kİmyatubitak.gov.tr/sites/default/files/18842/kimya_2002...ulusal kkmya olkmpkyatlari soru ve...

KİMYA

1

10. ULUSAL KİMYA OLİMPİYATIBİRİNCİ AŞAMA SINAVISORU VE ÇÖZÜMLERİ

2002

KİMYA

SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI

ULUSAL KİMYA OLİMPİYATLARI SORU ve ÇÖZÜMLERİ

2


2002

KİMYA


TÜRKİYE BİLİMSEL VE TEKNOLOJİK ARAŞTIRMA KURUMU BİLİM İNSANI DESTEK PROGRAMLARI BAŞKANLIĞI


Ankara

Ocak 2019

KİMYA

3


2002

KİMYA


KİMYA

1

1. Aşağıdaki elementlerden hangisi doğada elementel halde bulunur?

A) Klorgazı

B) Demir

C) Sodyum

D) Çinko

E) Altın

ÇÖZÜM

Elementler genellikle doğada bileşikleri halinde bulunur. Bazı elementler oldukça reaktif olduklarından elementel haldedoğadabulunmazlar.Örnekolarak,alkalimetallergenellikleametallerleyaptıklarıbileşiklerihalindebulunur.

Aseçeneğindeklorgazıverilmiş.Klorelementi7Agrubundabulunur,yanihalojendir.Oldukçareaktifolduğundandoğadabileşiklerişeklinde(Örnek,NaCl)bulunur.Yanielementelhaldedeğil,bileşiklerihalindebulunur.

Yerkabuğundadaçokfazlarastlanandemirelementidedoğadademirhalindedeğilbileşiklerihalindebulunur.Örnekolarakhematit, limonitvemagnetitverilebilir.Çünküdemirelementidedoğadakielementlerleçokkolaybirşekildereaksiyonagirebilmektedir.

Sodyumelementidedoğadaelementelhaldebulunmaz.Sodyumelementinin,suileçokşiddetlireaksiyonverdiğibilinmektedir.Bunedenle1Agrubundabulunansodyumhavadakioksijenvesubuharıileçokkolaytepkimeyegirer.Yanidoğadaelementelhaldebulunmaz.

Çinkometalideoldukçakolaybirşekildereaksiyonagirer.Doğadasmitsonitgibiminerallerihalindebulunur.

Altın metalinin soy metal olduğu bilinmektedir. Soy metaller nemli havada aşınma ve yükseltgenmeye karşı dirençlimetallerdir.BunedenlealtındoğadaAuhalinde,yanielementelformdabulunmaktadır.

Doğru Cevap E

2. Aşağıdakilerden hangisi madde özelliklerinin kimyasal inceleme kapsamından biri değildir?

A) Bileşenlerininoransalmiktarı

B) Bileşenlerininnitelikleri

C) Bünyeseldeğişimler

D) Yakılması

E) Sıcaklığınarttırılması


2

ÇÖZÜM

Maddelerinözellikleri incelenmekapsamlarınıfizikselvekimyasalolarak ikiyeayırmakmümkündür.Bu incelemelerdenfiziksel olan, maddenin dış özellikleri ile ilgilenmektedir. Yani maddenin kimyasal içeriği önemli değildir ve fizikselincelemelerdemaddeninkimyasalözelliğideğişmez.Fakatkimyasalincelemedeaynışeysözkonusudeğildir.

Birmaddeninbileşenlerininoranı,omaddeninkimyasalözelliklerinideğiştirmektedir.Yineaynışekildebubileşenlerininnitelikleri o maddenin kimyasal özelliğini değiştirmektedir. Örnek olarak karışımlar verebilir. Karışımların homojen veheterojen olması bile omaddenin kimyasal özelliğini değiştirmektedir.Maddenin bünyesi yani yapısındaki değişikler dekimyasalincelemekapsamınagirmektedir.Maddeninyakılmasıilebirlikte,maddezatenkimyasalbirdeğişimgeçirir.Fakatmaddeninsıcaklığınınarttırılmasıveyadüşürülmesimaddeninfizikselincelemesikapsamınagirmektedir.

Doğru Cevap E

3. Aşağıdakilerden hangisi bir madde değildir?

A) Ağaç

B) Işık

C) Kum

D) Hava

E) Su

ÇÖZÜM

Su,kum,havaveağaçdoğadagörüldüğündeelyordamıylahissedebilen,bellibirkütlesivehacmiolanşeylerdir.Yanibunlarmaddedir.Öteyandanışıkdoğadabellibirkütlesivehacmiolmadığıiçinbirmaddedeğildir.

Doğru Cevap B

4. Aşağıdakilerden hangisinin birimi uluslararası temel birimlerden birisi değildir?

A) Uzunluk

B) Zaman

C) Ağırlık

D) Sıcaklık

E) Elektrikakımı

KİMYA

3

ÇÖZÜM

Uluslararasıtemelbirimler7tanedir.BunlarSIbirimleriolarakdabilinmektedir.

Kütle(kg)

IşıkŞiddeti(cd)

Sıcaklık(K)

Akım(A)

Maddemiktarı(mol)

Uzunluk(m)

Zaman(s)

Bunları"KISAMUZ"olarakdaakıldatutmakmümkündür.Budurumdakütleileyerçekimiivmesininçarpımıileortayaçıkanağırlıkbirtemelbirimdeğildir.

Doğru Cevap C

5. Anlamlı rakamlar dikkate alındığında aşağıdaki işlemin doğru cevabı hangisidir?

A) 0,05546

B) 0,06

C) 0,0555

D) 0,056

E) 0,055

ÇÖZÜM

Anlamlı rakam sorularında öncelikle bütün işlem hiçbir yuvarlama yapmadan çözülmeli, ardından işlemlerdeki anlamlırakamlarınsayısınagöresonuçyuvarlanmalıdır.

1,12+2,04işlemibirtoplamaişlemiolduğundanvirgüldensonrakibasamaksayısıönemlidir.İkisayıdadavirgüldensonraiki basamakbulunduğundan sonucundavirgülden sonra iki basamağıolmalıdır.Yani sonuç3,16olarak3 anlamlı rakamiçerecektir.

2,30x3,16işlemibirçarpmaişlemidir.Çarpmaişlemindesonuççarpanlardanenazanlamlırakambarındırançarpankadaranlamlıbasamakiçermelidir.Budurumdaherikiçarpanda3anlamlırakamlıdır.Bunedenlesonuçdaüçanlamlırakamlıolmalıdır(7,27).

16,40-7,27 işlemibirçıkarma işlemidir.Çıkarma işlemindekikurallar toplama işlemindekikurallar ileaynıdır.Virgüldensonraherikisayıdadaikibasamakolduğundansonucundavirgüldensonraikibasamağıolmalıdır(9,13).

işlemindehemçarpmahemdebölmeişlemivardır.Fakatherikiişlemindekurallarıaynıolduğundanikisinidebiraradaelealabiliriz.Buişlemsonucundasonucumuzda3anlamlırakamiçermelidir,çünkübölmeveçarpmadaenazanlamlırakamsayısıkadaranlamlırakamsonuçtabulunmalıdır.

Budurumdaensonsonucumuzdaüçanlamlırakamlıolmalıdır.

0,0554657985…→0,0555

Doğru Cevap C


4

6. Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Birkimyasaltepkimedetoplammaddeağırlığısabitkalır.

B) Elementlerbelirlisabitağırlıkoranlarındabirleşerekbileşiklerioluştururlar.

C) Maddeninözellikleriniyitirmedenbölünebilecekenküçükparçasınaatomdenir.

D) İkielementindeğişikoranlardabirleşipoluşturduklarıbirdenfazlabileşiklereallotropdenir.

E) Gazhalindekiikielement,bileşiklerinioluştururkensabitbasınçvesıcaklıktabelirlihacimoranlarında birleşirler.

ÇÖZÜM

A seçeneğinde tepkimede kütlenin korunumu yasasından bahsedilmiş. Bir tepkimede giren reaktiflerin kütlesi, tepkimesonucundaoluşacakürünlerintoplamkütlesineeşitolacaktır.Maddeyiyoktanvaredemeyizvemaddeyiyokedemeyizdiyedüşünebiliriz.BunedenleAseçeneğindekiifadedoğrudur.

Bseçeneğindekiifadededesabitoranlarkanunundanbahsedilmiş.Proust’unbulduğubuyasaşunuifadeetmektedir.Birbileşikoluşurken,elementlerbelirlisabitağırlıkoranlarındabirarayagelerekbubileşiğioluşturur.BunedenledeBseçeneğindekiifadededoğrudur.

Atomunyapısındaatomdandahaküçüktaneciklerolduğubilinmektedir.Örnekvermekgerekirseproton,elektron,lepton,kuark…Fakatherhangibirmaddeyiözelliklerinideğiştirmedenenküçükparçasınaayırmayaçalıştığımızdaenküçükparça atomolacaktır.Fakatbuatomlarıdaparçalarsakmaddelerinözelliklerideğişecektir.Bunedenledemaddeninözellikleriniyitirmedenbölünebilecekenküçükparçasıatomdur.

