kaderprogramma energiebesparend wonen 2015 · 1. voorwoord voor u ligt de rapportage van de...

Kaderprogramma Energiebesparend Wonen 2015

Het versnellen van de reis van woonconsumenten naar een energiezuinig huis

Rapportage over 2015

Verplichtingnummer H18-8454

18 maart 2016

Eindrapportage Kaderprogramma Energiebesparend Wonen

2016

Pagina 2 van 55

Colofon Contactgegevens (030) 2305070 [email protected] www.milieucentraal.nl Nicolaas Beetsstraat 2A 3511 HE Utrecht Bankgegevens IBAN: NL64INGB0007863822 BIC: INGBNL2A Kamer van Koophandel 41266140


2016

Pagina 3 van 55

Inhoudsopgave

1. Voorwoord .................................................................................................................................. 4 2. Opzet van de rapportage............................................................................................................. 5

2.1 Overzicht van projecten ...................................................................................................... 5 2.2 Werkwijze kaderprogramma ............................................................................................... 6

3. Projecten in relatie tot Energieakkoord ...................................................................................... 7

3.1 Communicatieactiviteiten energielabel woningen ............................................................. 7 3.2 Energielabel.nl ..................................................................................................................... 7 3.3 VerbeterUwHuis.nl 2.1 ........................................................................................................ 9 3.4 Bijdrage aan voorlichtingsprogramma energiebesparing ................................................. 12 3.5 Communicatie oude, onzuinige apparaten vervangen ..................................................... 13 3.6 Slimme meter en energieverbruiksmanagers: grip op je energierekening....................... 15

4. De vraagbaak en publiciteit ....................................................................................................... 17

4.1 Gevalideerde kennis over energiebesparing in huis ......................................................... 17 4.2 Milieucentraal.nl ............................................................................................................... 21 4.3 Advies op maat .................................................................................................................. 26 4.4 Mediaservice ..................................................................................................................... 28 4.5 Sociale media en nieuwsbrieven ....................................................................................... 33

5. Specifieke projecten .................................................................................................................. 36

5.1 Fabels en feiten over spouwmuurisolatie ......................................................................... 36 5.2 Vergelijk mijn energieverbruik .......................................................................................... 38 5.3 Verwarmen zonder verspillen ........................................................................................... 39 5.4 Ervaringen met energie ..................................................................................................... 41 5.5 Pensionering als aangrijpingspunt voor energiebesparing ............................................... 42 5.6 Onderzoek milieubelasting PUR vloerisolatie ................................................................... 44 5.7 (Bijna) energieneutrale woningen ..................................................................................... 44 5.8 Search Engine Optimalisatie webpagina’s energiezuinig huis .......................................... 46 5.9 Energiesubsidiewijzer ........................................................................................................ 47 5.10 Externe samenwerking ...................................................................................................... 48 5.11 Het ontwikkelen van nieuwe projecten ............................................................................ 49 5.12 Programma-management ................................................................................................. 50

6. Spin-off van het programma ..................................................................................................... 51 7. Resultaten van het programma als geheel ............................................................................... 54


2016

Pagina 4 van 55

1. Voorwoord

Voor u ligt de rapportage van de uitvoering van het Kaderprogramma Energiebesparend Wonen 2015. Het kaderprogramma bestaat uit ruim 20 projecten. Per project wordt verslag gedaan van de voortgang. De doelstellingen van het programma als geheel zijn gehaald (met uitzondering van het aantal optredens in RTV, dat is iets lager dan de doelstelling). Er is in allerlei media veel aandacht gecreëerd voor energiebesparend wonen. Energielabel.nl en VerbeterUwHuis.nl hebben een belangrijke rol gespeeld bij de introductie van het voorlopige energielabel. Trots zijn we ook op de rol die milieucentraal.nl speelt in de oriëntatiefase van mensen als het gaat om energiebesparende maatregelen. Een vergelijking tussen pageviews en aantallen aangeschafte maatregelen (zie paragraaf 4.2) geeft aan dat milieucentraal.nl een vaak geraadpleegde bron moet zijn geweest in de oriëntatiefase van mensen die de maatregel uiteindelijk hebben toegepast. Inmiddels zijn we bezig met de uitvoering van het Kaderprogramma 2016. Het jaar is goed begonnen met veel publiciteit voor het thema energiebesparend wonen en ook veel bezoek aan millieucentraal.nl en andere webapplicaties. De livegang van de geheel vernieuwde Energiesubsidiewijzer staat op 29 maart gepland. Daarnaast is Milieu Centraal al bezig met de opzet van de website voor de landelijke voorlichtingscampagne. Vera Dalm, directeur Puk van Meegeren, manager communicatie/ programmamanager energie in huis Milieu Centraal Utrecht, 18 maart 2016


2016

Pagina 5 van 55

2. Opzet van de rapportage In deze rapportage worden eerst per project de activiteiten beschreven. Vervolgens worden een beeld geschetst van de spin-off van het programma en de resultaten van het programma als geheel.

2.1 Overzicht van projecten In het Kaderprogramma 2015 zijn onderstaande projecten gedefinieerd. Voor een onderbouwing wordt verwezen naar het onderliggende plan (13-11-2014). A. Invulling geven aan acties van het Energieakkoord

Communicatie over energielabel woningen o Communicatieactiviteiten energielabel woningen o Helpdesk Energielabelvoorwoningen (dit is een separaat project geworden, en valt

buiten deze rapportage) o Energielabel.nl o VerbeterUwHuis als adviestool ná het aanvragen van het energielabel

Bijdrage aan voorlichtingsprogramma energiebesparing

Communicatie oude, onzuinige apparaten vervangen (Energievreters, pak ze aan! Het vervolg op vervanging oude koelkasten en vriezers)

Slimme meter en energieverbruiksmanagers (Haal meer uit je slimme meter: energie besparen in 5 stappen)

B. Een betrouwbare vraagbaak en publiciteit over energiebesparing in huis

Gevalideerde kennis over energiebesparing in huis

Praktische, betrouwbare en actuele informatie over energiebesparing in huis op milieucentraal.nl

Online Advies op maat over specifieke energiebesparende maatregelen, zoals dakisolatie, vloerisolatie en zonnepanelen.

Mediaservice: beantwoorden van vragen van journalisten en media actief benaderen

Sociale media: Twitter, Facebook, Nieuwsbrief C. Specifieke projecten

Feiten en fabels spouwmuurisolatie: onderzoek en communicatie

Vergelijk mijn energieverbruik: update van het kennismodel en de data van deze veelgebruikte module waarmee een woonconsument kan zien of hij gezien zijn situatie veel of weinig energie verbruikt

Verwarmen zonder verspillen: bevorderen van het gebruik van tips om zuinig om te gaan met de verwarming

Ervaringen met energie: bewoners stimuleren om ervaringen te plaatsen en ervaringen te lezen


2016

Pagina 6 van 55

Pensionering als aangrijpingspunt voor energiebesparing: verkenning van de potentie van dit verandermoment.

Onderzoek milieubelasting PUR vloerisolatie: door dit onderzoek wordt het mogelijk om de verschillende isolatiematerialen voor vloerisolatie onderling te vergelijken op milieuprestaties en woonconsumenten beter te adviseren.

(Bijna) Energieneutrale woningen: inspelen op de toenemende belangstelling voor wonen met een energierekening van (bijna) nul euro.

Search Engine Optimalisatie webpagina’s energiezuinig huis (nieuw ten opzichte van plan 2015)

Energiesubsidiewijzer – herbouw (nieuw ten opzichte van plan 2015)

D. Programma-management en externe samenwerking

Externe samenwerking

Het ontwikkelen van nieuwe projecten

Programma-management: aansturing, interne afstemming, en rapportages

2.2 Werkwijze kaderprogramma De werkwijze in het kaderprogramma is dat projecten vooraf globaal worden begroot. Gedurende het jaar van uitvoering worden al naar gelang de ontwikkelingen de invulling van projecten en de bijbehorende begrotingen bijgestuurd. Ook worden nieuwe projecten geïnitieerd als daar aanleiding toe is. Het totale budget van het kaderprogramma staat vast.


2016

Pagina 7 van 55

3. Projecten in relatie tot Energieakkoord Een groot project met betrekking tot afspraken in het Energieakkoord is het organiseren en begeleiden van de uitvering van de Helpdesk Energielabel Woningen. Deze activiteit valt formeel niet onder het kaderprogramma en wordt hier niet gerapporteerd. In dit hoofdstuk worden de volgende projecten gerapporteerd:

Communicatieactiviteiten energielabel woningen

Energielabel.nl

VerbeterUwHuis

Bijdrage aan voorlichtingsprogramma energiebesparing

Communicatie oude, onzuinige apparaten vervangen

Slimme meter en energieverbruiksmanagers

3.1 Communicatieactiviteiten energielabel woningen In het kader van dit project zijn er voor RVO berekeningen van de terugverdientijd van energiebesparende maatregelen gemaakt, voor een PDF die mensen bij het energielabel voor woningen krijgen. Er is een plan geschreven voor het integreren van zoekuwenergielabel.nl en energielabelatlas.nl. De realisatie van het plan hing mede af van de reactie van het voormalige Meer Met Minder. Deze heeft op zich laten wachten. Inmiddels (2016) is duidelijk geworden dat het integreren van beide applicaties niet aan de orde is. Dat neemt niet weg dat zoekuwenergielabel.nl in overleg met BZK en RVO opnieuw wordt ontwikkeld met het oog op een betere gebruikerservaring. Een kleinere activiteiten:

Informatie voor Natuur en Milieu over voorlopig en definitief energielabel.

Informatie voor BZK over energiebesparing en het energielabel ten behoeve van een interview.

3.2 Energielabel.nl Het contentbeheer van de site www.energielabel.nl heeft op het onderdeel Woningen veel inspanning gevraagd, vooral op het onderdeel Veelgestelde vragen. Deze rubriek nam de vraagfunctie over van www.energielabelvoorwoningen.nl, daar was het lastig om snel content te wijzigen. De vragen zijn regelmatig aangevuld en ge-updated, en ook nog uitgebreid met drie specifieke rubrieken:

Vragen over digitaal aanvragen digitaal energielabel

Is energielabel woningen verplicht?

http://www.energielabelvoorwoningen.nl/


2016

Pagina 8 van 55

Vragen over de handhaving door de Inspectie Leefomgeving en Transport.

Ook de diverse webpagina’s over het energielabel woningen zijn regelmatig geactualiseerd. En er een infographic ontwikkeld en geplaatst over de stappen van label G naar label A.

Bezoekcijfers spectaculair De bezoekersaantallen in de eerste drie maanden van dit jaar zijn spectaculair te noemen. Dat heeft te maken met de 5 miljoen brieven en de intensieve publiciteit over het energielabel woningen. Maar ook na 1 april 2015 is het bezoek per dag aanzienlijk.


2016

Pagina 9 van 55

Bezoek aan energielabel.nl. Cijfers over heel 2015, illustratie alleen de eerste 7 maanden van 2015. In het begin van het jaar is er een duidelijke piek in het aantal sessies. Het aantal sessies (bezoeken) is in 2015 1.299.745 (gemiddeld per dag 3.560), tegenover 215.000 in 2014. Hiermee heeft energielabel.nl haar rol in de communicatie over het energielabel waargemaakt.

3.3 VerbeterUwHuis.nl 2.1 De in het plan aangekondigde herziening van VerbeterUwHuis.nl is eind juli gerealiseerd. Door deze herziening is VerbeterUwHuis aangesloten op de nieuwe database van RVO (Energiebesparingsverkenner), worden de energielabels getoond volgens de methodiek van het vereenvoudigd energielabel, en is het gebruiksgemak van de applicatie verbeterd. Hoewel deze herziening in een paar zinnen beschreven kan worden, is de klus zelf tamelijk intensief geweest. De herziening is uitgevoerd samen met het webbureau TamTam. RVO heeft dit projectonderdeel cofinanciering beschikbaar gesteld.

