Yunus Sözün Başım ÜsteNazire Geleneği Yarışma 1.si

Akif 'i Anlamak2011 Mehmet Akif Ersoy Yılı

Sükût-ı Lisan3. Şiir Olimpiyatları Yenimahalle 1.si

Osmanlı Devletinin Kuruluşunda

Âhilik ve LoncalarSükût-ı LisanMakale Yazma Yarışma 1.si

K A F D A Ğ IEdebiyata «YENİ»den yolculuk...

1. SAYI

NİSANMAYIS

HAZİRAN2011

20

21

22

25

KA

FD

AĞ

IİÇİNDEKİLER

1 Başlarken, Mehmet YILDIRIM, Yenimahalle İlçe Milli Eğitim Müdürü

2 Yunus Sözün Başım Üste, Reyhan ÖZGÜVEN, Demetevler İ.H.L.

3 Barışın Doğası, Sevginur ÜLGER, Şehit İbrahim Çoban İ.O.

4 Gümüşhane, Burak TELLİ, Emin Sağlamer İ.O.

5

6

10

13

14

17

18

Sükût-ı Lîsan, Rabia GÜRLER, Mehmet Akif Ersoy Lisesi

Yıldızlar Ağlamasın, Meral TUNCEL, Şentepe Lisesi

Yangın Yeri, Elif ŞAHİN, Alparslan Anadolu Lisesi

Mevlânâ Bana Elini Uzattı, Pelin Buse ÜVEZ, Türk Telekom T. E.M.L.

Toprağa Dönüş, Alptuğ ÖZTAŞKIN, Yasemin Karakaya B.S.M.

Yandıkça, Rabia GÜRLER, Mehmet Akif Ersoy Lisesi

Karanlık Oda, Volkan BÖLÜK, Batıkent İ.O.

Gün Doğar, Azize Serde CAFEROĞLU, İsmail Erez İ.O.

Mülakat, Semiha ÖZEL YAMAN, Kültür, Sanat ve Spor Komisyonu

Akif'i Anlamak, Fahriye OKYAY, Kültür, Sanat ve Spor Komisyonu

İkinci Bahar, Adviye DOLGUNYÜREK, Alparslan Anadolu Lisesi

KAFDAĞIEdebiyata «YENİ»den Yolculuk

Kültür, Sanat ve Spor KomisyonuKültür, Sanat ve Spor KomisyonuErgazi İlköğretim Okulu

Fahriye OKYAYSemiha ÖZEL YAMAN

Ümit KARAKAYA

Sahibiİlçe Milli Eğitim Müdürlüğü

AdınaMehmet YILDIRIM

YAYIN KURULU

Fahriye OKYAYEDİTÖR

KA

FD

AĞ

IİÇİNDEKİLER

26

27

28

32

33

34

38

42

43

44

47

48

56

57

58

Katre-i Mâtem, Özlem KOÇ, Tevfik İleri i.H.L.

Ağla, Ali BOZOĞLU, Polis Koleji

Peri Kızı, Selin FİDAN, Gazi Osman Paşa İ.O.

An, Neslihan TOKER, Celal Yardımcı Lisesi

Ayasofya Tadında, Mehmet Alperen DERİN, Gazi Anadolu Lisesi

Hayat Matematiktir, Sibel DÜZAKIN, Gazi Anadolu Lisesi

Evliya Çelebi Misâli, Büşranur KAHRAMAN, Tevfik İleri İ.H.L.

Yolculuk, Halil UYTUN, Türkan Azmi Köksoy İ.O.

Kalem ve Kâğıt, Mustafa Göktürk TAPIŞ, Gazi Çiftliği Lisesi

Kayısı Çekirdeği, Hülya Zeynep KOYUNCU, MEV Batıkent İ.O.

Kocaman Yürekli Annem, Zeliha AYDOĞDU, Münevver Öztürk İ.O.

Osmanlı Devletinin ..., Hande TEPEDELENLİ, Ümitköy A.L.

Divâne, Serdar IŞIKSOLUĞU, Kardelen İ.O.

Hasret Kaldığım Deniz, Buket ÇAĞLAYAN, Kürşad Bey İ.O.

Sentez, Mehmet Emin BAYRAM, Alparslan Anadolu Lisesi

Aslıhan YAZICI, Ümitköy Anadolu Lisesi

Burcu GÜNDOĞDU YORULMAZ, Türkan Azmi Köksoy İ.O.

Canan TAŞÇI, Mimar Sinan Lisesi

Demet FİDAN, Gazi Osman Paşa İ.O.

Hakan UĞUR, Orhangazi İ.O.

Hatice YILDIRIM, Çiğdemtepe E.M.L.

Himmet AÇIKGÖZ, M. Rüştü Uzel Kimya M.L.

Hülya Zeynep KOYUNCU, MEV Batıkent İ.O.

Hüseyin TAŞ, Yasemin Karakaya B.S.M.M. Meltem KIZILDAŞ, Anadolu Otelcilik ve T.M.L.Mevlüt SAĞLAM, Şentepe LisesiNeslihan YILDIRIM OKTAY, Şükûfe Nihal İ.O.Serkan AKGÜNDÜZ, Mimar Sinan İnşaat M.L.Şengül ÖZBUDUN, Barbaros İ.O.Yasemin KÜÇÜKTAŞ, Emin Sağlamer İ.O.

KOORDİNATÖR ÖĞRETMENLER

Gönderilen eser ve çalışmalar, yayımlansın ya da yayımlansın iade edilmez. Yazıların içeriğinden yazarlar sorumludur. Yayın kurulu yazılar üzerinde değişiklik yapabilir. Alıntılarda «Kafdağı» adı kullanılmalıdır. Bu dergide yayımlanan görüş

ve düşünceler Milli Eğitim Müdürlüğünün görüş ve düşüncelerini yansıtmaz.

KA

FD

AĞ

IEDİTÖR

Duyduk duymadık demeyin, yolculuk var yolculuk… Yenimahalle'den Kafdağı'na…Dilinde söyleyecek kelam, elinde yazacak kalem sahibi herkes katılıyor bu kervana…İlk kervan düzüldü ve çıktı yola… Tüm yolculara ve Yenimahalle'ye hayırlı ola…

Yolculuğun hikâyesine bir göz atalım ve biz de yola koyulalım. “Uzun boynunda beyaz halkası bulunan, tüyleri safran, sesi güzel, insan

suretine eş, kuşların sultanı Simurg, Kafdağı'nda yaşar. Uzak ülkelerden birinde bir kuş sürüsünün Simurg'un kanadından bir tüy bulması, kuşlar dünyasında ters giden şeylerin düzeltilmesi için bir umut olmuş ve yeryüzündeki kuşlar toplanmışlardır. O güne kadar hiç görmedikleri sultanlarını görmek için yola düşerler; fakat Simurg'a ulaşmak sanıldığı kadar kolay değildir. Oraya varabilmek için hepsi birbirinden çetin, istek, aşk, marifet, istisna, tevhid, hayret ve yokluk vadi(engel)lerini aşmak zorundadırlar.

Yola çıkan kuşların hemen hepsi zaaflarına yenilerek bu çetin vadileri aşamaz, farklı engellere takılır ve yollara dökülür kalırlar. Bülbül gülünden vazgeçemez, papağan güzel tüylerinden ve dilinden, kartal krallığından; baykuşun gözü harabelerde kalır, balıkçılınki bataklıkta…

Kafdağı'na ulaşabilen sadece otuz kuştur ve anlarlar ki, Simurg zaten “Otuz Kuş” demektir… Ve anlarlar ki, aradıkları sultan kendileridir. Bu çetin yolculuğu göze alabildikleri için bataklıklarından, tüneklerinden, kafeslerinden, dallarından ayrılmışlar ve sonunda başarmışlardır… Ve anlarlar ki, bu yolculuğu kendi içlerine yapmışlardır… Ve sonunda yine anlarlar ki, aslında Kafdağı hem çok yakındır hem de çok uzak…”

İster Kafdağı'nda Simurg'u arayalım, ister Santiago gibi Mısır piramitlerinde hazinemizi; yolculuk bittiğinde keşfedilen aslında ne Simurg'dur ne de hazine. İnsanın kendisidir keşfedilen yolculuk bittiğinde.

Kendimizi keşfetmek adına yazılır ve söylenir her şey. Biz de Yenimahalle'de eğitim veren ve gören tüm yetenekleri bir araya getirip kervanlar hazır edelim ve çıkalım istedik, edebiyata yeni bir yolculuğa.

Kervanımızın bol, yolculuğumuzun uzun olmasını diliyoruz. Bu temenniyle okuyucularımıza “Merhaba” diyoruz.

Şimdi kendi gökyüzünde uçan kalemlerin, kendilerini keşif zamanıdır… Şimdi Kafdağı'na ulaşma yolunda harf harf, satır satır kendini arama zamanıdır… Şimdi başka gökyüzlerinin kalemlerine tutunma zamanıdır…

Binbir Gece Masalları'nın dağı, Babil ve İbrani ütopyası, Hint edebiyatının Lokaloka'sı Kafdağı'na yolculuğa çıkma zamanıdır… Küçük bir aynadan, bütün yıldızlara bakabilme zamanıdır…

Duyduk duymadık demeyin, yolculuk var yolculuk… Yenimahalle'den Kafdağı'na…

Tüm yolculara ve Yenimahalle'ye selam ola…

Edebiyata «YENİ»den Yolculuk

1BAŞLARKENK

AF

DA

ĞI

Yenimahalle olarak yine bir ilki başarmış olmanın haklı gururu ve

mutluluğu içindeyiz. Yayın hayatına başlayan edebiyat dergimiz

“Kafdağı”nın ilçemize ve edebiyat dünyasına hayırlı olmasını diliyorum.

yenimahalle.meb.gov.tr adresi üzerinden yayımlanacak Kafdağı,

müdürlüğümüze bağlı resmî-özel tüm eğitim kurumlarında öğrenim gören

öğrencilerimizle birlikte, bu kurumlarda görevli öğretmenlerimizin ve

idarecilerimizin de edebî çalışmalarını içeriyor.

Kafdağı, geleceğin kalemlerinin keşfedilip, var olan yeteneklerinin

geliştirilmesinde; sanata yatkın bireylere gerekli desteğin verilerek,

özgüvene dayalı üretken ve girişimci bir ruh kazandırılmasında etkili

olacaktır. Kafdağı, gelişen teknoloji ve bilim alanlarındaki bilim insanlarının

yanı sıra, ülkemizi çağdaş medeniyet seviyesine taşıyacak, tarihini,

edebiyatını, dilini iyi bilen, sanata değer veren ve bu alanlarda eser üretebilen

gençlerimize ve eğitimcilerimize imkân tanınmasında, ilçemiz genelinde

yürütülen önemli bir uygulama alanı, edebiyat dünyasına güçlü kalemleri

kazandıracağımız önemli bir çalışmadır.

Toplumların gelişmesini ve kültürel sürekliliğini sağlayan sanat,

hepimizin bildiği gibi, eğitimin bir parçasıdır. Gerek okullarımızın kendi

bünyelerindeki çalışmalar, gerekse aktif bir şekilde faaliyetlerine devam eden

Kültür, Sanat ve Spor Komisyonumuzun ilçemiz bünyesindeki çalışmaları,

Müdürlüğümüzün kültür-sanat etkinliklerine verdiği önemin bir

göstergesidir. Görsel sanatlarda olsun, müzikte olsun, Ankara genelinde hep

ilkleri düşünmenin ve başarmanın gururunu şimdi de edebiyatta yaşıyor;

alanında bir ilk olan ve tüm okullarımızın katılımıyla hazırlanan edebiyat

dergisi “Kafdağı”nı internet üzerinden herkesle paylaşıyoruz.

Şube Müdürüm Gülçin KAHYA başta olmak üzere, Kültür, Sanat ve Spor

Komisyonu'na, koordinatör öğretmenlerimize ve okullarında çalışarak bu

yapılanmaya katılan okul temsilcisi öğretmenlerimiz ve idarecilerimize,

katılımcılara ve emeği geçen herkese teşekkürlerimi sunuyor, çalışmalarında

başarılar diliyorum.

Kafdağı Yenimahalle'ye hayırlı olsun…

Mehmet YILDIRIM

Yenimahalle İlçe Milli Eğitim Müdürü

Bana Seni Gerek SeniYunus Emre

Yunus Sözün Başım ÜsteReyhan ÖZGÜVENDemetevler İ.H.L.Nazire Geleneği Yarışma si 1.

Yunus sözün başım üste

Ne söz biter ne de beste

Kulağım çağıran seste

Beni seni gerek seni

Senin aşkın bende kadim

Sensiz ne olurdu halim

Yüreğim ister her daim

Bana seni gerek seni

Aşk, hazine bulmak gerek

Vuslat için ölmek gerek

Arzuları silmek gerek

Bana seni gerek seni

Dünya deniz çoktur dalan

Aşktan başka her şey yalan

Hani var mı baki kalan

Bana seni gerek seni

Cemaline nail eyle

Aşkımı gör delil eyle

Şu nefsimi zelil eyle

Bana seni gerek seni

Dünya tatsız bala gelsem

Aşkın ile dile gelsem

Benden geçsem yola gelsem

Bana seni gerek seni

Yunus gibi adım yürür

Mecnun olup etsem şükür

İmandır kalbimde mühür

Bana seni gerek seni

Reyhan der ki yanmak için

Allah adın anmak için

Hem aşkına kanmak için

Bana seni gerek seni

KA

FD

AĞ

INAZİRE2

Geçenlerde evde, yalnız başıma kaldığım bir gün ne yapacağımı düşünüp duruyordum. Bir anda kendimi kütüphanenin önünde buldum. Dalgın dalgın kitapları süzdüm. Nasıl oldu bilemiyorum ama tarih ansiklopedilerinden birini seçiverdim.

Geçmişten günümüze tarihî olaylara şöyle bir göz attım. İnanılmazdı! Kuruluşlar, yenilikler, devrimler, savaşlar, savaşlar, savaşlar… Kendi tarihimize de dönüp baktığımda değişen bir şey yok. Neydi bu sayfalara sığmayan, paylaşılamayan anlayamadım. Sonsuz gökyüzü mü? Bana göre gökyüzü özgürlüktü. Kuşlar ve bulutlardı. Gökyüzü olmadan yaşanamazdı ki. Öyleyse niye bombalar ve silahlarla gökyüzü kirletiliyordu?

Sonsuz okyanuslar ve denizler miydi acaba? Su olmadan hayat da olmazdı. Körfez savaşlarında ne çok deniz hayvanı yok edilmiş, ne çok su kirletilmişti. Toprak mıydı paylaşılamayan? Hayattayken doyum olmayan, ölünce bir avucuna sığılan toprak. Gelecek nesiller içinse her şey, niçin nesiller yok ediliyor, onlar için gerekli tabiat kirletiliyor? Her şey çocukça olsa zaten savaş ta olmazdı.

Anlayamadım ve anlamak istemiyordum. Savaş için, şiddet ve ölüm için bir sebep olamazdı.

Benim anladığım tek şey vardı. Sadece bir defa yaşayabileceğimiz ve tekrarı asla olmayan hayatı sevgi ve barış içinde geçirmek… Barışı önce yüreğimizde hissetmeli, kendimizle barışık olmalıyız. Ailede barış, toplumda barışı; toplumda barış, millet barışını; milletler arası barış da dünyada barışı getirir.

Tek bir yürek olmak dileğiyle…

Barışın DoğasıSevginur ÜLGER, 7/A

Şehit İbrahim Çoban İ.O.

3DENEMEK

AF

DA

ĞI

Dağların arasında küçük bir şehirdir Gümüşhane.

Sabahın erken saatlerinde çevre köylerden gelen dolmuşlardan inen yolcular doluşurlar kahvelere, içerler sıcacık çaylarını, yaparlar sohbetlerini. Dolaşılır dar sokaklarda alışverişler yapılır. Meşhurdur kuş burnusu, pestili, kömesi, duttan yapılan pekmezi. Hele bir de alabalığı vardır…

Gümüşhane'nin Torul ilçesine bağlı olan küçük bir köydür Musalla Deresi. Çarşısındaki dizili evler sanırsınız ki, tarihî birer eser. Dökük boyalar, kırık camlar… Kahvelerde sıcacık sohbetler yapılır. Boylu boyunca bir dere, çiçek açan ağaçlar yemyeşil bahçeler, uzanıverirsin çimenlere. Cıvıl cıvıl kuş sesleri… Hele yapılan düğünler, pilav üstü kavurma, tepsi tepsi baklavalar, yapılan un helvaları, tereyağı ile pişirilen su börekleri, sarılır lahana dolmaları. Meşhurdur lemisi, golotu, mıhlaması. Davullar zurnalar çekilen halaylar, oynanan dizden kırmalar. Bir türlü doyulmaz oynamaya. Ürpertir insanın yüreğini atılan mermiler. Üç gün üç gece sürer düğünler. Mağaraları vardır gezilecek. Hele bir de Karaca Mağarası'nı görseniz. Sanki sarkıtları elinizle teker teker dizmişsiniz. Fazla bir geliri olmayan halkı, bağında bahçesinde uğraşır. Patatesler, fasulyeler, sebzeler ekilir. Dalından kopartılır yiyilen kıtır kıtır salatalıklar, kan kırmızısı domatesler, tadına doyulmaz dalındaki kirazların, kurtlu vişnelerin, bembeyaz dutların. Tarlaları biçmeye ırgatlar tutulur, tırpan desteleri sıra sıra dizilir. Oraklarla biçilir ekinler. Çobanlar dolaşır dağlarda. Büyükbaş hayvanlar yetiştirilir, otlatılır yaylalarda. Yazın sıcaktır oralar. Piknikler yapılır çam ağacının altında. İçilir gözelerden soğuk sular kana kana.

Eğlencelidir bizim oralar. Sonbahar gelince dökülür yapraklar, kış hazırlıkları yapılır. Cıvıl cıvıl sevgi doludur bizim oralar. Özledim seni Gümüşhane'm.

GümüşhaneBurak TELLİ, 7/B

Emin Sağlamer İlköğretim Okulu

KA

FD

AĞ

IGEZİ4

ElvedaÖzdemir ASAF

İkinci Bahar

Adviye DOLGUNYÜREK

Alparslan Anadolu Lisesi, 10/H

Nazire Geleneği Yarışma si 2.

Başındayım yine eski radyomun

Seni dinliyorum şimdi

Dinledikçe çoğalıyorsun

Sen çoğaldıkça ben yok oluyorum

Seni anlatıyorum çiçeklere

Seni düşünüyorum en güzel menekşeme bakarak

Herkes sen kokuyor her taraf sen

Ben yok oluyorum

Ellerini hissediyorum düşlerimde

Aklımı karıştırıyor gözlerin

Rüzgâr kokun gibi esiyor bana

Ben yeniden var oluyorum

Konuşmak istediğim konuları açmıyorsun hiç

Bakmıyorsun bana

Sen gibi bir yağmur yağıyor

Tam yüreğime düşüyor damlalar

Ben kayboluyorum…

5NAZİREK

AF

DA

ĞI

Arnavut asıllı bir baba ve Özbek asıllı bir

annenin çocuğu olarak 1873'te dünyaya gelen

Mehmet Akif Ersoy, bağımsızlığımızın simgesi

İstiklal Marşı'mızın şairi, Cumhuriyet dönemi

fikir ve sanat öncülerinden biridir. Akif;

edebiyatçı, şair, eğitimci, gazeteci, veteriner-

hekim, sporcu, hafız, vaiz ve milletvekili olma

özellikleri ile çok yönlü bir kişiliğe sahiptir.

Babası Mehmet Tahir Efendi, ebced

hesabına göre oğluna doğum tarihini belirttiği için Ragif adını vermişse de,

kullanımı çok yaygın olmayan bu isim tercih edilmemiş ve şair, Akif adıyla

anılmıştır. Çocukluğunun büyük bölümünü İstanbul Fatih'te geçiren Akif,

okul hayatına 4 yaşında mahalle mektebinde başlar. Babasından Arapça ve

İslamî ilimleri öğrenir. Arapça, Farsça ve Fransızca'yı iyi derecede bilirdi. On

beş yaşındayken kaybettiği babasının ardından, büyük bir yangın evlerini de

yok edecek ve karşılaştıkları bu zor durum nedeniyle yoksulluğa

düşeceklerdir. Mülkiye İdadisi'ni bırakmak zorunda kalan Akif, bir an önce

meslek sahibi olabileceği Ziraat ve Baytarlık Mektebi'ne girer ve 1913 yılına

kadar memuriyet hayatını devam ettirir. İsmet Hanım'la yaptığı evlilikten

Cemile, Feride, Suadi, İbrahim Naim, Emin, Tahir adlı çocukları dünyaya

gelir.