Dseçeneğindeallotropkavramınıntanımısorulmuş.Allotrop,aynıelementlerinuzaydafarklışekildeyönlenerekoluşturduklarıfarklıgeometrikşekillerineverilenaddır.Örneğin,karbonelementininfarklıallotroplarındanbahsetmekmümkündür.Elmas,grafitgibifarklıyapılardakarbonelementinerastlamakmümkündür.FakatsorudaDseçeneğindeallotropikielementinfarklıoranlardabirleşmesiyleoluşanbileşikleriolaraktanımlanmıştır.BunedenleDşıkkıyanlıştır.

Eseçeneğindekitanımbirleşenhacimoranlaryasasınaaittir.Birleşenhacimoranlarıyasası,gazhalindekiikielementyenibirbileşikoluşturacağızaman,sabitsıcaklıkvebasınçtasabithacimoranlarındabirleştiğiniönesürmektedir.Bununnedenisabitbasınçvesıcaklıktagazlarınmolsayısı ilehacminindoğruorantılıolmasıdır.Bu tanımEseçeneğindeki tanımladauyuşmaktadır.BunedenleEşıkkıdadoğrudur.

Doğru Cevap D


A) Nötralbiratomdaeşitsayıdaprotonveelektronbulunur.

B) Farklıelementlerinatomlarındakiprotonlarınınnitelikleribirbirlerininaynısıdır.

C) Bilinenbütünelementlerinatomlarındakiprotonvenötronsayılarıbirbirindenfarklıdır.

D) Birelementinatomlarındaelektronsayısıprotonsayısındanfazlaisebuelementbiranyondur.

E) Birelementinatomlarındaprotonsayısıelektronsayısındanfazlaisebuelementbirkatyondur.

KİMYA

5

ÇÖZÜM

Aseçeneğindenötratomlarda,protonveelektronsayısınıneşitolduğubelirtilmiştir.Buifadedoğrudur,çünküatomlardakiyüklütaneciklerpozitif+1yüklüolanprotonvenegatif-1yüklüolanelektronlardır.Pozitifvenegatifyüklerintoplamıda0olduğundannötrbileşiklerdeprotonveelektronsayısıeşittir.

Bseçeneğindebütünelementlerinprotonlarıincelendiğindeaynıözellikteolduğubelirtilmiştir.Buifadededoğrudur.Çünküprotonları incelediğimizdehepsinin yükününve kütlesinin aynı olduğunugörüyoruz.Elementlerininfiziksel ve kimyasalözelliklerininbirbirindenfarklıolmasınınnedenielementlerinprotonveelektronsayılarınınbirbirindenfarklıolmasıdır.

C seçeneğinde bütün elementlerin farklı sayıda proton ve nötrondan oluştuğu belirtilmiştir. Bütün elementlerin protonsayısınınbirbirindenfarklıolduğunubiliyoruz.Fakatelementlerinnötronsayısınıkısıtlayanbirşeyyoktur.Elementleraynısayıdanötronbulundurabilirler.Örneğin13Cizotopunun,6protonve7nötronubulunurken,14Nizotopunun,7protonuve7nötronbulunmaktadır.Yaninötronsayılarıeşittir.Bunedenlebuifadeyanlıştır.

Eksiyüklüiyonlaraanyondenmektedir.Birelementineksiyüklüolmasıiçinnegatifyüklüolanelektronlarınsayısı,pozitifyüklüolanprotonlarınsayısındandahafazlaolmalıdır.BunedenleDseçeneğindekiifadedoğrudur.

Artıyüklüiyonlarakatyondenmektedir.Birelementinartıyüklüolabilmesiiçinpozitifyüklüprotonlarınsayısı,negatifyüklüelektronlarınsayısındandahafazlaolmalıdır.BunedenleEseçeneğindekiifadedoğrudur.

Doğru Cevap C

8. iyonu için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

Proton Nötron Elektron

A) 26 3023

B) 26 3026

C 30 2626

D) 30 2326

E) 26 2330


6

ÇÖZÜM

Busoruyuçözmekiçinönceliklebirelementinsimgesininetrafındakiindislerinneanlamageldiğinebakalım.

A→KütleNumarası

Z→AtomNumarası

±y→TaneciğinYükü

Bilindiğigibibirelementinatomnumarası,oelementinprotonsayısınaeşittir.Bunedenle iyonundakiprotonsayısı26’dır.

Bir elementin kütle numarası proton sayısı ile nötron sayısını toplayarak bulunabilir. Ayrıca iyonunun kütlenumarasının56olduğunubiliyoruz.

KütleNumarası=Protonsayısı+nötronsayısı→56=26+ns

Nötronsayısı=30

Buiyonunuyükünün+3olduğunubiliyoruz.Biriyonun+3yüklüolmasıprotonsayısının,elektronsayısından3fazlaolduğunugöstermektedir.

Yük=Protons.-elektrons.→+3=26-es

Elektronsayısı=23

BulduğumuzdeğerleregöredoğrucevapAşıkkıolmaktadır.

Doğru Cevap A

9. Bakırın doğada bulunan iki önemli izotopları Cu-63 ve Cu-65’in kütleleri sırasıyla 62,9298 ve 64,9278’dir. Bakırın ortalama atom ağırlığı 63,5460 olduğuna göre Cu-63 izotopunun bolluk yüzdesi nedir?

A) 31,8

B) 38,2

C) 43,9

D) 56,5

E) 69,2

KİMYA

7

ÇÖZÜM

Elementlerin izotoplarından, element kütleleri hesaplanırken aşağıdaki formül kullanılır. Bu formüldekimantık şöyledir.Herbirizotopunkütlesini,doğadakibulunmayüzdesiileçarpıp,bütünizotoplariçinbuçarpımlarıtoplayıncaelementlerinortalamaatomkütlelerieldeedilir.

BuformülüCuiçinkullanırsak;

Burada dikkat etmemiz gereken bir diğer nokta ise iki bakır türünün doğadaki bulunma yüzdelerinin toplamının%100yapmasıdır.Çünküdoğadabaşkaizotopuolmadığıiçintoplamı,yanibütünbakırmiktarı%100yapmalıdır.

EldeettiğimizdenklemdebirtanebilinmeyenimizvarvebudaCu-63izotopunundoğadakibollukyüzdesidir.Bunagöredenkleminçözümübizedoğrucevabıverecektir.

Doğru Cevap E

10. Bir organik bileşik %50 karbon, %5,6 hidrojen ve %44,4 oksijen içermektedir. Bu bileşiğin basit formülü nedir?

A) C4H6O

B) C4H5O2

C) C3H4O2

D) C3H8O3

E) C2H4O


8

ÇÖZÜM

Bileşikler oluşurken elementlerin tanecik sayılarının sabit bir oranda birleşmesiyle oluşurlar. Bunu da bileşiklerde herbirelementinalt indisiolarakgösteririz.ÖrneğinH2OmolekülündeikiHatomuvebirOatomuvardır.Molekülütekbirmolekülgibidüşünmekyerinebirmolmolekülolarakdüşünürsek1molH2Omolekülünde2molHatomuve1molOatomubulunmaktadır.Bubilgiışığındasoruyuçözmeyebaşlayalım.

Bubileşiktenelimizde100gramolduğunuvarsayalım.Budurumdabileşiğin50gramıC,5,6gramıHve44,4gramıOolacaktır.Bumiktarlarınmolsayısınıbulalım.

100grambileşiktekielementlerinmolsayıları;

Her bir bileşikteki elementlerin atom sayısının mol sayıları ile doğru orantılı olduğunu biliyoruz. Bu durumda bileşiğiaşağıdakigibiyazabiliriz.

Busayılarıtamsayıyaçevirmekiçinbütünsayıları,busayılarınenküçüğünebölelim.

Birbileşiğinbasitformülü,enküçüktamsayılarlaifadeedilmişhaliolduğundanyukarıdaeldeettiğimizaltindisleri2ileçarpalım.Budurumdabasitformülümüzaşağıdakigibiolacaktır.

Doğru Cevap C

11. Aşağıda formülleri verilen bileşiklerden hangisinin kimyasal adı doğru yazılmamıştır?

Formül Kimyasaladı

A) N2O5 diazotpentaoksit

B) SF6 kükürtheksaflorür

C) ICl7 iyotheptaklorür

D) P4O8 tetrafosforoktaperoksit

E) Fe2S3 ferriksülfür

KİMYA

9

ÇÖZÜM

Bilindiğiüzerekovalentveiyonikbileşiklerinadlandırılmasıbirazfarklıdır.KovalentbileşikleriadlandırırkenilkelementinsayısıLatinceolaraksöylenirveelementinadıardındansöylenir.İkincielementinmiktarısayısıLatincesöylendiktensonra,elementiniyon(anyon)halininadısöylenir.ÖrneğinNH3molekülüazottrihidrürşeklindeadlandırılır.İyonikbileşiklerdeisedirektolaraksırasıylaöncekatyonsonrasındaanyonunadısöylenir.Eğeriyonlarbirdenfazladeğerlikalıyorsayüküparanteziçindebelirtilir.Örnekolarak,NaClmolekülüsodyumklorürşeklindeadlandırılır.