Bezoek Het bezoek aan VerbeterUwHuis.nl is ten opzichte van 2014 bijna verdubbeld. Het aantal sessies (bezoeken) was 138.650 in 2015, tegenover 73.000 in 2014. In 2013 was het aantal sessies 49.854.


2016

Pagina 10 van 55

Marketing De belangrijkste vorm van marketing is dat VerbeterUwHuis op verschillende andere sites gebruikt wordt als doorverwijzing. De belangrijkste bron van bezoek is de website energielabel.nl (een website van Milieu Centraal). Zeker in het begin van 2015 was er veel verkeer van energielabel.nl, vanwege de brief over het voorlopige energielabel woningen.

Bron/medium Sessies

energielabel.nl / referral 54350

(direct) / (none) (none = onbekend) 29348

energielabelhulp.nl / referral 17851

milieucentraal.nl / referral 6443

google / organic 6079

nibud.nl / referral 4242

rvo.nl / referral 2805

adviesopmaat.milieucentraal.nl / referral 1615

rijksoverheid.nl / referral 1488

langlevejehuis.nl / referral 1343

over.oxxio.nl / referral 942

milieucentraal / webpag 670

bespaartest.nl / referral 569

vtwonen.nl / referral 564

advies-op-maat.milieucentraal.nl / referral 466

duurzaambouwloket.nl / referral 379

site / MilieuCentraal 357

t.co / referral 342

m.facebook.com / referral 332

eindhoven.nl / referral 292


2016

Pagina 11 van 55

bing / organic 254

huis-energie.nl / referral 251

magazine.eon.nl / referral 214

energiesubsidiewijzer.nl / referral 205

facebook.com / referral 174

Top 25 van bronnen van verkeer naar VerbeterUwHuis.nl in 2015 Milieu Centraal heeft met Makelaarscadeau een gratis deal afgesloten. Makelaarscadeau is een pakket van aanbiedingen in de vorm van briefkaarten, die samen met een mooie sleutelhanger wordt aangeboden door een makelaar aan kopers en verkopers op het moment van overdracht. Eén van de aanbiedingen is de uitnodiging om VerbeterUwHuis te doen. Het bereik is ongeveer 150.000 kopers en verkopers per jaar.

De achterkant van de briefkaart in Makelaarcadeau Voor de marketing van VerbeterUwHuis is er intensief contact geweest met Funda. Er is een opzet ontwikkeld voor het tonen van een banner bij oudere woningen. Bij het klikken naar een landingspagina worden kenmerken van de woning (bekend uit de database van Funda) ingeladen. Deze bezoeker kan deze kenmerken gebruiken bij het invullen van VerbeterUwHuis. Zo krijgt een potentiële koper van een ouder huis inzicht in de mogelijkheden om het huis energiezuiniger te maken. Helaas kon dit idee in 2015 niet in praktijk worden gebracht, omdat Funda met een remake van hun website bezig was. Deze herziening was pas medio december 2015 gereed. Hierdoor is het gereserveerde budget niet gebruikt. Het plan is nu om het idee in het najaar van 2016 te realiseren. Er zijn advertenties geplaats in Trouw, Fries dagblad (special duurzaam wonen) en Metro (special woonbeurs).


2016

Pagina 12 van 55

Ook zijn de sociale media van Milieu Centraal ingezet om aandacht voor VerbeterUwHuis te trekken.

3.4 Bijdrage aan voorlichtingsprogramma energiebesparing Milieu Centraal heeft een actieve rol gespeeld in de werkgroep landelijk voorlichtingsprogramma, mondeling tijdens diverse bijeenkomsten en schriftelijk via (bijdragen aan) plannen en notities:

Bijdrage aan online advies AZ

Bijdrage aan Voorlichtingsprogramma

Notitie over het voorlichtingsprogramma

Plan voor online onderdeel van het voorlichtingsprogramma


2016

Pagina 13 van 55

Notitie over invulling van het budget van Milieu Centraal voor de bijdrage aan het voorlichtingsprogramma

In de zomer heeft Milieu Centraal geadviseerd over de plannen (pitches) van de reclamebureaus die meedongen naar een rol in de uitvoering van de campagne. In het najaar heeft Milieu Centraal een opzet uitgewerkt voor een campagnewebsite, uitgaande van de strategische uitgangspunten van het voorlichtingsprogramma (onder meer aansluiten bij de verschillende fasen in de klantreis naar het treffen van energiebesparende maatregelen) Onderdeel van het voorlichtingsprogramma is het versterken van de vindbaarheid betrouwbare informatie over energiebesparende maatregelen. Hiervoor is het project Search Engine Optimalisation voor milieucentraal.nl uitgevoerd (zie paragraaf 5.8).

3.5 Communicatie oude, onzuinige apparaten vervangen Eén van de acties uit het Energieakkoord is het vervangen van oude, onzuinige apparaten. Milieu Centraal heeft deze actie opgepakt samen met onder ander Uneto-VNI (retail), Vlehan/ Stichting Witgoed en Nederland ICT. Er zijn twee doelstellingen:

woonconsumenten die aan vervanging toe zijn kiezen de meest energiezuinige variant van een apparaat;

woonconsumenten verleiden tot het op tijd vervangen van nog werkende, onzuinige apparaten.

Samen is de campagne Energievreters, pak ze aan! opgezet. In het eerste jaar (2014) stond het op tijd vervangen van koelkasten en vriezers centraal. In 2015 heeft de campagne Energievreters, pak ze aan! een vervolg gekregen:

De eerste actie had plaats van 1 juni t/m 5 juli en was een herhaling van de oproep om oude koelkasten en vriezers te vervangen door een zuinig exemplaar. De input van Milieu Centraal was wederom de inhoudelijke voorbereiding van de boodschap. Acht grote winkelketens (leden van Uneto- VNI) hebben meegedaan met de actie.

De tweede actie had plaats in het najaar van 2015, van 15 oktober t/m 15 november en richtte zich op de keuze voor een zuinige warmtepompdroger in plaats van een gemiddelde wasdroger. Net als bij de voorgaande acties deden alle grootte witgoedketens mee aan de actie (allen leden van UNETO VNI). Vroegtijdig vervangen stond bij deze actie minder centraal, het ging vooral om het stimuleren van de keuze voor een zuinige wasdroger bij aankoop van een nieuwe droger. Ter voorbereiding van de campagne is een consumentenonderzoek gehouden naar de bereidheid om een zuinige (in aankoopprijs duurdere) droger te kopen. Milieu Centraal heeft de inhoudelijke voorbereiding van de boodschap gedaan en heeft een adviestool gemaakt over de aankoop van een zuinige wasdroger.


2016

Pagina 14 van 55

De actie over zuinige warmtepompdrogers werd goed opgepakt. Dagbladen als Algemeen Dagblad en de Telegraaf besteedden aandacht aan de actie en ook stond het in vele lokale huis-aan-huiskranten (totale printoplage: bijna 1,5 miljoen), ook online en op de sociale media was het bereik goed. In de periode tussen 15 oktober en 15 november werd de webpagina wasdroger op de website van Milieu Centraal 4.300 keer bezocht. Dat is ruim drie keer zo veel als de pagina in dezelfde periode vorig jaar heeft getrokken. De gemiddelde bezoektijd aan de pagina was met 4,5 minuut twee keer zo hoog als bij een gemiddelde pagina. Dat geeft aan dat de informatie ook daadwerkelijk goed gelezen werd.

Infographic voor website en sociale media De website energievreter.nl werd door 52.697 bezoekers bezocht. De campagnefilm op YouTube werd via kanalen als Uitzending gemist en Videokanalen ruim 2 miljoen keer vertoond. Het advies op maat Wasdroger kopen werd in dezelfde periode 2.645 keer gestart en 1.653 keer afgemaakt. In het najaar is er in samenwerking met VFK (het brancheorganisatie van ketelfabrikanten) een korte inhoudelijke verkenning uitgevoerd naar het vervangen van wat oudere hr-ketels door moderne r-ketels. De uitkomst was dat het vroegtijdig vervangen van een hr-ketel door een nieuwe hr-ketel geen aantrekkelijke optie lijkt te zijn voor consumenten. Still uit de webvideo


2016

Pagina 15 van 55

3.6 Slimme meter en energieverbruiksmanagers: grip op je energierekening De grootschalige aanbieding van slimme meters vormt een aangrijpingspunt voor het stimuleren van energiebesparing. Energiebedrijven geven klanten met een slimme meter iedere twee maanden een verbruiksoverzicht. Woonconsumenten krijgen een veel gedetailleerder inzicht in hun verbruik als ze aan een slimme meter een energieverbruiksmanager koppelen. Om de aanschaf van een energieverbruiksmanager te stimuleren heeft Milieu Centraal samen met de netbeheerders en Netbeheer Nederland de vergelijkingssite www.energieverbruiksmanagers.nl geïnitieerd. De ontwikkeling en beheer van deze site gebeurt grotendeels met budget van Netbeheer Nederland.

Bereik In 2015 heeft deze heeft 144.996 bezoeken getrokken, ten opzichte van 102.060 in 2014.

Hulp bij besparen Het gebruik van een energieverbruiksmanager leidt tot inzicht in verbruik en besparingsmogelijkheden. Maar dat gaat niet helemaal vanzelf. Niet alle verbruiksmanagers bieden voldoende hulp.


2016

Pagina 16 van 55

Het doel van dit project was het ontwikkelen van vijf gerichte ‘challanges’ om energiebesparing te stimuleren. Deze zijn eind 2015 op www.energieverbruiksmanagers.nl beschikbaar gekomen. Dit project is met cofinanciering van Liander uitgevoerd. De uitdagingen zijn:

Challenge 1: Daag jezelf uit (een passend bespaardoel kiezen)

Challenge 2: Stop de sluipers

Challenge 3: Label je dagelijkse douche

Challenge 4: Verwarm zonder verspilling

Challenge 5: Cooling Down (zuinige koelkast)

Challenge 6: Super Challenge (grote klappers)

Het programma is met relatief weinig middelen ontwikkeld, met het idee om eerst te kijken hoe het gebruikt wordt en wat reacties zijn en vervolgens te beslissen wat slimme verbeteringen zijn. Deze evaluatie en verbeteringen staan voor 2016 gepland. Na de verbeterslag worden aanbieders van energieverbruiksmanagers benaderd om er naar te verwijzen of om er op een andere manier gebruik van te maken.


2016

Pagina 17 van 55

4. De vraagbaak en publiciteit In dit hoofdstuk komen de projecten aan de orde die te maken hebben met de vraagbaakfunctie en de agenderingsfunctie van Milieu Centraal:

Gevalideerde kennis over energiebesparing in huis

Praktische, betrouwbare en actuele informatie over energiebesparing in huis op milieucentraal.nl

Online Advies op maat over specifieke energiebesparende maatregelen, zoals dakisolatie, vloerisolatie en zonnepanelen.

