juan hernandez. las empresas transnacionales en américa latina

Upload: leidy-zuluaga

Post on 07-Jul-2018

219 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    1/350

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    2/350

    E :

    . . .

    H

    /EH . E EA A , 8148015 B

    .: 94 601 70 91F : 94 601 70 40

    @ .

    /EH . C C .

    E , 220018 D .: 943 01 74 64

    F : 94 601 70 40

    /EH . B C A 138

    C , 3301006 G

    ./F : 945 01 42 87

    . . . .

    A B D / A D

    19, . B48006 B

    .: 94 655 29 44

    G , 40 5 228013

    ./F : 91 523 38 24. @ .

    C : J H , F , A D A I

    A : J H , F , A D A , I G , B A , G G , , E G B , AC A .

    D : C . : J C .

    F : I .

    : 2013.D . : B 1473 91I B : 978 84 89916 82 1

    F :

    E A C A E I E D CI H ,

    C

    C G .

    :// . / / /3.0/

    E CC : C D 3.0 E . ,

    ,

    . , .

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    3/350

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    4/350

    3

    CELAC: C E L

    CE E: C E ECE AL: C E A L CCG : C G CIADI: C I A D ICI : C I CNM : C N M (E )C .B : C BC : C C AENIC: C E NC I: C IC A: C AC M: C MC : C C : C : C D CAF A: L C E

    , C D( , )

    EE : E ELA: (

    )EN : E N E C: E K: (C

    I )E N: E E : E E E: E E

    E LN: E L NFDI: F D IFMI: F M IFI E A: F I , ,

    A CC )F M: F MF MB: F M

    BF : M FG7: G 7 (A , C , E ,

    F , I , J )

    G8: G 8 (A , C , E ,F , I , J , )G20: G 20 (G8 A ,A , A , B , C , C , II , M , , E )GE HA: M HGFI: G F II+D: I DIAC: IBE 35: B EICEM: F I E , , M I ).IC E A:

    IED: I E DIFI: I F III A: I I I IL : I L ( I

    )INE: I N E (E I F: I F(E )I F: F I

    I A: I A (E )LAB: (C

    A )ME C : M C NN : N

    CDE: C D E

    EA: E AI : I DG: D GMAL: M

    A LMC: M CNG: N GNGD: N G

    DN : N

    : AH: A @ HIB: I BIDE C: I D E ,

    C

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    5/350

    4

    NC: N C LD CDE

    N D: N D

    D: D

    D: DC: C

    ENA: N A (C )ICA : I C ME: M EMIG: M I G

    D: D MCBI: B ICE: C EEAC: E A CF E: F EIL : I L JCE: J C

    EJN: J NLC: L C

    : EA:

    E AI : AD IC

    : FMI, B C E CE

    E: EE: EG : G NA : N NC AD: C N

    C DNEB: N E B

    (C )

    N : N D: D: :

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    6/350

    5

    1: : 1980 2010 217 2: : 2005220 3: ( ) 223 4: : 225 5: 226 6: 236 7: 242

    1: , 102

    1: 71

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    7/350

    , , ,

    ,

    ,

    , ,

    ( ) ( )

    ,

    ,

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    8/350

    ,

    ,

    ,

    ,

    ,

    .

    ,

    ,

    , ,

    ,

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    9/350

    8

    . ,

    ,

    D C G ,

    . ,

    .

    , ,

    ,

    ,

    E . E

    E E

    A ,

    .

    1 E A

    /E H (09/24) (I

    , F ) C A C A E

    A H I E

    D C I

    G

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    10/350

    9

    E

    ,

    E E A

    . , , B

    C , ,

    G B , G C

    , B

    , B

    , ,

    , .

    C A

    . , , ,

    , .

    ,

    .

    A

    , ,

    .

    ,

    , ,

    . ,

    ,

    , ,

    , .

    E

    , , ,

    .

    D

    ,

    ;

    .

    ,

    ,

    EE , E H A .

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    11/350

    10

    , , ,

    ; ,

    .

    A . ,

    . .

    , A . C B ,

    .

    E C 2010. E C 15

    , , B , C .

    . A

    ,

    .

    E B ,

    B ,

    ; , .

    A G

    F .

    , ,

    E

    E , 2011,

    E E ,

    ( A C

    F /EH ). H

    E A, AB, E K,CG , C C

    A D G .

    ,

    ,

    A D .

    E B ,

    I H ,

    A E E ,

    /EH I H .

    I :

    D J H (E , , C ); A

    (A "C ",

    G ); A G(C D I B ); C B ( G ICE , C ); A G(I , B ).

    ,

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    12/350

    11

    E: B A ,

    F A , EA I : A

    , D

    C . ,

    .

    . E , J H

    /EH E

    D

    ; F /EH

    ,

    ; A D A

    /EH

    K I /EH A I.

    E , A G I

    , B

    B A F A , E A

    ,

    , A G G C D I B

    .

    E , E G B

    A

    A

    D

    C

    .

    , A C F J C

    C DG E (

    )

    F , I ,

    .

    E JH J C

    ,

    , A D A

    .

    E

    ,

    . A ,

    A G

    D E , A I C E .

    , EB

    A :// . . H I

    E D CI ,

    / E H

    ( /EH ) :// . . . .

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    13/350

    E E D : J H

    12

    A

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    14/350

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    15/350

    E E D : J H

    14

    5.1. L

    5.2. L

    5.3. L

    : 5.4. L 2008

    :

    5.5. L 5.6. L D 5.7. L 5.8. L

    5.9. E 5.10. L 5.11. E

    5.12. L 5.13. L 5.14. L

    5.15. L 5.16. L D6. C

    1. ILa da c de e a ca a a e e

    e a ab e ec ca, ec ca,a e a a, de c dad de a e a

    e a ec a , a b , a c e ce a ede de a e d c ac a e e

    e ac a e .La e ac e de de , a e e e ac d ca a a de ca a de a e e a

    a ac a e , a a e a a a eca a e a de de ec de a

    e e a a ac a e a de eccde de ec de a a a , ede a a d a E ad de De ec , a a

    e a ac de de e , a e de a e , a

    a a e e a a a a ae e c a de a de c ac a. H e ca

    e ca a e a a ca e a de a a a b a edad

    a e c de a c a e d a e .E e b e ac a , e de cec c d c de a e e a

    a ac a e e e e ac a c a e a c a adde dad. N e c a a e a

    eb a de ced e a e a c a e de de ec de a a a

    e a ec e ed a e a c dac de a c a a ba e de

    de de a e e a a ac a e ac a e d a e .

    De de e a e ec a, e e e de cb e ce a de e a a da

    a e a e e e e e a ca ac e cade a e aL M e e a de ec de a e e a a ac a e

    e a de c de a a . De dee a de a dad, e e a a e a deDe ec C a G ba a a dad de

    de a e ac a e ece e dea ac dad ec ca de e a

    e a e , e c e ec ae a e De ec b a d e L e

    c de a a e a de c a. Le dee c a ac a c a e a , aa a c de c d de c d c a e ee a c de a Re ab dad S c a C

    a a c da de ec de ae e a a ac a e , e dec de ec de a a , e e a de ec de a a a c a e . La d a

    e e e De ec I e ac a de C e c e De ec I e ac a de De ecH a De ec I e ac a de T aba

    e e e e e de e de .

    E a c e c e e c a e a ac a d ca c ca. E dec , e e e

    de e d a a ea dade c a e d ca a de a e de c a , e

    a ab a de S a Sa Ga c a V e a

    (2004: 3), a a a e b de a ac e de e c a dade a de e e

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    16/350

    E E D : J H

    15

    ( )

    , ,

    E

    e ca e e dad . E a c c de e e e e ba a e e e e de e

    a e e c a a a b dade e, a , a a e a a a a e a

    e e c cab e e e e e. E a e a ,a c dad a d ac e e a

    e e e e a e e de a aa a a e a de ada a e a

    c . La dea e a e ec e e cade a c a d ca e ac a a a e

    a a e c a e d ca de a ee e a a e e :

    La d c e e / ca de e a a c ca de a

    c e b ca e a d caada a de b e ea e e dec a a (S a Sa

    Ga c a V e a , 2004: 1). E ab ac ad e e e de c ,

    ec c d c de a e e aa ac a e a dec a ac e

    e ada e eca ad dea Re ab dad S c a C a a

    c d de c d c a, e e e e

    e d ad c e . E a ea a ea c e a, a e a e a dea a a c d ca e e e e e e

    a c e e ac a e , b cae e a c e a , E ad ce a e a e e a ac a e c ea e c

    a de d ac ca e e adae e e cace e . La a a e c a

    ca e c a e e e a aeb a e e e e e ca

    a e a e a e . La dea e b ace e a de a a e ac e dede e e a e de a e

    d c ec c a e e d a dee a e cac a a a , e e a a

    e a ca dec a a a e a ec a a c e de ac a a de

    e a de c de a e e aa ac a e .

    L a d c , a c a c a e c e e a, e ca ,

    e c a, e , c e E ad deDe ec , e a e da dea a e e ec e a. M a de a d c ae a a e e c a a

    e a e e d e ee ce a e ac a e de

    da a C c b a a e eca a c dade d e a , de de

    a a ece c c , a eca , a a e

    e e e e a a ba e de c a a b a e ac a c e

    e e e a de a e e aac a e . La ba ac a ace

    ad a c de e a a

    de c b c : de e adad, e a a a a e dad

    d ca. C a a S a Sa (2004:2), e e de De ec dc de a e e a

    e d cac e dada e a dea dede ec c ba e e a c a e e c ea ,

    e e e e e e . Lae c de e e a a cab eced e e a

    ad edec b e ed a e aac ac de a e ce a a e, a e a a

    , c a dec ede e e a dadaed a e c e c , e ,ed a e a a e a a de c e c . La

    a de c e c e e e ac e e a a ca d ca

    e e e a adec a cce a e de de a e d c a

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    17/350

    E E D : J H

    16

    e e e de ca a . A , a ae a a , c e c a e ec a

    a a de b c a ad ; aa a e c a, a e a , de

    ce e a e e aac dad de a ec c ac a a c e a,

    a c e c da de de ade c ac a e e e a a e adec a a

    a e cac a de e cad a e a ae dad e ada e a ad

    a . E a d c ae a a de d de de a c e de

    de c a a a ac de ae a d ca ba e .

    La e ce a dea c ec a c e Z be(2007: 53) a de ad e e e c c de

    a de e ab ac c e ae e de de . C e c e ede ba ad d a e a

    ca ac dad de e a c a e de c a ec de e ab d e de a

    e de e ac a c edade ; de e e de e e a ca ac

    dad de b a e e a de e e

    b ad . A ba a de de , aad c a a e a, e a ece a ba . E e ca e a a b edad

    e c a a, a e e e e a e be ac a ed a e e De ec C

    a G ba e e a de ec dea e e a a ac a e . A ,

    b a e a b a e de c e c e ee e e E ad , e e a e e

    e b ec d de a dad , e e aa c a e e a d ca ada

    e a de a da e . S e e c a c e c a e ec a . Ade , e

    e a ad a e be a ee d e a d de c

    ca a e a a ced e e a ea e e e ab ec d , ca ece de

    c e , e a e a a baca de a a d e de e a

    e dad d ca.

