราะหขอมลจะใชสถตพนฐานเปนหลก (2) ศกษาจากคน (Human) จะใชแบบสอบถามในการเกบรวบรวมขอมล และทาการ

วเคราะหขอมลดวยสถตพนฐาน 2) การออกแบบการว จ ย เช งคณภาพ ดงน (1) ศกษาจากบรบท (Context)

Page 309: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

298 สญญา เคณาภมการสรางกลยทธจากฐานการวจยเชงสารวจทางการบรหารจดการ

และเอกสารหรอหลกฐาน (Document) จะใชวธการสงเกตสาหรบกรณบรบททวไปและวเคราะหแบบอปนย (Inductive analysis) สวนขอมลประเภทเอกสารหรอหลกฐานจะเกบและวเคราะหดวยหลกการวเคราะหเอกสาร (2) ศกษาจากคน (Human) เครองมอเกบรวบรวมขอมลจากคนสามารถเกบไดโดยวธการ ดงน การสมภาษณ การสนทนากลม การระดมสมอง เปนตน สวนวธการวเคราะหข อมลจะใช วธการวเคราะหเนอหา (Content analysis) และ การวเคราะหแบบอปนย (Inductive analysis) 1.4.4 ศกษาผลกระทบ 1) การออกแบบการว จ ย เช งปรมาณ ดงน (1) ศกษาจากบรบท (Context) เอกสารหรอหลกฐาน (Document) เครองมอในการเกบรวบรวมขอมลจะใชแบบสงเกต การวเคราะหเอกสาร เปนหลก สวนการวเคราะหขอมลกใชสถตพนฐานและสถตอางองวเคราะหขอมลเพอทดสอบวาผลกระทบน (ซงอาจถกกาหนดเปนตวแปรตาม) มผลมาจากประเดนศกษาหลก (ซงอาจจะกาหนดใหเปนตวแปรอสระ) หรอไมอยางไร และ (2) ศกษาจากคน (Human) เครองมอในการเกบรวบรวมขอมลเชนเดยวกนกบการศกษาประเดนศกษาหลก (แบบทดสอบ แบบสอบถาม แบบสงเกต) สวนการวเคราะหจะทาการวเคราะหเชอมโยงกบประเดนศกษาหลก โดยกาหนดให

ประเดนศกษาหลกเปนตวแปรอสระ สวนผลกระทบเปนตวแปรตาม แลวทาการวเคราะหโดยใชสถตอางอง ซงผลของการวเคราะหดวยสถตอางองเหลา

นจะบอกไดวาผลกระทบทเกดขนมสาเหตมาจากปจจยใดหรอไม อยางไร 2) การออกแบบการว จ ย เช ง

คณภาพ ดงน (1) ศกษาจากบรบท (Context) เอกสารหรอหลกฐาน (Document) สาหรบกรณบรบททวไปจะใชวธการสงเกต และทาการวเคราะหแบบอปนย (Inductive analysis) สวนขอมลประเภทเอกสารหรอหลกฐานจะเกบและวเคราะห

ดวยหลกการวเคราะหเอกสาร อยางไรกตามการนาเสนอผลการวเคราะหจะตองอธบายความเปนเหตเปนผลซงกนและกนใหไดระหวางผลกระทบกบประเดนศกษาหลกวาทงสองสวนนเกยวของกนอยางไร (2) ศกษาจากคน (Human) เครองมอเกบ

รวบรวมขอมลจากคนสามารถเกบไดโดยวธการ ดงน การสมภาษณ การสนทนากลม การระดมสมอง เปนตน สวนวธการวเคราะหขอมลจะใชวธการวเคราะหเนอหา (Content analysis) และ การวเคราะหแบบอปนย (Inductive analysis) ซงตองอธบายเชอมโยงความสมพนธกบประเดนศกษาหลกวาเปนเหตเปนผลซงกนและกนอยางไร 2. การสรางกลยทธจากผลการวจยเชงสารวจ การสรางกลยทธจากผลการวจยเชงสารวจ หรอ เปนการสรางวธการแกปญหาและพฒนา โดยอาศยฐานขอมลจากการวเคราะหสภาพแวดลอม ดงนนการออกแบบการวจยทครอบคลมกบหลกการวเคราะหสภาพแวดลอม (SWOT) และไดดาเนนการตามกระบวนการวจยแลว ผลการวจยทไดจะพบประเดน ดงตอไปน (1) สภาพของประเดนทศกษา ซงไดจากวตถประสงค “การศกษาสภาพทเปนอย” (2) ปจจยเงอนไขทมผลตอ จากวตถประสงค “ศกษาปจจยเชงสาเหต” (3) ปญหา/อปสรรค/ขอเสนอแนะ จากวตถประสงค “ศกษา

ปญหา/อปสรรค/ขอเสนอแนะ” และ (4) ผลกระทบทงทางบวกและทางลบ จากวตถประสงค “ศกษาผลกระทบ” 2.1 ก า ร น า ผ ล ก า ร ว จ ย ม า

วเคราะหดวย SWOT Analysis เมอไดผลการวจยจากการวจยระยะท 1 คอ การศกษาสภาพทเปนอยแลว จะนาผลการ

วจยทไดมาวเคราะหและสงเคราะห โดยใชกรอบแนวคดการวเคราะหสภาพแวดลอม (SWOT) มา

เปนกรอบในการวเคราะห ดงน

Page 310: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 299 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ตารางท 4 แนวทางการวเคราะหผลการวจยดวย SWOT Analysis

S= Strength

ผลวจยเชงปรมาณ เชน (1) รายละเอยดของสภาพทเปนอย

ประเดนทมคาสง (ความถ รอยละ คาเฉลย) (2) ปจจยเชงสาเหต

(ตวแปรปจจยภายใน) ทพบวามผลตอประศกษาหลก (ตวแปร

ตาม)

ผลวจยเชงคณภาพ เช น ประเดนทพบจากการศกษา

วตถประสงคทงสามแนวทาง (สภาพแวดลอมภายใน) ซงบงบอก

วามผลตอหรอมอทธพลตอประศกษาหลก (ตวแปรตาม)

O= Opportunity

ผลวจยเชงปรมาณ เชน ปจจยเชงสาเหต (ตวแปรภายนอก) ท

พบวา มผลตอหรอมอทธพลตอประศกษาหลก (ตวแปรตาม)

ผลวจยเชงคณภาพ เช น ประเดนทพบจากการศกษา

วตถประสงคทงสามแนวทาง (สภาพแวดลอมภายนอก) ซงบง

บอกวามผลตอหรอมอทธพลตอประศกษาหลก (ตวแปรตาม)

W =Weakness

ผลวจยเชงปรมาณ เชน (1) รายละเอยดของสภาพทเปนอย

ประเดนทมคาตา (ความถ รอยละ คาเฉลย) (2) ปจจยเชงสาเหต

(ตวแปรปจจยภายใน) ทเปนผลเสยตอประศกษาหลก (ตวแปร

ตาม)

ผลวจยเชงคณภาพ เช น ประเดนทพบจากการศกษา

วตถประสงคทงสามแนวทาง (สภาพแวดลอมภายใน) ซงบงบอก

วาสงผลเสย (ปญหา) ตอประศกษาหลก (ตวแปรตาม)

T =Threat

ผลวจยเชงปรมาณ เชน ปจจยเชงสาเหต (ตวแปรปจจย

ภายนอก) ทเปนผลเสยตอประศกษาหลก (ตวแปรตาม)

ผลวจยเชงคณภาพ เช น ประเดนทพบจากการศกษา

วตถประสงคทงสามแนวทาง (สภาพแวดลอมภายนอก) ซงบง

บอกวาเปนอปสรรคขดขวางตอประศกษาหลก (ตวแปรตาม)

ยกตวอยางงานวจย เรอง ปจจยทมอทธพลตอการซอกรมธรรมบรษทกรงไทยแอกซากบธนาคารกรงไทยในเขตจงหวดมหาสารคาม โดยทาการวเคราะหผลการวจยจากผลการศกษาจากทงสามวตถประสงค (ปรยาภทร ปรฉตตตระกล. 2557 : 71-73) ดงน 1) ผลจากการวจยวตถประสงคขอท 1 เปนการศกษาระดบปจจยดานองคประกอบของการทาธรกจทนาไปสการตดสนใจซอประกน และปจจยดานกระบวนการตดสนใจซอกรมธรรม ทสงผลตอซอประกน ซงเปนการศกษาวาผตดสนใจ

ซอกรมธรรมจากกรงไทยแอกซาไดใหความสาคญหรอไดใชเหตผลประกอบการตดสนใจซอจาก ปจจยองคประกอบของการทาธรกจ และปจจย

กระบวนการตดสนใจมากนอยเพยงใด ซงพบประเดนทเปนจดแขงหรอประเดนทลกคาใหความสาคญมาก โดยพจารณาจากคาเฉลยของคะแนนท

สงเปนลาดบตน และประเดนทเปนจดดอยหรอประเดนทลกคาใหความสาคญนอยโดยพจารณาจากคาเฉลยของคะแนนลาดบทายๆ ดงน

1.1) จดแขง (ปจจยภายใน) ซงพจารณาปจจยภายในคอปจจยดานองคประกอบของการทาธรกจทนาไปสการตดสนใจซอประกน โดยผวจยนามาพจารณาคาเฉลย ( ) สงสด 5 ลาดบแรก พบวาประเดนทเปนจดแขง คอ ชองทางการจดจาหนาย ไดแก (1) สามารถชาระเบยประกนไดหลายชองทาง (2) สามารถตดตอผานธนาคารกรงไทยไดทกสาขา (3) ผลประโยชนทไดรบจากกรมธรรม (4) ชอเสยงของบรษท และ (5) บคลากรมความกระตอรอรนในการใหบรการ 1.2) จดอ อน (ป จ จยภายใน ) พจารณาปจจยภายในคอปจจยดานองคประกอบของการทาธรกจทนาไปสการตดสนใจซอประกน โดยผวจยนามาพจารณาคาเฉลย ( ) ตาสด 5 ลาดบทาย พบวาประเดนทเปนจดออน คอ การสงเสรมการขาย ไดแก (1) จดของทระลกหรอของแถม

เมอซอกรมธรรม (2) จดสวนลดพเศษเมอซอกรมธรรม (3) โฆษณาหรอประชาสมพนธผานสอ เชน โทรทศน หนงสอพมพ อยางตอเนอง และ (4)

การรจกกรงไทยแอกซาเพราะการแนะนาจากญาตหรอคนสนท

Page 311: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

300 สญญา เคณาภมการสรางกลยทธจากฐานการวจยเชงสารวจทางการบรหารจดการ

1.3) โอกาส (ปจจยภายนอก ) พจารณาปจจยภายนอกคอกระบวนการตดสนใจซอกรมธรรมของผซอ โดยผวจยนามาพจารณาคาเฉลย ( ) สงสด 5 ลาดบแรก พบวาประเดนทเปนโอกาส คอ ดานเหตจงใจในการซอกรมธรรม ไดแก (1) ตองการความมนคงใหกบตนเองในอนาคต (2) ตองการความมนคงใหกบครอบครวเนองจากมความเสยงในการประกอบอาชพปจจบน (3) ตองการความคมครองและรกษาพยาบาลเมอเจบปวย (4) ตองการเงนสะสมไวหลงเกษยณ และ (5) มความสบายใจและรสกมความมนคงในชวต 1.4) อปสรรค (ปจจยภายนอก) พจารณาปจจยภายนอกคอกระบวนการตดสนใจซอกรมธรรมของผซอ โดยผวจยนามาพจารณาคาเฉลย ( ) ตาสด 5 ลาดบทาย พบวาประเดนทเปนโอกาส คอ ดานการประเมนทางเลอกเพอตดสนใจซอ ไดแก (1) ซอกบตวแทนทเสนอสวนลดคาเบยประกนให (2) ซอตามเพอนหรอญาตทแนะนา (3) ซอเพราะบรษทอยใกลบาน (4) ซอเพราะตวแทนเปนญาตหรอเพอน และดานการตดสนใจซอ ไดแก (1) ซอเพราะเกรงใจผขายประกน (2) ซอเพราะเจาหนาทธนาคารขอใหชวยซอประกน และ (3) มความตองการซอกรมธรรมเพมอก

2) ผลจากการศกษาวตถประสงคขอท 2 เปนการศกษาปจจยหรอเงอนทมอทธพล

ตอการซอกรมธรรม ซงพบปจจยเชงสาเหตอย 6 ประการ ซงมทงปจจยภายในและปจจยภายนอก ดงน 2.1) จดแขง (ปจจยภายใน) ไดแก

(1) ราคา ซงเปนการราคาทเหมาะสมอตราการชาระเบย ตามระยะการชาระเบย ตามผลตอบแทน (2) การส ง เสรมการขาย ได แก ช องทางประชาสมพนธ เชน เวบไซต มคนแนะนา โฆษณาผานสอตางๆ มของทระลก และจดโปรโมชนสง

เสรมการขาย และ (3) ความหลากหลายของกรมธรรม จะเหนวายงมประเภทกรมธรรมทหลากหลายกยงมผลตอการตดสนซอของผซอมากขน

2.2) โอกาส (ปจจยภายนอก) ไดแก (1) สมาชกในครวเรอน หากลกคามคนในความรบผดชอบมากขนกมโอกาสในการซอกรมธรรมมากขน (2) การประเมนทางเลอกเพอตดสนใจซอ ยงลกคามโอกาสในการประเมนกอนการตดสนใจซอมากเทาใดกจะซอมากขนเทานน เชน ในเรองของความเชอมนในธนาคาร ตรงกบความตองการของตนเอง ตวแทนเปนคนสนท บรษทอยใกลบาน เปนตน (3) รายได หากลกคาเปนผมรายไดสงขนกมโอกาสในการซอมากขน

3) ผลจากการศกษาวตถประสงคขอท 3 เปนการศกษาขอเสนอแนะทเปดโอกาสใหผ ตอบแบบสอบถามไดใหขอเสนอแนะดทเปนประโยชนตอการแรงดงดดในการตดสนใจซอกรมธรรม หรอเปนประโยชนตอการพฒนาการขายใหดยงๆ ขนไป ผลพบวา ประเดนทเปนโอกาสและอปสรรค มดงน 3.1) จดออน (ปจจยภายใน) ไดแก (1) ตวแทนทขายประกนขาดการอธบายแกสาหรบลกคารายใหมทจะทาประกนกรมธรรมเกยวกบการเลอกประเภทของการคมครองชวต และคาแนะนาดวยความสจรต เปนธรรม โดยคานงถงผลประโยชนของผซอประกนเปนสาคญ (2) ตวแทนท

ขายประกนขาดการเปดเผยขอเทจจรงทมผลกระทบตอสทธประโยชนของผซอประกน เชน เปดเผยให

ผซอประกนทราบถงความขดแยงทางผลประโยชน ไมว าจะเปนคาธรรมเนยมหรอผลตอบแทนทตวแทนอาจไดรบจากการซอกรมธรรม และ (3) ตวแทนทขายประกนบางคนอาจแนะนาในเรอง

ทเกดความเขาใจผด หรอใหคาแนะนาโดยมเจตนาหลอกลวงผอน 3.2) โอกาส (ปจจยภายนอก) ไดแก การทาประกนเปนการออมทด การทาประกนภยเปนการออมทไดผลตอบแทนดกวาการฝาก

ธนาคารไวเพยงอยางเดยว และไดความคมครอง แตสวนใหญมกจะเปนเฉพาะกลมทมรายไดดหรอคนทมการวางแผนชวต

Page 312: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 301 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ตารางท 5 ตวอยางการวเคราะหผลการวจยดวย SWOT Analysis

จดแขง (Strength)

1. ราคามใหเลอกหลากหลาย

2. มการสงเสรมการขายทด

3. มความหลากหลายของกรมธรรม

4. สามารถชาระเบยประกนไดหลายชองทาง

5. สามารถตดตอผานธนาคารกรงไทยไดทกสาขา

6. ผลประโยชนทไดรบจากกรมธรรมมหลากหลาย

7. บรษทมชอเสยง

8. บคลากรมความกระตอรอรนในการใหบรการ

จดออน (Weakness)

1. สงของทระลกเมอซอกรมธรรมยงไมดงใจ

2. สวนลดพเศษเมอซอกรมธรรม

3. ชองทางโฆษณาผานสอยงไมมประสทธภาพ

4. บคลากรแนะนาบรษทยงเขาไมถงลกคา

5. ขาดการแนะนาดวยความสจรตใจโดยคานงถงประโยชนแทจรง

แกลกคา

6. ขาดการเปดเผยขอเทจจรงทมผลกระทบตอสทธประโยชนของ

ผซอประกน

7. ลกคาไดรบขอมลทเกดความเขาใจผดในลกษณะวาเปนการ

หลอกลวง

โอกาส (Opportunity)

1. ลกคาตองการความมนคงใหกบตนเองและ ครอบครวใน

อนาคต เชน คารกษาพยาบาลเมอเจบปวย เงนสะสมไวหลง

เกษยณ

2. ลกคาทมสมาชกในครวเรอนซงตองรบผดชอบหลายคน

3. ลกคามโอกาสไดพจารณามลคาของกรมธรรมกอนการตดสน

ใจซอ

4. ธนาคารมความเชอถอ 5. การใชตวแทนเปนคนสนท

6. ชองทางการจาหนายอยใกลทอยอาศย

7. ทศนคตทวาทาประกนภยเปนการออมทไดผลตอบแทนดกวา

การฝากธนาคารไวเพยงอยางเดยว

8. ลกคาสวนใหญเปนผมรายไดดหรอคนทวางแผนชวต

อปสรรค (Treat)

1. คนทวไปไมมโอกาสในการพจารณาและประเมนคณคาของ

ประกนกอนการตดสนใจ

2. คนทวไปยงไมมองเหนคณคาของการประกน

3. คนทวไปมเจตคตทางลบตอการประกน เชน รสกวาประกนหลอกลวง ประกนเสยเงนฟร ประกนไมคม ประกนเอาเปรยบ

ประกนไมจรงใจ ประกนขาดทน ประกนเกรงใจ

3.3) อปสรรค (ปจจยภายนอก) ไดแก (1) ลกคาไมมองเหนคณคาของการประกน คนสวนใหญยงไมคอยเหนประโยชนจากการประกนอาจจะคดวามนจะใชไดกคอเสยชวตเทานน และ (2) ลกคามเจตคตทางลบตอการประกน ความรสกของลกคาทวาประกนหลอกลวง ประกนเสยเงนฟร ประกนไมคม ประกนเอาเปรยบ ประกนไมจรงใจ ประกนขาดทน ประกนเกรงใจ

จากนนทาการสงเคราะหผลการศกษาวตถประสงคทง 3 ดวยแนวคด ผวจยจะนามาเปนฐานคดในการสรางกลยทธการสงเสรมการตลาดของบรษท โดยประยกตใช แนวคดการวางแผนเชงกลยทธ เปนการนาผลการวจยมาสงเคราะหเขากบหลกการวเคราะหองคกร (SWOT Analysis) (ปรยาภทร ปรฉตตตระกล. 2557 : 74) ดงน

2.2 การกาหนดกลยทธ ขนตอนการกาหนดกลยทธโดยการประยกตใชแนวคด TWOS Matrix ไดแก (1) SO

วเคราะหพรอมกนเลยวา เรามจดแขงอะไรและมโอกาสอะไรทสนบสนนจดแขงนน (2) ST วเคราะหวาเรามอปสรรคอะไรบาง และเราจะสามารถใชจด

แขงแกไขอปสรรคนนไดอยางไร (3) WO วเคราะห

วา มสภาพแวดลอมภายนอกอะไรบางทเออโอกาสใหเราแลว แตถาเรายงมจดออน อะไรทจะทาใหเราฉกฉวยโอกาสนนไมได และ (4) WT วเคราะหวา ม

สภาพแวดลอมภายนอกอะไรบางทเปนอปสรรคกบเราและยงกระทบกบจดออนของเราโดยตรงดวย

ดงน

Page 313: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

302 สญญา เคณาภมการสรางกลยทธจากฐานการวจยเชงสารวจทางการบรหารจดการ

ตารางท 6 แนวทางการวเคราะหผลการวจยดวย TWOS Matrix

TWOS Matrix จดแขงทสาคญ จดออนทสาคญ

โอกาสทสาคญ S–O Strategiesนาจดแขงไปเพมโอกาส

W–O Strategiesนาโอกาสไปลดจดออน

อปสรรคทสาคญ S–T Strategiesนาจดแขงไปลดอปสรรค

W–T Strategiesปดจดออนเพอลดอปสรรค

แนวทางการสรางกลยทธจะดาเนนการโดยการพจารณาผลการวเคราะหสภาพแวดลอม มาเปนฐานคดในการกาหนดกลยทธ ซงมหลายแนวทางเปนไปตามหลกการ TWOS Matrix เชน กลยทธเชงรก กลยทธปรบปรงแกไขจดออน

กลยทธฉกฉวยโอกาส กลยทธหลกเลยงอปสรรค เปนตน อยางไรกตามหลกของการสรางกลยทธโดยอาศยฐานจากการว เคราะห สภาพแวดล อมเรยบรอยแลว มแนวทางในการสรางกลยทธ ดงน

แผนภาพท 4 แนวทางการกาหนดกลยทธ

จากแผนภาพ แนวทางการสรางกลยทธเบองตนม 4 แนวทางดงน (1) กลยทธเชงรก

เปนการนาโอกาสทมมาเสรมสรางจดแขงใหโดดเดนยงขน หรอเปนการนาจดแขงไปใชประโยชนจากโอกาสได ดงคาพงเพยวา “นาขนใหรบตก” แนวทางเชน การขยาย การพฒนา การสงเสรม การสราง เปนตน (2) กลยทธเชงพฒนา เปนการนา

เอาโอกาสทมอยมาชวยในการแกไขจดออนเพอชวงชงโอกาส หรอ หาจดแขงจากภายนอกมาเสรมสรางความแขงแกรงมากขน แนวทางกลยทธ เชน

การสงเสรม การปรบปรง การเรงรด การแกไข การประสานความรวมมอ การขอรบการสนบสนน เปนตน (3) กลยทธตงรบ เปนการใชจดแขงทมอย

เขามาชวยเพอลดความเสยหายทเกดจากภยคกคามหรอทาจดแขงใหดขน เชน การชะลอ การปรบปรง การลดตนทน การลดระยะเวลา เปนตน และ (4) กลยทธแกปญหา เมอภยคมคามผสมโรง

กบจดออนจาเปนตองเลก/ลดภารกจบางดานทมจดออนและภยคกคาม หรอคดใหม ทาใหม เชน การยบเลก การถายโอน การควบกจการ การปรบ

Page 314: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 303 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

กลยทธเชงรก โดยการนาโอกาสมาเสรมสรางจดแขงเปนฐานคดกลยทธ

จดแขง (Strength) โอกาส (Opportunity) กลยทธเชงรก

1. ราคามใหเลอกหลากหลาย 2. มการสงเสรมการขายทด 3. มความหลากหลายของกรมธรรม 4. สามารถชาระเบยประกนไดหลายชองทาง 5. สามารถตดตอผานธนาคารกรงไทยไดทกสาขา 6. ผลประโยชนทไดรบจากกรมธรรมมหลากหลาย 7. บรษทมชอเสยง8. บคลากรมความกระตอรอรนในการใหบรการ

1. ลกคาตองการความมนคงใหกบตนเองและ ครอบครวในอนาคต เชน คารกษาพยาบาลเมอเจบปวย เงนสะสมไวหลงเกษยณ 2. ลกคาทมสมาชกในครวเรอนซงตองรบผดชอบหลายคน 3. ลกคามโอกาสไดพจารณามลคาของกรมธรรมกอนการตดสนใจซอ4. ธนาคารมความเชอถอ 5. การใชตวแทนเปนคนสนท 6. ชองทางการจาหนายอยใกลทอยอาศย7. ทศนคตทวาทาประกนภยเปนการออมทไดผลตอบแทนดกวาการฝากธนาคารไวเพยงอยางเดยว 8. ลกคาสวนใหญเปนผมรายไดดหรอคนทวางแผนชวต