Edebiyata olan ilgisini şiir yazarak ve edebiyat öğretmenliği yaparak

sürdürür. Resimli Gazete'de, Servet-i Fünun Dergisi'nde şiirleri ve yazıları

yayımlanır. II. Meşrutiyet döneminden itibaren Sırat-ı Müstakim (daha

sonraki adıyla 'Sebilür-Reşad ) dergisinin başyazarlığını yapar.

Milli şair Akif, Milli Edebiyat'ın benimsediği dilde sadeleşme

düşüncesine karşı çıkar ve halkın dertlerini, sıkıntılarını anlattığı manzum

hikâyelerini aruzla yazar. Balkan Savaşı yıllarından itibaren yazdığı destansı

şiirlerinin ilki “Çanakkale Şehitleri'ne”, ikincisi Bursa'nın işgali üzerine

,K

AF

DA

ĞI

BİYOGRAFİAkif i Anlamak

Fahriye OKYAY, Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni

Kültür, Sanat ve Spor Komisyonu

6

yazdığı “Bülbül”, üçüncü ise “İstiklâl Marşı”dır. Üstelik İstiklal Marşı için

verilen 500 liralık ödülü kadın ve çocuklara iş öğreten ve cepheye elbise diken

Darü'l-Mesai vakfına bağışlayarak, kendi adına kabul etmez.

Kurtuluş Savaşı sırasında Burdur milletvekili olarak I. TBMM'de yer alır.

Gerek iç ayaklanmaları önlemek gerekse milli direnişi uyandırmak amacıyla

yurdun çeşitli yerlerinde konuşmalar yapan güçlü bir hatiptir. 1921'de

Ankara'da 'Taceddin Dergâhına yerleşen Mehmet Âkif, Yunanlıların

Ankara'ya ilerleyişi karşısında meclisin Kayseri'ye taşınması düşüncesine

karşı çıkanlardandır. İstiklâl Madalyası ile ödüllendirilen Mehmet Âkif,

önceleri sadece kışları gittiği ve 1926'dan sonra tamamen yerleştiği

Mısır'dan, yakalandığı siroz nedeniyle tedavi olmak için 1936'da İstanbul'a

döner. Aynı yıl vefat eder.

Hayatı boyunca şatafatı ve gösterişi sevmeyen Akif'in cenazesine resmî

bir katılım olmaz; ancak mütevazı da olsa bir üniversiteli genç topluluğu

tarafından toprağa verilir. Vefatından iki yıl sonra üniversiteli gençler

tarafından yaptırılacak mezarı, 1960'ta yol inşaatı nedeniyle Edirnekapı

Şehitliği'ne nakledilecektir.

Hayatının köşe başlarına kronolojik olarak dokunup geçmekle, bir fikir

ve cemiyet adamını, büyük mütefekkir Mehmet Akif Ersoy'u böyle birkaç

paragrafta ne anlatmak ne de anlamak mümkündür elbette. Kişilik

özelliklerini bilmeden bir insanı dolayısıyla Akif'i de tam anlamıyla tanımış

sayılmayız.

Akif'in dostluğuna güvenilen biri olduğunu bilmemiz gerekir mesela.

Kindar olmadığını, darda kalan düşmanı bile olsa ona elini uzatmaktan

çekinmediğini… Şeref ve haysiyetine toz kondurmayacak kadar vakur

duruşuna karşılık son derece mütevazı olduğunu… Haksızlığa

tahammülünün olmadığını ve bir haksızlık karşısında gözünün bir şey

görmediğini… Böylesine heybetli bir duruş karşısında hakkında söylenen

övgü dolu sözlerin onu utandırıp, sıktığını… Verilen sözü tutmanın onun için

en büyük karakter özelliği olduğunu… Ölümden gayrı hiçbir şeyin verdiği

7BİYOGRAFİK

AF

DA

ĞI

sözü tutmasına mani olamayacağını… Sonunda ölüm de olsa doğru bildiğini

söyleyip, lafı eğip bükmediğini…

Şudur cihanda benim en beğendiğim meslek/ Sözüm odun gibi olsun;

hakikat olsun tek!

Asıl amacı hakikati ifade etmek olan Akif'in, ıstırap dolu bir devrin şairi

olduğunu bilmemiz gerekir. Onun sanatı toplum içindir, İslam ve Türk

âleminde gördüğü hakikatleri ve yanlışları ifade etmekten çekinmemiştir.

Bunun için her şeyden önce vatan ve millet şairidir.

“Sahipsiz olan memleketin

batması haktır/ Sen sahip olursan

bu vatan batmayacaktır”

Akif'in inançlı bir kişi olduğunu

bilmemiz gerekir. Din onun için

ahlâk, vatanseverlik ve ilim

demektir. Gelişmeden, ilerlemeden

yana olması ve ilerici bir çizgiyi

işaret etmesi dikkate alınmayarak,

d i n d a r k i ş i l i ğ i n d e n d o l a y ı

bazılarınca “Yobaz Akif” olarak

tanıtılacak; diğer taraftan, -İnmemiştir hele Kuran, bunu hakkıyle bilin/ Ne

mezarlıkta okunmak, ne de fal bakmak için- diyerek din adına hurafeler

üretenleri eleştirdiği ve İslam'da cehaletin, yobazlığın, tembelliğin, batıl

inançların yeri olmadığını söylediği için Akif'e “ Gâvur Akif” yaftası

yapıştırılacaktır.

Bir fikir ve sanat adamı olan Akif'i her yönüyle tanımaya ihtiyacımız var;

çünkü milletler, maddî değerler etrafında meydana gelmiş mekanik

topluluklar yığını değildir. Millet, şuurlu, manevî, insanî, millî değerler

etrafında bir araya gelen canlı bir organizmadır.

Akif'i her yönüyle anlamaya ihtiyacımız var; çünkü milletlerin tarihinde

unutulmaz, ülkelerine hizmet etmiş fikir, sanat ve manevî şahsiyetler vardır KA

FD

AĞ

IBİYOGRAFİ8

ve milletler büyüklüklerini, bu şahsiyetlere borçludurlar. Milletler tarihe bu

önemli şahsiyetlerin elleriyle tutunabilmek için onların hatıralarını muhafaza

eder ve gelecek nesillere aktarırlar. İşte İstiklal Marşı şairimiz M. Akif, bu

toprağın insanları için böyle bir şahsiyettir.

Akif'i her yönüyle anlamaya ihtiyacımız var; çünkü Akif'i ve eserlerini

anlayıp, anlatarak, yeniden kendimizi bulacak, derlenip toparlanacak,

değerlerimizin, tarihimizin, kültürümüzün, dinimizin, dilimizin farkına

varacağız.

Akif'i her yönüyle anlamaya ihtiyacımız var; çünkü onun şiirinde

terennüm ettiği derin duygular, güçlü fikir ve mesajlar bugün de canlılığını

korumakta, ruh dünyamıza ve düşüncelerimize yön vermektedir. Bizden

sahip olduğumuz gelenek ve göreneklerimizi, inancımızı koruyarak faziletli;

ilmimizi ve tekniğimizi geliştirerek de marifetli bir toplum olmamızı

istemektedir.

Akif'i anlamaya çok ihtiyacımız var; çünkü Akif'i anlamak demek bilinç

yenilenmesi demektir.

9BİYOGRAFİK

AF

DA

ĞI

10K

AF

DA

ĞI

MÜLAKAT

Sohbetimize sizi biraz tanıyarak başlamak isteriz.

1959 Nevşehir, Gümüşkent doğumluyum. Eğitimimin yükseköğretime kadarki kısmını Nevşehir'de tamamladım; üniversite eğitimimi ise İzmir'de aldım. Öğretmenliğe, 1981 yılında Kayseri Melikgazi'de başladım. 1987'de Milli Eğitim Bakanlığı'nın Yaygın Eğitim Enstitüsünde Eğitim Uzmanı olarak görev yapana kadar öğretmenlik yaptım. Buradaki görevime iki yıl devam ettikten sonra Yenimahalle İlçe Milli Eğitim Müdürlüğünde Şube Müdürü olarak çalıştım. Çeşitli illerde Şube Müdürlüğü yaptım ve 2003'ten itibaren Yenimahalle'de İlçe Milli Eğitim Müdürü olarak görevime devam ediyorum. Türkiye'nin pek çok ilinden büyük olan Yenimahalle gibi bir ilçenin Milli Eğitim Müdürlüğü görevini yürütüyorsunuz. 120 bine yakın öğrencinin eğitim ve öğretiminden sorumlu olmak elbette zor bir görev. Mesaideki bir gününüz nasıl geçiyor, kısaca bahseder misiniz?

Evet, dediğiniz gibi sorumluluk ağır. Mesaimize Şube Müdürlerimiz ile yaptığımız günlük iş akışı toplantısı ile başlarız. Pazartesileri haftalık toplantılarımızı yaparız. Toplantı gündemimizi akademik ve kültürel çalışmaların faaliyet planlaması; öğretmen özlük ve sosyal haklarının aksayan noktalarındaki problemlerin çözümü; yatırımların, onarımların planlanması ve takibi; kurumlarımızın ve dairenin yakacak, ulaşım, iletişim, su gibi giderlerine dönük yapılan harcamalar ve harcamaların kontrolü; ulusal veya uluslar arası projelerin hazırlanması, uygulanması ve kontrolü, okulların öğretmen ve diğer personel ihtiyacının tespiti ve giderilmesi gibi konular belirler. Gün içinde gelen misafirlerimize zaman ayırıyoruz. Bunların haricinde ilçe içinde veya dışındaki çeşitli kurum ve kuruluşların düzenlediği toplantılara, il veya bakanlık düzeyinde yapılacak toplantı ve etkinliklere katılıyoruz. Kendi öğrencilik döneminizle bugünkü öğrencilerin şartlarını karşılaştırdığınızda değerlendirmeleriniz neler oluyor?

Her dönemi kendi içinde değerlendirmek gerekir. Biz 60'lı yıllarda bir Anadolu kasabasında, doğup büyüdük. O zamanlar da İstanbul, Ankara gibi büyük şehirlerdeki bazı okulların alt yapıları bizimkilere göre elbette daha iyiydi. Bugün 'teknik donanım' dediğimiz şey bizim için tarih şeridinden ibaretti. Teknik donanımı bırakın, elektrik bile yoktu. Yaşadığımız şehir, ben 9 yaşındayken elektrikle tanıştı. Okula gitmek isteyen için ulaşım ciddi sıkıntıydı. Şimdiki gibi çok sayıda araba veya okul servisi yoktu. Şimdi de

Yenimahalle İlçe Milli Eğitim Müdürü

Mehmet YILDIRIM'la Mülakat

Semiha ÖZEL YAMAN, Türk Dili ve Edebiyatı ÖğretmeniKültür, Sanat ve Spor Komisyonu

11MÜLAKATK

AF

DA

ĞI

taşımalı eğitimle başka şehirlere giden öğrenciler var elbette; ama onların ulaşımı devlet tarafından sağlanıyor, ailelerin bireysel gayretlerine bırakılmıyor, çocuklar zorlanmıyor.

Ayrıca bugünden farklı olarak, okul malzemesi sıkıntısı çekerdik. Kitap, defter, kalem…

Zor şartlar altında okuduk. Günümüzde teknolojinin gelişmesine bağlı olarak, her alanda olduğu gibi eğitim alanında da eksiklerin tespit edilmesi ve çözüm üretilmesi daha kolay. Ayrıca öğrenciler açısından bilgiye ulaşmak da bizim dönemimize göre çok kolay. Olumsuz yönleri olsa da internet gerçekten öğrenmek isteyene çok şey sunuyor; ancak bu noktada çocukların ve gençlerin iyi yönlendirilmesi gündeme geliyor. Bugünkü öğretmenlerin akademik düzeyleri daha yüksek. Hepsini alt alta koyduğumuzda bugünün şartlarını ben kendi dönemimle kıyaslayamıyorum bile. Şimdiki öğrencilere her şey altın tepside sunuluyor adeta, onlara sadece çalışmak kalıyor; oysa biz kendi imkânımızı kendimiz yarattık. Öğrencilik yıllarından aklınızda kalan ve sizi derinden etkileyen bir olay veya öğretmeniniz var mı?

Olmaz mı? Her öğrencinin hayatında mutlaka böyle bir öğretmen vardır. Bulunduğumuz şehrin dışına çıkabildiysek, bu ilkokul öğretmenim İzzet Doğan sayesindedir. Aslında her öğretmenin yapması gereken şeyi yapmış, bize bir ufuk açmıştır. Her şeyden önce öğrencilerini iyi motive ederdi. Tabii bu değerlendirmeleri bugünden bakınca yapabiliyoruz, yoksa o gün için ' Bizi iyi motive ediyor, ufkumuzu açıyor' diye düşünmüyorduk. Hepimizin kendi yeteneğini keşfetmesini sağlamıştır. Bizim şimdilerde 'proje' dediğimiz çalışmaları yaptırırdı. Farklıydı; klasik yapıda biri değildi. Hem bize çok yakındı hem de öğretmen olma mesafesini iyi ayarlardı. Kaliteli yaşamın yolu kaliteli bir eğitimden geçmektedir. Bu konuda, eğitimde söz sahibi bir kişi olarak, önce ailelere sonra çocuklara ve öğretmenlere ne gibi tavsiyelerde bulunursunuz?

Aileler, her şeyden önce çocuklarıyla paylaşımda bulunmalılar. Eğitimde kullanılan klişe ama güzel bir benzetme vardır: meşhur sacayağı. Aile en önemli ayaktır şüphesiz. Aileler çocuklarını okula ve dershaneye göndererek sorumluluklarını üstlerinden atmış olmazlar. Bir çocuğun ilk ve en önemli modeli ailesidir. Okumanın faziletlerinden bahsedip, evine günlük bir gazete bile almayan anne baba inandırıcı olamaz. Televizyon bağımlısı, dizi dizi program program koşturan bir anne baba, çocuğuna televizyon yasağı koyamaz. Aslında çocuklarımızı eğitirken aynı zamanda bizler de eğitiliyoruz.

Öğretmenlerin rehberliği ve rol modelliği çok önemlidir. Öğrencinin en

KA

FD

AĞ

IMÜLAKAT

büyük ihtiyacı iyi bir rehberdir, yoksa öğrencilerin bilgiye erişimde bir sıkıntısı yoktur. Öğrenciler içinse şunu söyleyebilirim. Teknolojinin, özellikle internetin dikkatlerini dağıtmasına izin vermesinler, büyüklerinin uyarılarını ciddiye alsınlar. Unutmasınlar, her insan geleceğini kendi belirler. Kültür-sanat etkinliklerine verdiğiniz önemi biliyoruz; bunun nedenlerini ve çalışmalarınızın içeriği ile amacı hakkındaki düşünceleriniz ve değerlendirmeleriniz nelerdir?

Bilim ve teknik insanın maddi yaşam kalitesini nasıl yükseltiyorsa, kültür ve sanat da manevi yaşam kalitesini öyle yükseltiyor; benliğinin ve kişiliğinin oluşmasında toplumun gelişmesinde etkili oluyor. Yeterli sanat eğitimi alan bireyler, yaşadığı dünyaya eleştirel bir gözle bakabiliyor; yeni çözüm yolları önerebiliyor ve daha güzel bir yaşama ulaşması için insanlığa katkıda bulunabiliyorlar. Gelişmiş toplumların, fen bilimlerinin yanı sıra sanat etkinliklerine de aynı oranda önem verdiğini görürsünüz. Edebiyat, resim, müzik ve spor alanlarında yaptığımız çalışmaların temelinde bu düşünce vardır. Bölgemizdeki okullarda yaptığımız pek çok sanat etkinliği bizleri mutlu etmektedir. İlkleri başarıp öncü olmak da ayrıca bizleri gururlandırmaktadır. Kukla Oyuncak Tasarım Yarışması olsun, Yedi İklim Korosu olsun, üniversite destekli konferanslar, münazaralar ve yarışmalar olsun, hepsi sanatın her alanında amacımıza uygun hareket ettiğimizin bir göstergesidir. Günden güne hedeflerimizi büyütüyoruz. Yine bir ilke imza atıyor, tüm okullarımızın öğrenci ve öğretmenlerinin yazılarıyla katılacakları bir edebiyat dergisini hayata geçiriyoruz. Dergi hakkında bilgi verebilir misiniz?

'Kafdağı' adını verdiğimiz dergimiz basılabilir nitelikte bir e-dergidir. İnternet üzerinden yayımlanması hem maliyet açısından hem de daha geniş kitlelere ulaşabilme açısından bizlere bir avantaj sağlıyor. Sınırları çok geniş bir ilçe olduğumuz için dergi çalışmalarında yapılanma kolay olmadı. Kültür, Sanat ve Spor Komisyonumuz, okulları bölge bölge gruplandırarak her bölgeden sorumlu “Koordinatör Öğretmenler”i; okullarımız da kendi bünyelerindeki yazıları derleyip değerlendirecek, yayın kurullarını oluşturdular ve “Okul Temsilcisi” öğretmenleri belirlediler. Belirlenen takvim ve plan doğrultusunda çalışmalar tamamlandı. 120 bine yakın mevcudumuzla büyük bir ekip olduğumuzdan yazı akışı ve düzenleme zamanlamasını da göz önünde bulundurarak, 2011 Eylül tarihinden itibaren iki veya üç aylık periyodlarla çıkarmayı planlıyoruz. Bize vakit ayırdığınız için çok teşekkür ederiz.

12

An Gelir

Attila İLHANGün Doğar

Azize Serde CAFEROĞLU

İsmail Erez İ.O., 8/A

Nazire Geleneği Yarışma sü 3.

gün doğar

sabahın ilk ışıklarıyla

yeryüzünde bir kargaşadır gider

müezzinin kaplar selası her yanı

gün doğar, her şeye rağmen dercesine

simitçinin sesi duyulur

bir insan ölür

şeytanın azabından kurtul

çünkü korkunçtur, sinsidir

umut tüketir/ tükenen yüreklerde

silah sesleri duyulur ardı ardına

evlerine koşan insanlar görülür

bir evde bir oğul ölür

gün doğar

karanlık çöker semanın üstüne

duyulmaz kuşların neşeli sesleri

çocuklar oynamaz olur sokaklarda

kahkaha sesleri bırakır yerini

derin haykırışlara

umut yalnızlığa karışır

yok olur

meydanda muhittin arabi ölür

son verilirken hayatına

anka kuşuna binen

sokaktaki son çocuk

hayallerine kavuşur

develer tellal iken

pireler ölür

kadehlerde biter hayam

kamışlardan süzülür haşim

gün doğar

-ya rabbelalemin-

firavun ramses ölür

yakalanamayan hırçın dalgadır zaman

yelken açar şairler uzak diyarlara

yıldırımlar bile durduramaz azraili

gün biter/ masumlar ölür

kötüler galip olur

gün doğar

iyiler ölür

13NAZİREK

AF

DA

ĞI

Evvel zaman içinde, kalbur zaman içinde, develer tellâl iken, sinekler berber iken, ben annemin beşiğini tıngır mıngır sallar iken, o yalan bu yalan, fili yuttu bir yılan. Ülkenin birinde bir padişah ve aralarında üçer yaş olan üç oğlu varmış. Padişah oğullarıyla gurur duyarmış. Nereye gitse üçünü de yanında götürür, “Benim sırtım yere gelmez” diye böbürlenip dururmuş. Komşu ülkenin padişahının da üç kızı varmış. Padişah bir oğlu olmadığı için çok üzülüyormuş.

Her yıl komşu ülkelerin padişahları toplanır büyük bir şölen yaparlarmış. O yıl şölen hazırlama sırası üç oğlu olan padişahtaymış. Sarayda büyük bir hazırlık yapılmış. Koca koca kazanlarda yemekler pişirilmiş, şerbetler hazırlanmış. Konuk olarak gelecek padişahlara odalar hazırlanmış. Her oda farklı bir renkte boyanmış. Erkek çocuğu olanın odası beyaz boyanmış, kız çocuğu olanın odası kırmızı, çocuğu olmayanın da siyah boyanmış.

Konuklar sırayla saraya gelmeye başlamışlar. Üç kızı olan padişah kızlarıyla birlikte kırmızı odaya yerleştirilmiş. Issız Orman'ın kraliçesi cadı ise siyah odaya yerleştirilmiş. Kraliçe o güne kadar komşularıyla iyi geçinmiş; fakat karanlık odaya yerleştirilmesi gücüne gitmiş. Kraliçeliği bırakıp cadılığını hatırlamış. Padişah büyük bir yanlış yapmış aslında, uyuyan canavarı uyandırmış.

