kaligirang kasaysayan-ng-nobela-sa-asya-at-pilipinas
TRANSCRIPT
KaligirangKasaysayan ng
Nobela sa Pilipinas
Mga Impluwensya sa pagsulatng nobela
• Ayon kay Virgilio S. Almario, nagingimpluwensiya sa ilang mga nobelistangPilipino ang sumusunod na mga akdangbanyaga: ang Hudeo Errante (1844) niEugene Sue, ang Conde de Montecristo(1844-46) at ang La Dama de lasCamellias (1848) ni Alexandre Dumas, ang Les Miserables (1862) ng mga kastila
Ano ang Nobela?• Mahabang kathang pampanitikan na
naglalahad ng mgapangyayari napinaghahabi sa isang mahusayna pagbabalangkas na angpinakapangunahing sangkap ay angpagkakalabas ng hangarin ng bayani sa dakoat ng hangarin ng katunggali sa kabila
• isang makasining na pagsasalaysay ngmaraming pangyayaring magkasunod at magkakaugnay.
• Ang kasaysayan ng nobela saPilipinas ay nagsimulanoong Panahon ng Kastila namay paksain tungkolsa relihiyon, kabutihang-asal, nasyonalismo, at pagbabago. Nagpapatuloy ito hanggang sakasalukuyang panahon.
Layunin ng Mga Nobela• Gumising sa diwa at damdamin,
Nananawagan sa guniguni at talino, Mapukawang damdaminng mambabasa, Magbigay ng aral tungkol sa pagunlad ng buhay at lipunan,Nagsisilbingdaan tungo a pagbabago sa sarili at lipunan.
Mga uri ng Nobela• Nobelang Romansa: ukol sa pag-iibigan• Kasaysayan: binibigyang-diin ang kasaysayan
o pangyayaring nakalipas na• Nobelang Banghay: isang akdang nasa
pagkakabalangkas ng mga pangyayari ang ikawiwiling mga mambabasa
• Nobelang Masining: paglalarawan sa tauhan at pagkakasunud-sunod ng pangyayari angikinawiwili ng mga mambabasa
• Layunin: mga layunin at mga simulan, lubhang mahalaga sa buhay ng tao
• Nobelang Tauhan: binibigyang-diin sa nobelang ito ang katauhanng pangunahing tauhan,mga hangarin, kalagayan, sitwasyon, at pangangailanganbinibigyang-diin sa nobelang ito angkatauhan ng pangunahing tauhan, mga hangarin, kalagayan, sitwasyon, at pangangailangan
Pilipinas
Panahon ng Kastila• Ang Commission Permanente
de Censura ang sumusuri ngmga akdang pampanitikan nanilalathala upang siguraduhinna walang ano mang paglabansa pamahalaang Kastila.
2 uri ng nobela sa panahon ngKastila.
• Nobelang Pangrelihiyon -nagbibigay diin sa kabutihang-asal
• Nobelang Mapaghimagsik -nagbibigay diin sa kalayaan, reporma, pagbabago, at diwangnasyonalismo
Mga Nobela sa Panahon ng Kastila.
• Ang Noli me Tangere at El Filbusterismo ni Jose Rizal na ang paksa ay tungkol sa Himagsikan.
• Doctrina Christiana ni Padre Juan de Placenciaat Padre Domingo Nieva na tungkol sarelihiyon.
• Urbana at Felisa ni Padre Modesto de Castro natungkol kagandahang asal at relihiyon.
• Barlaan at Josaphat ni Padre Antonio de Borjana tungkol sa relihiyon.
• Ninay ni Pedro Paterno• Ang Bandido ng Pilipinas ni Graciano- Lopez
Jaena na tungkol sa paghihimagsik.