1. เพมผลตภณฑกรมธรรมทหลากหลาย ซงคานงถงความตองการของลกคาแตละระดบเปนฐาน ไดแก ผมรายไดตา มรายไดปานกลาง และ รายไดสง2. กาหนดกลมเปาหมายลกคาโดยเนน (1) ผมศกยภาพซอ (2) จดกรมธรรมใหสอดคลองกบศกยภาพของลกคา (3) เนนลกคาทมสมาชกในครวเรอนทตองรบผดชอบสงเปนลาดบตน 3. เพมชองทางการโฆษณาประชาสมพนธใหลกคาเหนคณคาของการมประกนอยางตอเนอง4. เพมชองทางการขายมากยงขน

กลยทธเชงพฒนา โดยการนาโอกาสมาปรบปรงจดออนเปนฐานคดกลยทธ

โอกาส (Opportunity) จดออน (Weakness) กลยทธเชงพฒนา

1. ลกคาตองการความมนคงใหกบตนเองและ ครอบครวในอนาคต เชน คารกษาพยาบาลเมอเจบปวย เงนสะสมไวหลงเกษยณ 2. ลกคาทมสมาชกในครวเรอนซงตองรบผดชอบหลายคน 3. ลกคามโอกาสไดพจารณามลคาของกรมธรรมกอนการตดสนใจซอ4. ธนาคารมความเชอถอ 5. การใชตวแทนเปนคนสนท 6. ชองทางการจาหนายอยใกลทอยอาศย7. ทศนคตทวาทาประกนภยเปนการออมทไดผลตอบแทนดกวาการฝากธนาคารไวเพยงอยางเดยว 8. ลกคาสวนใหญเปนผมรายไดดหรอวางแผนชวต

1. สงของทระลกเมอซอกรมธรรมยงไมดงใจ 2. สวนลดพเศษเมอซอกรมธรรม 3. ชองทางโฆษณาผานสอยงไมมประสทธภาพ 4. บคลากรแนะนาบรษทยงเขาไมถงลกคา 5. ขาดการแนะนาดวยความสจรตใจโดยคานงถงประโยชนแทจรงแกลกคา 6. ขาดการเปดเผยขอเทจจรงทมผลกระทบตอสทธประโยชนของผซอประกน 7. ลกคาไดรบขอมลทเกดความเขาใจผดในลกษณะวาเปนการหลอกลวง

1. จดทาโปรโมชนอยางหลากหลายและตอเนอง เชน ของทระลก สวนลดพเศษ 2. ฝกบคลากรใหสามารถเขาถงลกคาดวยความจรงใจ เชน ทาใหลกคาเหนคณคาของการมประกนอยางแทจรง

กลยทธตงรบ โดยการนาจดแขงมาหลกเลยงอปสรรคเปนฐานคดกลยทธ

จดแขง (Strength) อปสรรค (Treat) กลยทธตงรบ

1. ราคามใหเลอกหลากหลาย 2. มการสงเสรมการขายทด 3. มความหลากหลายของกรมธรรม 4. สามารถชาระเบยประกนไดหลายชองทาง

5. สามารถตดตอผานธนาคารกรงไทยไดทกสาขา6. ผลประโยชนทไดรบจากกรมธรรมมหลากหลาย 7. บรษทมชอเสยง8. บคลากรมความกระตอรอรนในการใหบรการ

1. คนทวไปไมมโอกาสในการพจารณาและประเมนคณคาของประกนกอนการตดสนใจ2. คนทวไปยงไมมองเหนคณคาของการประกน 3. คนทวไปมเจตคตทางลบตอการประกน เชน รสกวาประกนหลอกลวง ประกนเสยเงนฟร ประกนไมค ม ประกนเอาเปรยบ ประกนไมจรงใจ ประกนขาดทน ประกนเกรงใจ

โฆษณาประชาสมพนธผานสอทหลายหลาย ทงโทรทศน วทย ตวแทน ฯลฯ โดยลงถงตวลกคาเปนรายบคคลพรอมกบเปดโอกาสใหลกคาไดพจารณาคณคาของการประกนอยางแทจรง

เปลยน Re-engineering การหลอมรวม เปนตน ยกตวอยางการสรางกลยทธจากฐานการวจยของ ปรยาภทร ปรฉตตตระกล (2557 :

74-76) เปนการสรางกลยทธในการสงเสรมการขายผลตภณฑของบรษทกรงไทยแอกซา ดงน

Page 315: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

304 สญญา เคณาภมการสรางกลยทธจากฐานการวจยเชงสารวจทางการบรหารจดการ

กลยทธแกปญหา โดยการนาจดออนและอปสรรคเปนฐานคดกลยทธ

จดออน (Weakness) อปสรรค (Treat) กลยทธแกปญหา

1. สงของทระลกเมอซอกรมธรรมยงไมดงใจ 2. สวนลดพเศษเมอซอกรมธรรม 3. ชองทางโฆษณาผานสอยงไมมประสทธภาพ 4. บคลากรแนะนาบรษทยงเขาไมถงลกคา 5. ขาดการแนะนาดวยความสจรตใจโดยคานงถงประโยชนแทจรงแกลกคา 6. ขาดการเปดเผยขอเทจจรงทมผลกระทบตอสทธประโยชนของผซอประกน 7. ลกคาไดรบขอมลทเกดความเขาใจผดในลกษณะวาเปนการหลอกลวง

1. คนทวไปไมมโอกาสในการพจารณาและประเมนคณคาของประกนกอนการตดสนใจ2. คนทวไปยงไมมองเหนคณคาของการประกน 3. คนทวไปมเจตคตทางลบตอการประกน เชน รสกวาประกนหลอกลวง ประกนเสยเงนฟร ประกนไมคม ประกนเอาเปรยบ ประกนไมจรงใจ ประกนขาดทน ประกนเกรงใจ

โฆษณาประชาสมพนธผานสอทหลายหลาย ทงโทรทศน วทย ตวแทน ฯลฯ โดยลงถงตวลกคาเปนรายบคคลพรอมกบเนนการสอถงความเขาของลกคาเกยวกบคณคาของการประกนอยางแทจรง

2.3 จดเรยงลาดบและจดทาชดของกลยทธ ภายหลงจากการกาหนดกลยทธ ไมวาจะเปนเชงรก การพฒนา ตงรบ หรอ การแกปญหา ขนตอนตอไปเปนการนากลยทธเหลานนมายบรวมกน กลาวคอเมอแยกพจารณากาหนดกลยทธจากแนวทางทง 4 ทาใหไดกลยทธทหลากหลาย ขนตอนตอไปตองทาการยบรวมกลยทธ ทงนโดยหลกการทวา “ยงนกครงเดยว แตไดหลายตว” หมายถง กลยทธบางตวมความสามารถทงแกปญหาและพฒนาไปในตวเอง เปนตน ดงนนแนวทางควรดาเนนการ ดงน 2.3.1 ทาการสงเคราะหกลยทธ หมายถง การยบรวบกลยทธทมลกษณะใกลเคยงกน หรอมเปาหมายของกลยทธใกลเคยงกน ใหเปน

กลยทธเดยว ทงเพอเปนการลดภาระทจะตองนากลยทธไปสการปฏบต เมอจานวนกลยทธมนอยกแสดงวายอมจะประหยดทรพยากรมากขนเทานน 2.3.2 จดเรยงลาดบการปฏบตกอน-หลงของกลยทธ หมายถง ทาการจดลาดบของกลยทธทจะถกนาไปปฏบตกอนเปนลาดบแรก พรอมกนสองสามกลยทธ หรอ ตองใหกลยทธอน

ถกนาไปปฏบตเสยกอน แลวคอยตามดวยอกกลยทธ 2.3.3 ส รปเป นชดของกลยทธ (Strategy Package) หมายถง การจดทาเปนชด

ของกลยทธวากลยทธใดดาเนนการกอน กลยทธใดดาเนนการพรอมกน และกลยทธใดดาเนนภายหลงจากกลยทธอนดาเนนการแลว และจะทาเปนผงมโนทศน (Mind mapping) เพองายตอความเขาใจ ตวอยางการการจดเรยงลาดบและจดทาชดของกลยทธ จากผลงานวจยของ ปรยาภทร ปรฉตตตระกล (2557 : 74-76) เปนการสรางกลยทธในการสงเสรมการขายผลตภณฑของบรษทกรงไทยแอกซา ดงน 1. กลยทธเชงรก ประกอบดวย (1) เพมผลตภณฑกรมธรรมทหลากหลาย ซงคานงถงความตองการของลกคาแตละระดบเปนฐาน ไดแก ผมรายไดตา มรายไดปานกลาง และ รายไดสง (2) กาหนดกล มเปาหมายลกคาโดยเนนไปทผ มศกยภาพซอ เนนลกคาทมสมาชกในครวเรอนทตองรบผดชอบสงเปนลาดบตน และจดกรมธรรมให

สอดคลองกบศกยภาพของลกคา (3) เพมชองทางการโฆษณาประชาสมพนธใหลกคาเหนคณคาของการมประกนอยางตอเนอง และ (4) เพมชอง

ทางการขายมากยงขน 2. กลยทธเชงพฒนา ประกอบดวย (1) จดทาโปรโมชนอยางหลากหลายและตอเนอง

เชน ของทระลก สวนลดพเศษ (2) ฝกบคลากรใหสามารถเขาถงลกคาดวยความจรงใจ เชน ทาใหลกคาเหนคณคาของการมประกนอยางแทจรง (3) กลยทธตงรบและกลยทธแกปญหา และ (4) การ

Page 316: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 305 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

แผนภาพท 5 ตวอยางกลยทธจากฐานการวจย (กลยทธการสงเสรมการตลาดของกรงไทยแอกซา) (ปรยาภทร ปรฉตตตระกล. 2557 : 77)

โฆษณาประชาสมพนธผานสอทหลายหลาย ทงโทรทศน วทย ตวแทน ฯลฯ โดยลงถงตวลกคาเปนรายบคคลพรอมกบเนนการสอถงความเขาของลกคาเกยวกบคณคาของการประกนอยางแทจรง

หลงจากนนจงทาการควบรวมกลยทธเขาดวยกนและสรปเปนผงมโนทศน (Mind Mapping) ไดดงน

3. การวจยเชงวจยเชงทดลอง หรอ การนากลยทธไปสการปฏบต ขนตอนนเปนการนากระบวนการวจยเขามาบรณาการเขากบกระบวนการนากลยทธไปสการปฏบตและการตดตามประเมนผลกลยทธ ซงอาจกเรยกวา “การวจยการนากลยทธไปสการปฏบตและการวจยตดตามประเมนผลกลยทธ” การนากลยทธไปสการปฏบต (Strategic implementation) การนากลยทธไปส ความเปนจรงเปนการแปลง

กลยทธมาเปนแผนปฏบตการ (Operation plan) แปลงแผนไปสโครงการ และออกแบบกจกรรมทงหมดใหสามารถปฏบตตามกลยทธได (Wheelen and Hunger. 2008 : 7-9) จากนนทาการจดสรรทรพยากรและกจกรรมทางการบรหาร (Ryszard

Barnat. 2008 ; Certo and Certo. 2006) การวจยในขนตอนนจะเปนการวจยเชงปฏบตการ การวจยเชงทดลอง และการวจยตดตามประเมนผลโครงการ

4. การวจยตดตามและประเมนผล หรอ การประเมนกลยทธ (Evaluation)

การวจยประเมนผลเปนกระบวนการใหไดมาซงสารสนเทศเกยวกบความกาวหนาของแผนงาน หรอ โครงการความสาเรจอนเปนเครองบงชถงคณคาวธการแกปญหาและพฒนานน โดยทวไปควรดาเนนการ 3 ระยะ ไดแก (1) การวจยประเมนผลกอนเรมแผนงานหรอโครงการ ซงเปนการวจยประเมนผลความตองการจาเปน (Needs) หรอศกยภาพตางๆ เพอกาหนดทศทางในการพฒนา

ตลอดจนเปนขอมลพนฐานกอนเรมโครงการ (2) การวจยประเมนขณะโครงการดาเนนอย ซงเปนการประเมนความกาวหนาของโครงการ โดย

เฉพาะผลการดาเนนการเบองตนซงสารสนเทศจะถกนาไปปรบปรงการดาเนนงานใหมประสทธภาพและเพมโอกาสความสาเรจ (3) การวจยประเมนผลเมอสนสดโครงการ ซงเปนการวจยประเมนความสาเรจของโครงการประกอบดวยประเมนเมอสนสดโครงการทนทและประเมนเมอสนสดโครงการไประยะหนง

Page 317: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

306 สญญา เคณาภมการสรางกลยทธจากฐานการวจยเชงสารวจทางการบรหารจดการ

การวจยประเมนผลลวนมบทบาทสาคญทจะชวยผลกดนใหเกดความสาเรจตามแผนทกาหนดไว การวจยและประเมนผลโครงการ ประกอบดวย 4 ขนตอน ดงน (1) การวางแผนการวจยประเมนผลโครงการ ประกอบดวย การวบรวมขอมลขาวสาร การกาหนดวตถประสงคของการประเมน การกาหนดประเดน/ขอบเขตและวธการ การจดทาขอเสนอโครงการประเมน (2) การดาเนนการประเมนผลโครงการ ประกอบดวย การกาหนดตวชวดเครองมอและเทคนคการรวบรวมขอมล การรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล การจดทารายงานประเมนผล (3) การลงขอสรปและใหขอเสนอแนะ ประกอบดวย การจดทาขอสรป และการจดทาขอเสนอแนะ และ (4) การรายงานและเผยแพรผลประเมน เพอใชประโยชนจากผลการวจยประเมนใหมากทสด การเผยแพรในรปบทความหรอนาเสนอในทประชมสมมนา

บทสรป

การวจยนาซงความรททรงคณคาของโลก เปนหนาทของมนษยทจะมปญญาในการใชองคความรนนใหเกดประสทธภาพและประสทธผลสงสดอยางไร การออกแบบการวจยโดยการบรณาการเขากบการจดการเชงกลยทธถอวาเปนแนวคดเกยวกบการออกแบบการวจยใหเขาถงสภาพแวดลอมของประเดนทศกษาอยางรอบครอบทงเรองของ จดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค เหลานเปนฐานคตในการสรางกลยทธหรอยทธวธการแกปญหาและพฒนาไดเปนอยางด การออกแบบการบรณาการการจดการเชงกลยทธกบกระบวนการวจย ดาเนนการ ดงน (1) การออกแบบการวจยเชงสารวจ เปนการศกษาสภาพแวดลอม หรอ การ

ศกษาสภาพทเปนอยปจจบน (Existence Condition) (2) การสรางกลยทธจากผลการวจยเชงสารวจ เปนการสรางวธการแกปญหาและพฒนา โดยอาศยฐานขอมลจากการวเคราะหสภาพแวดลอม (3) การวจยเชงวจยเชงทดลอง หรอ การนากลยทธไปสการปฏบต เปนการวจยการนากลยทธไปสการปฏบตและการวจยตดตามประเมนผลกลยทธ (Strategic implementation) และ (4) การวจยตดตามและประเมนผล หรอ การประเมนกลยทธ (Evaluation)

Page 318: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 307 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

เอกสารอางอง

โกวท วงศสรวฒน. (2547). Strategy คอยทธศาสตรและกลยทธ. มตชนรายวน วนท 16 มถนายน พ.ศ. 2547.

จนตนา บญบงการ และณฏฐพนธ เขจรนนท. (2546). การจดการเชงกลยทธ. กรงเทพมหานคร : ซเอดยเคชนณฏฐพนธ เขจรนนท. (2552). การจดการเชงกลยทธ (ฉบบปรบปรงใหม) . กรงเทพฯ : ซเอด ยเคชน.ณฐพล ลลาวฒนานนท. (2556). การจดการเชงกลยทธ. [Online] เขาถงไดจาก: http: //boc.dip.go.th/index.

php?option=com_content&view=article&id=344&Itemid=14บญเลศ เยนคงคา. (2549). การจดการเชงกลยทธ. กรงเทพฯ : ว.เจ.พรนตง, เบญจวรรณ ไชยวงค. (2556). ปจจยทมผลตอคณภาพชวตของเกษตรกรชาวสวนยาง ในเขตตาบลหนอง

พนทา อาเภอโซพสย จงหวดบงกาฬ. วทยานพนธหลกสตร รป.ม. สาขาวชา รฐประศาสนศาสตร : มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม

ปรยาภทร ปรฉตตตระกล. (2557). ปจจยทมอทธพลตอการซอกรมธรรมบรษทกรงไทยแอกซากบธนาคารกรงไทยในเขตจงหวดมหาสารคาม. วทยานพนธหลกสตร รป.ม. สาขาวชา รฐประศาสนศาสตร : มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม

ปวณรตน อาจวชย. (2557). ผลกระทบของการคาแรงงานตางดาวตอความมนคงของชาตในเชงเศรษฐกจ สงคมและการเมอง : กรณศกษา 4 จงหวดชายแดนลมนาโขงของภาคตะวนออกเฉยงเหนอประเทศไทย. วทยานพนธหลกสตร รป.ด. สาขาวชา รฐประศาสนศาสตร : มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม

พรทพย เกยรานนท, รศ.ดร. (2556). ปญหาและขอบกพรองในการวจยทพบ. จลสารสาขาวชาวทยาศาสตรเพอสขภาพออนไลน สาขาวทยาศาสตรเพอสขภาพ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ฉบบท 4 ป 2555. [Online] เขาถงไดจาก: http: //www.stou.ac.th/Schools/Shs/booklet/book55_4/research.html

พระสตตนตปฎก องคตตรนกาย ปญจกนบาต (อง.จตกก.อ. 2/52/349) โปรแกรมพระไตรปฎกภาษาไทย ฉบบมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย เลม : 22 หนา :77

พวงรตน เกษรแพทย. (2545). การวางแผนกลยทธสาหรบนกการศกษา. กรงเทพมหานคร : การศาสนา.

พวงรตน ทวรตน. (2543). วธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร. พมพครงท 8. กรงเทพฯ : โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย

พชต ฤทธจรญ. (2548). หลกการวดและประเมนผลทางการศกษา. พมพครงท 3. กรงเทพ ฯ : เฮาส ออฟ เคอร

มสท.พบล ทปะปาล. (2550). พฤตกรรมองคการสมยใหม. กรงเทพฯ : อมรการพมพ. ไพโรจน ปยะวงศวฒนา. (2556). การจดการเชงกลยทธเทคโนโลยและนวตกรรม. กรงเทพมหานคร :

โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ระวง เนตรโพธแกว. (2542). องคการและการจดการ. พมพครงท 9. กรงเทพฯ : พทกษอกษร

รงเรอง แสนโกษา เสาวลกษณ โกศลกตตอมพร และ สมเจตน ภศร. (2557). “รปแบบการบรหารจดการกองทนหลกประกนสขภาพระดบทองถน ในเครอขายเขตบรการสขภาพท 7 กลมจงหวดรอยแกนสารสนธ” วารสารบณฑตศกษา มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณ ในพระบรมราชปถมภ, 8 (2) : พฤษภาคม-สงหาคม 2557

Page 319: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

308 สญญา เคณาภมการสรางกลยทธจากฐานการวจยเชงสารวจทางการบรหารจดการ

วรช วรชนภาวรรณ. (2553). เทคนคการสรางและการผสมผสานกรอบแนวคดทางวชาการ (ปรบปรงลาสด วนท 5 กรกฎาคม 2553) . [Online] เขาถงไดจาก: http://wiruch.com/articles%20for%20article/article%20technic%20of%20 Conceptual Framework%20writing.pdf [20 มกราคม 2556]

วษณ ธรรมลขตกล, ศ.นพ. (2551). ประสบการณนาความรจากการวจยไปใชประโยชน. สรปจาก ปาฐกถาเรอง จากวจยไปสนโยบาย โดย ศ.นพ.วษณ ธรรมลขตกล. งานประชมวชาการโครงการพฒนางานประจาสงานวจย ประจาป 2551. กรงเทพฯ : คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล.

ศรชย กาญจนวาส. (2550). สถตประยกต สาหรบการวจย. กรงเทพฯ : โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย. สญญา เคณาภม, สมาน งามสนท, อรสา โกศลานนทกล และไพฑรย โพธสวาง. (2552). “ความสาเรจของ

วสาหกจชมชนใน 4 จงหวดชายแดนลมนาโขง” วารสารวจยและพฒนา วไลยอลงกรณ ในพระบรมราชปถมภ ปท : 4 ฉบบท : 2 พ.ศ. : 2552 หนา : 5-20

สญญา เคณาภม. (2551). ความสาเรจของวสาหกจชมชนใน 4 จงหวดชายแดนลมนาโขง. วทยานพนธ สตร รป.ด. สาขาวชา รฐประศาสนศาสตร : มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณ ในพระบรมราชปถมภ

สญญา เคณาภม. (2554). ปจจยทมอทธพลตอสมรรถนะการทางานของบคลากรมหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม. โครงการวจยไดรบทนวจยจากสถาบนวจยและพฒนา ประจาปงบประมาณ พ.ศ.2554 : มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม

สญญา เคณาภม. (2557ก). “การสรางกรอบแนวคดการวจยทางรฐประศาสนศาสตรโดยการคดเชงเหตผล” ราชภฏเพชรบรณสาร สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ. 16 (1) ; กรกฎาคม-ธนวาคม 2557 หนา 1-19

สญญา เคณาภม. (2557ข). “ขอบขายของการวจยทางรฐประศาสนศาสตร” วารสารวจยราชภฏชยภม มหาวทยาลยราชภฏชยภม. 2 (2) ; กรกฎาคม-ธนวาคม 2557.

สพาน สฤษฎวานช. (2554). การบรหารเชงกลยทธ. ปทมธาน : มหาวทยาลยธรรมศาสตร.สมาล จระจรส. (2548). การจดการเชงกลยทธ. สราษฎรธาน : มหาวทยาลยสราษฎรธาน. อทย เลาหวเชยร. (2544) . รฐประศาสนศาสตร: ลกษณะวชาและมตตางๆ. พมพครงท 7. กรงเทพมหานคร:

สานกพมพเสมาธรรม.

Certo, S. C., & Certo, S. T. (2006). Modern management. 10th ed. New Jersey : Pearson Prentice Hall.Deming, W. Edwards (1986) . Out of the Crisis. MIT Center for Advanced Engineering StudyHyman, Herbert Hiram. (1954). “Interviewing in social research. “. Chicago: University of Chicago Press.Kerlinger, F.N., and Lee, H.B. (2000). Foundations of Behavioral Research.4th edition. U.S.A. :

Thomson Learning.Kirk, E., Roger. (2000). Experimental design : Procedure for the behavioral Sciences. Pacific Grove

: California : Brooks/Cloe.

McGraw-Hill (New York) Pearce, J. A., & Robinson, R. B. (2007). Strategic management : Formu-lation, implementation and control. 10th ed.. New York : McGraw-Hall.

Perce, A. John and Robinson, Richard, B, Jr. (2009). Formulation, Implementation, and Control of Competitive Strategy. 11th ed. New York : McGraw-Hill,

Page 320: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 309 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

Robert A. Pitts and David Lei. (2006). Strategy Management. Management Building and Sustaining Competitive Advantage. United State of America : Thomson South West.

Rue, Leslie W. and Holland, Phyllis G. (1989). Strategic management : Concepts and experiences. New York : McGraw-Hill Book,

Ryszard Barnat. (2008). Global strategic management. NP. United States.Schermerhorn, J. R. (2002). Management. 7th ed. New York : John Wiley & Sons.Thompson, Arthur A., Jr. and A.J. Strickland. (2003). Strategy Management : Concepts and

Cases. 13th ed. Boston : McGraw-Hill. Wheelen, T. L., & Hunger, J. D. (2008). Strategic management and business policy. 11th ed.

Upper Saddle River, NJ : Pearson Prentice Hall.