N2O5kovalentbağlıbirbileşiktir.Bunedenlediazotpentaoksitşeklindeadlandırılır.Aşıkkıdoğrudur.

SF6kovalentbağlıbirbileşiktir.Bunedenlekükürtheksaflorürşeklindeadlandırılır.Bşıkkıdoğrudur.

ICl7kovalentbağlıbirbileşiktir.Bunedenleiyotheptaklorürşeklindeadlandırılır.Cşıkkıdoğrudur.

P4O8kovalentbağlıbirbileşiktir.Bunedenletetrafosforoktaoksitolarakadlandırılmasıgereklidir.Dseçeneğindeperoksitkullanılmış.BunedenleDifadesiyanlıştır.

Fe2S3iyonikbağlıbirbileşiktir.Normalsistematikolarakadlandırılırsademir(III)sülfürşeklindeadlandırılmalıdır.FakatFe3+iyonunaferrikdedenmektedir.Bunedenleferriksülfürifadesidoğrudur(Fe2+iyonunadaferrözdenmektedir).

Doğru Cevap D

12. Aşağıdakilerden hangisinin sulu çözeltisi ASİDİK özellik gösterir?

A) NaClO3

B) NaHSO4

C) Na2SO4

D) Na2CO3

E) Na2HPO4


10

ÇÖZÜM

AseçeneğindekiNaClO3tuzununasidikbirhidrojeniyoktur.Bunedenledeasidikolmasıbeklenmez.NaOHkuvvetlibazıveHClO3kuvvetliasidininbirleşmesindenoluşanbutuznötrözellikgösterir.

BseçeneğindekiNaHSO4tuzununasidikbirprotonuvardır.HSO4-iyonununeşlenikasidiolanH2SO4oldukçakuvvetlibir

asittir.HSO4-iyonudazayıfasitolmasınarağmenoldukçabüyükbirKadeğerinesahiptir.BunedenledeNaHSO4 tuzu suda

çözündüğündeasidiközellikgöstermektedir.

CseçeneğindekiNa2SO4tuzusudaçözündüğündeSO42-anyonuortayaçıkaracaktır.SO4

2-zayıfbirasidin(HSO4-)eşlenik

bazıdır.SudahidrolizolduğundaHSO4-iyonlarıylabirliktehidroksitiyonlarıdaortayaçıkacaktır.BunedenleNa2SO4 tuzu

baziközellikgöstermektedir.

DseçeneğindekiNa2CO3bileşiğisudaçözündüğündeCO32-anyonuortayaçıkaracaktır.CO3

2-anyonuyinezayıfbirasidin(HCO3

-) eşlenik bazıdır. Suda hidroliz olduğundaHCO3- iyonlarıyla birlikte hidroksit iyonları da ortaya çıkaracaktır.Bu

nedenledeNa2CO3 tuzubaziközelliktedir.

E seçeneğindeki Na2HPO4 tuzu suda çözündüğünde HPO42- iyonu ortaya çıkaracaktır. HPO4

2- iyonu amfoter özellikgöstermektedir.EşlenikasidiH2PO4

-iken,eşlenikbazıisePO43-‘dir.FosforikasidinKa2 veKa3değerlerininsırasıylayaklaşık

olarak 10-8ve10-13olduğunubilmekteyiz.ButarzamfotertuzlarınpHdeğeriaşağıdakigibihesaplanabilir.

Yaniamfotermaddeyioluşturanvetüketenasidiksabitlerinçarpımınınkarekökübizehidronyumiyonuderişiminiverecektir.HPO4

2-iyonuiçinyaklaşıkolarakpHdeğeri10-11civarındabulunur.BunedenledeNa2HPO4tuzubaziközellikgösterir.

Doğru Cevap B

13. 100 mL, 0,05 M Na2CO3 çözeltisine, 100 mL, 0,20 M HCl eklenerek H2CO3 oluşturuluyor. Çözelti ısıtılarak H2CO3’ün tamamı CO2(g) ve H2O haline dönüştürülerek ortamdaki CO2(g) uzaklaştırılıyor. Bu durumda çözeltideki [H+] iyonlarının derişimi aşağıdakilerden hangisidir?

A) 0,02

B) 0,19

C) 0,09

D) 0,15

E) 0,05

KİMYA

11

ÇÖZÜM

Önceliklereaksiyonagirenmaddelerinmolsayılarınıbulalım.

Tepkime sonucundaH+mol sayısı 0,010mole düşmüştür. Bumol sayısını toplam hacime bölersekH+ iyonu derişiminibulabiliriz.

Doğru Cevap E

14. Karbon dioksit katı, sıvı ve gaz fazları 5,2 atm’de ve -57 0C’de dengede bulunur (üçlü nokta). Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) CO2içinnormalergimenoktasıgözlenmez.

B) CO2’nin1atm’dekisüblimleşmesıcaklığı-570C’denküçüktür.

C) Eğer,-500Csabitsıcaklığında,CO2buharıüzerindekibasınçarttırılırsasıvıhalegeçer.

D) CO2’ninnormalkaynamasıcaklığı-570C’dendüşükbirsıcaklıktır.

E) EğerkatıCO210atmsabitbasınçaltındaısıtılmayabaşlanırsa,-57 0C’dendahayüksekbirsıcaklıktasıvı

fazageçer.


12

ÇÖZÜM

Verilenbilgilerışığındakarbondioksitiçinfazdiyagramınıçizelim.

Aseçeneğindenormalşartlardayani1atm’dekarbondioksitineritilemeyeceğibelirtilmiştir.Fazdiyagramınıkullanarak1atm’dekatıdansıvıyageçişolupolmadığınabakalım.

Grafiktedegörüldüğügibi1atmbasınçtakarbondioksitiçinyalnızcakatıdangazageçişmümkündür.Yaninormalşartlardakarbondioksitiçinsüblimleşmegörülür.

Bseçeneğinde1atm’dekisüblimleşmesıcaklığının-570C’denküçükolduğubelirtilmiştir.Birüstgrafiktekikırmızıçizgidendegörüleceğiüzerebuhaldeğiştirmesıcaklığı-570C’denküçüktür.

Cseçeneğinde-500C’dekarbondioksitbuharıüzerindebasınçarttırılıncasıvıfazageçişolupolmayacağısorulmuş.

(SıcaklıkoC)

(SıcaklıkoC)

(SıcaklıkoC)

-57

-57

-57

5,2atm

5,2atm

5,2atm

Basınç(atm)

Basınç(atm)

Basınç(atm)

KİMYA

13

Yukarıdakigrafiktedegörüldüğüüzere-50 0C’debuharüzerindekibasınçarttırılırsasıvıfazınageçişolur.Ardındanbasınçdahadaarttırılırsakatıhalegeçişgözlemlenir.

Kaynamasıcaklığı,katıdansıvıyageçerkenbuharbasıncınındışbasıncaeşitolduğusıcaklıktır.Buradadışbasıncınormalkaynamasıcaklığıdendiğiiçin1atmolarakdüşünebiliriz.Aşıkkıiçinincelemeyaptığımızda1atm’dekatıdansıvıyageçişgözlemlenmediğinigörmüştük.Bunedenlekarbondioksitiçinnormalkaynamasıcaklığındanbahsedilemez.

Eseçeneğinde10atmbasınçtakatıdansıvıyageçiştekisıcaklığın-570C’denküçükveyabüyükolduğusorulmuş.

Yukarıdakigrafiktekırmızıçizgiyebaktığımızdakatıdansıvıyageçiştekisıcaklığın-570C’denbüyükolduğunetbirşekildegörülmektedir.

Doğru Cevap D

15. Ağırlıkça %10,0 AgNO3 içeren sulu çözeltinin yoğunluğu 1,09 g/cm3’tür. Çözeltideki AgNO3’ün molaritesi nedir?

A) 1,00

B) 0,64

C) 0,06

D) 0,56

E) 5,20

(SıcaklıkoC)-57

5,2atm

Basınç(atm)


14

ÇÖZÜM

Elimizde100mLçözeltiolduğunuvarsayalım.Budurumdakiçözeltininkütlesinibulalım.

109gramçözeltidekaçgramgümüşnitratolduğunubulmakiçingümüşnitratınçözeltidekiağırlıkçayüzdesinikullanabiliriz.

Molariteyibulmakiçingümüşnitratınmolünübulmamızgereklidir.

Gümüşnitratınmolsayısı0,064molveçözeltininhacminibaşlangıçta100mLkabulettiğimizegöremolariteyiaşağıdakigibihesaplayabiliriz.

Doğru Cevap B

16. Frekansı 4,464x1014 s-1 olan elektromanyetik dalganın dalga uzunluğu m cinsinden nedir?

A) 6,720x10-7

B) 7,472x10-15

C) 1,368x1023

D) 1,489x10-6

E) 1,579x10-19

KİMYA

15

ÇÖZÜM

Birelektromanyetikdalganınhızının,frekansıiledalgaboyununçarpımıolduğubilinmektedir.

c=λ×ν

Işıkhızının3,0x108m/solduğudabilindiğinegöre,budalganındalgauzunluğurahatçahesaplanabilir.