Şölende ata binme, cirit atma, ok atma yarışmaları düzenlenirmiş. Cadı bir büyü yapmış. Padişah yarışmaları başlatmış. Oğullarının birinci olacağından o kadar eminmiş ki, rahat rahat koltuğuna oturmuş misafirleriyle sohbet etmeye başlamış. Komşu ülkenin padişahının kızları da yarışmalara katılmış. O gün tüm yarışmaları kızlar kazanmış. Üç oğlu olan padişah utancından kıpkırmızı olmuş. Bir yolunu bulmuş, şöleni bitirmiş. Üç kızı olan padişah, kızlarının başarılarından dolayı havalara uçmuş.

Padişahın üç oğlu, babalarının yüzünü kara çıkardıkları için bir daha buralarda kimsenin yüzüne bakamayız deyip Issız Orman'a gitmişler. Bu arada yarışmaları kazanan kızlar, çok mutsuzlarmış.

Babaları, “Bütün yarışmaları kazandığınız için sizlerle gurur duyuyorum. Birçok ödül kazandığınız halde neden yüzünüz gülmüyor?” diye sormuş. Büyük kız, “Babacığım, komşu ülkenin padişahına iyi bir ders verdik. Çocuklar arasında ayrım olmaz, inşallah bunu öğrenmiştir. Ama çocuklarının hiç suçu yoktu ki. Onların ne kadar iyi birer okçu olduğunu, çok iyi ata bindiklerini herkes biliyor. Çok utandılar. Onların üzülmesini istemezdik onun için yüzümüz gülmüyor. Bence biri onlara büyü yaptı.” diye cevaplamış.

Karanlık OdaVolkan BÖLÜK, 6/A

Batıkent İlköğretim Okulu

KA

FD

AĞ

IKURGU14

Padişah, “ Bana söylemediğiniz, başka şeyler var sanki, çıkarın ağzınızdaki baklayı!” diye bağırmış kızlarına. Ortanca kız, “Baba çocuklar utançlarından Issız Orman'a gitmişler. Orada nasıl yaşarlar. Yazık onlara…” diye cevap vermiş. Padişah, “Nasıl yaşarlarsa yaşasınlar, bunu da babaları düşünsün.” demiş; ama en küçük kız baklayı ağzından çıkarıvermiş, “Babacığım iyi diyorsun da aslında onlar pırlanta gibiler ve biz onlara âşık olduk. Issız Orman'a gidip onları kurtarmayı düşünüyoruz.”demiş.

Padişah ne kadar direttiyse de kızlarının gözlerindeki hüzne dayanamamış ve Issız Orman'a gitmelerine izin vermiş. “Ama bir şartım var” demiş. Ben de bir yarışma düzenleyeceğim, yarışmada en güzel yemeği yapana büyük kızımı, en kısa sürede bir halı dokuyup getirene ortanca kızımı, en güzel çiçeği yetiştirene ise küçük kızımı vereceğim.”demiş. Sevinçten babalarının boynuna sarılıp teşekkür eden kızlar, vakit kaybetmeden Issız Orman'a doğru yola çıkmışlar.

Az gitmişler, uz gitmişler, dere tepe düz gitmişler. Gele gele bir üç yol ağzına gelmişler. Büyük kız soldaki yola, ortanca kız ortadaki yola, küçük kız da sağdaki yola sapmışlar. Aynı yol ağzında buluşmak üzere vedalaşmışlar.

Kızlar, üç erkek kardeşi bulmak için yollara düşedursunlar, biz gelelim oğlanlara. Cadı, üç erkek kardeşi birbirinden ayırmış ve ormanın farklı yerlerine atmış. Bir ağacın kovuğuna saklanmış büyük oğlan oklarını hazırlayıp, yayını temizlerken, nal seslerini duymuş ve cadının geldiğini düşünmüş. Hemen silahını hazırlamış; fakat elinin üstüne konan rengârenk bir kelebeğe bakıp kaldığı için kızı vuramamış.

Elinde silahı öylece duran oğlanı fark eden büyük kız doğruca onun yanına gelmiş ve “ Şehzadem ben sizi kurtarmaya geldim, benden korkmayın” demiş. Ne zamandır insan yüzü görmeyen şehzade önce çok korkmuş ve “Ben kendimi koruyabilirim.”diyerek ağacın kovuğuna girmiş ve kıvrılmış yatmış. Büyük kız hiç beklemediği bu tavır karşısında önce çok şaşırmış; ama sonra konuşmaya devam etmiş hemen. “Elbette koruyabilirsiniz. Sizin ne kadar iyi bir okçu olduğunuzu bilmeyen mi var? Eğer bu güzel kelebek olmasaydı ben çoktan ölmüştüm.” demiş. Güzel kızın bu sözleri şehzadenin gururunu okşamış. Şehzade ağacın kovuğundan çıkmış; utançtan al al olmuş yüzünü kaldırıp ilk kez kızın yüzüne bakmış ve kızı hemen tanımış. Yarışmada kendisini yenen komşu ülkenin padişahının büyük kızından başkası değilmiş bu gelen. Aynı zamanda kalbini çalan komşu kızıymış… O kadar sevinmiş ki kızın elini tutmuş ve oradan kurtulduklarında kendisiyle evlenmek istediğini söylemiş.

15KURGUK

AF

DA

ĞI

Kız, zaten şehzadeye âşıkmış; ama onu görünce utancından onun da yüzü al al olmuş ve bu teklif üzerine heyecandan konuşamamış, başını 'evet' dercesine hafifçe öne eğmiş. İki büyük kardeş baş başa verip diğer kardeşleriyle birlikte bu ormandan nasıl kurtulabiliriz, diye düşünmeye başlamışlar.

Sonunda cadıyla bir anlaşma yapmaya karar vermişler. Cadıyı evlendirmeyi düşünmüşler, eğer bir çocuğu olursa bize de merhamet eder diye düşünmüşler. Düşünmüşler ama “Cadıyla kim evlenir ki?” demiş şehzade. Büyük kız “Merak etme, amcam yıllardır cadıya âşık, biz biliyoruz. Ama amcam, babamdan çekindiği için bunu sadece bize söyledi. Aslında sizi aramaya çıkarken bizimle gelmeyi çok istemişti.” demesiyle gökyüzünden içi kırmızı güllerle dolu bir balon inmiş.

İkisi de şaşkınlık ve korkuyla ağacın kovuğuna saklanmışlar; ama bir de bakmışlar ki içinden kızların amcası çılgın mucit Kabasakal çıkıyor. Saklandıkları yerden hemen çıkmışlar, büyük kız amcasına sarılmış. “Bizi nasıl buldun?” demiş. Amcası balonla onları bir gölge gibi takip ettiğini anlatmış ve kız kardeşlerinin nerelerde olduğunu bildiğini de. Hemen balona binmiş hepsi; kardeşlerini de tek tek bulmuşlar ormanda. Sonra ormanın derinliklerinde gizli olan cadının kulübesine gitmişler. Gökyüzünden bakınca hiçbir şey gizli değilmiş.

Cadı gökyüzünden inen bu tuhaf nesneye bakarken bir yandan da korkuyormuş. Balon yere indiğinde kızların amcası “Nerde benim hayatımın aşkı?” diye öyle bir bağırmış ki cadının bile ödü patlamış. Kendinden korkmayan hatta kendini korkutan bu adama saygı duymuş ve benden de güçlü birisi varmış diye düşünmüş. Bir balon dolusu çiçek ise cadının gönlünü almaya yetmiş. O güne kadar kimse cadıya değer vermediği için o da kimseye değer vermiyormuş; ama Kabasakal'ın sevgi dolu yaklaşımı onun taş yüreğini yumuşatmaya yetmiş. Issız Orman, o günden sonra cadının şen şakrak kahkahasıyla dolmuş.

Padişahın oğulları, Kabasakal gibi hemen kavuşamamışlar sevdiklerine. Üç kız babası padişah, üç oğlan babası padişaha yapmadığını bırakmamış. Üç yıl sürüm sürüm süründürmüş onları. Yarışma üstüne yarışma düzenlemiş. Şehzadeler bütün zorlukları aşmışlar sonunda ve kızlarla kavuşmuşlar birbirlerine. Kırk gün kırk gece düğün yapılmış.

Issız Orman'ın adı, Şenlik Ormanı olarak değişmiş. Cadının üçüz üçüz çocukları olmuş şehzadelerin ve kızların çocuklarıyla birlikte büyümüşler. Kısa zamanda ormanın dışına taşmışlar. Onlar ermiş muradına biz varalım kerevetine. Gökten üç elma düşmüş. Biri bana, biri sana, biri anlatıcıya.K

AF

DA

ĞI

KURGU16

Yağdıkça

Yılmaz ERDOĞANYandıkça

Rabia GÜRLER

Mehmet Akif Ersoy Lisesi, 10/E

Nazire Geleneği Teşvik Ödülü

Yer ile hemhâl, kirpikleri nemli, acı sözlüYok bilinen denizinin suyu gözlerimden taşanVe susmadan Ayrılık şarkıları tadındaki vedâ rüzgârlarında Sarsılan, savrulan, ağlatanBulutlarını gözlerimde ağırladığım bir mâziydi Ankara

Asfalta bir ayaz vurduBen kavruldum…

Hasretin sancısı mı mirastı Frigya'danGerçeği inkârcı gözlerin, ses yok, sadece nefes Söz vermişti ellerin, kalbinse yeminlerin yalancı şahidi İsimler karalandı, resimler yakıldı, iz kalmadı ezeldenKabuk tutmuş yarayı temizleyecek bir aşktı temennim doğan güneşten…

Bir asfalta ayaz vurduBen kavruldum…

Hangi yalanın fâili müebbeti kül tablasındaVe hangi şafak uyukluyordu koğuşun en soğuk ranzasındaBuğulu cama silinmeyecek bir isim kazınır mıydı?İki aşkın yaşları toplamı kaç ömre sığıyordu?Asfalt mıydı titretmek istediği ayazın,Yoksa ben miyim soğukta tutuşmaya alışkın?

Ayaz asfalta bir vurdu Ben kavruldum…

Ben hep seni taşıdım giderken bavulumdaIzdırâbın takviyesiydi asıl kanatan umutlarıYardan sarkıttığım avuntular düşlerimin infâzıydıTebessüm benim maskemdi, ağlamaya alıştım belki Benim gülmeye mâni yürek sızılarım vardı…

Ben ayazda kavruldum, bir asfaltı vurdu… Ben asfaltta kavruldum, bir ayaz vurdu…Ben bir kavruldum, asfalt buz tuttu…

Ben…Ayaz…Kavruldum…

17NAZİREK

AF

DA

ĞI

Toprağa DönüşAlptuğ ÖZTAŞKIN

Yasemin Karakaya B.S.M.

Denize ilerliyordu. Deniz onu çağırıyor, o denize gidiyordu. İlerlediği her

metrede daha da heyecanlanıyor, daha da hareketleniyordu.

Çıtırdayan sonbaharın son yapraklarını ayağının altına alarak senenin

başından beri yüzünü nadir göstermiş güneşe gülümsüyordu. Kuşlar,

böcekler bile onu çağırıyordu. Güzel mavisiyle gökyüzü, saf davranışlarıyla

bulutlar ve davetkâr tutumuyla deniz…

Onunla arası hep iyi olmuştu. Kuşkusuz, aralarına toprağın girdiği de

olmuştu. Toprak… Zaten her ayrılığın kaynağı değil miydi toprağın ölümcül

soğukluğu? Hep o değil miydi denizin kucaklayıcı kollarına inat insanları

içine çeken.

Daldığı düşüncelerin farkına yeni vararak dikkatini tekrar yola verdi.

Yosunlarla kucaklaşmış taşların, ayakkabısıyla her buluştuğunda çıkardığı

sesleri dinledi. Sesler gittikçe hafifleşmeye başladığında koşuyor

olabileceğini bile bilmiyordu. Ne yaptığını, kim olacağını unutmuştu.

Aklında sadece iki şey kalmıştı kendisi ve deniz.

Ona doğru koşuyor, ayakkabılarının ayağından çıktığını bile fark

etmiyordu. Kayalar sivrileşiyor, o aldırmıyordu. Ayakları kanıyor, o devam

ediyordu. Ancak ayaklarının ince kuma temas ettiğini fark etmeye başladığı

anda coşkulu bir şekilde titredi.

Ardından suları da hissetti ayakları. Deniz adeta merhemdi, topraktan

usanmış ayakları ve havadan bıkmış vücudu için. Kıyafetlerinin de itirazı

yoktu bu buluşmaya belli ki, çünkü hiçbir ağırlık yapmıyordu sahibine.

Adam süzülmeye başladı suyun üstünde. O kulaç atıyor, su onu

yükseltiyordu. O da ilerliyordu toprağa inat. Her saniye, her dakika, her saat

daha da uzaklaşıyordu topraktan. O gidiyor, deniz onu götürüyordu. Daha da

uzaklaşıyor, uzaklaştıkça seviniyordu. KA

FD

AĞ

IÖYKÜ18

Bir süre daha serin sularda ilerledi, sonunda onu hiç kimsenin

bulamayacağı bir yere gelince durdu. Dinlenmeye başladı, batan güneşin

soluk üzüntüsü ve dalgalanmaya başlamış soğuk denizin kucağında, ölümün

sertliğine sahip topraktan kaçmış olmanın mutluluğuna erişerek.

Utangaç güneş yüzünü tamamen gizlediğinde ise o hâlâ denizde, aynı

pozisyonda durmakta, gökyüzünü saran kara bulutlara dahi aldırmamaktaydı.

Zaman geçti, deniz onu daha sert uyarmaya başladı. O aldırmadı, devam etti

süzülmesine, uyarılara inat.

Birkaç saate kalmadan gökyüzü ufukla birleşti, şimşeklerin eşliğiyle

amansız bir fırtına başladı. O aldırmadı, sanki sadece bir şakaydı bu onun için.

Dalgalar daha da büyüdü, adamın ciğerleri tuzlu suyun yakıcılığını tattı; ama

o aldırmadı. Dalgalar onu suyun dibine çekti; ama o, buna kesin bir

umursamazlıkla cevap verdi.

Gitti, gitti ve sonunda yine kaçmaya çalıştığı yere geri döndü. Ayakları

kum zemine temas etti. Son bir kere itiraz etmesine bile yetmeyen nefesiyle

denizin dibindeki toprağın üzerine düştü.

19ÖYKÜK

AF

DA

ĞI

“Gel ne olursan ol, yine gel. İster kâfir, ister mecusî, ister puta tapan ol, yine gel. Bizim dergâhımız ümitsizlik dergâhı değildir. Bin kere tövbeni bozmuş olsan da yine gel.”

Mevlânâ, bütün eserlerinde aşkı, sevgiyi ve hoşgörüyü işleyerek, dikkatleri insanlığın ve evrenin tek kaynağına çekmiştir.

Ona göre asıl konu “insan”dır. Doğru olan, gerçeğe giden yolu bulmaktır ve bu yol “aşk”tan geçer, sonsuz bir sevgiden… “ Aşk'ın hiçbir sıfata ve tamlamaya ihtiyacı yoktur. Başlı başına bir dünyadır aşk. Ya tam ortasındasındır, merkezinde, ya da dışındasındır, hasretinde…”

Mevlânâ'yı daha yakından tanıma fırsatım, okulumuzda yapılan “Mevlânâ'yı Tanıyalım” projesi sayesinde oldu. Ülkemizde yetişen büyük bir düşünür olan Rûmî'yi bu kadar az tanımam ne kadar garipti. Düşünceleriyle tüm dünyaya ismini duyurmuş olan bu aşk insanını bugünlerde daha da çok anmamız gerekmez mi? Etrafımıza baktığımızda bir hayat koşuşturması içinde herkesin en önemli şeyleri unutup gittiğini görürüz. Kendimize gereken önemi vermiyoruz. Bir insanı sevebilmek için önce kendini sevmeli insan, önce kendine değer vermeli. Karşısındakine değer vermenin yolu bundan geçer. Biraz daha oturup düşünmeli insan; aslında gerekli olan nedir diye. Sevgi, hoşgörü, aşk unutuldu. İnsanlar çok çabuk öfkelenip, küçücük bir şeyi hemen eleştirebiliyor ve hiç düşünmeden karşısındakini kırabiliyor. Kimse karşısındaki insana güzel sözler söylemiyor. İşte bu unutulmuş değerleri dile getiriyor Mevlânâ. İnsanları karşılıksız da olsa sevebilmeyi…!

Mevlânâ kendi yaşamını “Hamdım, piştim, yandım” sözleriyle anlatmıştır. Tabii bu yolda ona eşlik eden Tebrizli Şems, Mevlânâ'yı Mevlânâ yapmıştır. Ona yıllarca biriktirdiği kırk öğüdünü sunmuştur. Şems'ten sonra “aşk ehli” olmuştur Mevlânâ, farklı bir gözle görmüştür dünyayı.

Keşke bizler de farklı görmeye ç a l ı ş s a k d ü n y a y ı , i n s a n l a r ı , kendimizi… Hayatımıza küçük güzel anlar yüklemek için biraz daha dönsek kendimize.

“Tek bir gün bile öncekinin tekrarıysa, yazık. Her an her nefeste yenilenmeli. Yepyeni bir yaşama doğmak için ölmeden önce ölmeli.”

Mevlânâ Bana Elini UzattıPelin Buse ÜVEZ, 11/A

Türk Telekom Teknik ve Endüstri M.L.

KA

FD

AĞ

ISOHBET20

KarSezai KARAKOÇ

Yangın Yeri

Elif ŞAHİN

Alparslan Anadolu Lisesi, 10/H

Nazire Geleneği Teşvik Ödülü

Sen de benim gibi sevince

Çektiğim azabı anlayacaksın

Her şeyi benim sevdiğim gibi sevince

Kalbimdeki acıyı anlayacaksın

Duyguların dizginlenemez olunca

Ruhun yavaş yavaş bedeninden gidince

Her şeyi bir kalemde silince

Neler çektiğimi anlayacaksın

Durup dalınca gözlerim çekip gider

Aklıma takılır sözlerim çekip gider

Her gün amansız düşüncelerim çeker gider

Ne hissettiğimi sen de anlayacaksın

Seni gördüm bir ateş içimi yaktı

Öyle bir ateş ki kalbim tutuştu

Ruhumsa sensiz bir hiçti

Seni sevdiğimi beni kaybedince anlayacaksın

21NAZİREK

AF

DA

ĞI

Pencereden içeri vuran ay ışığı yüzünü aydınlatıyordu. Gözlerini fal taşı

gibi açmış, ay ışığının aydınlattığı duvarları izliyordu. Uyku bastırdıkça

bastırıyor; fakat bir yandan da birçok düşünce beynini kemirerek uyumasına

izin vermiyordu. Unutmak istercesine gözlerini kapadı. Yatağa gömüldükçe

gömüldü, yorganı tepesine çekti. Nefes almaya bile korkuyordu. Sanki her

nefes alışta günah işliyormuşçasına ürküyordu. Öyle ya artık en sevdiği insan,

nefes almıyordu. Bu gerçeğe alışmak zordu. Zaten inanmaya bile cesareti

yoktu. Gözleri dolu doluydu; ama ağlamak istemiyordu. Bir bırakırsa

kendisini bir daha toparlayamayacağını biliyordu.Yorganı indirdi tepesinden, tekrar açtı gözlerini ve gece boyu bir sürü

soru, bir sürü düşünceyle savaştı durdu. Neden diyordu, neden bu kadar

erken? Neden o? Neden böylesine bir göç ediş? Neden sessiz sedasız bir

gidiş? Neden, neden? Hıçkırıklar…Soruların ardı arkası kesilmiyordu. Bir yandan da kendi kendini

susturmaya çalışıyor, düşüncelerine kilit vurmak istiyordu. Öyle ya neden

diye sormak ona düşmezdi. Yüce Rabbimiz almıştı onu, bu sorularla Allah'a

isyan etmiş olduğunu düşünüyordu. Bu nedenle uyumak istiyordu. Bugünü

ve acısını bir an bile olsa unutmak için uyumak istiyordu; ama sorular,

düşünceler peşini bırakmıyordu. Yaşadığı acı yüreğini sızlatıyor, içini

acıtıyordu. Olmadı, uyuyamadı! Biraz sonra yatağından kalkıp sessizce

balkona doğru yöneldi. Dışarıda insanın tenini gıdıklayan ılık bir rüzgar

vardı. Üzerine aldığı bordo hırkasını sandalyeye bırakıp balkon demirlerine

yaslanarak gökyüzüne baktı. Ay, odasının tam karşısında bütün güzelliğiyle,

masumluğuyla duruyordu. Yıldızlar sanki birbirleriyle dans ediyormuşçasına

dizilmişlerdi. Acaba hangi müziği dinliyorlardı? Yaz boyu kayan yıldızları

görerek tuttuğu dilekler geldi aklına. Batıl bir inançtı bu aslında, kayan bir

yıldızı görünce dilek tutarsan dileğin gerçekleşirdi. Ama bunun başka bir

tarafı daha vardı ki, bugüne kadar hiç düşünmemişti; herkesin gökyüzünde

bir yıldızı vardı ve o yıldızın sahibi, bu dünyadan göç edip gidince yıldızı da

kayardı. İçi sızladı birden, bir parçası eksilmişçesine acı çekiyordu… Demek

Yıldızlar AğlamasınMeral TUNCEL, Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni

Şentepe Lisesi

KA

FD

AĞ

IÖYKÜ22

23ÖYKÜK

AF

DA

ĞI

ki onun yıldızı artık gökyüzünde yok, diye mırıldandı... Öyle ya umutları,

geçmişi, geleceği yıldızıyla birlikte kayıp gitmişti. Onun peşinden gitmiş ve

ona dair her şeyi toplayıp götürmüştü. Ne acı bir şeydi bu! Şimdi o yok, dünya boşaldı ve o yok gökyüzü karardı, diye düşündü.

