Како да се реформира пазарот на топлина во Македонија?

м-р Ана Стојиловска, Аналитика

Роденденска трибина за енергетска ефикасност

Скопје, 5 мај 2012

5/14/2012

Аналитика

• Тинк тенк организација

• Цел: придонес кон подобрување на демократијата и доброто владеење во МК и ЈИЕ

• Подготовка на анализи на политики, работа на проекти, организирање на настани, 4 програми

• Целна група: донесувачи на одлуки

• Програма за енергетика и инфраструктура

5/14/2012

Како да се реформира пазарот на топлина во Македонија?

• Истражување поддржано од стипендија за млади истражувачи од Западен Балкан (the Fellowship Programme for Policy Researchers from the Western Balkans Region)

• Донатори: Европскиот фонд за Балканот, Тинк тенк фонд и Институт отворено општество во Будимпешта

• Краток истражувачки престој во Здружение за надорешни работи во Прага

5/14/2012

Како да се реформира пазарот на топлина во Македонија? Вовед

• МК – кандидат за ЕУ – усвојување на ЕУ

право

• Договор за основање на енергетска заедница

• Институционални промени и пазарни реформи

• Заборавено прашање – пазар на топлина

5/14/2012

Како да се реформира пазарот на топлина во Македонија? Главни актери

• Влада на РМ – моќ на одлучување за енергетски прашања,

тендер за градба на енергетски објекти, одредува повлатени тарифи итн.

• Регулаторна комисија – независно регулаторно тело, издава лиценци за енергетските активности, одредува цена на енергенси итн.

• Топлификација Груп – лиценци за производство, дистрибуција и снабдување на топлинска енергија

• КОГЕЛ и ТЕ-ТО – когенеративни постојки – лиценци за комбинирано производство на електрична и топлинска енергија

5/14/2012

Како да се реформира пазарот на топлина во Македонија? Правна рамка

• Закон за енергетика 2011– издавање на гаранции за

производство на електрична енергија од високоефикасни комбинирани постојки

• Стратегија за енергетика 2010 – изградба на двете когенеративни постојки, користење на гас за домаќинствата, можна конегерација на биомаса

• Стратегија за енергетска ефикасност 2010 – когенерација како алатка за подобрување на енергетската ефикасност

• Правилник за високоефикасни комбинирани постојки 2011 – немаат статус на повластен производител

5/14/2012

Како да се реформира пазарот на топлина во Македонија? Пазарот на топлина во МК

• Извори на топлина во МК – извор Светска банка (2004)

5/14/2012

Урбана сред Рурална сред Вкупно

Ел. енергија 25 % 4,55% 16,76%

Дрва 63, 83% 94% 75,98%

Централно греење

8,66% 0,62% 5,42%

Останато занемарливо занемарливо занемарливо

Како да се реформира пазарот на топлина во Македонија? Пазарот на топлина во МК

• Извори на топлина во МК споредена со други земји – извор УСАИД

5/14/2012

Како да се реформира пазарот на топлина во Македонија? Централно греење

• Најразвиено во Скопје

• 10% од корисниците на топлина се приклучени на централно греење (извор- Стратегија за енергетика 2010)

• Неразвиено во споредба со др. земји

• Топлификација е доминантер актер

5/14/2012

Како да се реформира пазарот на топлина во Македонија? Индивидуално греење во МК

• Електрична енерија за греење – 57% од неа се користи за греење за едно домаќинство (извор - УСАИД, 2009)

• Електрична енергија за греење – големо трошење енергија

• Неразвиена гасна дистрибуциска мрежа

• Тренд на напуштање на централното греење

5/14/2012

Како да се реформира пазарот на топлина во Македонија? SWOT анализа

Strengths Weaknesses Opportunities Treats

•Приватни актери на пазарот на топлина •Пионерски активности за когенерација •Планирање на централното греење •Планирање на гасификација

•Немање на нафта и природен гас како домашни ресурси •Немање гасна дистрибуциска мрежа •Монопол на централно греење •Неразвиено центрлно греење •Ниска енергетска ефикасност во греење •Недостакот на студии за пазарот на топлина во МК

•Неискористен гасовод •Когенерација •Либерализација на централното греење •Понатамошен развој на централното греење

•Зголемување на цените на нафтата и гасот •Исклучување од греење •Социјални прашања – високи цени на греење

5/14/2012

Како да се реформира пазарот на топлина во Македонија? Когенерација

• Истовремно произведување на електрична и топлинска енергија од ист енергенс

• Висока енергетска ефикасност

• Намалува CO2 емисии

• Децентрализиран начин на произведување енергија – високоефикасен

• Клучни политики за развој на централно греење (искуства од Чешка):

• 1) Развивање и планирање на топлотната инфраструктура

• 2) Поголема конкуретност

• 3) Мерки за поттикнување на когенерација – повластени тарифи и сл.

5/14/2012

Како да се реформира пазарот на топлина во Македонија? Можни решенија и препораки

• Зголемување на конкуретноста – меѓународен тендер за сите три лиценци за топлина (производство, дистрибуција и снадбување) – предлог од Топлификација

• Планирање на инфраструктурата – секундарна гасификација vs. централно греење – усогласено планирање и избирање на поефикасната опција

• Субвенции за електрична енергија – неодржливо и поттикнува напуштање на центрачното греење, треба – искористување на тие средства за зголемување на енергетската ефикасност

• Градење на политики на поттикување на когенерација

• Решавање на спорот помеѓу државата и Макпетрол 5/14/2012

Како да се реформира пазарот на топлина во Македонија?

• Ви благодарам на вниманието!

• м-р Ана Стојиловска

• astojilovska@analyticamk.org

• Аналитика

• http://analyticamk.org/

5/14/2012