    P ad , a b ac e e e c ea a a e ada a e a de a

    de e ab ac ab a, c a ee a a b e a c ca

    de c d de c d c a a e ac a e e a a c c . Lade e ab ac e e a, a

    e eda a ece a c ad cc e , de a Re ab dad S c a

    C a a, c a e c ac a a c edade e a a, ade

    de c e a de a e aca e d de a e e a a ac a e

    ac a . E a d de e c de ec a e e, a a de e a e c c

    e a e e a de e ac e be ade E ad ece e e ac a

    e a a e de a e cde e a e a e e ac

    a e de c de a e e aa ac a e e e a de a

    de De ec C e c a G ba . Laa ad a d ca e a ea e ee c d c a d a e b e

    a a e ca e c e e ac a ca a a de a b e a

    c ca e a de a ad b c

    ac a ad .

    La ac a c ca a ea c da c de a a c c a e ac e e e

    e e e e cad a de c ac a, e ea ac dad ec ca a a de

    de ac c d ca de a eca (M e e , 2011: 37). La a

    de e a a a a c c a deE ad S c a de De ec , e e a a

    e e ce de deba e d c ae e b e a e a de a de e a d c .

    La a c e e d ca e a ae a d c e e ca e e

    e a dad b e dad. La e ac e c a e e ada a a dac e a ec a de a ea dad. E a

    e ac e e c ca

    a e a a , a e a c ee ac a e a d ad e

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    18/350

    E E D : J H

    17

    c a de a c ca c c e a de ae e a a ac a e . De da

    a a b e dad e e a dad,a e e e de a a a

    c a e c d c a e de a deaba . N e e e e e d c e e

    De ec I e ac a de De ecH a e De ec I e ac a deT aba , a e de a de

    a a a e de e e acee ad .

    2. E D :

    L e d a e a a

    ba ac e a cad e e . S c a ec

    c a e , c a e , ec c , c d c a ec ad e e

    c (Fa a , 2005: 31) d c dede . De a , e e ab e de ce de

    ba ac de ce c

    (Caba e , 2010: 21 95, Ca de , 2006:1 12)de a ac ca, ec ca,

    c a , c a d ca; e dede c e ce ada , ca ace de aba ca

    da a dad.

    C e c a e aba d a a dea dee ab dad de a ba ac , a c

    e e de a a d , c ec e c aa a e de de e

    eca c a. C e e d e e c a c ec a a ac e e a ba acac a a, c a e ac e ac e ,

    a ac e ec ca , a a aca ac de e cad e da

    d e e , a d e cac de a d cc , a d cac e de a e ac e

    ab a e a e c e a de ac ee e ada e e ac c

    (S a Sa , 2003:168), de a e

    e be a de a c ec e c a ed ce. U a c a e e ca c e de c

    de de e ad ce a d e e e e ec c e b ace a

    da e a e be a , e e d d cc e ce a a e d debe b d a

    e. C a a Sac , da e a ade e cad c de a e e de a e

    c ce ed da e. e e d cc e ad a a de c ec eec c , ac a a e ec de a ac .S e ba , a e a de a ac e a

    a e e ace ab e c ,a c a d c a a e a c ca, c a

    e de ec c e. E d dea a de a dade , e d a a e

    e e de e c e a a a

    c , a a e a de e d e c e de e d (Sac , 2005:188).

    De a e e e e c d b e ce a ee a d e c a , e c c e , e

    e e de e b e e d ce e ee e cad de ec a (S aSa , 1998:176 232). La ec a e

    ba a a c e de c ca e a de ec de a a a e

    b ca e e ac b d ad a a ;a c e ba ada e c de c c a e ac acade c e c ba .

    La OIT c de a e a a ba ee e a a a a de e b . La a e

    c e ec ca e a ece b ea a e c e c a e ; aea dade ba e e e d a eba

    a e cac a de a a a ec e ac a e . Se a be a ad e

    D

    D D ,

    .

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    19/350

    E E D : J H

    18

    c e c de d c a ac ad ,e a e e ecc e e ec

    a c a. C de a ada ec e c a aca e ac a e e a ca e e

    e c e a a e ec c dade ac a e . Ede e b de a a ba e edea d a a de a dade c a e . E aac a dad, a a e e e c e c

    d a a ece c ec e c a a c de , ede e d ca a

    b e d b e , a e a e de a e ,e e a c dade (OIT, 2004: 4).

    E e e e e de d de a ba acec ca. S a , c e

    ca a c ec e c a a ca dede e ec c d a ad , e

    e ad de a c e ac de e ae e e . D c de d , e ec de

    e e e ce de a de a a ee c e e a e a de de ec b e de

    e ac e ca de eca de e de de ce

    e ab e, e de a ac a ac dee cad .

    La e da e a a e e ae e e e e de a a e e e e a e

    De ec a a a de ab da a e ac de e ac e e b ace a

    ca b cad e ce baad . La c de de e c

    a a c de De ec , a a de a de E ad de

    c b c c e d c ,

    de ec b e , a e a ac dede e , e c de e a dad e de e a a a a, a a

    de a e d c e a a e deada ac d c de edec . La

    c e a e a e , a c ac ea ac a e E ad e a e

    a a e a d e ca,ec ca d ca e e a e ec

    e be a (Fa a, 2001: 13 15). P e

    Ba ce a c de a e a De ecde e e e ca a c ea e a

    c d c e a a a c e c a a e e de d da e de c a e

    c e e e a c , e a de e , ee ac a a a e c ac de e e eec c e c c . E De ec a de

    ac a e de d c e d a a c e ee a c ca a ... (Ba ce a, 1992:46). U de a e c a e e c c

    a ede c d c a ac e e ae eca d c e e ecc a

    a a e e a ac c a e de e a(C e e Ge d ea , 2002: 33). da

    a dad.

    E e a d ecc , Fa a c a e a c

    e ac a e e e e De ec ee a e d c , c a a a

    c e de a ba ac e be a : Lad ca d ca2 a a a ace b e a

    ed cc de a e e e c a a a e c ad e de a a, c a d cc ca a de e e c d c ad

    de e ab de a . A e aa de ec c ec c a c

    a a ce de a e e ec c de e a a ba a

    a de de c ac , a d cae e a c e de e a e

    d c e a a a c ce a de ad dec a ac e a a a (Fa a, 2001:37).

    2 La d ca d ca e e e ad de ac e e c a e e, a) a c dac de c ce

    de de c e c a, c ad a de b e a

    de a e dad a edad de a c c e deac c c e c , c de ca c e e c

    c a ; b) a de cac e e c cede De ec e a, e e e , deDe ec e a c ce a de a c e c a, e

    e d e ; c) a e a ac e e e a a a c e e a ac de de de

    abe d c c ac dad a a e e e caa a a a de c a; d) e a e a e dad d ca c de ce e a de a aab ac a e e a , e a e de E ad be a ,c a c e e a c de a b e ca

    c e ca a a c e e de c e e c a de a e e a (Fa a 2001: 35).

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    20/350

    E E D : J H

    19

    La d ca d ca e de a a a e ae c a de a ba ac ; e a

    d c e e a , a e e a a , c d cad e e a

    de e a ad , e c ac a e e a ae , a e ac e de de e e a e

    de a e a e c a dec a a a ce ec a de de ec a e e a ac e a e e de (Se , 2010:387 421). E a c ad cc e e e c

    da a dad. A a, e ca,ab da e de a a

    e e e e a e a c e a a adade de e d a d c . A , a

    e a dad a e dad, a c ac

    e e De ec c a a b d aca a a a e ac e de de . P a

    a e, a e ec c dad c e ca de De ecdebe c a c c e de aS c a, a Ec a, a e a e a3

    a P ca. La e d c a edad e ea e e ca c e ac c e c a

    a ba ac . Ade , c a aD O (2007: 108), e ac a ,

    e d c , ba a a ad a e

    a de d a , de e ac a a . La c e c a d cac ca debe e a a d ca a

    c a c e a a c cea a e b e de De ec

    (M e e , 2007: 46). e e a d cea a e de c e c c(A a d, 1998:17 43). La e e ac ea e a a ba ada e de ec a

    e a e c c a e a a a

    e c de c c debe ade a e a a cac a de a a.

    La ba ac e e a a a e ac ce c a de De ec . E E adde a de e e a a ce a de a

    d cc e a a e a d cba e c da c e e de a

    3

    A a a Ca (2008) a a a a e e dee a e a a a e c ca deDe ec .

    e a dad ae a a , a e a ,ba ada e a c e a e eec c d a e (J Ca a ,2007:14 40). E De ec C a G ba ,e dec a Le Me ca a, e e c e ac d c ada a e ac e de dee e E ad ec e d a e , ede a a a De ec e a a c d e

    a a ac .

    De de a e a de De ec e ae c d b e ec a e a dca d ca ba e a . A , e

    a ab a de T (2000:188 191) e ac e de a de c a e e a

    a ec de ac de De ec c aa de de a e ec a ba c

    e e e c a e de a e ec a d ca

    c a . M e e (2007:11 51) cde a e e a de De ec , c ade a ea dad c e a, ede e a e acab de a e a e c a a a de ad ca ad c a . U a e a a deDe ec ( a ec a d ca) de

    c a e de a a , e a ade a a ea dad e a a e c

    a e e e . De a , e a ae de e a e de a

    e e , c c d c cc . E ce de e a a e

    c e c debe e a e De ec ,c a ea dad c a e a e e e a(M e e , 2007: 47) a ade, E ece a

    e a a a e a a e e e a ,e de e de a a a ab a de a

    a d ca c e ec a d c a , a de e a , e c c be e

    De ec c e e e a

    e c de a c a e d a e (M e e :2011:127).

    E D

    , ( , 2007: 47)

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    21/350

    E E D : J H

    20

    E e a d b e e a, a ba acec ca e c a e c ece a e de de a e d c , e

    b ca a ac a a e a de a e e aa ac a e a d c ade a a e e ce c d c e ca .

    La e ce a a e e e e e ade de de c ac a e ac a a a a

    ba ac e be a . E b dec ac a de a a b e e

    e d d e de e ecc ea e e cad .

    La ece dad de e a c

    e e c a e de a de c ac a eded c a e de a da c e a

    ba ac ec ca e e e a d ea c e e e e a a . E de

    be a , de de a e c a e e e ca, d b e da e , e e e ad ab cac de a de c ac a e e e a a

    e E ad de De ec , e a e a ad ae e de a a e de a

    dec e de a a c de

    E ad Nac ac a a a ac ee ac a e . La O a ac M d a deC e c (OMC), e Ba c M d a , e F dM e a I e ac a (FMI), e G8, G20

    e e c e d e a c ece a e de de e de a c dada a de

    d e a e a. I c e c ca e e de a a a a e de

    c a e e a de c ca. 4 N b a e, ea e e de, a c de c be

    Be a d (2004: 21) e a d c de

    4 C a a Ra e , A e ca a a e a a, ea a : a a c ac e de E ad (E ad

    U d , Ca ad M c , U E ea, MERCOSUR,ASEAN...), a e e a ba e ed c

    a c e , a a ac e be a e a ede d e d a . E e e ac e

    e a e a c a e a ad , a aO a ac de Nac e U da , c aO a ac M d a de C e c . E

    de c c de c de c dada e e c e e e c a e e de e ee ac e . V a e Ra e (2003:16).

    e ac e d de de e e ce c de c c de ce de

    d cc e d cc c a . P aa e, a ca e be a e e a

    c dada a c d e , a a e ec a , a a ca e a a a c ac a , a De ec b c a

    ada , a a e dad de de ee ec e a , a a ec e ab a e de ec c a e

    a ac e de e ac e , a a dec ac a e e e a a d a e ec a e

    a E ad de De ec E ad a e cde a e e a a ac a e .

