Aralin 18

Patakarang PiskalInihanda ni: ARNEL O. RIVERAwww.slideshare.net/sirarnelPHhistoryAng GRADES pinaghihirapan HINDI inililimos!

Panimula:• Isang malaking sulirarin

ng pambansang ekonomiya ang inflation.

• Ngunit may mga hakbang na maaring gawin ang pamahalaan upang mabawasan ang epekto nito sa mga konsyumer.

Patakarang Piskal(Fiscal Policy)• Ang pagkontrol ng pamahalaan sa

ekonomiya upang mapatatag ang pambansang ekonomiya.

• Nakapaloob dito ang: • paghahanda ng badyet,• pangungulekta ng buwis • paggamit ng pondo.

Uri ng Patakarang Piskal

Expansionary fiscal policy

Contractionary fiscal policy

Expansionary Fiscal Policy• Layunin nito na mapasigla ang pambansang

ekonomiya. Ginagawa ito upang isulong ang ekonomiya, lalo na sa panahon ng recession.

• Kabilang dito ang pamumuhunan ng pamahalaan at pagbabawas sa ibinabayad na buwis.

• Ang ganitong gawain ay magpapataas sa demand, magpapababa sa presyo ng kalakal at magpapalaki sa output ng ekonomiya.

Contractionary Fiscal Policy• Layunin nito na bawasan ang sobrang kasiglahan

ng ekonomiya dahil ang labis na mataas na demand sa suplay ay magdudulot ng inflation.

• Kabilang sa mga hakbang nito ang pagbabawas sa gastusin ng pamahalaan, pagsasapribado ng ilang pagpublikong korporasyon at pagpapataas sa singil na buwis.

• Ang ganitong gawain ay magpapababa sa demand, magpapataas sa presyo ng kalakal at pagbabawas sa output ng ekonomiya

Break Muna:Tukuyin kung ang mga sumusunod ay sanhi ng contractionary fiscal policy o expansionary fiscal policy. BAWAL ANG MAGBURA.1. Nagpataw ang pamahalaan ng dagdag na buwis sa mga sinehan.2. Binawasan ng pamahalaan ang sinisingil na income tax sa mga

manggagawa.3. Ibinenta ng pamahalaan sa pribadong sektor ang Maynilad.4. Nagbigay ng tax incentive ang pamahalaan sa mga nais

magnegosyo.5. Tinaasan ng pamahalaan ang E-VAT mula 10% sa 12%.

Pinagmumulan ng Kita ng Pamahalaan• Kita mula sa buwis

(81%)• Kitang di-mula sa

buwis (19%)

Ano ang buwis (tax)?• Ang salapi na sapilitang kinukuha ng

pamahalaan sa mga mamamayan.• Ito ay maaaring ipataw ng pamahalaan sa

mga ari-arian, tubo, kalakal o serbisyo.• Ang buwis ay sakop ng kapangyarihan ng

pamahalaan.

Layunin ng pagbubuwis• Mapataas ang kita ng pamahalaan.• Pagpapatatag ng ekonomiya. • Mapalagaan ang industriyang panloob laban

sa mga dayuhang kalakal.• Gamit para sa tamang distribusyon ng kita.• Regulasyon para sa tamang pagbili at

pagkonsumo ng kalakal.

Uri ng buwis• Tuwiran (direct tax) – buwis na tuwirang

ipinapataw sa mga indibidwal o bahay kalakal.• Hal. with-holding tax

• Di-tuwiran (indirect tax) – buwis na ipinapataw sa mga kalakal o serbisyo.• Hal. Value-added tax

Mga halimbawa ng buwis:• Buwis sa kinikita ng mamamayan – income tax• Buwis sa mga may-ari ng sasakyan – road user’s

tax• Buwis sa mga may-ari ng negosyo – business tax• Buwis sa mga binibiling kalakal – Value added tax • Buwis sa mga libangan tulad ng sinehan, parke, at

sugalan – amusement tax• Buwis sa mga kalakal na galing ibang bansa –

import duties tax

Sangay ng pamahalaan na kumokolekta ng buwis • Bureau of Internal Revenue (BIR) –

nangangalap ng buwis sa mga kalakal o serbisyo mula sa loob ng bansa.

• Bureau of Customs (BOC) - nangangalap ng buwis sa mga kalakal o serbisyo mula sa labas ng bansa.

Break Muna!• Maghanda ng talaan ng mga gastusin ng inyong

pamilya sa isang buwan at isulat ang halagang inilalaan para dito.