3,0×108m/s=λm×4,464×1014 s-1

λ=6,720×10-7 m

Doğru Cevap A

17. 100 mL, 0,040 M Na3PO4 çözeltisi ile 100 mL, 0,12M CaCl2 çözeltisi karıştırılarak Ca3(PO4)2 çöktürülüyor. Çöken Ca3(PO4)2’tın gram cinsinden ağırlığı nedir?

A) 8,68

B) 5,14

C) 1,24

D) 0,85

E) 0,62


16

ÇÖZÜM

Tepkimesonucundakaçmolkalsiyumfosfatoluşacağınıbulmakiçinönceliklereaktiflerinmolmiktarınıbulalım.

Tepkimesonucunda0,002molkalsiyumfosfatkatısıoluşmaktadır.Budurumda;

Doğru Cevap E

18. Aşağıdaki moleküllerden hangisi polar bir moleküldür?

A) CO2

B) CHCl3

C) CCl4D) BF3

E) PCl5

KİMYA

17

ÇÖZÜM

Birmolekülünpolarveyaapolarolduğunuanlamakiçinmoleküliçindekiatomlarındipolmomentlerinintoplamınabakmalıyız.Toplamdipolmomentisıfırolanmoleküllerapolariken,sıfırdanfarklıolanmoleküllerisepolarolmaktadır.

Bileşiklerindipolmomentitoplamlarınıbulmakiçinmolekülgeometrileriniyazmakgerekir.

AseçeneğindekiCO2molekülüilebaşlayalım.

C OO

CO2molekülüdoğrusaldır.Oksijenatomukarbonatomundadahaelektronegatifolduğundanoksijenatomlarıbağdakiatomlarıkendineçekmekisteyecektir.Fakatikioksijenatomununçekişkuvvetivektörelolarakbirbirinidengelediğiiçinbumolekülapolardır.

BseçeneğindekiCHCl3molekülünebakalım.

C

H

Cl Cl

Cl

CHCl3 molekülü tetrahedral yapıdadır. Fakat bu yapıda köşelerde iki farklı atom vardır. Cl atomları karbon atomundanelektronçekerken,Hatomukarbonatomunaelektronsağlayacaktır.BunedenleHatomuelektroncazayıfolurkenClatomlarıelektronca zengin olacaktır. Vektörel olarak dipolmomentlere baktığımızda da toplam sıfır etmeyeceği açık bir şekildegörülmektedir.BunedenledeCHCl3molekülüpolardır.

CseçeneğindekiCCl4molekülünebakalım.

C

Cl

Cl Cl

Cl

CCl4molekülü tetrahedralyapıdadır.Buyapıda4köşededeClatomubulunmaktadır.ClatomlarıCatomundanelektronçekmesinerağmen,bu4Clatomununçekmekuvvetleribirbirinidengeleyecektir.Dipolmomentivektörelolaraktopladığımızdasonucunsıfırvereceğiaçıkbirşekildegörülmektedir.Bunedenle CCl4yapısıapolardır.

DseçeneğindekiBF3yapısınabakalım.

B

F

FF

BF3 molekülü üçgen düzlem şeklindedir. Flor atomları bağdaki elektronları kendi üzerine çekmekisteyecektir.Fakatüçfloratomununçekmesisonuçolarakbirbirinidengeleyecektir.Budipolmomentlerivektörelolarakdatoplarsaksonucunsıfırçıktığınıgörebiliriz.BunedenledeBF3 yapısıapolardır.

EseçeneğindekiPCl5yapısınabakalım.

P

Cl

Cl

Cl

Cl

Cl

PCl5molekülüüçgenbipiramitşeklindedir.buyapıdaClatomlarıbağdakielektronlarıkendineçekmektedir.Fakat aksiyal konumdaki Cl atomların çekmesi birbirini dengelemektedir. Ekvatoryal konumdaki Clatomlarıdaüçgendüzlemşeklindeolduklarındanonlarındaçekmeleribirbirinidengelemektedir.Bunedenledenetdipolmomentsıfırolmaktadır.SonuçolarakPCl5molekülü apolardır.

Doğru Cevap B


18

19. Aşağıdakilerden hangisi molekül içi bir bağdır?

A) İyon-dipol

B) Dipol-dipol

C) Kovalent

D) Dipol-türetilmişdipol

E) VanderWaals

ÇÖZÜM

Aseçeneğindekiiyon-dipolbağımoleküllerarasıbirbağdır.İyonlarilesabitdipolmomentiolanpolarmoleküllerarasındagörülür.ÖrnekolarakNa+ iyonu ile H2Omolekülüarasındaiyon-dipoletkileşimivardır.

Bseçeneğindekidipol-dipolbağımoleküllerarasıbirbağdır.Sabitbirdipolmomentiolanpolarmoleküllerarasındagözlenir.ÖrnekolarakHClmolekülleriarasındadipol-dipolbağıvardır.

C seçeneğindeki kovalent bağ bir molekül içi bağıdır. Kovalent bağ ametal elementler arasında elektronların ortaklaşakullanılmasıylaoluşankimyasalbirbağdır.ÖrnekolarakNH3molekülündeN-Hbağlarıkovalentbağdır.

D seçeneğindeki dipol-türetilmiş (indüklenmiş) dipol bağı moleküller arası bağdır. Sabit bir dipol momenti olan polarmoleküllerile,sabitbirdipolmomentiolmayanapolarmoleküllerarasındagözlenir.ÖrnekolarakH2OmolekülüileCCl4molekülüarasındakietkileşimverilebilir.

EseçeneğindebahsedilenVanderWaalsbağları,moleküllerarasıbağlarıngeneladıdır.Bunedenlebubağlarınmoleküliçibağolmadığınıanlayabiliriz.

Doğru Cevap C

20. Aşağıdakilerden hangisi en kuvvetli asittir?

A) HClO

B) HClO2

C) HClO3

D) NaClO3

E) HClO4

ÇÖZÜM

BusorudaDseçeneğindekimolekül(NaClO3)birasitdeğilbazdır.HClO3asidinineşlenikbazıdır.GeriyekalanseçenekleriincelediğimizdeHZOxşeklindeasitlerolduğunugörmekteyiz.HZOxşeklindegösterilebilenasitleroksiasitlerdir.BudurumdaZatomuClelementidir.Oksiasitlerinasidikkuvveti,Zatomunabağlıolanoksijensayısıarttıkçaartmaktadır.Bunedenlexaltindisienbüyükolanasitiçlerindekienkuvvetliasitolacaktır.SonuçolarakbusorudakienkuvvetliasitHClO4asididir.

Doğru Cevap E

KİMYA

19

21. Aşağıdakilerden hangisinin kaynama sıcaklığı en yüksektir?

A) CH3CH2CH2OH

B) CH2OHCH2CH2OH

C) CH3OCH2CH3

D) CH3OCH3

E) CH3CH2CH2NH2

ÇÖZÜM

Bileşiklerin kaynama sıcaklığını belirleyen etken,molekülleri arasındaki çekimkuvvetidir.Moleküller arası etkileşimne kadarkuvvetliisekaynamanoktasıokadaryüksekolacaktır.

A seçeneğindeki CH3CH2CH2OHmolekülüne baktığımız zaman, molekülün ucunda oksijen atomuna bağlı bir hidrojengörmekteyiz.HidrojenbağıoluşmasıiçingereklişartolanF,OveyaN’yebağlıHatomuşartıburadasağlanmıştır.Moleküllerarsındakibaskınolançekimkuvveti,hidrojenbağıdır.

B seçeneğindekiCH2OHCH2CH2OHmolekülüne baktığımız zaman,molekülün iki ucunda da oksijen atomuna bağlı birhidrojenatomugörmekteyiz.Bunedenlebileşikteikifarklıhidrojenbağıbulunmaktadır.BunedenledekaynamanoktasıtekbirhidrojenbağıiçerenCH3CH2CH2OHmolekülünegöredahafazlaolacaktır.

CseçeneğindekiCH3OCH2CH3 molekülündeherhangibirhidrojenbağıbulunmamaktadır.Çünküoksijenatomuburadakarbonatomlarınabağlanmıştır.Molekülpolarolduğundanmolekülleriarasındadipol-dipoletkileşimigörülmektedir.HidrojenbağıetkileşimiçokdahagüçlüolduğundanBseçeneğindekimolekülünkaynamanoktasıdahayüksektir.

DseçeneğindekiCH3OCH3molekülündeherhangibirhidrojenbağıbulunmamaktadır.Çünküoksijenatomuburadakarbonatomlarına bağlanmıştır. Molekül polar molekül olduğundan molekülleri arasında dipol-dipol etkileşimi görülmektedir.HidrojenbağıetkileşimiçokdahagüçlüolduğundanBseçeneğindekimolekülünkaynamanoktasıdahayüksektir.