    La ba ac c e e a a de c ac a e e ced e a , d d a a

    c dac de a be ad de e cad , b e e a c ad . La a a

    c de de ec a , a de eac a a e d b , e

    dec , a a ac de De ec , ab e aa a de c ac a de e cad a a de a

    a ac de c e . La dec ac a e a a e e a ce de

    ac dade ad a a ced ea e d de a c e da e ec a ea ca a c dac de b e e cad . Lade a e be a a e a c a a

    d e a a a a a a de ae c a de c ca (Fa a , 2005: 81).

    3. E D CG3.1. DG La dad c a e ac a a e e a

    a ac a e e c a c e dec ec c de a a (Zaba ,

    2006: 5 10). a e a e a ca ac eca de e De ec G ba .

    E de c ec c de a e e aac a e a c ce ac e e de e e a a ac a e ,

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    22/350

    E E D : J H

    21

    , a a ac e , a c cae a e , a a ca e , a e aa a e e e de c

    ec c , de de ... e ec c a e ed a b e a e e

    ca a e , e e a d a a d c ade de c a

    dad c a e ac a (He deZ b a e a, 2011: 529 555).

    N e ede b a e de ec ea e a a De ec d , c c , e ec d e a , c e c

    e c a b a ; a e e de a e a a de e cad de a ac ac deca a de c e e a a a a

    c a e . La e e a a ac a ede e a a a e de ac dadec ca ac a d e e e e ade e ac c a e e e

    b ada ; e a a e c dea a e a e a e de De ec

    C e c a G ba a a a e a de

    e e e5

    . E a ecc e c e a e ea c a e e e ca da a d cc a de c e c e ac a . S a

    a de a OMC, a ad e a e b a e a e de c e c e e e , c a de e ac e a de

    c de d e e c a b a e a b a e e e e c c e a (Te e ba ,

    2010: 153 229). E De ec I e ac a

    5

    Pa a a de c e d a e a de De ecC a G ba L M , a e He deZ b a e a (2012: 135 138)

    d , e a , c e c , a c ad d ca e e e ca .

    La ba ac ec ca a d ade a c e a e e e e a de dad deE ad de De ec , c e c de

    a a a de a be ade e a de e b c de a ad de a e a

    e ca ab ac a e E ad S c a e e c a c a c ada a

    ec ca , e c d c a ede a e a de de ec c a e .La e ac e a , e ca

    de ac dad de ab e c a e de E ad , e a c ad de de a

    e ec a d c ced e a a eca d c ec a e , c c e , e e

    c a ad , c a a a e e e e d a a e ac e de de a a

    ed ac de a d c e e de ec c c a

    . E e e a a e a edadb d e de e d c ec a e

    (Fe a , 2004:16 19). La c ac a acde a e de a e ac e ec ca

    e e e c a e a.

    La ba ac a ace ad a c de e a a de c

    b c ; e de e a dad, e a a a a e dad d ca. La a a de a a e c a

    de c de c c , a ac dad e de a a a e c a de a d cc e ac a e e e de ec de a a a c a e a

    e e ad e Habe a a de ada e de e dad (J Ca a ,2007: 22).

    3.2. E Re ec a a d da de c e

    be a a de E ad , a e ea a b e a e d ec a e a

    e dad de ca a e e a b e aca ac dad de E ad de a e e

    ,

    (

    C , 2007: 22).

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    23/350

    E E D : J H

    22

    d a e E ad de B e e a , a e ca e ca ac dad e ad a. La

    dea b ca e da e a e a ed acde da ca b ca a a e

    a de e e ece a a aa e a a a de a a c a (T e ,2010: 28 32). A a ca e a ac a e abde de ec e e e a e e

    e ce de de ec c a e de ac dada a, c d de a c a e b e a6.E a e e c , e c a a e de FMI,e Ba c M d a , ac e d e e a e dec e c de a OMC a ad e a e

    b a e a e , a a e a ae a de E ad de B e e a . La c

    de a be a a de E ad e b e a c e a c ec e c a

    c e ab e de a ba ac . E aa e a e e ac c a de e b a a a a e de ada

    ed b c de be e c , e a deca a7. E ade a a e de E ad e

    a e a e a e e e de E ad deB e e a , e dec , e ca b ca e de ec c a e , e a e a

    c de c e c de a e dcac e c a e . S a a a de cc a e a de

    e e d (De a F e e He deZ b a e a, 2006: 203).

    E e ac a d da de c e e c a , e11 de Se e b e de 2001 (S e , 2005: 25)

    a c a a eac ac de de ebe a a ad , a e e c de

    d e de a ede de da e ac e e a de ca a ,

    6 La de a dade ca e e b e e ea e ec a be e a c a c e ac de a c

    ec ca a ca de a e, e e e a aca a a ca de a d e a de aba .

    7 Pa a a e a b e ac de a e e a de ca a a c e b e

    e ac e e a , b e a c e b ca

    b e e c de a e ac e ab a e , a e(A Fe de R d e , 2012).

    e a c a b dade de c eaeca de e ac e e a

    de e a d da de be a a. U a e, e c a a e a dec e ca

    ede , a e , d a a e de c aad a de a ca e be a e .

    E E ad e e c e a de b dad e a ec ca e ac a e e, de

    ac e d c a ca e a e c ada ,d c a e e . La a de

    e e cad E ad aca ea a e e dec ec e c a a e (Pac ec ,1999:123 158). La e ed a e aa e a a de a de ca ac , a dad

    de de ca a e ac e dec e c e e ac a c e bade e ad , e e e de a d da

    eac d de c e e c a e a a e(Ca a c a, 2004: 29).

    E a e de E ad edede c a e de de a de ca a .La be a a ac a a e ad

    ca e e ed ada a a c cc de

    e cad d a e d a ac ac e b ca e e E ade a e . La e be a a c a

    e a a dad e a e de c a e ea e a a a c a a edad e

    c E ad (A S e , 2001:101).L E ad e b de G8, e ec a e e EEUU, a e c ad c e a c e a c e c a e a c

    a ad e a e b a e a e de c e c

    e e e , a a e e c ea e ec ca . La a e a dad, ae e e ac de a e de a ONU a

    ed ac de De ec I e ac a de De ec H a a De ec de C e cG ba a d a a a a e

    c a e .

    C e c M e e (2011: 124) e Le e d b a e a c a ac a e e

    E ad a de ace e e a a e ae a a de de , e a e a

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    24/350

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    25/350

    E E D : J H

    24

    L E ad e a e de a ada c a de a be a a e ac aed a e e ec c e c c dea c e a e a e ec c

    a c e a . E c e e e e ec c ea ec a e a e a a be a a e a a a, ec a e de a ce dec e e c a e e b a , a

    e e e c a e e a a ea dad. LaOMC e e e e e de a e b .La e e a a ac a e a c a dee a dec e , a e e a a

    e a e e e c a e a be a ae a a a e ad ca e a d da de

    c e a c e e c a , b ca e e e a

    d a de e cad , a e ede e e , e a e e a ede a e e a a ac a e , de ec c a e ab a e , e a e caa ec a a de E ad . Red c eE ad de B e e a e e c de a

    a a c a e e e e a ece eE ad e e e e de c c a .

    E E ad e c a d da

    e a a a de be a a e e c da. E ec c e a c ace a c e a e a e ca

    b d ac a d c ad . La e e c a ee e e c a de a OMC de a ca de

    FMI e Ba c M d a e c e a ad a de a be a a

    e a a a e e E ad ce a e . A e a d da de c e e c a e ac ada

    c e e cad c e ca c e de

    E ad de B e e a e e e a e a ece ae be a e a ec a a d e a a a d c de a e ece e . Lade e ac e , a ac e , be ad de

    e cad e a de E ad e d c c ad . La

    be a a e a a a e e edac e a e e ada . L a ad

    e a e b a e a e de c e c ee e e e c e a e

    c c de a d da de be a a de E ad e c , e deb da a a

    c e e ac a e a E ad de a ad a e e a

    a ac a e . La e e a a ac a e be e c a a de e a ca .

    E E ad F ac ad a d da dec de e c a a c ca c e a e e de e d e e, e ,

    de e de c a be a a c a e . La d a ec

    a a e e e a a d e a e c e ec a ad c ad , ca e e dad, a e e a

    a ac a e a a a a deE ad ac a . I c a e e

    c edade e a a a de E ad ,a c , e c a e e c a dee a ac de de e e e de a e ,

    e e e c de c edade E ad . L d ce de E ad Fa d

    e c d a a a de a dadea a a dec e c ec a , a ee c a de e c b c , e cad

    a , a d c a aa e ca a, a a e c a de ca ca e

    a c c e e a ada.

    L E ad F ac ad eda b ca e ee c d de a e ac e be a d ec a

    , ca e e d e de eca a e , a e e c d ec a d

    e e a a ac a e , c e e ee a e ad a e e ed dec a de e ac .

    P , a c e a c e ae ac a e , ed de aa de e be a , e e e a ad ec a de d c de be a a

    e a a a e e a. De de a Se daG e a M d a , a ad a a dec a e a c a a d cc a a

    ac de a be a a e c ada.E e c d c a e ec ca d da a ac a a a ac de c d ,

    a e e e a ca ec ca ee a . S e ca c c e

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    26/350

    E E D : J H

    25

    e a a ca de a c ea c e a (K a e , 2001:183 216). La

    ca de c d c a dad a e dea e, e e a

    ac ad c a ec e ae a e be a e de a ee c e a a ec ad a aa a c a e .

    3.3. E ,

    La a ac a ac de e cad de

    a a , ca a e , e ca c a e ce e e d cac e c a e

    d ca a e a a e a e a ede a ec a ba ada. L c

    a e a d c e ab ec d a e a be a e e ca e

    e d d cac e a c a e . A , ac de a be a a de E ad , e

    e a a de a e c a ac dac de a ac e a

    e a e de c e c a a a , ed a c a d b d a adec e e c de E ad . A ec a

    e e a a c de c d c , c e de e a dad, e a a

    a a, e dad d ca, a dcac de d c (Me cade ,2003: 99).

    La d e e ac e a e dc e e e e e e aE ad ac c e e ce a (L eA , 1999:7 21), c de a d a e e e

    ae a a a ac a a ae a a ca c b d ada a ce

    de e . La c edade de a a a ecea a e ada a a dad de de a

    e d c , e ae a E ad e a de a a e

    d c ac a e a . La dea dea d c e e e e c de

    e a d c e e a e a a

    dad ca (S a Sa , 1998: 19)9,ca de a e d c a

    e e ac e c e ee e ac a c a e e e (Fa a,

    2001:15). E a d c ede ae a e, a e , c a e e c a dea a a d ca e e

    e c edad, e e a de dd e e e a a ac . E a dea ec ec ada c e ede de a e ec a de a c a d ca

    e e ab ece c d ced e dee c a a e de a a da a e a d a a ada

    de a e d c . P , e

    e c e a a a e e e a de a d c de de a dade a ac

    a e c ada a a ee c ac eca a a de a ba ac e be a .

    La ba ac de a a e ded cc a a d ca a d e

    de a a ac d ca. C ec J Ca a (2007: 17) e e

    e a d c e c e e e a ab e ,

    e b e c a a e e e a a c a cede e de d aa c a , de d e e e a e

    e a de a a de e ec a e a e de c e a ede a a .