Onun yıldızı gökyüzünü terk etmişti ve diğer yıldızlar sönük kalmıştı. O,

giderken aydınlıkları da götürmüştü. Gel diyordu, gel de dünya yeniden

aydınlansın, gel de yıldızlar ağlamasın. Aslında çok üzüldüğü, kendisini bu yüzden yiyip bitirdiği bir şey daha

vardı; arkadaşının vefatını yirmi gün sonra öğrenmişti. Çok mu vefasızlık

yaptım ona karşı diye düşünüp duruyordu. Bunun adı vicdan azabı mıydı? O,

günler önce hayatımızdan uzaklaşıp giderken bense onun varlığını düşünüp

mutlu oluyormuşum. Varlığında kıymetini bilemedim, yokluğunda bunun

pişmanlığını çekeceğim diyordu. Şimdi o acımasız an gözlerinin önünü

kapadı kaldı. Akşam üzeri dışarıya arkadaşlarıyla gezintiye çıkmıştı. Hava iyice

kapanmıştı her an yağmur yağabilirdi. Eylül ayıydı ve okullar açılmıştı. Bir

hafta sonra da onun okulu açılacak ve bir süreliğine memleketine veda edip

Kütahya'da üniversite maratonuna başlayacaktı. Üniversitedeki arkadaşlarını

da özlemişti; ama sadece birkaçını. O birkaç tane arkadaşından birini aramak

için postaneye girdi. Biraz sıra bekledikten sonra telefonun başına geçti ve

numarayı çevirdi. Ahmet açtı telefonu. Hal hatır ettikten sonra Nevin,

Ahmet'e nerede olduğunu sordu. Ahmet Kütahya'daydı. Okul bir hafta sonra

açılacaktı; ama Ahmet erken gitmişti. Sonra Nevin, Selçuk'u sordu:-Selçuk da sizle mi? Bir an telefonda bir sessizlik yaşandı. Derin bir nefes alarak cevap verdi

Ahmet:-Selçuk öldü!...-Şaka mı yapıyorsun Ahmet, şaka değil mi? Ahmet'in şakacı biri olması

onu umutlandırıyordu.-Şaka değil, üzgünüm…Telefon kapandı…Arkadaşları anlamsızca Nevin'in yüzüne bakıyordu. “Ben gidiyorum”

dedi ve yağmura aldırmadan dışarı attı kendini. Yürüdü yürüdü…

Islanıyordu; ama farkında değildi. Selçuk, arkadaşım, gökyüzü de ağlıyor

gidişine, bak ağıtlar yakıyor ölümüne.Eve geldiğinde sırılsıklam olmuştu. Odasına girdi ve kurulandı.

Pencerenin önündeki koltuğa oturup, başını ellerinin arasına aldı.

Hayatındaki bu önemli insanı yitirmenin acısı çok büyüktü. Onun için

yapacak bir şeyler olmalıydı. Dua etmekten başka bir şey bulamadı. Saatlerce

Selçuk için dua etti. Ağıtlar yakmak geliyordu içinden, dizlerine vura vura,

feryat etmek belki de isyan etmek… Ama ağıtlarını da Selçuk gibi gömmüştü,

ağıtlar yüreğinde boğuluvermişti.Bugün yaşadıklarını düşünürken dalıp giden Nevin, bir titremeyle

kendine geldi. Hava serinlemeye başlamıştı. Ayakları çıplak balkon betonuna

basıyordu, bundan olsa gerek biraz üşümüştü. Sandalyedeki hırkasını

omuzlarına aldı ve sandalyeyi duvara doğru çekerek oturdu. Başını duvara

dayadı ve yine düşüncelere dalıverdi… İnsanoğlu işte çalış, didin, gereksiz

birçok şeye üzül; ama sonunda gittiğin yer, vardığın son hep aynı. Hangimiz

kaçış yolu bulduk ki? Hangimiz üzüntülerimizden kâr sağladık ki? Ben, ya

ben ne kadar boş şeylere üzülmüşüm. Ne anlamı var şimdi bütün bunların?

Şimdi tek gerçek var, sen yoksun ama hayat devam ediyor tüm

acımasızlığıyla… İçeri girmek için kapıya yönelirken bazı sesler duydu, yola doğru eğildi,

baktı. Az ötede birileri tartışıyordu. Sesleri gecenin sessizliğinde yankı

yapıyordu. Boş şeyler bunlar boş, dedi, arkadaşını bir kavgada bilinçsizce

sıkılan kurşuna kurban vermenin acısıyla! Ayaklarının ucuna basa basa

salona girdi, herkes uyuyordu. Sessizce odasına geçip, uykuyla savaşmaya

başlamak için yatağına girdi.O günden sonra Nevin gördüğü bütün kayan yıldızlara başını çevirdi ve

bir daha hiç dilek tutmadı.

KA

FD

AĞ

IÖYKÜ24

25ŞİİRK

AF

DA

ĞI

İçimde alevlenen yangınların fâiliÖmrümün kaleminden bir şiirin öznesi

Yokluğunun sancısı gözlerimde sağanakHayaliyle süslenen ruhum elinde tutsak

Bakışları bir derya, gülüşü bir nazendeİsmi sırra boyanmış bir yâr gizli fikrimde…

Teninden mahrum kalmak en yakânî ölümdüGözlerine bakmaksa intihar teşebbüsü

Kursağıma tutuklu, sessiz iki kelimeHecelerim kördüğüm bağlanmış gözlerine

Söyleyemem, korkarım, gülüşüne sakladımBana sorma sevgili, sende tutsak sırlarım

Zifir çökse geceme, bakışın ay ışığıBakamazdım yüzüne, gözlerim kamaşırdı…

Ben sükûta bekçi, lisanım esir almış yâr,Söylesem dilim tutmaz, susarsam sinem kanar

İsmini haykırırsam kalbimde yankılanırSabırsız hecelerim boğazımda kıvranır…

Bir an gelir gözlerin gözlerime dokunurHer bakışın kalbimde titreyen nağme olur

Cesaret dile gelse, bir kez baksam yüzüneSensizliğin sancısı reva mı şu hâlime…

Çehreni seyre dalmak mükâfatı sabrımınBakma yâr gözlerime, neden canıma kastın? …

Gözlerine düştüm ben, karanlık zindanımdıKirpiklerin karası sarmış duvarlarımı…

Müebbetlik zanlıyım, firari cesaretimBitmez hiç bu zindanda ebedî esaretim..

Kalırsam gözlerinde, kor olur, kavrulurum,Gel de ver infazımı, naçar kaldım mâşuğum…

Sükût-ı LîsanRabia GÜRLER,

Mehmet Akif Ersoy Lisesi

3. Şiir Olimpiyatları Yenimahalle 1.si

Bir devri özümsemiş, yüzlerce araştırma yapmış, sayısını bilmediği kadar kitap okumuş bir yazarın Osmanlı'yı ve özellikle Divan Edebiyatını, içinde yaşamış gibi anlattığı bir roman Katre-i Matem.

Hızla geçen zaman, günlük işlerle meşgulken bir konuda kapsamlı bir araştırma yapmaya izin vermiyor; çünkü ilgi duyduğumuz, merak ettiğimiz bir alanda yazılmış kaliteli eserler günlerce, aylarca araştırıp öğrenemeyeceğimiz kadar çok. Kurmaca olan edebî eserlerden de çok şey öğrenebilir; merak ettiğimiz dünyanın içine düşüp orada bir süre yaşayabiliriz. Başarılı yazarların kaleminden çıkmış eserlerle arkadaş olmanın bize çok yararı olacaktır. Bir Katre-i Matem, bir Bozgunda Fetih Rüyası, bir Babil'de Ölüm İstanbul'da Aşk, bir Eve Dönen Adam bizi diyar diyar, devir devir gezdirir. Anlatılan dönemlerin dünyasında yaşatır bizleri.

Lâle Devri hakkında yapılan araştırmaların sayısı belli mi? O dönemde kimler yaşamış, ne gibi entrikalar çevrilmiş? Devirle özdeşleşen lâleler, düzenlenen lâle yetiştirme yarışmaları, meşhur lâle yetiştiricileri, paha biçilemeyen lâlelere göz diken lâle hırsızları, yaşananların Osmanlı sarayıyla ilgisi, dünya devletlerinin lâleye bakışı, v.b. birçok soru dolaşır zihnimizde. Bu sorulara güzel cevaplar bulabileceğimiz Katre-i Matem'de İskender Pala bir devri aşklarıyla, cinayetleriyle kurgulamış.

“Yek Cinayet Şast u Şeş Sual” adlı eseri ilk okuyuşta esere vuruluyor. Lâle Devri'ne ait 66 soruya aranan 66 cevapla anlatılan eser Nakşıgül'ün öldürülmesi, Şehnaz ile Yanık Yusuf'un aşklarıyla sürükleyici bir hal alıyor. Bizlere, bir süreliğine de olsa, Lâle Devri'ni yaşatan bu romanla güzel vakitler geçiriyoruz.

İskender Pala bir gün Beyoğlu'nda gezerken İstanbul Marmara Oteli'nde “Filateli ve Eski Kitaplar Müzayedesi” başlıklı bir ilan görüyor. Müzayede salonuna koşuyor. Merakla, satılan eserleri takip ederken birden Osmanlıca el yazma bir eser dikkatini çekiyor. Kitaplara ve Divan Edebiyatı eserlerine olan ilgisi ve aşkıyla eseri almak için can atıyor ve parasını vererek alıyor. İskender Pala, müzayededen aldığı bu eseri Osmanlıca'dan günümüz Türkçesine çevirdiğini söylüyor. Anlattığı döneme göre ilgi çekici bir kurgusu ve güzel bir üslubu var Katre-i Matem'in.

Romanı okurken her an merak ediyorsunuz. Nakşıgül'ü kim, neden öldürdü? Bu cinayetle ve denizden çıkan cesetlerle Sadrazam Damat İbrahim Paşanın ve Padişah III. Ahmet'in ne ilgisi var? Hafız Çelebi'nin yetiştirdiği kıymetli Katre-i Matem'i kim veya kimler çaldı?

Kara Şahin gerçekten Osmanlı tahtının varisi miydi? Bu eserin yazarı adını neden gizlemek zorunda kaldı? Birçok merak unsuruyla romanın sonunu getirdiğinizde, “Keşke biraz daha anlatsaydı İskender Pala.” diyorsunuz.

Romanı okuyarak o dönemi birlikte yaşamaya ne dersiniz?

Katre-i MatemÖzlem KOÇ, Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni

Tevfik İleri İmam Hatip Lisesi

KA

FD

AĞ

IKİTAP26

Ağla ceddim! Çınâr-ı Osman'ın hitâmına ağla!

Selâmet umup dalâlete sarılan ahfâdına ağla!

Sen vuslata erip şahâdet danteli işlerken rûhun,

Gayesiz, felâhsız ardında kalan yurduna ağla!

Sen Selâhaddin, cihad için eylerdin küffarı târumâr,

Kâfirin pisliğinde fikr-i nezih umanlara ağla!

Sen Yavuz'um kükrerdin bâdiyelerinde şarkın,

Mirasını garbın zalâmına koyanlara ağla!

Sen Malhun, severken sultânını devlet-i cihânın,

İki selâm bir kelâma mahrem sunanlara ağla!

Sen yazarken meşakkatte dahi kitabını aşkın,

Cismâniyet âleminde aşkı soranlara ağla!

Sen sahipken cömertlikte sınırsız ummanlara,

Atâletin deresini umman umanlara ağla!

Sen hududunda raks ederken ilimin de fennin de,

Sana cahillik isnâd eden nankörlerine ağla!

Sen bermurâd kılardın üç kıtasın cihânın,

Nâmdar Osman soyunu nâ-murâd kılanlara ağla!

Sızlasın kemiklerin lâkin dövünmek vakti bugün;

Âsumânı güneşsiz bedbaht yurduna ağla…

Ağla...Ali BOZOĞLU

Polis Koleji

3. Şiir Olimpiyatları Yenimahalle 2.si

27ŞİİRK

AF

DA

ĞI

KA

FD

AĞ

IDERLEME28

Peri KızıSelin FİDAN, 5/B

Gazi Osman Paşa İ.O.

Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde, ben babamın beşiğini tıngır mıngır sallar iken, babam düştü beşikten, ben hopladım eşikten, anam kaptı maşayı, babam kaptı meşeyi, bana dolandırdılar dört köşeyi. Oradan kalktım İstanbul'a gittim. Top güllelerini cebime koydum “darıdır” diye, minareleri belime soktum “borudur” diye, beni tımarhaneye koydular “delidir” diye. Padişahtan ferman geldi: “Bırakın onu, eski huyudur” diye. Oradan kalktım geldim buraya, bu masalı anlatmaya…

Eski zamanda bir şehzâde varmış. Bu şehzade, giysilerini değiştirip halkın arasına karışır, sıradan bir insan gibi gezermiş. Bir gün yine böyle gezerken, ihtiyar bir kadının bir tencere dolusu sütü sokağa döktüğünü görmüş. Gitmiş, bakmış, koklamış, süt! Arkasından koşmuş kadının.“Teyze” demiş. “Tertemiz sütü niye döküyorsun?” Kadın, meğer süte sinek düştüğü için dökermiş. İhtiyar, oğlanla biraz eğlenmek için, “Oğlum, bu süt değil ki, benim kızımın elinin kiri.” deyivermiş.

Oğlanın içine bir ateş düşmüş. “Elinin kiri tertemiz süt olan kız, kim bilir nasıl bir âfettir?” diye kadını takip etmiş, evini bulmuş. Her gün oraya gider, yüksek duvarlardan bahçeyi görmeye çalışırmış. En sonunda “Bu böyle olmayacak” demiş. Saraya, anasının yanına varmış. “Ana, bana ne yap et o kızı al, yoksa oğlun aşkından ölecek.” Anası oğlunu kıramamış. Yaşlı kadının evine, kızını istemeye gitmiş, ertesi gün. Ama ihtiyar kadıncağızın, hiç evlenmediği gibi bir kızı da yokmuş. Sultan hanım gelince ne yapacağını şaşırmış. İşin ucunda yalancılıkla suçlanmak var. O da sürdürmüş başladığı işi.

“Kızım çok kapalı büyüdü. Kapı dışına çıkmaz. Hamama bile gitmez, değil erkeklerin kadınların yanında bile oturmaz. Çok mahcuptur.” demiş. “Eğer düğün günü gelip teli duvağı ile alırsanız ne âlâ, ama kızım görücüye çıkmaz.”

Sultan hanım ne yapsın? Oğlu günden güne aşkından eriyip gidiyor. Mecburen “Peki” deyip sarayına dönmüş. Düğün hazırlıklarına başlamış.

Bu arada ihtiyar kadın kara kara düşünürmüş. Azıcık alay ettiği gencin şehzâde olduğunu ne bilsin? Tam otuz dokuz gün düşünmüş, otuz dokuzuncu günün akşamı mutfağa girmiş, unu koymuş, hamuru yoğurmuş. Hamura bir insan şekli vermiş. Sabah olunca hamur fırında pişmiş ve ihtiyar ona gelinliği

29DERLEMEK

AF

DA

ĞI

giydirmiş. Üzerine tüller örtmüş, insan olmadığı belli olmasın diye. Bir de hizmetçi tutmuş, arabaya binerken hamur bebeğin diğer koluna girsin diye.

Kırkıncı günün sabahı sultan hanımın gönderdiği araba, maiyetiyle birlikte kapıya gelmiş gelini almaya. İhtiyar kadın, ecel terleri dökerek binmiş arabaya. Hamur gelini de yanına koymuş, düşmüşler yola. Yolda ne yapacağını düşünürmüş. “Varıp saraya rezil olacağım. Rezil olmakla kalsam iyi, canım da tehlikede. Oğluyla alay ettiğimi öğrenen padişah beni sağ komaz.”

Böylece giderken araba bir köprüye yaklaşmış. Kadıncağız bakmış ki geniş bir nehir. Üzerindeki gelinliği çıkarmış ve hamur gelini arabanın penceresinden nehre atmış. Aynı zamanda da avazı çıktığı kadar bağırıyormuş: “Gelin kızım suya düştü! Gelin kızım suya düştü!” Adamlar hemen koşturmuşlar gelini kurtarmaya. Dalgıçlar getirmişler, ağlar atmışlar suya.

Bu sırada nehrin dibinde birbirinden güzel üç peri kızı top oynuyormuş. Perilerin en genci ve en güzeli, “Ben yukarıdaki dünyayı çok merak ediyorum, şu atılan ağlara tutunayım da yukarı çıkayım. Bakalım nasıl bir yermiş?” demiş ve ağlara tutunarak yeryüzüne çıkmış. Yukarıdakiler bakmışlar ki, ağların ortasında ayın on dördü gibi bir kız var.

Yaşlı kadın hiç bozuntuya vermemiş. “İşte benim kızım!” diyerek peri kızını kucaklamış ve gelinliği giydirmiş. İçten içe de “kurtuldum!” diye sevinirmiş.

Şehzâde hayaline âşık olduğu kızın güzelliğini görünce ona bir daha âşık olmuş. Hemen sofralar kurulmuş, kırk gün kırk gece düğün yapılmış ve şehzâde sevdiği kıza kavuşmuş. Peri kızı da sevmiş kocasını, yoksa bir periyi hangi insan zorla yanında tutabilir?

Şehzâde sevdiğine kavuşmuş; ama karısına biraz da şaka yollu “köylü kızı” deyip dururmuş. Şehzadenin üç ablası da gelinlerini çekemez, sürekli ona kırıcı sözler söylerlermiş. Peri kızı onlara küsmüş hiçbiriyle konuşmamaya başlamış. Yine de kocasına ve görümcelerine saygısızlık etmez, sarayda üzerine düşen her vazifeyi yaparmış. Özellikle mutfak işlerinde eline kimse su dökemezmiş. Yardım almadan her işi halledermiş.

Kocası, peri kızını kendisiyle konuşmaya ikna etmeye çalışmış; ama o

KA

FD

AĞ

IDERLEME30

yine de konuşmayınca kızarak çok sevdiği karısını kuleye hapsettirmiş. Peri kızı hapsedildiği kuleden sarayın içindeki konuşmaları dinlermiş.

Bir gün sarayda ekmek ve unun az kaldığını öğrenmiş. Kocasının yiyeceksiz kalmasına gönlü razı olmamış. “Fırınım buraya gel! Hamurum yoğrul!” demiş. Koca bir fırın odanın ortasına gelmiş. Fırın gürül gürül yanıyormuş. Büyük bir hamur teknesinde, yoğrulmuş hamurlar belirmiş. Peri kızı giysilerini çıkararak fırına girmiş. Uzun saçlarıyla yanan kömürü bir tarafa, külü bir tarafa süpürmüş. Ekmekleri pişirmiş ve kocasına göndermiş.

Bu sırada şehzâdenin büyük ablası olanları anahtar deliğinden izlermiş. “Aman, köylü kızının yaptığını ben de yaparım” diyerek odasına gitmiş. “Fırınım gel! Hamurum yoğrul!” demiş; ama ne fırının yandığı var, ne hamurun yoğrulduğu. Mecburen mutfağa inmiş, fırını yakıp hamuru yoğurmuş. “Fırının içine gireyim” der demez hemen yanıp gitmiş.