• Natutugunan ba ang lahat ng inyong gastusin?• Magkano ang natitirang halaga matapos matugunan

ang mga gastusin?

Gastusin Halagang NakalaanPambayad sa Bahay 3,000.00

Kuryente 800.00

Tubig 300.00

Pambansang Badyet• Naglalaman ng halaga ng salaping

inaasahang matatanggap ng pamahalaan sa isang takdang taon.

• Isang plano kung paano tutugunan ng pamahalaan ang mga gastusin nito.

• Naglalaman ito ng inaasahang kita at ipinakikita rin kung paano gagastusin ang kitang ito.

Pambansang Badyet• Sa paghahanda ng badyet, binibigyan ng

pansin kung magkano ang gagastusin sa programa ng pamahalaan tulad ng depensa, edukasyon at kalusugan. Ang kabuuang gastusin ay maaring baguhin upang mapataas o mapababa ang output ng ekonomiya.

Mga sangay ng pamahalaan na namamahala ng pambansang badyet• Department of Finance (DOF)• Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP)• National Economic and Development

Authority (NEDA)• Department of Budget and Management

(DBM)• Commission on Audit (COA)

Pagbuo ng Pambansang Badyet• Executive Preparation – paghahanda ng

panukalang badyet.• Budget Authorization – pagsusuri at pag-

apruba (o hindi pag-apruba) ng panukalang badyet.

• Budget Execution – pagbibigay ng badyet at paggamit nito.

• Budget Accountability – paghahanda ng ulat upang malaman kung nagasta ang badyet ayon sa itinakda para dito.

Checks and Balances• Pagtiyak na hindi maaabuso ng anumang

sangay ng pamahalaan ang kanilang kapangyarihan sa usapin ng paglalaan ng limitadong pondo ng bayan sa iba’t ibang sektor ng lipunan.

Gastusin ng Pamahalaan ayon sa Uri• Personal Services (PS) – gastusin para sa

suweldo,honoraria at bonuses ng mga kawani ng pamahalaan.

• Maintenance and Other Operating Expenses (MOOE) – gastusin para sa operasyon tulad ng kuryente, papel, tubig, gasolina at iba pa.

• Capital Outlay (CO) – gastusin para sa karagdagang asset tulad ng gusali, lupa, sasakyan o makinarya.

Gastusin ng Pamahalaan ayon sa Sektor• Serbisyong Pang-ekonomiyo – gastusin sa

pagpapaunlad ng mga programang pangkaunlaran tulad ng kalakalan, industriya at turismo.

• Serbisyong Panlipunan – mga gastusin sa edukasyon, kalusugan, transportasyon etc.

• Pambansang Tanggulan – mga gastusin sa pagpapanatili ng katahimikan at seguridad.

Gastusin ng Pamahalaan ayon sa Sektor• Pangkalahatang Pampublikong Paglilingkod

– mga gastusin sa pagsasagawa ng tungkuling pansibiko tulad ng tulong sa panahon ng kalamidad, pagpapautang etc.

• Pambayad utang – gastusin na pinambabayad sa mga utang ng bansa panlabas o panloob.

Gastusin ng Pamahalaan ayon sa Sektor

Pambayad Utang24%

Serbisyong Pan-lipunan

30%

Serbisyong Pang-ekonomiko

24%

Pambansang Tanggulan

5%

Pangkalahatang Pampublikong Paglil-

ingkod17%

Sitwasyon ng Budget• Budget Deficit – nagaganap kung mas

mataas ang gastos sa kita ng pamahalaan.• Budget Surplus – nagaganap kung mas

mataas ang kita sa gastos ng pamahalaan.

• Anong sektor ng pamahalaan ang dapat

na magkaroon ng karagdagang badyet at

alin ang dapat bawasan ang badyet?

PAGPAPAHALAGA

Ang GRADES pinaghihirapan

HINDI inililimos!

Tandaan:

References:• Chua, Johannes L., Panahon, Kasaysayan at

Lipunan (Ekonomiks) Ikalawang Edisyon, DIWA Publishing House

• De Leon, Zenaida M. et. al. (2004), Ekonomiks Pagsulong at Pag-unlad, VPHI

• Mateo, Grace Estela C. et. al., Ekonomiks Mga Konsepto at Aplikasyon (2012), VPHI

• Nolasco, Libertty I. et. Al. , Ekonomiks: Mga Konsepto, Applikasyon at Isyu, VPHI