Page 321: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

การพฒนารปแบบการสอน เพอพฒนาทกษะการแกโจทยปญหาคณตศาสตรและทกษะการแกปญหา โดยใชรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 4Development of an UCSCS Instruction Model for Developing Solving Problem Skills on Mathematics and problem solving skills of Prathomsuksa 4 students

นยม ชวยเลก

Niyom Chuaylek

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอ 1) พฒนาและหาดชนประสทธผลรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) สาหรบการแกโจทยปญหาคณตศาสตร 2) เปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาคณตศาสตร เรอง โจทยปญหา ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 กอนเรยนและหลงเรยนโดยรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) 3) ศกษาทกษะการแกปญหาของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 หลงจากการเรยนโดยรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) และ 4) เพอศกษาความพงพอใจของนกเรยนทมตอการเรยนโดยใชรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) การวจยครงนใชรปแบบการวจยและพฒนา สาหรบขนตอนการวจย ผวจยไดทาการวจยทดลอง 4 ครง ซงเปนการทดลองใชรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) และนารปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) ทพฒนาขนไปใชจรง ซงการทดลองในครงท 1 – 3 เปนขนการทดลองเพอพฒนาประสทธภาพของรปแบบการสอน และการทดลองในครงท 4 ซงเปนการนารปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) ทไดพฒนาขนจนมประสทธภาพแลวไปใชจรงกบนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 จานวน 146 คน ซงไดมาจากสตรยามาเน (Yamane. 1973) แลวใชวธการสมอยางงาย (Simple Random Sampling) หยบสลากรายชอหองระดบชนประถมศกษาปท 4 ในปการศกษา 2558 ใชระยะเวลาทดลองสอน รวม 22 ชวโมง เครองมอทใชในการวจย ไดแก รปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning)

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ไดแก แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน แบบทดสอบวดทกษะการแกปญหา และแบบสอบถามความพงพอใจ การวเคราะหขอมลโดยใชคาทแบบไมอสระจากกน (t – test Dependent) คาเฉลย ( ) และคาความเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) ผลการวจยพบวา 1) รปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) มคาดชนประสทธผล เทากบ 0.8442 แสดงวานกเรยนมความรเพมขน 0.8442 หรอคดเปนรอยละ 84.42 2) ผลสมฤทธทางการเรยน เรอง การ

คร วทยฐานะ ครชานาญการพเศษ, โรงเรยนเทศบาลวดมเหยงคณ, 094-8071221, [email protected]

Qualification Teacher (Senior Professional Level), Maheyong Municipal School, 094-8071221, [email protected]

Page 322: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 311 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

แกโจทยปญหาคณตศาสตร ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 หลงเรยนโดยใชรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) สงกวากอนเรยน 3) ทกษะการแกปญหาของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 หลงจากการเรยนโดยรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) อยในระดบด 4) ความพงพอใจของนกเรยนทมตอการเรยนโดยใชรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) โดยรวม อยระดบมากทสด

คาสาคญ : การพฒนารปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส, การแกโจทยปญหาคณตศาสตร, ทกษะการ แกปญหา

Abstract

The purposes were to (1) develop and find the effectiveness index of the UCSCS instruction model, (2) compare the achievement in Mathematics of Prathomsuksa 4 student on

addition and subtracting solving problems before and after the implementation of the UCSCS instruction model, 3) study problem solving skills of Prathomsuksa 4 students after taught by the UCSCS instruction model and 4) study students’ satisfaction toward the UCSCS instruction model. For the research and development process, the researcher conducted experiments in 4 steps. The 1st – 3rd step were the processes of trying and finding the efficiency of this UCSCS instruction model for Prathomsuksa 4 students in academic years of 2013 – 2014. For the 4th step, the researcher used the efficiency standard criterion of the UCSCS instruction model with the 146 samples of Prathomsuksa 4 students. The duration of the instruction experiment was 22 hours. The research instrument was the UCSCS instruction model and the learning achievement test, problem solving ability, and satisfaction questionnaire were administered for collecting data. The statistical techniques used in data analysis were t-test dependent, mean ( ) and standard deviation (S.D.) The results were: 1) The UCSCS instruction model had the effectiveness index was equal to 0.8442, indicating that the students’ knowledge increased by 0.8442 or 84.42%. 2) The learning achievement in the Mathematics Strands on the topic of addition and subtracting

problems, for Prathomsuksa 4 students after learning by using the UCSCS instruction model was statistically, significantly higher than before learning at .01 level showed that there were significant differences at .01 level. 3) The students’ problem solving skills of Prathomsuksa 4 students

after taught by the UCSCS instruction model, in generally, was ranked at the good level. 4) The students’ satisfactions toward the UCSCS instruction model in generally, was ranked at the highest level.

Keywords : A development UCSCS instruction model, Problem solving in Mathematics,

Problem solving skills

Page 323: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

312 นยม ชวยเลก การพฒนารปแบบการสอน เพอพฒนาทกษะ...

บทนา

คณตศาสตรมความสาคญในการพฒนาศกยภาพของบคคลในดานการสอสาร การคดคานวณ การเลอกสรรสารสนเทศ การตงข อสนนษฐาน การตงสมมตฐาน การใหเหตผลการเลอกใชยทธวธตาง ๆ ในการแกปญหา และคณตศาสตรยงเปนพนฐานในการพฒนาเทคโนโลยตลอดจนพนฐานในการพฒนาวชาการอนๆ ดงนนการจดการเรยนรของกลมวชาคณตศาสตรตองคานงถงนกเรยนเปนสาคญ มรปแบบของการจดกจกรรมทหลากหลายไมวาเปนการเรยนเปนกลมยอย เรยนเปนรายบคคล เรยนรรวมกนทงชนเรยน ครควรฝกใหนกเรยนคดเปนทาเปน รจกบรณาการความรตาง ๆ เพอใหเกดองคความรใหม รวมถงการปลกฝงคณธรรม คานยม และลกษณะอนพงประสงค (วราภรณ มหนก. 2545 : 59) นอกจากนคณตศาสตรยงเปนศาสตรแหงการคดและเครองมอสาคญตอการพฒนาศกยภาพของสมอง จดเนนของการเรยนการสอนจงจาเปนตองปรบเปลยนจากการเนนใหจดจาขอมลทกษะพนฐาน เปนการพฒนาใหนกเรยนไดมความเขาใจในหลกการ กระบวนการทางคณตศาสตร มทกษะพนฐานในการนาไปใชแกปญหาในสถานการณใหมๆ (วรณน ขนศร. 2546 : 74 – 75)

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 กลมสาระการเรยนรคณตศาสตร ไดกาหนดมาตรฐานการเรยนรดานทกษะและ

กระบวนการทางคณตศาสตรทจาเปน 5 มาตรฐาน ไดแก (1) มความสามารถในการแกปญหา (2) มความสามารถในการใหเหตผล (3) มความสามารถ

ในการสอสาร การสอความหมายทางคณตศาสตรและการนาเสนอ (4) มความสามารถในการเชอมโยงความรตาง ๆ ทางคณตศาสตร และเชอมโยงคณตศาสตรกบศาสตรอนๆ ได และ (5) มความคดรเรมสรางสรรค (กระทรวงศกษาธการ. 2551 : 7) ดวยเหตนการจดการเรยนการสอนวชาคณตศาสตร

จงตองคานงถงความสมพนธระหวางเนอหาและการนาไปใชในชวตประจาวน เพอใหนกเรยนเกดความรความเขาใจ มความสามารถในการแกปญหา ตลอดจนทาให นกเรยนม เจตคตทดต อวชาคณตศาสตร ซงสอดคลองกบยพน พพธกล (2546 : 2 – 3) ไดกลาววาวชาคณตศาสตรเปนวชาทสอนใหนกเรยนเกดการเรยนรพฒนาความคดและเกดทกษะในการคดเปนทาเปน แกปญหาเปน และนาไปใชในชวตประจาวนได คณลกษณะเหลานจะเปนพนฐานสาคญททาใหมนษยเปนผมความสามารถในการแกปญหาทพบในชวตประจาวน ดงนนคณตศาสตรมความสาคญในการพฒนาคณภาพของทรพยากรมนษยเปนอยางยง ทงนการจดกจกรรมการเรยนการสอนทมงใหนกเรยนรจกคดอยางมเหตผล รจกแกปญหาอยางเปนระบบ และรจกคนควาหาความรดวยตนเองรวมทงสงเสรมใหนกเรยนคดเปน ทาเปน แกปญหาเปน สามารถดารงชวตอย ในสงคมไดอยางมความสขและมคณคานน มเนอหาเดนชดอยในวชาคณตศาสตร ซงนกเรยนจะตองเรยนรเปนอนดบแรก จนเกดการเรยนรและนาไปพฒนาคณภาพชวต รวมทงนาไปเปนเครองมอในการเรยนรสงตาง ๆ ตอไป สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) โดยสานกทดสอบทางการศกษา ไดรายงานผลการประเมนผลสมฤทธทางการเรยนของ

นกเรยน ปการศกษา 2555 ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ระดบประเทศ พบวา ในแตละกลมสาระการเรยนร มคะแนนเฉลยรอยละ อยระหวาง 33.83 – 53.38 โดยกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร ม

ระดบคะแนนเฉลยรอยละ ในระดบสพฐ. รอยละ 33.83 และระดบประเทศ (รวมทกสงกด) รอยละ 35.77 ซงมระดบคะแนนเฉลยตาทสด (สานกทดสอบทางการศกษา. 2556 : 8 – 10) ดงแผนภาพท 1

Page 324: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 313 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

แผนภาพท 1 การเปรยบเทยบผลการประเมนผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน ปการศกษา 2555 ระดบชนประถมศกษาปท 6 ระหวาง ระดบ สพฐ. กบ ระดบประเทศ (รวมทกสงกด)

และผลการเปรยบเทยบผลการประเมนคณภาพนกเรยนระดบชาต ระดบชนประถมศกษาปท 6 ของสานกงานคณะกรรมการศกษาขนพนฐาน ปการศกษา 2553 – 2555 ปรากฏวากลมสาระการเรยนรคณตศาสตร เปนกลมสาระทผลการประเมนมคะแนนเฉลยตาทสด ในปการศกษา 2555 ไดคะแนนเฉลยรอยละ 33.83 สวนปการศกษา 2553 ไดคะแนนเฉลยรอยละ 33.96 และในปการศกษา 2554 มคะแนนเฉลย รอยละ 51.69 ซงถอวาผลการประเมนยงไมเปนทนาพอใจ (สานกทดสอบทางการศกษา. 2556 : 11 – 12) ดงแผนภาพท 2

แผนภาพท 2 การเปรยบเทยบผลการประเมน

คณภาพนกเรยนระดบชาต ระดบชนประถมศกษา ปท 6 ปการศกษา 2553 – 2555

จากการศกษาคนควาผวจยพบวา การทนกเรยนไมสามารถแกโจทยปญหาทางคณตศาสตรไดนน อาจเนองมาจากวชาคณตศาสตรเปนวชาทมความเปนนามธรรมยากแกการอธบาย (อรรณพ อนทรชย. 2541 : 3) โดยเฉพาะอยางยงเรองของโจทยปญหา ซงครสวนใหญมกกลาววา การสอนคณตศาสตรเกยวกบโจทยปญหาเปนเรองทสอนใหนกเรยนเขาใจยาก (นอมศร เคท และคณะ. 2549) และเปนเรองทครผสอนคณตศาสตรในระดบประถมศกษามกจะมคาถาม หรอขอสงสยเกยวกบการจดกจกรรมการเรยนการสอนกนมาก (อนงคนาฏ วงศสารสน. 2547 : 2) อกทงในการสอนคณตศาสตร ครยงใชวธการสอนแบบเกา ๆ เคยสอนอยางไรกสอนอยางนน สอนโดยการเนนเนอหา ไมมการใชสอการเรยนการสอน มกใชรปแบบการบรรยายเปนสวนใหญ คอ ครจะเปนผปอนเนอหา ไมเปดโอกาสใหนกเรยนมสวนรวมในการเรยนการสอน ทาใหนกเรยนเกดความเบอหนาย ขาดความสนใจในการเรยน (สนทร โอพง. 2549 : 3) นอกจากนในการสอนกยงคงยดแบบเรยนในการสอนโจทยปญหาคณตศาสตรและตวอยางในโจทยสวนใหญกเปนเรองไกลตวนกเรยน ซงนกเรยน ไมมโอกาสไดพบเจอในชวตประจาวน (สฐพร สอนออน. 2547 : 2) ดงนน จงทาใหนกเรยนมกจาคาบอกของคร เพราะไมไดคดและแกปญหาดวยตนเอง ทาใหนกเรยน

เกดความเบอหนายประกอบกบบทเรยนทครสอน ไมนาสนใจและไมสมพนธกบชวตจรงดวย (พรทวา ชางปลว. 2551 : 2) นอกเหนอจากการสอนหรอวธการสอนของครผสอนทเปนสาเหตทาใหนกเรยน

ระดบชนประถมศกษาแกโจทยปญหาไมไดแลว การแกโจทยปญหาไมไดกมสาเหตมาจากตวนกเรยนดวย กลาวคอ นกเรยน มปญหาในดานการ

วเคราะหโจทยปญหาคณตศาสตร นกเรยนตความโจทยและแปลความโจทยไมได และนกเรยนบางกลมกเรยนดวยความจามากกวาความเขาใจทาใหไมสามารถคดแกโจทยปญหาได และไมสามารถนาความรไปประยกตใชและไมสามารถเชอมโยงโจทย

Page 325: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

314 นยม ชวยเลก การพฒนารปแบบการสอน เพอพฒนาทกษะ...

ปญหาไปสสถานการณใหมได (นอมศร เคท และคณะ. 2549) นอกจากนการทนกเรยนจะสามารถแกโจทยปญหาคณตศาสตรไดนน จะตองมความรความเขาใจในขนตอนของกระบวนการแกโจทยปญหาคณตศาสตร รวมถงกระบวนการคดทมประสทธภาพซงเปนสงสาคญทจะทาใหนกเรยนสามารถแกโจทยปญหาคณตศาสตรไดอยางดยง ดงท เจ อ ไฟลสชเนอร เอม บ นชม และอ เอส มาส มารโซลา (Flieschner, Nuzum & Mazola. 1987 : 214 – 217) ไดใหความเหนเกยวกบการแกโจทยปญหาวา การแกโจทยปญหาอยางมประสทธภาพมองคประกอบหลายดาน ประการแรก คอ ทกษะทางสตปญญา (Intellectual skill) ไดแก ความรในกฎหลกการและความคดรวบยอดเพอทจะนาไปใชในการแกปญหา ประการทสอง คอการจดระบบทางภาษา (organized verbal information) ไดแก ความพยายามทจะเขาใจปญหาและนาไปสการแกปญหา

ไดและประการทสาม คอ กระบวนการคด (cognitive process) เปนการเลอกใชขอมลไดอยางเหมาะสม มทกษะในการตดสนใจวาวธการใดเหมาะสมในการแกปญหานน จะใชเมอใดและอยางไร จงจะทาใหแกปญหาไดดทสด จากปญหาการเรยนการสอนคณตศาสตร เรอง โจทยปญหา ตามทกลาวมาขางตน ผวจยม

ความคดเหนวา ครควรจดประสบการณการเรยนทเกยวของกบชวตจรง จดการเรยนการสอนใหเหมาะสมกบนกเรยน เนอหา และสภาพแวดลอมโดยใหมความหลากหลาย นาสนใจ และเปดโอกาสให

นกเรยนมส วนร วมในการเรยนให เกดความสนกสนานระหวางเรยน พรอมทงมสงทาทายใหเดกอยากรอยากเหน (จตตมา ธรรมราชา. 2545 : 4) การจดประสบการณทเกยวของกบชวตจรงนจะทาใหนกเรยนไดพบเจอปญหา ไดคดเองทาเอง

และแกปญหาเอง ซงสอดคลองกบทฤษฎการเรยนรโดยการกระทาของจอหน ดวอ (John Dewey) ทสงเสรมใหเกดการคด วจารณ และแกปญหาจาก

สถานการณทใกลเคยงกบสภาพจรงในชวตประจาวนของนกเรยน (สรางค โควตระกล. 2541 : 323) นอกจากนนแลวควรจะสรางโจทยปญหาจากชวตประจาวนของนกเรยน (National Council of Teachers of Mathematics. 1989) ทงนเพราะ การ

แกโจทยปญหาเกยวโยงกบการประยกตคณตศาสตรไปสสถานการณในชวตจรงดวยประสบการณของนกเรยน และเชอมโยงไปสสถานการณใหมทไมคนเคย และจะทาใหนกเรยนมแนวความคดทเปนรปธรรมขน เมอได เ รยนร จากของจรงหรอประสบการณจรง (Cockrof t Commit tee, Backhouse, et al. 1994 : 137 อางถงใน อนงคนาฏ วงศสารสน. 2547 : 4) นอกจากนนแลวการพฒนาใหเดกมความคดวเคราะห และมความคดเปนเหตเปนผลโดยหมนฝกฝนใหเดกแกโจทยปญหาบอย ๆ เดกจะคอย ๆ เกง และเดกจะคอย ๆ สะสมความรประสบการณในการแกปญหาทาใหเดกเคยชนตอการแกปญหา และมเจตคตทดตอการแกปญหา และเมอประสบปญหาใด ๆ กไมยอทอ และรจกคดวเคราะหแกปญหาไดอยางถกตองและเหมาะสม (ปานทอง กลนาถศร. 2540 : 65) ซงการเนนถงความสาคญของกระบวนการในการแกปญหาอยางเปนระบบใหนกเรยน เปนหวใจสาคญตอการพฒนานกเรยนใหมความรความสามารถในดานตาง ๆ ทงในดานการคด กระบวนการ การม

เหตผล การแกปญหา รวมไปถงการนาความรไปประยกตใชในชวตประจาวน โดยสงเหลานไมตองอาศยการทองจา และกระบวนการคดในการแกปญหายงกอใหเกดความคดรวบยอดใหกบนกเรยน

ทจะนาความรไปประยกตใชใหเกดประโยชน ดงนน ผวจยจงไดพฒนารปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) สาหรบการแกโจทยปญหาคณตศาสตร ระดบชนประถมศกษาปท 4 ซงจะบรณาการใชการจดการเรยนรโดยใช

ปญหาเปนฐาน (Problem – Based Learning : PBL) ร วมกบการใชกรอบความคดรวบยอด(Conceptual Framework) มาจดการเรยนรในขน

Page 326: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 315 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

สอนแบบกลมรวมมอ โดยผวจยมความคดหวงวารปแบบการสอน ย .ซ .เอส .ซเอส . (UCSCS Learning) ทพฒนาขนจะทาใหนกเรยนเกดทกษะ

ในการคดวเคราะห คดแกปญหาและคดอยางสรางสรรค นกเรยนมสวนรวมในการเรยน ไดวางแผนการดาเนนงานและลงมอปฏบตมากขน นอกจากนการประยกตโจทยปญหาคณตศาสตรไปสสถานการณในชวตจรงด วยประสบการณของนกเรยน และเชอมโยงไปสสถานการณใหมทไมคนเคย ซงจะทาใหนกเรยนมแนวความคดทเปนรปธรรมขน โดยใชกรอบความคดรวบยอด มาสรางผงความคดในขนการวางแผนการแกโจทยปญหา เพอสอในเชงรปธรรมทแสดงความเขาใจและเชอมโยงความสมพนธใหสอดคลองกบโจทยปญหาทกาหนดให

วตถประสงคของการวจย

1. เพอพฒนาและหาดชนประสทธผลของรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) สาหรบการแกโจทยปญหาคณตศาสตร ระดบชนประถมศกษาปท 4 2. เพอเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยน เรอง การแกโจทยปญหาคณตศาสตร ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 กอนเรยนและหลงเรยนโดยรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) สาหรบการแกโจทยปญหาคณตศาสตร 3. เพอศกษาทกษะการแกปญหาของ

นกเรยนชนประถมศกษาปท 4 หลงจากการเรยนโดยรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) สาหรบการแกโจทยปญหาคณตศาสตร

4. เพอศกษาความพงพอใจของนกเรยนทมตอการเรยนโดยใชรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) สาหรบการแกโจทยปญหาคณตศาสตร

สมมตฐานการวจย

ผลสมฤทธทางการเรยน เรอง การแกโจทยปญหาคณตศาสตร ของนกเรยนหลงเรยนโดยใชรปแบบการสอน ย.ซ.เอส. ซเอส. (UCSCS Learning) สาหรบการแกโจทยปญหาคณตศาสตร สงกวากอนเรยน

วธการศกษา

การวจยครงนใช รปแบบการวจยและพฒนา กลมตวอยางทใชในการวจยครงท 1 – 3 คอ นกเรยนชนประถมศกษาปท 4 โรงเรยนเทศบาลวดมเหยงคณ ในปการศกษา 2556 - 2557 และกลมตวอยางทใชในการทดลองครงท 4 คอ นกเรยนชนประถมศกษาปท 4/2, 4/4, 4/5 และ 4/6 ประจาปการศกษา 2558 จานวน 146 คน ซงกาหนดขนาดกล มตวอย างจากสตรยามาเน (Yamane. 1973) ความคลาดเคลอนทยอมรบไดไมเกน .05 (e = .05) เครองมอทใชในการวจย มดงน 1. รปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) สาหรบการแกโจทยปญหาคณตศาสตร ซงเปนการจดกจกรรมการเรยนร เรอง การแกโจทยปญหาการบวก การลบ การคณ และ

การหาร และโจทยปญหาระคน ทบรณาการการสอนโดยใชปญหาเปนฐานรวมกบกรอบความคดรวบยอด 2. แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาคณตศาสตร เรอง โจทยปญหา ชนประถม

ศกษาปท 4 3. แบบทดสอบวดทกษะการแกปญหา ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4

4. แบบสอบถามความพงพอใจของนกเรยนทมตอการเรยนโดยรปแบบการสอน ย.ซ.เอส. ซเอส. (UCSCS Learning)

Page 327: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

316 นยม ชวยเลก การพฒนารปแบบการสอน เพอพฒนาทกษะ...