Şehzâde, karısına acıyıp onu kuleden çıkartmış. Bundan sonra ortanca abla, peri kızını izlemeye başlamış. Peri kızı kuyudan su çekiyormuş. Birden kovanın ipi kopuvermiş. Peri hiç telaş etmemiş. Saçından bir tel koparıp kuyuya sarkıtmış. Saç teli uzayıp kovanın sapına dolanmış, peri kızı da onu yukarı çekmiş. Bunu gören ortanca abla, “Aman, köylü kızının yaptığını ben de yaparım” deyip kuyunun başına varmış. Kovayı kasten atarak başından bir tel saç koparmış. Tabii ne saç uzamış ne bir şey… Başını kuyuya sarkıtıp saçını uzatmaya çalışmış. Birden kuyuya düşüvermiş sonra.

Bir gün şehzâdenin canı balık çekmiş. Balık mevsimi değilmiş. Hiçbir yerde balık bulunmuyormuş. Bunu öğrenen peri kızı odasına gitmiş. “Ocağım yan! Tavam yağ dol da gel!” demiş. Yanan ocakta cızırdayan yağ dolu bir tava belirmiş odada. Peri, ellerini tavanın içine sokarak, “On parmağım, balık ol da piş!” demiş. Ellerini tavadan çıkardığında sapasağlam duruyormuş. Tavada da pişen on balık varmış. Şehzadenin küçük ablası bunu görmüş. “Aman, köylü kızı yapar da ben yapamaz mıyım?” diyerek mutfağa koşmuş. Kızgın yağ dolu tavaya ellerini koyar koymaz yanmış elleri.

Ablalarının başına gelenlerden dolayı karısını suçlayan şehzâde, onu gizlice izlemeye başlamış. Bir gün mutfakta yağ ve bal tükenmiş. Peri kızı yağ ve bal küpünü yanına çağırmış. Üstlerine birer altın para koymuş. “Alın bu parayı, gidin yağcıdan yağ, balcıdan bal doldurtup gelin.” demiş. Yağ küpüyle

31DERLEMEK

AF

DA

ĞI

bal küpü mini mini ayaklarıyla tıngır mıngır yola düşüp yağcıdan yağ, balcıdan bal doldurtmuş. Geri dönerlerken, yağ küpü bal küpüne çarpıp onun kapağını çatlatmış. Bal küpü, “Görürsün, seni hanımıma söyleyeceğim o da sana ceza verecek!” demiş. Yağ küpü de “İsteyerek olmadı ki kardeşim. Hem ben ona, 'Ay baban, güneş annen, yıldız kardeşlerinin başı için vurma!' derim o da bana vurmaz” demiş. Arkalarında, kendilerini hayretler içinde izleyen şehzâde olduğu halde saraya dönmüşler. Bal küpü gider gitmez peri kızına yağ küpünü şikâyet etmiş. “Güzel güzel gelirken bana çarptı, beni yaraladı!” demiş. Peri kızı eline bir sopa alıp üzerine yürüyünce yağ küpü, “Ay baban, güneş annen, yıldız kardeşlerinin başı için vurma!” deyivermiş. Bunu duyan peri, sopayı elinden atmış. Saklandığı yerden çıkan şehzâde de karısının karşısına çıkarak, “Ay baban, güneş annen, yıldız kardeşlerinin başı için konuş!” diye bağırmış. Bunun üzerine peri kızı konuşmaya başlamış:

― Ben nehirde yaşayan bir peri idim. Dünyayı tanımak için dışarı çıktım. Beni saraya getirip gelin ettiler. Seni sevmesem yanında durmazdım. Ama sen de beni kırdın. “Köylü kızı” diyerek beni küçümsedin. Köylü de olsam senin eşindim. Saygıda kusur etmedim. Ablaların da bana kötü davrandılar. Başlarına gelenler kendi suçlarıdır, diyerek peri kızı her şeyi anlatmış, şehzâde de eşinden özür dilemiş. Ona bundan sonra lâyık olduğu gibi saygı ve sevgi ile davranmış.

Onlar ermiş muradına, biz çıkalım kerevetine. Gökten üç elma düşmüş, biri anlatana, biri dinleyene, biri de şehzâde ile periye…

Ne vaat edilmiş yarınlar,Ne de eksik yaşanmış dünlerAklımı yalnızcaUçuşan anlar çeler

Anlar ki ihmal edilmiş evladıdır zamanın Yarın ve düne düşer genelde en büyük payAnlar ki küçücüktür;Bir çekirdek özünde,Belki de hep bu yüzden küçümsemeye kolay

Bir hayat sorgusudur, çoktan başlayan içimde Yaşlanmış ama yaşlanmamışlığım, Aynadaki aksimde Acı tatlı yaşananlar çizmişken bu portreyiBir “ an”ı yakalamışım masamda bir resimde

Solgun yüz haykırırken sessiz çığlığı çınlar Resimdeki ses büyür, herkes işitecek kadar Der ki : “ Tüm çerçeveler benle dolsa ne yazar?”Mutluluk resimde değil; esasen “an” da yaşar.

Anladım ki hüzün ve sevinç anlarda saklıdır Onları kovalarken yaşanan şey “hayat” tır.

Biliyorum “an”lardır anıya dönüşecekDünü geri verecek, yarını getirecek Yüreğim duysun artık Düne kulak veremem Onunla meşgulken bu günü yitiremem Ya da ihtimalden ibaret yarını bekleyemem

İçimde susmayan sesDuysun ve kessin sesini!Hesaplar kurcalarken yitirdi hissesini Ve artık biliyorum Bunca yüzleşme şuan için Hayat benden “söz” ister anlamlı bitişi için

Kusura bakma hayat, sana sözler veremem “An” lamlarımı sen aldın, boşa söz geveleyemem

AnNeslihan TOKER

Celal Yardımcı Lisesi

3. Şiir Olimpiyatları Yenimahalle 3.sü

KA

FD

AĞ

IŞİİR32

Güzelliğini melodilere miras bıraktı şehirKemanın hıçkırıklarında Batı'ya meylettiDoğu'yu gördü, neyin feryadında…Mızıkacı çocuk verdi hayallerini melodilereGitti… Mızıkası düştü Boğaz'aHayallerini İstanbul'a değişti

Şehrin sayfalarını karıştırdı bir kadınRomalı şairin dizelerinde Boğaz'ı kokladıKadına yardım etti Nedim'in dizeleriKafiyelerinde sarayları gezdirdiMısraların seyrinde İstanbul yaşadı

İstanbul'a hasret renkleri severdi ressamHer resminde şehri çizdi ağlayarakGözyaşları resme yağdıkçaRenkler İstanbul oldu, Şehir acıyla yoğruldu…

Haliç kıyılarına oturdu güneş, Vedalaşırken İstanbul'laKitre kattı masmavi sularınaSaçının bir telini bağladı Altın Boynuz'aBeyaz köpüklerinin etrafına…Ki nazar değmesin “şehr-i Sitanbul”a

Geceye mücevherler taktı şehirGümüşü Doğu Roma'dan hediye…Bir Ermeni işledi altınlarınıVe şehrin attığı her adımdaBir yakut düştü narin parmaklarının arasına

Çan seslerini dinledi şehirEzan seslerinin yanında, Bir martının çığlıklarına bağladı selamını cami,Kilise hafifçe gülümsedi…Şehir Ayasofya tadında…

Bulutlar İstanbul'la hıçkırdı bir günGök İstanbul'a âşık, kavuştuYağmurun altında kendini oynayan adamRolünü unuttu, İstanbul'u anlattı…Sabaha karşı, perde kapandı

Ayasofya TadındaMehmet Alperen DERİN

Gazi Anadolu Lisesi

3. Şiir Olimpiyatları Yenimahalle 3.sü

33ŞİİRK

AF

DA

ĞI

Hayat MatematiktirSibel DÜZAKIN, Rehberlik Uzmanı

Gazi Anadolu Lisesi

Mustafa, duvarda asılı duran saatin her saniyede "tık" diyen sesi olmasa,

zamanın durduğunu düşünecekti. Bu yatakta kaç gündür yattığını bile

unutmuştu. Günler, bir öncekinin aynı gibi geçiyordu artık. Düzenli aralıklarla

odaya giren hemşireler, saat başlarında yuvasından dışarı çıkarak "guguk

guguk" diyen kuşlara benziyordu. Mustafa, camın dışında, hayatlarının tek

amacı içeri girmek gibi davranan küçük sineklere baktı. Onlar içeri girmek,

Mustafa ise dışarı çıkmak istiyordu. Ağrısının arttığı zamanlarda gözlerini

tavana dikiyor, kendisinden önce orada yatan insanların bu tavana bakarak

neler düşündüklerini, neler hayal ettiklerini bulmaya çalışıyordu. Acaba

hastane odalarını bu kadar kimliksiz yapan şey neydi? Bu odalar ne büyük

acılar, üzüntüler, ayrılıklar, umutlar, haykırışlar duymuş, yaşamış; ama hepsini

bir çırpıda unutuvermişti. Duvarlar hiç kimseden bir iz, bir anı saklamayan,

vefasız bir sevgili gibi parlak, boz, ruhsuz bir renge sahipti. Yatağın hemen

yanında duran, zaman zaman kendisini görmeye gelen az sayıdaki ziyaretçinin

“Ben buraya ait değilim.” der gibi ucuna iliştikleri çekyat boş duruyordu. Gözleri tekrar tavana döndü. Artık tavandaki her lekenin yerini

ezberlemişti. Yatağın uç kısmına denk gelen büyük sarımtırak bir leke, hemen

kafasının üzerinde öldürülmüş bir sinekten artakalanlar, karşı köşede nemli bir

yeşillik... Kendisi gibi bu lekeler de her gün burada duruyor, kımıldayamıyor,

yer değiştiremiyor; ama kendisinden çok daha yavaş bir hızla siliniyordu.

Birden tavandaki floresan lambanın arkasına yansıyan gölgeye takıldı aklı. Bu

gölge yan yatmış sekiz rakamına benziyordu. Yani bir sonsuzluk sembolüydü.

Eski bir tanıdığa rastlamış gibi gülümsedi. Bir hastane odasında sonsuzluğu

bekleyerek yatıyor ve tavandaki gölgede sonsuzluk sembolünü görüyordu. Bu

gölge, ona başlangıç ve sonu hatırlattı. Her şey başlıyor ve bitiyordu. Ya da biz

onun bittiğini sanıyorduk sadece. Kendi başlangıcını düşündü sonra... Hayata Anadolu'nun bir köyünde başlamıştı. Sonra ağabeyi, ablası, küçük

kardeşleri, annesi, babası geldi aklına. Yıllar sonra matematik dersi ile ilk

tanıştığında “üçgenin iç açıları toplamı” sözünü her duyuşunda ailesinin tüm

üyeleri gelecekti gözlerinin önüne. Babası üçgenin tepe açısı olacak, annesi bir

kenar açıda, kendisinin de içinde bulunduğu altı çocuk ise diğer kenar açıda yer

alacaktı. KA

FD

AĞ

IÖYKÜ34

Selahattin Öğretmeni anımsadı aniden. Dersini anlatırken büyük bir

ciddiyetle “Hayat matematiktir.” derdi hep. “Unutmayın çocuklar! Matematik

bilmeyen yaşamı da bilemez.” Şimdi, elli bir yaşında anlıyordu öğretmeninin

ne demek istediğini. Belki de yaşamın kendisine getirdikleri ile yorumluyordu

bu sözleri. Annesi, soğuktan üşüyen ellerini, avuçlarının içine alıp sıcacık

nefesi ile ısıtmaya çalıştığında öğrenmişti, üçgenin iç açıları toplamının

mutluluğa eşit olduğunu. Hemşirenin “Ağrınız var mı?” sorusuyla kendine geldi. Bu sorunun

ardından vücudunu kontrol ederek -ağrının nerde yoğunlaştığını bulmaya

çalışmayı bırakalı uzun zaman olmuştu- yalnızca hemşirenin yüzüne baktı.

Adı Aylin'di galiba. Bugün her zamankinden daha mutlu görünüyordu. Küçük

birer elma şekerini andıran yanakları daha da parlak duruyordu. Hemşirenin,

nasıl hissederse hissetsin, kendisi ile duygusal bir sohbete girmeyeceğini

biliyordu. İkisi arasındaki diyalog, ne zaman yazıldığı bilinmeyen bir

senaryonun farklı oyuncularla tekrarından ibaretti. Daha önce de başkalarının yazdığı pek çok senaryonun başoyuncusu

olmuştu. Bu senaryolardan, gençlik yıllarına denk geleninde bölme ile tanıştı.

Üniversite okumak, hâkim olmak hayaliyle geldiği kocaman şehirde,

arkadaşları, hocaları, çevresindeki herkes sağa, sola bölünmüştü. Bu çok

bölenli işlemin içinde birdenbire bölünen hanesinde bulmuştu kendini. Elbette Mustafa bu işlemin tek bölüneni değildi. Hayat önce Emel'in

yaşamını onun yaşamına ekledi. Mustafa artı Emel eşittir Emel artı Mustafa

olmuştu. Onlar toplam olmanın verdiği doyumu, mutluluğu yaşamaya fırsat

bulamadılar. Çünkü bölen daha fazla bölünen olsun istiyordu ki bölüm artsın.

Emel'se Mustafa'nın hayatının karekökü gibiydi. Yaşamında pek çok şey

varken belki de hiçbir şey yokken Emel her şeyin özüydü. Gençlik ateşi,

yüreğine sığmayan aşkı, meydanlarda büyüdü, büyüdü. Selahattin Hoca'ya hak vermemek elde miydi şimdi? Mustafa çan

eğrisinin ne demek olduğunu, tepe noktasının nasıl bulunduğunu o zaman

anlamıştı. Bunu anlayamayanları da şaşkınlıkla karşılıyordu. Hayatı

başlamış, hızlanmış, yükselmiş ve...Ve o gün Emel ve diğerleri ile kol kola, yan yana yürürken, kendini tüm

dünyayı değiştirebilecek güçte hissederken tepe noktasına varmıştı.

35ÖYKÜK

AF

DA

ĞI

Sonra sesler yükseldi, az önce yan yana yürüdüğü herkes bağırmaya,

koşuşturmaya, kaçmaya başladı. Birden Emel'in elinden kaydığını fark etti.

Kaydı ve yere düştü. Boynundan, yatağından çıkmış azgın bir nehir gibi kan

fışkırıyordu. Kan... Her yerde kan vardı. Emel'in boynunda, kana bulanmış

zincirin ucundaki gümüş kelebeğe takıldı gözü. Kelebek, Emel'in her

sarsılışında uçmak ister gibi havaya doğru zıplıyordu. Uçmak istiyor; ama

gidemiyordu. Mustafa o kelebeği aldı sadece Emel'den. Çan eğrisi, tepe

noktasından inişe geçmişti. Öğretmeni söylemişti, “Hayat matematiktir” diye.

İşte bu bölme işleminden kalan hayal kırıklığı, hüzün, mutsuzluk, umutsuzluk

oldu. Yatağına bir şeyin çarpmasıyla zorlukla gözlerini açtı. Odasında temizlik

yapılıyordu. Aylin Hemşire'nin hızlı adımlarla odaya girip kendisinden izin

almaya gerek duymadan kolunu kaldırıp dereceyi koyması, sonra tansiyonuna

bakması gibi temizlik için de onun rızası alınmıyordu. Burada bulunan herkes,

herkesin bildiği bir şeyi saklar gibi konuşmuyordu. Temizlik yapan genç kız da

ağzında maskesi ile orada yokmuş gibi davranıyor, sadece paspas yaptığı

zeminle sessiz bir diyalog sürdürüyordu. "Pencereyi açar mısın?" demek

istedi; ama buna gücü yetmedi. Hoş sesinin çıkması, yüzünü bile seçemediği

bu kızın, kendisine elindeki paspas sopasından farklı davranmasını

sağlamazdı ya! Ağrıları o kadar artmıştı ki, verilen ilaçlar nedeniyle birkaç dakika uyanık

kalabiliyor, sonra yine her şey kayıyordu. Lise arkadaşları “Bu derste öğrendiklerimiz, hayatta ne işimize

yarayacak?” diye sorduklarında, “Doğru bakmayı bilirseniz bunlar hayatın

kendisi olacak” derdi Selahattin Öğretmen. Tam da onun dediği gibi eşitlik

ilkesi hayatının içine girdi, evlendiği gün. Kadının erkeğe eşit olduğunu, daha

da önemlisi insanın insana eşit olduğunu biliyordu artık. Cezaevinde kaldığı

yıllarda büyüktür, küçüktür sembollerini tanımıştı. Şimdi ise Asuman onun

hayatına eşittir ile geldi. Elbette Asuman'ın yaşamına eklediği tek şey bu

olmadı. Bir süre sonra Asuman'la toplamlarının karesi olmuşlardı. Mustafa,

Mert ve Elif'le birlikte kendi üçgeninin iç açıları toplamında arayacaktı artık

mutluluğu.

KA

FD

AĞ

IÖYKÜ36

37ÖYKÜK

AF

DA

ĞI

Duvardaki saatin "tiktak"larını duyamaz, gece ile gündüzü birbirinden

ayıramaz olmuştu. Bazen dışarıdan kendisine doğru yaklaşan ayak sesleri

duyuyor, sonra başucunda anlaşılmaz bir dilde konuşan insanlar hatırlıyordu.

Sonrasında sesler hep birlikte yine konuşarak uzaklaşıyorlardı. Artık emindi. Selahattin Öğretmen haklıydı. Hayat, matematik demekti.

Yoksa nasıl açıklardı yaşamın kendine sunduklarını? İşte sıra çıkarmaya

gelmişti. Daha sonra karada, daha kara gecede orada olmamalarını sağlayacak

yüzlerce olasılık hesabı yapacaktı Mustafa. Hiçbirinin sonucu

değiştirmeyeceğini bile bile... Karısı ve iki çocuğunun 17 Ağustos, saat

03:02'de, Yalova'da, o yazlık ev dışında bulunabilmelerinin sonsuz olasılıkta

yeri vardı. Ama onlar o evdeydiler. O gece bu çıkarma işleminde eksilen

hanesinde Mustafa'nın ailesi vardı. İşlemde çıkan Asuman ve Elif oldu. Farksa

korkuları, endişeleri, özlemleri ile Mustafa ve Mert'ti. İşte yine hayat

matematik olmuştu. Mustafa birden çok derinlerden Mert'in sesini duydu. Halası ile

konuşuyor, galiba ağlıyordu. Ona sarılmak, acısını dindirmek, “Korkma ben

buradayım” demek istedi; ama ne aklı ne de bedeni buna izin veriyordu.

Yalnızca elini uzatabildi. Mert'in elini avucunun içine aldı. Sıcak, sıcacıktı eli.

Mustafa bundan sonra oğlunun hayatındaki hiçbir işlemde yer alamayacağını

biliyordu. Elini son kez sıktı. İçinde güzel, iyi olan ne varsa oğluna akmasını

umut ederek sıktı. Şimdi başladığı noktadaydı. Dünyaya geldiğinde yanında hiçbir şey

getirmemişti; düne, bu güne, yarına dair. Bir dairenin başlangıç noktasındaydı.

Ayrılma zamanı geldiğinde de yine bir şey alamamıştı yanına. Daire

tamamlanmıştı yalnızca. Dönmüş, dolaşmış, yaşamış ve başladığı noktaya

gelmişti işte. Tavandaki lambanın gölgesine, sonsuzluğa baktı tekrar.

Mustafa'nın o sembol içinde kaybolma zamanı gelmişti. Etrafında bir

koşuşturma, telaş vardı. Oysa her zamankinden daha sakin, daha yavaştı.

Mert'in, ablasının, ağabeyinin, küçük kardeşi Suzan'ın ağlayan sesleri çok

uzaklardan, bir panayır yerinden geliyor gibiydi. Ağlayışlar, hıçkırıklar,

kahkahalara karışıyordu. Mustafa uçmak, oraya doğru gitmek istiyordu. Öyle

heyecanlanmıştı ki soluk alıp veremiyor, sadece bir hırıltı çıkarıyordu. Son bir

gayretle önce derin bir nefes aldı ve bu son nefesi verirken o panayır yerine

doğru uçtu. Mustafa uçtu; ama avucunun içinde sıkı sıkı tuttuğu küçük, gümüş

kelebek hala uçmayı bekliyordu.