    E c a e ca , a c dac dea d c ad e e ca ac e caa a e e b de a ba ac

    ec ca e de d c e ac a

    (Za a e , 2003: 407). E e e 9 La e e c a de a d c de b

    ae a a ca e e ac a a ac a ee e e a e a c e e a ac dad de a

    e e a a ac a e de ec de ac dade d e a a a a e ac a

    e e a de ec . C c e ade e a c a c a d a e ac e ac a e

    c e de ec de a c dade d e aa b e de c c a dad b e

    ac a e a e de ec c e a a a

    e cac a a a a c a . S de de e ae ec a e c e c a a c e c a ee ac a e e d b dade de .

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    27/350

    E E D : J H

    26

    a e a a c e e e e e e aa d ca a e ac e de de

    ca a a. E De ec c c ,b ca e e a e c de a e c a

    ca ec ca de de , a ec ac e ca ab e , e eca e c a adec ada a aca ac e ca ce a e de a ba ac .La e e c a de a e e a ac eec c a c e a ae a a e ( ae e a a ac a e , a OMC, e FMI, eBa c M d a e G8) e e e a d e a ad c a de e e

    e a ca e a c d ce a a e de De ec I e ac a (Fa a,

    2001:145), a c ca ada ee a e c e c e ac a ed

    de a e ac a a d c dec ce c a , d ada dec e a e cac a d ca a c ad a,adec ada a e a a b a e de e cde c c (Ca , 2001: 229 241).Ade , c e de c c , a e ade c a c e a a e e dec ca , e e c e a e d a

    de e ec c a a c ca de a de b e e de ab ad e e e e a . T d e e e a a e e e

    c ac a a b a e a dad e c a dea e e a dad ab acc de a e . La

    a e a de a a d ca ada dec e c c a a c e ec

    e ac a a a a a . Eb a ac de a a e ec e e a e b e a b ac , e e e

    ca d a , d ca c e ce a e a a a de De ec .

    La a e ac a e de c e c ee e a ada e a OMC,

    a ad e a e b a e a e , e FMI eBa c M d a c e De ecC e c a G ba , e ca e e ea de a e ac a e , b e dde E ad e c10 . E a a ,

    10 J Ca a (2007:18) ec e a c a cacde S a e e d e a ede be a e a e

    a c a de e de ae e a a ac a e a c ca

    ada a a a d de ecac e de e d a d c ,

    ce ca a d c de aa de c ac e c e c a e e a

    a c a. L E ad e c a e ad dea e c a de de a ebae ac e e de a eb a de a ce a ac

    a a, a e a eda de a ada a a de De ec G ba de

    C e c . E a d c e e e ae a deb dad a a e a a e e a a

    a e a de De ec I e ac a deC e c a a dad de De ec

    I e ac a de De ec H a eDe ec I e ac a de T aba . Ca e aa ac ad e

    , e e c d ede e a c c de a a de

    c a a a ac a e , b e d, de c e ad a c e . Se

    e ed a e a c a de d e :c e c a e e e a a e , c e G7(c e e c a de de a e

    d a ad ), da e a a a ae a e ac de c e c d a ;

    c e c e Ba c M d a eF d M e a I e ac a ( e cede de ac e d de B e W d ), aOCDE a OMC, e a c a ada dec eac de de ec , c a ee ab ece a a e e ac a e ade ec c a ac a e(Ca e a, 1999: 108).

    e e e de a a ac e e ac a e (b e a c a a a de a e c a e

    a e ac a e , FMI, Ba c M d a ...), aede be a e a e e e e a de

    c e e ac a e a e (a , ac e d

    de G8) ede be a e a e e eab ca e e a e e ede de e b ca ea de ac e d e ec , c e ...e c.

    ( ) E D C ,

    .

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    28/350

    E E D : J H

    27

    La e e a a ac a e e c e ee de a e e ec c ec d c a d ec a d ec a e e a

    d cc a a e a a e e ac a , ed a e ac e d a e e

    a e a e ca a d a ecae ec c de e c de c c , a

    a e de c e da e de de e d c a e . P a a e,

    c e de e ac , ba ad e ede e e a de c ac a, e a a a ae a e dad d ca. N e e

    ac a d De ec U e a De ec G ba ad e b c(Fa a , 2005: 147).

    La ba ac a c dad ea d c (A a , 1998: 63 66)

    d de E ad e c c be aDe ec C a G ba , e ea a ecec de de c c d e a e e a d ca e ac a . De ec ce ca ,

    a c c ba e , a aada e a b ca . La d da de

    d c e a a a e d

    ac a ada de a e dad a ade De ec I e ac a de De ecH a de De ec I e ac a deT aba , a e de e a ac ,

    e a ec e d a c e ad e a eca ac e ca de De ec I e ac a . N

    a ca ace de c a e a ede c ec c de a e e aa ac a e . P a a e, c d

    de c d c a de a a ac a e e

    de a a ca de a edad a e a dad ada e c deDe ec , e d a e ac e ada ,e e e ca , de a b ac e e e da a

    de ec c a e de a e e aa ac a e .

    La a ac a ac de a e ac d ca ad e e, de ac e d c S aSa (1998:82 .) e e e ec c e

    e a c de a ba ac e be a . Ee cad c , e ab ec d e C e

    de Wa , c a de dede a e ca a e e c a e ca b d c de c a e dad a a

    e e de ac ac ca aa. La e a a ec a d c ec ca

    ca de a c e aa e e . E a de cc a ec a a E ad Pe c , e e e a e a ad

    E ad e a e a e a c e a e a e

    a e e ad , c a e e a aac a e . La ca de a e e c a

    ca e e E ad de e e ed a ea e a e e ac .

    De de e a e ec a a ec a ee e E ad ba c a e e a d a dad

    a de be a a a dec eea e e a a . J a a e e e

    a e e , e ac ada c a b cac de E ad e a e c a de de , e a

    c e e e c a a a c e e c ae de e a e e de ec a

    ac a e . E e e e d , Fa a (2001:22)c de a c e e c a b ca a d e

    de e cad c d , aca ac dad de e de ca a ead ac a e , e c de a

    ec a a, a e ec c dad de ba e d a e , e ad de de dadde ae c a b ca , e e dee c a dad, ca e a a , ca e ,ca b a a a e c a e ... . C a a e ada e e c e e e a c e e c ade a a dad de E ad , ce ca a

    e a de a e e a a ac a e de a c e e a e a . Lab e c e e c a a e b dad ab a e

    c e e , a e , e c e e ea a ca c ab a e de E ad

    e c . E E ad ede e e ea ec a d e a ca b caee b ad a de a a.

    E E ad S c a e e a ad e

    e M e e (2011: 125) de a E ade cad E ad de c e e c a ec

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    29/350

    E E D : J H

    28

    ca, d de a c e dad e a eceb e e e e .

    S (2006:103 107) a a a cac c e a e ec . Pa e de c

    d cad e de de e e de a ede e de c de a OMC de ae e a a ac a e e de a

    e ac e ab a e . La a c a ea,11 e a d cada de c e a, e

    e ab ec c de ede e d e e de a a ac a e a e

    a a c ba c e c a e . Ge e a c ec e ec c c a e,

    e c e , ed ed ad a

    de ca ac e de a ac a e eC a, Ta a d a B a , de d de c e

    a a e a e d c c e ad .L e ec e a ade e e

    e a a e a a e e a ad c dad, ed c c e c a e , a

    a , d be e c . P e e , aa c a b e a ed de ada a

    ac de e a e ec a de c e ad de Ta a d a B a . A e ,

    a a e a ca e d Ac e d C e c a e de L e eac de a e a de b e c e c de a

    OMC, eda d e ada da eccac a . E e ad e a aca a de c e , a a abad a c eada , de ec ada c d e de

    N e, eb a d da d a ca . Sc de a e e e e de c e a

    a cac e e a de a d e a

    c a de aba ... I e d c d c e ab ec d e e e d de e a, e a e a a ac ad e

    de a de d a a da deb e e cad c e ec a

    de c a a aba ad e

    11 La a c a e a ca 25 a e ec ad ad , a b c e a e ac , e ec a ac , d c de ab d , e de

    e e edade c a e a a , e c.

    a a e c a a e ead a a a ad , de N e de S12 (S , 2006:107).

    P a a e, e a c de a ea OMC ace de a a ece c a e e a

    a e e ed e . N e e ced e e e a ed

    a e cac a de a e e a ac de a b ec c ac de ca a e de a

    e ca c a a e ca a d a e c de b e de e de da, a a de e e

    e . E de a e a e de ae a c e c a e e a ea c

    e , e ace c a e e aac de e ec ea e . E e a e a

    d ca, a c e e c a e a c e d

    e a e a b e e e eda a a ca a e a e a (S , 2011:65).

    La d da de c e e c a e e eb e a a ad d de ea a e a a e de e ac de c c , ed a e c

    ca c a a e e c de ac e de E ad de De ec . Ade

    , a c cc de a ec aba ada e e d e a

    a a ad a e ad e e ba ae a c ac de ede a e ea e de e e a a ac a e , e

    e d c ade a c a e de E ad , da e a e e de

    e c . Pa ece e e E ad debe

    12 L e a e ac ad c a ada ac de

    d ca a e de a de a ba ace a e c a , e e ac de e e c ,

    e a ac de de ec ab a e c a e ,e a a de acc d ca ba a ad Va e c a (2012).

    ,

    E D .

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    30/350

    E E D : J H

    29

    a e a c d a , adec a e e e eaa a e e e a (Fa a, 2001: 32).

    4.

    ELa c ec ca a c e a e a

    c e e ada a c d ca e ea c de a UE; a e a c e d e

    ca de e e e ac d deeb a e E ad S c a de De ec e

    e a e, e a a a ec a d ca e ac a de de ec a de c e de ac .

    La e a e a a e e de e eE ad e De ec eca de ac a e d a e a a d c a a a

    c edad. Ya E e ad abe de c dad e ad a de ce ec c

    e e a e e a a c a d cc e e c a ,ec c a e a a a a de

    e e e e e c a e (H b ba ,2011: 60). La c e ca dca d e de d ca a a

    a e e a a e ca e ae ec ca ; e a a e a ca cac de

    e a e c de ca a .

    De a , e a e a a a de c a d ac a a c e ade E ad de De ec . e e e e

    e a b ea de a a e ee a e e a e ac a c a

    a c a ed ad a e a e ec a c c d e a c edad c , e

    a c a e a e e a de a e ac eec ca (M e e , 2011: 122). La

    a d ca ba c a e e a ed cc de ca a de ac ac a

    e d cc de a e a de aba ae a de de ec c a e ca

    b ca . E dec , e E ad de De ec debee a e ac de a a c a

    e e e e a e b e e a c ade c de d ac , ad , de

    e ac , a a de ca c a e eDe ec S c a , . A a c

    a e c be a e e e a ec cca a a.

    A e e Za e Fe de L a (2009)c de a e, ba c d c eca a a , a de e a de De ec

    ede ca e ea dad, a de e a de aba ba e. C e a e e, e e ca e a

    ed da a da de c a a e a ad c a a ac a e De ec e ,

    c e a e e, ba a e ca e b e ae a e de e e de a

    e a de De ec a a ec a e e ec e a de a ad e . S e ba ,e a de c a a, e de de e de

    a, e ad de c e e , e eb e a ad ca a e e De ec

    (c ca c e e c ab e e ade a c e b e a de a ede a I ac ) , ec a e e, e ac d c e ca a a de d cc .

