józef kania uniwersytet rolniczy w krakowie, ie-s, zakład rozwoju obszarów wiejskich i doradztwa
DESCRIPTION
„ Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszar ó w Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie. ” Projekt opracowany przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Młodzi rolnicy w gospodarstwach rodzinnych Unii EuropejskiejYoung farmers in family farms of European Union
Józef KaniaUniwersytet Rolniczy w Krakowie, IE-S, Zakład Rozwoju Obszarów Wiejskich i Doradztwa
Kraków, 4 lipca 2014 r.
„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.”Projekt opracowany przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 -
Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
PLAN PREZENTACJI
1. Wstęp2. Cel pracy3. Gospodarstwa rodzinne w UE4. Młodzi rolnicy w UE5. Wsparcie młodych rolników w ramach WPR6. Podsumowanie
2
Motto
„Rolnictwo to nie tylko rośliny uprawne, zwierzęta hodowlane i użytki rolne!
To przede wszystkim ludzie – rolnicy, młodzi i starsi, postrzegani wraz z rodziną, a nawet całą społecznością lokalną”
3
WSTĘPWspólna Polityka Rolna UE stawia na przedsiębiorczość i innowacyjność w rolnictwie.
Młodzi rolnicy są tego żywym dowodem.
Gospodarstwa prowadzone przez młodych rolników (poniżej 35 lat) reprezentują ca 9% powierzchni gruntów rolnych i 9% wartości produkcji standardowej w UE*.
* dane statystyczne Eurostat
4
Cel opracowania
Analiza i ocena gospodarstw rodzinnych
prowadzonych przez młodych rolników w
przekroju krajów członkowskich UE na
podstawie danych statystycznych EUROSTAT.
5
GOSPODARSTWO RODZINNE
Są one dominującą forma gospodarowania w rolnictwie Unii Europejskiej.
77,5% nakładów pracy to praca właścicieli gospodarstw i członków ich rodzin.
Gospodarstwa rodzinne są przedmiotem specjalnej uwagi Organizacji Narodów Zjednoczonych, która ogłosiła rok 2014 Międzynarodowym Rokiem Gospodarstwa Rodzinnego.
6
GOSPODARSTWO RODZINNE W UEKoncepcja gospodarstwa rodzinnego obejmuje gospodarstwa o różnych:• typach gospodarowania, • powierzchni, • rozmiarach produkcji, • z pełnym i niepełnym zatrudnieniem ich
właścicieli, • z dodatkowymi działalnościami i bez
dodatkowych działalności pozarolniczych.
7
GOSPODARSTWO RODZINNE W UE cd.
Niektóre z nich to:wyspecjalizowane gospodarstwa towarowe, gospodarstwa niskotowarowe prowadzące
produkcję głównie na własne potrzeby,gospodarstwa hobbistyczne, należące do rodzin,
których główne dochody pochodzą spoza gospodarstwa.
8
LICZBA GOSPODARSTW W UE-27
Liczba gospodarstw: 12 mln
Pow. UR: 172 mln ha (40,3% obszaru UE)
Gospod. bardzo małe < 2 ha – 5,6 mln (46,9%)
– 2,0% użytków rolnych
Gospod. bardzo duże > 100 ha – 360 tys. (2,7%)
– 50,0% użytków rolnych
9
Rycina 1. Struktura obszarowa gospodarstw rolnych w UE-27 (12 014,78 tys. = 100.0%), 2010 r.
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostat
10
W KTÓRYCH KRAJACH UE MAMY NAJWIĘCEJ GOSPODARSTW?
Rumunia - (3,9 mln) 32,1%
Włochy - (1,6 mln) 13,5%
Polska - (1,5 mln) 12,5%
Hiszpania - (1,0 mln) 8,2%
Grecja - (0,7 mln) 6,0%
11
Rycina 2. Liczba gospodarstw rolnych w poszczególnych krajach (w tys.) oraz ich udział procentowy w ogólnej liczbie gospodarstw UE-27, 2010 r.
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostat 12
3 859.0 (32.1%)
Rycina 3. Średnia powierzchnia gospodarstw w krajach UE-27 w ha użytków rolnych, 2010 r.