E seçeneğindeki CH3CH2CH2NH2 molekülüne baktığımızda molekülün ucunda bulunan azot atomuna balı hidrojenlerbulunmaktadır. Bu molekülde bu nedenle hidrojen bağı vardır. B seçeneğindeki molekül ile karşılaştıracak olursak,CH2OHCH2CH2OHmolekülündeikifarklıhidrojenbağıbulunduğundanveO-Hhidrojenbağınınelektronegatiflikfarkınındaha fazla olmasından, N-H'taki hidrojen bağından daha kuvvetli olmasından dolayı CH2OHCH2CH2OH molekülününkaynamanoktasıenyüksektir.

Doğru Cevap B

22. Havası boşaltılmış 10,0 L’lik bir kapta 2,4 g H2(g) ve 12,8 g O2(g) tepkimeye girerek H2O oluşturuyorlar. Tepkime tamamlandıktan sonra 25 0C’de kaptaki toplam basınç torr cinsinden nedir? Suyun bu sıcaklıktaki buhar basıncı 23,6 mmHg’dır.

A) 338

B) 743

C) 767

D) 936

E) 1248


20

ÇÖZÜM

Önceliklereaksiyonagirenmaddelerinmolsayısınıbulalım.

Tepkimeeşitliğiniyazalım.250Colduğundanoluşansusıvıfazındaolacaktır.

TepkimekabındabasınçoluşturantürlerH2(g)veH2O(s)’nınbuharbasıncıdır.

H2(g)’dankaynaklananbasıncıbulalım.

Suyunbuharbasıncı,sumiktarınabağlıdeğildir.Safsıvılarınbelirlisıcaklıklarda,sabitbuharbasınçlarıvardır.Yanisıvılarınbuharbasıncısıcaklığavesıvınınsaflığınagöredeğişmektedir.

Doğru Cevap C


A) Brönstedtanımınagöreprotonverenbileşiklerasittir.

B) Kuvvetlibirasidinkonjugebazıkuvvetlibirbazdır.

C) Lewistanımınagörebağyapmamışbirelektronçiftinikabuledenbileşikasittir.

D) EğerBF3veCH3OCH3kompleksoluşturmatepkimesinesokulursa,CH3OCH3birLewisbazıolaraktanımlanır.

E) Hemasithemdebazözelliğigösterenbileşikleramfoterdiyeisimlendirilir.

KİMYA

21

ÇÖZÜM

Busoruyuçözebilmekiçintemelasitbazkavramlarınınbilinmesigerekmektedir.Brönstedtanımınagöreasitlerprotonverenbileşikleriken,bazlarprotonalabilenmaddelerdir.Lewisegöreiseasitlerelektronçiftialabilenmaddelerikenbazlarelektronçiftisağlayanmaddelerdir.

A seçeneğinde Bronsted’in asit tanımı doğru olarak verilmiştir. Yukarıda da bahsettiğimiz üzere asitler proton verenbileşiklerdir.

Bseçeneğindekonjugeasitvebazlarınkuvvetleriileilgilisorusorulmuş.Eğerbirasitnekadarkuvvetliiseonunkonjugebazıokadarzayıfolacaktır.Eğerbirasitçokzayıfisedekonjugebazıokadarkuvvetliolacaktır.BunedenledeBseçeneğindekiifadeyanlıştır.

CseçeneğindeLewisasiditanımıyapılmıştır.BağyapmamışelektronçiftinialabilenmaddelerLewisasididir.BunedenleCseçeneğindekiifadedoğrudur.

DseçeneğindeLewisasit-baz tepkimesi ile ilgilibilgiverilmiş.BF3boşp-orbitalineelektronalabileceği içinLewisasidiiken,CH3OCH3 molekülüoksijenatomundakielektronçiftleriniBF3molekülüneverdiğiiçinLewisbazıolarakdavranır.BunedenleDseçeneğindekiifadedoğrudur.

Eseçeneğindeamfotermaddelerintanımıyapılmış.Amfotermaddelerhemasithemdebazözelliğigösterenmaddelerdir.BunedenleEseçeneğindekiifadededoğrudur.

Doğru Cevap B

24. 200 0C 50 g Cu (özgül ısısı = 0,387 J/0C.g), 25 0C’deki 500 g H2O (özgül ısısı = 75,4 J/0C.mol) içine konulduğunda denge sıcaklığı 0C cinsinden ne olur?

A) 26,6

B) 31,4

C) 37,5

D) 42,1

E) 49,8


22

ÇÖZÜM

Busorudabakırınverdiğiısı,suyunaldığıısıyaeşitolmalıdır.Buısıakışıiseensonsıcaklıklareşitlendiğinde(sistemtermaldengeyegeldiğinde)duracaktır.Bunedenle;

Özgülısınınpaydadakibirimlerinedikkatedilmelidir.Cuiçinısıdeğişimihesaplanırkengramcinsindenkütlesinikullanmamızgerekir.Öteyandansuiçinısıdeğişimihesaplarkenmolcinsindenmaddemiktarınıkullanmamızgereklidir.

Doğru Cevap A

25. Aşağıdakilerden hangisi Ag’nin elektron dizilişidir?

A) [Kr]5s24d9

B) [Xe]6s25d9

C) [Kr]5s14d10

D) [Ar]4s24d8

E) [Xe]5s24d10

ÇÖZÜM

Gümüşün (Ag) atom numarası 47’dir. Gümüşün elektron dizilimini kolaylaştırmak için, seçeneklerde görüldüğü üzeregümüşünkendisindenöncegelensoygazınsembolüköşeliparanteziçindeyazılabilir.

Gümüş5.periyottabulunmaktadır.4.periyotun sonüyesiyani soygazıolanelement iseKriptondur(Kr).BunedenleAgatomunundizilimine[Kr]yazarakbaşlanılabilir.BunedenleB,DveEseçenekleriyanlışolacaktır.

Dizilimedevamettiğimizdeöncelikle5sorbitaligelir,budurumdaelektrondağılımı[Kr]5s2şeklinialır.ArdındanAg’nindeiçindeolduğu4dgrubumetallerigelmektedir.Gümüşegelenekadar9elektronyerleştirmemizgerekmektedir.Bunedenledizilimimiz[Kr]5s24d9şeklinialacaktır.Fakatdiziliminsonhaliböyledeğildir.

[Kr]5s24d9dizilimi,aynıCrveCuatomlarındaolduğugibi,küreselsimetriyeuygunbirşekildedizilecektir.BudurumdaAgatomuiçinsondizilimimiz[Kr]5s14d10şeklindeolacaktır.

Doğru Cevap C

KİMYA

23

26. Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Biratomçekirdeğininçapı10-15mmertebesindedir.

B) Nötronunyüküyok,fakatkütlesivardır.

C) Verilenbirelementinbütünatomlarıaynıdır.

D) Kütlenumarasıprotonvenötronsayılarınıntoplamıdır

E) Birelementindeğişikizotoplarındakiçekirdekleraynıdır.

ÇÖZÜM

Aseçeneğindebiratomunçekirdeğininboyutunun10-15mcivarındaolduğubelirtilmiştir.Biratomunyarıçapıortalama100-200pmcivarındadır(1pm=10-12m),atomçekirdeğininboyutuise10-15mcivarındadır.BunedenleAseçeneğindeifadedoğrudur.

Bseçeneğindenötrontaneciğininözellikleriverilmiştir.Nötronçekirdektebulunanyüksüzbirtaneciktirvekütlesivardır.BunedenleBseçeneğindekiifadedoğrudur.

Cseçeneğindeelementintanımıverilmiş.Elementlerbütüntanecikleriaynıözelliğigösterenyanibütüntanecikleriaynıolanmaddelerdir.BunedenleCseçeneğindekiifadededoğrudur.

Dseçeneğindekütlenumarasının tanımıverilmiş.Kütlenumarasıprotonvenötronsayılarının toplamıdır.BunedenleDseçeneğindedoğrudur.

E seçeneğinde izotopların çekirdeklerinin aynı olduğu belirtilmiştir. Fakat bu ifade yanlıştır. Atom çekirdeğinde protonve nötronlar bulunur. İzotopların proton sayısı aynı iken nötron sayıları farklıdır.Bu nedenle de izotopların çekirdekleribirbirindenfarklıdır.

Doğru Cevap E

27. Aşağıdakilerden hangisi verilen tepkimenin hız sabitini etkiler?

N2(g) + O2(g) → 2NO(g)

A) Toplambasıncınazaltılması

B) N2(g)basıncınınarttırılması

C) NO(g)’nintepkimeortamındanalınması

D) He(g)eklenmesi

E) Katalizör eklenmesi


24

ÇÖZÜM

Tepkimeiçinhızifadesiyazacakolursakaşağıdakişekildeyazılabilir.

Aseçeneğindetepkimeortamınıntoplambasıncınınarttırılmasınınnasılyapıldığınabağlıolarak(tepkimeortamınainertgazeklemek,tepkimeortamınareaktifgazeklemek,tepkimeortamınınhacminiküçültmekvb.)azotveoksijengazlarınınbasıncıdeğişecektir.Bunedenledetepkimehızıdeğişecekfakathızsabitinietkileyenbirşeyolmadığıiçinhızsabitiaynıkalacaktır.