Mediaservice: beantwoorden van vragen van journalisten en media actief benaderen

Sociale media: Twitter, Facebook, Nieuwsbrief

4.1 Gevalideerde kennis over energiebesparing in huis De kennisbasis wordt door onderzoekers van Milieu Centraal voortdurend geactualiseerd, herzien en waar nodig aangevuld met nieuwe onderwerpen. De kennisbasis ‘Energiebesparend wonen’ bestaat uit de onderwerpen isolatie, verwarming en warm water, duurzame energie, ventilatie en energiezuinige apparaten. Het is de inhoudelijke bron voor ruim 90 themapagina’s op de website van Milieu Centraal, zo’n 15 kennisintensieve Advies op maat modules en andere interactieve applicaties, en het beantwoorden van vragen van journalisten. Onderdelen ‘energiebesparend wonen’ van de kennisbasis

Energiezuinig huis

Woningisolatie: isolatieglas

Woningisolatie: dak, gevel, vloer

Woningisolatie: naad en kierdichting

Aanschaf installatie voor verwarming en warm water (HR-107, zonneboiler, kleine warmtepomp, LTV, vloerverwarming)

Binnenmilieu/ ventileren

Energielabel woningen en maatwerkadvies

Zonnepanelen

Financiering van energiebesparende maatregelen

Snelle bespaartips verwarmen en warm water

Verwarming: klokthermostaat/ slimme thermostaat, radiatorknoppen, radiatoren, inregelen, radiatorfolie, onderhoud

Stookgedrag (alle aspecten)

Gebruik warm water (alle aspecten)

Zuinige apparaten en verlichting

Verlichting

Apparaten (aankoop en zuinig gebruik): huishoudelijke apparaten en elektronica Energieverbruik in huis

Gemiddeld energieverbruik


2016

Pagina 18 van 55

Isolatie, ruimteverwarming en warm water, ventileren Binnen de nauw samenhangende thema’s van isolatie en ruimteverwarming en warm water hebben we een grote herstructurering van de achterliggende data in gang gezet. Alle basisdata waren al in onze kennisbasis aanwezig. Het betreft bijvoorbeeld gegevens als energieverbruik van verschillende huizentypes naar bouwjaar en isolatiegraad, het energieverbruik van HR107-combiketels, oudere ketels, boilers maar ook warmtepompen en zonneboilers; de effecten van de douchekop op het warmwatergebruik (van spaardouche tot stortdouche); etc. De onderwerpen hangen nauw samen: als het huis beter geïsoleerd is, kan men met een kleinere verwarmingsketel toe, gebruik van een comfortdouche vergt juist een grotere. Milieu Centraal heeft een model ontwikkeld (WIRMAN geheten) waarin alle basisgegevens op een duidelijk manier staan, en waarmee eenvoudig de effecten van veel verschillende maatregelen doorgerekend kunnen worden. Het model is daarmee tevens de onderbouwing van getallen en berekeningen op onze website, in de Advies-op-Maatmodules etc. Een eerste versie van WIRMAN is eind 2015 in gebruik genomen. Het model wordt continu verder aangevuld en uiteraard regelmatig geactualiseerd. Andere zaken:

Aan de kennisbasis is informatie toegevoegd over verwarming met infraroodpanelen: wat is het, toepassing als hoofd- of bijverwarming en vergelijking met gangbare centrale verwarming op gas van het energiegebruik en de broeikasgassen.

Er is een begin gemaakt met een brondocument over isolatiematerialen waarin naast de isolatiewaarde, ook het energiegebruik voor grondstoffen, productie, transport en afvalverwerking en de gezondheidsrisico’s, klimaat- en overige milieueffecten beschreven is. Aanleidingen zijn de toename van isolatiediktes en behoefte van de consument aan informatie over verschillende isolatiematerialen.

Daarnaast zijn veel kleinere onderwerpen geactualiseerd, zoals de hulpenergie van CV-ketels, het effect van slimme thermostaten, warmtelevering, informatie over isolatie-eisen vanwege de veranderingen in het Bouwbesluit etc.

Er is informatie over het nieuwe energielabel voor ventilatie-units is in de kennisbasis opgenomen en doorgevoerd op de website van Milieu Centraal en op www.energielabel.nl.

Energielabel (woningen en apparaten) Onze informatie over de Energie-Index en het maatwerkadvies energiebesparing zijn geheel herzien i.v.m. de invoering van het definitieve Energielabel, begin dit jaar. Ook is gewerkt aan het inzichtelijk maken van het effect van maatregelen op het energielabel: wat kan je doen als je van een huis met G-label een B- of A-label wilt maken.

Huishoudelijke apparaten Voor de verschillende apparaten zijn de gegevens vernieuwd:

Energieverbruik vergelijken met andere huishoudens

Gebruik energie per functie

Energieprijzen

CO2 uitstoot

Energieverbruiksmanagers/ slimme meter


2016

Pagina 19 van 55

In 2015 is er extra aandacht besteed aan (nieuwe mogelijkheden voor) verwerving van gegevens over elektrische apparaten. Zo is een Home-enquête uitgevoerd waarin o.a. data over bezit en gebruik van apparaten zijn verzameld, en is Milieu Centraal een samenwerking aangegaan met ECN om gegevens over apparaten met elkaar te delen en elkaars datasets aan te vullen.

Onze informatie over wasdrogers (o.a. levensduur, frequentie gebruik, gemiddeld energiegebruik, eigenschappen zuinige apparaten) is uitgebreid geactualiseerd. Met de aangepaste gegevens zijn nieuwe berekeningen gemaakt van het voordeel van de aanschaf van een zuinige droger. Deze zijn gebruikt in de campagne ‘Energievreters, pak ze aan’ die in 2015 de aanschaf van een zuinige warmtepompdroger (in plaats van een goedkopere maar onzuinige droger) als speerpunt had.

Voor wasmachines hebben we een uitgebreide actualisatie gedaan. o.a. over het energie- en waterverbruik nieuwe wasmachines, een update over het gebruiksgedrag en nieuwe (markt)ontwikkelingen.

De door Milieu Centraal eerder ontwikkelde rekenmethodiek ‘vroegtijdig vervangen vs. repareren en levensduur verlengen’ is aangepast en toegepast op diverse apparaten. Ook is er een overzicht gemaakt over wat per soort apparaat wat betreft milieubelasting het meest belangrijke aandachtspunt is (bv. zuinige aankoop, zuinig gebruik, repareren, afdanken).

Uitgebreide actualisatie brondocument vaatwassers; alle gegevens m.b.t. vaatwassers in de kennisbasis zijn op dit moment verouderd en worden herzien (nog niet afgerond).

De thema’s verlichting en consumentenelektronica zijn sterk aan verandering onderhevig. De nieuwste ontwikkelingen zijn verwerkt in de kennisbasis. Zo is naar aanleiding van een VWA onderzoek naar de kwaliteit van led-lampen de informatie over led-lampen aangepast en heeft het onderzoek HOME2015 veel inzicht opgeleverd in welke lampentypen men thuis heeft en in welke vertrekken. De webpagina’s over verlichting schoven voorheen de spaarlamp als beste alternatief voor de gloeilamp naar voren. Inmiddels heeft de led-lamp de koppositie overgenomen.

Doorlopende kleinere actualisaties van diverse apparaat-onderwerpen (bv. gegevens over bezit, gebruik, verkoop, verkrijgbaarheid zuinige apparaten, prijzen e.d., en daarbij behorende berekeningen over bv. het terugverdienen van zuinige apparaten.

De EU-verordeningen rond ecodesign en het energielabel rond installaties in woningen (installaties voor warm water en ruimteverwarming) zijn verwerkt.

De nieuwste normeringen op het gebied van elektrische apparaten zijn in de kennisbasis opgenomen (zoals eisen aan stand-by verbruik en eisen ten aanzien van tonen energielabel bij online verkoop).

Ook andere implicaties van de regelgeving rond alle EU-verordeningen rond ecodesign en het energielabel van apparaten voor de consument zijn in kaart gebracht.

Zonnepanelen en andere technieken voor het toepassen van duurzame energie Over zonnepanelen en andere aspecten van duurzame energie zijn onder meer de volgende zaken opgepakt:

Het afgelopen jaar is onderzocht of de informatie over de optimale plaatsing van zonnepanelen aangepast moet worden aan ontwikkelingen in de praktijk. Platdak-opstellingen bijvoorbeeld, kunnen op diverse wijze gerealiseerd worden. Traditioneel staan de panelen onder een bepaalde hoek op de zon gericht. In verband met de


2016

Pagina 20 van 55

schaduwwerking is het aantal daarmee beperkt. Een andere optie is om het hele dak vol te leggen met (vrijwel) platliggende panelen. De opbrengst per paneel is dan lager, maar er passen wel veel meer panelen op het dak.

Er is geïnventariseerd of huren of leasen van zonnepanelen kostentechnisch een interessante optie is voor consumenten. Het blijkt dat huren en leasen vaak door elkaar lopen en de aanbieders niet transparant zijn over de voorwaarden. De voorwaarden echter zijn van cruciaal belang voor de afwegingen van de consument.

Er is informatie verzameld over energieopslag. Dat heeft tot nog toe vooral kennis opgeleverd wat betreft de opslag van zonnestroom. Wat betreft energieneutrale huizen is ook opslag van warmte van belang, bijvoorbeeld in individuele boilers, maar ook op wijkniveau. Het blijkt dat de technieken daarvoor nog in ontwikkeling zijn.

In een energieneutrale renovatie zijn biomassaketels (pellet cv) voor consumenten een alternatief voor gasketels. De vraag is hoe duurzaam het verbanden van houtpellets is. Het nadeel is dat toepassing van houtpelletkachels zal leiden tot een toename van fijnstof. Er zijn lokaal grote problemen met fijnstof, en die worden wetenschappelijk en maatschappelijk steeds meer toegeschreven aan de verbranding van hout. Daarom staat de duurzaamheid van dit warmtealternatief sterk in de belangstelling. Milieu Centraal verzamelt daarom de meest actuele informatie en verwerkt deze in de kennisbasis.

Er zijn recente gegevens verzameld over de groei van het aantal zonnepanelen in Nederland en over de gemiddelde prijs. Het is interessant voor consumenten te weten dat reeds veel mensen zonenpanelen kopen (om zo het voorbeeld te volgen). Een goede schatting van de gemiddelde prijs is natuurlijk ook van belang voor de communicatie over zonnepanelen.

Er is aandacht besteed aan nieuwe technologieën op gebeid van zonnepanelen: over panelen van verschillende kleur, en over dunne film (een stelliger advies dat deze in de gemiddelde situatie niet zo goed rendeert als conventionele panelen).

Energieverbruik in huis Er staan op allerlei websites verschillende cijfers over het gemiddeld energieverbruik. Dat leidt tot verwarring. Het energieverbruik van een gemiddeld huishouden lijkt een simpel te achterhalen gegeven. Maar schijn bedriegt en het ontrafelen van alle verschillende getallen vergde in 2015 relatief veel aandacht. Energieverbruik bestaat vooral uit elektriciteit, brandstoffen en warmte. Die worden gerapporteerd in de nationale energiebalans. Voor Milieu Centraal zijn alle posten van de energiebalans relevant, maar het accent ligt op energie in huis, wat grotendeels elektriciteit en aardgasverbruik betekent. De berekening van het gemiddelde energiegebruik is interessant voor vele organisaties, doch elk van hen benadert de gegevens vanuit een ander doel en perspectief. Schattingen van het gemiddeld energieverbruik moeten soms actueel zijn (waarbij er minder zekerheid is omtrent de gegevens), en soms solide zijn (ze moeten dan binnen de trend passen en verklaarbaar zijn). Solide gegevens worden vaak gebruikt voor berekeningen, zoals het rendement van een energiebesparende aanschaf die meer dan 15 jaar kostenbesparingen levert, maar ook voor prognoses omtrent de ontwikkeling van de energievraag zoals ECN, PBL en RIVM die doen. Actuele schattingen zijn in gebruik bij marktpartijen en bijvoorbeeld NIBUD.


2016

Pagina 21 van 55

Milieu Centraal heeft in dit spanningsveld geïnventariseerd welke keuzen en gegevens verschillen in de gerapporteerde waarden over gemiddeld energieverbruik hebben opgeleverd. In de loop van 2016 worden conclusies verwacht.

4.2 Milieucentraal.nl De website www.milieucentraal.nl is ingericht als vraagbaak voor een brede groep consumenten. Het thema ‘energie besparen’ is uitgewerkt in ongeveer 90 deelonderwerpen. Zie voor een overzicht www.milieucentraal.nl/energiebesparen.