วธดาเนนการ

การพฒนารปแบบการสอน เพอพฒนาทกษะการแกโจทยปญหาคณตศาสตรและทกษะการแกปญหา โดยใชรปแบบการสอน ย.ซ.เอส. ซเอส. (UCSCS Learning) สาหรบนกเรยนชนประถมศกษา ปท 4 ใชกระบวนการวจยและพฒนา โดยจาแนกการดาเนนการเปน 5 ระยะ 10 ขนตอน ระหวางปการศกษา 2556 - 2558 คอ ระยะท 1 เปนขนของการสารวจ วเคราะหปญหาการจดการเรยนร คณตศาสตร และการพฒนารปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) ซงจะบรณาการใชการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (Problem – Based Learning : PBL) ร วมกบการใชกรอบความคดรวบยอด (Conceptual Framework) มาจดการเรยนรในขนสอนแบบกล มรวมมอโดยเรมจากการทาความเขาใจปญหา (Understanding problem : U) ตอจากนนกาหนดแนวทางในการแกปญหาโดยใชกรอบความคดรวบยอด (Conceptual framework : C) แลวดาเนนการแกปญหาตามแนวทางทกาหนดไว (Solving problem : S) ในขนตอนสดทายจะเปนการตรวจสอบและสรปผล (Checking and Summarizing result : CS)

แผนภาพท 3 รปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส.(UCSCS Learning)

รปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) มรายละเอยดในการจดการเรยนรในขนสอน ดงน

ขนท 1 ทาความเขาใจปญหา (Under-standing problem : U) เปนขนทครนาเสนอสถานการณปญหาอนจะนาไปส โจทยป ญหาคณตศาสตร เพอกระตนใหนกเรยนเกดความสนใจและมองเหนปญหาเปนรปธรรม และเปนสงใกลตว จนนกเรยนสามารถระบสงทเปนปญหาท นกเรยนอยากร อยากเรยนและเกดความสนใจทจะคนหาคาตอบ ขนท 2 กาหนดแนวทางแกปญหาโดยใชกรอบความคด (Conceptual framework : C) เปนขนทนกเรยนแตละกลมวางแผนการแกปญหาโดยสรางกรอบสเหลยม แลวเขยนขอความของสงทโจทยกาหนดให ลงในกรอบสเหลยม แลวใชเสนทมลกศรลากระหวางกรอบขอความทงสองทสมพนธกน ใหเชอมโยงเขาดวยกน โดยกรอบขอความทงสองจะเกยวของกบภายใตเครองหมายบวก ลบ คณ หรอหาร ซงกอใหเกดความคดรวบยอดของการทาความเขาใจโจทยแบบองครวม ทาใหนกเรยนไดเหนถงทมาของประโยคสญลกษณและเขยนเปนประโยคสญลกษณอยางเขาใจ ตอจากนนนกเรยนจะชวยกนสรปอกครงหนงวาจะตองรอะไรบาง เพอทจะไดมความเขาใจโจทยปญหามากยงขน และจะไดตรวจสอบวาครอบคลมเนอหาของโจทยปญหา

หรอไม โดยนกเรยนในกลมชวยกนอภปราย ขนท 3 ดาเนนการแกปญหา (Solving problem : S) เปนขนทนกเรยนดาเนนการแก

ปญหา โดยนาประโยคสญลกษณในกรอบขอความทงหมดมาดาเนนการศกษาคนควาเพอแกปญหาดวยตนเองดวยวธการหลากหลาย แลวหาคาตอบ

ขนท 4 ตรวจสอบและสรปผล (Checking and Summarizing result : CS)เปนขนทนกเรยนแตละกลมตรวจสอบความถกตอง ความสมเหตสมผลของคาตอบทไดมาแลกเปลยน เรยนรรวมกน อภปรายผลและสงเคราะหวาวธการและคาตอบนน

Page 328: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 317 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

นนถกตองและครอบคลมในสงทโจทยตองการทราบแลวหรอไม ระยะท 2 เปนการนารปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) ไปดาเนนการวจยทดลองเชงประจกษ แลวนาสารสนเทศจากการวจยมาพฒนารปแบบการสอนดงกลาว ใหมคณภาพเหมาะสมยงขน ซงผลจากการทดลองครงท 1 ทาใหมการปรบปรงรปแบบการสอน โดยการปรบปรงแกไขจดประสงคการเรยนรใหสอดคลองกบตวชวด ครอบคลมสาระการเรยนรตามหลกสตรกาหนด ระยะท 3 เปนการนารปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) ทไดพฒนาแลวในครงท 1 ไปทดลองใช แลวนาสารสนเทศจากการวจยมาพฒนารปแบบการสอนดงกลาว ให มคณภาพเหมาะสมมากยงขน ทาใหไดรปแบบการสอนทพฒนาแลว ครงท 2 โดยการปรบปรงเนอหาใหสอดคลองกบจดประสงคการเรยนรตามตวชวด และคาอธบายรายวชา ปรบชวโมงเรยน จาก 15 ชวโมง เปน 22 ชวโมง เพอใหรปแบบการสอนความสมบรณมากขน สงเสรมความสามารถในการแกโจทยปญหาและทกษะการแกปญหา ระยะท 4 เปนการนารปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) ทไดพฒนาแลวในครงท 2 ไปทดลองใช แลวนาสารสนเทศจากการ

วจยมาพฒนารปแบบการสอนดงกลาว ใหมคณภาพ

เหมาะสม ทาใหไดรปแบบการสอนทพฒนาแลวครงท 3 โดยการเพมแบบทดสอบแบบอตนยเพอใหนกเรยนแสดงวธทาการแกโจทยปญหา ระยะท 5 เปนการนารปแบบการสอน ย.ซ.

เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) ทพฒนาแลวในครงท 3 จนมประสทธภาพสามารถนาไปใชพฒนาผลสมฤทธทางการเรยน และพฒนาทกษะการแกปญหาของนกเรยน ไปใชสอนกบกลมตวอยาง และดาเนนการประเมนผลการใชรปแบบการสอน โดย

การหาดชนประสทธผลรปแบบการสอน เปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน กอนและหลงการเรยน ศกษาทกษะ การแกปญหาของ

นกเรยน และศกษาความพงพอใจของนกเรยนทมตอการเรยนโดยใชรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) เพอนาขอมลทไดไปปรบรปแบบการสอนมประสทธภาพมากยงขน

สรปผลการวจย

1. รปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning)มคาดชนประสทธผล เทากบ 0.8442 แสดงวานกเรยนมความรเพมขน 0.8442 หรอคดเปนรอยละ 84.42 2. ผล สมฤทธ ท า งก า ร เ ร ยนว ช าคณตศาสตร เรอง โจทยปญหา ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 หลงเรยนโดยใชรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) สาหรบการแกโจทยปญหาคณตศาสตร สงกวากอนเรยน ซงเปนไปตามสมมตฐาน 3. ทกษะการแกปญหาของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 หลงจากการเรยนโดยรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) สาหรบการแกโจทยปญหาคณตศาสตร อยในระดบด ซงผานเกณฑทกาหนด 4. ความพงพอใจของนกเรยนทมตอการเรยนโดยใชรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) สาหรบการแกโจทยปญหา

คณตศาสตร โดยรวม อยระดบมากทสด

อภปรายผล

1. รปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส.

(UCSCS Learning) มคาดชนประสทธผล เทากบ 0.8442 แสดงวานกเรยนมความรเพมขน 0.8442 หรอคดเปนรอยละ 84.42 ทงนเนองจาก ผวจยได

ดาเนนการวจยและพฒนารปแบบการสอน มาตงแตปการศกษา 2556 มการทดลองใชรปแบบการสอนโดยการทดลอง 3 ครง เพอปรบปรงและพฒนารปแบบการสอนใหมประสทธภาพมากยงขน กอน

Page 329: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

318 นยม ชวยเลก การพฒนารปแบบการสอน เพอพฒนาทกษะ...

จะนาไปใชจรงกบนกเรยนกลมตวอยางในครงท 4 โดยดาเนนการ 5 ระยะ ดงน ระยะท 1 เปนขนของการสารวจ วเคราะหปญหาการจดการเรยนการสอนคณตศาสตร ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 พบวา นกเรยนมผลสมฤทธทางการเรยน อยในระดบทไมนาพอใจ ผวจยจงไดพฒนารปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) สาหรบการแกโจทยปญหาคณตศาสตร ระดบชนประถมศกษาปท 4 ซงจะบรณาการใชการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (Problem – Based Learning : PBL) รวมกบการใชกรอบความคดรวบยอด (Conceptual Framework) มาจดการเรยนรในขนสอนแบบกลมรวมมอโดยเรมจากการทาความเขาใจปญหา(Understanding problem : U) ตอจากนนกาหนดแนวทางในการแกปญหาโดยใชกรอบความคดรวบยอด (Conceptual framework : C) แลวดาเนนการแกปญหาตามแนวทางทกาหนดไว (Solving problem : S) ในขนตอนสดทายจะเปนการตรวจสอบและสรปผล (Checking and Summarizing result : CS) ระยะท 2 เปนการนารปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) ไปดาเนนการวจยทดลองเชงประจกษ ซงผลจากการทดลองครงท 1 ทาใหมการปรบปรงรปแบบการสอน โดยแกไขจด

ประสงค การเรยนร ให สอดคล องกบตวชวด ครอบคลมสาระการเรยนรตามหลกสตรกาหนด ระยะท 3 เปนการนารปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) ทไดพฒนาแลวใน

ครงท 1 ไปทดลองใช แลวนามาปรบปรง ทาใหไดรปแบบการสอนทพฒนาครงท 2 โดยปรบปรงสาระการเรยนรใหสอดคลองกบจดประสงคการเรยนรตามตวชวดและคาอธบายรายวชา ปรบชวโมงเรยนจาก 15 ชวโมง เปน 22 ชวโมง เพอใหรปแบบการ

สอนมความสมบรณมากขน ระยะท 4 เปนการนารปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) ทไดพฒนาแลวใน

ครงท 2 ไปทดลองใช ซงผลจากการทดลอง พบวา การวดผลสมฤทธทางการเรยนการแกโจทยปญหา ใชขอสอบแบบปรนยเพยงอยางเดยวไมสามารถสะทอนความรไดอยางแทจรง ดงนนผวจยจงไดเพมแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนโดยมขอสอบแบบอตนย 2 ขอ เพอใหนกเรยนแสดงวธทาเพอหาคาตอบ และระยะท 5เปนการนารปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) ทพฒนาแลวในครงท 3 จนมประสทธภาพสามารถนาไปใชพฒนาผลสมฤทธทางการเรยน และพฒนาทกษะการแกปญหา ไปใชสอนกบกลมตวอยาง และดาเนนการประเมนผลการใชรปแบบการสอน โดยการหาดชนประสทธผลของรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) ซงผลจากการดาเนนการดงกลาวทาใหรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) ทพฒนาขน ทาใหนกเรยนมความรเพมขน 0.8442 หรอคดเปนรอยละ 84.42 2. ผลสมฤทธทางการเรยน การแกโจทยปญหาคณตศาสตร ของนกเรยนชนประถมศกษาป

ท 4 กอนและหลงเรยนโดยใชรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 โดยพบวา นกเรยนชนประถมศกษาปท 4 ทเรยนดวยรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) มผลสมฤทธ

ทางการเรยนหลงเรยน สงกวากอนเรยน ซงเปนไปตามสมมตฐานการวจย ทงนเนองมาจากรปแบบการสอน ย.ซ.เอส. ซเอส. (UCSCS Learning)

ทผวจยพฒนาขนนนเปนรปแบบการสอนทบรณาการใชการจดการเรยนร โดยใชปญหาเปนฐาน (Problem – Based Learning : PBL) รวมกบการ

ใชกรอบความคดรวบยอด (Conceptual Frame-work) มาจดการเรยนรในขนสอนแบบกลมรวมมอโดยเรมจากการทาความเขาใจปญหา (Under-standing problem : U) ซงเปนขนทครนาเสนอสถานการณปญหาอนจะนาไปส โจทยป ญหา

Page 330: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 319 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

คณตศาสตร เพอกระตนใหนกเรยนเกดความสนใจและมองเหนปญหาเปนรปธรรม และเปนสงใกลตว จนนกเรยนสามารถระบสงทเปนปญหาทนกเรยนอยากร อยากเรยนและเกดความสนใจทจะคนหาคาตอบ ตอจากนนกาหนดแนวทางในการแกปญหาโดยใชกรอบความคดรวบยอด (Conceptual framework : C) ซงเปนขนทนกเรยนแตละกลมวางแผนการแกปญหาโดยสรางกรอบสเหลยม แลวเขยนขอความของสงทโจทยกาหนดให ลงในกรอบสเหลยม แลวใชเสนทมลกศรลากระหวางกรอบขอความทงสองทสมพนธกน ใหเชอมโยงเขาดวยกน โดยกรอบขอความทงสองจะเกยวของกบภายใตเครองหมายบวก ลบ คณ หรอหาร ซงกอใหเกดความคดรวบยอดของการทาความเขาใจโจทยแบบองครวม ซงจะทาใหนกเรยนไดเหนถงทมาของประโยคสญลกษณและเขยนเปนประโยคสญลกษณอยางเขาใจ ตอจากนนนกเรยนในกลมจะชวยกนสรปอกครงหนงวานกเรยนจะตองรอะไรบาง เพอทจะไดมความเขาใจโจทยปญหามากยงขน และจะไดเปนการตรวจสอบวาครอบคลมเนอหาของโจทยปญหาหรอไม โดยนกเรยนในกลมชวยกนอภปราย แลวดาเนนการแกปญหาตามแนวทางทกาหนดไว (Solving problem : S) ซงเปนขนทนกเรยนดาเนนการแกปญหา โดยนาประโยคสญลกษณในกรอบขอความทงหมดมาดาเนนการศกษาคนควาเพอแก

ปญหาดวยตนเองดวยวธการหลากหลาย แลวหาคาตอบ ในขนตอนสดทายจะเปนการตรวจสอบและสรปผล (Checking and Summarizing result : CS) ซงเปนขนทนกเรยนแตละกลมตรวจสอบความถก

ตอง ความสมเหตสมผลของคาตอบทไดมาแลกเปลยน เรยนรรวมกน อภปรายผลและสงเคราะหวาวธการและคาตอบนนนนถกตองและครอบคลมในสงทโจทยตองการทราบแลวหรอไม จะเหนไดวารปแบบการสอน ย.ซ.เอส.

ซเอส. (UCSCS Learning) ทไดปรบปรงมาจากการใชการจดการเรยนร โดยใชปญหาเปนฐาน (Problem – Based Learning : PBL) รวมกบการ

ใชกรอบความคดรวบยอด (Conceptual Frame-work) เปนรปแบบการสอนทใชในขนสอนรวมกบวธการเรยนแบบรวมมอเปนอยางด สามารถสงเสรมการเรยนรไดอยางมประสทธภาพ สงผลใหนกเรยนเกดการเรยนร ถาวรดวยตนเอง และนกเรยนมพฒนาการทางการเรยนทดขน นกเรยนมโอกาสนาความรทไดรบมาฝกเพอใหเกดทกษะ ความชานาญ ทาใหนกเรยนเขาใจบทเรยน นกเรยนรจกการใชเวลาวางใหเปนประโยชน ชวยสงเสรมความแตกตางระหวางบคคล เนนความรวมมอในการเรยนโดยใหเดกเกงชวยเหลอเดกออน และเนนนกเรยนเปนสาคญในการศกษาคนควาทาใหนกเรยนมความกาวหนาทางการเรยน ชวยพฒนาผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนใหสงขน ผลการวจยครงน สอดคลองกบการวจยของเจษฎสดา จนทรเอยม (2542 : บทคดยอ) พบวา การใชกลวธทาใหปญหา เปนปญหายอย ใชการเขยนภาพ เขยนแผนภม การสรางแบบจาลอง ทาใหนกเรยนมความสามารถในการแกปญหาสงขน ผลการวจยของวราพร ขาวสทธ (2542 : บทคดยอ) พบวา รปแบบการสอนกระบวนการแกปญหาทางคณตศาสตร โดยการใชการสอนตนเองนนชวยพฒนาความสามารถในการแกปญหาทางคณตศาสตร และทาใหเกดผลสมฤทธทางการเรยนสงขน และผลการวจยของรงสรรค ทองสกนอก

(2547) พบวา นกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 ทเรยนเรองทฤษฎจานวนเบองตน โดยใชชดการเรยนการสอนทใชปญหาเปนฐานในการเรยนร มผลการเรยนรสงขน

3. ทกษะการแกปญหาของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 หลงจากการเรยนโดยรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) โดยรวมและรายดานทกดาน อยในระดบด ซงสามารถเรยงลาดบคาเฉลยความสามารถจากมากไปนอย

ดงน ความสามารถในการระบปญหา ความสามารถในการอธบายสาเหตของปญหา การระบผลทไดจากการแกปญหา และการระบวธการแกปญหา

Page 331: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

320 นยม ชวยเลก การพฒนารปแบบการสอน เพอพฒนาทกษะ...

ตามลาดบทงนเนองจากรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) เปนการเรยนการสอนทเนนใหนกเรยนเกดการเรยนรดวยตนเอง โดยใชปญหาเปนตวกระตนใหนกเรยนเกดความตองการทจะศกษาหาความรและหาคาตอบดวยตนเองเกดทกษะการแกปญหาทดชวยใหนกเรยนคดเปน แกปญหาเปน ซงสอดคลองกบงานวจยของพลกฤช ตนตญานกล (2547 : 44 – 45) ทศกษาวจยเรองผลของการจดกจกรรมการเรยนการสอนสงคมศกษา

ดวยการฝกการคดอยางมวจารณญาณทมตอผลสมฤทธทางการเรยนและความสามารถในการแกปญหาตามขน 4 ขนตอน ดงน การพจารณาระบประเดนปญหา การรวบรวมขอมล การดาเนนการแกปญหา และประเมลผลการแกปญหา สามารถทาใหนกเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนทสงขน สอดคลองกบแนวคดของสวทย มลคา (2547 : 11 – 32) สนบสนนวาทกษะการแกปญหาทาใหนกเรยนไดเกดทกษะการเรยนรในการแกปญหาอยางเปนระบบ ไดฝกปฏบตจรงในการแกปญหาโดยใชทกษะกระบวนการตางๆ ซงใหนกเรยนเปนผดาเนนการ ทงการเสนอปญหา ลกษณะปญหา การสรปหาขอยต ตามความสนใจของตนเอง นกเรยนเกดความพอใจและสนกสนานกบการเรยน ดงนวชรา เลาเรยนด (2548 : 94 – 95) ไดกลาวถงการใชปญหาเปนฐาน เปนเทคนคทเนนนกเรยนเปนสาคญ และเกดจากความรวมมอของนกเรยน

กลมเลก ๆ โดยครจะเปนผคอยแนะนา สนบสนนใหนกเรยนมองเหนปญหาและแกปญหาดวยตนเอง เนองจากปญหาทเกดขนเปนปญหาทเกดขนจรงกบ

นกเรยน เปนการกระต นการเรยนร และพฒนาทกษะการแกปญหาเพอใหเกดความรใหมจากการเรยนรดวยตนเอง และจากการสรปผลงานวจยครง

นทาใหทกษะการแกปญหาของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 หลงจากการเรยนโดยรปแบบการสอน

ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) โดยรวมและรายดานทกดาน อยในระดบด

4. ความพงพอใจของนกเรยนทมตอการเรยนโดยใชรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) โดยรวม อยระดบมากทสด ทงนเนองจาก ในขนตอนการจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ทาใหนกเรยนเกดทกษะในการคดวเคราะห คดแกปญหาและคดอยางสรางสรรค นกเรยนไดมสวนรวมในการเรยนและไดลงมอปฏบตมากขน นอกจากนการประยกตโจทยป ญหาคณตศาสตรไปสสถานการณจรงดวยประสบการณของนกเรยน และเชอมโยงไปสสถานการณใหมทไมคนเคย ซงจะทาใหนกเรยนมแนวความคดทเปนรปธรรมขน โดยใชกรอบความคดรวบยอดมาสรางผงความคดในขนการวางแผนการแกโจทยปญหา เพอสอในเชงรปธรรมทแสดงความเขาใจและเชอมโยงความสมพนธใหสอดคลองกบโจทยปญหาทกาหนดให ซงใชสญลกษณของกรอบสเหลยม เสน ลกศร เชอมโยงดวยกนภายใตเครองหมายบวก ลบ คณ หรอหาร แลวสรางรปแบบของประโยคสญลกษณจากความสมพนธดงกลาว จงนาไปสขนดาเนนการแกปญหาโจทยปญหาอยางมประสทธภาพตอไป จากทกลาวมาขางตน จงทาใหนกเรยนมความพงพอใจตอการเรยนโดยใชรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) โดยรวม อยระดบมากทสด

สรป

นกเรยนชนประถมศกษาปท 4 หลงเรยนโดยใชรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) สาหรบการแกโจทยปญหาคณตศาสตร มผลสมฤทธทางการเรยนวชาคณตศาสตร เรอง

โจทยปญหา สงกวากอนเรยน โดยหลงจากการเรยนโดยรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) นกเรยนมทกษะการแกปญหาอยในระดบด ซงผานเกณฑทกาหนด และนกเรยนมความพงพอใจตอการเรยนโดยใชรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) อยในระดบมากทสด

Page 332: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 321 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ขอเสนอแนะ

ขอเสนอแนะการนาผลการวจยไปใช 1. การนารปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) ไปใช ครควรศกษาขนตอนการสอนและกาหนดกจกรรมการสอนทจะบรณาการการใชปญหาเปนฐานโดยเลอกเอาปญหาทใกลตวนกเรยนใหมากทสดและใหเหมาะสมกบเนอหาททาการสอน 2. จากผลการวจยพบวานกเรยนมความพงพอใจ เกดความสนใจ กระตอรอรนในการเรยนมากขน เพราะนกเรยนไดมโอกาสปฏบตจรงไดรวมกจกรรมทกคน ครผสอนคณตศาสตรควรมการวางแผนการจดกจกรรมทเปดโอกาสใหนกเรยนมสวนรวมในกจกรรมไดแสดงความคด แลกเปลยนความคดเหนกบเพอนและคร เพอใหนกเรยนไดพฒนาความคดสรางสรรคทเพม 3. ระหวางการเรยนการสอน ครผสอนควรกาชบใหนกเรยนในกลมสามคคกน รวมมอชวยเหลอซงกนและกน รบผดชอบหนาททตนเองไดรบมอบหมายเพอใหงานกลมประสบความสาเรจ ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป 1. จากผลการวจยในคร งน ทาให นกเรยนพฒนาทกษะการแกโจทยปญหาและพฒนาทกษะการแกปญหาได เปนผลดตอนกเรยน จง

สมควรจะมการศกษาในลกษณะเดยวกนน กบนกเรยนในระดบชนอนและวชาอน ๆ ดวย

2. จากการวจยพบวา สอ อปกรณ ครผสอน และความสนใจของนกเรยน ชวยทาใหกจกรรมดาเนนไปดวยด จงสมควรจะศกษาสงแวดลอมอน ๆ ทสงผลตอความคดสรางสรรค เชน บรรยากาศในหองเรยน ขนาดของหองเรยน ลกษณะการจดหองเรยน เปนตน 3. จากการผลการวจย ผวจยไดใชโจทยปญหาทใกลตวนกเรยนโดยเลอกปญหาทอยในความสนใจของนกเรยน หรอขาวเหตการณสาคญตางๆ มาเปนโจทยใหนกเรยนฝกคด ฝกแกปญหา และนอกเหนอจากตาราประกอบการเรยน ทาใหนกเรยนมความสนใจในการแกโจทยปญหามากขน จงสมควรมการศกษาเกยวกบลกษณะโจทยปญหาทสามารถสงเสรมและพฒนาทกษะการแกปญหาได 4. จากการเรยนดวยรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) ทาใหนกเรยนสามารถตอบคาถามรวมกจกรรมและแกปญหาไดดในขณะททาการเรยน การสอน ผวจยจงคดวาควรมการศกษาความคงทนในการเรยนรดวยรปแบบการสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning) ดวย 5. sควรมการศกษาเปรยบเทยบทกษะการแกปญหาจากการเรยนดวยรปแบบ การสอน ย.ซ.เอส.ซเอส. (UCSCS Learning)กบการสอนแบบวธอนๆ

Page 333: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

322 นยม ชวยเลก การพฒนารปแบบการสอน เพอพฒนาทกษะ...

เอกสารอางอง

กระทรวงศกษาธการ. (2551). ตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลาง กลมสาระการเรยนรคณตศาสตร ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพฯ : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.

จตตมา ธรรมราชา. (2545). การสรางชดการสอนวชาคณตศาสตร เรอง โจทยปญหารอยละ ชนประถมศกษาปท 5. การคนควาแบบอสระปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

เจษฎสดา จนทรเอยม. (2542). การศกษาความสามารถและกลวธในการแกโจทยปญหาคณตศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาตอนตนในโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา เขตการศกษา 7. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

นอมศร เคท และคณะ. (2549). การพฒนารปแบบการจดการเรยนการสอนระดบปฐมวยสาหรบการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถน. กรงเทพมหานคร: คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ปานทอง กลนาถศร. (2540).“ตวอยางโจทยปญหาคณตศาสตรทชวยเสรมสรางสตปญญาของเดก” ใน วารสารคณตศาสตร, 41(464 – 465) : 65.

พรทวา ชางปลว. (2551). ผลการสอนคณตศาสตรแบบบรณาการคณธรรม ทมตอคณลกษณะดานคณธรรม ทพงประสงค และความสามารถในการแกโจทยปญหาทางคณตศาสตรของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต สาขาหลกสตรและการสอน มหาวทยาลยราชภฎนครสวรรค.

พลกฤช ตนตญานกล. (2547). ผลของการจดกจกรรมการเรยนการสอนสงคมศกษาดวยการฝกการคดอยางมวจารณญาณทมตอผลสมฤทธทางการเรยนและความสามารถในการแกปญหาของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1. วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการสอนสงคมศกษา ภาควชาหลกสตรการสอนและเทคโนโลยการศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ยพน พพธกล. (2546). การเรยนการสอนคณตศาสตรยคปฏรปการศกษา. กรงเทพฯ : บพธการพมพ.

รงสรรค ทองสกนอก. (2547). ชดการเรยนการสอนทใชปญหาเปนฐานในการเรยนร (Problem BaseLearn-ing) เรองทฤษฎจานวนเบองตน ระดบชนมธยมศกษาปท 4. วทยานพนธปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาคณตศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

วรณน ขนศร. (2546). “การจดการเรยนการสอนคณตศาสตร” ใน วารสารวชาการ. 6(3) มนาคม.วราภรณ มหนก. (2545). “การจดการเรยนการสอนเพอพฒนาทกษะและกระบวนการทางคณตศาสตร” ใน

วารสารวชาการ ปท 5 ฉบบท 9 กนยายน.