    De de e a e ec a, A ba R c (2011) ade ad a ad a c a a E adde De ec , a a e a ac de de e , a a

    a a a ce a e , e c ae a c a e d a e a e d e

    ace a . a a de E ad de De ec ,e de a a ecede e ,

    a a a a e a c d c ec a e ece a a a a e e e c c d

    a de c ac a a a a e ac de ade a a. E ca a e ab e, e

    ( ) , ,

    ,

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    31/350

    E E D : J H

    30

    e a e e e c , debe da a a e a e e e, , da e a b e a

    dea eda c a ea e e, eec e ada a ada ab ada

    de de e e e , ade e e adac a d a c e a (A ba R c , 2011: 3). E

    a a d ecc , A e P a e (2011a:16) a a e e e b e de a e e

    a e d e a ad , e aa e ad e e a c de ad a

    a b e a e a. Pe e a a b a edadd a ada de e a dad e e ae c ad a A a d e a ade e a ca a a e b e de de ec a

    a .

    E I e de F b e R e G ba e ,e e ad a e e F Ec c de Da ,

    a de ec ad c c e a e ba ea ad e c c b e : ec c ,

    e c , ed a b e a e , c a e ec c ; de aca e aca e a

    be a a ba . E e b a a aa a c de a e a c a e de E adc ca e e e ; a e e e c

    e c a de a a e c a de a e .Pa (2012) e e de e a ece a dec e a a , ba ada e

    e be a , e d da a e e ede e a acc e e ca de ca a

    a c a ad , e e ec e e ea a d e e a e ada de dec ec e ca c (c a ed

    Ra Fe de D ) , b e d , ea c de e dad de c E ad

    e a a a a ab a ad c c a aece dade de e d cc de ca a ce de a a c a

    La c ca ac a a ca e ae de a e e e ac de de ae ac e de de de a e de De ec

    de c e de ac , ca c a de d ac e de

    e ac . A , a c de e dadde c ca de a c e e ea e

    a c dad e e e e e e a

    dec d d c a d c ad de ac ac e a ac a e , d de a

    be a a a a edad a c ada.Ade , a a c de c ca de

    a a e ac a e , de ac ac e ca a de a de c ac a

    e e e a a de ced ee ec a e a a e a , e a ace e a a a c e d d a

    e e de c ca ; a a e, aa cac de ac e d de a OMC, a

    a bac de a e e c a e ca de c d c a dad de a

    c e a c e a a a cac de a ad c de a UE de c

    de e a e , a ce ce ad a ac a a e a a ac a e de a

    e c e e c a . S e ba , e cde c c de dec e a ce de a e

    e a ec a a a a c a e , e da e e a c de c e ba e

    de a ced e d c deDe ec C a G ba .

    4.1. C E Ac a ca E ea c a e

    c e a e e cad c a b ec c ac de ca a e , e c e cac a ; b da a da e d e e a

    b e c e e c a e a e e e a aa a ac e ca ac de e c b c . C e T a ad de Maa

    c a e de d c b c c e c de a ac e c e ec d c ec c ad e e

    ce de a de a a; cc ad a a c a ec c cae ea , a c e ab ec e Pac deE ab dad C ec e e e a 1997.Ade , e T a ad de L b a b d dca e e a b e c e e c a a b ec c ac de ca a e e c , a ed cc de a c a , a de e ac e e e a a ca b ca .

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    32/350

    E E D : J H

    31

    La U E ea c e a dad a baa d ec ce de E ad , e e e

    de e cad a a de a d cada de 90 ad e de e be a e e e a

    e . La ec e e c ec ca ac ad e a d d a e de c a

    e e e a a de a c cce ea. La be ad de e deca a e e ca c a , e e cad a

    eda ca, c ec ce a a c ad a c a dad a

    a d ca c a a (A ba ac ,2011:); ad , c a e a

    d c a e e e e ead . L de ec c a e , a E a de a

    a dad de a da dad a edadec e ada e e b de dec a a ,

    e e a ca c e e a de a ae e a a ca a .

    La c ec ca, e ca, ea e a c da c de a c a d

    a e a ac a e ab e, ede d c a c e de ad dec a eca e, c a d a

    ec a e e e a e aba ,e a e e ea dad e ba aa c e a e eb a a ba c a e e e ab a ad d .

    C a d e c , ba c de a dec cede c d e e da a e e a

    c d e e de e de de e aa c ac d e e d c e d

    c a d , e c a a ca dade a ac dad ec ca e a e de

    a , c a e a e ca cad c aG a Rece (Na a , T e , Ga ,2011: 17 18).

    E ea dad, c a a H (2011: 5) e ca a e a e d c d d a e d dece e a eced d a a cac a d a a a de de da . Pa ae a e d e de e a, E ad

    a a d e e c a de e a de da ede ada a a ad a e b ca . S

    ec e de a a e ade a e e e aa ac a a c dada ba a de

    ec e e e a , de a e de e de c e ac de

    a a .

    Ra e (2011) c de a e e E a ea dad e de E ad a c e .L ba c de e , c a a de

    e , d de e e de ec a ( ) e ec e e e cad ; a e e a a c e a

    e e a a ca a e a de 3.450b e de e , e e a a ec a

    d c a e ace e 45 b e . Laec a ac a e ede e ea a e de e cad , e e d e c e a

    e ba c e e ee ec a c a de da be a a . B c e

    e a e e c e a c a ed da dea e dad a e dec e ad

    b e e e a a ca a a ba c . Nada e e c e e

    de a e e E ad de De ec .

    E G ec a, a ed da e a e eca e a a (FMI, Ba c Ce a

    C E ea), e c e d a ae e e ba c de eba de a

    ca e be a e e e a . See e c e e ea ec ca

    e ada a a e e . N b a e ec e a e de ca a e

    ba ca, c cc , a e a , d a e e a a a ab e a e e a ed da

    e c ada . La a a a c a a a ac a e e ec ; e b e e c e ca b c a e e a a a a

    a c d c e ab a e e a e e a.C a a T a V e (2011) e ac e d , e e e a e a de da

    e e a a b ac e a ed dade a e dad ecede e , ede ec e ad c da e dede ec e ac a . C b a a ad c a de a de da d a, a de da deE ad debe e c a da d e

    e e de e a ad a a aece dade e e e e de E ad . Y,

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    33/350

    E E D : J H

    32

    e , c d de a a c d c ad a ed da de a e dad e

    a e de ec e ac a d e de e E ad a a de a c .

    Pa ece e a a ab a de T a Je e ,e ce e de e de E ad U d , e c b

    e 1802, ec e a e a ac a dad; ee a e dade ba ca a

    e a a a e a be ade e e c e a e e . S e eb e ad

    de e e e d a e ba cad c e eda, , da

    a e e a ba c e ece e a e , a a c dada de

    d e e e e ece. P e , cac a de, c a ece , a a e

    d a e e e e de e e , ca a ec , b e a e a e ad e

    c a .

    Pa ab a c a ad cc ca ac aca e a c a e d a e c a

    a c e a c e a ec e a ac ca de a c e de c ca .

    La c ec ca a e b e a e ac a c a dad c e de ec c

    d a a de c c aa ec a d c c a e ee e a a a de a c a e d a e . Eac ca a aba e a a c de

    de ec c a e , ec c c a e a eb a de a ca

    b ca , e e a a e a e ae e ac e e e e a a e e c d

    c e de da e a a e e (R e ,2011).

    De de a e ec a a a, e ca aa c e d de d E ad e

    c e ba e , e a d da a a a a be ad ab a de ca a e

    c e e c d c e a e a e ab dad a c e a; e d ca a

    e a a a a e ac a , a a de ec de ca a e c a de

    De ec I e ac a de De ecH a de c c c a e .

    A , d e e e e ad a e 30de e e de 2012 ac e d e e

    a c e a ca c a a e ee e e d c b c , ba a e

    de T b a de J c a E e ; e ba , e e ad ad a a eac a aec a e e a e e e eda e a

    e a dec a ac de e c e , a e e c a a c a e ab ece e

    e e a a ac e ac a e e a ca de Ba c Ce aE e . P a a e, a ad d cad e 29de eb e de 2012 de 529.000 ede e e e c c e ba c , a de e a 1% a e a de a . U a

    e , e da ec e a a a ede e e d e e a de ad a a ea ba a ce de a e dade e ce a ; ede a e e ca dade de d e a a

    e ca a a a e a ec ad a c de ade da, a c a d a ba c e a ba c a a e eda c a e a ade da a e c a . De de

    a e ec a a a, a e ac e dede a e e de c de

    a dad a a a a a e de c e de e c a de a a d ca .

    L c e e a e e a ad d c e c a de a UE, ba c a ,

    a de de e e a a de a UEc a a e e e be a , e e e ee e de e e a 90 E a e ade e e ada e e be a . e e e ec e a a d e c a a ac a

    e e ac a c a c e a a e dee ac e ab a e (Ba , 2011: 112)

    e e c de a e e de e e ,

    , E , 1802;

    .

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    34/350

    E E D : J H

    33

    c d a e dade e ca c e ac e de e a, de a ee e a a e a c e a e e e d a

    b e e e cad c c a edac (Na a , T e , Ga , 2011:171189).

    E Maa c e e a ecade c e ca c a , e c

    e e de a de da ada de a e ; e c e , e e e a c

    de e e a e e e ab e e aca a e c ac c ec a a d cae e , e a a e a de e e e e

    e e e e ca da e a a bad e e c a a. E c a e ca , e e c e ac e d a ab da a a e ac a

    c ada c a e a de I a a a ace ea. M c a de a ed da d cec ca de ac e d c e e e a e c e d

    a e .

    La Ca a de De ec F da e a e ,ad ada ada e de ede a C E ea, de Pa a eE e de C e , e e 2000, e

    c a a T a ad de a U . See e a 50 de ec e ac ad c ad dad, be ad, a dad da dad. S

    c ac de c a a a deDe ec I e ac a de De ecH a , e ca c e c a e edad ad e e a de ec de ca a .S dad a a a a e a e a de ae cac a d ca.

    S e ba , e c a b e eec a c e e e d d b : a

    b b a e ec a a e e d e; a a ca e c a e a ad ; a

    a a e c a de a c ca a c e a c ca e e a ; e e ec a c a

    de da be a a; e b a e de d ec a e d a c ca e ada; ec a e e de ca a e ; e

    e d e a e a ad de ad de

    c e c ed c ; e c a , e cede a e a a a ba ca

    c e c a de a a c e a; e a ebaa a a e de ca a e ; e

    be a e e ad a e b c e de a d ec de a e dade a

    c e a Ade , a ca ca c a a, de ec c a e ec c , ac ca e a e de a e e a e ea

    de e a de e c a e e e e de e de a

    a e a a a, de a c e ac dee a e a ac a a c de c a de c a e .

    La e a e a dad e ac a c

    a a e ada e e e , e a e e e c a e da d a a a c

    c ba e a a a e de de ac a e d a e e ac a a e a a d

    ced e e e a de ecc a e e a c c c a e . E

    G ec a, a a (C , FMI Ba cCe a ) e ab ece eca de e

    e d e de b ee , e ca ed da e c a e

    e ce ce a a be a a ac a . S(2012) e e de e a UE e e ce d , a a a a ad , e a c

    eacc a a a de c ca de de aca de a . N e c e e ab a de

    d c de c c . E a e e ad a a e e de e c d c e

    a de c ca e e e a be a a e c de c c . Y de a c

    e ac a a e deba e a c ac

    b e a c e ca , a e e a d c ada e cad a a de eca e e de a UE .

    4.2. C , E E

    D . E E

    L ec e e e a e eE ad de De ec , e e de a e ,

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    35/350

    E E D : J H

    34

    eda e e e ad a a de ca a , ae de ec e e a de a e a

    c e c a ba ada, e e e a de ec e de e a b ac e

    eda d a d ada e e a c dea e ab dad ec ca. Vea a

    e e .