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostat 13
EU-27 - 14.52
TRENDY W OKRESIE 2003-2010Spadek liczby gospodarstw w krajach członkowskich UE (z wyjątkiem Malty i Szwecji)Największy spadek: Estonia – 46,6%
Bułgaria – 44,2%Łotwa – 34,4%Polska – 30,7%
Wzrost średniej powierzchni gospodarstw dla całej UE (+20%):2003 – 12,0 ha2010 – 14,4 ha
14
STRUKTURA OBSZAROWA GOSPODARSTW (UE-27) Największy udział b. małych gospodarstw (poniżej 2 ha):Malta – 88,8%Bułgaria – 83,1%Węgry – 79,0%Cypr – 75,2%Rumunia – 74,3%...Polska – 23,6% (12 m)UE-27 – 46,9%UE-15 – 33,1%UE-12 – 57,6%
15
STRUKTURA OBSZAROWA GOSPODARSTW W UE-27Największy udział b. dużych gospodarstw (pow. 20 ha):Luksemburg – 65,2%W. Brytania – 60,7%Irlandia – 57,7%Finlandia – 57,0%Dania – 55,1%Francja – 54,3%Niemcy – 54,0%Polska – 8,1% (19 m)UE-27 – 12,4%UE-15 – 23,4%UE-12 – 3,9%
16
ZATRUDNIENIE W ROLNICTWIE UE-2777,5% nakładów pracy – to praca właścicieli gospodarstw i członków ich rodzinPolska Irlandia ponad 90%Malta Pracownicy najemni:Czechy – 74,6%Słowacja – 68,4%Francja – 45,1%W rolnictwie pracuje regularnie 25,5 mln osób, w tym 23,5 mln to właściciele gospodarstw i członków ich rodzin.
Osoby w pełni zatrudnione (przeliczeniowo): 9,8 mln osób – 5,7 j. pełn./100 ha
17
ZATRUDNIENIE W ROLNICTWIE UE-27Najwyższe zatrudnieniew j. pełn./100 haMalta – 34,8Cypr – 21,9Grecja 17,3Rumunia – 16,1Polska – 15,3
UE-27 – 5,7 j. pełn./100 ha
18
Najniższe zatrudnieniew j. pełn./100 haW. Brytania – 1,8Szwecja – 2,1Dania – 2,1Irlandia – 2,9Luksemburg – 3,0
LICZBA I STRUKTURA WIEKOWA ROLNIKÓW PONIŻEJ 35 LAT
UE-27 – 7,5% (901 tys.)UE-15 – 5,9%UE-12 – 8,8%
Największy odsetek:Polska – 14,7%Czechy – 11,7%Austria – 10,7%
19
Najniższy odsetek:Portugalia – 2,6%Cypr – 2,6%Holandia – 3,6%
ZMIANY W LICZBIE GOSPODARSTW PROWADZONYCH PRZEZ MŁODYCH ROLNIKÓW W UE-27 w okresie 2003-2010
Wzrost:PolskaBułgariaWęgryCzechySłowacjaSłoweniaWłochyUE-27 – bez zmianUE-15 – spadekUE-12 – wzrost
20
Spadek (ca 40%)CyprHolandiaIrlandiaBelgiaNiemcy
Rycina 4. Ranking krajów UE-27 wg procentowego udziału młodych rolników w ogólnej liczbie gospodarstw (w %), 2010 r.
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostat 21
%
STRUKTURA WIEKOWA ROLNIKÓW POW. 65 LATUE-27 – 29,6UE-15 – 29,0UE-12 – 30,1
Największy odsetekPortugalia – 46,5%Rumunia – 37,9%Bułgaria – 37,3%Włochy – 37,2%Litwa – 34,7%
22
Najniższy odsetekNiemcy – 5,3%Austria – 8,2%Polska – 8,4%Finlandia – 9,6%Francja – 12,0%
Rycina 5. Ranking krajów UE-27 według wskaźnika struktury wiekowej w rolnictwie (liczba rolników poniżej 35 lat / liczba rolników powyżej 55 lat), 2010 r.
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostat
23
%
EFEKTY GOSPODARSTW PROWADZONYCH PRZEZ MŁODYCH ROLNIKÓW
wartość produkcji standardowej – wyższa o 40% od średniej dla UE-27średnia powierzchnia UR – wyższa o 37%zasoby pracy – wyższe o 26%
Młodzi rolnicy są lepiej wykształceni.
Słabością młodych rolników jest ich brak dostępu do zasobów ziemi rolniczej: prawie 70% z nich pracuje w gospodarstwach mniejszych, niż 10 ha.
24
WSPARCIE MŁODYCH ROLNIKÓW W UE-27Działanie 112 Ułatwianie startu młodym rolnikom”Podst. prawna: Art. 22 Rozp. nr 1698/2005/EC oraz Art. 13 i 14, Annex II, punkt 5.3.1.1.2 Rozp. (EC) Nr 1974/2006
Wsparcie podejmowania działalności przez młodych rolników udziela się osobom, które: którzy maja mniej niż 40 lat oraz podejmują po raz pierwszy
działalność w gospodarstwie rolnym jako kierujący gospodarstwem;
posiadają odpowiednie umiejętności i kwalifikacje zawodowe;
przedkładają plan biznesu dotyczący rozwoju ich działalności rolniczej.
25
WSPARCIE MŁODYCH ROLNIKÓW W UE-27
Wsparcie może być udzielane w formie pojedynczej premii do maksymalnej wysokości 40 000 Euro lub w formie dotowania odsetek, którego skapitalizowana wartość również nie może przekraczać 40 000 Euro.