สถาบนทดสอบทางการศกษาแหงชาต (องคการมหาชน). (ออนไลน). ผลการทดสอบระดบชาตขนพนฐาน (O-NET) ในกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร ของนกเรยนชวงชนท 2. เขาถงไดจาก http://www.

niets.or.th/ เมอ 23 พฤษภาคม 2555.สฐพร สอนออน. (2547). การพฒนาชดกจกรรมวชาคณตศาสตร เรอง การแกโจทยปญหาอยางสรางสรรค

สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 อ.พชย จ.อตรดตถ. วทยานพนธปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาหลกสตรและการสอน สถาบนราชภฏอตรดตถ.

Page 334: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 323 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

สนทร โอพง. (2549). การพฒนากจกรรมการแกโจทยปญหาทางคณตศาสตร โดยใชกรอบความคดรวบยอดสาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 4. วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาหลกสตรและการสอน มหาวทยาลยราชภฏภเกต.

สรางค โควตระกล. (2541). จตวทยาการศกษา. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.สวทย มลคา. (2547). กลยทธการสอนคดแกปญหา. กรงเทพฯ : โรงพมพภาพพมพ.อนงคนาฏ วงศสารสน. (2547). การใชวธการใหเหตผลโดยใชกรณตวอยางเปนฐานในการแกโจทยปญหา

วชาคณตศาสตร สาหรบนกเรยนชนประถมศกษา. วทยานพนธหลกสตรปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาเทคโนโลยทางการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

อรรณพ อนทรชย. (2541). ผลสมฤทธทางการเรยนคณตศาสตรของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ทเรยนโดยใชบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน. วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

Page 335: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

ทนทางสงคมกบความมนคงทางอาหารในชมชนชนบท : กรณตาบลควนร อาเภอรตภม จงหวดสงขลาSocial Capital and Food Security in a Rural Community: Khuan Ru Sub-district, Rattaphum District, Songkhla Province

อมาวส อมพนศรรตน1, มารสา สวรรณราช 2, พนสยา วรรณวไล 3, ทรงฤทธ ทองมขวญ4

Amavasee Ampansirirat 1, Marisa Suwanraj 2, Pannatsaya Wannawilai 3,

Trongrit Thongmeekhaun4

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาทนทางสงคมในชมชนชนบท : กรณตาบลควนร อาเภอรตภม จงหวดสงขลา มลกษณะอยางไร และมผลตอความมนคงทางอาหารอยางไรบาง วธการศกษา: เปนวจยเชงคณภาพเพอศกษาทนทางสงคมทเกยวกบความมนคงทางอาหาร เกบรวบรวมขอมลโดยวธสมภาษณ สนทนากลม กบผนาชมชน ผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน และแกนนาแหลงเรยนรตางๆ เกยวกบอาหาร จานวน 33 คน และสงเกตแบบไมมสวนรวมในการทากจกรรมตางๆ ของแหลงเรยนรเหลานน วเคราะหขอมลโดยการวเคราะหเชงเนอหา สรปประเดนสาคญทเกยวกบทนทางสงคมและความมนคงทางอาหาร ผลการศกษา: ทนทางสงคมทเกยวของกบความมนคงทางอาหาร ประกอบดวย 1) ทนคน ไดแก ผนา และอาสาสมคร 2) ทนระดบกลมเกยวกบแหลงเรยนรดานอาหาร และ 3) ทนระดบองคกร ทงภายในและภายนอกชมชน พบประเดนสาคญเกยวกบความมนคงทางอาหาร 4 ดาน คอ 1) การมอาหารเพยงพอ มกลมตางๆ ทมการผลตอาหารในชมชน ไดแก กลมเกษตรผสมผสาน และโรงสขาวชมชน 2) การเขาถงแหลงอาหาร มธนาคารอาหารชมชน ททกคนสามารถเขาถงได 3) การใชประโยชนจากอาหาร ครวเรอนมการปลกพช เลยงสตวเพอนามาเปนอาหาร และ 4) เสถยรภาพดานอาหาร ทกคนในชมชนสามารถเขาถงอาหารไดตลอดทงป เนองจากมแหลงนาเพอการเกษตร และมศนยเมลดพนธขาว

สรปผลและขอเสนอแนะ: การสงเสรมความมนคงทางอาหารในชมชนนน จาเปนตองสงเสรมทนทางสงคมทงระดบบคคลและระดบกลมในชมชน

คาสาคญ : ทนทางสงคม, ความมนคงทางอาหาร

1,2,3,4 อาจารย, วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สงขลา 1,2,3,4 Lecturer, Boromarajonani College of Nursing, Songkhla

Page 336: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 325 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

Abstract

The objective of this study was to explore the nature of social capital and how it influenced food security in a rural community: A case study in Khuan Ru Sub-district, Rattaphum District, Songkhla Province. Method: A qualitative research was conducted to explain social capital related to food security in the community. In the process of data collection, semi-structured interviews and focus group discussion were employed, with a head of local administrative organization, a head of village, and a group of food learning unit leaders (N=33). Nonparticipant observations also were performed to observe activities in food security learning units in the community. The data obtained were transcribed and coded to develop themes related to social capital of food security. Results: Social capital namely 1) key persons such as leaders and volunteers, 2) groups of food learning units, and 3) internal and external organizations were found closely related to food security. Four themes related to food security, such as: 1) food availability, some groups produced food such as multiple cropping and community rice mill; 2) food accessibility, there was a food community bank that everyone was be able to access to food resources; 3) food utilization, households planted their own garden and raised animals for food; and 4) food stability, food was accessed periodically because of adequate water supply for agriculture, and rice seed bank for protected future of food, emerged from the investigation. Conclusions: In order to promote food security in the community, there is a need to enhance social capital related to food security both in individual and community levels.

Keywords : Social capital, Food security

บทนา

ความมนคงทางอาหาร เปนความตองการ

ใหคนทกคน มความสามารถเขาถงอาหารไดทกเวลาทงทางกายภาพ เศรษฐกจอยางเพยงพอ ปลอดภย และมคณคาทางโภชนาการ เพอการม

ชวตทดและสขภาพทเขมแขง ซงองคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต ไดแบงความหมายดานความมนคงทางอาหารออกเปน 4 มต คอ ความพอเพยงของปรมาณอาหาร การเขาถงทรพยากรทพอเพยงของบคคลเพอไดมาซงอาหารทเหมาะสม และมโภชนาการ การใชประโยชนดานอาหาร มอาหารทเพยงพอ นาสะอาดและการรกษา

สขภาพและสขอนามย เพอทจะเขาถงภาวะความเปนอยทดทางโภชนาการ และเสถยรภาพทาง

อาหารทประชาชน ครวเรอน และบคคลจะตองเขาถงอาหารทเพยงพอตลอดเวลา (FAO, 2008) ประเทศไทยมทรพยากรอาหารทสมบรณมาตงแตอดต เนองจากสภาพทตงและภมอากาศท

เอออานวยตอการดารงชวตของพชและสงมชวตชนดตาง ๆ สงผลใหมความหลากหลายทางดานอาหารตลอดทงป (วฑรย เลอนจารญ และคณะ,

2548) แตปจจบนพบวาปรมาณอาหารและความหลากหลายของชนดอาหารทไดจากธรรมชาต และ

การผลตมนอยลง เกดขนจากหลายปจจยตงแตการหดตวของภาคเกษตร การเปลยนแปลงพฤตกรรม

Page 337: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

326 อมาวส อมพนศรรตน และคณะทนทางสงคมกบความมนคงทางอาหารในชมชนชนบท :...

การบรโภคของคนในสงคม จนถงการเปลยนแปลงของภมอากาศทมผลกระทบตอปรมาณผลตผลทได (สภา ใยเมอง, 2555) วถชวตชาวไทยชนบทมความสมพนธทแนบชดกบทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม แหลงทมาของอาหาร มาจากหลายแหลง เชน จากการผลต จากแหลงธรรมชาต และจากการซอและการแบงปนหรอทางวฒนธรรมประเพณ (ธนนชย มงจต,บาเพญ เขยวหวาน และเบญจมาศ อยประเสรฐ, 2555) ชมชนชนบทภาคใตไดนยามความหมาย ความมนคงทางอาหารทเกยวของกบการมอาหารกนเพยงพอ หรอพงพาตนเองไดดานอาหาร และความหลากหลายของอาหารทบรโภค ทสมพนธกบระบบนเวศ ระบบเศรษฐกจดานอาชพทเปนทมาของรายไดเพอซออาหาร (สภา ใยเมอง, 2555) แตการศกษาความมนคงทางอาหารของผสงอายในชมชนชนบท ภาคใต พบวาผสงอายรอยละ 93.3 มคะแนนความมนคงทางอาหารนอย เมอวเคราะหรายมตพบปญหาดานคณภาพอาหารมากทสด รองลงมาคอดานความปลอดภยของอาหาร และปรมาณอาหาร ตามลาดบ (วนทนย ชยฤทธ, นพวรรณ เปยซอ และสจนดา จารพฒน มารโอ, 2555) และจากการสารวจขอมลพนฐานเพอประเมนตนเองเบองตน ดานความมนคงทางอาหาร อาหารปลอดภย และโภชนาการสมวย: กรณจงหวดสงขลา พบวาเมอเทยบกบในรอบ 10 ป 5 ป 3 ป

และปจจบน ความมนคงทางอาหารมแนวโนมลดลง ทงดานการพงตนเอง ดานอาหาร ครวเรอนมการผลตอาหารเองลดนอยลง ตนทนการผลตสงขน

สทธและการเขาถงระบบอาหารมนอยลง ครวเรอนมทดนถอครองพนทนาลดลง (อมาวส อมพนศรรตน และคณะ, 2557)

ตาบลควนร อาเภอรตภม จงหวดสงขลา ประกอบดวย 9 หม บาน 2,132 ครวเรอน ม

ประชากรทงหมด 6,057 คน ซงสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม ไดแก ทานา ทาสวน และปศสตว โดยมพนทเกษตรกรรมประมาณ 10,751

ไร ซงใชสาหรบทานาประมาณ 4,500 ไร แตปจจบนพนทนากาลงประสบปญหาลดลงอยางตอเนอง เนองจากราคาขายตา ตองใชนาในการเพาะปลกสง ตรงกนขามกบพนททาสวนคอ ยางพาราและปาลมนามน ทมจานวนเพมขน เนองจากเป นพชเศรษฐกจทสรางรายไดสงใหแกครวเรอน ไดรบการสงเสรมและใชนาในการเพาะปลกนอย นอกจากนพบวาประชาชนสวนหนงมการซอวตถดบในการประกอบอาหารมากกวาการผลตเอง (อมาวส อมพนศรรตน และคณะ, 2557) อยางไรกตาม “ตาบลควนร” ไดมความพยายามทจะหาแนวทางในการแกไขปญหาดงกลาว โดยอาศยการมสวนรวมชมชนผาน “บาน วด และโรงเรยน” ภายใตการผลกดนและการขบเคลอนของผนาแกนนาชมชน และทกภาคสวนทมความเขมแขงและวสยทศนทกาวไกล เกดกระบวนการเรยนรรวมกน โดยปรากฏเปนรปธรรมของศนยเรยนรตาง ๆ เชน ธนาคารอาหารชมชน ธนาคารนา ธนาคารขาว สวนสมรม กลมนาพรกสมนไพร กลมยวเกษตรกรในชมชน เปนตน ทาใหประชาชนในชมชนสามารถพงตนเองทงในดานการมแหลงอาหารทอดมสมบรณ ทงระดบครวเรอน และชมชน อาหารทผลตและบรโภคเปนอาหารทมคณภาพ มมาตรฐาน ปลอดภย และมคณคาทางโภชนาการทมความเหมาะสมกบวย รวมทงเกดการอนรกษวฒนธรรมเกยวกบการผลต

อาหาร เชน การ “ออกปาก ดานา” เปนตน โดยผลลพธทปรากฏเปนรปธรรมดงกลาว เกดขนจากใชทนทางสงคมทหลากหลายทมอย ในชมชน “ตาบลควนร” นนเอง ซงทนทางสงคมมความสาคญ

อยางยงตอการทาใหชมชนมความเขมแขง และมปรากฏอยแลวในทกชมชน แตอยทชมชนใดจะเหนคณคาของทนทางสงคมนนๆ และนามาใชในการพฒนาชมชนของตนเองใหมความเขมแขงและสามารถพงพาตนเองไดอยางยงยนตอไป (วชตา

นนวน และชนษฏา ชสข, 2557) ซงอาทตย บดาดวง และสพรรณ ไชยอาพร (2555) ไดสรปทนทางสงคมออกเปน 3 มต คอ มตความร มตความด และมต

Page 338: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 327 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ดานความรก และกระบวนการหรอขนตอนในการขบเคลอนทนทางสงคมไปสสงคมทพงปรารถนา คอ 1) สรางความตระหนกใหคนในชมชนเรมคดทจะพฒนาชมชนรวมกน 2) คนหาศกยภาพและทนทางสงคมในชมชนทเหมาะสม 3) สรางผนาหรอแกนนาเพมขน 4) ประสานความรวมมอกบหนวยงานภาครฐและเอกชน 5) ลงมอทาอยางมสวนรวมทงชมชน ภาครฐและเอกชน 6) ตดตามประเมนผลอยางตอเนอง และ 7) การขยายผล เนองจากทนทางสงคม เปนลกษณะเดนขององคกรทางสงคม เชน ความไววางใจ บรรทดฐาน และเครอขาย ซงสามารถปรบปรงประสทธภาพของสงคม โดยการสงเสรม เกอหนน การรวมมอในการดาเนนงานซงกนและกน (Putnam, 2000) สาหรบทนทางสงคมในจงหวดสงขลา มการใชทนทางสงคมเปนเครองมอเพอพฒนานโยบายสาธารณะดานสขภาพโดยภาคประชาชน กองทน การเงน และสวสดการชมชน มจดเดนเรองความเขมแขงทางวฒนธรรม มทนทางสงคมทสะสมอยมาก และแกนนาชาวบานมชอเสยงในระดบประเทศ (นพวรรณ วรรณเทพสกล, 2550) ดวยความสาคญของความมนคงทางอาหาร และทนทางสงคม ทมอยในชมชนชนบทภาคใต คณะผวจยจงสนใจศกษาทนทางสงคมในชมชนชนบท กรณตาบลควนร อาเภอรตภม จงหวดสงขลา วามอะไรบาง ทงทนเชงโครงสราง และเชง

กระบวนการ และมการนาใชทนทางสงคมเพอใหเกดความมนคงทางอาหารไดอยางไร

วตถประสงคการวจย

- เพอศกษาทนทางสงคมในชมชน

ชนบท กรณศกษาตาบลควนร อาเภอรตภม จงหวดสงขลา - เพอศกษาวาทนทางสงคม มผลตอ

ความมนคงทางอาหารในชมชนชนบท กรณศกษาตาบลควนร อาเภอรตภม จงหวดสงขลาอยางไร

วธการศกษา

การวจยครงนเปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) ผวจยนาคาถามการวจยมา

สรางเปนคมอในการเกบมลการวจยและดาเนนการเตรยมทมคณะผวจยจานวน 4 คนโดยการจดอบรมเรองการเกบขอมลวจยเชงคณภาพ จานวน 2 วน การเกบรวบรวมขอมล ผใหขอมล จานวน 33 คน เปนแกนนาแหลงเรยนรเกยวกบอาหาร จานวน 10 แหลงในตาบลควนร อาเภอรตภม จงหวดสงขลา ใชวธการสนทนากลม ตามประเดนคาถามในการวจย รวมกบการสมภาษณเจาะลก การสงเกต กจกรรมตางๆ จากปฏบตการจรง การบนทกภาคสนาม ในระหวางการสนทนากลมและการสมภาษณเจาะลกจะมการบนทกการสนทนาเปนไฟลเสยงเพอนามาใชในการวเคราะหขอมลตอไป สาหรบความนาเชอถอของขอมลผวจยใชเทคนคการตรวจสอบสามเสา (Triangulations) โดยใชวธการเกบขอมลหลากหลายวธ การใชนกวจยหลายคน และการสอบทานขอมล (Debriefing) ขนวเคราะหขอมล ใชเทคนคการวเคราะหเชงเนอหา (Content analysis) การพทกษสทธกลมตวอยาง การวจยครงนไดผานการพจารณาจากคณะกรรมการจรยธรรมในมนษย ของวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สงขลา เลขท 6/2558

การวเคราะหขอมล

ไฟลเสยงจากการสนทนากลมและการ

สมภาษณแบบเจาะลกจะถกนามาถอดเทปแบบคาตอคา และคนหาประเดนสาคญโดยการใชการสงเคราะหเนอหา (content analysis) ดวยวธ

inductive coding ประโยคแตละประโยคจะถกอานอยางละเอยดเพอคนหากลมคาทเกยวของกบวตถประสงคการวจย และจาแนกประเดนหลก

Page 339: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

328 อมาวส อมพนศรรตน และคณะทนทางสงคมกบความมนคงทางอาหารในชมชนชนบท :...

ขอมลทงหมดจะถกตรวจสอบแบบสามเสากบบนทกการสงเกตในสนาม จากนนผวจยจะนาเสนอประเดนหลกกบผใหขอมลเพอการตรวจสอบความถกตองและเพมเตมขอมลใหดยงขน เพอนามาปรบประเดนหลกใหมกอนนาเสนอผลการวจย

ผลการศกษา

ทนทางสงคม ทแสดงถงศกยภาพของชมชน ประกอบดวย 1. ทนคน ประกอบดวย 1.1) ทนระดบบคคล ไดแก คนสาคญ ผนา คนเกง อาสาสมคร ในแตละหมบาน ตลอดจนเรองทมคนเหลานนมความชานาญเพอนามาเปนประโยชนให กบชมชน1.2) ทนระดบกลม ผนากลมตางๆ ทรวมตวกนทากจกรรมเกยวกบอาหารของชมชน มการพฒนาจนยกฐานะเปนแหลงเรยนร เชน ธนาคารอาหารชมชน กลมเกษตรผสมผสาน (สวนสมรม) ธนาคารนา ธนาคารขาว ศนยเมลดพนธขาวชมชน กลมยวเกษตรกร กลมพลงงานชมชน และโรงสขาวชมชน เปนตน 2. ทนดานทรพยากรธรรมชาตและแหลงประโยชนในชมชนทเออตอการพฒนา เชน ทดน ขณะนมทดนในตาบลจานวนมาก และทดนยงเปนของคนในตาบลเปนผถอครอง นายก อบต. มแนวคดวา “ทนทสาคญเกยวกบความมนคงทาง

อาหาร คอ ทดน” พยายามสรางจตสานกใหประชาชนในตาบลไมขายทดน เพอรกษาพนทไวทาการเกษตร 3. ทนเงน ประกอบดวย ธนาคาร

หมบาน กองทนหมบาน กองทนฌาปนกจ และกองทนหลกประกนสขภาพตาบล เปนตน 4. ทนองคกร/หนวยงาน/สถาบน ทเปนปจจยเออในการพฒนา ไดแก องคกรภายในพนท เชน องคการบรหารสวนตาบล โรงเรยน ศนยพฒนาเดกวยกอนเรยน โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล สานกงานเกษตรตาบล เปนตน และองคกร

ภายนอกพนท ทใหการสนบสนนดานวชาการ เงนทนสนบสนนการพฒนา ไดแก สถาบนจดการระดบสขภาพ ภาคใต (สจรส.) ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ สถาบนการศกษาตางๆ ทนทางสงคม มลกษณะทสอดคลองกบ Putnam (2000) ทกลาววาทนทางสงคม เปนลกษณะเดนขององคกรทางสงคม เชน ความไววางใจ บรรทดฐาน และเครอขาย ซงสามารถปรบปรงประสทธภาพของสงคม นอกจากนอาจแบงทนทางสงคมของตาบลกรณศกษา ออกเปน ทนเชงโครงสราง และทนเชงกระบวนการเรยนร ตามแนวคดของ Uphoff (2000) ดงน 1. ทนเชงโครงสราง (structural social capital) ไดแก บทบาทหนาท ทจดตงขนแกบคคลทรวมอยในกลม เปนขอกาหนดกฎเกณฑทสรางขนเพอเปนกรอบในการปฏบตกจกรรมตางๆ เกยวกบดานอาหารของชมชนรวมกน แตละกลมมการเลอกประธานกลม คณะกรรมการฝายตางๆ 2. ทนเชงกระบวนการเรยนร (cognitive social capital) ไดแก คานยม คณคาทางจตใจ ทศนคต และความเชอ หรอฐานคดในการทางานของกลมตางๆ เกยวของกบอาหารของชมชน ซงทนทางสงคมได ปลกฝ งสมาชกในกล มให มวฒนธรรม วธคดและอดมการณเพอประโยชนสวนรวม จนสามารถสรปไดวา “บาน วด โรงเรยน : หลอหลอมคานยมรวมของผนา” ทาใหผนาแตละคน ม

คานยม และฐานคดตางๆ คอ ทกคนมอดมการณในการพฒนา รกบานเกด จตอาสา เสยสละเพอสวนรวม พงตนเองกอนทจะใหรฐชวยเหลอ และพฒนา

จากฐานของทรพยากรทองถน

การนาใชทนทางสงคม เพอพฒนาส ความมนคงทางอาหารของชมชน

การนาใชทนทางสงคม และการขบเคลอนทนทางสงคม ทาใหเกดการมสวนรวมของสมาชกตางๆ ในชมชน จนเกดเปนความมนคงทางอาหาร

Page 340: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 329 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ในชมชน ซง นายก อบต. มแนวคดวา ความมนคงทางอาหารเปนเรองของทกคน ตองการใหทกคนมความมนคงทางอาหาร จงไดขบเคลอนเรองน โดยการนาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาใช และกลาววา “ความมนคงทางอาหาร ตรงกบการมภมคมกนทดของพนองในตาบล ถาเราสามารถสรางความมนคงทางอาหารได มอาหารของเราเอง

เปนการสรางภมคมกน จงตองทาใหเปนรปธรรม” (นายก อบต., 28 ตลาคม 2557) ทนทางสงคม ทงระดบบคคล และระดบกลมในตาบล มการรวมกนพฒนาแหลงเรยนรตางๆ เกยวกบอาหาร โดยใชหลกการทางานคอ รวมรบรปญหา รวมคดหาทางออก (จดทาแผนบรณาการ) รวมลงมอปฏบตอยางเสมอภาค รวมประเมนผล ร วมชนชมผลงาน ร วมถ ายทอดวธคดและกระบวนการ และรวมสรางวฒนธรรมเกษตรกรรมแบบยงยน สงผลใหเกดความมนคงทางอาหารของชมชน สามารถแบงเปน 4 มต ดงน ความมนคงทางอาหาร การนาใชทนทางสงคมทงระดบบคคล และระดบกลม ทรวมทากจกรรมเกยวกบอาหาร จนพฒนายกระดบเปนแหลงเรยนร สงผลใหคนในตาบลมอาหารอยางเพยงพอ สามารถเขาถงแหลงอาหารชมชนได ไดรบอาหารทปลอดภย และมเสถยรภาพทางอาหาร ดงน

1. การมอาหารเพยงพอ (Food availability) แกนนาในชมชนมการรวมกลมกน เพอทากจกรรมเกยวกบการผลตอาหาร ชวยเหลอ

ซงกนและกน เพอใหมอาหารอยางเพยงพอตลอดป ทงขาว ผก ผลไม และสตวเลยงทนามาเปนอาหาร ไดแก กลมเกษตรผสมผสาน (สวนสมรม)

และโรงสขาวชมชน ดงน 1.1) เกษตรผสมผสาน : แหลงผลต ทดลอง และถายทอดความร แปลงสาธตการเกษตรผสมผสานแบบสวนสมรมในตาบล และพนทใกลเคยง

ทมา : เกดขนจากการประกอบอาชพเกษตรกรรม ปลกพชเชงเดยว แลวประสบปญหาเมอราคาพชผลตกตาทาใหเกดหนสน ชมชนจงคดแกปญหารวมกนโดยมแกนนาคนสาคญ รวมกนเสรมสรางศกยภาพคนในชมชนใหมแหลงเรยนร ชวยเพมรายรบและลดรายจายในครวเรอน บทบาทของแหลงเรยนร : เปนแหลงผลต ทดลอง และถายทอดความร แปลงสาธตการเกษตรผสมผสานแบบสวนสมรมในชมชนและพนทใกลเคยง โดยทาสวนสมรมในทดนของตนเอง ภายใตแนวคด “การปลกพช 7 ชน 10 ชนด” ปลกพชทเปนอาหาร และสมนไพร เพอใหมแหลงอาหารทมความปลอดภยสามารถรบประทานไดตลอดป และปลกไมทดแทนพลงงาน เพาะพนธไผ จาหนายและแจกใหกบสมาชก นอกจากนมการเลยงสตว ปลา ไก 1.2) โรงสขาวชมชน : บรการสขาวใหชาวนา โดยเปนมตรกบสงแวดลอม ทมา : จากปญหาทประชาชนสวนใหญ ซงมอาชพทานา แตชมชนไมมโรงสขาวทไดมาตรฐานเปนของชมชนและรกษาผลประโยชนใหชาวนาอยางแทจรง หลงจากชาวนาเกบเกยวขาวแลว นาไปสทโรงสเอกชนพบวาโรงสโกงขาวชาวนา จงเกดแนวคดของผนารวมกบการทาประชาคมของประชาชนในชมชนใหจดสรางโรงสขาวชมชนขน บทบาทของแหลงเรยนร : เพอให

บรการสขาวแกชาวนาในตาบล ในราคายอมเยา จดใหบรการแกสมาชกวนเวนวน ทงนเพอพกการใชงานของเครอง เปนการประหยดพลงงาน สงผลให

ประชาชนไดขาวทมคณภาพ นอกจากนโรงสขาวยงประสานงานรวมกบแหลงเรยนรอนๆ เพอสงราขาวไปใชเปนอาหารของสตวเลยง และนาไปหมก

ทาปยอนทรย ทาใหประหยดคาใชจาย และลดการใชปยหรออาหารสตวทมสารเคม การทางานของโรงสขาวจงเปนมตรกบสงแวดลอม 2. การเขาถงแหลงอาหาร (Food accessibility) ประชาชนทกคนในตาบลสามารถ

Page 341: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

330 อมาวส อมพนศรรตน และคณะทนทางสงคมกบความมนคงทางอาหารในชมชนชนบท :...