Artık yeşilin rengi, ağaçlardaki yaprakların, yerdeki çimenlerin rengi,

safran sarısı renge bürünmeye başlamıştı. Güneşin iliklerimize kadar ısıttığı

havası, bizi sonbahara doğru, rüzgârın önüne kattığı ve sürükleyerek

götürdüğü güz yaprakları gibi savuruyordu. Benliğimi, yeni yeni fark etmeye

başladığım sıralarda, çevremde neler olup bittiğini, bir süzgeçten geçirip

onları beynimin bir tarafına kaydediyordum. O güne kadar adını hiç

duymadığım, nasıl bir yerdir, insanları nasıldır, bilmediğim bir yere gitmek

için annem hazırlıklara başladı. Annemin babamın akrabaları, arkadaşlarım,

konu komşu seferber oldular.

Babam, görevi gereği kısa süreliğine yurt dışına çıkmıştı; biz de artık

bundan sonra orada yaşayacaktık ve ben okula orada başlayacaktım. İçimdeki

heyecanım taşan nehirler, volkanlar gibiydi. Günler alabildiğine yavaş

geçiyordu. Her geçen gün için takvimden bir yaprak koparıyor, kalan günleri

bir bir sayıyordum: 29, 28, 27…

Hazırlıklarımız tamamlanmış, evimizdeki eşyalar odanın birine

toplanmış, ağabeyimin okulundan ilişiği kesilmiş, öğretmenleriyle

vedalaşılmış, sevdiklerimiz, sevenlerimiz hepsi bizde toplanmış; havaalanına

götürecek arabanın gelmesini bekliyorlardı. Doğduğum, büyüdüğüm,

bebekliğimin geçtiği bu güzelim evimize veda etmenin zamanı gelmişti. Son

kez dönüp bir daha bakmak istedim. Arkamızda bıraktığımız gözü yaşlı

insanları, arkadaşlarımı bırakıp gitmenin burukluğu ile babama kavuşmanın

sevincini, iki duyguyu aynı anda yaşıyordum.

Hem hüzün, hem sevinç, heyecanım iyice artmıştı. Artık yaşadığımız

topraklardan tamamen uzaklaşmıştık. Alabildiğince berrak bir havada

indiğimiz koca şehrin büyüsü her tarafımızı sarmıştı. Bizim yaşadığımız

şehre hiç benzemiyordu. Ne yüksek kaldırımları, ne gecekonduları vardı.

Sonsuzluğa uzanan otobanları, gökkuşağını andıran köprüleri, mimari

yapıları, kasabaları köyleri -ki köy demeye bin şahit ister- kusurdan eser yok!

Sanki bütün caddelere, sokaklara, şehrin bir ucundan öbür ucuna KOCA

MİMAR SİNAN el değdirmiş...

Evliyâ Çelebi MisâliBatıya Sefer, 1999-2003

Büşranur KAHRAMAN

Tevfik İleri İmam Hatip Lisesi

KA

FD

AĞ

IGEZİ38

39GEZİK

AF

DA

ĞI

Küçük yaşta Avrupa'da yaşayan insanları farklı farklı zannediyordum,

ama tıpkı bizim gibi insanlarmış. Biraz soğuk tipleri vardı; havasından olsa

gerek. Genci, yaşlısı çalışkan insanlardı. Mehmet Akif'in dediği gibi 'işleri

dinimiz gibi, dinleri işimiz gibi'… Kaldığımız süre zarfında, bizim de

Avrupalılar gibi çalışkan ve üretken olmayı, onlar gibi güneş doğmadan

kalkmayı, vaktinde yatmayı, zamanından önce randevuya gitmeyi arzu

etmişimdir.

Yolunuz Köln'e düşerse Dom Kilisesi'ni mutlaka ziyaret etmelisiniz.

Hiçbir ayrıntıdan kaçmamışlar, gözün alabildiğine gökyüzüne uzanan,

uzansak yıldızları tutacak kadar yükseklikte çan kuleleri yapmışlar. Kilisenin

her köşesini insan figürleriyle, ilmek ilmek genç kızların kanaviçe üzerine

işledikleri motifler gibi işlemişler; göz nuru döküp heykeller kazımışlar.

Şehirlerin içinden kanallar geçirip gemiler yüzdürmüşler. Tuna nehrini

gördüm. Salına salına gayet vakur, içinden geçtiği şehre göz süzüyordu.

Ecdadımızın Avusturya'ya kadar geldiğini, hatta Almanya caddelerinde

atlarıyla dolaştıklarını, ayak izlerini görür gibi oldum.

1963'lerde Anadolu'dan Almanya'ya giden işçilerimizi Münih

istasyonunda, 'Osmanlı torunları geliyor.'diye, Almanların bando eşliğinde

karşıladıkları geldi gözümün önüne, Münih caddelerini gezerken. Babamın

ben doğmadan önce gittiği şehri görme fırsatı bulduk. Şehrin etrafını

gezerken üç tane kapıdan şehre girildiğini gördüm. Etrafı Çin seddini andıran

surlarla çevrili, yüksekliği az; ama bütün şehrin etrafını çeviren bir kapıdan

içeriye giriyorsunuz.

Günler güzel geçiyor, yeni yerler keşfediyordum: aynı zamanda

sorumluluklarım da artmaya başlamıştı. Kındergarden dedikleri anaokuluna

başladım. Kısa sürede öğrenmeye başladığım Almancayı ilkokul ikinci sınıfa

geldiğimde neredeyse orada doğup büyüyenler gibi konuşmaya başlamıştım.

Bulabildiğimiz her fırsatı değerlendiriyor, imkân bulduğumuz her yeri

görmeye çalışıyorduk. Rotamızı Paris, Lüksemburg, Brüksel'e çevirdik.

Muhteşem ülkeler… Katedralleri, gökdelenleri, yemyeşil doğası, şehri ikiye

ayıran kıvrım kıvrım duru kanalları içinde rengârenk ışıklı zembili andıran

gemileri, uçsuz bucaksız yolların sonunda harikalar yaratan mimari

eserleri…

Dünyada en şanslı hayvan hangisi, derseniz; 'Hollanda inekleridir.'

diyeceğim. Sağında kana kana içeceği suyu, solunda doya doya yiyeceği

yeşilliği… Hollanda'nın her yerine sanki yemyeşil halılar serilmiş, inekleri de

salmışlar içine, burada istediğiniz kadar yiyin, için, bol bol süt verin demişler.

Eylül ayının sonralarındaydı, kış yüzünü göstermeye başlamış,

yüzümüze esen sert rüzgârlar okyanusun soğuk su damlalarını getiriyordu.

Kuzey buz denizi NORT SEE! Aman Allah'ım bu kadar mı muhteşem olur?

Gözünüz olabildiğine mavi; sanki gökyüzü ile kucaklaşmış. Başka bir rengin

araya girmesine asla ruhsat yok. Adeta büyüleniyorsunuz; elinizi sürmeye

dahi cesaret edemiyorsunuz. İnadına heybetli; sanki kara parçası onun

yanında nokta kalmış. Adeta Hollanda'ya meydan okuyordu. Dondurucu

soğuğa ve kıyıya vuran özgür dalgalara rağmen çıplak ayakla sahil boyu

yürümeye başladık. Babamla ağabeyim, ayaza rağmen kendilerini dalgalara

teslim ettiler.

Evliya Çelebi misali geziyorduk, yolumuz Danimarka'ya düştü, rotamızı

Kopenhag'a çevirdik. Hızlı trenle Hamburg'dan ülkeler arası yolculuğumuz

başlamış oldu. Önceden yaptırdığımız rezervasyonda, bizim hangi trene,

nerede, hangi saatte bineceğimiz, hangi saatte hangi ülkede olacağımız, hangi

kompartımanda oturacağımız, oturaklarımızın üzerinde yazılı idi. Hiçbir

durağa vaktinden önce ya da sonra varmıyorsunuz. Almanya'da sınırda bir

şehirde trenin durduğunu ve ışıklarının söndüğünü fark ettim.

KA

FD

AĞ

IGEZİ40

Vagonun içinde çocuklara ayrılmış bir bölümde oyun parkı vardı; ben orada

oynarken insanların trenin içinden dışarıya çıktıklarını fark ettim. Neler

oluyor derken; biz de annemlerle birlikte çıkışa yöneldik ve herkesin gittiği

yöne doğru ilerlemeye başladık. Ben meraklı gözlerle etrafı süzmeye

başladım. Bir de ne göreyim? Trenimiz altı vagonla birlikte uzunca bir

vapurun içine kendine ayrılmış raylı bölümde park etmiş duruyor. Şimdilik

yolculuğuna ara vermiş bir vapurun üzerinde dinleniyor… Etrafımıza

taksilerin, kamyonların, tırların park ettiğini, düğün alayı gibi kendine

ayrılmış bölümde kontaklarını kapattıklarını gördüm. Herkes güverteye

doğru yol alıyordu. Bu arada dev bir kapağın kapanıp kilitlerin vurulduğunu,

bundan sonraki yolculuğun vapurla devam edeceğini hayretler içerisinde

izliyordum. Koskoca bir şehir gibi yemek salonlarıyla, alışveriş

merkezleriyle vapurdaki yolculuğumuz yaklaşık iki buçuk saat sürdü.

Denizin içine salıncak gibi kurulmuş köprüler gökkuşağı gibi görünüyorlardı.

Okyanusun kıyısına dikilen elektrik direkleri adeta insanı büyülercesine,

“Biz buradayız ve dimdik ayakta sizleri karşılıyoruz.” der gibiydiler.

Nihayet Kopenhag, masallar ülkesi… Hafiften İstanbul'u, boğazı

andırıyordu; o kadar geniş ve büyük olmasa da kartpostal gibiydi şehir.

Seyahatimiz İsveç'e doğru devam ederken, ben her zamanki gibi fıkır fıkır,

kıpır kıpır yerimde duramıyordum. Arabada söylenen şarkılara eşlik ediyor,

bir taraftan da etrafı izliyordum.

Tüp geçitten geçmek için denizin içine doğru yol almaya başladık. Yanı

başımızda tren, üstümüzde deniz, onun üstünde uçaklar. Kâh üste çıkıyoruz,

deniz yanlara geçiyor; kâh dibe dalıyoruz; yaklaşık 18 km yol alıyoruz. Sonra

birden güneş 'Merhaba' diyor tünelin çıkışına vardığınızda. Nihayet güneşin

batmaya kıyamadığı İsveç sokaklarındayız…

41GEZİK

AF

DA

ĞI

KA

FD

AĞ

IŞİİR

Akşamın geç saatlerinde,

Otobüsün çevresinde,

Telaşlı koşuşturmalar.

Grup grup toplanmış,

Eş,dost,arkadaşlar,

Akraba ve komşular.

Birer kişiden oluşan,

Gruplar da var,

Sanki bin kişiymiş gibi.

Öyle mahzun mahzun,

Bir köşede beklemedeler.

Vedalaşmalar,hıçkırıklar

Uğurlanan yolcuların arkasından,

Bir sürü el sallandığı gibi

Bundan mahrum yolcular da var.

Gecenin karanlığında,

İlerleyen otobüsün içinde,

Eşitlenir yolcuların yalnızlığı.

Bu yolculukların;

Belki de en keyifli tarafı,

Geri dönülmesidir.

Bekleyenlerinin olmasıdır;

Bir evin,bir yurdun olmasıdır.

Ya bir de dönünce,

Kimseyi bulamazsan...

Irmakta yuvarlanan taş gibi

Hissedersin kendini.

Oradan oraya savrulursun,

Ne arayanın vardır ne soranın.

Gurbette olmak koymaz insana da

''Sılada gurbet yaşamak'' koyar.

Acıların en büyüğüdür,

Doğup büyüdüğün topraklarda,

Yabancı olmak.

Ne sen onları anlarsın,

Ne onlar seni.

Aranıza aşılmaz

Uçurumlar girmiştir.

Aşmak için boşuna uğraşırsın;

Artık hiçbir köprü,

Birleştiremez sizi.

YolculukHalil UYTUN, Okul Müdürü

Türkan Azmi Köksoy İ.O.

42

Kalem ve KâğıtMustafa Göktürk TAPIŞ,

Gazi Çiftliği Lisesi, 11-F/C

Ah! Şu kalem şu kâğıt nasıl birer armağan… Söyleyemediğim sözleri söyler, hissettiremediğim duyguları hissettirir ya da hissedemediğim sözleri ruhuma fısıldar. Bazen de kalemimden dökülenlerin dilimden dökülmediğine yanarım. İşte o zaman kalem kalemliğini, kâğıt kâğıtlığını unutur. Şiirler, yazılar, sözler küser bana… Hissedemem kelimelerin renkli ezgisini yüreğimin derinliklerinde. Eğer düşündüklerimi bakışlarım ya da sözlerim anlatabilseydi gerek kalmazdı zaten kaleme de dile de… Ya da gözlerimi her gece kapadığımda bir parçasını silebilseydim o zaman kaybolurdu yazdıklarıma yüklediğim manalar… Belki de kalbim her çarptığında almasaydım kalemi ve kâğıdı elime, unuttursaydım onlara da seni, kavuşurdu zihnim eski berraklığına… Ve zamanla kalemle kâğıt da silerdi seni, benim seni sildiğim gibi…

Aslında kalemle kâğıdın aşkının bittiğini söyleyen birçok insan çok yanılıyor. Kalemle kâğıdın aşkı tam bu noktada başlar. Eski perdeleri atıp, yerine yenilerini asarak ruhunun pencerelerini sonuna kadar açarsın. Tıpkı baharda gülün bülbüle, bülbülün de güle yaptığı gibi… Açarsın yelkenleri, rotayı çevirirsin daha saf daha taze daha berrak aşklara doğru. Açarsın yüreğinin tezgâhını serersin gözler önüne. Kaybolursun ökseotu, melisa, papatya kokulu kırların içinde. Belki de oturursun heybetli bir sedir ağacının masum gölgesinde. İşte tam o anda içinden geliverir hatırlarsın onları ve alırsın kâğıtla kalemi eline. Başlarsın ruhundaki besteyi sözlerine kavuşturmaya. Tatlı nağmelerle renklendirirsin şiirlerini. Kalem de başlar o an aşkını göstermeye kâğıda. Elbette kâğıt da karşılık verir bu aşka. Hatta zihnin de eşlik eder onlara. Gözlerini kapar, zihnini açarsın. Ve sonra değişiverir birden her şey…

Hayatın, bedenimizin ve ruhumuzun değişimini, zamanın geçişini fark ederiz. Duyularımızın mükemmel yaratılmış dünyasında, doğanın ritmini dinler, kokunun büyüsüne kapılır, tatların sonsuz denizinde geziniriz. Ilık ve yumuşak yağmur damlalarını tenimizde hissederiz. Belki de rüyalarımıza küçük bir yolculuk yapıp çıkartırız uçsuz bucaksız hayallerin bize verdiği armağanları… Biz hayata karışırız, hayat düşlerimize... Düşüncenin diyarında yolumuzu keşfetmek için demir alırız önce. Ulaştırır kalem ve kâğıtta bizi yazının ve ruhumuzu okşayan şiirlerin ahengine. Ve bu eşsiz seyahatin sonunda kalem ve kâğıt yansıtır keşfettiklerimizi bir ayna sadeliğiyle…

43DENEMEK

AF

DA

ĞI

Kayısı ÇekirdeğiHülya Zeynep KOYUNCU, Türkçe Öğretmeni

MEV Batıkent İlköğretim Okulu

Suzan Hanım, sıcaklığın eksilerde olduğu bir

güne daha uyanmıştı. Yapacak çok işi vardı.

Çocuklar uyanmadan soba yakılmalı, her sabah

rafadan yumurta yemeye bayılan çocuklar için taze

yumurtalar toplanıp haşlanmalıydı. Bir de askerlerin

tarhana çorbası yapılacaktı. Suluçem Köyü'ne geldikleri ilk hafta koca bir tencere

tarhana çorbasını yan komşuları olan askerlere götürmüştü. Askerler çorbaya

bayılmıştı. Yenge, ellerine sağlık, bizi böyle alıştırma, her zaman senden çorba

isteriz ha! , demişlerdi. Suzan Hanım: “İstediğiniz çorba olsun. Ben size her sabah

çorba yaparım.” diye cevap vermişti. Anne babalarından uzakta, bu sınır köyünde

askerlik görevi yapan gençler, manevi annelerine kavuşmuşlardı. Canları mantı

istediğinde aralarından en sevimlisi Antepli'yi Suzan Hanım'ın yanına

gönderiyor:”Ana, bizim Kayserili memleketi çok özlemiş, şöyle bir mantı olsaydı,

yeseydi, belki sıla özlemi biraz geçerdi.”deyip Suzan Hanım'a istediklerini

yaptırıyorlardı. Köksal Başçavuş: “Hanım şımartma şunları. Burası baba ocağı

değil, asker ocağı! “ diye kızıyordu eşine. Suzan Hanım eşinin uyarılarına kulak

asmıyordu.

O gün de öyle oldu, çorba hazırlandı, duvara üç kere vuruldu ve çorbayı almaya

gelen Antepli'nin elinden boş tencere alınarak dolusu verildi ve dumanı üstünde

yenmesi için karakola gönderildi. Ardından kahvaltı tepsisi hazırlandı. Suzan

Hanım: “Özlem, kızım haydi kalk kahvaltı hazır.”diye seslendi.

Her zamanki gibi yataktan en son kalkan Özlem, annesini duymamış gibi

gözleri kapalı, yorganı sırtına aldı arka odaya geçti. Arka oda kullanılmayan

eşyaların konulduğu bir depo gibiydi. Köyde elektrik olmadığı için televizyon,

buzdolabı, halılar bir de misafir geldiğinde yatabilsin diye tek kişilik bir yatak…

Özlem her sabah bu yatağın misafiri olurdu. Yorganı kafasına çekti tatlı uykusuna

devam etti. Diğer kızlarıyla odadaki yatakları toplayıp gömme dolaptaki hurcun

içine yerleştiren Suzan Hanım: “Özden haydi git ablanı uyandır.” dedi.

Henüz bir buçuk yaşında olan Özden'in en önemli görevi her sabah ablasını

uyandırmaktı. Ablasının üstünde zıplar, saçını çeker, bağıra bağıra şarkı söyler ve

sonunda ablasını uyandırırdı. Özlem uykusunun arasında üstünde hoplayıp zıplayan

Özden'e : “Yapma!” diye bağırıyordu ama kim dinler, hopladığı yetmiyormuş gibi

şimdi de ısırmaya başlamıştı. Özlem: “Yeter artık tamam, kalkıyorum ısırma!” diye

bağırdı. Kardeşi küçük olduğu için ona fazla kızamıyordu, ne de olsa Özden'i başına KA

FD

AĞ

IÖYKÜ44

musallat eden annesiydi. Bu sefer ayağı ısırılınca Özlem'in sabrı tükendi. Bu kadarı

da fazlaydı. Gözlerini açmadan yorganı hışımla kaldırdı, ufaklık bir şaplağı hak

etmişti!

O da ne! Yumuşak tüylü bir şey… Birden gözlerini açtı. Açmasıyla avazı çıktığı

kadar bağırmaya başladı, tabii karşısındaki yaratık da… çığlıklara ilk gelen Köksal

Başçavuş oldu. Özlem'i sakinleştirmeye çalışırken yaratığı kucağına aldı. Gürültüyü

duyan Suzan Hanım da gelmiş, kızına sarılmıştı. Annenin kucağında Özlem, babanın

kucağında bir yaratık herkes sakinleşmeye çalışıyordu. Özlem sürekli: “ Ba ba ba bu

bu bu yaratık be be beni yiyecekti.”diyor ve ağlıyordu. Herkes bu tuhaf manzara

karşısında Köksal Başçavuş'a döndü. Anne Suzan Hanım kaşlarını çatarak: “Bu da

nedir, buraya nasıl geldi?”diye sormayı akıl edebildi. Köksal Başçavuş anlatmaya

başladı: “Akşam devriye gezerken karşımıza bir ayı çıktı. Bizim acemi erlerden biri,

ayıyı görünce korktu tüfeğini ateşledi ve zavallı hayvanı vurdu. Ayılar kışın

inlerinden çıkmaz, bilirsin. Bu ayının yavruları olacağını, yavrularına yiyecek

bulmak için dışarı çıktığını düşünüp etrafa bakındık. Gerçekten de birkaç metre

ilerde bir mağarada iki yavru ayı bulduk. Yavrulardan birini ben birini de Altan

Yüzbaşı aldı. Gece, yavruyu nereye koyacağımı bilemedim. Arka oda kullanılmıyor

diye geçici olarak yavruyu buraya koydum. Hepsi bu. Herkes şaşırmış ama Özlem ve

ayı aynı zamanda korkmuşlardı da birbirlerinden… Suzan Hanım: “Keşke beni

uyandırsaydın. Hayvanı kömürlüğe koyardık.”diyebildi. Ayının, Köksal

Başçavuş'un başparmağını emdiğini fark ettiler, süt gerekiyordu ve neyse ki evde süt

vardı.