Bseçeneğindeazotgazınınbasıncınınarttırılmasıylatepkimehızlanacaktır.Fakatbununnedenihızifadesindekiazotgazınınbasıncınınartmasıdır.Hızsabitiyinedeğişmemiştir.

Cseçeneğindeürünün tepkimeortamındanalınmasındanbahsedilmiş.Ortamınsabithacimliveyasabitbasınçlıolmasınagöre,azotveoksijengazlarınınbasınçlarısabitkalacakveyaartacaktır.Fakatbudeğişiminhızsabitinebiretkisiyoktur.

He(g)eklenmesiortamınsabithacimliveyasabitbasınçlıolmasınagöre,azotveoksijengazlarınınbasınçlarısabitkalacakveyaartacaktır.Fakatbudeğişiminhızsabitinebiretkisiyoktur.

Tepkimeye katalizör eklendiği zaman, aktifleşme enerjisi düşecek. Tepkime tamamıyla farklı bir mekanizma üzerindenyürüyecektir.Bunedenletepkimeninhızifadesivehızsabitidedeğişecektir.

Doğru Cevap E

28. Sabit hacimli bir kalorimetre bombasında 0,852 g C4H10 (g) yeteri kadar oksijen ile 120 0C’de yandığında 1,854 kJ ısı açığa çıkıyor. Buna göre C4H10(g)’ün 120 0C’deki yanma entalpisi kaç kJ/mol’dür?

A) -131,4

B) +107,8

C) -121,3

D) +132,4

E) -126,5

NOT: Sınavda bu sorunundoğrucevabıyanlışyazıldığıiçiniptaledilmiştir.

KİMYA

25

ÇÖZÜM

Öncelikleyanmatepkimesiiçintepkimeeşitliğimiziyazalım.

Yanmaişlemi1200C’deolduğundanoluşansudagazfazındaolacaktır.

Tepkimede0,852gramC4H10(g)yakılmasısonucunda1,854kJısıaçığaçıktığınagörebirmolC4H10(g)yakılsaydıkaçkJısıaçığaçıkacaktı?

Önceliklebuaçığaçıkanısının∆Umuyoksa∆Hmıolduğunutanımlamamızgerekmektedir.Kalorimetreninsabithacimliolduğubelirtilmiştir.Sabithacimdekienerjideğişimininde∆Uolduğunubiliyoruz.Budurumdatepkimenin∆U’su-126,2kJ/mololacaktır.

Bir tepkime sonucunda katı ve sıvı oluşmasıyla gerçekleşen hacim değişikliği, gaz oluşmasıyla gerçekleşen hacimdeğişikliğinekıyaslaçokçokküçükkalmaktadır.Bunedenlekatıvesıvılarınhacimdeğişikliğiniyukarıdakiformüldeihmalederiz.Sonuçolarakyukarıdakiformülümüzaşağıdakigibiolur.

Birimlerededikkatederektepkimenin∆H’nıbulalım.

Doğru Cevap C

29. Aşağıdakilerden hangisi iyonik katı bir maddenin özelliklerinden biri değildir?

A) Ergimesıcaklığıgenellikleyüksektir.

B) İncetelvelevhahalinegelebilir.

C) Moleküllerarasıkuvvetlerelektrostatiktürdendir.

D) Kırılgandır.

E) Katıhaldeikengenellikleelektriğiiletmez.


26

ÇÖZÜM

A seçeneğinde iyonik katıların erime sıcaklığının oldukça yüksek olduğu belirtilmiştir. İyonik katılar kristal yapısındaelektrostatik kuvvetlerin kendilerini bir arada tutmasıyla bulunur. Elektriksel bir etkileşim olduğundan erime sıcaklıklarıdiğermoleküllereoranlayüksektir.

Bseçeneğindeiyonikkatılarınincetelvelevhahalinegetirebileceğibelirtilmiştir.Aksinebuifadeyanlıştır.İyonikkatılarkırılganyapıdadır.İncetelvelevhahalinegetirilebilenmaddelermetallerdir.

C seçeneğinde iyonik katıların moleküller arası etkileşiminin elektrostatik olduğu belirtilmiştir. Bu ifade yukarıda daaçıkladığımızüzeredoğrudur.

Dseçeneğindeiyonikkatılarınkırılganolduğubelirtilmiştir.Yukarıdadasöylediğimizüzereiyonikkatılarkırılgandır.

Eseçeneğindeiyonikkatılarınkatıhaldeelektriğiiletmediğibelirtilmiştir.Buifadededoğrudur.İyonikbileşiklerkatıhaldeelektriğiiletmeziken,sudaçözündüklerindeçözeltilerielektriğiiletmektedir.

Doğru Cevap B

30. 0,8016 g Ca metali üzerine 100 mL HCl eklenerek H2(g) elde ediliyor. Tepkime sonunda çıkan H2 gazı su ile doldurulup ters çevrilerek suya daldırılmış tüp içerisinde toplanıyor ve hacmi 20 0C’de 520 mL olarak ölçülüyor. Suyun 20 0C’deki buhar basıncı 17,5 mHg ise, tüp içerisindeki suyun üzerinde toplanan gazın basıncı mmHg cinsinden nedir?

A) 1422,1

B) 1404,6

C) 719,8

D) 702,3

E) 685,6

KİMYA

27

ÇÖZÜM

Cametaliilehidroklorikasitarasındakireaksiyonuyazalım.

TepkimedekisınırlayıcıbileşenCametalidir.ÇünküHClçözeltisininderişimihakkındabirbilgiverilmemiş.BuradandaHClçözeltisininortamdaaşırıolduğunuanlayabiliriz.

1molreaksiyonagirenCametaliiçin1molH2gazıoluşmaktadır.SonuçolarakoluşanH2gazımiktarı;

Tüpüniçindekisuyunüzerindebasınçoluşturantürlerhidrojengazıilesuyunbuharıdır.

Suyunbuharbasıncı200C’desabittirve17,5mmHg’dır.Budurumdasuyunüzerindekitoplambasınçaşağıdakigibiolacaktır.

Doğru Cevap C

31. Aşağıda verilen tepkimede 8,16 g Fe ve 6,72 g O2 etkileşerek 1,12 g Fe2O3 elde edilmiştir. Bu tepkimenin % verimi nedir?

2Fe + 3/2O2 → Fe2O3

A) 6,4

B) 9,6

C) 19,2

D) 45,2

E) 83,7


28

ÇÖZÜM

İlkolarakortamakonulanreaktiflerdennormalkoşullarda,tepkime%100verimleolsaydıkaçgramFe2O3oluşacağınıbulalım.Tepkimedemolhesabıyapabilmekiçinönceliklereaktiflerinmolsayısınıbulalım.

Tepkimedekisınırlayıcıbileşeninhangisiolduğunubelirlemekiçinstokiyometrikkatsayılarınabölelim.Enküçükmolsayısıhangisindeisesınırlayıcıbileşenoolacaktır.

TepkimedekisınırlayıcıbileşenFe’dir.

Tepkimesonucunda0,073molFe2O3oluşacaktır.OluşanFe2O3’ünkütlesinibulalım.

Tepkime%100verimleolsaydı11,65gramFe2O3oluşacaktı.Budurumdabutepkimeninverimiaşağıdakigibiolacaktır.

Doğru Cevap B

32. Ba3(PO4)2 bileşiğindeki P’nin değerliği nedir?

A) -3

B) +3

C) -5

D) +5

E) +7

KİMYA

29

ÇÖZÜM

Bametalibileşiklerinde+2değerlikalmaktadır.Budurumda fosfat anyonuda -3değerlikliolacaktır.PO43- anyonundaki

oksijenlerindeğerliği ise -2olacaktır.Oksijenperoksitleriveflor ileyaptığıbileşikleriharicindehep -2değerliklidir.BudurumdaPatomunundeğerliğiaşağıdakigibihesaplanabilir.

Değerlikp+4x(-2)=-3

Değerlikp=+5

Doğru Cevap D

33. Aşağıda verilen azot oksitlerinden hangisi oluşamaz (doğada yoktur)?

A) N2O

B) NO

C) NO2

D) N2O3

E) N2O7


30

ÇÖZÜM

Bu tarz sorularda azot atomunun değerliğine bakmak gereklidir. Azot atomu 5A grubunda bulunduğu için alabileceğideğerlikler, -3 ile +5 arasında değişmektedir. Bu aralıkta bulunmayan değerliğe sahip azot atomunun bulunduğu bileşikdoğadabulunmaz,yanioluşamaz.Oksijenperoksitleriveflorileyaptığıbileşikleriharicindehep-2değerliklidir.Budurumdaherbirmoleküldekiazotatomunundeğerliğinibulalım.

A)

B)

C)

D)

E)

Eseçeneğindekiazotatomunundeğerliği+7olduğuiçinN2O7bileşiğidoğadabulunmaz.

Doğru Cevap E

34. 0.600 M formik asitin (HCOOH, Ka= 1.7x10-4) pH’ı nedir?