เขาถงทรพยากรอาหารทเหมาะสม มสทธในการเขาไปเกบอาหารทเปนสวนรวมของชมชน ไดแก ธนาคารอาหารชมชน และศนยเมลดพนธ ขาวชมชน ดงน 2.1) ธนาคารอาหารชมชน : 7 ไร 7 เรอง 7 รอย ทมา : ประชาชนมปญหาดานสขภาพ มพฤตกรรมการรบประทานอาหารทไมปลอดภย มสารเคมปนเปอน ผนาทองถนจงมแนวคดในการซอทดนสาธารณะใหคนในตาบลไดเขามาปลกผกสวนครวเพอบรโภค และดาเนนการทาเปนธนาคารอาหารชมชน ภายใตแนวคด “ 7 ไร 7 เรอง 7 รอย” บทบาทของแหลงเรยนร : ธนาคารอาหารชมชน มจานวนเนอทสาธารณะประโยชน 7 ไร ในพนทนม 7 กจกรรม คอ ปลกไผ ปลกผกสวนครว ปลกพชสมนไพร เพาะชาตนไม เพาะเหด ทาปยอนทรย การเลยงปลาและไกไข มเปาหมายในการดาเนนงานคอ แตละวนตองเกดรายไดไมนอยกวา 700 บาท เพอเปนเงนหมนเวยนในการดาเนนกจกรรมตางๆ นอกจากนยงมการทาแปลงสาธต ม

การผลตปยชวภาพ เปนแหลงเรยนรของคนในชมชน ใหหนมาปลกผกสวนครวไวบรโภคเอง เพอใหมอาหารปลอดภยในการบรโภคและประหยดคาใชจายในครวเรอน และยงทาหนาทเปนศนยถายทอดความรและเทคโนโลยทางการเกษตร

ถายทอดแนวคด “7 ไร 7 เรอง 7 รอย” 2.2) ศนยเมลดพนธ ข าวชมชน : แปลงนาสาธต บรการยม – คน พนธขาว ทมา : ในตาบลขาดการจดเกบเมลด

พนธขาวทถกตอง มการปนเปอน การนาเมลดพนธขาวจากพนทอนมาปลกไมเหมาะสมกบพนทและความตองการบรโภคของคนในทองถน จงมระบบ

บรหารจดการ จดตงศนยเมลดพนธขาวชมชนขน บทบาทของแหลงเรยนร : การจดทา

แปลงนาสาธต การกาจดศตรพชในแปลงนาสาธต โดยไดรบการสนบสนนเมลดพนธ ขาวจากศนยพฒนาพนธขาวระดบอาเภอและจงหวดมาจดเกบ

เปดบรการใหชาวนามายมพนธขาวไปปลกในฤดทานา และนามาคนหลงสนสดฤดเกบเกยวแลว นอกจากนยงใหบรการถายทอดความรเรองการทานาแกกลมยวเกษตรกร 3. การใช ประโยชน จากอาหาร (Food utilization) คนในชมชนสามารถใชประโยชนจากอาหารในการบรโภคอยางเพยงพอ โดยเฉพาะในกลมนกเรยน ไดแก กลมยวเกษตรกร ศนยพฒนาเดกเลก พลงงานชมชน ดงน 3.1) กลมยวเกษตรกร : นอมนาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง สชวตจรง เชอมโยงระหวาง บาน วด โรงเรยน ทมา : เกดขนจากการจดการศกษาในปจจบนไมเหมาะสมกบความตองการของพนท ซงเปนเกษตรกร ไมมผ สบทอดภมปญญาและวฒนธรรมดานการเกษตร ผอานวยการโรงเรยน จงจดตงกลมยวเกษตรกรขน บทบาทของแหลงเรยนร : กลมแกนนาไดดาเนนการพฒนาหลกสตรบรณาการ “บาน วด โรงเรยน” สงเสรมการเรยนรจากการปฏบตจรง โดยจดตงกลมยวเกษตรกรในโรงเรยน ขยายพนท

จากแปลงสาธตในการปลกพช เลยงสตว เพอใชเปนอาหารกลางวน โดยปรบปรงหลกสตรตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ประสานแหลงเรยนรต างๆ ในการสนบสนนวทยากร และปลกฝงวฒนธรรมในการทานา

3.2) พลงงานชมชน : ศนยถายทอดเทคโนโลยทางการเกษตร ลดรายจายในครวเรอน ทมา : การใชพลงงานในครวเรอน

เปนคาใชจายททกครวเรอนใชเพอการปรงอาหาร รวมถงการทาอาหารกลางวนในโรงเรยน กลมแกนนาจงคดทาพลงงานชมชนขน โดยการนาของผนา

ชมชน (ผใหญบาน และผชวยผใหญบาน) บทบาทของแหลงเรยนร : การทาพลงงานสะอาดใชในครวเรอนเพอลดคาใชจายใหเกษตรกรทมเชอเพลงธรรมชาต โดยใชเตาชวมวลแทนแกสหงตม เชอเพลงในเตาชวมวลไดจากไม

Page 342: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 331 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ยางพาราทสามารถหาไดในทองถนและปลกทดแทนได นอกจากนยงชวยลดปรมาณขยะ โดยการเผาทเปนมตรกบสงแวดลอม มการประสานงานกบกลมตางๆ การสงเสรมการใชเตาชวมวลในการผลต แปรรปอาหาร ในแหลงเรยนรธนาคารอาหารชมชน นอกจากนเปนแหลงเรยนรใหกบสถาบนการศกษาตางๆ จนไดรบรางวล “ศนยถายทอดเทคโนโลยทางการเกษตรทชวยลดคาใชจายในครวเรอน” 4. เสถยรภาพทางอาหาร (Food stability) ประชาชนทงระดบบคคล และครวเรอน สามารถเขาถงอาหารอยางเพยงพอตลอดเวลา เนองจากชมชนมธนาคารนา และธนาคารขาว 4.1) ธนาคารข าว : ถ ายทอดภมปญญาสลกหลาน “ออกปาก ดานา” ทมา : จากปญหาพนททานานอยลง

ตนทนสงขน แกนนาชมชนไดรวมคดแกปญหา จดตงธนาคารขาวในตาบล บทบาทของแหลงเรยนร : ดาเนนการพฒนาพนธขาว เกบพนธขาวโดยประสานงานสงเกบและตรวจสอบคณภาพ รวมกบศนยเมลดพนธขาวของชมชนเพอใหไดพนธขาวแทไมปนเปอน นอกจากนมการประสานงานเพอรบบรการยมพนธขาวในฤดเพาะปลก เพอใหเพยงพอในการเพมพนททานา โดยม อบต.สนบสนนขอมล ทรพยากร และงบประมาณ มการประสานงานกบแหลงเรยนร

ยวเกษตรกรเปนการถายทอดภมปญญาในการทานาสลกหลานเกษตรกร ผานกจกรรม “ออกปาก ดานา” 4.2) ธนาคารนา : แนวทางการใชนารวมกนอยางยงยนในชมชน ทมา : จากสภาพปญหาการทาเกษตรกรรมในชมชน ขาดแคลนแหลงนาดบ จงเกดปญหาการใชนารวมกน แกนนาจงมแนวคดในการ

สรางเหมองนาคอนกรต ประชมรวมกนเพอหาแนวทางการใชนารวมกนอยางยงยนในชมชน รวมกบ อบต. และหนวยงานตางๆ เชน กรมชลประทาน

เพอสามารถใหบรการแหลงเรยนรทสาคญคอ การสงนาใหพนทเพาะปลกและเลยงสตว โดยเฉพาะปลานาจด การทาเกษตรผสมผสาน ธนาคารอาหารชมชน แหลงเรยนร พลงงานชมชน กล มยวเกษตรกร ความเชอมโยงของทนทางสงคม ทเออใหเกดความมนคงทางอาหาร ทนทางสงคมในตาบลควนร อาเภอรตภม จงหวดสงขลา นอกจากมการรวมตวกนทากจกรรมตางๆ รวมกนแลว ยงมการทางานเชอมโยงเกอหนนซงกนและกนระหวางแหลงเรยนรตางๆ เกยวกบอาหาร ทงดานคน งาน และผลผลต เชน ธนาคารอาหารชมชน ทางานเชอมโยงกบแหลงเรยนรอนๆ มากมายนอกจากทาหนาทหลกภายใตแนวคด “7 ไร 7 เรอง 7 รอย” คอมจานวนเนอทสาธารณประโยชน 7 ไร ในพนทนม 7 กจกรรมคอ ปลกไผ ปลกผกสวนครว ปลกพชสมนไพรเพาะชาตนไม เพาะเหด ทาปยอนทรยชวภาพ การเลยงปลาและไกไข นอกจากกจกรรมในแหลงเรยนรแลวยงมการประสานงานกบแหลงเรยนรอน เพอชวยปอนวตถดบ เชน การสนบสนนตนกลาจากธนาคารขาว ศนยเมลดพนธขาวชมชน การใชแหลงนาจากธนาคารนา ใชแหลงพลงงานในการแปรรปอาหารในโรงครว หรอกาจดขยะจากภาคเกษตรกรรมจากแหลงเรยนรพลงงานชมชน การใชปยอนทรยจากราขาว การนาราขาวละเอยดสาหรบเลยงปลาจาก

แหลงเรยนรโรงสขาวชมชน สาหรบการถายทอดและแลกเปลยนเรยนร มการดาเนนการประสานงานการแลกเปลยนเรยนร ร วมกบแหลงเรยนร

เกษตรผสมผสาน เชอมโยงกบแหลงเรยนรโรงผลตขนมจน กลมทานาพรก กลมทาขนมไทยโดยสงวตถดบใหแหลงดงกลาวรบซอผกหรอวตถดบท

ปลอดสารพษจากธนาคารอาหารชมชน เพอนาผกเปนเครองเคยง (ผกเหนาะ) รบประทานกบขนมจน

ใชพรกหรอวตถดบผกสวนครวและสมนไพรอนๆในการทานาพรก นามะพราวไปทาขนมของกลมขนมไทย

Page 343: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

332 อมาวส อมพนศรรตน และคณะทนทางสงคมกบความมนคงทางอาหารในชมชนชนบท :...

นอกจากนแหลงเรยนร ธนาคารอาหารชมชน ยงชวยใหมการถายทอดความร การเปนวทยากรจากแนวคด “7 ไร 7 เรอง 7 รอย” สแหลงเรยนร ยวเกษตรกร โรงเรยน โรงเรยน อสม. และสประชาชนในชมชนโดยผานแหลงเรยนรสอชมชน สงวทยากรไปรวมจดรายการวทย เชน เกษตรบานเรา เชานทบานเรา และตเกราะเคาะขาวการประสานงานกบภาคเครอขายเชนศนยศกษานอกโรงเรยน ในการใหความร อบรมนอกจากนยงมการประสานงานเพอขอรบคาปรกษาและชแนะในการ

ปฏบตงานของแหลงเรยนรตางๆ เกยวกบอาหาร จากหนวยงานตางๆ ระดบอาเภอ และระดบจงหวด เชน สานกงานเกษตรอาเภอ สานกงานเกษตรและสหกรณจงหวด สานกงานพฒนาทดนจงหวด กรมชลประทาน สานกงานสาธารณสขจงหวดสงขลา และกอ.รมน. ภาค 4 จากทกลาวมาขางตน สามารถสะทอนใหเหนความเชอมโยง เกอหนนซงกนและกนระหวางแหลงเรยนรตางๆ เกยวกบอาหารทงดานคน งาน

และผลผลต ดงแผนภาพท 1

แผนภาพท 1 ความเชอมโยงระหวางแหลงเรยนรเกยวกบอาหารแตละแหลงเรยนร ตาบลควนร อาเภอรตภม จงหวดสงขลา

Page 344: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 333 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

อภปรายผล

จากการศกษาเรองทนทางสงคมและความมนคงทางอาหาร ตาบลควนร อาเภอรตภม จงหวดสงขลา ผลการศกษามสงทนาสนใจ คอทนทางสงคมมความสมพนธอยางยงตอการพฒนาสความมนคงทางอาหารของชมชน โดยเฉพาะทนคนทงระดบบคคล และระดบกลม ทมการหลอหลอมคานยมรวมในการพฒนากจกรรมตางๆ ทเกยวกบอาหารจนเปนแหลงเรยนรได เพราะชมชนทเขมแขงจะมบคคลทมศกยภาพมความสามารถทจะชวยดแลและจดการชมชน เปนแกนหลกในการพฒนาชมชนนาไปสความเขมแขงและความมนคงของชมชน (วชตา นนวน และชนษฎา ชสข, 2557) ความเชอมโยงระหวางแหลงเรยนรเกยวกบอาหารแตละแหลงเรยนร มความเชอมโยง ระหวางคนทเปนแกนนา เชอมงานทมการสนบสนนเกอกลกนและกน และเชอมโยงผลผลตตอกนและกน มการถายทอดภมปญญาสอนชนรนหลงเพอสรางวฒนธรรมเกษตรกรรมทยงยน สอดคลองกบการศกษาของ วชตา นนวน และชนษฎา ชสข, 2557; สเทพ วงศสภา, 2548) ทกลาววาทนภมปญญาและวฒนธรรมทาใหคนในชมชนเกดความผกพนกน ชวยเหลอกน สงผลใหคนในชมชนรสกรบผดชอบรวมกน สรางความเขมแขงใหกบชมชน

ความมนคงทางอาหารของชมชนกรณศกษา เปนสภาวะทยดโยงกบวถชวตของคนในชมชน สอดคลองกบทรพยากรในชมชน และภมปญญาดงเดมของคนในชมชน ทาใหทกคนมอาหารอยางเพยงพอ สามารถเขาถงแหลงอาหารของชมชนสวนรวมได และมอาหารปลอดภย มเสถยรภาพทางอาหาร สอดคลองกบการศกษาของสภา ใยเมอง (2555) ทพบวาความมนคงทางอาหารในความหมายของชมชน ใหความสาคญกบการผลตอาหารไดเอง การเขาถงอาหารจากแหลง

ธรรมชาต วฒนธรรมการชวยเหลอกน และสอดคลองกบการศกษาของเพญประภา ภทรานกรม (2553) พบวากระบวนการเรยนรของชมชนเปนกระบวนการเรยนรในวถชวตเพอการดารงอยและแกปญหาตางๆ ของชมชน จงเปนกระบวนการเรยนรในลกษณะองครวม จากขอคนพบดงกลาว ผวจยไดพยายามสรางขอเสนอแนะผานการออกแบบ Model “ตวแบบการนาใชทนทางสงคมเพอพฒนาสความมนคงทางอาหารของชมชนชนบท” (แผนภาพท 2) โดยสงทจะเปนปจจยนาเขา (input) คอทนทางสงคม โดยเฉพาะทนคนทงระดบบคคล และระดบกลม และองคกร ซงมบาน วด โรงเรยน เปนตวหลอหลอมคานยมรวมของผนา และควรมกระบวนการนาใชทนทางสงคมในการขบเคลอนคอ การรวมรบ

รปญหา รวมคดหาทางออก รวมลงมอปฏบต รวมประเมนผล รวมชนชมผลงาน รวมถายทอดวธคดและกระบวนการ และร วมสร างวฒนธรรมเกษตรกรรมแบบยงยน จนทาใหทกคน และทกครว

เรอนมความมนคงทางอาหารในทสด

Page 345: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

334 อมาวส อมพนศรรตน และคณะทนทางสงคมกบความมนคงทางอาหารในชมชนชนบท :...

แผนภาพท 2 การนาใชทนทางสงคมเพอพฒนาสความมนคงทางอาหาร ของชมชน ตาบลควนร อาเภอรตภม จงหวดสงขลา

กตตกรรมประกาศ

ขอขอบคณสถาบนการจดการระบบสขภาพ ภาคใต (สจรส.) ในการสนบสนนงบประมาณตลอดการดาเนนการวจยในครงน และขอ

ขอบคณผบรหารองคการบรหารสวนตาบลควนร

ศนย พฒนาเดกก อนวยเรยน โรงเ รยนและ

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล รวมทงแกนนาแหลงเรยนรตางๆ ทเกยวกบอาหารในตาบลทใหความรวมมอในการใหขอมลและตรวจสอบความถกตองของขอมล

Page 346: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 335 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

เอกสารอางอง

ธนนชย มงจต, บาเพญ เขยวหวาน และเบญจมาศ อยประเสรฐ. (2555). แนวทางการเสรมสรางศกยภาพดานความมนคงทางอาหารบานแมสรน อาเภอขนยวม จงหวดแมฮองสอน. ในการประชมเสนอผลงานวจยระดบบณฑตศกษา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ครงท 2.

นพวรรณ วรรณเทพสกล. (2550). นโยบายสาธารณะทองถนจากแนวคดสการปฏบต บทวเคราะหนโยบายสาธารณะดานสขภาพ จ. สงขลา. กรงเทพมหานคร มลนธสาธารณสขแหงชาต.

เพญประภา ภทรานกรม. (2553). การพฒนาทนทางสงคมโดยใชชมชนเปนฐานในชมชนประสบภยพบตสนาม : กรณศกษาชมชนในพนทจงหวดพงงา. วารสารรมพฤกษ. ปท 28(2): 1-34.

วนทนย ชยฤทธ นพวรรณ เปยซอ และสจนดา จารพฒน มารโอ. (2555). ปจจยทมความสมพนธกบความมนคงทางอาหารของผสงอายในชมชนชนบททางภาคใต. Rama Nursing Journal. Sep-tember-December: 311-326.

วชตา นนวน และชนฎา ชสข. (2557). ทนทางสงคมและความเขมแขงของชมชนในตาบลหนองแรต อาเภอยะหรง จงหวดปตตาน. วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม. ปท 33 (5): 111 -1 21.

วฑรย เลอนจารญ และคณะ. (2548). ปฏรปเกษตรกรรมเพอความมนคงทางอาหาร. นนทบร : มลนธชววถ.

สภา ใยเมอง. (2555). ตวชวดความมนคงทางอาหารระดบชมชน. รายงานวจยภายใต “โครงการขบเคลอนประเดนเกษตรและอาหารเพอสขภาพ ตามมตสมชชาสขภาพแหงชาต ป พ.ศ. 2551”.

สเทพ วงศสภา. (2548). ทนทางสงคมองชมชนกบการจดการกองทนหมบานและชมชนเมอง. วทยานพนธการศกษามหาบณฑต สาขาการศกษานอกระบบ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

อมาวส อมพนศรรตน และคณะ. (2557). การสารวจขอมลพนฐานเพอประเมนตนเองเบองตน ดานความมนคงทางอาหาร อาหารปลอดภย และโภชนาการสมวย : กรณตาบลทาหน อาเภอสทงพระ ตาบลควนร อาเภอรตภม ตาบลรตภม อาเภอควนเนยง และตาบลชะแล อาเภอสงหนคร จงหวดสงขลา. สงขลา : เอกสารอดสาเนา.

อาทตย บดดาดวง และสพรรณ ไชยอาพร. (2555). ความสามารถในการนาทนทางสงคมออกมาใชของชมชนบานบางไพร อาเภอบางคนท จงหวดสมทรสงคราม. วารสารสมาคมนกวจย. ปท 17(1): 29-41.

Food and Agriculture Organization.(2008). World Food and Agriculture in Review.The State of Food and Agriculture.

Putnam, R.D. (2000). Bowling Alone: The Collapse and Revival of American Community. New

York: Touchstone Rockefeller Center.Uphoff. (2000). Understanding Social Capital: Learning from the Analysis and Experience of Par-

ticipation, in P. Dasgupta and I. Serageldin (eds), Social Capital: A Multifaceted Perspec-tive, 215-249. Washington, DC: World Bank.

Page 347: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

แนวทางการพฒนาการทองเทยวเชงชนบทอยางยงยนในชมชนคลองรางจระเข อาเภอเสนา จงหวดพระนครศรอยธยาDevelopment Guidelines on Sustainable Rural Tourism at Rangchorakhe Canal Community, Amphor Sena, Phranakhon Si Ayutthaya Province

ถรพร แสงพรณ,1 สมนรต นมเนตพนธ2

Thiraporn Sangpiroon1, Sumonratee Nimnatipun2

บทคดยอ

บทความนเปนสวนหนงของปรญญานพนธ เรอง “การพฒนารปแบบการทองเทยวในชมชนคลองรางจระเข อาเภอเสนา จงหวดพระนครศรอยธยา” มวตถประสงคคอ เพอศกษาแนวทางในการพฒนาการทองเทยวเชงชนบทอยางยงยนในชมชนคลองรางจระเข เปนการวจยเชงคณภาพ โดยใชแนวคดและทฤษฎเชงพนท การสมภาษณเชงลก การสงเกต และการสารวจ ใชเทคนคการตรวจสอบขอมลแบบสามเสา และเทคนคการเลอกกลมตวอยางแบบลกโซหรอสโนบอลล สาหรบกลมตวอยางเปนชาวบานในชมชน เจาของโฮมสเตย มคคเทศกทองถน สมาชกชมรมการทองเทยวทางนา หนวยงานภาครฐทเกยวของกบชมชนดานการทองเทยวและอาชพ และสถาบนการศกษาดานการทองเทยว ผลการวจยพบวา แนวทางการพฒนาการทองเทยวเชงชนบทอยางยงยนในชมชนตองไดรบความรวมมอจากกลมผมสวนไดสวนเสยกบชมชน โดยชมชนรวมกนจดตง “กลมทองเทยวเชงอนรกษอาเภอเสนา” เปนการสงเสรมการทองเทยวและทาใหเกดการสวนรวมของชมชน สถาบนการศกษาในทองถนทาวจยและจดอบรมมคคเทศกใหกบคนในชมชน มการสงเสรมกจกรรมนนทนาการเพอการทองเทยวโดยใหนกทองเทยวชาวตางประเทศราไทยรวมกบชาวบานในชมชน ขอเสนอแนะ ควรเขมงวดในการใชกฎหมายมาตรฐาน โฮมสเตย การใหทนสนบสนนการทองเทยวในชมชน และใหความรความเขาใจดานการทองเทยว

ในชมชนเพอนาไปสการพฒนาอยางยงยน

คาสาคญ : การพฒนาการทองเทยว, การทองเทยวเชงชนบท, การทองเทยวอยางยงยน

1 นสตระดบปรญญาเอก หลกสตรปรชญาดษฎบณฑต, สาขาการกฬา นนทนาการ และการทองเทยว คณะพลศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ E-mail: [email protected]

2 อาจารย, ภาควชาสนทนาการ คณะพลศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ1 Doctoral Student of Philosophy degree in Sport, Leisure and Tourism, Faculty of Physical Education at

Srinakharinwirot University, E-mail: [email protected] Lecturer, Department of Recreation, Faculty of Physical Education at Srinakharinwirot University

Page 348: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 337 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

Abstract

This article is a part of dissertation entitled “A Development Model of Tourism in the Rangchorakhe Canal Community Amphor Sena, Phranakhon Si Ayutthaya Province” aiming to study and recommend development guidelines on sustainable rural tourism there. This research was qualitative emphasizing Grounded Theory, in-depth interviewing, observation, surveying, triangulation techniques and snowball sampling techniques. The studied sample employed were villagers, homestay owners, local tourist guides, members of water tourism club, governmentorganizations relating to tourism and occupation in the community and schools of tourism. The findings revealed that the guidelines to develop sustainable rural tourism in the community need to gain cooperation from all the stakeholders in the area. Amphor Sena Conservative Tourism Group has been established by the villagers in order to promote tourism and make a contribution to the community. Local educational institution has carried out research into conservative tourism. In addition, there are tourist guides training to the villagers there and recreational activities to promote tourism such as teaching traditional Thai dance for the foreign tourists. The suggestion from this study is that laws and regulations on the standard of homestay should be strictly enforced. Also, the government should support tourism fund for the community, give knowledge and understanding of related tourism in the community for sustainable development.