Nieuwe website Begin van dit jaar is nog hard gewerkt aan de realisatie van een remake van miilieucentraal.nl. Om de herkenbaarheid van het onderdeel ‘energiezuinig huis’ te vergroten, is de opzet rubriek ‘energie besparen’ volledig herzien. Er zijn openingspagina’s om de bezoeker te verleiden naar bepaalde onderwerpen. Naast een algemene openingspagina over ‘energie besparen’ zijn er vier specifieke openingspagina’s ontworpen:

Energiezuinig huis

Zonnepanelen

Apparaten en verlichting

Snelle bespaartips

Deze openingspagina’s hebben een open, aantrekkelijk en verleidelijk karakter, en dienen als toegang naar meer inhoudelijke subpagina’s.

De hoofdrubrieken van Energie besparen op milieucentraal.nl

Contentbeheer Dagelijks wordt er gewerkt aan het up-to-date houden van de ruim 90 pagina’s over energie besparen. Ook worden er regelmatig actuele berichten op home geplaatst. Het contentbeheer is een samenspel van communicatieadviseurs (die weten wat er speelt bij consumenten), onderzoekers (die de inhoudelijke kennis hebben) en webredacteuren (die ervaring hebben met schrijven voor het web).

http://www.milieucentraal.nl/energiebesparen


2016

Pagina 22 van 55

Bereik milieucentraal.nl De website milieucentraal.nl is in 2015 per dag gemiddeld 5.198 keer bezocht. Het aandeel unieke bezoekers is ongeveer 75 procent, het aandeel terugkerend bezoek 25 procent. Het totaal aantal pageviews in 2015 bedroeg 3.347.193. Hieronder staan de paginabezoeken per thema, gebundeld naar ‘energie’ en ‘milieu’. De thema’s ‘energie’ nemen ruim de helft (56%) van het aantal paginabezoeken voor hun rekening. Daarbij is het thema ‘energiezuinig huis’ het vaakst bekeken. Onder dit thema zitten ook veel onderwerpen: alle onderwerpen over woningisolatie, zuinige verwarming, ventilatie, energieneutraal, energieadvisering en financiering.

De energiepagina’s in januari zijn apart vermeld zonder te verdelen naar hoofdthema’s. Dit heeft te maken met de overgang van oude website naar nieuwe website (met een nieuwe indeling van hoofdthema’s).

Bereik ten opzichte van de doelstelling Het kwantitatieve doel van het kaderprogramma is per jaar ten minste 1.000.000 pageviews van de energie-onderwerpen. Dit doel is gehaald. Het aantal pageviews ‘energie’ is met 16 procent gestegen ten opzichte van 2014. Totaal aantal pageviews energiebesparend wonen

Doelstelling Realisatie

2015 1.000.000 1.868.553

2014 1.000.000 1.604.148

2013 1.000.000 1.505.711

2012 1.000.000 1.559.846

Top 40 milieucentraal.nl In de top 40 van populaire onderwerpen staan 30 energie-onderwerpen. Het meest populaire onderwerp is ‘btw op zonnepanelen terugvragen’, op de voet gevolgd door ‘gemiddeld energieverbruik’.

6287072133

113354118923

287985404713

194355196576194390

283578303780

695874

0 100000 200000 300000 400000 500000 600000 700000 800000

VervoerWinkelen

VoedingKlimaat en aarde

AfvalWonen

Apparaten en verlichtingEnergiepagina's januari

EnergiebronnenZonnepanelenSnel besparen

Energiezuinig huis

Paginabezoeken energiepagina's en milieupagina's


2016

Pagina 23 van 55

Paginatitel Paginaweergaven

1. Homepage Milieu Centraal 148764

2. Btw op zonnepanelen terugvragen 108298

3. Gemiddeld energieverbruik 107502

4. Energie besparen 70781

5. Welk afval waar 61575

6. Dubbel glas en HR-glas 50637

7 Zilvervisjes en papiervisjes 49711

8. Energieprijzen 45934

9. Bespaartips verwarming 44429

10. Zonnepanelen 40670

11. Subsidie woningisolatie 38490

12. Grote energieslurpers 37772

13. Warmtepomp combi en hybridewarmtepomp 37544

14. Zonneboiler 36985

15. Vloer- en bodemisolatie 35719

16. Isoleren en besparen 35568

17. Koelkasten en vriezers 35450

18. Zelf vloer isoleren 34665

19. Energiebronnen 34096

20. Spouwmuurisolatie 29547

21. Kosten en baten van zonnepanelen 27705

22. Groente en fruit 26651

23. Bereken je CO2-uitstoot 25958

24. Nieuwe cv of combiketel kopen 25229

25. Energiezuinig huis 25192

26. Kolen, olie en gas 25078

27. Zonnepanelen kopen 23539

28. Rendement energiebesparing 23432

29. Dakisolatie 23202

30. Ventileren 22628

31. Klimaatklappers 22459

32. Kakkerlakken 22117

33. Overlast van hout stoken 21983

34. Afval scheiden en recyclen 21638

35. Afval 21611

36. Kleine windmolens 19981


2016

Pagina 24 van 55

37. Vuur maken in de tuin 19755

38. Afval verwerken 19622

39. Energiezuinig verwarmen en warm water 19393

40. Zelf composteren 19355

Pageviews ten opzichte van aantallen genomen maatregelen Om een gevoel te krijgen bij de aantallen pageviews kan gekeken worden naar de aantallen gerealiseerde energiebesparende maatregelen per jaar. De Monitor energiebesparing gebouwde omgeving (RVO, 2014) geeft hier een indicatie van. De vergelijking tussen pageviews en aantallen aangeschafte maatregelen geeft aan dat milieucentraal.nl een vaak geraadpleegde bron moet zijn geweest in de oriëntatiefase van mensen die de maatregel uiteindelijk hebben toegepast. Pageviews ten opzichte van aantallen genomen maatregelen

Energiebesparende maatregel

Indicatie van mate van toepassing maatregel per

jaar in koopsector, RVO 2014

Pageviews op mileucentraal.nl 2015

Zonnepanelen 125.000 Btw op zonnepanelen terugvragen: 108.298 Zonnepanelen: 40.670

Kosten en baten van zonnepanelen: 27.705 Zonnepanelen kopen: 23.539

HR-glas 145.000 Dubbel glas en hr glas: 50.637

Vloerisolatie 85.000 Vloer- en bodemisolatie: 35.719 Zelf vloer isoleren: 34.665

Spouwmuurisolatie 75.000 Spouwmuurisolatie: 29.547

Dakisolatie 80.000 Dakisolatie: 23.202

Zonneboiler 15.000 Zonneboiler: 36.985

Warmtepomp 20.000 Warmtepomp combi en hybride: 37.544

Waardering van de informatie Na de lancering van de vernieuwde website is een online enquête uitgevoerd. Een ruime meerderheid van de 372 deelnemers is positief over de informatie op de site. Rond de 70 tot 80 procent vindt de informatie betrouwbaar, praktisch, begrijpelijk en nuttig.


2016

Pagina 25 van 55

Goed vindbaar Net als in 2014 komt ook in 2015 driekwart (74,47%) van de bezoekers via zoekmachines (vooral Google). De energieonderwerpen van Milieu Centraal zijn goed vindbaar. Mensen die zoeken naar tips en informatie rondom onderwerpen over energie besparen komen onderwerpen van milieucentraal.nl vaak bovenaan tegen. Om de vindbaarheid nog verder te vergroten is een apart traject gestart (zie paragraaf 5.8). Voorbeelden van vindbaarheid

Zoekterm Positie Milieu Centraal op resultatenpagina (organic, niet betaald) 10-3-2016

Positie Milieu Centraal op resultatenpagina (organic, niet betaald) 18-3-2015

Verwijspagina op milieucentraal.nl

Energie besparen 1 1 Energie besparen

Gevelisolatie 1 1 Gevelisolatie buitenkant

Spouwmuurisolatie 2 1 Spouwmuurisolatie

Vloerisolatie 3 2 Vloer- en bodemisolatie

Dakisolatie 2 1 Dakisolatie

Dubbel glas 8 4 Dubbel glas en HR glas

Zonnepanelen 12 4 Zonnepanelen

Nieuwe combiketel kopen

6 Niet gemeten Nieuwe CV ketel of combiketel kopen

Zonneboiler 1 Niet gemeten Zonneboiler

Warmtepomp 2 Niet gemeten Warmtepomp combi en hybride warmtepomp

9 8 9 10 615 10 9 10

2 4 7 93

1413 8 6

1826 25

29

15

37 42

22 19

5457 55

55

58

38 36

5953

3018 15

1031

9 10 14 26

0

20

40

60

80

100

120

BE

TR

OU

WB

AA

R

ON

AF

HA

NK

EL

IJK

PR

AK

TIS

CH

GA

AT

OV

ER

BE

TA

AL

BA

RE

O

PL

OS

SIN

GE

N

BE

GR

IJP

EL

IJK

AF

GE

ST

EM

D O

P M

IJN

S

ITU

AT

IE

DIE

PG

AN

G

MA

KK

EL

IJK

TE

VIN

DE

N

NU

TT

IG

Zeer goed

Goed

Redelijk

Slecht

Zeer slecht


2016

Pagina 26 van 55

Energieneutrale woning

1 Niet gemeten Energieneutrale woning

4.3 Advies op maat Een belangrijke functionaliteit van www.milieucentraal.nl is Advies op maat. Deze interactieve modules leveren adviezen die persoonlijk relevant zijn: welke opties zijn in de specifieke situatie mogelijk, en wat leveren die in de specifieke situatie op? Informatie die persoonlijk is wordt actiever verwerkt en leidt tot meer houdingsverandering. In 2015 stond de vernieuwing van de vormgeving van Advies op maat op de agenda. De oude vormgeving dateerde van 2009. Daarnaast is de softeware veranderd, waarin de modules gemaakt zijn. De modules zijn nu makkelijker aanpasbaar en beter te onderhouden. Naast deze grote veranderingen is er met regelmaat gewerkt aan de verbetering van bestaande modules. Vloerisolatie is één van de meest complexe adviesmodule. Er zijn allerhande isolatiematerialen mogelijk, en de uitgangssituatie verschilt sterk per woningtype en bouwjaar. We hebben gekeken naar de specifieke situatie waarin een reeds (redelijk) geïsoleerde vloer verbeterd wordt, wat in het kader van energieneutraal verbouwen een belangrijk onderwerp is. Verder zijn de gebruikte getallen voor kosten per maatregel geactualiseerd.


2016

Pagina 27 van 55

Bezoek aan Advies op maat modules Energiebesparende maatregelen In 2015 zijn alle Advies op maat modules over energie te samen 147.380 keer bezocht. De doelstelling was 100.000 keer, daarmee is de doelstelling ruim gerealiseerd. In het jaar hiervoor (2014) was het bereik ongeveer 150.000 bezoeken.

Bereik Advies op maat Energiebesparende maatregelen in 2015 en 2014

Module Aantal keer home (start)

2015

Aantal keer home (start)

2014

Bespaartest 29.371 33.296

Koelkast vervangen 12.526 16.374

Zonnepanelen 16.134 16.255

Vergelijk-mijn-energieverbruik 18.990 14.957

Energiebespaarwijzer.nl 9.814 14.769

Gevelisolatie 8.606 7.469

Vloerisolatie 8.045 7.357

Zonneboiler 6.666 6.347

Verwarmingswijzer 5.896 6.024

Groen energielabel loont (opgeheven ivm vereenvoudigd energielabel)

nvt 4.701

Bereken mijn CO2-uitstoot 12.728 4.091

Vriezer vervangen 3.976 3.257

Dakisolatie 3.127 3.220

Dubbelglas 4.211 3.151

Sluipverbruik 1.372* 2.453

Beter ventileren 2.680 2.028

Zuinig licht 1.649* 1.897

Energiezuinig douchen 786* 1.089

Douche-wtw 803* 968

Makkelijke bespaaracties (offline vanaf medio 2014)

nvt 590

Computergebruik (offline vanaf maart 2014)

nvt 257

Totaal 147.380 150.550

*) Deze modules zijn tot 1-10-2015 online geweest. Ze zijn pas later, in 2016, omgezet naar het

nieuwe systeem.