26
WYSOKOŚĆ WSPARCIA DLA MŁODYCH ROLNIKÓW W KRAJACH UE-27 W EURO
Litwa – 12 500Estonia – 15 000Grecja – 15 000Bułgaria – do 15 000Luksemburg – 25 000Szwecja – 27 800Dania, Cypr – od 25 000 do 40 000pozostałe kraje – do 40 000Polska: 12 500(50 tys. zł) (2004-2006)
18 750 (75 tys. zł) (2008-2011) 25 000 (100 tys. zł) (2014)
27
LICZBA MŁODYCH ROLNIKÓW OBJĘTYCH WSPARCIEM W WYBRANYCH KRAJACH UE-27
% środków w PROW 2007-2013
Polska 23 160 + ca 7 000 w 2014 r.2,9Rumunia 12 000 2,9Bułgaria 4 096 2,3Finlandia 3 100 4,3Węgry 2 600 1,2Czechy 1 500 1,3Słowenia 1 200 2,2
28
Liczba wydanych decyzji i wartość zrealizowanych płatności w ramach dział. 112 „Ułatwianie...” PROW 2007-2013 w Polsce wg województw, stan na 30.04.2014 r.ARiMR
29
Lp. Województwo Liczba wydanych decyzji za lata 2008, 2009, 2010 i 2011
Wartość zrealizowanych płatności w mln zł
1 Dolnośląskie 732 50,85
2 Kujawsko-pomorskie 2 130 144,85
3 Lubelskie 2 807 192,75
4 Lubuskie 363 25,70
5 Łódzkie 1 884 127,90
6 Małopolskie 571 40,83
7 Mazowieckie 3 824 259,27
8 Opolskie 611 43,05
9 Podkarpackie 651 43,38
10 Podlaskie 1 992 135,92
11 Pomorskie 920 64,00
12 Śląskie 480 33,60
13 Świętokrzyskie 963 66,85
14 Warmińsko-mazurskie 1 126 79,10
15 Wielkopolskie 3 459 238,13
16 Zachodniopomorskie 647 46,82
RAZEM: 23 160 1 595,00
X = 68 868 (średniawysokość wsparcia)
Premie te trafiły głównie do młodych rolników, tj. w wieku 18-25 lat (68%).
–
PODSUMOWANIECo czeka europejskie rolnictwo w ciągu najbliższych 20 lat?Czy będzie ono zdominowane przez niewielka liczbę dużych gospodarstw towarowych, wysoce zmechanizowanych i prowadzonych przez rolników w starszym wieku?
Niezależnie od trendów, jakie zostały wcześniej zarysowane, scenariusz zawarty w tym pytaniu wydaje się być mało prawdopodobny.
30
PODSUMOWANIEPo pierwsze, rolnictwo europejskie nie jest jednolite. Charakteryzuje się bardzo zróżnicowaną strukturą obszarową, metodami produkcji i wykorzystaniem ziemi, co stanowi duży atut sektora rolniczego 27 krajów UE różniących się wielkością, warunkami klimatycznymi i topograficznymi oraz społeczno-ekonomicznym środowiskiem.Dlatego więc pomimo zaobserwowanych podobnych tendencji efekty tych zmian w praktyce gospodarczej mogą być bardzo różne, np. 10% wzrost powierzchni średniego gospodarstwa rolniczego na Malcie spowoduje realny przyrost powierzchni o 0,10 ha, podczas gdy np. w Czechach to będzie 9,1 ha.
31
PODSUMOWANIE
Po drugie, istnieją przesłanki by wierzyć, że przedstawione trendy nie będą trwały wiecznie. Nawet w USA, gdzie zmiany obszarowe gospodarstw zaszły dalej, niż w UE (średnia powierzchnia gospodarstwa w USA wynosi 167 ha wobec 14,15 ha w UE), wciąż bardzo znaczna liczba gospodarstw pozostaje w niższych grupach obszarowych.
32
PODSUMOWANIE
Po trzecie, polityka interwencyjna UE i polityki narodowe krajów członkowskich nakierowane są na wspieranie dywersyfikacji gospodarstw i zróżnicowanego ich rozwoju w celu utrzymania żywotności ekonomicznej oraz jakości życia na obszarach wiejskich. Z pewnością zmiany strukturalne będą kontynuowane, stąd dostępne instrumenty WPR muszą zapewnić równowagę w rozwoju gospodarczym, społecznym i środowiskowym obszarów wiejskich.
33
PODSUMOWANIE
Po czwarte, zaprezentowane wskaźniki statystyczne dotyczące młodych rolników powinny skłaniać UE do kontynuacji ich wsparcia w ramach WPR przy podejmowaniu działalności rolniczej.
34
Bardzo dziękuję za uwagę
dr hab. inż. Józef Kania, prof. URUniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w KrakowieInstytut Ekonomiczno-SpołecznyZakład Rozwoju Obszarów Wiejskich i Doradztwa