    E a U E ea e ca da ab e e e c e c b e abe ad de ca a e e ca c a , e

    e a e e e e e b deDe ec de T aba C a .Ade , de de a c a c e a ec de a ad ac a a deca a e e a e ac e

    e eda e a a a a ac a e : E de 2010 e a b e

    Pac de e a e c a a ae a a a dece de e cad

    de aba ; e a de 2011 e Pac dee ; e d c e b e de 2011 e Pacde E ab dad C ec e Re ad c c e a e a d ec a c a

    c e a a a ca ac dada c ad a de a a c a e ea

    e de 2012 e e eMeca E e de E ab dad Ecca. La E a S c a e

    de c a a e ec a a E a deca a . La a e a e a. E

    a ab a de Habe a (2012: 105) ec e de a c a e ee de c a e de ec e a c cce ea: cada a eacc a c

    ed da c ec ca a .Deb d a e a c e e c a e aU , d c e ca a ab a , e

    e a e de a a e a e B e a e T b a de J c a E e e

    e a be ade ec ca ,e a e c e e e

    de ad de a a e a ada a a e e b , e e a

    ac c de a ad cec ca .

    La ecc de de ec c a e ec c e e a c de a U

    E ea e e e a eca e a a a a a a

    d c a ca a a de a c a ed a e . E T a ad b e aE ab dad, a C d ac aG be a a e ab ece e c a e a

    e a a a cad e a ad d e aa a a e e c a e

    ac a e e T b a de J c aE e ; e d a c a a a

    ac c a a e a e e a0,1% de PIB. E e e b e de 2011 aC E ea a b e

    e ac e e e a c de Pac deE ab dad C ec e , d da a

    e d ece a a c e a a e ec a b e

    ec e dac e de P ced e deD c E ce ; a c a a c eada

    a a e a c e daded c e d c e a a a e e

    Se e e E e , e Pac E P eP ced e de De e bMac ec c e e a c a a

    a e e c a b e

    a cad e a e a e c a e(Ra e , 2012: 5 16).

    E ac e d a ca ad a e de c aa de a de a UE e Pa a e

    E e e 14 de a de 2013 a de e a a C E ea a a

    a e e ac a e de E ad e b e c e e

    c a ca b de ec a de ac e

    a e e ec a b e dea e ca de cada a ; b a a d E ad e b a e e a a

    B e a , c a de e 15 dec b e de cada a , ec de a

    e e a a a e e e c c e e.N a a e a a da e e

    e e c a e e a a ca a ,e d , ad , a e a e e

    a ca e ec a de ec

    a , c a e c a e de ac dada a de a U E ea.

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    36/350

    E E D : J H

    35

    La d ec a 2009/14 de 11 de a ee a d de a a a de

    de a a 100.000 e , e deac d cada e 16 de a de 2013

    de Ec a de ae a a e a c cac

    e a de a e ba cade C e, e ca a a ce de a e e e13. La C c a ed da, a e e de e ad ec a ca e e e a e eca de eb a, e e ac

    , a e de 16a c de a a e c a d c ac e (V da F c , 2013)14. Se e ae a a e e a a , a e a a

    a a a e a ac de de e , b e d , e e b ece a a b ac

    a a e e e ab a de a a deca a .

    E e a c de a e ac e ab a e , edeba e b e a d ec a B e e a

    be ad de e ac e , e L b Ve deb e a de ac de De ec de

    T aba , a e e dad, a d ec a dee de aba a ce a

    e e c a de T b a de J c a Ee e a a de a e be a

    (Ba , 2011: 112 113). Ade , e

    13 La ed da de c a e a e e e ; b a e, e ec e de e ab ad e a e e de a a dad de ced e

    de a a a a a a .14

    H (2013) e e de e E a c a e e aa a da de 10.000 e de e , c d c adaa a eca dac de 5.800 e c ca a de ba ca c a e a e e e a :2.000 e c ca a de de e de100.000 e 3.800 e a e e a e ac a. S e ec ab a d ca a c , c ae e e a de de ad , e e ea c de a ed da ba a a ca cba ca e e R a a U E ea. La

    e a c d e e e a ec a dea , e e a a e ec a c ec e c a

    d c e de e e : cabe de ca a a e e c

    b e a ac e a, e c e a a, e aa de a a a e ac a c a de deba ca e a de de b de b e .

    e d ca c e e a , e e a d ec a B e e a a de

    a be ad de e ac de e c , eT b a e e e a e e

    e e c a La a , V a a de abe ad de e cad , a e a a

    acc de d ca a a ae a e de a c d c e de aba . E

    ec de e a e M II de aC e ace ec de a e e c a

    e c ada e ab ece a b d acde de ec c a e a e c acc ec a e de ec de e a a a

    be ad ec ca de e e a.P ec e c a a e ec a e De ec I e ac a de De ec H a , a C e c E

    ea de De ec H a , a Ca aS c a E ea d e c e de aO a ac I e ac a de T aba .

    E e a La a , e c c de de e e e e a e e a

    e a e e d de a a ac dadc aba ad e e e ace a ac d c e de aba de a ece ,S ec a. Pe e a e e c ac e c e

    d ca ca , a e e ec a ed da de c c c ec

    ba a a de b e e da a e e a e a de a a ac dad. La e e c a de T b a deJ c a e e d e a ed da dec c c ec ede e

    b e c c ac de aba ad e e cada e e e e a de a

    , , ,

    ,

    E .

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    37/350

    E E D : J H

    36

    ecc de aba ad e . E dec ,a e a debe c c a e c a

    be ade ec ca c a a a ae e e a b e e e a . E

    e e ca a e e a La a , c e ade T b a E e , e e e a a

    a ca d c ad cc e e de de a e ac e de e a

    ede ace a e. A d e e a b ee ac de e c e a e ac

    de aba ad e de a ad , e e dede c a e de a e ac ac a de

    ece c (e de a e ec ), a ca a e ac de a de e ,Le a, a ab e a e e e .

    T aba ad e cede e de R a a B a a aba a e A e a a ede c c e a a, de d e aa d a; e dad c a e

    d c a . La e e a de ecc c c de a e c ca ea a a a d ec a e ea e

    e e a ac a e de E e aba a eA e a a c aba ad e de a ad

    c ca c e a . T d c a e, e e , Re e C b a,e e e a c ac ac a de a

    de ece c e e e e e a b ac e ab a e c a ab e a e e e , e e a

    c a e e de ec a a a aa de a de e de a e e a

    a , e e e ca E a a. La a e ae e de ec b ac e de ca a

    e e ac e e (He de Z b a e a,2009: 301).

    C a a S (2011: 66 67) e ee e de e ca b ec c ,

    e e ca a be adea c ada a b e c e c ( be ad dee ab ec e , de e ac de ec de c c ac de ca a e

    e ca c a ) a a e e

    e e a e e a e a a aa e e de a e d de e a

    e a a e e ea ec a . E E a, e T b a de J c ade a C dade E ea a acad a e e c ada. E a ab a deS (2011: 67) [ e c aa e] e cad de d c e a

    ab e a a e ecc de dd de a e ba a e e e e e

    a ab e.

    La e e a a ac a e e eae a de de a a ec a d

    ca e c ca c de ec a ;d c e c a E a G ba :c e e e d ac e d de

    c e c e e e , e e ea a de a a e a. P ca ea e e ce de a dea a a de ec de a e e a

    a ac a e e ea e e aDe ec I e ac a de De ecH a (He de Z b a e a, 2009 Te e ba 2010).

    La UE e e ad 1.300 a ad

    b a e a e de e e , e a e e a 46% de a de ac e d e ed . Pa e de a dea e be a de

    e a e e e d ec a e ac d c a a e de a . L de ecde a c ac e a a ece d ca

    e e e d : a e e c a deb a e a b a e a a e c a de

    e c e a . P ad , b ac e e e e a

    de a e ac a e e d a aca e be a a De ec I e ac a de De ec H a a

    e a e e . E c de aea dade d ca e c ada , e a

    Re ab dad S c a C a a c d de c d c a a , a e

    a e e b dad d ca. E De ecb a d , e L.

    Te a cada O e De Sc e ,Re a E ec a b ad a ONU

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    38/350

    E E D : J H

    37

    b e e de ec a a a e ac , ee e de e ac e d b a e a e dec e c e e c e a

    a e a e ca a a ae e a e a ec a de a e .

    C de a e b e de e ad be a debe e ec a e de ac e d a e

    a a a a eba de de eca , e e , a e a ac deac e de ec a a

    a de a c a d c b ee d a c e a de b ac e

    a e a c dada a.

    E ac e d e ac a e dea c ac , de c e ac a de a de c e ac ec ca c e c a de

    a U E ea, e e e e e e a de ec be ade da e a e a

    e ce a e . Se a a de a a caca a e ac e e e e de a UE, de

    a ca de c d c a dad (M ,2011: 222). S a de adac a de c ca de c d c a

    dad (a . 208 TFUE; 6 21 TUE;Re a e de C e , de 27 de de 20005 Re a e de Pa a eE e de C e , de 15 ded c e b e de 2004). U a e , aa e a d ca a e e

    a a; c a dec a a ab d ada a c c e d

    a e a e de a a de c e c ee e a ac a , ac

    a ec da . Ade , e e e a e ce

    a e , e e e e a a e e aa ac a e e ea , e e e a

    de ec a .

    E De ec de a c e e c a e e ee e e ad a a de ca a

    e a c a a ec ca de ada E ad a a a a a a ba ca

    ada; e de a a a e ce c aa d e e a. Ma a e (2011:

    86) e e de e E a ac de ca c e a de c ec ca,

    c e e debe adaa e a a ece dade a a e e

    de ec eda c a c e d c a a E c a

    ee aa e , a adec ac de a ca a a e ce c a dad de a ac .

    Te a cada e e a c 107. 3. B de

    T a ad , e e e e a Ceda a ba a da e a a e deada a e e ed a a a ee bac de a ec a de

    E ad e b . La d ec a e e aad a de a D ecc Ge e a de aC e e c a de a C E ea,Ca (2009), e e de e e cde a c cac e a bada aC a d da e a e a a

    c a a c c a de ac aca a e ca e . Se a e a ba ea a ee c a ba c a a da

    a a da c e e e a a c . See a a a de a c c e ca a a

    ba c , ade , c d b c .La a e a a e e e ac a

    a a a de ca a e de e , a c e e e de e de b e e a

    Fe e G e a a: da ae a de a ad e be a

    a da b ca e c e dede a eb a de Le a B e , c

    e ac e de e ca e ac a e de ba c . T da a d c ade e

    e e d de ee e c e a c a d de G d

    B a Me e , a a d Sa ,ec a d e ee c a a

    a e de e a e d c a ec . E e aba e , a

    c a e aba b d e aa a e ea .

    E D

    E

    .

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    39/350

    E E D : J H

    38

    Re e e ac e ada c a db e c e de E M a ed ca c a de e ac de

    a e e a a ac a e e a e a e b e a e e a a

    Re , a ca de a a cc a e e e ac a e P e

    ee a a a a cac de de ecda e a e e ad e a ad

    c c e e ea e a a a de ec c a e e a a e de c e e e c a e de a d dad de

    a e a ? N e b e a dec ca d ca, de e e a a e e ,

    e b e a de e ac e de de .