Panahon ng Amerikano• Nahahati sa tatlong panahon ang kasaysayan ng
nobela noong panahon ng Amerikano, ang Panahonng AklatanBayan (1900-1921), Panahon ng Ilawat Panitik (1922-1934) at Panahon ngMalasarilingPamahalaan (1934-1942). NoongPanahon ng Akalatan, naging maunlad ang nobela natumatalakay sa mga paksain tungkol sa pag-ibig, paghihimagsik, buhay lalawigan at karanasan. Inilalathala sa mgapahayagan ang mga nobela napayugtu-yugto o hinahati sa parte ang nobela sa mgakabanata. SiLope K. Santos, ama ng BalarilangTagalog ang nagsimula ng ganitong paglalathala.
Halimbawa ng mga pahayagan.
•Ang Kapatid ngBayan
•Muling Pagsilang•Ang Kaliwanagan
Mga nobelang nailathala ng mgapahayagan.
• Salawahang pag- ibig ni Lope K. Santos• Unang Bulaklak ni Valeriano Hernandez
Peña na nilathala sa Ang Kaliwanagan• Nena at Neneng ni Valeriano Hernandez Peña
na nilathala sa Ang Kapatid ng Bayan• Mag-inang Mahirap ni Valeriano Hernandez
Peña na nilathala sa Muling Pagsilang• Sampaguitang Walang Bango (1918) ni Inigo
Ed Regalado
• Dumating ang panahon ng ilaw panitik, hindinaging maunlad nobela at nahalina ang mganobelista na sumulat tula at maiklingkuwento.
Mga nobela:a. Mutyang itinapon ni Rosalia Aguinaldob. Magmamani ni Teofilo Sanco• Noong panahon ng Malasariling Pamahalaan,
bumaba ang urin ng nobela dahil sapagkakahilig ng mga tao sa mga tula at maikling kwento at pagbabago ng panahon.
Panahon ng mga Hapon• Noong Panahon ng Hapon,
hindi rin naging maunladang nobela dahil sakakulangan sa materyales(papel) at niliitan ang mgaletra (sa Liwayway)
Mga Nobela sa panahon ng Hapon
Halimbawa ng nobela sa panahong ito:• Tatlong Maria - Jose Esperanza Cruz• Sa Lundo ng Pangarap - Gervacio
Santiago• Lumubog ang Bitwin - Isidro Castillo• Sa pula, sa puti ni Francisco Soc
rodrigo
Panahon ng Republika• Noong panahon ng Ikatlong
Repulika ng Pilipinas, walangpagbabago sa sistema ng pagsulat ngnobela at naging tradisyunal. Tumatalakay ng mga paksaintungkol sa nasyonalismo, isyung panlipunan at naglalayong mang-aliw ng mambabasa.
Halimbawa ng nobela sa panahon na ito
• Sa Mga Kuko ng Liwanag - EdgardoReyes
• Binhi at Bunga - Lazaro Francisco• Dekada 70 - Lualhati Bautista• Luha ng Buwaya - Amado V.
Hernandez• Mga Ibong Mandaragit - Amado V.
Hernandez• Daluyong - Lazaro Francisco
Bagong Lipunan (1972-kasalukuyan)
• Noong panahon ng batasmilitar hanggang kasalukuyan, tumatalakay ang mga nobela ng mgapaksain tungkol sa reporma, pag-ibig, ugaling Pilipino, pamilya, pangaraw-araw na pamumuhay. Nagbalik angnobela sa romantisismo na nailalathalasa Liwayway at nasa pamantayangkomersyal.
Mga Nobela ngPanahon ngRepublika
•Ginto ang
Kayumangging
Lupa - Dominador
Mirasol
•Maling Pook,
Maling Panahon,
Dito, Ngayon -
Lualhati Bautista
Dekada 50 • Lumaganap sa panahong ito ang
problema sa lupa at insureksiyonkung kaya, lumutang ang mga paksang may kinalaman sa mga suliraning panlipunan at kakaibang larawan ng buhay sa mga nobela.
Mga Nobela ng Dekada 50• “Maganda pa ang Daigdig” ni Lazaro
Francisco.• “Pagkamulat ni Magdalena” nina
Alejandro Abadilla at Elpidio Kapulong.• “Ang Tundo man ay may Langit din” Ni
Andres Kristobal Cruz• “Mga Ibong Mandaragit” ni Amado V.