2016

Pagina 28 van 55

4.4 Mediaservice Milieu Centraal creëert aandacht in de media door een netwerk van betrokken journalisten op te bouwen, door vragen van journalisten te beantwoorden en door het actief benaderen van media. Aandacht in de media voor energiebesparing in huis is van groot belang om het onderwerp bij woonconsumenten te agenderen, om hen te prikkelen een stap te zetten en om hen te informeren over mogelijkheden. Door de mediaservice aan journalisten wordt de berichtgeving over energie besparen eenduidiger, én worden grote groepen mensen bereikt via een medium en afzender waar ze al een band mee hebben. Dat versterkt het effect van de boodschap. De publiciteit draagt niet alleen bij aan de ontwikkeling van de vraag naar energiebesparende maatregelen, maar ook aan een gevoel van urgentie bij aanbieders waardoor deze meer marktkansen zien en zich daardoor actiever op de markt gaan richten. Er is een duidelijke taakverdeling wat betreft persbenadering tussen het Rijk en Milieu Centraal. Milieu Centraal richt zich als voorlichtingsorganisatie op berichten over het belang van energiebesparing en wat huishoudens zelf kunnen doen. Milieu Centraal heeft geen opiniërende functie en mengt zich niet in politieke discussies over het energiebesparingsbeleid. Deze taakverdeling is de afgelopen jaren goed werkbaar gebleken.

Advertentiewaarde: doel en resultaat De doelstelling voor de gerealiseerde advertentiewaarde van publiciteit in printmedia over energiebesparend wonen is 1 miljoen euro. Deze doelstelling is met een advertentiewaarde van 2,0 miljoen euro meer dan gerealiseerd. In 2014 was deze advertentiewaarde 1,9 miljoen. De advertentiewaarde van de publiciteit in printmedia over alle onderwerpen van Milieu Centraal bedroeg 5,3 miljoen. Hiervan heeft 32% betrekking en energiebesparing, en 6% op duurzame energie (vooral zonnepanelen).

Aantal vragen journalisten Het aantal vragen van journalisten ligt al enkele jaren stabiel op circa 300 per jaar. Naar schatting had een derde betrekking op energiebesparend wonen. Persberichten Milieu Centraal heeft zeven persberichten over energie in huis uitgebracht:

2014 was zon-rijk jaar

Zuinige wasdroger is duur, denkt consument

Jongeren nemen cv-ketel onderhoud niet serieus

Nieuw energielabel op cv-ketels

Haal meer uit je spaargeld

Gunstige btw-tarief op isoleren blijft

Start je eigen klimaattop aan de keukentafel


2016

Pagina 29 van 55

1200 artikelen De mediaservice van Milieu Centraal leverde in 2015 bijna 1.200 artikelen op in de geschreven pers, zo’n 10% meer dan het jaar ervoor. Dit leverde de volgende oplage op (in vergelijking met 2014):

Medium 2015 2014

Oplage Advertentie-waarde

Oplage Advertentie-waarde

Landelijk dagblad 23 miljoen 1,2 miljoen 42 miljoen 2,1 miljoen

Regionaal dagblad

15,8 miljoen 2 miljoen 11,7 miljoen 1,0 miljoen

Huis-aan-huis bladen en lokaal nieuws

20,3 miljoen 230.000 18,3 miljoen 240.000

Publiekstijdschrift algemeen

12,8 miljoen 1,1 miljoen 19,3 miljoen 1 miljoen

Publiekstijdschriften / special interest

9 miljoen 707.000 4,7 miljoen 425.000

Totaal 81 miljoen 5,3 miljoen 96 miljoen 4,9 miljoen

RTV optredens 76 waarvan 43 landelijke RTV items

56 waarvan 37 landelijke RTV items

De publiekstijdschriften betreffen onder meer de Consumentengids, Vrij Nederland, Kassa Tijdschrift, de Mikro Gids, Veronica, Libelle, Margriet, Flair en Plus Magazine. Onder publiekstijdschriften ‘special interest’ vallen bladen die zich niet richten op een breed algemeen publiek, maar bepaalde doelgroepen bedienen. Voorbeelden zijn milieubladen (oa Milieu Magazine, Afval! en De Betere Wereld) of specifieke onderwerp-bladen, zoals Autoweek of het Verbouwblad en ledenbladen zoals Consumentengids en Eigen Huis Magazine. Verdeling over onderwerpen: energiebesparing krijgt meeste publiciteit In de onderstaande diagram staan de onderwerpen waar printmedia in 2015 over publiceerden. Het onderwerp energiebesparing is al jaren veruit het meest belangrijke thema in de geschreven media voor Milieu Centraal.


2016

Pagina 30 van 55

Online nieuwsartikelen In 2015 werden ruim 800 online nieuwsartikelen gevonden waaraan Milieu Centraal meewerkte. De totale geschatte PR-waarde ligt op bijna € 1,2 miljoen. Hieronder een overzicht van tien belangrijkste online nieuwsbronnen. (Bron: Clip-It)

Energiebesparing 32% Voeding 8% Tuin 8%

Afval 7% Duurzame energie 6% Verpakkingen 4%

Schoonmaak 4% Ongedierte 3% Kleding 3%

Luchtkwaliteit 3% Klimaat 2% Overig 19%


2016

Pagina 31 van 55

Radio en TV Milieu Centraal is 13 keer op een radio of TV zender geweest met een item over energiebesparend wonen (in 2014: 26 keer). De doelstelling voor 2015 is 20 keer. Daarbij is Milieu Centraal 21 keer op RTV geweest met het onderwerp ‘klimaatklappers’, waarin de thema’s energie in huis, voeding en mobiliteit op een gecombineerde wijze aandacht kregen.

Programma Datum Onderwerp

BNR 6-1-2015 energielabels

RTL NIEUWS (prime time Journaal 19.30 uur) 12-1-2015 energielabels

Omroep Gelderland 5-1-2015 zonnepanelen

Omroep West 12-1-2015 energielabel

RTV Noord Holland 14-1-2015 rendement op isolatie

RTV Noord 4-2-2015 Waterbesparing

RTV Utrecht 6-2-2015 Warme truiendag

Radio 1 EO Dit is de dag 10-3-2015 Energieverbruik door internet

Radio 5, Nostalgia 1-6-2015 Vervang de oude koelkast

BNR Nieuws radio 14-8-2015 Zonnepanelen (opbrengsten 1e half jaar)

Gijs 2.0 30-9-2015 Apparaten met hoog verbruik in huis

NPO Groen - radio 2 9-10-2015 energiebesparing

NOS Journaal 20:00 uur 18-12-2015 Lagere energiekosten door zachte winter

Samenwerking In het kader van de mediaservice heeft Milieu Centraal informatie geleverd voor:

Lidl folder, bespaartips energie

Liander, magazine slimme meter, energie besparen

Warme Truiendag, berekeningen besparing Betaalde publiciteit Op beperkte schaal plaats Milieu Centraal advertorials en advertenties:

Reformatorisch Dagblad, bijlage duurzaam

Metro, bijlage woonbeurs

Diverse tv gidsen, bijlage thuis

8 tips (wekelijks) in Metro (voorjaar)

7 tips (wekelijks) in Metro én Telegraaf (najaar)


2016

Pagina 32 van 55

Tips in Metro

Advertorial in Reformatorisch Dagblad, bijlage Duurzaam


2016

Pagina 33 van 55

4.5 Sociale media en nieuwsbrieven Sociale media nemen een vaste plaats in bij de informatievoorziening van Milieu Centraal. Twitter en Facebook worden gebruikt om aandacht te vragen voor nieuws, tips en adviezen. Vaak voert Milieu Centraal mini-campagnes uit via haar sociale media. Gedurende een week staat dan een bepaald thema centraal op Twitter en Facebook. Via deze sociale platforms houdt Milieu centraal ook feeling met consumenten. Waar bestaan misverstanden over, wat leeft en wat niet?

Twitter Totaal aantal volgers per 31 december 2015: 14.200 waarvan nieuwe volgers in 2015: 2.900. In totaal werden ruim 7.000 berichten verzonden waarin Milieu Centraal vermeld stond, waarvan 640 door Milieu Centraal zelf. De PR-waarde van deze berichten samen is geschat op € 1,2 miljoen. In 2014 waren dit nog 4.600 berichten (waarvan 1.200 van Milieu Centraal zelf). Bron: Clip-it De Kloutscore zegt iets over de autoriteit van de afzender van de online informatie (in dit geval Twitter). Is de autoriteit hoog, dan ben je eerder geneigd om de informatie van deze persoon aan te nemen. De Kloutscore loopt van 0 tot 100, Milieu Centraal staat sinds 2013 stabiel op een getal tussen de 55-60. Dat is heel netjes, als je het vergelijkt met onze ‘buren’: Voedingscentrum: 50, Natuur & Milieu: 60, Consumentenbond: 65.

Facebook Op 31 december 2015 had Milieu Centraal 13.000 ‘likes’, 3.500 nieuwe volgers in 2015. 62% van de volgers van Milieu Centraal is vrouw, 37% is man. Het totale bereik van de Facebook berichten varieert en ligt tussen de 30.000 – 100.000 unieke bezoekers per week, met uitschieters naar 120.000 bezoekers tijdens de campagne klimaatklappers. Het Facebookbereik in 2015 ligt daarmee op 3 tot 4 miljoen bezoekers. Bron: Facebook statistieken Aantal volgers in vergelijking met enkele collega-organisaties


2016

Pagina 34 van 55

YouTube Milieu Centraal heeft veel filmpjes op YouTube staan, en zoals te zien is in het overzicht hieronder worden die regelmatig bekeken. Het aantal bekeken video's steeg met 10,8% van 64.484 in 2014 naar 71.459 in 2015. Het totale aantal kijkminuten lag 6% hoger: van 92.147 in 2014 naar 97.722 in 2015. Verder laten de kijkersstatistieken zien dat vooral mannen (78%) de filmpjes zien. Zowel onder mannelijke als vrouwelijke YouTube-kijkers is de groep tussen 25 en 34 jaar het beste vertegenwoordigd.

Nieuwsbrieven Milieu Centraal heeft aparte digitale nieuwsbrieven voor consumenten en professionals. De nieuwsbrief voor consumenten verscheen in 2015 vijf maal, de nieuwsbrief voor professionals verscheen drie maal. Het aantal abonnees van de nieuwsbrieven blijft momenteel redelijk stabiel: bijna 11.000 abonnees voor de consumentennieuwsbrief en ruim 3.500 voor de nieuwsbrief professionals. Het percentage e-mails dat door de geadresseerden geopend wordt ligt rond de 50%. Dat is een goede score, in vergelijking met wat gebruikelijk is voor nieuwsbrieven.