    E c de a ec a de e cad de a b e e e a, e e a e aa c de e a e de e

    e a e ca a e e c de E ad ea c e e ec ca ; c

    e e c a e de ca a e ee e e a de a a a e a aa de ca a . Re c (2012) e e de

    e C a a be e a

    ec a, c e ace d e a e a c e , e e a . C a ba a a ,

    a e e . Wa S ee e ac e d e e ce de a b ee e a e . L ba ea e a e d e de a e a . S

    e c a a , ec be a de d d . La d a

    de e d e ada a a

    ca a a e a de d e a dee e eda ace d e eec de b e e e a e abe cae . Y cede e ,

    ba e e e e a deabe e e e ca ad

    c b e e e a dea a eb a . Re e e ac e

    c a a c e c de a e dade d a c de a b ac .

    Ade , ba c e ca ad cd e b c , c e a e c d a a

    ec a d c a e ec a c ade da b ca.

    La e ce a e a a c e a e a aa bada e e C e de M de

    e de eb e de 2012, e e a ba c ca a a ea e de de 50.000

    e de e . E a e ae c ada e a a 6.000 ea a e a e d de e ca e (FROB).

    E b e e e de e a e dadede e be e c a a a e a ae a ea e , e e e

    a e de Te P b c . C a e ea a 17.616 e e ad e

    E ad , de e 10.065 e ec ced e e a de a , e

    e a ca b de acc e de d ca e a ac ec ca, a c

    a a Med a dea (2012), a ba cae ea d e b c e e e a

    e a ad e ad a de e ed c d e c a de

    de da e e E ad e e e ea a, e a ed da, a c a e a

    e ac e de e ca e. E d e e c a dee e e e a c a , e e d ec e a e a de da b ca e c ca c

    e c a e e e 4% e 6,5%, ee e de ca . Pa a a ba ca a

    e ac e ed da...

    La ca a ac de Ba a a e de 27.000 e , e ca

    de d b e de a e e ed cac

    a dad. E e ca e de ec a c ee a e a c a b e a e ee a: ba c ece a e a

    de de b c e e ca a, eca e de da e e a e a e a

    e ec a a a a e c de e ca e de e ca e b a d a ec a c ea d de d e E ad . Ade ,

    c a e e a a de a de dab ca ba c . N e

    e e e ab dade a c a eca a e de a c , c e e

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    40/350

    E E D : J H

    39

    e e de e a ea ba a ce de ae dade a c e a . P a a e, e e a b ac d ca ea ec e a ba c e e ac a ac ce de c d a ec d c ;

    e e a c ec de ec deca a e d a b ac e(T e Ga , 2012).

    La a e a a a a e ac e dede e a e a da e e e a

    e a ab a e a a a bada eRea Dec e Le 3/2012 e e a a

    ecc de ca a ec da e ec a e de Ob e a de

    Re ab dad S c a (2012). La e ae c ada e de a a da

    de e ac de a e ac e ab a e ec a de a acc d ca , ee e de de c de

    C e de Wa , a adC e de B e a Pa Be . Ca a Ba (2012), a a de acada de a e a ee c b e de a dec a e a

    de e e a c e e c a dede e ac de e a b e e abae c de a e c ac c ec a,a d c a e de aba ad e e

    a de d ba a e ede a c a c a acada e ed c d e d de

    eba a , a c a ac de ac e d c ec a a dec

    e e a a , a a ed cc de

    c e d ab a de de ec a abaa c e de e de de ec c e c c a .

    S de a e d c ab a eac e a a d ca e c c

    ca a aba a a ac a cc a e de de e e a a , a

    e a ec e d cac e a c ae de a a ab a , e e e de a

    e a de ca a . La e de c ade c a e a e e a ada a a

    de a U E ea e ae ab dad a a e e e a a

    e dad d ca a a de a c a ee e a a . C a a Bec (2012),

    e a de e dad aca a ec ca e e a a ad

    e e de be ba e a ac a e d ca cada e c e a

    de b a, e b ee a c a aca c d ce e a a c c de

    ac a a a ac de ede c a e e .

    F e e a d cac e a a cede a e , e I e de Ob e a deRe ab dad S c a de 2012 ec e

    e 30 de a 35 c a a de IBEX 35ee e e a a c a a e

    a a ca e c a a SICAV,e dade a a ca e e a e e

    E a a , e 85% de a e e a a a

    ada dec a a ee c a deb da e a a e b de ae ec de ad ac , ebe e c a a 251 e b de a ad ecc e c b a a e b c

    ed a de 754.000 e . Ade ,a e e a a a ac

    b e e b e c e de d e e e e a , a

    ac b e ac ed a

    b e a e b e de ec a e ca e c e a . C e

    C ,

    2011 5.303

    , 13%,

    ?

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    41/350

    E E D : J H

    40

    b e e a e a e dad a c e ae a a, e de e e a

    e e b e de 2011 be e c de5.303 e de e , e de ce de 13%, eda de ed

    a e a e e a aba ad e aba ad a a e a d a d c

    e e e de e e a ?

    La e e c a de Ba c Ce a E ea a e P e e Ge e a e de

    E ad E a e e ad e 30 dea de 2012 e a e ce ac e de e c a a a a ca dea e a ed a a ec e e ,

    c da a e ac de De ece a . Ta ad a (2012) a a e

    a a dec e a e e ad de e ce cc ec c e e a

    e e c ba a c e e Ba cCe a de e de c a de da e e

    e cad ec da de e de ec ade e e e a ba ca . E

    c a e Ma D a , e eede dec d e e ad de e ce c , e

    ea e e e a de debe a .

    E e 2010 b e e ea ba a e a c , eF d E e de E ab dad F a c e a,

    a a e e ca e de b e , c ee . E T a ad de L b a be

    e e a e e e e a c 125 e aUE c a e a de a e e da

    de c a c e de E ad . La c cc e d cae e a e ece a a e a e e

    e a c e e, e , ae ce c e de a c 122 2 ea a a c e e c ad .P e e a a d d a e a dad. Lac e e c a a de De ec ede e

    e e e ada e ba e a a e c a ece dad, e e e e a a ada

    a c de be a a a dee a de a a a c a e . E

    c a e ca , a c a bada ec ea a a e de a e a de a ade e , ec e e e a a e da

    e d cac a e e a e aa e a de (L d , 2011: 1 5).P e de ec a a e da e

    de ec , e e e de ca , dee a e ec a a, e a e a de a e ?La c da a c de a de e eece dad e d e a eda

    d a e e, a de a e a dea a c a a ? La c a e

    d a e b e c cee e e a e a e

    e a a a a de

    e e e .

    E T a ad de E ab dad, C d ac

    G be a a de a U Ec ca M e a a e Meca E e deE ab dad a cad e eb e

    a e ec a e e ca e dade e de E ad ; Je a (2012)

    e e de e e d e a ca ae a a dec a e e de a e a e de

    a c e de c ca ede a e a e de de

    c a e e e . Ac a c a

    c ca e , a e ad , e e aa a c de de a de a ac a a e d c b c a de da

    b ca a de a e e a acde ed da de a e e c a de a

    a a c a e , ad , ee ab ece a e e c c ca de a

    a c a c a a a a e de a a e ac a e e e . E

    deba e a a e a a de be ac

    eda b d ad a e a da a ca e ab ec da e e d e de

    .

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    42/350

    E E D : J H

    41

    a ca e e a a . E e ca e aa ba ca e a a e e e de

    e a ad e c ad e e dee e a a : eM

    e ab ece e a c 29 e e e c , a a e

    ecc de a a, a ca c ec a e de a ed da de a e e e

    b e e a debe ad a d .Med da a c ada e e P a P e

    e a 2013 2014, e a ec a ae e b c , b da de e e

    d ca b , ec e de ee

    E c de dec e , a e a a bada e a de e a

    a c e a d de e cac a ed a a:a ac a ac e de ba c a a

    de 2008 c d c ced d eBCE, c a a c a e d a a

    ac de da a d da a ae ac de c e a c e a .

    P ad , Rec (2012) a a adb e e ca c e a c de e ca e

    a c e ; e d d de adec e a c e a e a a

    e c dad e ca e a dee e c b ca e ac a a de

    a e e e e ec e e e c ce de e ec

    ad e e a e d a a ca a daa a e c dade e d c

    ade a a b e e e dec c e a c e a a da a e

    a ca a da . Se a a, e de ae a a de , de a ca

    , de ac a d a ece ad , dee a e ed da de e e e c a a a e

    a a acabe ace a d d e e dee e c a e e e e e e .

    La a da ec ca ec b da aba ca ada e a ad a aa e de a e c e de de da

    ece dade de eca a ac . N ea a ad e c d a a de

    a e a , de a ec ad c a. Ade , a ba ca ec be

    de a 1% c a c e de dabe a a a e e e e e . La

    a e a e e a b ac e e cacede a a a c a e ( ed cc de

    a c a e , e a ab a e ) ae a e ec a a de a c d

    de a ba ca ada, a eb a de c b c de E ad de

    De ec . C a a A e P a e(2011a), c a d e a a de a a a e

    ca a ad a a a ,e a e de T a ad e e a

    a c a a . C a d e a a, e

    ca b , de a a a a a aa ca c a e a b e a e , eec e a c e a

    a e ac e a a c d acde a de d e a d e

    e a .

    E e d e ca e a G ec a e c ad eeb e de 2012, c a a a e a

    d ca de a c a e ac e e ee e e eb e . La ed da e

    e a C E ea, e Ba cCe a e F d M e a I e ac a , e ec a e a b ce 1,5% de PIB, de d de c a ,

    eba a e a a e a aa a e a d a a . La b ac e

    c a a e ec b e a a ac a e de ed e . E e de e Sa

    ad e a e ecc a a a

    ed da de a e dad, e ba , ab ac e de a e dade a c e ae d e e a e ab dad a c e a de

    e a.

    E c a b c e e eb da d d ca e e e e ede a de da, e e e a a ba ca. La

    e a de a C c e a aa e d c e e de da e

    b c , a e e e e a a ac eed e de a de da e a a. A e

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    43/350

    E E D : J H

    42

    P a e (2012) e e de e aec e e e a c c a e a a,

    ac e da a a a a a a ac eed e dad ab a de a ede e de de ec c a e de

    c de c c . Y de ecc a e de a c dada a e ea?

    E e ec ec c c e ea a c e e de ec e ae e e ad de e b c ,

    e c e e e e a db d . S e a a a

    e b e a e d a c e aa de e e a a ac a e c a

    c c dad de b e e c e

    ba e (Na a , 2011).

    E e de e b d e e ab ac e de ca a , ec da e e a

    e ec a a a a e da eca a , a a a a a acc e

    a c e a , c de a a ca e de ec . La a ac , a

    de e ac , a c e a e e de aca b ca , de de ec c a e

    de a ecc c a , e ba ,ea dade d ca e . La UE e ac e d e ca dee e e ac d de eb a e E adS c a de De ec e e a e,e a a a ec a d ca

    e ac a de de ec a de c e de ac .

    4.3 A :

    C e c A e a d Te e ba (2010)e e b e ca a e b a e

    c De ec e e, e a c 7 c e e c a a a dad e a a ad

    de E a de a C e Pe a I e ac a(R a 1998). E c c e , e a c 7e ab ece: A e ec de e e eE a , e e e de "c e de e a

    a dad" c a e a de ace e c a d e c e a c a e de

    a a e e e a ad e c c aa b ac c c c c e de

    d c a a e ; e e e ac , e a a adK, ec e, O ac a deca c e a e ca e e c a e e

    a de e a e e a e e ec a a e dad ca a a d e a

    ca .