A) 2.0 B) 3.2C) 3.8D) 4.0

E) 4.6

KİMYA

31

ÇÖZÜM

Doğru Cevap A

35. Aşağıdaki tepkimenin ürünü verilenlerden hangisi olabilir? (CH3)3COH + K2Cr2O7 (seyreltik) →?

A) aldehit

B) asit

C) eter

D) ester E)tepkimeolmaz

ÇÖZÜM

Primer alkollerin (RCH2OH) kuvvetli oksidasyon reaktifleri ile tepkimelerinden asitler (RCO2H), seconder alkollerin(R2CHOH) kuvvetli oksidasyon reaktifleri ile tepkimelerinden ketonlar (R2CO) oluşurken, tersiyer alkoller (R3COH)oksidasyontepkimesivermezler.

(Bknz2000/46).

Doğru Cevap E

36. Verilen bir baz çözeltisi 0.08 M NaOH ve 0.020 M Ca(OH)2 içermektedir. Bu çözeltinin 50 mL'si standart HCl'nin çözeltisi ile titre ediliyor. Eğer nötralleşmenin tamamlanması için 65.2 mL HCl kullanılıyorsa, HCl'nin molar derişimi nedir?

A) 0.052

B) 0.077

C) 0.092

D) 0.102

E) 0.136

HCOOH HCOO- + H+

0.6-x x x

Ka=HCOO- H+

HCOOH1,7x10-4=

x2

0.6-xx1=0.0100148x2=-0.010185

;

H+ = 0.0100148 pH=2.00


32

ÇÖZÜMNötralleşmeninolmasıiçinbazlardangelenOH-iyonlarınınmolsayısınınasittengelenH+iyonlarınınmolsayısınaeşitolmasıgerekir.

Yani;nasit= nbaz olmalıdır.

nbaz=MbazVbaz=(0.08mol/Lx50x10-3L)+2x(0.02mol/Lx50x10-3L)=6x10-3 mol

nasit=6x10-3mol=(Masitx65.2x10

-3L);Masit=0.092mol/L

Doğru Cevap C

37. Arabalarda kullanılan antifiriz, su-etilen glikol (HOCH2CH2OH) karışımıdır. Kaç gram etilen glikol, 500 g suya eklenirse –30 oC’ye kadar donmayacak bir antifiriz çözeltisi elde edilir? Su için Kd=1.86 oC /molal.

A) 250

B) 500

C) 650

D) 750

E) 900

ÇÖZÜM

Etilenglikolsudamolekülerhaldeçözünür.Böylebirçözeltidedonmanoktasındakidüşme;

∆Tdn=mxKd

formülüyleifadeedilir.Buradanverilendeğerleryerinekonulursaçözeltininmolalitesi(m)bulunur.

30 oC=mx1.86oC/molal;m=16.13m.

Etilenglikolün(eg)molekülağırlığı62g/molvem=(molçözünen)/(kgççözücü);

16.13=(gçözünen:62g/mol)/0.5kg;gççözünen=500g

Doğru Cevap B

38. Aşağıdaki bileşiğin doğru IUPAC adı nedir?

(CH3)2CHC≡CCH2CH(CH3)2

A) 4-nonin B) 1-metil-3-oktin C) 1,1-dimetil-2-heptin

D) 2,6-dimetil-3-heptin

E) 1,1,5,5-tetrametil-2-pentin

KİMYA

33

ÇÖZÜM

Üçlübağyapankarbonatomlarınıiçerenenuzunzincirseçilirvealkinkarbonlarıendüşüknumarayıalacakuçtanbaşlanarakkarbonatomlarınumaralandırılır.Sübstitüentlerinkonumu,sayısı,adıveüçlübağınyeriifadeedilerekmoleküladlandırılır.

Doğru Cevap D

39. C3H6Br2 bileşiğinin kaç izomeri vardır?

A) 3

B) 5

C) 4

D) 6

E) 8


34

ÇÖZÜM

Alkilhalojenürüntürediğialkanıdüşünürsek(C3H8)tekbiryapıolasıdıryadadiğerbirifadeylebumolekülünbaşkaizomeriyoktur.Şimdibuizomerdenkaçfarklıdibromürtüreteceğimizidahakolaygörebiliriz.

CH3-CH2-CH3

CH3-C-CH3

Br

Br

CH3-CH2-CH

Br

Br

CH2-CH2-CH2

Br Br

CH2-CH-CH3Br

Br

Butürsorularınçözümündeöncesubstituentiçermeyentemelmolekülünmümkünolanizomerlerininyazılmasıvedahasonarbunlarüzerindenmuhtemelizomerlerinoluşturulmasıdahakolaydırvebuşekildemuhtemelizomerlerdenherhangibiriningözdenkaçmasıolasılığıazalmışolur.Bunubaşkabirörnekleinceleyecekolursak;C4H9BrkapalıformülünesahipizomerleriyazmakisterseköncelikleC4H10kapalıformülünesahipolasıbütünizomerleriyazıp,buizomerlerüzerindenmonobromürizomerlerinitüretebiliriz.

Eğeryukarıdayazılanizomerleilavebaşkaizomerolduğunuöngörüyorsak,düşündüğümüzilaveizomerlermutlakayukardayazılanlarilebirebiraynıizomerlerolmalıdır.Butürtereddütleryaşandığında,yazdığımızizomerleriIUPACkurallarınagöreadlandırarak,birdenfazladefayazılmışaynıizomerlerikolaylıklatespitedebiliriz.

SonuçolarakC3H6Br2bileşiğininyukarıdayazıldığıgibidörtizomerimevcuttur.

Doğru Cevap C

KİMYA

35

40. Bir balon içindeki gazın basıncı açık kollu manometre ile ölçülüyor. Açık hava basıncı 752 mmHg iken manometrenin balona bağlanan kolundaki civa seviyesi diğer koldakinden (havaya açık) 14 cm daha düşüktür. Balon içindeki gazın basıncı kaç atm’dir?

A) 0,805

B) 0,968

C) 1,008

D) 1,174

E) 1,216

ÇÖZÜM

Önceliklesorudaanlatılanmanometreyiçizelim.

Budurumdabalonuniçindekibasınçaşağıdakigibiolacaktır.

Pg=Po+h

Pg=752mmHg+14×10mmHg

Pg=892mmHg

Sorudagazbasıncıatmcinsindenistenmiş.

Doğru Cevap D

41. Aşağıdaki çözeltilerin hangisinde CaCO3’ın çözünürlüğü en fazladır?

A) Safsu

B) 0,1MCa(NO3)2

C) 0,1MNa2CO3

D) 0,1MNaNO3

E) 0,1MHNO3


36

ÇÖZÜM

Ortakiyonetkisiçözünürlüğüazaltır.BudurumdaCa2+veCO32- iyonlarıiçerentuzlarçözünürlüğüsafsuyagöredahada

düşürecektir.BudurumdacevabınBveCşıkkıolmasıimkânsızdır.

AyrıcaDseçeneğinebaktığımızda0,1MNaNO3’ünortamaeklenmesininçokbüyükbiretkisiyoktur.Yalnızcaortamdakiiyonikşiddetideğiştirecektir.Fakatbuetkiçokdabüyükolmayacaktır.

ÖteyandanEseçeneğinde0,1MHNO3eklenmesiortamıasidikyapacaktır.Budurumdadengeifadesiaşağıdakigibiolacaktır.

Ortamınasitliğiarttıkçakarbonatanyonları,çokdahafazlabikarbonatanyonunavekarbonikasidedönüşecektir.Buileriyöndekireaksiyonkarbonatanyonumiktarınıazalttıkçakalsiyumkarbonatçözünecektir.Bunedenle0,1MHNO3’ünortamaeklenmesikalsiyumkarbonatınçözünürlüğünüçokfazlaarttıracaktır.

Doğru Cevap E

42. Aşağıdaki nükleer tepkimede X nedir?

ÇÖZÜM

Nükleertepkimelerdegirenlerinprotonvenötronsayısıherzamanürünlerinprotonvenötronsayısınaeşittir.Budurumdatepkimedeherzamanprotonsayısıvekütlenumarasıkorunmaktadır.Xatomununatomnumarasıa,vekütlenumarasıbolursa;

Önceliklea’yıbulalım.Protonsayılarıikitaraftadaaynıolacaktır.

13+2=a+0→a=15

Periyodiktablodaatomnumarası15olanelementPelementidir.

Kütlenumaralarıdakorunacaktır.Budurumdabdeğeriaşağıdakigibiolacaktır.

27+4=b+1→b=30

Doğru Cevap A

A)

B)

C)

D)

E)

KİMYA

37

43. Aşağıdakilerden hangisi, verilen tepkimede HI oluşumunu azaltır?

H2(g)+I2(g)↔2HI(g) ∆H=52,96 kJ

A) H2miktarınıartırmak

B) OrtamdanHI’yıuzaklaştırmak

C) Tepkimekabınınhacminiyarıyaindirmek

D) Sıcaklığıdüşürmek

E) I2miktarınıartırmak

ÇÖZÜM

BusoruyuçözmekiçinLeChatelierprensiplerigözönünealınmalıdır.Buprensiplerintemelmantığı,dengedekibirsistemüzerindebirdeğişiklikyapılırsatepkimebuetkiyiminimizeedecekşekildehareketedecektir.Budurumdaherbirşıktakietkininsonucunuinceleyelim.