Suzan Hanım kızsın mı gülsün mü bilemedi. Arkasına saklanmış çocuklarına

bakarak ne kadar sevimli görünse de bu hayvanın onlar için tehlikeli olabileceğini

düşündü ve: “Bu hayvan, çocuklar için tehlikeli olabilir.”diyerek süt getirmeye gitti.

Çocuklarının ve eşinin korku dolu bakışlarını o zaman fark eden Köksal Çavuş, ayıyı

kucağından indirdi, kafasını okşadı: “Özlem, kızım gel, sen de sev. Bak o da senin

gibi küçücük bir yavru, korkmuş, tir tir titriyor. Hayvanlar kendilerine zarar

verilmediği sürece kimseye saldırmazlar.” Dedi ama Özlem'i ayıyı sevmeye ikna

edemedi. Annesinin eteğine yapışmış haldeki Özlem kendine ne söylense omuzlarını

kaldırıp indiriyor ve: “ Çıkkk, ben beslemem.”diye bağırıyordu.

Bu olaydan sonra Köksal Başçavuş'un kızları babalarına küstüler. Küçücük

yavruymuş! Yavruya bak, Özden'in üç katı… Bu da yetmezmiş gibi babalarının

kucağından bir türlü inmiyor… Karakolun maskotu haline gelen yavru ayı, bahçede

45ÖYKÜK

AF

DA

ĞI

sürekli koşup oynuyor, önüne gelenin üstüne atlıyordu. Kızlar korkularından evden

dışarı çıkamaz oldular. Tüm gün pencereden yavru ayıyı izliyorlardı. Özgürlükleri

kısıtlanmış bu da yetmiyormuş gibi bir anda evin ve karakolun gözdesi oluvermişti

bu hayvan. Bu durumdan en çok etkilenen evin en büyük kız Feraye oldu. Erkek

gibiydi Feraye, güçlüydü de, tüm gün ağaç tepelerinde gezer, tavukları kovalar hatta

futbol oynardı. Bahçe onun her şeyiydi; ama işte eve tıkılıp kalmıştı. Artık

dayanamıyordu. “ Ben bu yaratığa gösteririm.”dedi ve sapanıyla, kurumuş kayısı

çekirdeklerinden oluşan mermilerini alarak, yavru ayıyla savaşa çıktı. Bir çırpıda en

yakın ağaca tırmandı. Kayısı çekirdeğini sapana yerleştirdi ve beklemeye başladı.

Çok beklemesine gerek kalmadan ayı, görüş alanına girdi. Sapanı gerdi, nişan aldı ve

ateş... Vurulan ayı saldırının nerden geldiğini gördü, ağaca doğru hırlayarak

koşmaya başladı. Feraye tekrar sapanı hazırladı. Düşman kendisini fark etmişti.

Babası ne demişti: “Hayvanlar kendilerine zarar verilmediği sürece kimseye

saldırmazlar.”

Ayı saldırmaya geliyordu! Nerdeyse kalbi yerinden çıkacaktı, birden dengesini

kaybetti ve soluğu ağacın dibinde aldı. Ablalarının ağaçtan düştüğünü gören kızlar,

onu ayıdan koruma düşüncesiyle korku zincirlerini bir anda kırdılar ve onun yanına

koştular. Ayı bu hengâmede birden yok oldu. Feraye, ağacın altında, bacağını tutarak

ağlıyordu. Bahçedeki gürültüye Köksal Başçavuş ve karakoldakiler koşarak

geldiler. Ne olduğunu anlamaya çalıştı. Feraye acılar içinde kıvranıyordu, bacağı

kırılmış olabilirdi. Ne olmuştu da kırılmıştı anlayamadı. Bir çırpıda Özlem anlattı

her şeyi, ayının gelişini, Feraye'nin tam isabet ona ateş edişini ve ağaçtan yere

düşüşünü… “Antepli, arabayı hazırla Doğubayazıt'a doktora gidiyoruz.”dedi,

Köksal Başçavuş, “ Ayı nerede bu arada?” olanlardan korkan ayı Feraye'nin düştüğü

ağacın üstüne çıkmış oturuyordu bu defa. Özlem, “ İşte orda!..” diye eliyle ağacı

işaret etti. Herkes çok şaşırmıştı. Yavru ayı kendine kollarını uzatan Köksal

Başçavuş'un üstüne atladı hemen; ama onun kucağında durmadı ve yere inerek

Feraye'nin yanına geldi, elindeki biberonu ona uzattı. Yenik savaşçı Feraye, yıllardır

bu ayıyla arkadaşmış gibi: “Ben bebek miyim sanki süt içecek!”dedi ve gülmeye

başladı. Yavru ayıya sarıldı. “Baba, şuna bak. Ben ona kayısı çekirdeği atıyorum, o

bana ne veriyor!”

Köksal Başçavuş çocuklarıyla yavru ayının arasındaki buzların eridiğini

görmekten mutluydu. Bu dostluğun kurulması bir kırık bacağa mal olmuştu ama

değmişti doğrusu…

KA

FD

AĞ

IÖYKÜ46

Başlar yüreğinde, sevgi, içinde ateş,Karnını ilk ısıttığımda, o, minicik güneş,Var mıdır annem için, dünyada, bu sevgiye eş,Ne dost, ne arkadaş, ne de kardeş,Canıyla, kanıyla, besler beni,Geçer gün, geçer hafta, biter dokuz ay,Hiç görmediği bir varlığı özlemek, dile kolay…Alır kucağına beni, öper, sever koklar,Bilirim ki 'o melek, beni ömrümce korur kollar,Kocaman yüreği vardır, benim annemin,Sınırsızdır duygu dünyası, benim annemin,Sevgisiyle atmıştır imzasını kalbime.Ömrümce aklımdan çıkmaz, ''Yılma çok çalış sevgiyle başarırsın'' dediği benim annemin…Okul sıralarıyla tanıştığım o ilk gün,''Korkma hep yanında olacağımHayat yolunda yalnız yürüyeceğin, ilk gün, bugün''…''Evet, bebeğim sen artık büyüdün''.Bırakınca annem ellerimi kalbim yerinden çıkacak sandım güm, güm…Annem verdi bir tek, karşılıksız sevgiyi,Gitmez kulağımdan, türküler, ninniler söyleyen, o güzel sesi,Yavrum derdi bana ''Kimseler üzmesin seni, incitme sen de, yaralama sakın kimseyi''Evet; sıkar bazen beni annemin öğütleri,Ama bilirim ki her biri, altın, elmas değeri,Bulamam dünyada, anneme uyacak mücevheri,Bilirim ki hayat çok kısa, öğrenmeliyim artık annemi üzmemeyi…Masallar okurdu annem, o güzel sesiyle bana,Bitmesin isterdim masallar, olalım hep yan yana,Bitmesin bu anlar sığarken şimdi kucağına,Büyüdüğümde, gideceğim diye uzaklara,Ama annem derdi ''mesafeler önemsiz, ben her zaman bir adım ırağında''Anlamazdım o zaman, küçüktüm ''ırak ne ki ?'' Çözdüm anne şimdi, uzakmış, ''o'' kelime,Büyüdüm öğrendim anne, şimdi uzaklardayım,Ama bir nefes kadar yanımdasın, bilirim ki…Evet, ''anneyim, annem ben de şimdi,''Taşıyabilecek miyim acaba o kocaman yüreği, senin gibi.

Kocaman Yürekli AnnemZeliha AYDOĞDU, 8/B

Münevver Öztürk İlköğretim Okulu

47ŞİİRK

AF

DA

ĞI

Osmanlı Devletinin KuruluşundaÂhilik ve Loncalar

Makale Yazma Yarışması siHande TEPEDELENLİ, Ümitköy Anadolu Lisesi

1.

Türk tarihinde bilinen ilk esnaf teşkilatı Ahiliktir. Ancak Ahiliğin yalnızca bir esnaf birliği olmadığı tasavvufi yönleri de olan ve akidelerini esnaf üzerinden yayan bir tarikat olduğu da söylenebilir.1

Ahi sözcüğünün anlamı konusunda farklı görüşler vardır. Bunlardan birincisi Arapça “kardeşim” anlamındaki “ahi” kelimesi,diğeri ise eski Türkçede cömert anlamındaki “akı” kelimesidir.2

Moğol hükümdarı Cengiz Han (1155-1227) döneminde Asya’daki en uygar Türk kentleri olan Buhara, Semerkant,Taşkent, Merv, Belh gibi önemli ticaret ve kültür merkezlerinin istila ve yağma edilmesi Türkistan ve Harzem’ deki Moğol egemenliği nedeniyle bu kentlerde yaşayan tüccar ve zanaatkarların çoğunun da Anadolu Selçuklu Devleti topraklarına sığınmasına neden olmuştur.

Bu yeni gelenler Anadolu’nun ekonomik ve sosyal yaşantısında büyük değişmeye neden oldular.O zamana dek çoğu göçebe olan Türk halkı arasında hızlı bir kentleşme hareketi görüldü.3 Elbette ki Ahilik şehirli bir örgüttü. Bu nedenle şehir hayatına ve bu hayatın düzenine toplumsal sınıflar arasındaki uyuma önem vermiş, toplumun dini ahlaki duyarlılıkları üzerine kurumsal bir temel oluşturmuştur.

Ahilik denilen bu sosyal ve ekonomik ve zaman zaman askeri nitelikleri olan bu teşkilatı açık şekilde Moğol istilasını takip eden yıllarda görüyoruz. Bu konuda kaynakların yeterli olduğunu maalesef söyleyemiyoruz. Ancak her şeye rağmen mevcut kaynakların yorumlanması sonucunda Ahiliğin biraz daha açığa çıkartılarak anlaşılması imkanı vardır.

Bu teşkilatın esası, Abbasi halifesi en-Nasır li’dinillah (1179-1225)’in İslam ülkelerinde manevi birliği sağlamak maksadıyla ortaya attığı fütüvvet (gençlik) tarikatine de dayanıyordu.En-Nasır İslam hükümdarlarını bu tarikate sokmaya muvaffak olmuş,onlara Remy’ül-Bunduk imtiyazını vermiş ve Türkiye Selçuklu Sultanı Gıyas’üddin Keyhüsrev I,Mısır Türk sultanı Baybars v.b. hükümdarlar özel fütüvvet üniformasını törenle giymişlerdi.4 XIII. Yüzyıldaki Moğol istilası Anadolu’da büyük tahribata ve ekonomik çöküntüye neden olmuş, bu durum Anadolu Türkmen topluluklarının da Moğol etkisinden daha az zarar görecekleri Batı

1 Prof. Dr. Fuat Köprülü,“Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar” sf. 213 2 İbn Batuta, "İbn Batuta Seyahatnâmesinden Seçmeler", sf.7-8 3 Sevgi Aktüre “16.Yüzyıl Öncesi Ankara’sı Üzerine Bilinenler”sf.15 4 Prof.Dr.İbrahim Kafesoğlu , “Selçuklu Tarihi” sf.103

KA

FD

AĞ

IMAKALE48

Anadolu’ya göç etmelerine sebebiyet vermiştir. Kösedağ Savaşı (1243) sonrasında Anadolu’daki Moğol askeri üstünlüğü şehirlerde güvenliği ortadan kaldırmış, bunun sonucunda Ahi ileri gelenleri şehrin hakimiyetinde en ileri gelen kişiler olmuşlardır1.

İşte Osmanlı Devleti’ni kuranlar da, çağdaş kaynakların ifadesine göre Moğol baskı ve tahakkümünden kaçarak Anadolu’ya girmişler ve Selçuklu Sultanları tarafından Kuzeybatı Anadolu ucuna yerleştirilmişlerdir2.Kuruluş dönemini anlatan ilk Osmanlı tarihçileri ayrıntılardaki küçük farklara rağmen bunu hep ifade etmişler,3Ertuğrul’un yönetimindeki küçük Kayı topluluğunun Horasan’dan Anadolu’ya geliş macerası ve burada yerleştirilmeleri ilk Osmanlı tarih yazarlarınca efsanelerle karışık olarak anlatılmıştır4 Ahilik denilen bu örgütü açık şekilde Moğol istilasını takip eden yıllarda görüyoruz. Burada bir devlet yapılanması meydana getirmeye çalışan ilk Osmanlı padişahları diğer bazı sosyal gruplar gibi Ahilerin de desteğine ihtiyaç duymuşlardır. Kentlerde Ahi desteğini alan kuruluş dönemi Osmanlı Padişahları kırsal alana da hakim olabilmek için bir takım abdallar, dervişler ve babalardan da yararlanmışlardır.

XIV.Yüzyılın ilk yarısında Anadolu’nun bir çok şehrinde örgütlenmiş olan Ahiler sosyal ve iktisadi gelişmenin sivil ateşleyicisi durumundaydılar.Yine kültürü yaymak ve kendi insanını yetiştirmek bağlamında Osman Gazi’nin Ahi zaviyelerinden o dönemin kültürel şahsiyetlerini desteklemeye kadar bir çok noktada ilim hayatını, kültürü desteklediğini bu insanları uç bölgesine davet ettiğini ve orada canlı bir kültürel ortam yarattığını görmekteyiz.5

Esnaf ve zanaatkarların kentsel üretim eylemleri çerçevesinde bir araya gelmelerini sağlayan bu örgütlenmenin öncülüğünü zamanın büyük Türk düşünürleri yaptılar. 6 XIII. ve XIV. yüzyılda Ahilerin en bilinenleri ve yaşadıkları yerler hakkında bazı bilgilere sahibiz. Elbette ki günümüzde adını bilmediğimiz, nerede yaşadığı ve öldüğü hakkında kesin bilgilerimizin

1 Doç.Dr.Tuncer Baykara “Türkiye Selçukluları Devrinde Konya” sf.144 2 H.Nihal Atsız “Aşıkpaşaoğlu Tarihi”sf.15 3 Prof.Dr.Mehmet Altay Köymen “Neşri Tarihi”sf.37 4 H.Nihal Atsız “Oruç Beğ Tarihi” sf. 21 5 Prof.Dr.Yusuf Oğuzoğlu “Osman Gazi Dönemindeki Kültürel ve İnsani Değerler,Osman Gazi ve Bursa Sempozyumu”, sf.26 6 Sevgi Aktüre “16.Yüzyıl Öncesi Ankara’sı Üzerine Bilinenler”sf.14

49MAKALEK

AF

DA

ĞI

olmadığı pek çok Ahi ileri geleni vardır.Kaynaklarda isimleri geçen , mezar ve türbeleri bilinenleri ise şunlardır: Ahi Evren(Ahi Evren Türbesi, Kırşehir ili, merkez ilçesi Ahi Evran mahallesindedir.),Ahi Yusuf(Türbesi Antalya ili merkez Muratpaşa ilçesinde Selçuklu mahallesi Mermerli sokaktadır.), Ahi Bayram(Türbesi, Aydın ili Çine İlçesi, Eskiçine köyündedir.), Ahi Şerafettin(Türbesi, Ankara ili Kılıçarslan mahallesi Kurnaz sokak 14 numara, Samanpazarı’ndadır.), Ahi Elvan(Türbesi, Ankara ili Etimesgut ilçesi, Elvan mahallesi camiinde olup türbede Ahi Elvan ve kardeşi yatmaktadır.), Ahi Emir Ahmet(Türbesi Sivas il merkezinde Kongre Lisesi yanındadır.), Ahi Evren Dede(Türbesi, Trabzon ili, merkez ilçe, Boztepe mahallesi, Erenler sokak Kır Mevkii- 1’ dedir.), Ahi Yusuf Perende(Türbesi Tokat ili Turhal ilçesi, eski İmam Hatip Lisesi Amasya yolu üzerindedir.), Ahi Barak baba(Türbesi, Amasya ili Gümüşhacıköy ilçesi, Gümüş kasabası, Gümüş Camii Kebir Mahallesindedir.), Şeyh Ahmedi Gülşehri(Türbesi Nevşehir ilinin Gülşehir ilçesi.

Eski Mezarlık içi Gedik Sokak’dadır.), Ahi Ebubekir(Türbesi, Muğla Yatağan İlçesi Tekke Alanı, Akyol Mahallesi’ndedir.), Ahi Yunus(Türbesi, Çanakkali ili, Ezine İlçesi ana cadde üzerinde Şerefşah caminin karşısındadır.)1

Anadolu’da Ahi örgütünden ilk defa bahseden Türkçe kaynak, Aşık Paşazade’dir. “Tevarih-i Al-i Osman” adlı eserinde XIII. yüzyılda Anadolu’da bulunan dört zümreden bahseder.Bunlar Gaziyan-ı Rum,Abdalan-ı Rum ,Baciyan-ı Rum ve Ahiyan-ı Rum’dur.2 Yukarda söylenenleri destekleyen bu kayıt herhalde kuruluş dönemi Osmanlı tarihi için çözülmesi zor bazı sorunlar da ortaya çıkarmıştır. Çünkü bahsedilen dört zümre hakkında bilinenler çok azdır.Özelikle Baciyan-Rum hakkında bilinenler Fatma bacı ve bu kişinin Ahi Evren’in eşi olduğu söylentisinden ibarettir.Bu durumun gerçek olması söz konusu zümrenin ahilikle ilişkisini de ortaya koyacaktır. Fuat Köprülü’ ye göre Ahiler Osmanlı Devleti’nin kuruluşunda son derece etkilidirler. “Daha Osmanlıların ilk devirlerinde dahi Ahi unvanlı bir takım dervişlere bol olarak rastlanıyor ki, bunların da Ahilerden olduğu

1 Dr.Yaşar Kalafat, “Ahi Türbeleri Etrafında Oluşan Halk İnançları” sf.178,179,180,181,182,183,184,185 2 H.Nihal Atsız “Aşıkpaşaoğlu Tarihi”sf.195

KA

FD

AĞ

IMAKALE50

tabiidir.”1 Osman Gazi’nin kayınbabası olan Şeyh Edebalı, Osman Gazi’nin bir çok silah arkadaşları ve Orhan Gazi’nin kardeşi olan Alaaddin Paşa Ahi teşkilatına mensupturlar.İlk Hükümdarlar bu kuvvetli teşkilattan yararlanmışlar ilk düzenli Osmanlı askeri teşkilatı olan yaya teşkilatının üniformalarında ahi üniformalarını taklit etmişler,I.Murad döneminde kurulan Yeniçeri birliklerinin başlıklarında ahi serpuşlarını taklit etmişlerdir.2Ahilerin devletin kuruluşunda ve ilk fetihlerde oldukça etkin oldukları, Bursa’nın fethinde Orhan Bey ile birlikte oldukları ve burada Ahi Hasan tarafından bir zaviye inşa edildiği anlaşılıyor.3

XIV. Yüzyılda Anadolu’dan geçen Arap seyyahı İbn-i Batuta Ahi zaviyelerinde konaklayarak ahiler hakkında dikkat çekici bilgiler vermiş ve onların konukseverliğinden övgüyle söz etmiştir.4İbn-iBatuta Anadolu’daki seyahati sırasında Batı Anadolu’da Bursa,Denizli,Tavas üzerinden Muğla ve Milas’a ulaşmış, oradan da Konya’ya gitmiştir.Anadolu’da Ahilik kurumunu anlatmış,bu teşkilatın özelliklerini belirtmiştir.İbn-i Batuta bu seyahatini 1333 yazında yapmıştır.5İbn-Batuta’nın ifadelerinden Ahiliğin Orta Anadolu’da olduğu kadar Batı ve Güneybatı Anadolu’da da son derece güçlü bir sosyal teşkilat olduğu sonucu çıkarılabilir.Üyeler arasında son derece güçlü bir sosyal yardımlaşma vardır.