0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000

Spouwmuur isoleren

Zonneboiler

Dakisolatie

Vloer isoleren - Testimonial

Warmtepomp

Video: Vloerverwarming

Radiatorfolie aanbrengen

HR ketel installeren

Warmte terugwinnen met een douche-WTW

Dubbel glas aanbrengen

Top 10 bekeken video's op YouTube

Aantal keer bekeken Totale tijd bekenen (in minuten)


2016

Pagina 35 van 55

5.000

6.000

7.000

8.000

9.000

10.000

11.000

12.000

Feb

ruar

i 20

12

Me

i 20

12

Jun

i 20

12

Okt

ob

er 2

01

2D

ece

mb

er 2

01

2M

aart

20

13

Me

i 20

13

Sep

tem

be

r 2

01

3

Okt

ob

er 2

01

3D

ece

mb

er 2

01

3

Feb

ruar

i 20

14

Ap

ril 2

01

4ju

li 2

01

4o

kto

ber

20

14

okt

ob

er 2

01

4fe

bru

ari 2

01

5

apri

l 20

15

okt

ob

er 2

01

5

no

vem

be

r 2

01

5d

ecem

be

r 2

01

5

Aantal abonneesvan nieuwsbrief voor consumenten


2016

Pagina 36 van 55

5. Specifieke projecten In dit hoofdstuk komen de volgende projecten aan de orde:

Feiten en fabels spouwmuurisolatie: onderzoek en communicatie

Vergelijk mijn energieverbruik: update van het kennismodel en de data van deze veelgebruikte module waarmee een woonconsument kan zien of hij gezien zijn situatie veel of weinig energie verbruikt

Verwarmen zonder verspillen: bevorderen van het gebruik van tips om zuinig om te gaan met de verwarming

Ervaringen met energie: bewoners stimuleren om ervaringen te plaatsen en ervaringen te lezen

Pensionering als aangrijpingspunt voor energiebesparing: verkenning van de potentie van dit verandermoment.

Onderzoek milieubelasting PUR vloerisolatie: door dit onderzoek wordt het mogelijk om de verschillende isolatiematerialen voor vloerisolatie onderling te vergelijken op milieuprestaties en woonconsumenten beter te adviseren.

(Bijna) Energieneutrale woningen: inspelen op de toenemende belangstelling voor wonen met een energierekening van (bijna) nul euro.

Search Engine Optimalisatie webpagina’s energiezuinig huis (nieuw ten opzichte van plan 2015)

Energiesubsidiewijzer – herbouw (nieuw ten opzichte van plan 2015)

Externe samenwerking

Het ontwikkelen van nieuwe projecten

Programma-management: aansturing, interne afstemming, en rapportages

5.1 Fabels en feiten over spouwmuurisolatie Spouwmuurisolatie is een prioriteit voor het bevorderen van energiebesparing, omdat deze maatregel relatief weinig is toegepast (zie onder andere de rapportage van WoON onderzoek 2012). Eén van de redenen is dat er fabels de ronde doen over bouwkundige gevolgen van spouwmuurisolatie (angst voor vocht), ook onder sommige professionals. Bovendien zien sommige professionals het toepassen van spouwmuurisolatie als een barrière voor verdere ambities met gevelisolatie. Milieu Centraal heeft in samenwerking met RVO (en in overleg met BZK) onderzoek laten doen door TU Delft faculteit bouwkunde en AaCee Bouwen en Milieu om bezwaren te inventariseren en deze bezwaren te toetsen. Het doel van dit onderzoek is het kunnen formuleren van een goed onderbouwd weerwoord tegen scepsis. De concept-resultaten zijn begin juni besproken in een zeer goed bezochte bijeenkomst (45 mensen), vooral afkomstig van bedrijven.

De drie belangrijkste fabels Fabel 1: “Een spouwmuur mag nooit helemaal gevuld worden, anders krijg je vochtproblemen” Sommige mensen denken dat er lucht in de spouw moet zitten om vochtdoorslag te voorkomen en aanwezig vocht via ventilatie af te voeren. Dat is niet waar. Als de isolatie goed wordt uitgevoerd,


2016

Pagina 37 van 55

laat een volledig met isolatiemateriaal gevulde spouw geen vocht van buitenaf door. Ventilatie van de spouw is ook niet nodig: het draagt nauwelijks bij aan de droging van het metselwerk en kan dus zonder bezwaar achterwege blijven, mits het metselwerk in goede staat en niet vorstgevoelig is. Fabel 2: “Als er bouwafval of speciebaarden in de spouw zitten, kun je hem niet isoleren” Bouwafval en speciebaarden kunnen inderdaad voor problemen zorgen, maar alleen als je ze laat zitten. In uitzonderlijke gevallen kan de geïsoleerde spouwmuur dan vochtdoorslag geven. Maar bij de meeste woningen kan een vervuilde spouwmuur prima schoongemaakt worden. Het na-isolatiebedrijf moet volgens de richtlijnen van de branche vooraf onderzoeken of er vervuiling in de spouw zit. Het is verstandig om na te gaan of het na-isolatiebedrijf gecertificeerd is, of ze de spouw goed hebben onderzocht dat inderdaad hebben gedaan en of het vuil goed verwijderd kan worden. Alleen als schoonmaken van de spouw niet mogelijk is, kun je beter voor een andere isolatiemethode kiezen. Fabel 3: “Spouwmuurisolatie is een belemmering voor verdergaande isolatie” Spouwmuurisolatie is geen technisch obstakel voor verdergaande isolatiemaatregelen. Sterker nog: als je een woning met spouwmuur energieneutraal wilt maken, is het juist nodig om ook de spouwmuur te isoleren. De isolatie beperkt convectiestromen in de spouw en vergroot de isolatiewaarde van de buiten- of binnengevelisolatie die je laat aanbrengen. Financieel gezien zou er wel een belemmering kunnen zijn. Spouwmuurisolatie levert voor weinig kosten al een grote besparing op de energierekening op. Verdergaande isolatie is duur en levert relatief gezien veel minder besparing op. Maar dat is zelden geen argument om de spouwmuur niet te isoleren! Na afronding van het onderzoek hebben we een aantal acties ondernomen om de resultaten te delen:

Op de webpagina spouwmuurisolatie zijn de fabels uitdrukkelijk in de tekst en tips opgenomen

We hebben een checklist voor consumenten gemaakt, die ze kunnen gebruiken tijdens het offertetraject. Ook hierin staan een aantal belangrijke tips uit het onderzoek.

In november hebben we het onderzoek gepresenteerd op de relatiedag van SKG-IKOB. Dit was wederom een uitgebreide groep (ongeveer 50 man) van geïnteresseerde luisteraars.

In het Vereniging Eigen Huis magazine van december/januarinummer is uitgebreid aandacht besteed aan spouwmuurisolatie en de belangrijkste fabels.


2016

Pagina 38 van 55

Checklist Bespreken met het isolatiebedrijf

5.2 Vergelijk mijn energieverbruik “Verbruikt mijn huishouden veel of weinig energie, ten opzichte van andere huishoudens in mijn situatie?” Deze vraag is voor iedere consument die met energiebesparing aan de slag wil gaan, interessant. Feedback op het eigen verbruik is een prikkel om te beslissen iets aan de situatie te veranderen. Daarom heeft Milieu Centraal begin 2011 de tool Vergelijk mijn Energieverbruik gelanceerd. De tool wordt op milieucentraal.nl goed gebruikt: bijna 19.000 keer in 2015. Daarnaast is de tool voor derden beschikbaar met een webservice. Oxxio (zo’n 100.000 bezoeken per jaar) maakt daar gebruik van. De applicatie vraagt naar het elektriciteitsgebruik en gasverbruik van het huishouden en vergelijkt deze met standaardwaarden. Deze vergelijking resulteert in een beoordeling op een 10-puntsschaal. De regressieformules in de applicatie waren gebaseerd op de data van het WoON onderzoek 2009 en zijn nu gebaseerd op de data van WoON 2012. Deze database bestaat uit bijna 1800 variabelen voor 4700 respondenten.


2016

Pagina 39 van 55

5.3 Verwarmen zonder verspillen De webpagina ‘bespaartips verwarming’ staat in de top 10 van de meeste bezocht webpagina’s van Milieu Centraal, met ruim 44.000 bezoekers in 2015. Voor het onderwerp Verwarmen zonder verspillen is op sociale media aandacht besteed aan de game familie warmpjes (ontwikkeld in 2014). Om zodoende de bespaartips op een leuke manier onder de aandacht te brengen bij een publiek dat (nog) niet bewust bezig is met verwarmen zonder te verspillen. De mini campagne op Facebook is rondom Warme Truiendag uitgezet, zodat aangehaakt is bij de actualiteit. Een aantal berichten is goed gedeeld, waardoor een groot bereik is behaald. Gedurende het project is besloten om naast de game twee andere middelen te ontwikkelen om consumenten te prikkelen om hun verwarming lager te zetten en energiezuiniger te gebruiken: een infographic en korte webvideo’s voor socials. In de infographic staan de drie belangrijkste bespaartips voor de verwarming centraal. Op Twitter, Facebook en de website van Milieu Centraal is de sociale media infographic gedeeld. Ook is er geadverteerd om de tips bij een groot publiek onder de aandacht te brengen, onder andere op Facebook, in Margriet, Telegraaf en Metro (de kosten hiervan vallen onder de projecten Mediaservice en Sociale media).


2016

Pagina 40 van 55

De 4 webvideo’s zijn gemaakt vanuit het concept ‘groene babbelaar’: met grappige straatinterviews kaart je een aspect van verwarmen aan, en een woordvoerder van Milieu Centraal rond het item af met een passende tip. De video’s zijn eind december gereed gekomen, en worden in 2016 ingezet.


2016

Pagina 41 van 55

Shot uit De groene babbelaar - deurdranger

5.4 Ervaringen met energie Op verzoek van RVO heeft Milieu Centraal een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van een applicatie waarmee mensen ervaringen met het nemen van energiebesparende maatregelen kunnen lezen en plaatsen. De ontwikkeling van deze applicatie past in de inzichten over het belang van sociale beïnvloeding. In het overtuigen van woonconsumenten speelt naast een deskundig advies ook een ‘sociaal bewijs’ een rol. De nieuwe applicatie ontsluit testimonials van ervaringsdeskundigen met bijvoorbeeld spouwmuurisolatie of een warmtepomp. Milieu Centraal is de beheerder van de applicatie. Het beheer en de promotie wordt in samenwerking met netbeheerder Liander als cofinancierder uitgevoerd In 2015 is de website aangepast om de ervaringen inhoudelijk waardevoller te maken voor mensen die zich aan het oriënteren zijn op het toepassen van bijvoorbeeld vloerisolatie of het plaatsen van zonnepanelen. De uitstraling van de applicatie is verbeterd. De ervaringen op Home worden persoonlijker weergegeven (dit vergde een technische aanpassing). We verwachten hierdoor meer mensen aan te spreken, waardoor de ‘social proof’ stimulerend kan werken om mensen over te halen om aan de slag te gaan met energiebesparing. Om naast ervaringen in tekst ook ervaringen in beeld te hebben, zijn er vier filmpjes gemaakt die zichtbaar zijn op de websites van Ervaringen met Energie en Milieu Centraal. De filmpjes gaan over ervaringen met de warmtepomp, zonnepanelen, vloerisolatie en energieneutraal wonen. In totaal zijn deze filmpjes op YouTube zo’n 2000 keer bekeken. Het aantal views via Facebook en Twitter ligt nog vele malen hoger. Het kunnen presenteren van video’s vergde ook een technische aanpassing.


2016

Pagina 42 van 55

Om het platform vol ervaringen te promoten bij zowel ervaringsdeskundigen als mensen die zich aan het oriënteren zijn, is Milieu Centraal van start gegaan met de promotie.

Er is een opvallende koppeling vanuit de desbetreffende pagina’s op milieucentraal.nl en op VerbeterUwHuis.nl naar ervaringenmetenergie.nl.

Er zijn banners ontwikkeld voor de verschillende categorieën maatregelen. Ook wordt het platform onder de aandacht gebracht bij huidige initiatieven op het gebied van energiebesparing. De bedoeling is dat lokale energieloketten, energie ambassadeurs en coaches het platform gaan gebruiken in hun communicatie richting bewoners. Op dit moment worden ook ervaringen gedeeld in samenwerking met het Duurzaam Bouwloket en Slim Wonen Leeuwarden.