Keywords : Tourism development, Rural Tourism, Sustainable Tourism

บทนา

กรมการทองเทยว กระทรวงการทองเทยวและกฬา กลาวถง ยทธศาสตรการพฒนาและฟนฟ

แหลงทองเทยวใหเกดความยงยนในแผนพฒนาการทองเทยวแหงชาต พ.ศ. 2555-2559 ไดใหแนวทางในการดาเนนการพฒนาแหลงทองเทยวทมศกยภาพวา การทองเทยวเปนการสรางคณคา

และมลคาเพม โดยแหลงทองเทยวทมศกยภาพอกแหงหนงในอาเภอเสนา จงหวดพระนครศรอยธยา อยในกลมทองเทยวลมแมนาภาคกลาง เปนการ

ทองเทยวเพอสมผสกบวถวฒนธรรมชนบท ซงชมชนไดรวมกนกอตง “โฮมสเตยคลองรางจระเข” ขนในป พ.ศ. 2545 ซงเปนโฮมสเตยทอนรกษวฒนธรรมชนบท ชาวบานในชมชนมอาชพ

เกษตรกร และทาอาชพประมง อกทงยงมสวนรวมในการทาโฮมสเตยและกจกรรมนนทนาการ โดยไดรบความสนใจจากกลมนกทองเทยวทเดนทางมาพกและสมผสกบธรรมชาตของชนบทรมคลอง จง

เปนการทองเทยวเชงชนบท ตรงกบความตองการของกลมนกทองเทยวทตองการมประสบการณทด

และไดเรยนรจากแหลงทองเทยว การทองเทยวเชงชนบท เปนการทองเทยวในพนทชนบท โดยเปนการทองเทยวทเชอม

โยงวถชวตของคนในทองถน วถการเกษตร สงคม วฒนธรรมและสงแวดลอมหลอหลอมใหมลกษณะเฉพาะของชนบทนน ๆ (Sharpley, Richard; & Sharphey, Julia. 1997: 5) ดงงานวจยของลฟ (Lepp, 2004: Abstract) ศกษาเรอง การทองเทยวเชงชนบทในหมบานชาวอกานดาน รายไดหลกของ

Page 349: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

338 ถรพร แสงพรณ, สมนรต นมเนตพนธแนวทางการพฒนาการทองเทยวเชงชนบทอยางยงยน...

ชมชนมาจากผลตผลทางการเกษตร การทองเทยวเปนรายไดเสรมทมผลกระทบในดานดตอชนบท การทองเทยวชวยใหเกดการพฒนาดานเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรมและสงแวดลอมนาไปสความยงยน และงานวจยของแอบบ (Abby, 2006: 878-889) ศกษาเรอง การทองเทยวเชงชนบทในเมองกดง ประเทศมาเลเซย การทชนบทขาดการวางแผนดานการพฒนาการทองเทยว สงผลกระทบในดานลบตอชมชนในการทาโฮมสเตย ควรคานงถงการจาง

งานซงเปนแรงงานในชนบท ในขณะเดยวกนควรมการอนรกษวฒนธรรมดงเดมของชมชนใหคงอย

และสงเสรมพฒนาการทองเทยว โดยใหเกดผลกระทบตอทรพยากรในชนบทให น อยทสด สาหรบชมชนคลองรางจระเขนนชาวบานรวมกนทาโฮมสเตย แตพบปญหาดานการมสวนรวมในการจดการทองเทยว โดยนาแนวคดการพฒนาการทองเทยวอยางยงยนของบช (Beach, 2013: online) แสดงดงภาพประกอบ 1

ภาพประกอบ 1 ความสมพนธของความยงยนทางสงแวดลอม สงคมวฒนธรรมและเศรษฐกจ ทมา: Beach, (2013). Sustainabability. (Online).

บช (Beach, 2013: online) สรปไววา การ

ทองเทยวอยางยงยนอยบนพนฐานของความยงยนของปจจยทง 3 ดาน อธบายไดดงน ดานสงแวดลอม ประกอบดวยการจดการทรพยากรทางธรรมชาต

และสงแวดลอมรอบตวเรา ไดแก อากาศ นา ดน

ขยะหรอของเสย โดยมความสมพนธกบเศรษฐกจ ทาใหสงแวดลอมเกดมลคาขนทงทเปนตวเงนและไมเปนตวเงน ดานเศรษฐกจ ประกอบดวย การ

คานงถงตนทน กาไร การเตบโตทางเศรษฐกจ การวจยและการพฒนา โดยมความสมพนธกบสงคม

ทาใหเศรษฐกจในสงคมหรอชมชนทองถนดขนเมอมการทองเทยวเกดขน และดานสงคม ประกอบดวยคณภาพชวต มาตรฐานของทอยอาศย มการศกษา

ทด ชมชนด มโอกาสทเทาเทยมกน โดยมความสมพนธ กบสงแวดลอม เมอสงคมมคณภาพ

มาตรฐานทดยอมหมายถงคณภาพชวตของคนใน

Page 350: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 339 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

ชมชนทองถนดขน จงหนมาใสใจสงแวดลอม ไมเบยดเบยนและไมทาลายสงแวดลอม มจตสานกอนรกษสงแวดลอม ในภาพนอธบายความสมพนธของสงแวดลอม เศรษฐกจ และสงคม หากขาดสงใดสงหนงความยงยนจะไมเกดขน จงเปนทมาใหผ วจยสนใจศกษาชมชนคลองรางจระเข ถาหากวาไมมการศกษาวจย จะเปนการเปดโอกาสใหนายทนมาซอทดนจากชาวบานเพอนามาทาประโยชนทางธรกจการทองเทยวโดยไมคานงถงคนในชมชน และเพอใหไดแนวทางมาพฒนาการทองเทยวเชงชนบทเพอนาไปสการพฒนาอยางยงยนตอไป

วตถประสงค

1. เพอศกษาการมสวนรวมของชมชนในการทาโฮมสเตย 2. เพอศกษาแนวทางในการพฒนาการทองเทยวเชงชนบทอยางยงยนในชมชนคลองรางจระเข อาเภอเสนา จงหวดพระนครศรอยธยา

ระเบยบวธวจย

ในการศกษาน ผวจยใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ โดยมขนตอนดงน 1. ประชากรและกลมตวอยาง

สาหรบประชากรและกล มตวอย าง ประกอบดวย ชาวบานในชมชนทเปนเจาของโฮมสเตยจานวน 5 หลงคาเรอน มคคเทศกทองถน 2 คน สมาชกทเปนประธานชมรมการทองเทยวทางนา 1

คน หนวยงานภาครฐทเกยวของกบชมชนดานการทองเทยวและอาชพ คอ ผอานวยการการทองเทยวแหงประเทศไทย สานกงานพระนครศรอยธยา 1 คน ผอานวยการศนยการศกษานอกโรงเรยนอาเภอเสนา จงหวดพระนครศรอยธยา 1 คน และอาจารย

จากสถาบนการศกษาดานการทองเทยว 6 คน โดยผวจยใชเทคนคการเลอกกลมตวอยางแบบลกโซ

หรอสโนบอลล (snowball sampling technique) เปนการเลอกกลมตวอยางเพอการสมภาษณ และผถกสมภาษณแนะนาผทเกยวของเพมขน (ฉตรศร ปยะพมลสทธ. 2554: ออนไลน) และการใชเทคนคการตรวจสอบขอมลทสมภาษณแบบสามเสาเพอใหไดขอมลทเปนจรงมากทสดและตรงกบวตถประสงคของการวจยมากทสด 2. เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในงานวจยมดงน 2.1 กลองถายรป 2.2 เครองบนทกเสยง 3. วธการวจย วธการวจยมดงน 3.1 การสมภาษณเชงลก 3.2 การสงเกต 3.3 การสารวจ 4. การเกบรวบรวมขอมล การเกบรวบรวมขอมลในเชงคณภาพ เปนขอมลแบบปฐมภม (primary data) ซงขอมลรวบรวมไดจากการลงพนทศกษาในแหลงทองเทยวชมชนคลองจระเข โดยผวจยนาหนงสอขออนญาตทาวจยไปใหผถกสมภาษณกอนทาการสมภาษณ แลวผวจยจงนดหมายผใหขอมลสาคญ เพอเขาไปพบและสมภาษณ รวมดวยการสงเกต การสารวจพนท มการบนทกเสยง การถายรปแหลงทองเทยว

เพอประกอบการนาเสนอขอมลในเชงพรรณนาตอไป 5. การวเคราะหขอมล การลงพนทศกษา ผวจยใชแนวคด และ

ทฤษฎเชงพนท ศกษา และวเคราะหบรบทของชมชน สงคม รวมกบการใชเครองมอวจย จากนนนาขอมลทไดมาวเคราะหและตความในประเดนปญหาตาง ๆ และนามาสรปตามหวขอของปญหา หลงจากนนนามาเขยนเชงพรรณนาโดยทงนให

สอดคลองตามวตถประสงคของการวจย

Page 351: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

340 ถรพร แสงพรณ, สมนรต นมเนตพนธแนวทางการพฒนาการทองเทยวเชงชนบทอยางยงยน...

ผลการวจย

ผลการวจยจากวตถประสงคของการวจย ดงน ๏ เพอศกษาการมสวนรวมของชมชนในการทาโฮมสเตย ผวจยลงพนทในชมชน โดยวธการสงเกต การสมภาษณคนในชมชน หนวยงานทเกยวของ และสมาชกของชมรมการทองเทยวทางนาทาใหทราบปญหาตางๆ ในชมชนคลองรางจระเข ดงน ปญหาทพบในชมชน 1. ขาดคนทางานอยางจรงจง 2. ในชมชนมคนสงอายอาศยอยเปนจานวนมาก 3. ขาดแรงงานคนหนมสาวซงไปทางานตางพนทหรอทางานโรงงานในอาเภอเสนา และจงหวดพระนครศรอยธยา 4. ความไมเขาใจการบรหารจดการทองเทยวในชมชน แนวทางการแกปญหาทพบในชมชน แนวทางในการแกปญหาของชมชน ในดานแรงงาน ควรมการสงเสรมและประชาสมพนธใหคนหนมสาวมความเขาใจดานการสงเสรมอาชพเสรมของชมชน เปนการสงเสรมใหมการสรางรายไดเพมพน จากงานประจาอกทาง ทงยงชวยรกษาชมชนซงเปนถนฐานบานเกด สรางความสามคค ไดศกษาเรยนรวถชวต และประวตของชมชน ทาให

เกดการตระหนกถงคณคา และชวยกนรกษาไว การ

อนรกษทรพยากรของชมชน เปนเรองของทกคนในชมชน เพราะคนหนมสาว คอ กาลงหลกทจะชวยกนพฒนาชมชนตอไป

ลกษณะการทองเทยวในชมชนคลองรางจระเข ลกษณะการทองเทยวในชมชนคลองรางจระเข เปนการทองเทยวเชงอนรกษ มการทาโฮมสเตยเพออนรกษความเปนไทย และไมเนนปรมาณนกทองเทยวมาก ในการจดการทองเทยว จงเนน

การทองเทยววถชวตชมชน มความเปนธรรมชาต จงรวมตวกนจดตงเครอขายโฮมสเตยคลองรางจระเข โดยคนในชมชนรวมมอกน มหนวยงานของการศกษานอกโรงเรยน อาเภอเสนา ใหงบประมาณสนบสนนการจดการทองเทยวในชมชน มกจกรรมการลองเรอเพอชมวถชวตรมสองฝงคลองทยงคงรกษาสภาพธรรมชาตไวไดอยางด เนองจากมความสมบรณของธรรมชาต จงเปนแหลงอาศยของนกนานาชนด มพชพนธทชาวบานนามาทาอาหารไดหลายชนด เชน ผกบง ผกสนตวา ดอกโสน เปนตน ในอดตคลองรางจระเขเปนทอยอาศยของจระเขนาจด โดยเฉพาะบรเวณลารางฝงตรงกนขามกบวดรางจระเข แตปจจบนมการตงชมชนชาวบานอยอาศยกนหนาแนนขน จระเขจงไมสามารถวางไขไดอกตอไป ปจจบนจงไมมจระเขอาศยอยในลาคลองอกแลว จงมแตสตวนาจด โดยเฉพาะปลาชกชม และมหลากชนด เชน ปลาชอน ปลาสรอย ปลา

ตะเพยน ปลาจน ปลาสวาย เปนตน หลกการทองเทยวแบบโฮมสเตยคลองรางจระเข คอ การทองเทยวทเนนความเปนธรรมชาต นกทองเทยวมาพกโฮมสเตยกเพอศกษาเรยนรวถชวตของชาวบานทมเสนหทาใหนกทองเทยวกลบมาเยอน ทพกแบบ

โฮมสเตยคอสถานททนกทองเทยวไดมโอกาสแลกเปลยนเรยนรวถชวตของชมชน ปญหาในการทาโฮมสเตย 1. การแบงปนผลประโยชนจากโฮม

สเตย 2. การคาดหวงทาโฮมสเตยเปนธรกจหลกของครอบครว 3. การสรางแพเปนบานพกเพอรองรบนกทองเทยว ซงผดวตถประสงคของการทาโฮม

สเตย เพราะนกทองเทยวตองพกภายใตชายคาเดยวกนกบเจาของบาน 4. ขาดการกระจายรายไดจากการทอง

เทยวใหกบบานทเขารวมโฮมสเตยหลงอน 5. ชมชนไม ได รบงบประมาณจากองคการบรหารสวนตาบลบานโพธ ซงรบผดชอบ

Page 352: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 341 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

โดยตรง เนองจากชมชนไมสามารถรวมตวกนตงแต 10 หลงคาเรอนขนไป 6. สมาชกในบานไมเหนดวยกบการทาโฮมสเตย 7. สขภาพของเจาของโฮมสเตยไมด จงไมสะดวกตอการรองรบนกทองเทยว 8. ภาวะความเปนผนาของผรเรมทาโฮมสเตย 9. การขาดความรความเขาใจในการทาโฮมสเตย แนวทางการแก ป ญหาในการทาโฮมสเตย ควรมการประสานงานกนระหวางหนวยงานภาครฐในทองถนกบชมชน รวมทงสมาชกของโฮมสเตย โดยหนวยงานดานการทองเทยวเขามาใหความรรวมกบสถาบนการศกษาดานทองเทยว และแกไขปญหาของชมชนทรวมกนทาโฮมสเตยอยางจรงจง มการจดฝกอบรม ฝกใหมกจกรรม และเสรมสรางความรความเขาใจกบชมชนอยางตอเนอง ซงเปนวธการหนงทชวยกระตนใหชมชน เกดการสรางพลงกลม มพลงความรกในชมชน มความสามคค และเหนอกเหนใจกน การทชมชนจะประสบผลสาเรจในการทางานรวมกน มความสามคคกน จงควรมหนวยงานกลางทชวยประสานงาน ในการแบงปนผลประโยชนจากรายไดของโฮมสเตยเพอชมชน และใหความรความเขาใจกบสมาชกโฮม

สเตยใหมากขน กฎหมายการรบรองมาตรฐานทพกโฮมสเตยควรนามาใชปฏบตอยางจรงจง มการบ งค บ ใช กฎหมายกบผ ท ท า โฮมส เตย ผ ด

วตถประสงค และใหความรความเขาใจกบสมาชกทไมเหนดวยกบการทาโฮมสเตยหาสมาชกใหมเพมแทนสมาชกเกาทมปญหาเรองสขภาพ และไม

สามารถทาโฮมสเตยตอไปได กระตนใหชมชนสนใจดานการทองเทยวในชมชนใหมากขน

๏ เ พ อ ศ ก ษ า แนวท า ง ในก า รพฒนาการทองเทยวเชงชนบทอยางยงยนในชมชนคลองรางจระเข อาเภอเสนา จงหวดพระนครศรอยธยา การทาโฮมสเตยในชมชนสาคญทสด คอ การมสวนรวมของชมชน เพราะหลกของการจดการตงโฮมสเตยเกดจากการรวมตวกนของชาวบานในชมชน ปญหาการทางานมทกองคการ ทกชมชน ในการแกไขกบปญหา ตองคอยเปนคอยไป เวลาจะชวยใหดขน ปญหาตาง ๆ ทตามมาจะลดลงได โดยมกลมผมสวนไดเสยในการพฒนาการทองเทยว ชวยสงเสรมและสนบสนน โดยสงเสรมการใหความรความเขาใจในการทองเทยว การจดฝกอบรม เพอลดปญหาการขาดความรวมมอ หากมองในแงบวก การแยกกนบรหารจดการบานพก เปนการกระตนใหคนในชมชนชวยกนพฒนาบานพกแบบโฮมสเตยใหดขนเพอรองรบนกทองเทยว จากการสมภาษณเชงลกกบผนาของภาครฐทเกยวของกบการทองเทยวในชมชนคลองรางจระเข ผลจากการสมภาษณจงไดประเดนดงน หลกการทาโฮมสเตย การทองเทยวแหงประเทศไทยทางานรวมกบกรมการทองเทยวในเรองการใหความร กบชมชนโดยใหความรความเขาใจดงตอไปน 1. โฮมสเตยคออาชพเสรมไมใชอาชพ

หลกของคนในชมชน 2. นกทองเทยวตองไดพกรวมชายคาเดยวกบเจาของบาน 3. นกทองเทยวมโอกาสไดเรยนรวถ

ชวตของคนในชมชนในขณะมาพกโฮมสเตย 4. การตอเตมบานเปนแพเพอรองรบนกทองเทยวผดวตถประสงคของโฮมสเตย

5. การทาโปรแกรมการทองเทยวทผดแปลกจากวถชวตของชมชนมากไป ผดวตถประสงค

ของโฮมสเตย 6. โฮมสเตยชมชนตองเกดจากคนในชมชนรวมตวกน

Page 353: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

342 ถรพร แสงพรณ, สมนรต นมเนตพนธแนวทางการพฒนาการทองเทยวเชงชนบทอยางยงยน...

7. การทาโฮมสเตยชมชนทาใหเกดการกระจายรายไดใหกบคนในชมชน 8. การทาโฮมสเตยชมชนตองธารงรกษาวฒนธรรมประเพณของชมชนไว 9. การทองเทยวชมชนตองมเอกลกษณของชมชน และไมพยายามเอาใจนกทองเทยวมากเกนไป โดยไมเปนตวของตวเองยอมไมสงผลตอแงดของการสงเสรมการทองเทยวในชมชน 10. การทองเทยวในชมชนคลองรางจระเขไมไดเนนปรมาณของนกทองเทยว แตเนนคณภาพและจากดจานวนนกทองเทยวทเขามาในชมชน 11. ถาเนนปรมาณนกทองเทยวจะขดตอการทองเทยวเชงอนรกษหรอการทองเทยวเชงนเวศในชมชนไป 12. การทองเทยวโดยชมชน เพอชมชน ดงนนผลประโยชนจากการทองเทยวจะไมตกอยบานใดบานหนงแตจะกระจายรายไดใหกบคนในชมชนกรมการทองเทยวเปนหนวยงานหลกในการดแลการทองเทยว ดแลบคลากร และดแลสนคาทางการทองเทยว การทองเทยวแหงประเทศไทยดแลในเรองการตลาด การประชาสมพนธทองเทยว การทองเทยวแหงประเทศไทยเปนคณะกรรมการตรวจมาตรฐานโฮมเสตยรวมกบกรมการทองเทยว มมาตรฐานการตรวจโฮมเสตย และสามารถ

ถอดถอนปาย หากโฮมสเตยนนไมไดตามมาตรฐานทวางไว การทองเทยวแหงประเทศไทย จงพยายามใหความรความเขาใจในการทาโฮมสเตยกบทางชมชน แตเขาไมปฏบตตาม ทาผดหลกการและ ไม

เชอในกฎระเบยบทตงไว ขอดของการทองเทยวสชมชน 1. เกดการพฒนาสาธารณปโภคพนฐานในชมชน เชน ถนน สะพาน หองสขาทถกสขลกษณะ มระบบการกาจดขยะในบานเรอน

2. เกดการกระจายรายไดสชมชนทองถน 3. เกดการพฒนาคณภาพชวตของคนในทองถน

4. เศรษฐกจของชมชนดขน ขอเสยของการทองเทยวสชมชน 1. รายไดจากการทองเทยวทาใหคนในชมชนมความเหนแกตว เหนแกประโยชนสวนตน 2. เกดการแตกแยกกนในชมชนทองถน เพราะมการแยงนกทองเทยวกน 3. มการเปลยนวถชวตวฒนธรรมดงเดมเพอเอาใจนกทองเทยว 4. หากมการสนบสนนปรมาณนกทองเทยวสชมชนมากขนเกดการสญเสยความเปนตวตนของคนในทองถน การสรางความรความเขาใจดานการทา โฮมสเตยเพอการทองเทยว 1. การทองเทยวแหงประเทศไทยและกรมการทองเทยวรวมกนใหความรความเขาใจดานการทาโฮมสเตยในชมชนทถกตอง 2. มการตรวจสอบมาตรฐานการทาโฮมสเตยในชมชนเปนระยะ ๆ หลงจากใหปายมาตรฐานแลว 3. ถอดถอนปายมาตรฐานโฮมสเตยหากโฮมสเตยนนทาผดเงอนไข 4. จดการฝกอบรมบคลากรในทองถนดานการทาโฮมสเตยทถกตอง 5. จดประกวดโฮมสเตยทไดมาตรฐานในแตละเขต เพอสรางการพฒนาการทาโฮมสเตยทถกตองอยางแทจรง 6. สรางเครอขายการทองเทยวในชมชน

แตยงคงเนน การใหความรความเขาใจดานการทองเทยวในชมชน

สรปผลการวจย

สาเหตททาใหชาวบานไมเขามามสวนรวมในการทาโฮมสเตย ประการหนง คอการขาดความรความเขาใจในการทาโฮมสเตย ซงมชาวบาน 2 กลมทบรหารจดการทองเทยวในชมชน จากการสมภาษณประธานชมรมธรกจทองเทยวทางนา มม

Page 354: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 343 ปท 35 ฉบบท 2 มนาคม - เมษายน พ.ศ.2559

มองในดานบวกกบชมชน การบรหารจดการทองเทยวแบบโฮมสเตยม 2 กลมเปนขอด คอ ทาใหเกดการกระต นใหคนในชมชนเกดการตนตวและพฒนาการทองเทยวในชมชนใหดขน ดงนนแนวทางในการพฒนาทองเทยวอยางยงยน หนวยงานภาครฐและสถาบนการศกษาทเกยวของควร

