Çeşitli araştırmalar aşağıdaki olaylar ile akut myokard infarktüsü (AMI) arasında bir ilişki olduğunu göstermiştir:

Yaşam olaylarıDepresyonVital Exhaustion (Yaşamsal tükenme) ve demoralizasyonA Tipi kişilik yapısıYaşam olayı: Kişinin sosyal veya kişisel çevresinde olan önemli bir değişiklik Akut

myokard infarktüsü (AMI) olgularında stresli yaşam olayları kontrol grubundan daha çok-tur. Sağlıklı bireylerde yüksek düzeyde yaşam stresi ve sosyal izolasyon ile kardiovasküler olaylar arasında bir bağlantı saptanmıştır. Emeklilik, parasal sorunlar gibi stresli yaşam olayları AMI’ dan önceki yılda AMI habercisi olarak kabul edilir.

AMI ile Bağlantılı Olaylar

1. Kişinin yaşamına girenler; evlilik gibi yeni insanlarla birliktelik. Kişinin yaşamından çıkanlar; yakın bir aile bireyinin ölümü gibi kişinin sosyal çevresinden bir kişinin eksilmesi.

2. Sosyal açıdan istenen (işte ilerleme) veya istenmeyen (majör mali problem) bir olay.

3. Kontrollü (olayın başlangıcı kişinin kontrolündedir veya kişinin seçimine bağlıdır) veya kontrolsüz (kişinin kontrolünde olmayan veya istememesine rağmen olan) olaylar.

Girişler dışındaki diğer tüm olayların ilk KKH atağını geçiren kişilerde kontrollere göre sıklığı daha fazladır.

İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri 143 TÜRKİYE’DE SIK KARŞILAŞILAN PSİKİYATRİK HASTALIKLARSempozyum Dizisi No:62 •Mart 2008 S:143-146

KALP HASTALIKLARININ PSİKOSOSYAL YÖNÜ

Prof. Dr. Serap Erdine Uzm. Dr. Nurver Turfaner

Kalp Hastalıklarının Psikososyal Yönü 144

Birçok çalışmada stresli yaşam olaylarının kişiyi KKH’ya daha duyarlı hale getirdiği gösterilmiştir.

Koroner kalp hastalığı olanların, hastalık öncesinde yaşadıkları kötü olayları daha yoğun olarak anımsadıkları düşünülmektedir.

Bazı hastalarda yaşam olayları ve duygudurum belirtileri arasındaki etkileşimler kar-diak olay riskini arttırır.

Depresyon: Çalışmalar, depresyonun da koroner kalp hastalığı (KKH) öncesinde görülebildiğini kanıtlamıştır. Sağlıklı bireylerde depresyonun KKH’ya neden olup olmadığı kesin değildir. Depresyonun umutsuzluk boyutuna özel bir önem atfedilmiştir. Umutsuzluğu olan bireylerde zaman içinde carotis aterosklerozunun anlamlı derecede daha sık geliştiği gösterilmiştir.

Kardiak hastaların yaklaşık %20-30’unda depresif bozukluk mevcuttur, %13-16’smda ise majör depresyon saptanmıştır.

Depresif hastalarda kalp hızındaki değişkenlik azalır (azalmış parasempatik sinir siste-mi aktivitesinin göstergesi) ve bu olay depresyonun bireylerde ventriküler aritmi ve artmış morbiditeye yol açma mekanizmalarından biri olarak değerlendirilmelidir.

Psikolojik faktörlerin, hiperkolesterolemi ve diğer majör risk faktörlerine yakın düzeyde KKH riskini arttırdığı çeşitli çalışmalarda gösterilmiştir.

Koroner kalp hastalıkları sonucu gelişen depresyon ve sinirlilik kişiler arası sürtüşmeye ve ayrılıklara neden olabilir. Daha önce depresyonu olan kişilerde AMI sonrası depresyon oluşma riski fazladır. Myokard infarktüsünü izleyen depresif semptomlar, rehabilitasyonu bozabilir ve yüksek mortalite oranları ile morbiditenin artışına neden olu

Hastalar iyileştikçe psikolojik faktörlerin ağırlığı azalmaktadır. Sonuç olarak depres-yonla birlikte olan ve olmayan stresli yaşam olaylarının KKH oluşmasında rol oynadığı gösterilmiştir.

Yaşamsal Tükenme: Halsizlik, artmış sinirlilik ve demoralize olma.Bu durum özellikle kardiak olaylarda spesifi ktir ve AMI riskinde artış ile birliktedir.Son çalışmalarda, akut myokard infarktüsünden önce hastaların 1/3’ünde demo-

ralizasyon saptanmıştır. Klinik depresyona bağımlı olan bu sendromsuz durum, kardiak hastalarda kötü sonuçlarla ilişkilidir.

Koroner kalp hastalığı ve Tip A kişilik yapısı

Aşın çalışma, belirli bitirme süresi olan aktivitelerle fazla uğraşmaZamansızlık duygusuZaman baskısı altında olduğunu ifade eden motor hareketler sergilemekDüşmanlık ve eleştiriİrritable duygu-durumFizik aktiviteleri arttırma eğilimiZihinsel aktiviteleri arttırma eğilimiBasan ve tanınma için yoğun istek duymakFazla yarışmacılık

Prof. Dr. Serap Erdine, Uzm. Dr. Nurver Turfaner 145

Koroner kalp hastalığı Amerika Birleşik Devletlerinde 40 yaş üstü kadınların en sık ölüm nedenidir ve erkeklerden daha kötü bir prognoza sahiptir. Bu hastalığın psikolojik nedenleri arasında depresyon, panik bozukluk, genel anksiyete bozukluğu, anoreksiya ner-vosa, uyku bozukluğu, seksüel disfonksiyon, düşmanlık ve Tip A davranışı sayılabilir.

Psikososyal faktörler, özellikle psikiyatrik bozukluklar ve semptomlar ile kadınlarda koroner kalp hastalığının gelişimi ve tekrarı arasında bağlantı bulunmuştur.

Kaynaklar1. Rafanelli C, Rancuzzi R, Milaneschi Y, Tomba E. Stressfül Life Events, Depression and Demoral-

ization as Risk Factors for Acute Coronary Heart Disease; Psychother Psychosom 2005: 74(3)2. GA Fava, N Sonino. Emerging Trends and Perspectives; Psychother Psychosom; 2000: 69(4)3. Reus V.I. Mental Disorders.in: Braunwald E, Fauci A.S, Kasper D.L et al; eds. Harrison’s Principles

of Internal Medicine.Nevv York 15th Ed.McGraw- Hill; 2001:2548.4. Bonkier B, Andrew B. Littman. Psychiatric Disorders and Coronary Heart Disease in Women-A Stili

Neglected Topic: Revievv of the Literatüre from 1971 to 2000; Psychother Psychosom 2002: 71(3)