Eind december staan er 72 ervaringen op de website (inclusief de vier video’s). Gemiddeld heeft Ervaringen met energie 1125 bezoekers per maand. In de wintermaanden loopt het aantal bezoeken op tot over de 2000 bezoekers per maand.

5.5 Pensionering als aangrijpingspunt voor energiebesparing Veranderingsmomenten vormen voor gedragsverandering een potentieel aangrijpingspunt, omdat mensen dan ‘in beweging’ zijn en nieuwe afwegingen maken. Bij het bevorderen van energiebesparing zijn verbouwen en verhuizen bekende en veel gebruikte veranderingsmomenten. Om energiebesparing te kunnen versnellen zijn echter meer aangrijpingspunten mogelijk. Het moment van pensionering lijkt kansrijk, maar er is nog geen of weinig ervaring mee. In dit project wordt de situatie verkend en indien kansrijk volgt (later) uitvoering van een project. De verkenningsfase van dit programma is naast ‘pensionering’ uitgebreid met de ‘empty nest’ leeftijdsfase om nog beter in kaart te brengen welke doelgroep kansrijk is voor een nieuw programma over energiebesparing. Tot nu toe heeft Milieu Centraal de beperkte ervaringen die er zijn in kaart gebracht.


2016

Pagina 43 van 55

Beeld gebruikt in de focusgroep interviews

Energieverbruik naar leeftijd Er is onderzocht of er bewijs is voor de aanname dat ouderen daadwerkelijk meer energieverbruiken door na het pensioen vaker thuis te zijn en de verwarming hoger te zetten. Hierover is een notitie opgesteld. Het tijdstip van met pensioen gaan is een slim moment om de huidige woning energetisch te verbeteren: investeringen renderen immers beter bij een stijgende aanwezigheid en warmtebehoefte binnenshuis en de levensverwachting is op dat moment nog zo’n vijftien, twintig jaar. Dit advies geldt vooral voor ouderen die in een woning met energielabel E/F/G willen blijven wonen. Uit onderzoek blijkt dat 65-plussers die in een nieuwbouwwoning wonen ten opzichte van ouderen die in woningen uit eerdere bouwperiodes wonen tot bijna de helft minder aardgas gebruiken (doordat de energieprestatie van de woning beter is en het woonoppervlak kleiner). Dit resulteert voor deze groep ouderen in een aanzienlijk lagere energienota en -quote dan die van ouderen die in grotere woningen uit oudere bouwperiodes wonen. Een verhuizing naar een kleinere nieuwbouwwoning zou in energetisch opzicht een ‘dubbele vooruitgang’ zijn.

Onderzoek onder 55-plussers In de maand juni heeft Milieu Centraal twee focusgroep bijeenkomsten georganiseerd voor 55-plussers en is er een enquête ontwikkeld die op sociale media en in een aantal nieuwsbrieven voor deze doelgroep wordt uitgezet. Het advies om te verhuizen naar een moderne, kleinere woning lijkt niet aan te sluiten. De meeste 55 plussers blijven graag in hun eigen huis wonen. Ze zijn gewend aan de ruimte en voelen zich thuis in de buurt. De ruimtes worden vaak anders ingedeeld, en vooral gebruikt voor hobby’s, werkkamers en logeergelegenheid voor kinderen en kleinkinderen. Het is een misverstand dat toekomstige ouderen kleiner zouden willen wonen. Bewegingsruimte is prettig. Vervolg De inzichten van de bijeenkomsten en de enquête zijn geanalyseerd en gedeeld met relevante stakeholders. In 2016 zal contact worden gezocht met pensioenfondsen om een samenwerking aan te gaan om 55-plussers te motiveren energiebesparende maatregelen te nemen in huis.


2016

Pagina 44 van 55

5.6 Onderzoek milieubelasting PUR vloerisolatie Dit project heeft als doel om de verschillende materialen voor vloerisolatie onderling te vergelijken op zowel thermische kwaliteit als milieu-impact. Hiertoe is aanvullend onderzoek nodig naar de milieu-impact van PUR vloerisolatie. Vloerisolatie is een prioriteit voor het bevorderen van energiebesparing, omdat deze maatregel relatief weinig is toegepast (zie onder andere de rapportage van WoON onderzoek 2012). Bij advisering over woningisolatie gebruikt Milieu Centraal de vuistregel dat de keuze van het materiaal ondergeschikt is aan het feit dat het geïsoleerd wordt. Anders gezegd: het positieve milieu-effect is zo groot dat eventuele milieuverschillen tussen materialen niet relevant zijn. Het is echter onbekend of voor vloerisolatie met ter plekke gespoten PUR schuim deze vuistregel op gaat. Van vloerisolatie met PUR schuim is nog geen goede levenscyclusanalyse (LCA) beschikbaar. De onderzoeksvraag is onder andere wat het gebruik van blaasmiddelen ter plekke voor invloed heeft op de reductie van CO2-uitstoot gedurende de levensduur van vloerisolatie. Van alle andere materialen voor vloerisolatie zijn wel LCA’s beschikbaar (deze worden ontsloten door NIBE). Door het onderzoek naar de milieubelasting van PUR vloerisolatie wordt het mogelijk om de verschillende materialen onderling te vergelijken. Er leek toch een LCA beschikbar te zijn over vloerisolatie met PUR schuim. Het heeft door moeizame communicatie enige maanden geduurd voordat duidelijk werd dat dat rapport er echt niet was. Het bleek een rapport te zijn over de productie van fabrieksgespoten PUR platen (dat is heel anders dan in situ gespoten PUR). Na de zomervakantie was er sprake van andere rapporten die vanuit de branche beschikbaar zouden zijn. Besloten werd om dat eerst nog na te gaan. Al met al bleek dit weinig op te leveren, behalve de zekerheid dat er geen dubbel werk wordt gedaan. Uiteindelijk is in november het project gestart. Marktleider Pluimers is bereid gevonden om mee te werken door gegevens te leveren over het toepassen van PUR vloerisolatie in de praktijk. De uitvoering van het onderzoek is nog in gang, en afronding is in de loop van 2016 te verwachten.

5.7 (Bijna) energieneutrale woningen In de komende jaren zal een nieuw type huis zijn intrede doen: de energie neutrale woning. De overheid heeft als doel dat nieuwbouwwoningen vanaf 2020 (bijna) energie-neutraal zijn. Met onder andere het Innovatieprogramma Energiesprong werkt ze actief aan het op grote schaal helpen ontstaan van vraag en aanbod voor energie neutrale woningen. Ook in de huursector zijn er (grootschalige) initiatieven voor energieneutrale woningen. En er zijn particulieren die enthousiast aan de slag gaan met het renoveren van hun huis. Het concept van (bijna) geen energierekening spreekt enorm aan. Tegelijkertijd groeien de mogelijkheden voor het renoveren van bestaande woningen naar (bijna) energieneutrale woningen en worden deze renovaties betaalbaarder als een meer industriële aanpak van


2016

Pagina 45 van 55

renoveren gangbaar wordt (denk aan de Stroomversnelling koopsector van Energiesprong voor het renoveren van rijtjes woningen uit 1950-1980 tot energieneutrale woningen). In de komende periode zal de advisering van Milieu Centraal over een energiezuinig huis meer dan nu in teken staan van verdergaande ambities en (bijna) energieneutraal. De ontwikkeling roept nieuwe vragen op bij woonconsumenten:

Als ik een energieneutrale woning wil kopen, waar moet ik dan op letten? Zijn er verschillende woningconcepten? Wat zijn daar de voor- en nadelen van?

Als ik een energieneutrale woning wil kopen of huren, wat is dan het verschil in energiekosten in vergelijking met andere woningen? Hoe verhoudt zich dit verschil tot de hogere aankoopprijs of de hogere huurprijs?

Als ik mijn woning wil renoveren tot een energieneutrale woning, waar moet ik dan op letten? Zijn er verschillende aanpakken mogelijk? Welke aanpak past bij mijn situatie?

Als ik in een energieneutrale woning ga wonen, waar moet ik dan op letten? Zijn er dingen die ik speciaal moet doen of laten?

Op de webpagina staat de video van ervaringenmetenergie.nl Milieu Centraal heeft in 2015 de kennisbasis op het gebied van energieneutrale woningen uitgebreid. Op basis hiervan is gewerkt aan een uitbreiding van de webinformatie over dit onderwerp op milieucentraal.nl:


2016

Pagina 46 van 55

Energieneutrale woning (16.500 pageviews vanaf augustus 2015)

Energieneutraal verbouwen (900 pageviews vanaf november 2015)

Op de pagina energieneutraal verbouwen is ook aandacht voor een stap-voor-stap aanpak, met daarbij informatie over de vaak genoemde no-regret maatregelen.

5.8 Search Engine Optimalisatie webpagina’s energiezuinig huis Dit project (nieuw ten opzichte van het plan 2015) komt voort uit een onderzoek van Margot Lagendijk (AZ) in het kader van de voorbereidingsfase van de voorlichtingscampagne energiebesparing en richt zich op woonconsumenten die op een of andere manier gemotiveerd zijn om op zoek te gaan naar informatie over energiebesparende maatregelen. Zij komen nu vaak nog onnodige tegenstrijdige of verschillende boodschappen tegen. Recent onderzoek van Natuur en Milieu en Feenstra (2016) bevestigde nog eens het beeld dat bijna iedereen internet (Google) gebruikt als startpunt van het zoeken naar informatie over energiebesparende maatregelen. Voor een voorlichtingsstrategie betekent dit dat naast campagnematige activiteiten de structurele informatievoorziening op internet uitermate belangrijk is geworden. Het doel van dit project is dat gemotiveerde, zoekende woonconsumenten op een makkelijke manier betrouwbare en bruikbare informatie vinden om een goede afweging te kunnen maken voor een stap richting offerte. De aanpak hierbij is te zorgen dat webpagina’s van milieucentraal.nl (nog) beter gevonden worden in de Google zoekresultaten, én dat er vervolgens beter op geklikt wordt. Als eerste heeft Milieu Centraal een aantal extra (monitoring)tools in gebruik genomen:

Google Analytics webmastertools, onder meer voor analyseren van populaire zoektermen en van laadtijd van pagina’s (allebei erg belangrijk voor vindbaarheid)

MOZ: een tool om de vindbaarheid van pagina’s van milieucentraal.nl op bepaalde zoektermen te monitoren, en de CTR (click through rate – de verhouding tussen het zien van een paginabeschrijving in Google en het daadwerkelijk klikken naar die pagina).

Hotjar: een tool om te monitoren wat gebruikers op een pagina doen

Als tweede is er een traject gestart met het webbureau TamTam:

Een training voor gebruik metatitels en metadescriptions, onder andere op basis van een keyword analyse

Een training schrijven voor zoekmachine optimalisatie

Een technische analyse van milieucenttraal.nl en het oplossen van technische knelpunten (denk aan laadsnelheid, toepassen van SSL – beveiligingscertificaten)

Als derde worden de lessen uit de training in de dagelijkse praktijk toegepast. Het project heeft hiertoe een vervolg in 2016 gekregen.


2016

Pagina 47 van 55

5.9 Energiesubsidiewijzer RVO heeft aan Milieu Centraal gevraagd om de applicatie Energiesubsidiewijzer.nl over te nemen. Deze applicatie ontsluit alle subsidies en leningen voor energiebesparing en zelf opwekken in Nederland, op landelijk, provinciaal en lokaal niveau. De applicatie vervult ene belangrijke rol de in de communicatie over energiezuiniger wonen, en werd in 2015 zo’n 300.000 keer bezocht. De energiesubsidiewijzer is zwaar verouderd, zoals wat betreft techniek van de database als wat betreft de ‘voorkant’ voor de gebruiker. De huidige voorkant is nog steeds van Meer met Minder, die als afzender niet meer bestaat. In 2015 is Milieu Centraal begin september aan een offertetraject begonnen, met een oorspronkelijke datum van eind december als livegang van de vernieuwde versie. Onverwacht kostte het verkrijgen van toegang tot de achterliggende database met alle regelingen erg veel tijd. Die toegang was noodzakelijk om een inschatting te kunnen maken van de omvang van het werk. Al met al is de feitelijke herbouw pas eind januari 2016 begonnen. De livegang staat gepland op 29 maart 2016.