Aseçeneğinde tepkimedesol taraftabulunanH2ortamaeklenmektedir.Buetkiyiazaltmak için tepkimesağ tarafadoğrugidecektir.BudurumdadadengedekiHImiktarıartmaktadır.

BseçeneğindetepkimedesoltaraftabulunanortamdakiHItepkimedenalınıyor.Budurumdatepkimebuetkiyiazaltmakiçinsoltarafagidecektir.NormaldeoluştuğundandahafazlaHIoluşacaktır.

Cseçeneğindetepkimekabınınhacmininyarıyadüşürülmüştür.Budurumdareaksiyonortamınıntoplambasıncıartmıştır.Fakat ürünlerdeki gaz ürün miktarı, girenlerdeki gaz reaktif miktarına eşit olduğundan tepkime ortamının hacminin vebasıncınındeğişmesidengeortamınıbozmayacaktır.SonuçolarakHImiktarındabirdeğişimolmaz.

Dseçeneğindesıcaklıkazaltılmıştır.Budurumdatepkimeetkiyiazaltmakiçinısıaçığaçıkarmalıdır.Yanitepkimeürünlertarafınahareketetmelidir.BudaortamdabulunanHImiktarınıazaltacaktır.

EseçeneğindetepkimedesoltaraftabulunanI2ortamaeklenmektedir.Buetkiyiazaltmakiçintepkimeürünlertarafınahareketetmelidir.BudurumdadadengedekiHImiktarıartmaktadır.

Doğru Cevap D

44. Bir pilin tepkime denklemi aşağıdaki gibidir.

Co+2Ce4+→Co2++2Ce3+ Eo = 1,887 voltBu pil için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Co/Co2+anotelektrodur.

B) Ce4+yükseltgendir.

C) Co/Co2+hücresindeCo2+derişimiarttırılırsapilpotansiyeliartar.

D) Ce4+/Ce3+hücresindegrafitveyaplatingibitepkisizbirelektrotkullanılır.

E) PildüzeneğindeCo/Co2+elektrodunegatifkutbabağlıdır.


38

ÇÖZÜM

Aseçeneğinde,Co/Co2+yarıhücresininanotolduğubelirtilmiştir.Buifadedoğrudur.Piltepkimelerindeyükseltgenmeninolduğuyarıtepkimeanottur.AçıkçagörüldüğüüzeretepkimedeCometali,Co2+iyonunayükseltgenmektedir.

Bseçeneğinde,Ce4+yükseltgendir,denmiştir.Buifadededoğrudur.Yükseltgenmadde,kendisiindirgenirken,diğermaddeyiyükseltgeyenmaddedir.BuradadaaçıkçagörüleceğiüzereCe4+indirgenirkenCometaliniyükseltgemektedir.

Cseçeneğinde,Co2+iyonununderişimininartmasıylailepilpotansiyelininnasıldeğişeceğisorulmuş.BunutespitetmekiçinönceliklepiltepkimesiiçinNernsteşitliğiniyazalım.

Co2+ iyonununderişimiarttırılırsa, logaritma ifadesiartacaktır.Fakat logaritma ifadesininbaşındaeksi işaretiolduğu içinsonuçolarakpilpotansiyelidüşecektir.BudurumdaCseçeneğindekiifadeyanlışolacaktır.

D seçeneğindeCe4+/Ce3+gibi iki iyondanoluşanyarı hücrelerdePt gibi inertmetaller kullanıldığı belirtilmiştir.Bu ifadedoğrudur,akımınsağlanmasıiçinçözeltiyedaldırılmışbirelektrotunbulunmasıgerekmektedirvetepkimelerinbozulmamasıiçingenellikleinertmetallerkullanılır.

EseçeneğindeanotolanCo/Co2+yarıtepkimesininnegatifkutbabağlandığıbelirtilmiştir.Buifadedoğrudurgalvanikpillerdeanotnegatifkutba,katotisepozitifkutbabağlıdır.

Doğru Cevap C

45. Aşağıdaki özelliklerden hangisi 2-büten için doğrudur?

I) I2 ile katılma tepkimesi verir.

II) Seyreltik K2Cr2O7 ile asetik asit verir.

III) Cis- ve trans- izomerleri vardır.

IV) Molekül yapısında yalnızca σ-bağları vardır.

A) I,II,veIII

B) I,IIveIV

C) II,IIIveIV

D)YalnızIII

E) YalnızIIveIIIyalnızca ii ve iii

ÇÖZÜM

I. Alkenlerhalojenlerlekatılmatepkimesiverir,doğrudur.

II. AlkenlerkuvvetlibiroksidasyonreaktifiolanK2Cr2O7ilekarbon-karbonikilibağınınparçalandığıtepkimelerileasit yadaalkenyapısınagöreketonlarıverir.Herikiizomerin(cis-2-büten,trans-2-büten)tepkimesindendeasetikasit oluşur.

III.Aşağıdagösterildiğigibimolekülüncisvetransizomerlerimevcuttur.

IV.Molekülyapısındahemσ-bağlarıhemdeçiftbağdandolayıπ-bağlarımevcuttur.

Doğru Cevap A

KİMYA

39

46. Bir AgNO3 çözeltisi elektroliz edilerek Ag elde ediliyor. Eğer devreden 600 mA akım 3 saat süreyle geçirilirse katotta kaç gram Ag metali toplanır?

A) 3,62

B) 7,25

C) 14,49

D) 18,12

E) 24,00

ÇÖZÜM

Agmetalininoluşumyarıtepkimesiniyazalım.

Ag++e-→Ag(k)

Devredengeçenelektronmiktarınıbulmakiçinaşağıdakiformülkullanılır.

Q(coulomb)=I(amper)×t(saniye)

Devredengeçenelektronyükünü,ardındanelektronmiktarınıbulalım.

1molelektron96500Coulombise;

Devredengeçen1molelektroniçin1molAgkatısıoluşacaktır.Budurumda0,067molelektroniçin0,067molAgkatısıoluşacaktır.OluşanAgkatısınınkütlesinibulalım.

Doğru Cevap B

47. Mor ışığın dalga boyu 487,8 nm’dir. Bu ışının kj/mol cinsinden enerjisi nedir?

A) 245,6

B) 184,2

C) 122,8

D) 102,6

E) 83,2


40

ÇÖZÜM

Birfotonunenerjisiaşağıdakiformülkullanılarakhesaplanabilir.

1tanefotonunenerjisiyukarıdakigibiise1molfotonunenejisinibulmakiçinAvagadrosayısıileçarpmamızgereklidir.

Doğru Cevap A

48. Aşağıdakilerden hangisinin yarıçapı en küçüktür?

A) B

B) O2-

C) F-

D) Al3+

E) Na+

ÇÖZÜM

Seçenekler incelendiğindeO2-,F-,Al3+veNa+ iyonlarınınhepsininNeelementidizilimindeolduğunu,yani izoelektronikolduğu görülmektedir. Elektron başına düşen proton sayısı en fazlaAl3+ iyonunda olduğu için, bu dört iyon içerisindenyarıçapıenküçükolanAl3+iyonudur.

B atomu ile Al3+iyonunukıyaslarsak,ikisideikinciperiyotdiziliminesahiptir.AliyonuNeatomudizilimindeolduğundan,Batomunagöreaynıperiyotunsağ tarafındakalmaktadır.BunedenledeAl3+katyonununBatomundanküçükolduğunusöyleyebiliriz.

Doğru Cevap D

49. Sulu NaCl elektroliz edildiğinde, elektroliz ürünleri aşağıdakilerden hangisidir?

A) Na,Cl2B) H2,O2,Cl2C) H2,Cl2,Na

D) NaOH,O2,Cl2E) NaOH,H2,Cl2

KİMYA

41

ÇÖZÜM

Sulu NaCl'nin elektrolizinde elektrot potansiyellerinden dolayı, Cl- anyonu yükseltgenirken, H2O indirgenecektir. Yarıtepkimeleriyazalım.

Budurumdanettepkimeaşağıdakigibiolacaktır.

Na+iyonlarınıdatepkimeyeeklersek;

BunagöredoğrucevapEseçeneğiolacaktır.

Doğru Cevap E

50. SO3(g), SO2(g)’nın oksijen ile tepkimesinden elde edilir.

SO2(g)+1/2O2(g)→SO3(g)Bu tepkimede, 90 kg SO3 elde etmek için 450 0C ve 200 atm’de kaç litre O2 kullanılır?

A) 3,3

B) 16,2

C) 33,4

D) 166,7

E) 333,5

ÇÖZÜM

ÖnceliklekaçmolSO3eldeedilmesigerektiğibulunur.

1molSO3gazıeldeetmekiçin,0,5molO2gazıkullanılmalıdır.Budurumdagerekenoksijengazımiktarı;

562,5moloksijengazının200atmve450oC’dekaçlitrehacimkapladığıiseidealgazdenklemikullanılarakbulunabilir.

Doğru Cevap D

kİmyatubitak.gov.tr/sites/default/files/18842/kimya_2002...ulusal kkmya olkmpkyatlari soru ve...

Documents