İbn-i Batuta bu konudan şöyle bahseder. “Ahi, bir zaviye bina eder, onu halı,kandiller, ve başka gerekli eşya ile döşer.Zaviyede onunla beraber olanlar gündüz çalışırlar ve ikindi namazından sonra ortaklaşa kazançlarını getirirler. Bu para ile zaviyede yenecek meyve ve başka yiyecekler satın alınır. Şayet o gün şehre bir yolcu gelmişse kendisini zaviyede konuk ederler, satın aldıkları şeyleri ikram ederler ve ayrılış gününe kadar konuk onların yanında kalır.Bir konuk gelmemişse,kendileri yiyecekleri beraber yerler ve yemekten sonra ilahi ve raks ile sema yaparlar.” XIII. Yüzyıl Anadolu’sundaki siyasi kargaşa ve ekonomik bunalım sonucunda şehirlerde merkezi otoritenin kaybolması ahileri şehir

1 Prof. Dr. Fuat Köprülü “Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar” sf. 214 2 Fuat Köprülü “Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu” sf.13 3 Prof.Dr.Mehmet Altay Köymen “Neşri Tarihi I”sf.69 4 Halil İnalcık “Devlet-i Aliye” sf.37 5 Paul Wittek,Çev.O.Ş.Gökyay “Menteşe Beyliği” sf.66

51MAKALEK

AF

DA

ĞI

yönetiminde de etkin hale getirmiş Osmanlı fethine kadar Ankara ve çevresinde bir Ahi Cumhuriyeti kurulmuştur.1

Ankara’nın Osmanlılar tarafından H.762 (M.1360- 61) tarihinde alınışından sonra Ahilerin namına pek rastlanmamaktadır. Bundan Ahilerin siyasi önemlerinin kalmadığı sonucu çıkarılmamalıdır. Ancak Osmanlıların Anadolu’da kuvvetli bir merkeziyet kurduktan sonra Ahilerin siyasi bir önemleri kalamazdı.2

Özellikle Ahilerin güçlü olduğu kentler, Orta Anadolu’da Kırşehir, Ankara, Kayseri, Sivas ve Konya şehirleriydi. Ahiler bu kentlerde XIII. ve XIV. yüzyıllar boyunca etkili olmuşlar, başlangıçta debbağ, saraç ve kunduracıları kapsayan bir örgütken sonraları 24 üretim kolunu kapsayacak şekilde genişlemiştir. Bunları şöyle sıralayabiliriz:

Çiftçiler, debbağlar, hallaçlar, yorgancılar, pabuççular, keresteciler, nalbantlar, sandıkçılar, haytaplar3, dokumacılar, bezzazlar4, ipekçiler, şekerciler, demirciler, leblebiciler, aktarlar, nalıncılar, çulhacılar, destegahçılar, berberler, ekmekçiler, göncüler, bıçakçılar ve kuyumcular5.XV.yüzyılda merkezi idarenin güçlenmesiyle birlikte ahilik sosyal ve ekonomik hayatta yerini “lonca” teşkilatına bırakmıştır.

XIII.ve XIV.yüzyılda Anadolu’da dini ve mistik bir rolleri de olan Ahiler, Orta ve Batı Anadolu’da tekke ve zaviyeler kurarak, Anadolu halkını dini, ahlaki yönden de ayakta tutmaya çalışmışlardır.Ahilik kurallarını belirleyen kitaplar olan “fütüvvetname”ler, ahlak esaslarını şöyle telkin eder: “Eline,beline,diline hakim olma” bu söylem hırsızlıktan,cinsel tacizden ve başkası hakkında kötü sözler sarf etmekten kaçınmayı öğütler.6

Ahiler dini-mistik bir yaşantının hakim olduğu bir çeşit tekke olan zaviyelerde yaşarlar, buradaki mensuplara “fityan”, zaviyenin yöneticisi konumunda bulunanlara ise “Ahibaba” denirdi.7

1 Sevgi Aktüre “16.Yüzyıl Öncesi Ankara’sı Üzerine Bilinenler”sf.15 2 Prof. Dr. Fuat Köprülü “Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar” sf. 216 3 Doğrusu “Maytap”olmalıdır.Şenlik ve eğlenceler için havai fişek hazırlayan esnafı ifade eder. 4 Kumaş alıp satan kimse. 5 Y.Doç.Dr.Sevgi Aktüre,16.Yüzyıl Öncesi Ankara’sı Üzerine Bilinenler,sf.14 6 Halil İnalcık “ A.g.e.”sf.38 7 Halil İnalcık“ A.g.e.”sf.39

KA

FD

AĞ

IMAKALE52

Bu dönemde Ahiliğin sosyo-ekonomik yapısını “usta-kalfa-çırak” düzeni oluştururdu. Çırak mesleğe yeni başlamış kişidir. Kalfa ise meslekte deneyim kazanmış ustalığa hazırlanan kimsedir.Usta ise mesleğin inceliklerini kavramış kişidir.

Şehirlerde üretim ihtiyaca göre belirlenirdi. Üretimin fazlası esnafın, azı halkın ekonomisini zedeleyeceğinden üretim nüfusun ihtiyacına göre ayarlanırdı. Önceleri bu işleri ve mal kalitesini denetleyen şehirdeki Ahi tekkesinin başında bulunan “Ahibaba” olurdu. Sonraları denetleme işini ve malın kalitesini devlet adına Osmanlı muhtesipleri yapmaya başlamışlardır.

“Genelde Osmanlı üretim ve pazarlama sistemi Orta Çağ’ın yerel kasaba ekonomisi kurallarını izliyordu. Bu ekonomi sisteminde, üretim, kasaba ve ona bağlı köyler için belli-sınırlı bir nüfus için yapılırdı. Yani pazar ve üretim sınırlı idi.”1

Orta Çağ Anadolu Türk toplumunda üretimin ve ihtiyaçların sınıflı olması, devletin fiyat istikrarını korumasını kolaylaştırmış, kadılar vasıtası ile “narh” sistemi uygulanarak fiyat kontrolü sağlanabilmiştir.

“Osmanlılar kendilerinden çok önce Orta Doğu Devletleri’nde uygulanmakta olan bir siyaseti izleyerek, zengin tacirleri memleketlerine çekmeyi ülkeyi zenginleştirmek ve devlet hazinesini doldurmak için en etkin bir siyaset olarak benimsediler. Böylece daha II. Mehmed döneminden beri özellikle 1492’de Yahudilerin İspanya’dan atılmasından sonra Avrupa’dan göç eden Yahudileri Osmanlı sultanları kendi ülkelerine çağırdılar ve belli başlı ticaret limanlarında yerleştirdiler.”2Anlaşılan Osmanlı Devleti şehirlerde ticaret ve zanaatın gelmesi için Müslüman unsurlarla birlikte başka herhangi bir devletin tebaası olmayan Yahudi unsuru da kullanmayı ihmal etmemiş, bununla beraber Türk ve Müslüman unsurların bu sahada hakimiyeti elinde tutmasını da istemiştir. Bununla beraber Hint, Çin, İran ve Türkistan mallarının kuzey ve güney ticaret yolları vasıtasıyla Anadolu limanlarına gelmesi 3mümkündür ki özellikle Türkistan ve İran coğrafyasından da bir çok tüccar ve zanaatkarın Anadolu’da işlerini sürdürmelerine sebebiyet vermiştir.

Ahiliğin Anadolu’da gelişip örgütlenmesi ile şu sonuçlar elde edilmiş oldu: 1 Halil İnalcık “Devlet-i Aliye”sf.297 2 Halil İnalcık “Devlet-i Aliye”sf.282 3 Ekrem Kolerkılıç, “Osmanlı İmparatorluğunda Para” sf 8

53MAKALEK

AF

DA

ĞI

*Türklerin göçebe yaşamdan yerleşik düzene geçişi hızlandı. *XIII. Yüzyılın ikinci yarısı başlarına kadar büyük çoğunlukla Türk

olmayan yerli halkın elinde ve tekelinde bulunan üretim ve ticaret eylemlerine Türklerde katılmaya başladılar.

*Türk esnaf ve zanaatkarların aralarında sağladıkları karşılıklı dayanışma nedeniyle ayrıcalıklı duruma geçtiler ve kent ekonomisinde söz sahibi oldular.

*Ahilerin kurduğu esnaf ve zanaatkar birliklerinin koydukları ana kurallar daha sonraları Osmanlı döneminde, bu alanda hazırlanan kanunnamelerin temelini oluşturdu.1

Şüphesiz ki ahiliğin bu ticari ve ahlaki kuralları daha sonraki dönemlerde lonca birliklerinde de devam etmiş, imparatorluğun son dönemlerine kadar varlığını sürdürmüştür.

XV.yüzyıl ortalarından itibaren merkezi otoritenin güçlenmesiyle birlikte eski önemini ve etkinliğini yitiren ahiliğin yerine esnaf ve zanaatkar sınıfının düzen ve kontrolünü sağlamak, devletin etkin olarak kontrol altında tuttuğu loncalar eliyle sağlanmış.Fakat loncaların ahilikte olduğu gibi dini ve mistik bir rolünün olduğunu söyleyebilmek mümkün görünmemektedir.Bununla beraber loncalarda meslek ahlakına ve ticaretin,el sanatlarının düzenli olarak yürütülmesinde son derece etkili olmuşlardır.

XVI. yüzyıl sonlarında Osmanlı Devletinde bir çok alanda ortaya çıkan kurumsal bozulma ve yozlaşmalar lonca örgütünü de etkilemiş, Anadolu’da Celali İsyanları ve yerli mütegallibenin ortaya çıkması, yalnızca kırsal alanlarda güvenliğin kalmamasına değil, şehirlerde de bir takım sorunlara neden olmuş, sonuç olarak şehirli esnaf ve zanaatkar da bu durumdan olumsuz olarak etkilenmiştir.

SONUÇ XIII.yüzyılın ikinci yarısında, Türkiye Selçuklu Devleti’nin son dönemlerinde varlığını kesin olarak bildiğimiz Ahi teşkilatı özellikle Orta ve Batı Anadolu’da önemli etkileri olmuş,Moğol istilasının yarattığı kargaşa içinde Anadolu’da Türk halkının güçlü bir dayanağını oluşturmuş, sosyal ve iktisadi ve mistik bir temele dayanan zaman zaman bununla da kalmayarak askeri örgütlenme karakteri de gösteren bu teşkilat, Anadolu’da

1 Sevgi Aktüre “16.Yüzyıl Öncesi Ankara’sı Üzerine Bilinenler”sf.15

KA

FD

AĞ

IMAKALE54

Selçuklu sonrası Türk Beylikleri döneminde de etkinliğini sürdürmüş, Osmanlı Devletinin kuruluş safhasında, kuruluşa destek veren en önemli zümrelerden biri olmuştur.İlk Osmanlı padişahları da Ahi ileri gelenlerinin desteğini sağlamaya önem vermişler,Kendi hakimiyet alanlarındaki yerlerde Ahi tekke ve zaviyelerinin kurulmasını teşvik etmişlerdir.

Ahilik hakkındaki ilk önemli bilgileri, İbn-i Batuta Seyahatnamesi’nden ve Aşıkpaşazade’den öğreniyoruz.Bu bilgiler, XIII. ve XIV. Yüzyıl Anadolusu’nda Ahiliğin tesiri hakkında son derece önemlidir.

XV.yüzyıl ortalarından itibaren Orta Anadolu’da Osmanlı merkezi yönetiminin güçlenmesi, Ahiliğin kontrolü daha kolay esnaf loncalarına dönüşmesi, devletin denetimi altında sadece bir esnaf örgütü haline gelmesi neticesini doğurmuştur. Bununla beraber Ahi geleneği lonca örgütlerinde devam etmiş, günümüze yakın dönemlerde de esnaf ve zanaatkar örgütlerinin öncülüğünü yapmıştır.

KAYNAKÇA 1-Ord. Prof. Dr. M. Fuad Köprülü “Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar”,Diyanet İşleri

Başkanlığı Yayınları,Ankara,6.Baskı 2- İbn Batuta, "İbn Batuta Seyahatnâmesinden Seçmeler" M.E.B. yay., İstanbul, 1971 3- Prof.Dr.İbrahim Kafesoğlu , “Selçuklu Tarihi”,Milli Eğitim Bakanlığı

Yayınları,İstanbul,1992 4- Sevgi Aktüre “16.Yüzyıl Öncesi Ankara’sı Üzerine Bilinenler”, “Tarih İçinde Ankara-

Eylül 1981 Seminer Bildirileri”,Ortadoğu Teknik Üniversitesi,Ankara,1984 5- Doç.Dr.Tuncer Baykara “Türkiye Selçukluları Devrinde Konya” Kültür ve Turizm

Bakanlığı Yayınları,Ankara,1985 6- H.Nihal Atsız “Aşıkpaşaoğlu Tarihi” Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları,Ankara,1985 7- Prof.Dr.Mehmet Altay Köymen “Neşri Tarihi I”, Kültür ve Turizm Bakanlığı

Yayınları,Ankara,1983 8- H.Nihal Atsız “Oruç Beğ Tarihi” Tercüman 1001 Temel Eser 9- İsmail Erünsal “Müneccimbaşı Tarihi” Tercüman 1001 Temel Eser 10- Prof.Dr.Yusuf Oğuzoğlu “Osman Gazi Dönemindeki Kültürel ve İnsani

Değerler”,Osman Gazi ve Bursa Sempozyumu Bildiri Kitabı,Bursa 2005 11- Dr.Yaşar Kalafat, “Ahi Türbeleri Etrafında Oluşan Halk İnançları” TÜBAR-XIV-

Ankara,2003 12- Prof.Dr.Fuad Köprülü “Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu” Türk Tarih Kurumu

Yayınları,Ankara,1959 13-Prof. Dr. Halil İnalcık “Devlet-i Aliye-Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar-

I”Türkiye İş Bankası Yayınları,Ankara,2009 14- Paul Wittek, Çev.O.Ş.Gökyay “Menteşe Beyliği-13-15 inci Asırda Garbi Küçük Asya

Tarihine Ait Bir Tetkik” Türk Tarih Kurumu Yayınları,Ankara,1986 15- Ekrem Kolerkılıç, “Osmanlı İmparatorluğunda Para”Ankara,1958

55MAKALEK

AF

DA

ĞI

ne esbâb-ı mucibesi var hayatımızın

ne bir esrâr-ı hayat mecnunluğumuzda

ne bir mucizesi mevcut ecdadımızın

ne de cunûn-u âlem bulunur cinnetimizde

ne dil âşûb'a erer vûcudu bakiremiz

ne de cur'a-i mevti tadar gönlü viranemiz

âlem-i kebire düşmüş birer divaneyiz

ne can ne âşûb-u can esnaf-ı biganeyiz

Işıksoluğu

DîvâneSerdar IŞIKSOLUĞU

Teknoloji-Tasarım Öğretmeni

Teknoloji-Tasarım Öğretmeni

KA

FD

AĞ

IŞİİR56

Hayat sende doğar sabahları,

Derinliklerinden çıkar güneş,

Yaklaşır bana usulca

“Sizin ki de hayat mı be kardeş”

Ben de kavuşmak istiyorum,

O mavi derinliklere,

Doğmak istiyorum sabahları,

Ben de iskelelere.

Şu limana anlattıklarımı,

Bir de sen duyabilsen,

İçimdeki yangına

Bir damla su dökebilsen.

Tenim her sabah,

Yosunlara dokunsa

Balıklarla dolaşıp,

Kumlarda yatabilsem.

Çok şey istemiyorum,

Yalnızca bir fırtına,

Alıp beni buradan,

Senin içine atsa.

Bak lafa daldık yine,

Zaman doldu ey deniz!

Doğduğu gibi yine,

Batıyor güneşimiz.

Yine sabah gelecek,

Ve güneşte öyle,

Ama içimdeki hasretle;

Daha ne kadar yaşarım?

Bilemeyiz…

Hasret Kaldığım DenizBuket ÇAĞLAYAN, 7/A

Kürşad Bey İlköğretim Okulu

57ŞİİRK

AF

DA

ĞI

Her şeyin ve hiçbir şeyin tam ortasında bir bağ var onları birbirine

dolayan. Varı yok, yoğu var eden bir bağ. Beni Tanrı, Tanrı'yı ben ve en

sonunda bizi varlığımızdan tutup yokluğa çeken bir bağ.

İşte ben yalnız bu bağdan ibaretim. Beni oluşturan bütün değerler

bundan ibaret, özden ibaret… Biz yok olanlar tek vücuduz sadece.

Gözleri yeni görmeye başlayan, oyuncaklarını, arkadaşlarını,

çevresini yeni yeni tanıyan biriyim ben. Okudukça daha fazla okuyan;

bildikçe, öğrendikçe bir sürü soru işaretiyle tanışan biri. Merakının;

çocukluğunun hiç bitmemesini isteyen biri… Acemiyim ben; çocuklar

kadar. Koşuyorum hiç bilmediğim yerlerde, adını bilmediğim ağaçlara

tırmanıyorum.

Adlarını, Einstein'dan, Yunus'tan, Nesimi'den, Mevlana'dan,

Eflatun'dan öğrendim bütün bunların. Yalnız tek bir şeyi merak ettiğimi,

niçin çabaladığımı daha doğrusu niçin çabalamam gerektiğini anladım;

küçük bir serüven, biraz diz kanaması ve biraz şekerle.

“Bugün ne dersiniz vardı? Ne öğrendiniz?'' sorusuyla kardeşim

uyandırdı beni nasıl başladığını hatırlamadığım sohbetlerimizden birinde.

Sıradan bir soruya verilecek cevap bu kadar sarsıcı olabilir miydi?

Her zaman sorulan sorulara hiçbir zaman verilmeyen bir yanıt

vermiş o öğretmen “Yaradılış yalnız sevgiden ibaret.'' diyordu. Oturdum,

dinledim kardeşimin ne dediğini değil de ne demek istediğini düşünerek.

Bugün bir şey değişti mi? Hayır… Halen bunalmadan, sıkılmadan,

zevkle araştırıyorum, öğreniyorum, unutuyorum ve hatırlıyorum tekrar

tekrar.

Arkadaşlarım var ya yukarıda saydıklarım ve onların arkadaşları;

bizim çocukça kıkırdadığımız oyunlarımız yalnız bu sorudan ibaret. Basit

bir oyun köy çocuklarınınki gibi, ama biz eğleniyoruz tıpkı onlar gibi.

Oyunlardan biri şu: Sev… Yalnız sev, koşulsuz, karşılıksız sev…

Yalnız kalan sokak çocuğundaki, hayata bir elma şekerinde diş geçirmeyi

sev… Bir gün de karşılıksız sev, mesela mahallenin bakkalını. En önemlisi

sen; kendini sev, önyargısız, dayatmadan; tanımaya çalış.

SentezMehmet Emin BAYRAM

Alparslan Anadolu Lisesi, 12/N

KA

FD

AĞ

IÖYKÜ58

Oyuna nasıl mı dâhil olacaksın? Öncelikle çocuk olman gerek.

Öğrenme var ya hani diline doladığın, onu yapacaksın işte yıllar sonra.

Tanımak hevesi ile dolu olmalısın. Ardından kendini sıkan barikatlardan,

oyun alanımızı çevreleyen duvarlardan atlamak gelecek ki korkma yüksek

değil hiçbiri. Korkma ben tutarım. Korkma, Diyojen de tutarmış bak…

Göreceksin bir şeyi tanırken ne kadar mutlu olacaksın sen!

Elbette ben de büyüyeceğim hepimiz gibi, arkadaşlarım gibi

büyüyeceğim; gülen, seven çocuk ölmeden içimde. Çok gün geçmeyecek

ve ben “Albert'' gibi dilimi uzatarak güleceğim zamana. Belki sıkıntı

çekeceğim ama bunlar fazla değil.

Ben, nasıl o makûs mizacımı değiştirdiysem, yılmayı, pes etmeyi

unuttuysam… Çabayı, emeği ve en üstün duygu olan paylaşmayı

öğrenmişsem, öyle büyüyeceğim, öyle gireceğim üniversitenin

kampusüne. Orada tanıyacağım hayatımın kadınını ve doğacak

çocuklarıma oyunlarında eşlik edeceğim. Albert gibi gülerek, Yunus

severek…

Şimdilik bir hiçim ama bir gün “Her şey'' ben olacağım. Şimdilik aç

yatan çocuklar için Kamboçya'da topal baba tarafından tekerlekli

sandalyede gezdirilen ve yine bir zaman çocuk olanların eziyetini çeken

çocuklar için üzülen biriysem de ben doyuracağım onları ve kanat olacağım

onlara, yarınlara. Şimdilik, yanlışların rahatsız ettiği, yalnız onlardan kaçan

biriyken; yarın, onların hepsini özellikle üç yanlışı yok eden bir doğru

olacağım. Şimdilik susmayan, bağıran, yakıp, mahveden silahlardan

banketlere sığınıp kaçarken, yarın bir elimde buketle karanfille

yıkayacağım onları ve “Elimi tut'' diyeceğim, “Gel'' diyeceğim çocukların

hayallerine.

59ÖYKÜK

AF

DA

ĞI