Versie van energiesubsidiewijzer.nl die aan vervanging toe is.


2016

Pagina 48 van 55

Homepage nieuwe energiesubsidiewijzer (in ontwikkeling)

5.10 Externe samenwerking De externe samenwerking betreft het bezoeken van netwerkbijeenkomsten, inspelen op kansen en verzoeken tot samenwerking. Overzicht externe samenwerking

Datum Activiteit

12-1-2015 SVn over mogelijkheid om aan te haken bij communicatie energielabel en regionale energieloketten/ actie warmtescan

13-1-2015 Bijeenkomst CE Delft over energiebesparing huishoudens (peak shaving)

15-1-2015 Media Markt over energie besparen

19-1-2015 Raab Karcher over gebruik info Milieu Centraal

19-1-2015 Energieplein 20

20-1-2015 Enexis, Cor Brokhoven, energiebesparing nav slimme meters

19-1-2015 Sungevety, informatie voor pv portaal (en mogelijke samenwerking)

27-1-2015 Polder PV, kennisdeling voor pv portaal

10-2-2015 Applicatie bespaarnu.nl

16-2-2015 SNS bank over duurzaam wonen

16-2-2015 Media Markt over energie besparen

12-2-2015 Switch to Solar, opleidingsinstituut zonnepanelen

23-2-2015 Bleeve, platform voor energiebesparing

26-2-2015 VIAC, over huishoudelijke –verbruik energieneutrale woningen stroomversnelling huur

26-02-2015 Big Solar, over zonnepanelen leasen

05-03-2015 Zonnepanelen delen, over investeren in zonne-energie projecten

06-3-2015 Notitie voor samenwerking met VLA over beter ventileren


2016

Pagina 49 van 55

24-03-2015 Mooie zonnepanelen, gesprek met W/E adviseurs, RVO en Federatie Ruimtelijke Kwaliteit

26-3-2015 Gesprek bij Pluimers

26-3-2015 Infopunt ventilatie

13-4-2015 MMM overname tools/ samenwerking

28-4-2015 VLA communicatie ventileren

12-5-2015 RVO, energiesubsidiewijzer

26-5-2015 BZK/ Enjoy Energy

03-06-2015 Gesprek met Liander en DNV GL over energie opslag (tbv kennisbasis MC)

18-06-2015 Gesprek Mijnwoningduurzaam over contentservice

15-06-2015 Bijeenkomst i-choosr en VEH over collectieve inkoop zonnepanelen

juli Content en tools voor Klimaatstraatfeest

sept Content mijnwoningduurzaam

sept Overleg met Cassade over energiebesparingsactie huurders/ zonnepanelen

sept Vraag N&M over geveloppervlakte

26-10 Uneto-VNI en KvNLI over vertrouwen in bouw (erkenningen en certificeringen)

29/10 Gesprek met VLA over communicatie ventilatie

nov Content voor energiequiz Energie U

10-11 Bijeenkomst VLA over communicatie ventilatie

17-11 Workshop BZK energieneutrale gebouwde omgeving (scenario’s)

26-11-2015 Bijeenkomst mijnwoningduurzaam (lancering)

4-12-2015 Gesprek Bas van der Grienten over Energieneutraal

Activiteiten met enige regelmaat:

Milieu Centraal neemt deel aan de stuurgroep van het door CE Delft uitgevoerde onderzoek naar het huidige energiegebruik van de ICT sector en de raming voor het jaar 2020/2030. Onder andere het energiegebruik van consumentenelektronica komt in de studie aan bod. Opdrachtgever van het onderzoek is RVO.

Milieu Centraal overlegt met ECN over meer samenwerking op apparatengebied

RVO over kostenkentallen

5.11 Het ontwikkelen van nieuwe projecten In het kaderprogramma is ruimte gereserveerd voor nieuwe initiatieven:

Milieu Centraal participeert in een onderzoek van Wageningen Universiteit naar praktijken van huishoudens die meedoen aan een smart grid.

Milieu Centraal heeft samen gewerkt met Radbouduniversiteit Nijmegen (masterstudent gedragsverandering) in een onderzoek naar de rol van geld, milieu en comfort bij het motiveren tot woningisolatie.

Milieu Centraal heeft een opzet gemaakt voor de evaluatie van een gedragsinterventie ‘huurders en energiebesparing’ van woningcorporatie Casade


2016

Pagina 50 van 55

Milieu Centraal heeft een quick scan gedaan van de betrouwbaarheid en milieu-aspecten van de Thermocard

Milieu Centraal heeft ‘consumer insights’ gemaakt over ket kopen van zonnepanelen en korter douchen. Consumer Insights zijn een samenvatting van een aantal inzichten over hoe consumenten denken over een bepaald handelingsperspectief en wat dat betekent voor gedragsverandering. Ze vormen een inspiratie voor projecten en de invulling van webteksten.

5.12 Programma-management Het programmamanagement betreft de aansturing van projecten (financieel en inhoudelijk) in hun onderlinge samenhang, zowel binnen het kaderprogramma zelf als in de samenwerking met BZK/ Energiebeleid Gebouwde Omgeving. Ook gaat het om het volgen van ontwikkelingen, en het formuleren van nieuwe projectplannen. Tot slot betreft dit onderdeel het rapporteren aan BZK.


2016

Pagina 51 van 55

6. Spin-off van het programma Gedurende de jaren heeft Milieu Centraal mede door de kaderprogramma’s Energiebesparend wonen een positie weten op te bouwen in het veld van het bevorderen van energiebesparing bij consumenten. Milieu Centraal is in dat netwerk een gewaardeerde partner voor (betaalde) samenwerking. Milieu Centraal ziet samenwerking met andere organisaties als een uitgelezen kans om consumenten te bereiken. Door de gevalideerde informatie van Milieu Centraal te delen, worden kanalen van een samenwerkingspartner benut en wordt de eenduidigheid van informatie vergroot. Overzicht van een samenwerkingsprojecten op gebied van energiebesparend wonen buiten het Kaderprogramma

Netbeheerders NetbeheerNL

ontwikkeling en beheer van het platform

Energievebruiksmanagers.nl. Platform speelt een rol bij

introductie slimme meter.

Liander:

content en tools voor hun webcommunicatie over

energie besparen en zelf opwekken

Ervaringen met Energie

Pilotproject Energiearmoede

Enexis:

gebruik content en tools voor project Buurkracht

berekeningen voor Energie Advies Tool

Energiebedrijven Nuon:

berekeningen verspillingscheck,

rendementen zonnepanelen,

tips energie besparen

Greenchoice:

content website, tips voor “boekje”, game

energiebesparing

Oxxio:

tips voor bespaarassistent,

webservcie Vergelijk Mijn Energieverbruik

maandberichten over weer en energieverbruik

E On: content voor Energie Assistent

Pure Energie: diverse content voor website


2016

Pagina 52 van 55

Independer Module voor schatting energieverbruik huishoudens (en later

ook content over energie besparen)

Feenstra Contentservice, onder andere voor de isolatiecheck

Pluimers Contentservice website

Banken SVn: consumenteninfo voor de 14 energiebesparende

maatregelen op ikinvesteerslim.nl

VFK, Uneto-VNI, BZK OK CV (cv-onderhoud als aangrijpingspunt voor

energiebesparing)

Honeywell Inhoudelijke ondersteuning bij communicatie over verwarmen

zonder verspillen (zuinig stoken)

Uneto-VNI, Vlehan, ICT

Nederland, retailers

Energievreters, pak ze aan!

Repareren of vervangen?

Mediamarkt: ondersteuning van hun energiebesparingsactie

Bouwgarant www.verbouwwijzer.nl

VNG (mmv Hier

Opgewekt, Meer met

Minder, RVO)

Ondersteuning energieloketten van regionale allianties

Zoek energieloket

Gemeente Utrecht Energiebespaartips voor huurders

Bleeve Content over energiebesparende maatregelen

I&M Kaderprogramma Duurzaam Consumeren met aandacht voor:

Energieverbruik apparaten

Zonnepanelen

Ventilatie

Milieuaspecten van houtkachels

Agendaberichten voor www.duurzaamdoen.nl (deels over

energie)

Natuur en Milieu Inhoudelijke ondersteuning Slimwoner

Hier Tools en info voor Klimaatstraatfeest

Sanoma De test op ‘Lang Leve Je Huis’

Ecotrigger Content voor boek Winstwonen

Sungevity Publiciteit over zonnepanelen

Portaal zonnepanelen

(oa DLV-GL, Universiteit

Utrecht, Woonbond, St

Monitoring Zonnestroom,

Liander, Aedes)

Ontwikkeling en ontsluiting van kennis over zonnepanelen voor

woonconsumenten (huurders, VvE, eigenwoningbezitters)

http://www.duurzaamdoen.nl/


2016

Pagina 53 van 55

Informatiepunt

Ventilatie

(VLA, I&M, Woonbond,

VACpuntwonen)

Ontwikkeling en ontsluiting van kennis over gezond ventileren

zonder onnodig energieverlies.

BZK Ondersteuning Helpdesk Energielabel


2016

Pagina 54 van 55

7. Resultaten van het programma als geheel

In het plan voor het Kaderprogramma Energiebesparend Wonen 2015 zijn beoogde resultaten van het programma als geheel beschreven. Hieronder wordt voor de kwantitatieve resultaten aangegeven of doelstellingen zijn bereikt.

Kwalitatieve resultaten Eigenwoningbezitters en huurders hebben meer aandacht voor en kennis van energiebesparing in huis, en nemen vaker de stap om met energiebesparing in huis aan de slag te gaan. Er is meer eenduidigheid in de informatie over energiebewuste keuzes, doordat media, organisaties en bedrijven gebruik maken van de gevalideerde kennis van Milieu Centraal over energiebesparend wonen en Milieu Centraal gebruiken als betrouwbaar doorverwijsadres.

Kwantitatieve resultaten Doel: Op de website www.milieucentraal.nl zullen 1 miljoen pageviews gerealiseerd worden met onderwerpen over energiebesparend wonen.

Resultaat: 1.868.553 pageviews energie in huis

Doelstelling gehaald

Doel: Milieu Centraal heeft op het brede terrein van energiebesparend wonen Advies op Maat modules beschikbaar voor consumenten. Het gezamenlijk bereik van deze modules is 100.000 bezoeken.

Resultaat: 147.380 bezoeken aan Advies op maat energiebesparing (exclusief de bezoeken aan VerbeterUwHuis)


Doel: Milieu Centraal realiseert in printmedia free publicity voor het onderwerp energiebesparend wonen met een advertentiewaarde van 1 miljoen euro.

Resultaat: 2,0 miljoen euro advertentiewaarde van free publicity over energiebesparend wonen in printmedia bedraagt


Doel: Milieu Centraal is 20 keer op radio en/of TV te zien en te beluisteren met onderwerpen over energiebesparend wonen.


2016

Pagina 55 van 55

Resultaat: 13 keer met het onderwerp energie besparen op (landelijke of regionale) radio en TV. En 21 keer over ‘klimaatklappers’.

Doelstelling niet gehaald (al heeft de campagne Klimaatklappers óók energie als onderwerp)

kaderprogramma energiebesparend wonen 2015 · 1. voorwoord voor u ligt de rapportage van de...

Documents