Hernandez
Dekada 60• Tinatayang sa panahong ito nagsimula
na ang kabi- kabilang protesta laban sa bulok na sistema ng pamahalaan. Sa unang tatlong taon ng dekada 60 ay nanatili ang mga nobelang maromansa, samantalang sa kalagitnaan ng dekadaay nagsimula na ang pakikilahok sa pagmumulat tungkol sa mga problemang kinakabaka ng karamihangmamamayan.
Mga nobela ng Dekada 60• “Daluyong” ni Lazaro Francisco• “Luha ng Buwaya” ni Amado V. Hernandez• “Apoy sa Madaling Araw” nina Dominador
Mirasol at rogelio Ordoñez.• “Sa Kagubatan ng Lungsod” at “Sa mga Kuko
ng Liwanag” ni Edgardo M. Reyes.• “Dugo sa Kayumangging Lupa” ni Efren R.
Abueg• “Ipaglaban mo ako” at “Nagbabagang Paraiso”
ni Liwayway Arceo
Dekado 70• Nagpatuloy sa dekadang ito ang paglalathala ng mga
nobela. Isa sa mga namayagpag na magasin ay ang Liwayway. Sa magasing ito ,nalatahala ang karamihan sa mga nobelang nabanggit sa dekada 60. ang lantarangpagwagayway ng bandilang pula ay lumaganap sa panahong ito. Kabi- kabila ang mga rali at protesta ng mga estudyante, manggagawa at magsasaka sa kalsadahanggang sa ipatupad ni pangulong Ferdinand Marcos ang batas milita. Natahimik ang mga lansangan. Nabusalana ang bibig ng mga mamamayan at halos mapuno ang mga kulungan sa mga bilanggong pulitikal. Naging maigting ang pamumuna ng mga nobelista sa lipunan.
Mga Nobela ng Dekada 70• “Mga Buwaya sa Lipunan at Satanas sa Lupa” ni
Celso Al Carunungan.• “Madilim Ang Langit sa Bayan ko” ni Jose
Mercedes.• “Nangluhod sa Katihan” nina Fausto Galaruan at
Gervasio Santiago.• “Canal de la Reina” ni Liwayway Arceo• “Ito ang Rebolusyon at Judas Iscariot” nina
Clodualdo del Mundo at Gervasio Santiago• “Ginto ng Kayumangging Lupa” ni Dominador
Mirasol
Dekada 80• Ang nobela sa panahong ito ay
karamihang nasa pamantayangkomersiyal, lalo na iyong isinulat naang pananaw ay nakatuon sa pagkapili nito upang maisapelikula. Muling naibalik ang romantisismosa mga nobelang lumabas sa Liwayway at ang mga manunulat namay layunin ay nawala.
Mga Nobela ng Dekada 80• “Gapo” ni Lualhati Baustista
• “Mga Tinapay sa Ibabaw ng Tubig” ni
Reynaldo A. Duque
• “Tutubi, Tutubi, Wag kang Magpahuli sa
Mamang Salbahe” ni Jun Cruz Reyes.
• Kulang ng isa sa Sandusena Ba’t di pa
magkasya sa sa Labing- isa Nalang” NI
Victor Francisco
• “Bata, Sinaksak isinilid sa Baul” ni tony
Perez
Mga Nobela ng Dekada 90• “Ang kaulayaw ng Agila” ni Lilia
Santiago• “Bulaklak ng Maynila” ni
Domingo Landicho• “Malaybay” ni Edmund Coronel• “Moog” ni Buenaventura Medina
Mga Nobela Kasalukuyang panahon• “Kung paano Ko Inayos Ang buhok
Matapos ang mahab- Haba Ring Paglalakbay” ni Norman Wilwayco
• “Unang Ulan ng Mayo” ni Eleen Sicat• “Gerilya” ni Norman Wilwayco• “Ang Banal na Aklat ng mga Kumag”
ni Allan Alberto Derain