รวมกนใหความรความเขาใจกบคนในชมชนดานการจดการทองเทยว การทาโฮมสเตย โดยการจดฝกอบรมชาวบานในชมชน เพอนาไปสการพฒนาอยางยงยนในดานเศรษฐกจ สงคมวฒนธรรม และสงแวดลอมตอไป

อภปรายผลการวจย

ในการศกษาครงน ผวจยนาแนวคดเกยวกบการทองเทยวเชงชนบท และการทองเทยวอยางย งยน มาใช ในการศกษา โดยศกษาตามวตถประสงคของการวจยคอ แนวทางในการพฒนาการทองเทยวเชงชนบทอยางยงยนในชมชนคลองรางจระเข พบวาสอดคลองกบงานวจยของสขาจากรารน (Sekartjakrarini,1997: Abstract) ดานการพฒนาการทองเทยวในชมชนทาใหเกดการพฒนาอยางยงยน เพราะการทองเทยวทาใหเกดการสรางงาน กระจายรายไดใหกบชมชน สอดคลองกบงานวจยของลพ (Lepp, 2004: Abstract) ศกษา

การทองเทยวเชงชนบทในหมบานชาวอกานดาน สอดคลองในดานการทองเทยวทาใหเกดการพฒนาชมชนเพอการพฒนาอยางยงยน ไมสอดคลองกบกาไรทเปนตวเงน การทองเทยวในชมชนคลองรางจระเข ทาใหคนในชมชนมรายไดจากการเขาพกโฮมสเตยของนกทองเทยว กาไรทไมใชตวเงน เชน รายไดจากการทองเทยว สวนหนงนามาปรบปรง

การกอสรางสะพานขามคลองจากสะพานไมเปนสะพานปนเพอใหเกดประโยชนสาธารณะตอชมชน สอดคลองกบงานวจยของแอบบ (Abby, 2006: 878-889) ดานการทาโฮมสเตยของชมชน ชนบทขาดการวางแผนในการพฒนาการท องทยว

ชาวบานควรคานงถงการจางงาน การอนรกษวฒนธรรมดงเดมของชมชน เพอนาไปสการพฒนาอยางยงยน เพอใหการทองเทยวสงผลกระทบตอทรพยากรใหนอยทสด สอดคลองกบงานวจยของสลงเกอร (Slinger,2002: Abstract) ศกษาการทองเทยวอยางยงยน ในดานการทองเทยวทาใหเกดผลดตอเศรษฐกจ สงคมวฒนธรรมและสงแวดลอม ชวยใหเกดการพฒนาอยางยงยนในประเทศกาลงพฒนา

ขอเสนอแนะจากงานวจย

ขอเสนอแนะเกยวกบการวจย 1. ควรเขมงวดในการบงคบใชกฎหมายมาตรฐานโฮมสเตยเพอใหเกดประสทธภาพ

2. ชาวบานในชมชนปฏบตตามกฎระเบยบ

ของโฮมสเตยอยางเครงครด 3. ชาวบานในชมชนสรางสอประชาสมพนธ

การทองเทยวในชมชน 4. มคคเทศกทองถนชวยสงเสรมการทองเทยวในชมชน 5. หนวยงานภาครฐในทองถนควรใหทนสนบสนนการทองเทยวในชมชน 6. หนวยงานทเกยวของกบชมชนใหความรความเขาใจในการทองเทยว ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป

1. การศกษาเพอหาแนวทางสร างกจกรรมทสงเสรมโฮมสเตย 2. ศกษาปจจยทสาคญในการเตรยมความพรอมของผ ประกอบการโฮมสเตยใหมประสทธภาพ 3. ศกษาถงบทบาทของหนวยงานหรอ

องคกรทงภาครฐและเอกชนทมสวนรวมในการพฒนาการทองเทยวในชมชน

Page 355: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

344 ถรพร แสงพรณ, สมนรต นมเนตพนธแนวทางการพฒนาการทองเทยวเชงชนบทอยางยงยน...

เอกสารอางอง

กระทรวงการทองเทยวและกฬา. (2554). แผนพฒนาการทองเทยวแหงชาต พ.ศ. 2555-2559. กรงเทพฯ : กระทรวงการทองเทยวและกฬา, 2554.

ฉตรศร ปยะพมลสทธ. (2554). การสมตวอยาง (Sampling). สบคนเมอ 2 กนยายน 2554, ไดมาจาก: URL// www.watpon.com/Elearning/res22.htm.

Abby, Liu. (2006). Tourism in rural areas: Kedah, Malaysia. Tourism Management Journal. 27: 878-889.

Beach, Kaye. (2013). Sustainability. Retrieved February 21, 2013, Avaliable from:URL// www.axiomamuse.wordpress.com

Lepp, Paul Andrew. (2004). Tourism in a Rural Ugandan Village: Impacts, Local Meaning and Implications for Development. Dissertation Ph.D. Graduate School University of Florida Photocopied.

Sekartiakrarini, Soehartini. (1997). Ecotourism Development: A Case Study of Siberut Island,Indonesia. Dissertation (Urban and Regional Science) Graduate Studies of Texas A&M University. Photocopied.

Sharpley, Richard; and Sharpley, Julia. (1997). Rural Tourism an Introduction. International Thomson Business Press, United Kingdom.

Slinger, Vanessa Anne Vere. (2002). Ecotourism in a small Caribbean Island: Lessons Learned for Economic Development and Nature Preservation. Dissertation, Ph.D. The Graduate School of University of Florida. Photocopied.

Page 356: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตรหลกเกณฑและคาแนะนาสาหรบผนพนธ บทความ หรอ บทความวจย

(Instructions for the Authors)

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม มนโยบายในการสงเสรม เผยแพรผลงานวชาการและงานวจยทมคณคาตอการพฒนาองคความรทางวชาการ และเปนสอกลางแลกเปลยนความคดเหนเชงวชาการ โดยครอบคลมวทยาการดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร การศกษา ศลปกรรม ดนตร สถาปตยกรรม ภาษา วรรณกรรม กาหนดการตพมพปละ 6 ฉบบ ออกราย 2 เดอน คอ เลม 1 มกราคม – กมภาพนธ / เลม 2 มนาคม – เมษายน/เลม 3 พฤษภาคม – มถนายน/เลม 4 กรกฎาคม – สงหาคม /เลม 5 กนยายน – ตลาคม และ เลม 6 พฤศจกายน – ธนวาคม โดยรปแบบผลงานทวารสารจะรบพจารณา ม 3 ประเภท คอ บทความทวไป บทความวจย และบทวจารณหนงสอ บทความวชาการและบทความวจยทจะนามาตพมพในวารสารมหาวทยาลยมหาสารคามนจะตองไดรบการตรวจสอบทางวชาการ (Peer review) ซงปกตจะม Double Blind (ผพจารณา 2 คน) หรอ Triple Blind (ผพจารณา 3 คน) ทงภายในและภายนอกมหาวทยาลย เพอใหวารสารมคณภาพในระดบมาตรฐานสากล และนาไปอางองได ผลงานทสงมาตพมพ จะตองมสาระ งานทบทวนความรเดมและเสนอความรใหมททนสมยรวมทงขอคดเหนทเกดประโยชนตอผอาน ผลงานไมเคยถกนาไปตพมพเผยแพรในวารสารอนใดมากอน และไมไดอยในระหวางการพจารณาลงวารสารใดๆการเตรยมตนฉบบทจะมาลงตพมพ ควรปฏบตตามคา แนะนา ดงน

การเตรยมตนฉบบสาหรบบทความและบทความวจย

1. ภาษา เปนภาษาไทยหรอองกฤษกได ถาเปนภาษาไทย ใหยดหลกการใชคาศพทหรอการเขยนทบศพทใหยดหลกของราชบณฑตยสถาน พยายามหลกเลยงการใชภาษาองกฤษในขอความ ยกเวนกรณจาเปน ศพทภาษาองกฤษทปนไทย ใหใชตวเลกทงหมด ยกเวนชอเฉพาะซงตองขนตนดวยตวอกษรใหญ ถาเปนภาษาองกฤษ ควรใหผเชยวชาญในภาษาองกฤษตรวจสอบความถกตองกอนทจะสงตนฉบบ 2. ขนาดของตนฉบบ พมพหนาเดยวบนกระดาษสน ขนาด เอ 4 (216 x 279 มม.) ควรเวนระยะหางจากขอบกระดาษดานบนและซายมออยางนอย 40 มม. (1.5 นว) ดานลางและขวามออยางนอย

25 มม. (1 นว) พมพดวยโปรแกรมไมโครซอฟทเวรด ดวยรปแบบอกษร browallia New 3. จานวนหนา บทความและบทความวจย ไมควรเกน 12 หนา 4. การสงผลงาน online สามารถเขาไปดรายละเอยดท www.journal.msu.ac.th

การเรยงลาดบเนอหา

1. บทความวจย 1.1 ชอเรอง (title) ควรสน กะทดรด และสอเปาหมายหลกของการศกษาวจย ไมใชคายอ ความยาวไมควร เกน 100 ตวอกษร ชอเรองตองมทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ โดยใหนาชอเรองภาษาไทยขนกอน

Page 357: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

1.2 ชอผนพนธและทอย ใหมทงภาษาไทย และภาษาองกฤษ และระบตาแหนงทางวชาการ หนวยงานหรอสถาบน ทอย และ E-mail ของผนพนธ เพอใชตดตอเกยวกบตนฉบบและบทความทตพมพแลว 1.3 บทคดยอ (abstract) ใหมทงภาษาไทย และภาษาองกฤษ เปนเนอความยอทอานแลวเขาใจงาย โดยเรยงลาดบความสาคญของเนอหา เชน วตถประสงค วธการศกษา ผลงานและการวจารณ อยางตอเนองกน ไมควรเกน 250 คา หรอ 15 บรรทด ไมควรมคายอ ใหบทคดยอภาษาไทยขนกอนภาษาองกฤษ 1.4 คาสาคญหรอคาหลก (keywords) ใหระบทงภาษาไทย และภาษาองกฤษ ใสไวทายบทคดยอของแตละภาษา 1.5 บทนา (introduction) เปนสวนของเนอหาทบอกความเปนมาและเหตผลนาไปสการศกษาวจย ใหขอมลทางวชาการพรอมทงจดมงหมายทเกยวของอยางคราว ๆ และมวตถประสงคของการศกษาและการวจยนนดวย 1.6 วธการศกษา ใหระบรายละเอยดวสด อปกรณ สงทนามาศกษา จานวนลกษณะเฉพาะของตวอยางทศกษา ตลอดจนเครองมอและอปกรณตางๆ ทใชในการศกษา อธบายวธการศกษา หรอแผนการทดลองทางสถต การสมตวอยาง วธการเกบขอมลและวธการวเคราะหขอมล 1.7 ผลการศกษา (results) แจงผลทพบตามลาดบหวขอของการศกษาวจยอยางชดเจนไดใจความ ถาผลไมซบซอนไมมตวเลขมาก ควรใชคาบรรยาย แตถามตวเลขมาก ตวแปรมาก ควรใชตาราง แผนภมแทน ไมควรมเกน 5 ตารางหรอแผนภม ควรแปรความหมายและวเคราะหผลทคนพบ และสรปเปรยบเทยบกบสมมตฐานทตงไว 1.8 วจารณและสรปผล ( discussion and conclusion ) ชแจงวาผลการศกษาตรงกบวตถประสงคของการวจย หรอแตกตางไปจากผลงานทมผรายงานไวกอนหรอไม อยางไร เหตผลใดจงเปนเชนนน และมพนฐานอางองทเชอถอได และใหจบดวยขอเสนอแนะทจะนาผลการวจยไปใชประโยชน หรอทงประเดนคาถามการวจย ซงเปนแนวทางสาหรบการวจยตอไป 1.9 ตาราง รป รปภาพ และแผนภม ควรคดเลอกเฉพาะทจาเปน และตองมคาอธบายสนๆ แตสอความหมาย ไดสาระครบถวน ในกรณทเปนตาราง คาอธบาย ตองอยดานบน ในกรณทเปน

รปภาพ หรอแผนภม คาอธบายอยดานลาง 1.10 กตตกรรมประกาศ ระบสนๆ วาไดรบการสนบสนนทนวจย และความชวยเหลอจากองคกรใดหรอใครบาง 1.11 เอกสารอางอง ( references) สาหรบการพมพเอกสารอางอง ทงเอกสารอางองท

เปนภาษาไทย และภาษาองกฤษโดยมหลกการทวไป คอ เอกสารอางองตองเปนทถกตพมพและไดรบการยอมรบทางวชาการ ไมควรเปนบทคดยอ และไมใชการตดตอสอสารระหวางบคคล ถายงไมไดถกตพมพ ตองระบวา รอการตพมพ (in press)

2. บทความทวไป 2.1 ชอเรอง 2.2 ผแตง 2.3 บทคดยอ

Page 358: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

2.4 คาสาคญ 2.5 บทนา 2.6 เนอหา 2.7 บทสรป 2.8 เอกสารอางอง 3. บทวจารณหนงสอ 3.1 ขอมลทางบรรณานกรม 3.2 ชอผวจารณ 3.3 บทวจารณ

เอกสารอางอง

ใชรปแบบการอางอง (APA Style)

การเขยนเอกสารอางอง

ก. กรณทเปนรายงานวจย มรปแบบและการเรยงลาดบดงน : ชอผเขยน (ในกรณภาษาไทย ใชชอและนามสกล และในกรณภาษาองกฤษ ใชนามสกลและชอ). ปทพมพ. ชอเรอง. ชอยอของวารสาร. เลมทพมพ ฉบบทพมพ: เลขหนาแรกถงหนาสดทายของเรอง. ในกรณทมผเขยนมากกวา 6 คน ใหใสรายชอผเขยนทง 6 คนแรก แลวตามดวยคาวา “ และคณะ” หรอ “et al” ตวอยางอมรรตน จงสวสตงสกล, ลดดา เหมาะสวรรณ. (2002). Evidenced based maillard reeaction : focus-

ing on parenteral nutrition. วารสารโภชนบาบด. 13(1) : 3-11Vega KJ, Pina I, Krevaky B. (1996). Heart transplantation is associated is with an increase risk

for pancreatobiliary diseases. Ann Intern Med. 124(11) : 980-3 ข. กรณทเปนหนงสอ มรปแบบและการเรยงลาดบ เหมอนเอกสารอางองทเปนรายงานวจย (ในขอ ก. ) ยกเวน ใช ชอหนงสอ เมองทพมพ : สานกพมพ แทน ชอยอวารสาร ตวอยางวญ มตรานนท. (2538). พยาธกายวภาค. กรงเทพ : โอเอสพรนตงเฮาส . 629-78.

Ringsven MK, Bond D.(1996). Gerontology and leadership skills for nureses. 2nd ed. Albany (NY) : Delmar Publishers. 100-25.

ค. กรณทเปนรายงานการประชมและสมมนา มรปแบบการเรยงลาดบ คอ ชอผแตง. ปทพมพ. ชอเอกสารรวมเรองทไดจากรายงานการประชม. วน เดอน ปทจด : สถานทจด : สานกพมพ หรอผจดพมพ. เลขหนา.

Page 359: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

ตวอยางณฐนนท สนชยพานช, วราภรณ จรรยาประเสรฐ, ยพน รงเวชวฒวทยา, มนตชล นตพน, สาธต พทธ

พพฒนขจร. (2542). เภสชกรพฒนาเพอการพงพาตนเอง. รายงานการประชมวชาการเภสชกรรม ประจาป 2542 ของเภสชกรรมสมาคมแหงประเทศไทย ; 24-26 มนาคม 2542. กรงเทพมหานคร : เภสชกรรมสมาคมแหงประเทศไทย. 89-105.

Kimmura J. Shibasaki H, editors. (1996). Proceeding of 10yh International Congress of EMG and/Clinical Neurophysilogy ; 15-16 Oct 1995; Kyoto Japan. Amsterdam:

Eelsevier. 80-90. ง. กรณเปนวทยานพนธ มรปแบบการเรยงลาดบ คอ ชอผแตง. ปทพมพ. ชอวทยานพนธ. สถาบนทพมพ : ชอสถาบนการศกษา ตวอยางอมพร ณรงคสนต.(2541). การใชยาเจนตามยซนวนละครงเปรยบเทยบกบวนละสองครงในทารกแรก

เกดไทย. (วทยานพนธปรญญาเภสชศาสตรมหาบณฑต). กรงเทพมหานคร : บณฑตวทยาลย

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.Kaplan SJ. (1995).Post-hospital home health care: the elderly ,s access and uutilization [disser-

tayion]. St. Louis (MO):Washington Univ. ตวอยาง จ. กรณทเปนบทความในหนงสอพมพ มรปแบบและการเรยงลาดบเหมอนเอกสารอางองทเปนรายงานวจย (ในขอ 11.1.1. ก) ตวอยางLee G. (1996). Hospitalzation tied to ozone pollution: study estimtes 50,000 admissions annually.

The Washington Post Jun 21.5. ฉ. กรณทเปนหนงสออเลกทรอนกส มรปแบบและการเรยงลาดบ คอ ชอผแตง. ปทพมพ ชอเรอง. ชอวารสาร ( ป เดอน วนทอางองถง) เลมท (ฉบบท ) : ไดมาจาก ชอ website ตวอยาง

Morse SS. (1995). Factors in the emergence of infactious disease. Emerg Infect Dis [cited 1996 Jun 5] ; 1(1): Available from:URL// www. Cdc.gov/ncidod/Eid.htm

พมพท : หจก.โรงพมพคลงนานาวทยา โทร.043-328589-91 แฟกซ 043-328592

Page 360: JOUN O วารสาร UNTS N SOC SCNCS มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์Important Factor for Guidelines to Educate People in the Process

ใบสมครสมาชกวารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม

โปรดกรอกรายละเอยดในใบสมคร ดงตอไปน

วนท............เดอน........................พ.ศ………………

ชอ – นามสกล ………………………………………………………………….………………..…

ทอย บานเลขท........ หมท........ ถนน .............................แขวง/ตาบล.....……อาเภอ.…….…..….

จงหวด………………......………รหสไปรษณย……………..……โทรศพท ..............................

โทรสาร …………………...……………… E – mail …….…………..………………….......……

หนวยงาน ………………….....…………สถานททางาน …………………...…………….………

ถนน ……………………..…......แขวง/ตาบล.………...…………อาเภอ....................................

จงหวด…………….…รหสไปรษณย………โทรศพท ...............................โทรสาร ……………..…

มประสงคใหออกใบเสรจในนาม (โปรดระบ)................................................................................

สมครเปนสมาชกรายป 6 ฉบบ คาสมาชก 240 บาท

สมครเปนสมาชกสองป 12 ฉบบ คาสมาชก 480 บาท

ทานสามารถสงจายธนาณตหรอตวแลกเงน สงจาย ปณ. ทาขอนยาง 00033 ในนาม :

นางฉววรรณ อรรคะเศรษฐง งานวารสาร กองสงเสรมการวจยและบรการวชาการ

มหาวทยาลยมหาสารคาม ตาบลขามเรยง อาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม 44150


Vidya Daanam & Aim for Seva - Working together to support & educate Underprivileged Children in India

Органическая химияrsmu.ru/fileadmin/rsmu/img/lf/coboh/educate/pharmaceutics/Organic_2/12_org-22-int.pdfМоносахариды, стереоизомерия, таутомерия

Terry Pratchett - Lumea Disc - Uluitorul Maurice Si Rozatoarele Lui Educate

AWS Educate program 가입안내 학생용stu.kiu.ac.kr/kiuzone/download/AWS_Educate_program... · 2020-06-02 · AWS Educate program 가입 3. 정보를영어 입력니다 . 1. Institution

AMAZON WEB SERVICE - CBNU · 2019-10-01 · AWS Educate Support ncpark_classD-171 1-I Hello Hyunchan, Thank you tor submitting your AWS Educate application

How to Educate Cardiac Nurse Specialists for Roles in ...How to Educate Cardiac Nurse Specialists for Roles in Advanced Cardiovascular Nursing Practice 18 日本看護研究学会雑誌Vol.28

«Educate the Educators»194.30.242.9/gr/common/CPD_Newsletter_1.pdfΚαραχάλιου Κωνσταντίνα, Σεϊτανίδη Μαρίνα, και (Κολλεγίου Ψυχι-κού)

EDUCATE, CERCETARllf TINERETULUI st SPORTULUI

AntonAubanell - publicacions.iec.cat00000077.pdf · el bloc d’espai, forma i mesura. La mitjana de 52,2p unts és, de molt, la més baixa dels La mitjana de 52,2p unts és, de molt,

Youth Do Change the World, Session #1 EDUCATE-MOTIVATE-ACTIVATE

Aprende y Educate

Icon Educate Malay - icongroupthailand.com · KANDUNGAN KURSUS Icon Educate mempunyai 18 mata pelajaran di mana pihak seko- lah boleh membina kursus dengan kandungan khusus yang dihantar

Peergrade - Educate-it | Versterk je onderwijs

MEISTERBRIEF Joun Hamsoro geboren am 16.03.1987 hat die ...MEISTERBRIEF Joun Hamsoro geboren am 16.03.1987 hat die Meisterprüfung im Kraftfahrzeugtechnikerhandwerk abgelegt und ist

ebook blogue Centro EDUCATE 31032013

Transformadores de Medida y unts - efimarket.comefimarket.com/media/pdf/mc3-circutor...m7-catalogo-tecnico.pdf · productos MC de CIRCUTOR. Descripción Aplicaciones —nstalación

Peergrade - Educate-it

introducción Educate with ecler

Entrevista tecnologica (educate)

193.231.35.9193.231.35.9/7upload/52_5406_tematica_licenta_df_2021.pdf · 2021. 2. 24. · 01 OLLIOJ no 'lun1s.10Ao.1)0.1 'ozop dn -?Z01îuo equl!l op !1i10.10X0 Joun BOJBAIOZOè1

Educate sindh

Prosesu PCA n.º 2016-10 IHA KONSILIASAUN IDA NIA LARAN ... · Maiu 2002, 2258 UNTS 3 ... UNCLOS Nasoens Unidas nia Konvensaun ba Lei Tasi nian, 10 Dezembru 1982, 1833 UNTS 3 Akordu

CL Educate Ltd. Annual Report

AntonAubanell - core.ac.uk · el bloc d’espai, forma i mesura. La mitjana de 52,2p unts és, de molt, la més baixa dels La mitjana de 52,2p unts és, de molt, la més baixa dels

raport expertiza 6066 mp pag 1. - expressdecalarasi.roexpressdecalarasi.ro/wp-content/uploads/5 raport expertiza 6066 mp.pdf · o oogqnd'awapntouoo'auao mep Joun esdq tneltuoq e epcnaur

Proyecciones educate

monitoruldevrancea.ro · de pedagogie sl psihologie a educate-i educatie tehnologica, didactica ace-ste-ia sl elemente de pedagogie sl psihologie a educate-i educatie tehnologica,

नागाल 9ण्ड विश्वविद्यालय NAGALAND UNIVERSITYnagalanduniversity.ac.in/English/admissions/2019Prospectus.pdf · research to educate and train

THE ZIMBABWE BULLETIN OF TEACHER EDUCATE

Zmluva o spolupraci na projekte „EDUCATE Slovakia...Cislo zmluvy: 516027 Zmluva o spolupraci na projekte „EDUCATE Slovakia" uzatvorena podl'a 51 zakona c. 40/1964 Obcianskeho zdkonnika

gs gng Joun GARTENSTADT WALDHOFal · Joun GARTENSTADT ˜ WALDHOFal ien des geeeins nnei-ensd e n senei i seinen igiedeeeinen gs gng Erscheint monatlich und wird kostenlos an alle

Filial needs to educate

IAFC Moving Forward: Lead. Educate. Serve. Mary Beth Michos Chief Administrative and Operations Officer

Educate con Educa Center

almanah (biber)...2020/01/29  · almanah „lf you educate a woman, you educate a nation" ABZ* Austria y,lch kann nichts." behaupten viele geflüchtete Frauen bei den Kompetenzchecks