    A e , e c de a "a a e c a ab ac c ", a ea de c d c a e

    e a c e de ace c ad e e a 1 (a a ad K)

    c a a b ac c , de c dadc a ca de E ad de a

    a ac de c e e e ac a ae e a ca.

    P , e "e e " c e de ac e c a de c d c e de

    da, a ac de acce a a e ed c a e e a , e ca ada a ca aa de cc de a e de a b ac .

    E e d c , eba ba e a ac e e a a de a da a a e a

    ca e ab e , e b deC e E e e de e e de a UE e de e de a

    C , de C e de Ad ac deFMI de C e de G b e de BCE a e

    a C e Pe a I e ac a .

    La de c a e e da e d c , b a e, a e ac e de de e e e ab e c de a e c

    a c a e d a e e a a e de ae ab dad e a e ac a eDe ec I e ac a de De ecH a eda e d a de c

    a c e . A a b e , a c c e c a ca dea c dada a e a e ea a ba a

    e ce a e de e ab e dee dade c e e c a a a dad?

    Ha e e e a c a a d e c aa e b a e de e

    e a e ab e de ae .

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    44/350

    E E D : J H

    43

    E C e de Wa a adC e de Be B e a Pa , e e

    a b e a a de a a a c e , ade e ac e c de a c ede E ad de B e e a . La a ac a a ad ada c a c e

    c de e e dad e a a accde de ec c a e . E Pac I e ac a de De ec Ec c S c a e C a e de 1996 e ab ece e de e

    b c debe e ea ec db e e a de de ec de a a a

    c a e . V e a a b c de a e edad e e a e Pac I e ac a

    e c ad , a de b ad c

    e .15

    Re ec a a de a de da e ea e d c e e a aa ac de a a e e a de a de da

    b ca. M e T a (2012) e e dee e e E ad E a a de da b ca

    c a ada a a e ca a ba c e e ab e de debac e e e a. Ne ede a d e b c a a a c a

    de da ada de e ab e dea c .

    La d c a de a de da d a e e aec d c a c ec e e

    C a a a A ac de a De da deTe ce M d (Ec a e Acc , 2008);

    a e 1927 Sac a de e c dede c c ae a de da a a a

    ece dade e e e de E ad , a a ca e de c , a a

    15 E C de De ec Ec c , S c a e C a e e 48 e d de e e 30 de ab a18 de a de 2012 a a E ad a e E a a a

    e, e d de c de d b dad,e a dad e e de e de c a de de ec

    a , ad e a ed da e a a e e ea a a a a a de ec ec c , c a e

    c a e e de ecc a e e e ea ca a de ec c e c . A , eC ec e da a E ad a e e e a

    ed da adec ada a a a e a a e a c ab dad a cab dad de da a d c ede Pac b a e ac a e .

    e a a b ac e c ba e Ee e e De ec I e ac a , M

    a ed Bed a , c de a e a c ca ede de e de a de a c dad

    e ac a , e d e e de de dad a c a e de da c a da a a e

    c e a De ec I e ac ac e e , e e ec a a cde De ec I e ac a c ad a aCa a de a Nac e U da . E e ad ecc , c e c e C a a aA ac de a De da de Te ce M d e

    d a c ced d a e e,a e a a d e e d de c ca e e,

    e e e c b c de De ec

    I e ac a , a e c de ec a da e a e , a a dad be a a de E ad a e c a a ec a a e

    a, debe e c de ad d (Ec ae Acc , 2008).

    La d c a de a de da d a e de aa e a e ec ac e ca, a e

    E ad U d e e a a a de dac ba a e 1898 e d a a de da de

    E ad de S c a da c F a c a ReU d , a a e a ba a E e daXVI de a C c Fede a de 1866; e1914, e e a e c , M c e de a de a de da; e 1914 e S eS e e d a de da c a da

    a e e I a e a de de a e aG e a M d a c E adU d ; e a e a e 14 a e

    e a a a ed da; e de 2004, a a e a de Se dad Nac a ,C d e e R ce, e e e e 67% e95% de a de da de I a deb a ec d ada; Pa a a dec a a dad de ade da c a da c ba c e e e a A e a cE ad e a e ad a a a de da

    e a (R D a , 2002).

    C c , Ec ad e aC c e e e b e de 2008 c de

    a d c c a e e E ad a a

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    45/350

    E E D : J H

    44

    a e de a de da ada, d c ade a e a c c a e a a e

    e d da e e P e de e Za a e .

    E De ec I e ac a de De ecH a e De ec e a , c ada a e a c a e e a a

    a ad ac e d e eE ad a Ca a de a Nac e U da

    e e ab ece a ee e c a de ab ac e e ab ec da e e a c a e

    a, c a a e a ca de da aa a Dec a ac e Pac ,

    e a a e de a a cac de E ad , a c b e c

    e e a e de De ec . S a e aa e e a e de b ce ac a e d de a

    a e de E ad de ca c ee a . S c e eb a da aa a e ac a , e a ac a

    e e a da a ac e d ec a e a c e d .

    La ed da e a a C

    E ea, e Ba c Ce a E e e F dM e a I e ac a c a d ec ae e c e De ec I e ac a de

    De ec H a . La Ca a de Nac eU da , a Dec a ac de De ecH a Pac b e De ec C e

    P c b e De ec Ec c ,S c a e C a e , a de b adc e . A ac e eda c

    ada a C e c de V e a b e e

    De ec de T a ad , e ec a e e e a c 53, e e ab ece e a aace ada ec c da a c dad

    e ac a de E ad e c , ad e ac e d e c a e

    ede e d cada a a ede De ec I e ac a Ge e a , e e ae ca c e . L ac e d de a T adebe ed a e a De ec I e ac ade De ec H a .

    La ed da de a e, a de e ac e ,

    a a ac e a eb a de E ad deB e e a a ec a d ec a e e a de ec de a c dada a , e ec a e e, a de ec de a e a de a ec da ,

    e a, e e , e a c 5 dePac I e ac a de De ec Ec c ,S c a e C a e : L E ad Pa e ee e e e P c ec ce e e ee e c c de de ec a a ad c

    e a e e e Pac e E ad , ed e e a e de ec ca e e a

    ac e de e ada e , e aed da c a b e c a a a e a de e

    de ec c e e c b e dee e b e e a e e a e a c e

    dad de c ca . Se e a de ecab a e , de ec ec c , c a e

    c a e e e a e de ec a abe a a, a e e ca , ebd e ad de ed deb e c a (a c 1 2 de Pac

    I e ac a de De ec C e P c(Ec a e Acc , 2008).

    Se a a e ac e d ad c a

    T a debe e e a e e ba e a cde ac ad a a e e c e , e a e e

    e e e de c e a de da e debea a ; b a e, e e da e

    c e a e c e dee dad, a b e a e, e ab de de ec , ee ec e , e ca b da

    e a de c c a c a d ca ab ac e de a a e , a e a a

    e e ad de ece dad. E dec , debea e d ca e e e c de ac ad a a e e c e ; e

    c de c e a edebe e a e c c e e

    a e e ac ad Ha e dad e ac e d ad a T a? N ae ec e ab de De ec ?

    La d c a de a de da d a e e

    e de de a ed a a e a de ade da de e e e a c a a

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    46/350

    E E D : J H

    45

    de a c ac c dada a a a a aa d a ; a e a a e a b e

    a e a dade e e a dade de a a a c ba a c c dad

    de e a a . A a de a , de e b c e e a b ac de

    ec a a a de da e c e c eDe ec I e ac a de De ecH a c e De ec ac a

    ce a a e ab e de daca ad . Se a a a De ec I e ac a de De ec H a ac e dde a T a e be e c a a a ba ca, aca a a a c a e d a e ? E de e

    e e ; e e e e a ed a a a

    a e e a de a de da, a ee c acde a e de a a a a de a a

    a c a a a ac de a e a, d c a e e e a ac a ac de a

    ba ca, e ed a de a a a e de ade da b ca.

    5. El mercado ante los núcleoscentrales de los ordenamientos

    jurídicos: crisis de la funciónreguladora de la norma

    jurídica La e e e b e cadde a dad de c ac a a dad, eda

    e ada, e a c a ac a , a a de ca a e d a a eca

    de e a de a a a c a e . E ca c ede c a e de De ec e a d a d

    c a c . E a d de a c de ac e ad a de a a d ca e

    a e a de d e e e a e a .

    5.1.

    Se M e e (2011: 136) e c eac a de a ba ac de a ec a e

    e d e a ea e de eac de ca a . N e e eeca de c de c c , a ea e a ec ca ac a e

    e c . La OMC, a c e deB e W d , ac e d c e c a e de

    e de ca c e e a b a e a ae e a a ac a e e e a d b

    e dad de c ca. La c ec a OMC, e FMI e Ba c M d adebe e a ada c e a c c dee ec a ac e a e e a ec ca, a

    a e a OIT e e a ec ab a e16.La e ec a ac ca, a c e

    a e e e ad , a d

    de aba de a e a de e d e e e e aONU a OMC. La c e a c e a

    a OMC debe e d c e a a a A a b eaGe e a (Sa e a , 2010: 79 102). E a

    a e ac a de ca a , a dec e ea ec a a a a a c a e , e ad a e

    c e c a a e e e c a e , deba e c ,

    ec c , d c .

    E a U E ea a ed da dea e dad e a ec c a a de

    FMI, a C E ea e Ba c Ce a ,a a a c dada a a dec e b eca ec ca. Ade , e ,

    a a e de a ba ca, be a e eaccede a de e e e a c de c c . E e

    e e e de e de C e de I a a, e e c a . A b

    e b de a T a e a a aba ada a G d a Sac .

    16 Pa a a e a a e ec , a e(B e , 2007).

    E B C E

    E ,

    E .

  • 8/19/2019 JUAN HERNANDEZ. Las Empresas Transnacionales en América Latina

    47/350

    E E D : J H

    46

    P a a e, a e de e e a a e a c e a e a

    a a e e e ab e c ec c e e e de a c de

    e dad de b e e e17 (U a e, 2012: 139 142 Ga a , 2012: 1962009). E de a c e e a UE e ad cee 16 a e c ba e e e c a ede e ab dad ca: ,

    be ad e de ba c ce a e aad a e de c e de ad

    ac de a ba ca ada e ac a . Ee e b e e a de e de eRa , a c ac de a e e a

    a ac a e de ec a c e a

    ba ca de e , a a ba ca ac a ,a c a a c e a e

    d de e e ad c e dec e a e a a e e c a e ; a ,

    de Ec a, Hac e da,De e a Med A b e e; e b ec e ade P e de c a, e e de e de I deC d O c a , e ec e a e e a deTe , e ec e a de E ad de Ec a,

    17 Ma de G a ec (2013) a a e de de 2008e e e c a , e e e a

    a a e c a e a d . E 2011 e c dae e e a d ad e aba d e a a

    e a e de a e e e ad a a e de ac dad a a e a a. Ade , c ab e e de

    e aba a d de a e a a .La e a a a a b e e e de a a ONU;J R e a aba d a ca de Re e e a eE ec a de Sec e a Ge e a a a De ecH a a E e a , a a ad a a a ec c e ec a de a e e a e a

    ca ad e e Ba G d C a . E e ac e ada cac e e c e e

    e e a de ec de a c dade a ec ada eRe b ca D ca a, Pe , A e a C e.A e a d a G e a a e a de a e e a Ce a

    e e e a e de a a e e C M ee e c de P a a P e de c a de DDHH DIHde b e c b a , e e e a e e a F e a P b ca, a c c a a de a OPe e e C b a, e a c e d e a

    e e e a e de